01 Kimya TYT - ÇAP Yayınlarıcapyayinlari.com.tr/demo/kimya-1.pdf4), iplik boyamasında bitkisel boya banyolarında boya sabitleyici (mordan) olarak kullanılmıştır. Tarladaki

KİMYA

TYT - 1. KİTAP

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK9. SINIF OKULA YARDIMCI

KONU ANLATIMLISORU BANKASI

Kafein › Kimya Bilimi

› Atomun Yapısı Periyodik Cetvel

› Kimyasal Türler Arası Etkileşimler

› Maddenin Halleri

› Doğa ve Kimya

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK9. SINIF OKULA YARDIMCI

KONU ANLATIMLI SORU BANKASI

ISBN978 – 605 – 2273 – 80 – 7

Genel Yayın YönetmeniOğuz GÜMÜŞ

EditörlerHazal ÖZNAR - Uğurcan AYDIN

DizgiÇAP Dizgi Birimi

Kapak TasarımÖzgür OFLAZ

2. BaskıKasım 2018

İLETİŞİMÇAP YAYINLARI

Ostim Mah. 1207 Sokak No: 3/C–DOstim / Ankara

Tel: 0312 395 13 36Fax: 0312 394 10 04

[email protected]/capyayinlari

facebook.com/capyayinlari

Bu kitabın her hakkı Çap Yayınlarına aittir. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre Çap Yayınlarının yazılı izni olmaksızın,

kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basılamaz, yayınlanamaz,

bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtım yapılamaz.

SUNU

Sevgili Öğrenciler,

Gelecekteki hayatınızı şekillendirmek, düşlediğiniz bir yaşamı kurmak için üniversite sınavını başarıyla atlatmanız gerektiğini bi-liyorsunuz. Bu bilinçle yoğun bir ders çalışma sürecinden geçmek-tesiniz. Böylesine önemli bir sınavı başarıyla atlatmanın en temel şartlarından biri sınavın ruhunu anlamak ve bu çizgide hazırlanmış kitaplardan yeterince faydalanmaktır.

Bizlerde gayretlerinize destek olmak, çalışmalarınızı daha ve-rimli hâle getirmek amacıyla sınav ruhuna uygun elinizdeki fasikül-leri hazırladık.

Kitaplarımız, Talim Terbiye Kurulu’nun en son yayımladığı öğ-retim programında yer alan kazanımlar dikkate alınarak hazırlan-mıştır. Özgün bir yaklaşım ve titiz bir çalışmanın ürünü olan eserle-rimizin ana yapısı şu şekildedir:

Kazanımlara ait bilgiler konu sayfasında verilmiştir. Özet konu anlatımından sonra örnek çözümlerine geçilmiş ve bu bö-lüm standart sorular ve çözümleri ile ÖSYM tarzı sorular ve çö-zümleri olmak üzere iki kısımdan oluşturulmuştur. Buradaki amacımız konu ile ilgili soru çeşitlerine hâkim olduktan sonra ÖSYM'nin son yıllarda sorduğu ve sınavlarda çıkma olasılığı yüksek soru türlerine yer vermektir. Örnek çözümlerinden sonra da pekiştirme testleri bulunmaktadır. Bölümün tamamı bittiğinde ise tüm ünitenin özetini bulabilirsiniz. Konuyu özetledikten sonra Acemi, Amatör, Uzman ve Profesyonel adı altında dört farklı zorluk düzeyinde çoktan seçmeli soruların bulunduğu karma testlere yer verilmiştir. Arkasından ÖSYM'den Seçmeler adı altında son yıllarda üniversite giriş sınavlarında sorulmuş seçme sorular yer almaktadır.

Kitabımızdaki testlerin tamamını VİDEO ÇÖZÜMLÜ hazırladık. Yayınevimize ait olan akıllı telefon uygulamasını (çApp) kullanarakvideo çözümlerine ulaşabilirsiniz.

Kitaplarımızın eğitim öğretim faaliyetlerinizde sizlere faydalı ol-ması ümidiyle, hepinize başarılı, sağlıklı ve mutlu bir gelecek dileriz.

ÇAP YAYINLARI

KİTABIMIZI TANIYALIM

KONU

12

56

7

3

4

KARMA TESTLER

ÖSYMʼden SEÇMELER

STANDART SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

PEKİŞTİRME TESTLERİÜNİTE ÖZETİ

ÖSYM TARZISORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

Konuya ilişkin bilgilerin özet halinde verildiği, “Aklında Olsun”,

“Hatırlatma”, “Uyarı” gibi pratik notların da olduğu alan…

İşlenen konuyla ilgili standart soru tiplerinin görülebileceği, çözümlü soruların olduğu alan…

Son yıllarda ÖSYMʼnin

sınavlarında sorduğu soru tarzları; sınavlarda

çıkabilecek seçici ve ayırt edici soruların olduğu alan…

Hem standart hem de ÖSYM tarzı sorulardan oluşan, kendinizi sınamanızı sağlayan, konuyu iyice

kavramanıza yardımcı özgün soruların olduğu alan…

Konunun tamamının özelliklerini, formüllerini

özet halinde bir arada bulabileceğiniz alan…

Dört ayrı zorluk düzeyine göre düzenlenmiş, “Acemi, Amatör,

Uzman ve Profesyonel” seviyelerinde tüm ünite ile ilgili karma, özgün

soruların olduğu alan…

ÖSYM çıkmış sınav sorularından seçilen ve işlenen konularla

paralel, yıl sıralamasına göre oluşturulan alan…

İÇİNDEKİLER1. BÖLÜM (KİMYA BİLİMİ)Antik Çağda İnsan-Madde İlişkisi ....................................... 6Standart Sorular ve Çözümleri ........................................... 8Konu Pekiştirme 1 ................................................................11Kimya ve Kimyanın Alt Dalları .......................................... 13Standart Sorular ve Çözümleri ......................................... 14Element Kavramı ............................................................... 17Standart Sorular ve Çözümleri ......................................... 18Konu Pekiştirme 2 ................................................................21Kimya Güvenlik ...................................................................23Standart Sorular Çözümleri ...............................................25Doğal Kimyasallar Sağlık Çevre ........................................27Standart Sorular Çözümleri ...............................................29Acemi 1, 2 .............................................................................30Amatör 1, 2 ...........................................................................34Uzman 1, 2 ...........................................................................38Profesyonel ...........................................................................42ÖSYM'den Seçmeler ............................................................44

2. BÖLÜM (ATOMUN YAPISI PERİYODİK CETVEL)Atom Modelleri ....................................................................46Atom Spektrumları ve Bohr Atom Modeli ........................47Standart Sorular Çözümleri ...............................................49Konu Pekiştirme 1 ................................................................52Atomun Temel Tanecikleri .................................................54Standart Sorular Çözümleri ...............................................55İzotop, İzoton, İzobar, İzoelektronik, Allotrop ..................59Standart Sorular Çözümleri ...............................................60Konu Pekiştirme 2 ................................................................64Periyodik Sistem .................................................................66Standart Sorular Çözümleri ...............................................67Gruplar ve Özellikleri ..........................................................69Standart Sorular Çözümleri ...............................................71Periyodik Özellikler ............................................................74Standart Sorular Çözümleri ...............................................76Konu Pekiştirme 3 ................................................................81Ünite Özeti ............................................................................83Acemi 1, 2 .............................................................................84Amatör 1, 2 ...........................................................................88Uzman 1, 2 ...........................................................................92Profesyonel 1, 2 ....................................................................96ÖSYM'den Seçmeler ..........................................................100

3. BÖLÜM (KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER)Kimyasal Türlerin Sınıflandırılması .................................102Standart Sorular Çözümleri .............................................105Konu Pekiştirme 1 ..............................................................110Güçlü Etkileşimler ............................................................112Standart Sorular Çözümleri .............................................116Konu Pekiştirme 2 ..............................................................120Kovalent Bağ .....................................................................122Standart Sorular Çözümleri .............................................126Konu Pekiştirme 3 ..............................................................130Metalik Bağ ........................................................................132Standart Sorular Çözümleri .............................................133Konu Pekiştirme 4 ..............................................................135Zayıf Etkileşimler ..............................................................137Standart Sorular Çözümleri .............................................139Konu Pekiştirme 5, 6 ..........................................................143Kimyasal ve Fiziksel Değişmeler ....................................147Standart Sorular Çözümleri .............................................148Konu Pekiştirme 7 ..............................................................151Ünite Özeti ..........................................................................153Acemi 1, 2 ...........................................................................154Amatör 1, 2 .........................................................................158Uzman 1, 2 .........................................................................162Profesyonel 1, 2 ..................................................................166ÖSYM'den Seçmeler ..........................................................170

4. BÖLÜM (MADDENİN HALLERİ)Maddenin Fiziksel Halleri .................................................172Standart Sorular Çözümleri .............................................174Konu Pekiştirme 1, 2 ..........................................................178Katılar ................................................................................182Standart Sorular Çözümleri .............................................183Konu Pekiştirme 3, 4 ..........................................................186Sıvılar .................................................................................190Standart Sorular Çözümleri .............................................193Konu Pekiştirme 5, 6 ..........................................................200Gazların Özellikleri ...........................................................204Standart Sorular Çözümleri .............................................207Konu Pekiştirme 7, 8 ..........................................................212Ünite Özeti ..........................................................................216Acemi ..................................................................................217Amatör ................................................................................219Uzman ................................................................................221Profesyonel .........................................................................223ÖSYM'den Seçmeler ..........................................................225

5. BÖLÜM (DOĞA VE KİMYA)Su ve Hayat .......................................................................227Standart Sorular Çözümleri .............................................230Konu Pekiştirme 1, 2, 3 ......................................................234

KİMYA BİLİMİKONUSUNUN ÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS TYT AYT

– – – – 1 – – – – – – – 2 – 6 – 1 -

Kafein

KİMYA BİLİMİBÖLÜM

1

KONU

KİMYA

6

Antik Çağda İnsan - Madde İlişkisi

İnsanoğlu eski çağlardan beri beslenme, barınma ve savunma gibi ihtiyaçların-

dan dolayı sürekli olarak arayış içerisinde olmuştur.

Barınmak için genellikle mağaraları kullanan insanoğlu, savunmak ve avlanmak

için kesici ve delici aletler yapmıştır.

İnsanoğlunun maddeyi kullanma ve yararlanma becerisinde ateş çok önemli bir

role sahiptir. Ateşi sadece ısınma, pişirme ve aydınlatmada değil aynı zamanda de-

mir ve bakır gibi metallerin elde edilmesinde ve işlenmesinde de kullanmışlardır. Bu

sayede, metaller bir çok alanda kullanılmaya başlanmıştır.

Bakır ve kalayı ısıtıp karıştırarak tunç alaşımını elde etmişlerdir. Bu sayede çok

sağlam ve dayanıklı av aletleri yapabilmişlerdir.

Beslenme, barınma ve savunma ihtiyaçlarının yanı sıra sağlıklarını korumak

için de arayış içinde olmuşlardır. Hintyağı, kimyon, nane gibi bitkileri toz haline ge-

tirme, kaynatma, demlendirme gibi yöntemleri kullanarak ilaç haline getirmişlerdir.

Temel ihtiyaçların yanı sıra dış görünüşlerine de önem vermişler ve bu amaçla

bitkisel boyalarla yüzlerini ve giysilerini boyamışlardır.

Antik çağ insanları için maddenin özelliklerinin keşfedilmesinde tesadüfler etkin

olmuştur. Örneğin, pişirilen etin çiğ ete göre daha lezzetli ve yenmesinin kolay oldu-

ğu, kömürün yanıcı olduğu rastlantı sonucu bulunmuştur.

Kükürdün yakılması ile elde edilen kükürt dioksit (SO2) gazının, insanlar için ze-

hirli ve boğucu bir gaz olmasına rağmen, çok iyi bir dezenfektan (mikrop ve mantar

öldürücü) olduğu, aynı zamanda kayısı, kuru üzüm gibi meyvelerin rengini açma

(ağartma) özelliği olduğu bulunmuştur. Bu şekilde bazı besinleri uzun süre saklama-

yı başarmışlardır.

Kıbrıs taşı olarak bilinen demir (II) sülfat (FeSO4), iplik boyamasında bitkisel

boya banyolarında boya sabitleyici (mordan) olarak kullanılmıştır. Tarladaki asalak-

ların öldürülmesinde ve mürekkep yapımında da demir (II) sülfat kullanılmıştır.

Zehirlenen kişilerin rahatlatılmasında Göz taşı olarak bilinen CuSO4 kullanılmıştır.

Hastalıkların tedavisinde şap olarak bilinen KAI(SO4)2 . 12H2O kullanılmıştır.

MADDE VE İNSANİlk insanlar madde ile ilişkisi beslenme, barınma, savunma gibi temel ihtiyaçla-

rına çözüm bulma çabası sonucu ortaya çıkmıştır. Bu çaba sırasında ilk insanların madde ile iç içe olması simya bilimini ortaya çıkarır.

Maddelerin özelliklerinin büyük bir bölümü sınama - yanılma yoluyla keşfedilmiştir.

AKLINDA OLSUN

Elektroliz kimyacıların kullandı-ğı bileşikleri bileşenlerine ayır-ma yöntemidir.

AKLINDA OLSUN

8

Standart Sorular ve Çözümleri

KİMYA

10.1

I. Karıncaların damıtılmasından formik asit eldesiII. Tuz ruhu ve kezzap karışımından kral suyu elde-

siIII. Polimerleşme ile plastik eldesiYukarıdakilerden hangileri simyanın kimya bilimi-ne katkılarındandır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

Simyacılar tuz ruhu ve kezzap çözeltilerini kullanarak kral suyunu, karıncaları damıtarak da formik asidi elde etmişlerdir. Kral suyu, altını çözebilen tek sıvı-dır. Polimerleşme teknolojisi, günümüzde kullanılan bir tekniktir ve simyacılar zamanında kullanılmamış-tır.

Yanıt C

10.2

Aşağıdakilerden hangisi eski çağ insanları ve simyacıları tarafından keşfedilen maddelerden biri değildir?

A) Sabun B) Tunç C) Tuz ruhu

D) Deterjan E) Bitkisel boya

Deterjan, tarihi yaklaşık olarak 100 yıl öncesine dayanan ve üretiminde petrol kullanılan bir petrokim-ya ürünüdür.

Yanıt D

10.3

Aşağıdaki alanlardan hangisi ile simyacılar ilgi-lenmemiştir?A) Tıp B) Din C) Kuantum

D) Metalurji E) Felsefe

Simyacılar tıp, din, felsefe, fizik, metalurji gibi bilim-lerle ilgilenmişlerdir. Bu nedenle simyacılar doktor, kahin, büyücü, filozof olarak gösterilmişlerdir.

Yanıt C

10.4

Madde Kullanım alanı

I. Kil Çanak - çömlek yapımı

II. Kıbrıs taşı Tekstil boyama

III. Yemek tuzu Besinlerin saklanması

IV. Naylon Poşet yapımı

V. Deterjan Çamaşır temizliği

Yukarıda verilen eski çağ insanlarının kullandığı maddeler ve kullanım alanları ile ilgili bilgilerden kaç tanesi doğrudur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Eski çağlarda deterjan kullanılmamıştır. Ayrıca nay-lon gibi polimer malzemeler de üretilmemiştir. Nay-lon ve deterjan petrol kökenlidir.

Yanıt C

10.5

Aşağıda verilenlerden hangisi eski çağ insanları-nın kendilerini korumak ve yaşamlarını kolaylaş-tırmak amacıyla yaptıklarından değildir?

A) Avladıkları hayvanların kürklerinden giyecek yapılması

B) Kükürt dioksit gazının astım tedavisinde kullanıl-ması

C) Tuz kullanılarak yiyeceklerin uzun süre saklan-ması

D) Kükürt buharı ile üzüm, kayısı gibi meyvelerin sarartılması

E) Metallerin eritilmesi için ateşin kullanılması

Kükürt dioksit gazı zehirli bir gazdır ve astım gibi hastalıkların tedavisinde kullanılmaz.

İlkçağ insanları hayvan kürklerinden elbise yapmış-lardır, tuzu kullanarak et gibi yiyeceklerin uzun süre bozulmadan saklanmasını sağlamışlardır. Kayısı ve incir gibi meyveleri kükürt ile sarartarak kuru kayısı ve kuru üzüm olarak tüketmişlerdir. Ateşi kullanarak metallerden alaşımlar yapmışlardır. Bu şekilde daha dayanıklı av malzemeleri üretmişlerdir.

Yanıt B

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri

10

KİMYA

12

Aşağıdakilerden hangisi simyacıların kullandığı ve günümüzde de kullanılan yöntem ve teknikler-dendir?

A) Petrolün damıtılması

B) Özütleme

C) Elektroliz

D) Diyaliz

E) Deterjan üretimi

Özütleme dışındaki yöntem ve teknikler simyacıların kullandıklarından değildir. O günkü bilgi, teknik ve ekipman özütleme dışındaki yöntemler için uygun değildir.

Yanıt B

13

I. Renkli taşlardan süs eşyası yapılması

II. Kilden çanak çömlek yapılması

III. Taşların yontularak kesici alet yapılması

Yukarıdaklerden hangileri eski çağ insanlarının hayatlarını kolaylaştırmak için yaptığı çalışmalar-dan olamaz?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I ve III

Kilden çanak çömlek yapılarak besinlerin uzun süre saklanabilmesi amaçlanmıştır. Taşlar yontularak avlanmak için silahlar, kesici aletler yapılmıştır. Renkli taşlar kullanılarak yapılan süs eşyaları sade-ce kişisel mutluluk adına yapılmıştır.

Yanıt A

14

Simya ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yan-lıştır?

A) Sistematik bir bilgi birikimi yoktur.

B) Sınama - yanılma temeline dayanır.

C) Çalışmalarında bilimsel yöntem ve teknikler kullanılır.

D) Simya ile uğraşan kişilere simyacı denir.

E) Çalışmalar teorik temellere dayanmaz.

Simya bir olgudur. Bilgi birikimi yoktur, çalışmaları teorik temellere dayanmaz. Simya ile uğraşan sim-yacılar çalışmalarında sınama - yanılma tekniğini kullanmışlardır. Simyacılar çalışmalarında bilimsel yöntem ve teknikler kullanmamışlardır.

Yanıt C

15

I. Sonsuz yaşama ulaşmak amacıyla ölümsüzlük iksirini bulma

II. Değersiz metalleri altına dönüştürme

III. Yiyecekleri bozulmadan uzun süre saklama

Yukarıdakilerden hangileri simyacıların amaçları arasında yer alır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

Ölümsüzlük iksirini bularak sonsuz yaşama ulaşma ve değersiz metalleri kullanarak altın elde etme sim-yacıların temel amaçlarındandır. Yiyeceklerin bozul-madan uzun süre saklanması üzerine çalışmışlardır.

Yanıt D

11

"Kimya Bilimi"

Konu Pekiştirme - 1

1. Aşağıdakilerden hangisi simyacılar tarafından uygulanmamıştır?

A) Deterjan eldesi

B) İncir ve kayısının kükürt buharı ile ağartılması

C) Bitkilerden damıtma yöntemi ile esans elde edil-mesi

D) Sabun yapılması

E) Bitkilerden boya yapılması

2. I. Din adamlarının açıklamaları

II. Simyacıların çalışmaları

III. Ateşin keşfi

Yukarıdakilerden hangileri kimya biliminin gelişmesinde etkili olan unsurlardandır?



3. I. Petrolden benzin elde etmek

II. Gıdaların saklanmasında tuz kullanmak

III. Cam yapmak

Yukarıdakilerden hangileri simyacıların yaptığı çalışmalardandır?



4. • Kimya

• Fizik

• Tıp

• Metalurji

• Biyoloji

Yukarıdakilerden kaç tanesi simyacıların katkı sağladığı bilim dallarındandır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

5. I. Kendini savunma

II. Barınma

III. Beslenme

Yukarıdakilerden hangileri eski çağ insanlarının temel arayışlarındandır?

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III


6. I. Metalleri eriterek karıştırmak

II. Isınmak ve vahşi hayvanlardan korunmak

III. Bileşikleri elementlerine ayırmak

Yukarıdakilerden hangileri eski çağ insanlarının ateşi kullanma nedenlerindendir?



7. Aşağıdakilerden hangisi simyacı değildir?

A) Cabir Bin Hayyan

B) Aziz Sancar

C) Aristo

D) Ebubekir El - Razi

E) İbn - i Sina

8. I. Teorik temellerinin olması

II. Sistematik bilgi birikimi sağlamaması

III. Çalışmalarının sınama – yanılmaya dayanması

Yukarıdakilerden hangileri simyanın bir bilim dalı olmamasının nedenlerindendir?



ACEMİ

TEST

1

30

KİMYA

1. Element SembolI. Çinko – SnII. Potasyum – PIII. Fosfor – F

Yukarıda verilen element sembol eşleştirmele-rinden hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III

D) I ve III E) I, II ve III

2. Laboratuvarda deney yapan öğrencinin;

I. Gerekiyorsa koruyucu gözlük takmalı, eldiven giymeli

II. Cep telefonundan internete girmeli

III. Laboratuvar çalışma kurallarına uymalı

yapması gereken davranışlardandır?

A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III


3. I. MezürII. Deney tüpü

III. Pipet

Yukarıdaki malzemelerden hangisi sıvı hacmi

ölçmede kullanılır?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II


4. Elementlerin sembollerle gösterilmesi

I. Ortak bir bilim dilinin oluşmasına

II. Bilimsel çalışma, deney, vs. kolaylık sağlanma-sına

III. Bileşik formüllerindeki karmaşayı engellemiştir.

açıklamalarından hangilerini sağlamıştır?



5. Havaa

Toprak

X

b Kuru

Aristo, madde dört elementten oluşmuştur diye belirtmiştir.

Buna göre yukarıdaki şekilde X ile gösterilen element ve özelliklerini gösteren a ve b aşağı-dakilerden hangisidir?

X a b A) Ateş Sıcak KuruB) Su Islak SoğukC) Güneş Sıcak KuruD) Su Soğuk IslakE) Tahta Islak Soğuk

6. Ca, F2, CaF2 maddeleri ile ilgili;I. Ca ve F2 elementtir.II. CaF2, Ca ve F2 nin özelliklerini gösterir.III. CaF2 saf bir maddedir.

ifadelerinden hangileri doğrudur?

A) Yalnız II B) I ve II C) II ve IIID) I ve III E) I, II ve III

7. Aşağıda verilen maddelerden hangisi bir kimya-sal sembol ile gösterilir?A) Şap B) LehimC) Amonyak D) Tuz ruhu

E) Kalay

8. Gelecekteki meslek hayatında canlıların yapısı-nı ve canlıların yapısındaki tepkimeleri araştır-mak isteyen bir kişi hangi kimya alanında çalış-malıdır?

A) Organik kimya

B) Fizikokimya

C) Biyokimya

D) Analitik kimya

E) Polimer kimyası

AMATÖR

TEST

1

34

KİMYA

1. Aşağıdaki laboratuvar aletlerinden hangisinin adı yanlış verilmiştir?

A)

Beher

B)

Ayırmahunisi

C)

Cambalon

D)

Balon joje

E)

Huni

2. X † Y + Z

Y + Q † M

kimyasal tepkimelerine göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?

A) Y elementtir. B) Z bileşiktir.

C) Q elementtir. D) M bileşiktir.

E) X elementtir.

3. I. Saf madde olmaları

II. Tek cins atom içermeleri

III. Kimyasal yöntemlerle bileşenlerine ayrıştırıl-maları

Yukarıda verilen özelliklerden hangileri ele-mentler ve bileşikler için ortaktır?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III


4. I. Bitkilerden ilaç elde etmek

II. Sonsuz zenginliğe ulaşmak

III. Ölümsüzlük iksirini bulmak

Yukarıdakilerden hangileri simyacıların ilgi alanı içerisindedir?

A) Yalnız II B) I ve III C) II ve III


5. HNO3 bileşiğinin formülüne bakılarak,

I. Bileşiği oluşturan elementlerin türü,

II. Bileşiği oluşturan elementlerin atom sayıları,

III. Bileşikteki elementlerin kütlece yüzdeleri

bilgilerinden hangilerine ulaşılabilir?



6.

Bütün maddeler dört

Dönemi

Bir elementin türünü

Yukarıda element ile ilgili görüşler ve dönemleri verilmiştir.

Buna göre aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi doğrudur?

B) C)

D) E)

A)

UZMAN

TEST

1

38

KİMYA

1. Laboratuvarda uyulması gereken kurallar ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Deney sırasında kullanılan sıvı maddeler özel şişelerde saklanmalıdır.

B) Önlük, maske, eldiven gibi koruyucu malzeme-ler kullanılmalıdır.

C) Saçlar toplanmalıdır.

D) Deneylerin sürekliliğini sağlamak için yeme, içme gibi gereksinimler laboratuvarda gideril-melidir.

E) Kullanılan aletler ve cam malzemeler kırık, çat-lak ve kirli olmamalıdır.

2. Yandaki güvenlik işareti aşağıda verilen sistemlerden hangisinde bulunmaz?

A) Deodorant kutuları

B) Tüpgaz kamyonları

C) Deterjan kutusu

D) Petrol tankeri

E) LPG dolum istasyonları

3. Aşağıdaki yaygın adı verilen bileşiklerden hangi-sinin içerdiği atom sayısı en azdır?

A) Çamaşır sodası B) Sud kostik

C) Sirke asidi D) Zaç yağı

E) Yemek tuzu

4. Aşağıdakilerden hangisi tek cins atom veya molekülden oluşmuştur?

A) Çelik B) Tuzlu su C) Lehim

D) Tunç E) Su

5. Bazı kimyasallaların ambalajında gerekli olan güven-lik sembolleri aşağıdaki gibidir.

Buna göre, hangisi yanlış verilmiştir?

Güvenlik sembolü Bulunduğu ambalaj

A) Pil

B) Zaç yağı

C) Fare zehiri

D) Deodorant

E) Uranyum

6. Seramik, porselen gibi eşyalar güzel görüntü sağla-mak amacıyla boyanır.

Boyaların üretim aşamasında, ucuz, dayanıklı, çevreye zararsız, kaliteli ve verimi yüksek ürünler elde etme çabası aşağıdaki kimya alt disiplinlerin-den hangisinin alanına girer?

A) Organik kimya B) Polimer kimyası

C) Endüstriyel kimya D) Anorganik kimya

E) Biyokimya

7. Aşağıdaki elementlerden hangisinin sembolü tek harflidir?

A) Krom B) Brom C) Altın

D) Bor E) Cıva

PROFESYONEL

TEST

1

42

KİMYA

1. Ahmet Uşak Fen Lisesi öğrencisidir. Sabah uyandı-ğında mutfağa geçti. Akşamdan kalan atık madde-lerden kızartma yağını atık toplama kabına koyup kapağını kapattı; diğer atıkları çöp poşetine koyup bıraktı. Hastaneye uğrayarak sivilceleri için verdiği kan ve idrar tahlili sonuçlarını alarak doktoruna gösterdi. Gerekli reçeteyi aldı. Çarşıya uğrayarak spor mağazasındaki çeşitli spor ayakkabılarından kendine göre en ucuz ve en sağlamı olan ayakka-bıyı alıp okula geçti. Doğruca laboratuvara geçerek proje konusundaki yaprak örneğinde maddelerin miktar ve tür analizi çalışmasına devam etti.

Cümlesinde aşağıdaki kimya alt disiplinlerin-den hangisi ile ilgili bir işlem yoktur?

A) Analitik kimya B) Endüstriyel kimya

C) Biyokimya D) Anorganik kimya

E) Çevre kimyası

2. Fen Lisesi öğrencisi Ahmet'e Kimya öğretmeni her element türü için çeşitli geometrik cisimleri kullana-rak bileşik maketi oluşturmasını istemiştir.

Ahmet aşağıda yaygın adları verilen bileşikler-den hangisinin maketini yaparken en fazla türde geometrik şekil kullanır?

A) Zaç yağı B) Yemek sodası

C) Yemek tuzu D) Sirke

E) Amonyak

3. Proje çalışmasının konusu fosil yakıtlar ve açığa çıkan gazlar olan Alperen laboratuvarda çeşitli kömür ve petrol türevlerini kontrollü yakarak ortaya çıkan gazların tür analizini yapıyor.

Alperen aşağıdaki gazlardan hangisini elde etmiş olamaz?

A) CI2 B) SO2 C) CO D) CO2 E) NO

4.

Yukarıda bazı geometrik şekillerle sembolize edilen bileşik modeli için aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?A) 3 tür atom içerir.B) Toplam 8 tane atomdan oluşur.C) Sirke asidi olabilir.D) Kimyasal yöntemlerle daha basit maddelere

ayrışabilir.E) Aynı cins atomlardan oluşan saf maddedir.

5. Aşağıdaki kimyasallar ve üzerindeki güvenlik sembolü eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

Kimyasal Güvenlik sembolü

A) Tiner

B) Deterjan

C) Tuz ruhu

D) Pil

E) Fare zehiri

6. Mustafa proje konusu olan numunenin hangi tür kimyasallarda çözündüğünü incelemek için eldiveni giyerek laboratuvarda kimyasalların bulunduğu raf-tan zaç yağı şişesini aldı. Aynı yerde pipet yardı-mıyla bir miktar (içindeki havayı ağzı ile çekerek) asidin pipete dolmasını sağladı. Asit şişesini yerine koydu. Pipetteki sıvıyı bir behere koyup üstüne su ekledi. Daha sonra toz hâline getirilmiş numuneyi behere boşalttı. Yeterince karıştırdı. Oluşan karı-şımdan bir miktarını küçük bir şişeye boşaltıp ağzı-nı kapattı. Kalan karışımı lavaboya döktü. Ertesi gün devam etmek üzere şişeyi pencere kenarına bırakıp çıktı.

Cümlesinde kaç tane laboratuvar güvenlik ihlali vardır?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

ÖSYM’den SEÇMELER

44

KİMYA

1. Elementlere ait aşağıdaki sembol ad eşleştir-melerinden hangisi yanlıştır?

Sembol Ad

A) Cr KromB) Mn ManganC) Cu BakırD) Sn KalayE) Au Gümüş

2017 / YGS

2. Kimyasal maddelerin insan sağlığına ve çevreye zararlı etkilerine dikkat çekmek için güvenlik amaçlı temel uyarı işaretleri kullanılmaktadır.

Buna göre, şeklinde gösterilen uyarı

işaretinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yanıcı madde B) Patlayıcı madde

C) Radyoaktif madde D) Korozif madde

E) Zehirli madde2017 / YGS

3. Aşağıdaki bileşiklerden hangisinin yaygın ve sistematik adı karşısında yanlış verilmiştir?

Bileşik Yaygın adı Sistematik adı

A) NaOH sudkostik sodyum hidroksit

B) CaCO3 kireç taşı kalsiyum karbonat

C) KNO3 güherçile potasyum nitrat

D) CaO sönmüş kireç kalsiyum hidroksit

E) NaCI sofra tuzu sodyum klorür

2016 / LYS

4. Aşağıdaki tabloda X, Y, Z maddelerinin sabit basınçtaki bazı özellikleri verilmiştir.

Erime süresince

X Y ZÖzellik

Madde

Tablodaki bilgilere göre, I. X bir bileşiktir. II. Y bir elementtir. III. Z bir arı maddedir. yargılarından hangileri doğrudur?



2002 / ÖSS

5. Co ve CO maddeleri ile ilgili aşağıdaki ifadeler-den hangisi doğrudur?A) Her ikisi de bileşiktir.B) Her ikisi de elementtir.C) Co bir element, CO ise bileşiktir.D) Co bir bileşik, CO ise elementtir.E) Co ve CO birbirinin izotopudur.

1991 / ÖSS

6. Bir madde, aşağıdaki özelliklerden hangisine sahipse arı madde değildir?A) Belirli bir molekül formülünün olmasıB) Tek cins atomlardan oluşmasıC) Aynı cins atomlardan oluşan tek cins molekül-

lerden meydana gelmesiD) Farklı cins atomlardan oluşan tek cins molekül-

lerden meydana gelmesiE) Farklı cins moleküllerden, moleküller özellikle-

rini kaybetmeden ve aralarında belirli bir oran olmadan oluşması

2005 / ÖSS1 2 3 4 5 6E C D C C E

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


2 – 6 1 2 4 2 4 2 4 3 2 3 3 3 1 1 -

ATOMUN YAPISI ve PERİYODİK SİSTEM KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

BÖLÜM

2u Atom Kavramının Tarihsel Gelişimi

u Atom Modelleri

u Atom Spektrumları ve Modern Atom Teorisi

u Atomdaki Temel Tanecikler

u İzotop, İzoton, İzobar, İzoelektronik, Allotrop

u Periyodik Sistem

u Periyodik Cetveldeki Gruplar ve Özellikleri

u Periyodik Özellikler

ATOMUN YAPISI vePERİYODİK SİSTEM

46

Dalton Atom ModeliBu atom modeline göre,

★ Elementler atom adı verilen küçük taneciklerden oluşurlar. ★ Atomlar içi dolu, bölünemez kürelerdir. ★ Atomlar parçalanamaz. ★ Bir elementin bütün atomları özdeştir. ★ Bir elementin atomları diğer bütün elementlerin atomlarından farklıdır. ★ Farklı element atomlarının belirli oranda birleşmesinden bileşikler oluşur. ★ Tepkimelerde atomlar yok olmaz ya da oluşmaz.

Thomson Atom ModeliBu atom modeline göre,

★ Atomlar 108– cm çapında pozitif yüklü bir küre biçiminde olup yük dengesi-ni sağlamak üzere negatif yüklü tanecikler pozitif küre içerisinde homojen olarak dağılmıştır.

★ Atomda (+) ve (–) yükler eşittir, bu nedenle atom elektrikçe nötrdür.

★ Negatif yüklerin kütlesi çok küçük olduğundan, atomun kütlesini büyük ölçü-de pozitif yükler belirler.

★ Thomson'un atom modeli üzümlü keke benzetilir. Bu modele göre; kekin hamur kısmı pozitif yüklere, üzümler ise negatif yüklere benzetilir.

Rutherford Atom ModeliRutherford, alttaki şekilde şematik olarak gösterilen düzeneği hazırlayarak, a ta-

necikleri ile ince bir altın levhayı bombardıman etmiştir. Deney sırasında a tanecik-lerinin çok büyük bir kısmının hiç bir sapma yapmaksızın altın levhayı delerek geçti-ğini, çok az bir kısmının sapmaya uğrayarak geçtiğini, bazılarının levhayı geçemeden geri döndüğünü gözlemiştir.

Altın folyo

Bazı parçacıklar sapar

Alfa parçacıkları kaynağı

Kurşun blokÇinko sülfürlüekran

Alfa parçacıklarınınçoğu sapmadan

geçer

Bu atom modeline göre,

★ Atomun büyük bir kısmı boşluktur.

★ Atomda pozitif yükler küçük bir hacimde toplanmıştır. (Bu kısım daha sonra çekirdek olarak tanımlanmıştır.)

★ Elektronlar çekirdeğin etrafında hareket halindedir.

★ Pozitif yük atom kütlesinin yaklaşık yarısına eşit olup, atomdan atoma de-ğişir.

★ Atom çekirdeğinde yükü nötr olan kütlesi protona denk bir tanecik daha olmalıdır.

Dalton Atom Modelinin Yanlışları:Günümüzde atom parçala-nabilir, atomlar içi dolu küreler değildir ve elemen-tin bütün atomları özdeş değildir (izotopları vardır).

AKLINDA OLSUN

Thomson Atom Modeli(Üzümlü kek modeli)

Thomson Atom Modelinin Yanlışları:(+) ve (–) yükler atomda homojen olarak dağılmaz. Ayrıca proton ve nötronlardan bahsetmemiştir.

AKLINDA OLSUN

Rutherford Atom Modeli(Gezegenler sistemine benzer.)

1) Rutherford AtomModelinin yanlışıElektronlar neden zamanla enerjilerini kaybedip çekir-değe düşmüyorlar? soru-suna cevap verememiştir.2) Nötron Chadwick tara-fından bulunmuştur.

AKLINDA OLSUN

Atom ModelleriKONU

KİMYA

49


Atomun Yapısı vePeriyodik Sistem

10.1

Bohr atom modeline göre aşağıdakilerden hangi-si yanlıştır?

A) Elektronlar belirli enerji seviyelerinde yer alır.

B) Her yörüngede bulunan elektronun belirli bir enerjisi vardır.

C) Çekirdeğe en yakın yörüngede bulunan elektro-nun enerjisi en büyüktür.

D) En dış yörüngedeki elektronu koparmak daha ko-laydır.

E) Elektronların yörüngeler arasındaki geçişlerinde enerji alınır ya da verilir.

Elektronların enerjisi çekirdeğe yaklaştıkça azalır. Elektron enerji aldıkça çekirdekten uzaklaşır.

Yanıt C

10.2

I. Atom kütlesinin büyük bir kısmı çekirdekte

toplanmıştır.

II. Atomlar içi dolu kürelerdir.

III. Elektronların bulunduğu hacim, çekirdeğin hac-minden çok büyüktür.

ifadelerinden hangileri Rutherford atom modeline uygundur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III


I ve III numaralı ifadeler Rutherford atom modeline aittir. Ancak II numaralı ifade Dalton atom modelinde geçer.

Yanıt C

10.3

Thomson atom modeli ile ilgili;

I. Atomda (+) ve (–) yükler dengelenmiştir.

II. Atom küre şeklindedir.

III. Pozitif yükler atomun merkezinde toplanmışlar-dır.

yargılarından hangileri doğrudur?



Thomson atom modelinde + ve – yüklerden bahse-dilir. Ancak Thomson modelinde çekirdek kavramı yoktur. Rutherford, çekirdek kavramını ortaya atmış-tır.

Yanıt D

10.4

Aşağıdakilerden hangisi Rutherford'un alfa par-çacıkları saçılma deneyinin sonuçlarından biri değildir?

A) Pozitif yükler atomda çok küçük bir hacim kaplar.

B) Atomun asıl hacmini protonlar oluşturur.

C) Protonlar çekirdek adı verilen küçük bir bölgede toplanmıştır.

D) Atomun büyük bir kısmı boşluktan oluşur.

E) Elektronlar atom çekirdeğinin dışında büyük bir boşlukta dağılmışlardır.

Atomun asıl hacmini protonlar değil elektronların bulunduğu / dağıldığı alan oluşturur.

Yanıt B


KİMYA

50

5

I. Atomun alfa (a) ışıması yapması,II. Atomlar arası elektron alışverişi ile iyonik bağın

oluşumu,III. Bir atomun elektroliz yöntemi ile bileşikten ser-

best hale geçmesi,

Dalton'un "Atomlar parçalanamaz ya da yeniden yapılamaz." görüşü ile yukarıdaki ifadelerden han-gileri çelişir?


D) I ve II E) II ve III

a ışıması bir çekirdek tepkimesi sonucunda oluşur. Bu ışıma ile yeni atomlar meydana gelir.

Yanıt A

6

Atom modeli Bilim insanı

I. Elektronlar belirli enerji seviyelerinde bulunurlar.

a. Rutherford

II. Atomun merkezinde çekirdek bulunur. b. Bohr

III. Atomun yapısı üzümlü keke benzer. c. Thomson

Yukarıda verilen atom modeli–bilim insanı eşleş-tirmelerinden hangisi doğrudur?

A) I. bII. cIII. a

B) I. bII. aIII. c

C) I. aII. bIII. c

D) I. cII. aIII. b

E) I. cII. bIII. a

Belirli enerji seviyeleri Bohr'a aittir.

Çekirdek kavramını Rutherford bulmuştur.

Üzümlü kek modeli Thomson'a aittir.Yanıt B

7

Rutherford, a–parçacıkları saçılma deneyinin sonuçlarına dayanarak,

I. Atomun boşluklu yapıda olduğu

II. Pozitif yüklü taneciklerin çekirdek adı verilen kü-çük bir bölgede toplandığı

III. Elektronların çekirdek etrafında belirli dairesel yö-rüngelerde hareket ettiği

yargılarından hangilerine ulaşmıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


Rutherford yörünge kavramını oluşturamamıştır.

Bohr atom modelinde yörünge kavramı vardır.Yanıt C

8

I. Dalton atom modeli

II. Bohr atom modeli

III. Rutherford atom modeli

IV. Thomson atom modeli

Yukarıda verilen atom modellerinin hangilerinde atomun çekirdekli yapıda olduğu kabul edilir?

A) I ve II B) II ve III C) II, III ve IV

D) II ve IV E) III ve IV

Dalton temel tanecikler ve çekirdek hakkında bilgi vermemiştir.

Thomson üzümlü kek modelinde de çekirdek yapısı yoktur.

Yanıt B

KİMYA

52


1. I. Atom pozitif yüklü bir küredir.

II. Atomun kütlesinin tamamına yakınını çekirdek-teki pozitif yükler oluşturur.

III. Çekirdek hacmi, atom hacmi yanında oldukça küçüktür.

yargılarından hangileri Rutherford atom mode-linde yer alır?



2. Aşağıdakilerden hangisi Dalton atom modelin-de yer almamaktadır?

A) Atomlar parçalanamaz.

B) Pozitif yükler atomun merkezinde toplanmıştır.

C) Atomlar belirli oranlarda birleşerek bileşikler oluştururlar.

D) Farklı element atomlarının kütleleri de farklıdır.

E) Atomlar içi dolu kürelerdir.

3. Rutherford atom modeli ile ilgili;

I. Atomlar pozitif yüklü kürelerdir.

II. Atomun hacmini elektronlar belirler.

III. Çekirdekteki proton sayısı, çevresindeki elekt-ron sayısına eşittir.



D) I ve III E) II ve III

4. Uyarılmış bir atomla ilgili,

I. Temel hale göre kararsızdır.

II. Temel hale göre daha yüksek enerjilidir.

III. Temel hale dönmek için enerji alır.




5. Rutherford atom modeli ile ilgili aşağıdaki ifa-delerden hangisi yanlıştır?

A) Bir atomda pozitif yükün tamamı, çok küçük bir hacme sahip olan çekirdekte toplanmıştır.

B) Elektronlar çekirdek etrafında bulunur.

C) Alfa parçacıkları atomdaki elektronlara çarptı-ğında sapmaya uğrar.

D) Atomun kütlesinin tamamına yakını çekirdekte toplanmıştır.

E) Atomun asıl hacmini elektronlar oluşturur.

6. I. Elektronlar atom içinde homojen olarak dağıl-mıştır.

II. Elektronların kütlesi, protonların kütlesi yanın-da çok küçüktür.

III. Çekirdek kavramından bahsetmemiştir.

Yukarıdakilerden hangileri Thomson atom modelinin eksik ve hatalı yönlerindendir?



7. Rutherford atom modeli ile ilgili aşağıdaki ifa-delerden hangisi yanlıştır?

A) Pozitif yükler çok küçük bir hacimde toplanmış-tır.

B) Elektronlar çekirdek etrafında belirli enerji sevi-yelerinde bulunurlar.

C) Atomdaki proton sayısı elektron sayısına eşit-tir.

D) Çekirdekteki pozitif yüklerin kütlesi atom kütle-sinin yaklaşık yarısıdır.

E) Atomun büyük bir kısmı boşluktur.

8. I. Bir elementin tüm atomları özdeştir.

II. Elementler bileşik oluştururken, atomlar tam sayılı olarak birleşir.

III. Farklı elementlerin atomları da farklıdır.

yargılarından hangileri Dalton atom modeli ile ilgilidir?



ÜNİTE ÖZETİ

83

Atomun Yapısı vePeriyodik Sistem

• Kırmızıdan mora kadar bütün renkleri içeren spektrumlara sürekli (kesiksiz) spektrum denir.• Çizgi spektrumu elementlerin tanınması için kullanılır.• Modern atom modeline göre, elektronun gerçekte belirli bir yörüngesi ya da katmanı yoktur.• Modern atom modeline, bulut modeli olarak da bilinir.• Bu modelde, elektronların çekirdek çevresinde bulunma olasılığının en fazla olduğu bölgeler vardır. Bu böl-

gelere "orbital" adı verilir.• İki taneciğin kimyasal özelliklerinin aynı olması için, taneciklerin hem proton hem de elektron sayılarının bir-

birine eşit olması gerekir.

A – Z = nA q

Z p > e ise katyon e > p ise anyon İZOTOP

, ,H H H11

12

13

İZOTON

,K Ca3919

2040

İZOBAR

,K K1940

2040

İZOELEKTRONİK 11Na+, 12Mg2+, 9F–

Bir atomun ve iyonlarının yarıçapları;

(–) iyon > nötr > (+) iyon

atom

şeklindedir.

● Gaz hâlindeki nötr bir atomdan bir elektron koparılması için gerekli olan enerjiye birinci iyonlaşma enerjisi denir.

Her zaman E1 < E2 < E3 < ... şeklindedir.

● Aynı periyot için iyonlaşma enerjileri:

1A < 3A < 2A < 4A < 6A < 5A < 7A < 8A'dır.

● Ardışık iyonlaşma enerjilerinde grup numaraları bulunurken sıçramanın yaklaşık 3,5 kat ve üstü olmasına dikkat ediniz.

● Elektron ilgisi bir elementin elektron alma eğiliminin ölçüsüdür.

● Yarıçap küçüldükçe elektron ilgisi genellikle artar. Buna göre, periyodik cetvelde aşağıdan yukarıya ve soldan sağa doğru gidildikçe elektron ilgisi artar.

● Atom yarıçapı küçüldükçe elektronegatiflik artar.

● Bir periyotta (soygazlar hariç) soldan sağa doğru ve bir grupta aşağıdan yukarıya doğru elektronegatiflik artar.

● Bir periyotta soldan sağa doğru ametalik özellik artarken, metalik özellik azalır.

● Bir grupta yukarıdan aşağıya doğru inildikçe metalik özellik genellikle artarken, ametalik özellik azalır.

● Metalik özellik ile metalik bağ kuvveti ters orantılıdır.

Metallerin oksitleri bazik özelikte olduğundan, bir periyotta soldan sağa ve aşağıdan yukarıya doğru oksijenli bileşiklerin asitlik kuvveti artar, bazlık kuvveti azalır.

ACEMİ

TEST

1

KİMYA

84

1. X, Y, Z baş grup elementlerinin son katmanlarında-ki elektron sayıları aynıdır.

● I. Atom çapı en küçük Y dir.

● II. X in elektron verme isteği, Z ninkinden azdır.

bilgilere göre, X, Y, Z nin atom numaralarının kıyaslanışı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Y > Z > X B) X > Z > Y C) X > Y > Z

D) Y > X > Z E) Z > X > Y

2. +5 yüklü iyonun katman elektron dağılımı 2 - 8 olan X atomu ile ilgili,I. Elektron sayısı 10 dur.II. Proton sayısı 15 dir.

III. Nötron sayısı 16 ise kütle numarası 31 dir.


A) Yalnız III B) Yalnız II C) II ve III


3. I. 3115P

II. 3216S2–

III. 3215P3–

Yukarıdaki tanecikler ile ilgili aşağıdaki bilgiler-den hangisi yanlıştır?A) İzotop tanecikler: I ve III tür.B) İzoelektronik tanecikler: II ve III tür.C) İzobar tanecikler: II ve III tür.D) İzoton tanecikler: I ve II dir.E) Kimyasal özelliği aynı olanlar: II ve III tür.

4. Soygazlar ile ilgiliI. Tepkimelere karşı isteksizdirler.II. IUPAC'a göre periyodik cetvelin 18. grup ele-

mentleridir.III. Doğada atomik haldedirler.




5. Periyodik cetvelin ilk grubundaki elementler ile ilgili için aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlış-tır?A) Elektron dağılımında son katmanda 1 elektron

bulunur.B) Hidrojen hariç tamamı metaldir.C) Bulunduğu periyodun atom hacmi en fazla olan

atomlarını bulundurur. D) Oda şartlarında tamamı katıdır.E) Grupta aşağıya indikçe atom hacmi artar.

6. 9X, 10Y, 11Z atomları ile ilgili

I. Atom yarıçapı ilişkisi Z > X > Y dir.II. Birinci iyonlaşma enerjisi ilişkisi Y > Z > X dir.III. Son katmandaki elektron sayısı ilişkisi

Y > X > Z dir.


A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III


AMATÖR

TEST

1

KİMYA

88

1. • Dalton • Thomson • Rutherford • Bohr • Modern

Yukarıdaki atom modellerinden kaç tanesinde "maddenin en küçük taneciği atomdur." görüşü hakimdir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

2. Bohr atom modeli için aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Tek elektronlu sistemlere uygundur.B) Elektronlar çekirdek etrafında belirli enerji dü-

zeylerinde bulunurlar.C) Çekirdekten uzaklaştıkça elektronların enerjisi

artar.D) Uyarılmış atomlar aldıkları enerjiden daha azı-

nı vererek temel hâle dönerler.E) L kabuğu 2. enerji seviyesini gösterir.

3. 4020Ca2+ ile X– iyonu izoton ve izoelektroniktir.

X atomu ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Proton sayısı 17 dir.B) Nötron sayısı 21 olabilir.C) Elektron sayısı 17 dir.D) Kütle numarası 37 dir.E) Çekirdek yükü 17 dir.

4. X, Y, Z, T tanecikleri ile ilgili

Tanecik Proton Nötron Kütle NoX a 2a+1Y a+1 a+1Z a–2 2a+2T a+2 2a+2

bilgileri veriliyor.

Buna göre;

I. X ile Y izotondur.II. X ile T izotoptur.

III. Y ile Z izobardır.

bilgilerinden hangileri doğrudur?



5. KL

X

Y

Z

Periyodik cetvelde yerleri belirtilen atomların IUPAC grup numaraları için aşağıda verilenler-den hangisi yanlıştır?

A) X † 18. grup B) L † 1. grup C) Z † 3. grup

D) Y † 2. grup E) K † 16. grup

6. • Kararlı iyonu 17X– ile izoelektroniktir. • A grubunda ve 36Y ile aynı periyottadır.

Z elementi için verilen yukarıdaki bilgilere göre Z nin grup numarası,

I. 1AII. 2AIII. 3A

hangileri olabilir?



UZMAN

TEST

1

KİMYA

92

1. Atom altı taneciklerin varlığından

I. DaltonII. ThomsonIII. RutherfordIV. BohrV. Modern

atom teorilerinden kaç tanesinde bahsedilmiş-tir?

A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1

2. Aşağıda verilen bazı bilim insanları ve eşleştir-melerinden hangisinde yanlış eşleştirilmiştir?

Bilim insanı KavramA) Schrodinger Elektron bulutuB) Heisenberg Belirsizlik ilkesiC) Bohr Atom spektrumlarıD) Moseley Modern atom teorisiE) Rutherford Çekirdek kavramı

3. X atomunun proton, elektron ve nötron sayıları toplamı 36 dır.

Buna göre bu atom için aşağıdaki bilgilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?

A) Nötron sayısı elektron sayısına eşit olabilir.B) Nötron sayısı proton sayısına eşit olabilir.C) Nötron sayısı 11 olabilir.D) Proton sayısı 12 olabilir.E) Nötron sayısı 14 olabilir.

4. 27X3+ iyonunun katman elektron dağılımı 2) 8) şeklindedir.

I. Katman elektron dağılımı 2) 8) 2) olan Y atomu ile izoton olabilir.

II. 3. periyot 3A grubunda bulunur.III. Nötron sayısı 14 dür.IV. 7N3– ile izoelektroniktir.V. Bulunduğu periyodun 13. elementidir.

yargılarından hangisi yanlıştır?

A) V B) IV C) III D) II E) I

5. 8 protonu 10 elektronu ve 10 nötronu bulunan X taneciği ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangi-si yanlıştır?

A) 9F– ile izoelektroniktir.B) Anyondur.C) Katman elektron dağılımı 2) 6) şeklindedir.D) Nükleon sayısı 18 dir.E) Nötr hâli moleküler hâlde bulunur.

6. 17Cl, 11Na, X taneciklerinin hacimleri arasında

11Na > X > 17Cl ilişkisi vardır.

Buna göre X taneciği yerine,

I. 13AlII. 18Ar

III. 16S

hangileri yazılabilir?



PROFESYONEL

TEST

1

KİMYA

96

1. Periyodik cetvelden alınan bir kesitte X, XY ZK

Y, Z elementlerinin yerleri yanda verilmiş-tir.

Buna göre, bu elementler ile ilgili aşa-ğıdaki bilgilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?

A) Tamamı metaldir.B) X ile Z nin proton sayıları farkı 3 tür.C) Z nin iyonlaşma enerjisi, Y den az K den fazla-

dır.D) Z 3A grubunda ise Y 2A grubu elementidir.E) Z nin elektron ilgisi, X, Y, K den fazladır.

2. • Dalton • Rutherford • Bohr • Thomson • Modern

Yukarıda verilen atom modellerinden kaç tane-sinde + yüklü tanecik kavramı vardır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

3. Periyodik cetveldeki kesidi

X Y Z

şeklinde verilen ve içerisinde soy gaz bulunma-yan X, Y, Z elementleri ile ilgili

I. Hacimleri arasındaki ilişki X > Y > Z dir.II. Birinci iyonlaşma enerjisi ilişkisi Z > X > Y dir.III. Oksitlerinin sulu çözeltilerinin bazlık kuvvet iliş-

kisi X > Y > Z'dir.

yargılarından hangileri doğru olabilir?



4. X, Y, Z element atomlarının proton sayıları sırasıy-la ardışıktır.

Bu atomlara ait,

X Y

YZ

Z

HacimI. II.

III.

Proton

X

Proton

Y

ZX

Proton

grafiklerden hangileri doğru olabilir?



5. Element Son katmandaki elektron sayısı

X 1

Y 2

Z 1

Yukarıda son katmandaki elektron sayısı veri-len A grubu elementleri ile ilgili aşağıdaki yar-gılardan hangisi kesinlikle doğrudur?

A) Y toprak alkali metaldir.B) X ile Y aynı periyottadır.C) X in katman sayısı, Y ninkinden fazladır.D) X ile Y aynı periyotta iken, Z nin periyodu fazla

ise Z alkali metaldir.E) X ile Z alkali metal grubu üyesidir.


100

KİMYA

1. 4Be, 6C, 9F elementleriyle ilgili aşağıdaki ifade-lerden hangisi doğrudur?

A) C elementi metal olarak sınıfl andırılır.

B) Birinci iyonlaşma enerjisi en küçük olan ele-ment F’dir.

C) Atom yarıçapı en büyük olan element Be’dir.

D) Be’nin elektron alma eğilimi, C’ninkinden daha fazladır.

E) C’nin elektronegatifl iği, F’nin elektronegatifl i-ğinden daha büyüktür.

2018 / TYT

2. Nötr hâlde 16 elektronu bulunan elementle ilgi-li,I. Katman elektron dizilimi; 2, 8, 6 şeklindedir.

II. Ametaldir.

III. 2 elekron vererek oktetini tamamlar.




2017 / YGS

3. 11Na ve 12Mg elementleriyle ilgili,I. Periyodik sistemde Na 1. grupta (1A), Mg ise 2.

grupta (2A) bulunur.

II. Her iki element de yarı metal olarak olarak sı-nıfl andırılır.

III. Periyodik sistemde her iki elementin de periyot numarası 3’tür.


A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III


2017 / YGS

4. 9F elementiyle ilgili, I. Son elektron katmanında 7 elektron bulunur.

II. 1 elektron alarak oktetini tamamlar.

III. Bileşiklerinde yükseltgenme basamağı –1’dir.

IV. Periyodik çizelgede 5A grubunda bulunur.



D) I, II ve III E) II, III ve IV

2016 / YGS

5. Aşağıda bazı elementlerin periyodik çizelgedeki yerleri verilmiştir.

Sr

S

SnBrK

Bu elementlerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) K element atomu, bileşiklerinde +1 yükselt-genme basamağına sahiptir.

B) Sr, bir toprak alkali metalidir.

C) S elementinin katman elektron dizilimi 2, 6 şeklindedir.

D) Sn element, 4A grubundadır.

E) Br element atomu, bir elektron alarak oktetini tamamlar.

2015 / YGS

6.

3B

3A8A

NeAl

Sc

Yukarıdaki periyodik çizelgede verilen ele-mentlerle ilgili;

I. Birinci iyonlaşma enerjisi en büyük olan Ne’dir.

II. Al, bir p bloku elementidir.

III. Sc, bir d bloku elementidir.




2015 / LYS

1 2 3 4 5 6C D C D C E

KİMYASAL TÜRLER ARASIETKİLEŞİMLER

BÖLÜM

3u Kimyasal Türler

u Güçlü Etkileşimler

u İyonik Bağ

u Kovalent Bağ

u Bileşiklerin Adlandırılması

u Metalik Bağ

u Zayıf Etkileşimler

u Kimyasal Tepkimeler

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


1 1 1 1 1 – 2 1 3 5 3 1 5 – 1 2 1 -

KİMYASAL TÜRLER ARASI ETKİLEŞİMLER KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

ÜNİTE ÖZETİ

Kimyasal Türler Arası Etkileşimler

153

Kimyasal Tür Nedir?

Kimyasal türler; atom, molekül ya da iyondur.

Fiziksel Değişimler

Maddelerin dış görünüşü ile ilgili olan, gözlenebilen ve ölçülebilen özellikler fiziksel özellik olarak adlan-dırılır. Sertlik, fiziksel hâl (katı, sıvı ve gaz), yoğunluk, erime noktası, kaynama noktası, akışkanlık, çözünür-lük, renk, şekil, genleşme fiziksel özelliklerdir. Fiziksel özelliklerde meydana gelen değişimlere fiziksel deği-şim denir.

●Kağıdın yırtılması ●Süblimleşme

●Camın kırılması ●Sulu boyanın kuruması

●Mumun erimesi ●Odunun kırılması

●Suyun buharlaşması ●Buzun erimesi

Kimyasal Değişimler

Maddelerin kimlik özelliklerine kimyasal özellik denir. Yanıcı olma, yakıcı olma, kimyasal tepkimeye girme yatkınlığı (aktiflik), kimyasal tepkimeye girme isteğinin çok az olması ya da hiç olmaması (asallık), asitlik, bazlık bu özelliklerdendir. Maddenin kimlik özel-liklerinde meydana gelen değişimler kimyasal deği-şim olarak adlandırılır.

●Kömürün yanması ●Demirin paslanması

●Yumurtanın pişmesi ●Gümüşün kararması

●Üzümden sirke yapılması ●Yaprağın sararması

●Sütten yoğurt yapılması ●Ekmeğin küfl enmesi

Atom–––––––

Molekül–––––––

İyon–––––––

Fe O2 Li+

Ar CO2 CO32–

Ni N2O3 Cl–

• Dipol - dipol HCl - HCl• Na+ - H2O• L 2 - H2

F2, O2, N2, Cl2 H2O, NH3, CO2

Ca2+ Cl–

Cl–

FF ClH

Molekül

Element Molekülü

N2, O2, Cl2(diatomik) (poliatomik)

O3, P4, S8

CO2, H2O, NH3, C6H12O6

ACEMİ

TEST

1

KİMYA

154

1. CH3COONH4

NH4+

Polar Kovalent

X..................

Y..................

Yukarıda belirtilen iyonik bileşiği oluşturan iyonlar ve içerdikleri kimyasal bağ türleri X ve Y olarak verilmiştir.

Buna göre, X ve Y yerine aşağıdakilerden han-gisi gelmelidir?

X Y

A) CH3CO4– Apolar ve polar kovalent

B) CH3COO4– Polar kovalent

C) CH3COO– Apolar ve polar kovalent

D) CH3COO– Polar kovalent

E) CH3CO– Apolar ve polar kovalent

2. Kimyasal Tür

XNa+(suda)

MolekülY

ZHe, Fe

Yukarıda verilen tabloda kimyasal türler ve örnek-leri verilmiştir.Buna göre; X, Y, Z yerine aşağıdakilerden han-gisi gelmelidir? X Y Z A) Atom CO3

2– İyonB) Atom CO2 İyonC) İyon CO2 AtomD) İyon NH4

+ AtomE) İyon Na Atom

3. I. He II. Ne III. Ar

Yukarıda verilen soygazların kaynama noktala-rının kıyaslaması aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? (2He 10N 18Ar)

A) I > II > III B) III > II > I C) I > III > II

D) II > III > I E) III > I > II

4. Fe metali ile ilgili;

I. Katı halde elektrik akımını iletir.

II. Sıvı halde elektrik akımını iletmez.

III. Metalik bağ içerir.

yargılarından hangileri yanlıştır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I ve II

5. X Y

Yukarıda Lewis yapısı verilen X ile Y elementle-ri arasında oluşan bileşik ile ilgili

I. XY3 formülü ile gösterilir.

II. Elektron ortaklaşması ile oluşur.

III. Polar kovalent bağ içerir.



D) I, II ve III E) Yalnız II

6. Kimyasal tür Örnek

I. Atom He

II. Molekül H2O

III. İyon NH4+

Yukarıda kimyasal türler ve karşısında örnekler belirtilmiştir.

Buna göre eşleştirmelerden hangileri doğru-dur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III


AMATÖR

TEST

KİMYA

158

11. I

3 tane polar kovalent

NH3 (Amonyak)

II

III IV

Yukarıdaki kavram haritasında amonyak ile ilgili bazı bilgiler verilmiştir.

Buna göre kutucuklarda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? (1H, 7N)

A) I, II ve III B) I, II ve IV

C) I, II, III ve IV D) I, III ve IV

E) II, III ve IV

2.

Yukarıda metal ve metalik bağa ait bazı bilgiler, nu-maralandırılmış balonlar içine yazılmıştır.

Taner kaç numaralı balonu bırakırsa, tüm kalan balonlardaki bilgiler doğru olur?

A) I B) II C) III D) IV E) V

3. I. X(k) + 3 kJ √ X(s)

II. Y + 105 kJ √ Z + V

III. M + N √ K + L + 156 kJYukarıda verilen değişimlerden hangilerinde kimyasal değişim olmamıştır?


D) II ve III E) Yalnız III

4. Cl– ve Cl2 tanecikleri arasında;

I. İyon-dipol etkileşimi

II. İyon-indüklenmiş dipol etkileşimi

III. London Kuvvetleri

etkileşimlerinden hangileri olamaz?



5. X Y ZT

Periyodik sistemde yerleri belirtilen X, Y, Z, T elementleri arasında oluşacak bağlar ile ilgili,

I. XZ iyonik bağlı bileşiktir.

II. X ile Y arasında metalik bağ oluşur.

III. TZ2 kovalent bağlı bileşiktir.




6. 1. N22. BH33. C6H64. CO25. CH4

Yukarıda verilen moleküllerden kaç tanesi kalı-cı dipol oluşturmaz? (1H, 5B, 6C, 8O, 7N)

A) 1 B) 2 C) 3 C) 4 E) 5

UZMAN

TEST

KİMYA

162

1.

NH3

1

HCl

Cl2

Örn

ekle

r

Hidrojen Dipol-dipol Londonkuvvetleri

2

3 4

Yukarıdaki tabloda verilen örneklerin yoğun fazda molekülleri arasında bulunan etkileşim türü var ise " ✓" yok ise " ✗" şeklinde hatasız işaretlendiğinde aşağıdakilerden hangisi doğru olur?

A) 1 – ✓ B) 1 – ✗ C) 1 – ✓

2 – ✗ 2 – ✓ 2 – ✗

3 – ✓ 3 – ✓ 3 – ✗

4 – ✓ 4 – ✓ 4 – ✓

D) 1 – ✗ E) 1 – ✓

2 – ✓ 2 – ✓

3 – ✗ 3 – ✗

4 – ✓ 4 – ✓

2. Madde Kimyasal türü

I. Cl– a. İyonII. NH3 b. AtomIII. He c. Molekül

Yukarıda verilen madde ve kimyasal türün eşleştirilmesi aşağıdakilerden hangisinde doğru yapılmıştır?

A) I – a B) I – a C) I – b

II – b II – c II – c

III – c III – b III – a

D) I – b E) I – c II – a II – b III – c III – a

3. I. K+ iyonlarının elektronları çok güçlü çekmesi

II. Br– iyonlarının elektronları çok güçlü çekmesi

III. Kristal içinde elektronların serbest hareket edememesi

Yukarıda verilen yargılardan hangisi oda sıcak-lığında KBr katısının elektrik akımını ileteme-mesini açıklar?


D) I, II ve III E) Yalnız III

4. CaCl2 iyonik bileşiği ile ilgili;

I. Suda çözünmesi fizikseldir.

II. Elektriği iletmesi kimyasaldır.

III. Birim hücreler, katyon ve anyonlardan oluşur.

yargılardan hangileri doğrudur?



5. Aşağıdakilerden hangisinin atomları arasında yalnızca kovalent bağ bulunur?

A) H3PO4 B) NaOH C) KNO3D) KMnO4 E) Ca(OH)2

6. I. Ca(k)

II. NaCl(k)

III. Çelik

Yukarıda verilen maddelerden hangileri metalik bağ içerir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C Yalnız III

D) I ve II E) I ve III

1

PROFESYONEL

TEST

KİMYA

166

1. NH4+ bir katyondur.

NH4+(suda)

hidrojen

(D)

(D)

(D) (Y)

(Y) (D) (Y)

1

Hidrojen Hidrojen

(Y)2

(D)3

(Y)4

(D)5

(Y)6

(D)7

(Y)8

Yukarıda tanımlayıcı ağaç tekniğiyle bir etkinlik ve-rilmiştir.

En yukarıdan başlayarak kutucuklarda verilen bilgileri doğru ise (D), yanlış ise (Y) yönünde ilerlerseniz kaç numaralı çıkışa ulaşırsınız?

A) 1 B) 4 C) 5 D) 7 E) 8

2.

NaBr(k)

H2O(s)

NaBr katısı, H2O sıvısında çözünüyor.

Bu olayla ilgili aşağıdaki öğrencilerden hangisi-nin verdiği bilgi doğrudur?

A) Atalay: Hidrojen bağı oluşur.

B) Giray: İyon-dipol etkileşimi oluşur.

C) Berkay: Dipol-dipol etkileşimi oluşur.

D) Nehir: Elektrik akımını iletmez.

E) Irmak: Katı, suda çok az çözünür.

3. I. I2(k) – C6H6(s)

II. Br2(s) – CCl4(s)

III. H2O(s) – HCl(s)

Yukarıda verilen madde çiftlerinden hangileri bir çözelti oluşturabilir? (1H, 6C, 8O, 35Br, 53I)



4. X. İyonik 1. C grafit, SiO2

Y. Kovalent 2. Cu, Al

Z. Metalik 3. MgO, KCl

Yukarıdaki güçlü etkileşimlere örnek eşleştiril-mesi hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A) X √ 1 B) X √ 2 C) X √ 3

Y √ 2 Y √ 1 Y √ 2

Z √ 3 Z √ 3 Z √ 1

D) X √ 1 E) X √ 3 Y √ 3 Y √ 1 Z √ 2 Z √ 2

5. CH3 CH2 CH2

OH

A

OH

CH3 CH2 OH

B

Aynı koşularda A'nın kaynama noktasının B'den yüksek olması

I. A'nın hidrojen bağı sayısının B'den daha çok olması

II. A'nın tanecikleri arasındaki çekim kuvvetleri-nin, B'ninkinden daha fazla olması

III. A'nın kovalent bağ sayısının daha fazla olması

hangileri ile açıklanabilir? (1H, 6C, 8O)



6. NH3 molekülü ile ilgili;

I. Polardır

II. Atomları arasında 3 tane apolar kovalent bağ bulunur.

III. Su ile hidrojen bağı oluşturur.

yargılarından hangileri doğrudur? (1H, 7N)



1


170

KİMYA

1. NaCl, HCl, Cl2 maddelerindeki atom veya iyon-lar arası bağ türleri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? (1H, 11Na, 17CI)

NaCI HCI CI2A) İyonik Polar

kovalentApolarkovalent

B) Polarkovalent

Polarkovalent

Apolarkovalent

C) İyonik İyonik Polarkovalent

D) Apolarkovalent

Apolarkovalent

Apolarkovalent

E) İyonik Apolarkovalent

Polarkovalent

2018 / TYT2. I. Su

II. Yemek tuzu

III. Hidrojen gazı

IV. Amonyak gazı

Yukarıdakilerden hangileri oda şartlarında mo-leküler yapıda değildir?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) II ve III

D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV

2017 / YGS

3. Aşağıdaki Lewis yapılarından hangisi yanlış-tır?(1H, 6C, 7N, 8O, 14Si, 17Cl)

H O H H N

H

HA) B)

Cl Si

Cl

Cl

ClE)

O C O H C NC) D)

2017 / LYS

4. Kovalent bağlarla ilgili, I. Yalnızca metal atomları arasında oluşur.

II. Tümü apolar özelliktedir.

III. Elektronların ortaklaşa kullanılmaları sonucu oluşur

yargılarından hangileri doğrudur?A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

2016 / YGS

5. I. CCI4 II. H2O

III. CO2 IV. CH3OH

Yukarıdaki bileşiklerden hangilerinde, bileşik molekülleri arası dipol - dipol etkileşimleri var-dır?

A) I ve IV B) II ve III C) II ve IV

D) III ve IV E) II, III ve IV

2016 / LYS

6. H2O molekülüyle ilgili, I. Lewis yapısı O

H H şeklindedir.

II. Bağlar kovalenttir.

III. Oksijen atomu oktete, hidrojen atomları duble-te ulaşmıştır.

yargılarından hangileri doğrudur? (1H, 8O)



2015 / YGS

7. Aşağıdaki tabloda, bazı element atomlarının kat-man elektron dizilimi verilmiştir.

Elementatomu

Katman elektron dizilimi

I 2,5

II 2,6

III 1

IV 2,8,1

V 2,8,7

Bu elementlerin birbirleriyle yaptıkları bileşik-lerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğ-rudur?

A) I ve II element atomları birbirleriyle birden faz-la bileşik oluşturabilir.

B) I ve III elementlerinin oluşturduğu bileşik, iyo-nik yapıdadır.

C) I elementinin iki atomlu molekülünde toplam iki kovalent bağ vardır.

D) IV ve V elementleri birbirleriyle bileşik oluştu-rurken elektronlarını ortaklaşa kullanır.

E) V elementi bir elektron vererek kendisine en yakın soygazın elektron dizilimine ulaşır.

2014 / YGS

1 2 3 4 5 6 7A A D A C E A

MADDENİN HALLERİBÖLÜM

4u Maddenin Fiziksel Halleri

u Katılar

u Sıvılar

u Gazlar

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS TYT AYT

1 - 2 - - - - - 3 - 1 2 - 1 - 1 -

MADDENİN HALLERİ KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

ÜNİTE ÖZETİ

216

KİMYA

t2

t1

I II IIIIV

Saf bir katının sıcaklık - zaman grafiği

• t1 anında erime gerçekleşir.

• t2 anında kaynama başlar.

Gazlar

• Sıkıştırılabilir

• Belli bir hacmi ve şekli yoktur.

• Birbirleriyle her zaman homojen karışırlar.

• Maddenin en düzensiz hâlidir.

• Titreşim, öteleme, dönme hareketi uygular-lar.

• Kabın her noktasına aynı basıncı uygular-lar.

• Basınç birimi, atm ve mmHg'dir.

• Hacim birimi, mL ve L'dir.

• Sıcaklık birimi, celsius(°C) ve kelvin (K)'dir.

• Madde miktarı birimi, mol, dür.

Sıvılar

• Viskozite, sıvının akmaya karşı gösterdiği dirençtir.

Viskozite,

• Moleküller arası etkileşim gücü arttıkça,

• Sıcaklık azaldıkça,

artar.

• Buhar basıncı dış basınca eşitlendiğinde kaynama başlar.

• Buharlaşma her sıcaklıkta, kaynama belli sıcaklıkta olur.

• Havadaki su buharına nem denir.

• Belli bir yükseklikte ölçülen sıcaklığa ger-çek sıcaklık, algılanan sıcaklığa hissedilen sıcaklık denir.

Maddenin Fiziksel Hâlleri

• Suyun farklı fiziksel hâllerde olması canlıla-rın yaşamının devam etmesini sağlar.

• LPG, itici gazlar, LNG ve soğutucu gazlarda maddelerin fiziksel hal değişiminden yarar-lanır.

• Havadan azot ve oksien gazı eldesinde yo-ğuşma ve ayrımsal damıtmadan yararlanı-lır.

Katılar

Katılar

Kristal yapılı

İyonik Kovalent Moleküler Metalik

Amorf yapılı

Plazma

Atom, molekül, iyon ve serbest elektronların bulunduğu yüksek enerjili yapıya plazma hali ya da iyonize gaz denir.

ACEMİ

TEST

1

217

“Maddenin Halleri”

1. Özellikler Katı Sıvı GazI. Sıkıştırılabilir. {

II. Akışkandır. { {

III. Tanecikleri sadece tit-reşim hareketi yapar.

{

Yukarıda bazı özelliklerin maddenin hangi hâline ait olduğu tabloda "{" işareti ile belirtilmiştir.

Buna göre, hangilerinde "{" işareti doğru yerde kullanılmıştır?

A) Yalnız I B) I ve II C) Yalnız III

D) II ve III E) I ve III

2. X kristali için,

• Tanecikleri arasında elektrostatik çekim bulunur.

• Molekül yapılı değildir.

bilgileri verilmiştir.

Buna göre, X kristali;

I. NaCI

II. HBr

III. CaF2

katılarından hangileri olabilir?



3.

H2O(s)

Şekildeki kapta 25°C'de H2O sıvısı bulunmaktadır.

Buna göre, kabın sıcaklığı artırılırsa, H2O sıvısı-nın

I. Viskozite

II. Buhar basıncı

III. Kaynama noktası

niceliklerinden hangileri artar?



4. Amorf katılar ile ilgili aşağıdaki yargılardan han-gisi yanlıştır?

A) Plastikler amorf katıdır.

B) Sıcaklığı artırılırsa akıcılık kazanabilir.

C) Tanecikleri düzensiz dağılmıştır.

D) Belirli bir erime noktaları yoktur.

E) Kristal yapılıdır.

5.

t1

t2

Saf X maddesinin sıcaklık zaman grafiği şekildeki gibidir.

I. t1°C de X sıvı hâlde olamaz.

II. t1°C de X katı haldedir.

III. t2°C donma noktasıdır.

Buna göre, yargılarından hangileri doğrudur?



6. Aşağıda bazı katı türü ve örnekleri verilmiştir.

Katı türü ÖrnekI. İyonik a. TereyağıII. Moleküler b. Yemek tuzuIII. Amorf c. Buz

Buna göre, katı türü ve örnek eşleştirilmesi hangi seçenekte doğru verilmiştir?

A) I. bII. cIII. a

B) I. bII. aIII. c

C) I. aII. cIII. b

D) I. aII. bIII. c

E) I. cII. bIII. a

AMATÖR

TEST

1

219


1. X ve Y sıvıları için;

• Aynı sıcaklıkta X daha uçucudur.

• İkisi de moleküler yapılıdır.

bilgileri veriliyor.

Buna göre, aynı ortamda bulunan X ve Y sıvıları ile ilgili,

I. Y'nin sıvılaşmasında hidrojen bağı etkindir.

II. Kaynama anında X'in buhar basıncı daha yük-sektir.

III. X'in molekülleri arasındaki bağlar daha zayıftır.



D) Yalnız III E) I, II ve III

2.

t2

t1

I II III IV

Saf bir X katısının sıcaklık - ısı grafiği yukarıdaki gibidir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) t2 sıvının kaynama sıcaklığıdır.

B) I. bölgede kinetik enerjisi artar.

C) II. bölgede saf maddedir.

D) III. bölgede viskozitesi artar.

E) IV. bölgede sıvı ve gaz birlikte bulunur.

3. I. Titreşim hareketi yapmaII. Belli bir kütlesi olmaIII. Belli bir hacmi olma

Yukarıdaki özelliklerden hangileri maddenin üç temel hali için ortaktır?



4. Aşağıdakilerden hangisi kovalent kristale örnek olarak verilebilir? , , , ,H C N O Si1 6 7 8 14_ i

A) H2O B) N2 C) CO2

D) SiO2 E) CO

5. LNG ile ilgili,I. Elektrik üretiminde kullanılır.II. Sıvılaştırılmış doğal gazdır.III. Saf maddedir.



D) Yalnız II E) I, II ve III

6.

Saf X sıvısının sıcaklık - zaman grafiği yukarıdaki gibidir.

Buna göre, X sıvısının hâl değiştirmesi süresin-ce,I. Ortalama kinetik enerjiII. Buhar basıncıIII. Molekül yapısı

niceliklerinden hangileri değişmez?



UZMAN

TEST

1

221


1. Aşağıdaki katı örneği ve türü eşleştirmelerin-den hangisi yanlıştır?

Örnek TürA) Cam AmorfB) Yemek tuzu İyonikC) I2 KovalentD) Mg MetalikE) Elmas Kovalent

2.

I

II

III

IV

Saf bir X katısının ısı - sıcaklık grafiği yukarıda ve-rilmiştir.

Buna göre, X ilgili aşağıdakilerden hangisi yan-lıştır?

A) I. bölgede kinetik enerjisi artar.

B) II. bölgede heterojen görünümlü saf maddedir.

C) III. bölgede tamamı sıvı hâldedir.

D) IV. bölgede buhar basıncı dış basınca eşittir.

E) IV. bölgede buhar basıncı değişmez.

3. Su ve su döngüsüyle ilgili verilen aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?

A) Su döngüsünde kırağılaşma olayı görülmez.

B) Su donarken hacmi artar.

C) Su döngüsü hal değiştirme sayesinde gerçek-leşir.

D) Suyun üstten donması deniz ve göllerdeki ya-şamın devamı sağlar.

E) Döngü suyun temizlenmesini sağlar.

4.

27°CI

H2O

300 KII

H2O

273 KIII

H2O

Saf H2O sıvısının yukarıda verilen sıcaklıklarda-ki viskoziteleri arasındaki ilişki aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir?

A) I = II > III B) III > I = II C) II > III > I

D) III = II > I E) I > III > II

5. Saf X maddesi katı hâlde iken eritildiğinde iletkenlik kazanıyor.

Buna göre, bu X katısı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Katıyı bir arada tutan etkileşim güçlü etkileşim-dir.

B) İyonik kristaldir.

C) Serttir.

D) Tanecikleri sadece titreşim hareketi yapar.

E) Sıkıştırılabilir.

6. X, Y ve Z katıları için,

• X'in katı türü plastik ile aynıdır.

• Y katısı elektrostatik çekim ile oluşur.

• Z atomik yapılıdır.

bilgileri verilmiştir.

Buna göre, X, Y ve Z katıları ile ilgili;

I. Z'de London kuvvetleri etkindir.

II. Y'nin yapısında metal yoktur.

III. X amorf katıdır.



D) Yalnız III E) I, II ve III

PROFESYONEL

TEST

1

223


1. Buharlaşma olayı dışarıdan ısı alarak gerçekleşen bir olaydır.

Buna göre,

I. Denizden çıkan insanın üşümesi

II. Kolonyanın serinlik hissi vermesi

III. Su testisi üzerine ıslak bez konulması ile için-deki suyun soğuması

olaylarından hangileri buharlaşmanın sonuçları ile ilişkilidir?



2. Elektriksel iletkenlik iyon hareketi veya elektron hareketi ile gerçekleşen bir olaydır.

Buna göre,

I. Hg(s)

II. Ag(k)

III. C(grafit)

IV. NaOH(s)

V. NaCI(suda)

maddelerinin iletkenlik türleri ile ilgili sınıflan-dırmalardan hangisi doğrudur?

İletkenlikleriElektron hareketi ile İyon hareketi ile

A) I ve II III, IV ve VB) IV ve V I, II ve IIIC) I, II ve III IV ve VD) I, II ve IV III ve VE) II ve III I, IV ve V

3. Deniz seviyesinde ağzı açık bir kapta kayna-makta olan bir sıvının kaynama süresince

I. Buhar basıncı

II. Sıvının yoğunluğu

III. Ortalama kinetik enerji

niceliklerinden hangileri değişmez?


D) I, II ve III E) I ve III

4.

su

Şekildeki sistemde 98°C'de saf su bulunmaktadır.

Pistonun kolu ani olarak yukarı çekildiğinde suyun kaynamaya başlaması;

I. Kaynama noktası dış basınca bağlıdır.

II. Buharlaşma ısı alan bir olaydır.

III. Tanecikler arası çekim kuvveti kaynama nokta-sı ile doğru orantılıdır.

yargılarından hangileri ile ilişkilidir?


D) II ve III E) Yalnız III

5. Belli bir yükseklikte termometre ile ölçülen sıcaklı-ğa gerçek sıcaklık, insan vücudunun algıladığı sıcaklığa hissedilen sıcaklık denir.

Buna göre, sıcaklığın 40°C ölçüldüğü,

I. Antalya deniz kenarı

II. Amasya yaylaları

III. Konya çölleri

bölgelerinde hissedilen sıcaklık ilişkileri aşağı-dakilerden hangisi gibi olması beklenir?

A) I > II > III B) I > III > II C) III > II > I

D) III > I > II E) I = II = III

225


“Madenin Halleri”

1. Sıvıların buhar basıncı ve kaynama sıcaklığıyla ilgili,I. Aynı sıcaklıkta buhar basıncı büyük olan sıvı-

nın kaynama sıcaklığı da büyüktür.II. Ağzı açık bir kapta sıvının buhar basıncı at-

mosfer basıncına eşit olduğunda sıvı kayna-maya başlar.

III. Sıcaklık arttıkça sıvının buhar basıncı artar.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

2018 / TYT

2. Aşağıdaki tabloda, gerçek sıcaklık değerlerinin bağıl neme bağlı olarak hissedilen sıcaklık değer-leri verilmiştir.

Hissedilen sıcaklık değeri (°C)%25 bağıl

nemde%35 bağıl

nemde%45 bağıl

nemde

Ger

çek

sıca

klık

değe

ri (°

C)

40 41 46 51

37 37 40 44

32 31 32 34

25 25 26 26

Bu tabloya göre aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) %45 bağıl nemde, gerçek sıcaklık ile hisse-dilen sıcaklık değerleri arasındaki fark, 40 °C gerçek sıcaklıkta en fazladır.

B) Bağıl nem arttıkça hissedilen sıcaklık değeri her zaman artmayabilir.

C) %35 bağıl nemde, gerçek sıcaklık ile hissedi-len sıcaklık değerleri birbirine eşit olabilir.

D) Hissedilen sıcaklık değeri, her zaman, gerçek sıcaklık değerinden büyük ya da gerçek sıcak-lık değerine eşittir.

E) 37 °C gerçek sıcaklıkta bağıl nem düştükçe, gerçek sıcaklık ile hissedilen sıcaklık değerleri arasındaki fark azalır.

2017 / YGS

3. Tabloda X, Y, Z arı maddelerinin erime ve kayna-ma sıcaklıkları verilmiştir.

X

ZY

Buna göre X, Y, Z maddeleriyle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?A) Y, 25°C’de sıvı hâldedir.B) X, –15°C’de gaz hâlindedir.C) X, Y, Z 93°C’de katı hâldedir.D) Z, 0°C’de sıvı hâldedir.E) X, –65°C’de sıvı hâldedir. 2011 / YGS

4. Arı maddelerin hâl değişimiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Katı hâlden sıvı hâle geçmeye donma denir.B) Sıvı hâlden gaz hâline geçmeye yoğunlaşma

denir.C) Sıvı hâlden katı hâle geçmeye erime denir.D) Gaz hâlinden sıvı hâle geçmeye buharlaşma

denir.E) Katı hâlden doğrudan gaz hâline geçmeye

süblimleşme denir.2011 / YGS

5. Aşağıda, sıvı hâldeki bir miktar X bileşiğinin ısıtıl-masıyla ilgili sıcaklık - zaman grafiği verilmiştir.

90

20

0

a

b cd

Zaman

Bu grafiğe göre, X bileşiğiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) a - b aralığında (a dan b ye doğru) tanecikleri-nin ortalama kinetik enerjileri artar.

B) b de kaynamaya başlar.C) b - c aralığında (b den c ye doğru) tanecikleri-

nin potansiyel enerjileri artar.D) c den sonra gaz hâlindedir.

E) d de tanecikleri arasındaki uzaklık a dakinden daha azdır.

2007 / ÖSS Fen-1

1 2 3 4 5D D D E E

DOĞA VE KİMYABÖLÜM

5u Su ve Hayat

u Çevre Kimyası

DOĞA VE KİMYA KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018


– – – – – – – – 1 – 1 – – – 1 – – –

KONU

227

“Doğa ve Kimya”

Suyun Varlıklar İçin Önemi

Canlıların yaşamını sürdürmesi suyun varlığına bağlıdır. İnsanın tüm vücut fonk-siyonlarını gerçekleştirirken suya ihtiyacı vardır.

İnsan vücudunda su,

• Sindirim ve emilim işlemlerinde

• Vücuttaki metabolik reaksiyonların gerçekleşmesinde

• Vücut ısısının düzenlenmesinde

• Zararlı maddelerin taşınıp, vücuttan atılmasındagörev almaktadır.Su Kaynakları ve Kaynakların Korunması

Dünyadaki suyun %97 sını tuzlu su, %3 lük bölümünü tatlı sular oluşturur. Tatlı suların büyük bölümü buz dağları ve buzulların içinde bulunur.

Yer yüzündeki tatlı su kaynakları sınırlı olduğundan suyu kullanırken dikkatli ol-malıyız.

Bataklıklar%11

Yeraltı suyu%31.4

Yüzey suyu%0.3

Nehirler%2

Tatlı su%3

Göller%87

Buzul dağları ve buzullar%68.3

Tuz (okyanuslar)

%97

Tatlı yüzey suyu (sıvı)

Tatlı suDünyadaki su

Dünyadaki su kaynaklarıSuyun Sertliği

İçerisinde başlıca Ca2+ ve Mg2+ iyonlarını fazla miktarda bulunduran sular "sert" su olarak adlandırılır. Ca2+ ve Mg2+ iyonları az miktarda ise "yumuşak" su adını alır.

Sert sular;

• Saf suyun temizleme kapasitesini azaltır.

• Suyun lezzetini azaltır.

• Çamaşır ve bulaşık makineleri gibi araçlarda kireçlenmeye sebep olur.

• Sert sularda sabun köpürmediğinden sabunun verimini düşürür.Çevre Kimyası Hava Kirliliği

Hava kirliliğine sebep olan başlıca gazlar; azot oksitler, karbondioksit ve kükürt oksitlerdir.Azot oksitler

• NO suda çözünmez ama NO2 oluşumuna neden olur.

• Havada bulunan NOX ler yağmur suyu ile reaksiyona girerek asit yağmurla-rına neden olurlar.

• Bebeklerin vücudunda %75 - 80 oranında yetiş-kinlerin vücudunda %55 - 75 oranında su bulunur.

• Yaş ilerledikçe vücudun su oranı azalır.

AKLINDA OLSUN

Saf su;

• Tatsız,

• Kokusuz,

• Renksiz

dir.

AKLINDA OLSUN

• Sert su giysilere ve yüzey-lere (çizilme) zarar verir.

• Su borularının tıkanması-na sebep olur.

AKLINDA OLSUN

Sert suyu yumuşatmanın en kolay yolu suyu kaynat-maktır. Su kaynatılarak ge-çici sertlik giderilebilir.

AKLINDA OLSUN

Su ve Hayat

230


KİMYA

10.1

Aşağıdakilerden hangisi su tasarrufu için alınan önlemlerden değildir?

A) Atık suların arıtılarak tekrar kullanılması

B) Otomobillerin kova ve süngerle yıkanması

C) Bulaşık ve çamaşırların elde yıkanması

D) Tarım arazilerini sulamada damlama yönteminin tercihi

E) Musluk başlarında su akışını azaltan basıncını ar-tıran aparatların kullanılması

Çamaşır ve bulaşıkları elde yıkamak bulaşık ve çamaşır makinesine göre daha fazla su tüketimine neden olur.

Yanıt C

10.2

Aşağıdaki tepkimelerden hangisi suyun sertliği-nin giderilmesi işlemlerinden biri değildir?

A) Ca(HCO3)2 √ısı CaCO3 + CO2 + H2O

B) 4Ca(HCO3)2 + 2Ca(OH)2 † 6CaCO3 + 2CO2 + 6H2O

C) CaCO3 + CO2 + H2O † Ca2+ + 2HCO–3

D) MgCI2 + Na2CO3 † Mg(OH)2 + CO2 + 2NaCI

E) CaCI2 + Na2CO3 † CaCO3 + 2NaCI

C şıkkındaki tepkime suya sertlik veren maddelerin suda çözünme tepkimesidir.

Diğer tepkimede Ca2+ ve Mg2+ çöktürülmüştür.Yanıt C

10.3

Sert sular ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlış-tır?

A) İçerisinde Mg2+ ve Ca2+ iyonları bolca bulunur.

B) Kireçli su olarak bilinir.

C) Sert sular daha tatlı olur.

D) Sabun sarfiyatini artırır.E) Sertlik giderme işlemlerinde kimyasal değişim

olur.

Sert suların tadı acı olur. Mg2+ ve Ca2+ iyonu fazla miktarda içeren sular sert sulardır.

Yanıt C

10.4

I. Fosil yakıtların yanması

II. Soğutucu gazlar

III. Ozon miktarının artması

Yukarıdakilerden hangileri atmosferde küresel ısınmaya (sera etkisi) neden olabilir?



Verilen maddelerin üçü de sera etkisine etkisi olan gazlar içerebilir.

Yanıt E


232

KİMYA

10.10

Su

Vücut sıcaklığının dengede tutulması-

nı sağlar.

Sindirim olayında etkin rol alır.

Böbreklerin çalış-masına yardımcı

olur.

I.

II.

III.

Su ile ilgili bazı bilgiler yukarıdaki kavram haritasın-dan gösterilmiştir.

Buna göre, hangi kutularda verilen bilgiler doğru-dur?



Su; vücudumuzda sindirimde rol alır, vücut sıcaklığı-mızın dengede kalmasına yardımcı olur ve böbrekle-rin çalışmasını kolaylaştırır.

Yanıt E

10.11

I. Kuyu suları

II. Okyanuslar

III. Nehirler

Yukarıdakilerden hangileri tatlı sulara örnek veri-lebilir?



Okyanuslar tatlı su kaynaklarından değildir.Yanıt D

10.12

• Yer altı suları

• Okyanuslar

• Göl suları

• Buzullar

Yukarıdaki su kaynakları ile ilgili,

I. İçerdikleri su miktarları arasındaki ilişki Okya-nuslar > Buzullar > Yer altı suları > Göl suları şeklindedir.

II. Göl suları yer üstü su kaynağıdır.

III. Dünyadaki suyun yaklaşık %97’si tuzlu sudur.

ifadelerden hangileri doğrudur?


D) II ve III E) I,II ve III

Dünyadaki suyun %97’si okyanuslarda bulunan tuzlu sudur. Göl suları, yer üstü suları olarak bilinir. Su miktarı en az olan göl sularıdır. Verilen sıralama doğrudur.

Yanıt E

10.13

I. Akıtan musluklar tamir edilmelidir.

II. Bulaşıklar mümkün olduğunca elde yıkanmalıdır.

III. Yemeklerde kullanılan yağ atıkları lavaboya dö-külmemelidir.

IV. Tarımda damlama sistemiyle sulama yapılmalı-dır.

V. Tatlı su kaynaklarının yakınına fabrikalar kurul-mamalıdır.

Yukarıdakilerden kaç tanesi suyun kirlenmesi ve israfının önüne geçilmesi için alınacak önlemler-dendir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Bulaşıkları mümkün olduğunca bulaşık makinesinde ve makine tam dolu iken yıkatmalıyız.

Yanıt B

234

KİMYA


1. İçme suyunda bazı metallerin olması insan sağlığı için zararlıdır.

Buna göre,

I. Kalsiyum

II. Magnezyum

III. Kadmiyum

IV. Cıva

yukarıda verilen metallerden hangilerinin içme suyunda bulunması istenmez?

A) I ve II B) III ve IV C) I ve III

D) II ve IV E) I, II ve III

2. • Sanayileşme

• Nüfus artışı

• Metropol şehirlerin artışı

Yukarıda belirtilen etkenlerden hangileri su kir-liliğine neden olabilir?



3. Çaydanlıklardaki kireç taşı (CaCO3)’nı çözmek için çaydanlığa aşağıdakilerden hangisi eklen-melidir?

A) Saf su B) Sert su C) Şekerli su

D) Sirkeli su E) Tuzlu su

4. • Piller

• CO2

• Kurşun

• Organik sıvılar

• Egzoz dumanları

Yukarıda belirtilenlerin kaç tanesi çevre kirliliği-ne neden olabilir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

5. Toprak kirliliğine,

I. Tarım ilaçları

II. Polimer malzemeleri

III. Çürümüş ağaç kabukları

maddelerinden hangileri neden olur?


D) I, II ve III E) Yalnız III

6. Suyun oksijenle temasını keserek, sudaki canlı-ların yoğun ölümüne neden olan madde, aşağı-dakilerden hangisidir?

A) Ağır metaller B) Deterjan C) N2O

D) CO gazı E) CO2 gazı

7. I. Küresel ısınmaya neden olur.

II. Buzulları yok ederek eritir.

III. Hava kirliliğine neden olur.

IV. Su kirliliğine neden olur.

Yukarıdaki olaylardan hangileri sera etkisinin sonuçlarındandır?


D) I ve III E) I ve IV

Documents

01 Kimya TYT - ÇAP Yayınlarıcapyayinlari.com.tr/demo/kimya-1.pdf4), iplik boyamasında bitkisel boya banyolarında boya sabitleyici (mordan) olarak kullanılmıştır. Tarladaki