(02207499 ArcGIS Using ArcGIS Program for The Operating ...irre.ku.ac.th/project/pdf/255802.pdf · บทที่ 4 การวิเคราะห์และวิจารณ์

โครงงานวศวกรรมชลประทาน

(02207499)

เรอง การประยกตใชโปรแกรม ArcGIS สาหรบการชลประทานในโครงการสงนาและ

บารงรกษาบางเลน

Using ArcGIS Program for The Operating and Maintenance Banglen

Project

ดาเนนงานโดย

นายณฐพล อนพรม

นางสาวเพญพชชา สวรรณชพ

เสนอ

ภาควชาวศวกรรมชลประทาน

คณะวศวกรรมศาสตร กาแพงแสน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

วทยาเขตกาแพงแสน นครปฐม 73140

เพอความสมบรณแหงปรญญาวศวกรรมศาสตรบณฑต (วศวกรรมโยธา-ชลประทาน)

พทธศกราช 2559

ใบรบรองโครงงานวศวกรรมชลประทาน

ภาควชาวศวกรรมชลประทาน

คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

เรอง : การประยกตใชโปรแกรม ArcGIS สาหรบการชลประทานในโครงการสงนา

และบารงรกษาบางเลน

Using ArcGIS Program for The Operating and Maintenance Banglen Project

นามผทาโครงการ นายณฐพล อนพรม

นางสาวเพญพชชา สวรรณชพ

ไดรบพจารณาเหนชอบโดย

ประธานกรรมการ :…………………………………………….

(ผศ.ดร.พงศธร โสภาพนธ)

……..……./…………..…./……………

กรรมการ :…………………………………………….

(อ.ดร.จตเทพ วงศเพชร)

……..……./…………..…./……………

หวหนาภาควชา :…………………………………………….

(ผศ.ดร.นมตร เฉดฉนทพพฒน)

……..……./…………..…./……………

I

บทคดยอ

ชอเรอง : การประยกตใชโปรแกรม ArcGIS สาหรบการชลประทานในโครงการสงนาและบารงรกษา

บางเลน

โดย : นางสาว เพญพชชา สวรรณชพ

นาย ณฐพล อนพรม

อาจารยทปรกษาโครงการ :…………………………………………….

(ผศ.ดร.พงศธร โสภาพนธ)

……..……./…………..…./……………

ในการศกษาการประยกตใชโปรแกรมArcGIS กบงานชลประทานในโครงการสงนาและ

บารงรกษาบางเลน ไดถกจดทาขนเพอเกบรวบรวมขอมลทเปนประโยชนและงายตอการศกษาโครง การ

โดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตร(GIS) และเพอประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเปนเครองมอใน

การสนบสนนการตดสนใจในการบรหารจดการนาในพนทโครงการ

การจดทาระบบขอมลสารสนเทศภมศาสตร (GIS) โดยใชโปรแกรม ArcGIS สามารถนามาใช

ประโยชนดานการบรหารจดการโครงการ และยงเปนแหลงเผยแพรขอมลและผลงานของโครงการสงนา

และบารงรกษาบางเลนไดเปนอยางด โดยการทาโครงการจะเกบขอมลและวเคราะหขอมลของคลอง

ชลประทาน ขอมลการใชทดน ขอมลสถานวดนาฝน รวมถงขอมลระดบดนเดม แลวแสดงผลในรปของ

แผนท เพอใหการนาเสนอมความนาสนใจและเหนภาพจรง โดยจากการประยกตใชโปรแกรมพบวา

โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มพนท 375,136.9 ไร ครอบคลม 2 จงหวด 4 อาเภอ และ 32

ตาบล มพนททอยอาศย 81,416.9 ไร คดเปนรอยละ 9.72 มพนทสวนใหญทาเกษตรกรรมอน ๆ (บอกง-

บอปลา) 514,140.5 ไร คดเปนรอยละ 61.36 และมนาฝนเฉลยของโครงการ

828.5 ม.ม. จากขอมลขางตนทาใหสามารถใชเปนเครองประกอบการตดสนใจเบองตนไดวา การ

บรหารงานโครงการชลประทานควรดาเนนการไปในทศทางใดจงจะเหมาะสมกบสภาพเหตการณตาง ๆ

II

และทาใหผปฎบตงานสามารถรบทราบขอมล ตดตามผล สอบถาม และรายงานไดอยางรวดเรว งายตอ

การทาความเขาใจและทนตอเหตการณ ทาใหการตดสนใจวางแผนงานจดสรรนาและบารงรกษาโครงการ

มประสทธภาพยงขน

III

ABSTRACT

Title : Using ArcGIS Program for the Operating and Maintenance Banglen

Project

By : Miss Phenphitcha Suwannacheep

Mr. Nattapon Inprom

Project Advisor :

………..……..…………………………………………..

(Dr. Phongsatorn Sopaphun)

………/…………../………

This research attempted to study about Using ArcGIS Program for The

Operating and Maintenance Banglen Project. The study is the aim of the study was to

collecting data that easier to study the project and to apply of Geographic

Information System for Development of the assistant to make the decision of water

management much easier in irrigation project.

GIS could be applied for publication of irrigation project management and

water resource management information. The project will collect and analyze data of

canal, landuse, rainfall station and contour. Irrigation information through GIS could

be illustrated in many features such as map or graph for easily and better

understanding. The result of research synthesis were as follow that size of the

Operating and Maintenance Banglen is 375,136.9 rai and covering 2 province, 3 district

and 32 subdistrict. The size of residence is 81,416.9 rai (9.72%). The size of agriculture

including Shrimp and crab farming is 514,140.5 rai (61.36%) and the average rainfall is

828.5 mm. These can help project manager to make quickly decisions for project

IV

management. Moreover, project activities also quickly learn about new information to

monitor, question and report which will be efficiently benefit to operation the

project.

V

ค ำนยม

ในการทาโครงงานวศวกรรมชลประทานครงนคณะผจดทาโครงงานขอขอบพระคณ

ผศ.ดร.พงศธร โสภาพนธ ประธานกรรมการทปรกษา ทไดกรณาใหคาแนะนา และคาปรกษาในการทา

โครงงานวศวกรรมชลประทานครงน จนประสบผลสาเรจ

ขอขอบพระคณ อ.ดร.จตเทพ วงษเพชร ทใหคาแนะนาและชวยเหลอในการใชโปรแกรม ArcGIS รวมทง

คาแนะนาในการทาโครงงานวศวกรรมมาโดยตลอด

ขอขอบคณ โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน และสานกชลประทานท 13 ทไดใหขอมล เอกสาร

และแผนทตาง ๆ มาใชประกอบการทาโครงงานวศวกรรมใชครงน

สดทายนขอขอบคณ เพอนๆ ทใหความชวยเหลอ และใหกาลงใจในการทาโครงงานวศวกรรมชลประทาน

ในครงนดวยดเสมอมา

คณะผจดทา

พฤษภาคม 59

VI

สำรบญ

หนำ

บทคดยอ I Abstract III

ค ำนยม V

สำรบญ VI

สำรบญตำรำง IX

สำรบญภำพ X

บทท 1 คานา วตถประสงค ขอบเขตการศกษา 1

บทท 2 การตรวจเอกสาร 4

2.1 ระบบสารสนเทศภมศาสตร 4

2.2 พนทการศกษา 20

2.2.1 ประวตและรายละเอยดสานกชลประทานท 13 20

2.2.2 ประวตและรายละเอยดโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 22

จงหวดนครปฐม

2.3 อตนยมวทยาพนฐาน (Basic Meteorology) 27

2.3.1 ความหมายของอตนยมวทยาพนฐาน (Basic Meteorology) 27

2.3.2 ขอมลทเกยวของกบอตนยมวทยา 27

2.4 นาจากอากาศ (Precipitation) 32

2.4.1 ความหมายของนาจากอากาศ 32

2.4.2 กระบวนการเกดนาจากอากาศ (Formation of Precipitation) 32

2.4.3 ลกษณะของการเกดฝนและฝนชนดตาง ๆ 34

2.4.4 เครองมอวดนาฝน 35

2.4.5 การตงสถานวดนาฝน 37

2.4.6 ความลกเฉลยของนาฝนทงพนทโดยวธของธเอสเสน 39

(Thiessen Polygon Method)

VII

หนำ

2.4.7 การประมาณคาทางอตนยมวทยา 41

2.4.8 วธการหาคาการระเหยโดยวธของ Penman 42

2.5 การสงนาและระบายชลประทาน 43

2.5.1 การสงนาชลประทาน 43

2.5.2 การระบายนาชลประทาน 44

2.6 ดนสาหรบการชลประทาน 46

บทท 3 อปกรณ และวธการ 47

3.1 อปกรณและเครองมอ 47

3.2 ขอมลพนฐาน 47

3.3 วธการและขนตอนการจดทาระบบสารสนเทศภมศาสตร 48

3.3.1 การรวบรวมขอมล 48

3.3.2 การนาเขาขอมล 52

3.3.3 การเชอมโยงขอมล 57

3.3.4 การวเคราะหขอมล 59

3.3.5 การทาแผนท 65

บทท 4 การวเคราะหและวจารณ 76

4.1 พนทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 76

4.2 พนทจาแนกตามจงหวดในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 79

4.3 พนทจาแนกตามอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 81

4.4 พนทจาแนกตามตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 83

4.5 การแสดงการใชทดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 86

จาแนกตามการเพาะปลก

4.6 กลมดนของโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 88

4.7 ปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนของแตละสถาน 93

4.8 คลองชลประทานในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 100

บทท 5 สรปผล 105

VIII

หนำ

บทท 6 ขอเสนอแนะ 107

เอกสารอางอง 108

IX

สำรบญตำรำง

หนำ

ตารางท 3.1 แสดงขอมลอาคารชลประทานในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 51

ตารางท 4.1 แสดงพนทจาแนกตามจงหวดในเขตโครงการสงนา และบารงรกษาบางเลน 79

ตารางท 4.2 แสดงพนทจาแนกตามอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 81

ตารางท 4.3 แสดงพนทจาแนกตามตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 83

ตารางท 4.4 แสดงการใชทดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 86

ตารางท 4.5 แสดงกลมดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 88

ตารางท 4.6 ตารางแสดงตวอยางบญชอาคารคลองระบายนา 7ขวา-สองพนอง 99

ตารางท 4.7 แสดงปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนในรอบ 21 ปของแตละสถาน 101

รอบเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน (ม.ม./เดอน)

ตารางท 4.8 แสดงการคานวณนาฝนเฉลยในพนทโครงการดวยวธ Theissen Polygons 102

X

สำรบญภำพ

หนำ

รปท 2.1 องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร 6

รปท 2.2 หนาทของระบบสารสนเทศภมศาสตร 7

รปท 2.3 จด 8

รปท 2.4 พนท 9

รปท 2.5 เสน 10

รปท 2.6 การแปลงขอมล Vector เปน Raster 11

รปท 2.7 เทอรโมกราฟแบบโลหะประกอบ 31

รปท 2.8 เทอรโมมเตอรแบบ Stevenson 31

รปท 2.9 เครองวดนาฝนแบบถวยกระดก 36

รปท 2.10 เครองวดนาฝนแบบชงนาหนก 36

รปท 2.11 เครองวดนาฝนแบบทนลอย 37

รปท 2.12 การหาความลกเฉลยของนาฝนทงพนท 40

รปท 3.1 แสดงขนตอนการนาเขาชนขอมล 52

รปท 3.2 แสดงการใสพกด x,y data 52

รปท 3.3 แสดงการสรางขอมลประเภท Shapefile 53

รปท 3.4 แสดงการใสระบบพกดทางภมศาสตร 54

รปท 3.5 แสดงการเขา Add XY Data 54

รปท 3.6 แสดงขนตอนการเลอกไฟลทมพกด UTM 55

รปท 3.7 แสดงการสงออกขอมล 55

รปท 3.8 แสดงการ Export Data และกาหนดรปแบบขอมลทตองการสงออก 56

รปท 3.9 แสดงการ Export Data 57

รปท 3.10 แสดงการเชอมโยงขอมลโดยวธ Join 57

รปท 3.11 แสดงผลลพธการเชอมโยงขอมล 58

รปท 3.12 แสดงการเพมชองขอมล (Add Field) 59

XI

หนำ

รปท 3.13 แสดงการเลอก Calculate Geometry 59

รปท 3.14 แสดงหนาตาง Calculate Geometry 60







รปท 3.21 แสดงขนตอนการ Clip 63

รปท 3.22 แสดงภาพตวอยางทไดจากการ Clip 63

รปท 3.23 แสดงขนตอนการเขาคาสง Extraction 64

รปท 3.24 แสดงขนตอนการ Extract by Mask 64

รปท 3.25 แสดงขนตอนการ layout view 65

รปท 3.26 แสดงคาสงตางๆ 66

รปท 3.27 แสดงตวอยางการใชคาสงแผนท 66

รปท 3.28 แสดงภาพผลลพธขอมลคลองชลประทาน 67

รปท 3.29 แสดงแผนทประเทศไทยและขอมลแผนทโครงการ 68

รปท 3.30 แสดงผลลพธของอาเภอ 68

รปท 3.31 แสดงแผนทการใชประโยชนทดน 69

รปท 3.32 แสดงขอมลบญชอาคาร 70

รปท 3.33 แสดงหนาตาง Kriging 71

รปท 3.34 แสดงรปทไดจากการ Kriging 71

รปท 3.35 แสดงหนาตางการทา Thiessen Polygons 72

รปท 3.36 แสดงผลลพธจากการทา Thiessen Polygons 72

รปท 3.37 แสดงระดบดนเดม (Profile Graph) 73

รปท 3.38 แสดงแผนทกลมดน 74

XII

หนำ

รปท 3.39 แสดงขอมล Contour 75

รปท 4.1 แสดงขอบเขตแผนทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนจาก Google Earth 77

รปท 4.2 แผนทแสดงขอบเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 78

รปท 4.3 แผนทแสดงขอบเขตจงหวดในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 80

รปท 4.4 แผนทแสดงขอบเขตอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษา 82

รปท 4.5 แผนทแสดงขอบเขตตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 85

รปท 4.6 แผนทแสดงการใชทดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษา 87

รปท 4.7 แผนทแสดงกลมดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 89

รปท 4.8 แผนแสดงระดบดนในเขตทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 90

รปท 4.9 แผนทแสดงเสนระดบดนในเขตทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 91

รปท 4.10 แสดงระดบดนเดมคลองสงนาชลประทาน 2ซาย 92

รปท 4.11 แสดงระดบดนเดมคลองระบายนา 2ขวา-สองพนอง 92

รปท 4.12 แผนทแสดงคลองสงนาชลประทานโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 94

รปท 4.13 แผนทแสดงคลองระบายนาโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 95

รปท 4.14 แผนทแสดงคลองสงและระบายนาโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 96

รปท 4.15 แผนทแสดงคลองชลประทานในโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 97

รปท 4.16 แสดงตวอยางบญชอาคารคลองระบายนาชลประทาน 98

รปท 4.17 แผนทแสดงนาฝนเฉลยในเขตทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 103

รปท 4.18 แผนทแสดงเสนชนนาฝนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน 104

1

บทท 1

ค าน า วตถประสงค และขอบเขตการศกษา

ทมาและความส าคญของปญหา

ทรพยากรนา เปนหนงในปจจยสาคญตอการดารงชวตของสงมชวตทกชนด โลกประกอบไป

ดวยนา 3 ใน 4 สวนของพนทโลกทงหมด แมวาปรมาณนาในโลกดเหมอนวาจะมอยมากมายมหาศาล

แตความจรงแลวปรมาณนาทสามารถใชไดในสวนของนาจดทอยตามทางนา หนองบง ภเขาและนาใต

ดน มเพยง 1% เทานน หากไมมจดการนามเหมาะสม คอ การขาดแคลนนา ผลผลตทางการเกษตร

ตกตาและสงมชวตอาจดารงชวตตอไปไมได

ทรพยากรนาในประเทศไทย ปจจบนนบวนยงขาดแคลนและคาดวาจะไมเพยงพอตอความ

ตองการของเกษตรกรเพอทาการเกษตรกรรม รวมทงภาคอตสาหกรรม และการอปโภคบรโภคดวย

บางพนทยงไมไดรบนาเนองจากทางโครงการไมมขอมลทจะนาไปใชประกอบการพจารณาเบองตน

สาหรบการบรหารและการจดการนา

เพอใหไดขอมลทเปนประโยชนตอโครงการการจดทาระบบสารสนเทศทางภมศาสตร(ArcGIS)

กบโครงการชลประทานจงมประโยชนในการนาเสนอขอมล ในรปแบบของแผนท กราฟ รปภาพ และ

ขอความ เพอใหเหนภาพทชดเจน ซงสามารถนาไปชวยตดสนใจเบองตนวาจะบรหารและจดการนา

ของโครงการใหเปนไปในทศทางใด ผปฎบตงานและผเกยวของสามารถรบทราบขอมลไดอยางรวดเรว

ทาใหประสทธภาพชลประทานสงขน

ในปจจบนระบบสารสนเทศภมศาสตร(Geographic Information System; GIS) มการใช

กนอยาง แพรหลาย เนองจาก GIS มคณสมบตพเศษ คอการวเคราะหเชงพนทและเวลา แสดงผล

การศกษาเปนแผนท ได (สรรคใจ กลนดาว, 2542) ดวยคณสมบตอนโดดเดนเหลานประกอบกบ

ขอมลในพนทศกษามการจดเกบ ในรปแบบสารสนเทศเชงพนทมจานวนพอทจะวเคราะหไดจงมความ

พยายามประยกตใชGIS มาใชในการจดเกบรวบรวมขอมลของโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

รวมถงการวางแผนจดการทรพยากรนา จากประสทธภาพและศกยภาพของ GIS ทสามารถวเคราะห

เชงพนท และเวลา โดยใชเทคนคการทบซอนของขอมลทมหลายชนขอมล การประยกตใชระบบ

2

สารสนเทศภมศาสตร ในงานทางดานวศวกรรมศาสตร เชนการวางแผนการสราง เขอน ใชGIS สาหรบ

วเคราะหพนทนาทวมและการวางแนวสาธารณปโภค ใชสาหรบการวางแผน การจดการนา ไดแกการ

แบงพนทออกเปนหลายๆ แบบตามสภาพภมประเทศ ตามสภาพสงคม เพอใหเหมาะสมสาหรบแตละ

พนทการวเคราะหพนทเสยงภยนาทวม นาแลง แผนดนถลม GIS สามารถวเคราะหขอมลตางๆ ให

นามาซอนทบ กนไดอยางมประสทธภาพ ในปจจบนมความพยายามของหลายหนวยงาน ทงไทยและ

ตางประเทศทจะนาความ สามารถของ GIS มาเชอมตอกบแบบจาลองอนๆ ทา ใหสามารถสงผานและ

รบขอมลระหวางกนไดแบบจาลอง อนจงสามารถนาขอมลทอยในฐานขอมล GIS ไปใชงานไดอยาง

สะดวกขน รวมถงหลงจากการวเคราะหดวยแบบ จาลองแลว การแสดงผลบน GIS ยงสามารถทา ไดด

และเขาใจไดงายอกดวย(วระศกดวระกนต,2545)

การใชเครองมอและเทคโนโลยสมยใหมโดยเฉพาะคอมพวเตอรในการเกบรวบรวม ประมวล

ผลขอมลทมจานวนมากจากขอมลและเหตผลดงกลาวผวจยจงไดสนใจทจะศกษาระบบชลประทาน

โดยใชโปรแกรม ArcGIS เพอประยกตใชในงานดานชลประทาน

วตถประสงค

1) ศกษาการใชระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) โดยใชโปรแกรม ArcGIS เพอประยกต

ใชในงานดานชลประทาน

2) ดาเนนการจดทาระบบสารสนเทศภมศาสตร (ArcGIS) โครงการสงนาและบารงรกษา

บางเลน

3) เปนแนวทางในการตดสนใจวาจะบรหารและจดการนาไปในทศทางใด

ขอบเขตการศกษา

1) จดทาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ในพนทรบผดชอบของโครงการสงนาและบารง

รกษาบางเลน

3

2) ศกษาโปรแกรม ArcGIS และ Google Earth

3) นาขอมลในรปแผนทมาทาการวเคราะหโดยมขอมลตางๆ ดงน

- แผนทขอบเขตโครงการ

- แผนทตาบล

- แผนทอาเภอ

- แผนทจงหวด

- แผนทการใชทดน

- แผนทคลองชลประทาน (คลองสงนา, คลองระบายนา, คลองสงและระบายนา)

- แผนทเสนชนนาฝน

- แผนทนาฝนเฉลย

4) แสดงผลของขอมลททาการวเคราะห ซงสามารถแสดงผลไดทงในรปของตารางและตวหนงสอ

4

บทท 2

การตรวจเอกสาร

2.1) ระบบสารสนเทศภมศาสตร

1) บทน า

ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System : GIS) คอ กระบวนการทางาน

เกยวกบขอมล เชงพนท (spatial data) ดวยระบบคอมพวเตอร โดยการกาหนดขอมลเชงบรรยายหรอ

ขอมลคณลกษณะ (attribute data) และสารสนเทศ เชน ทอย บานเลขท ทมความสมพนธกบตาแหนง

ในเชงพนท (spatial data) เชน ตาแหนงบาน ถนน แมนา เปนตน ในรปของ ตารางขอมล

และ ฐานขอมล (Sombat Yumuang, 2558)

ระบบ GIS ประกอบไปดวยชดของเครองมอทมความสามารถในการเกบรวบรวม ปรบปรงและ

การสบคนขอมล เพอจดเตรยม ปรบแตง วเคราะหและการแสดงผลขอมลเชงพนท เพอใหสอดคลอง

ตามวตถประสงคการใชงาน ซงรปแบบและความสมพนธของขอมลเชงพนททงหลาย จะสามารถนามา

วเคราะหดวย GIS ใหสอความหมายในเรองการเปลยนแปลงทสมพนธกบชวงเวลาได เชน

- การแพรขยายของโรคระบาด

- การเคลอนยายถนฐาน

- การบกรกทาลาย

- การเปลยนแปลงของการใชพนท

ขอมลเหลาน เมอปรากฏบนแผนททาใหสามารถแปล สอความหมาย และนาไปใชงานไดงาย

ขอมลใน GIS ทงขอมลเชงพนทและขอมลเชงบรรยาย สามารถอางองถงตาแหนงทมอยจรงบนพนโลกไดโดยอาศยระบบพกดทางภมศาสตร (geocode) ซงจะสามารถอางองไดทงทางตรงและทางออม ขอมลใน GIS ทอางองกบพนผวโลกโดยตรง หมายถง ขอมลทมคาพกดหรอมตาแหนงจรงบนพนโลกหรอในแผนท เชน ตาแหนงอาคาร ถนน ฯลฯ สาหรบขอมล GIS ทจะอางองกบขอมลบนพนโลกไดโดยทางออมไดแก ขอมลของบาน (รวมถงบานเลขท ซอย เขต แขวง จงหวด และรหสไปรษณย) โดยจากขอมลทอย เราสามารถทราบไดวาบานหลงนมตาแหนงอย ณ ทใดบนพนโลก เนองจากบานทกหลงจะมทอยไมซากน

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%9E%E0%B8%B7%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88&action=edit&redlink=1

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%90%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%A5

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%94

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%A2%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%96%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%90%E0%B8%B2%E0%B8%99&action=edit&redlink=1

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1

https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%8B%E0%B8%AD%E0%B8%A2&action=edit&redlink=1

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%95

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%82%E0%B8%A7%E0%B8%87

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%94

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%AB%E0%B8%B1%E0%B8%AA%E0%B9%84%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%A9%E0%B8%93%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B9%8C

5

2) องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร GIS ( Components of GIS )

องคประกอบหลกของระบบ GIS จดแบงออกเปน 5 สวนใหญ ๆ แสดงดงรปท 2.1 โดยม

รายละเอยดของแตละองคประกอบดงตอไปน

1) อปกรณคอมพวเตอร คอ เครองคอมพวเตอรรวมไปถงอปกรณตอพวงตาง ๆ เชน Digitizer,

Scanner, Plotter, Printer หรออน ๆ เพอใชในการนาเขาขอมล ประมวลผล แสดงผล และผลต

ผลลพธของการทางาน

2) โปรแกรม คอชดของคาสงสาเรจรป เชน โปรแกรม Arc/Info, MapInfo ฯลฯ ซง

ประกอบดวยฟงกชน การทางานและเครองมอทจาเปนตาง ๆ สาหรบนาเขาและปรบแตงขอมล,

จดการระบบฐานขอมล,เรยกคน,วเคราะหและจาลองภาพ

3) ขอมล คอขอมลตาง ๆ ทจะใชในระบบ GIS และถกจดเกบในรปแบบของฐานขอมลโดย

ไดรบการดแล จากระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS ขอมลจะเปนองคประกอบทสาคญรองลงมาจาก

บคลากร

4) บคลากร คอ ผปฏบตงานซงเกยวของกบระบบสารสนเทศภมศาสตร เชน ผนาเขาขอมล

ชางเทคนค ผดแลระบบฐานขอมล ผเชยวชาญสาหรบวเคราะหขอมล ผบรหารซงตองใชขอมลในการ

ตดสนใจ บคลากรจะเปนองคประกอบทสาคญทสดในระบบ GIS เนองจากถาขาดบคลากร ขอมลทมอย

มากมายมหาศาลนน กจะเปนเพยงขยะไมมคณคาใดเลยเพราะไมไดถกนาไปใชงาน อาจจะกลาวไดวา

ถาขาดบคลากรกจะไมมระบบGIS

5) วธการหรอขนตอนการทางาน คอวธการทองคกรนน ๆ นาเอาระบบ GIS ไปใชงานโดยแต

ละ ระบบแตละองคกรยอมความแตกตางกนออกไป ฉะนนผปฏบตงานตองเลอกวธการในการจดการ

กบปญหาทเหมาะสมทสดสาหรบของหนวยงานนน ๆ เอง

6

รปท 2.1 องคประกอบของระบบสารสนเทศภมศาสตร

(ทมา: www.gisthai.org)

3) หนาทของระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ( How GIS Works )

ภาระหนาทหลก ๆ ของระบบสารสนเทศภมศาสตรควรจะมอยดวยกน 5 อยางดงน

1) การนาเขาขอมล (Input) กอนทขอมลทางภมศาสตรจะถกใชงานไดในระบบสารสนเทศ

ภมศาสตร ขอมลจะตองไดรบการแปลง ใหมาอยในรปแบบของขอมลเชงตวเลข (digital format)

เสยกอน เชน จากแผนทกระดาษไปสขอมลใน รปแบบดจตอลหรอแฟมขอมลบนเครองคอมพวเตอร

อปกรณทใชในการนาเขาเชน Digitizer Scanner หรอ Keyboard เปนตน

2) การปรบแตงขอมล (Manipulation) ขอมลทไดรบเขาสระบบบางอยางจาเปนตองไดรบ

การปรบแตงใหเหมาะสมกบงาน เชน ขอมลบางอยางมขนาด หรอสเกล (scale) ทแตกตางกน หรอใช

ระบบพกดแผนททแตกตางกน ขอมลเหลานจะตองไดรบการปรบใหอยใน ระดบเดยวกนเสยกอน

3) การบรหารขอมล (Management) ระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS จะถกนามาใชใน

การบรหารขอมลเพอการทางานทมประสทธภาพในระบบ GIS DBMS ทไดรบการเชอถอและนยมใชกน

อยางกวางขวางทสดคอ DBMS แบบ Relational หรอระบบจดการฐานขอมลแบบสมพทธ (DBMS) ซง

มหลกการทางานพนฐานดงนคอ ขอมลจะถกจดเกบ ในรปของตารางหลาย ๆ ตาราง

4) การเรยกคนและวเคราะหขอมล (Query and Analysis) เมอระบบ GIS มความพรอมใน

เรองของขอมลแลว ขนตอนตอไป คอ การนาขอมลเหลานมาใชใหเกด ประโยชน เชน

- ใครคอเจาของกรรมสทธในทดนผนทตดกบโรงเรยน ?

- เมองสองเมองนมระยะหางกนกกโลเมตร ?

http://www.gisthai.org/about-gis/compo-gis.html

7

- ดนชนดใดบางทเหมาะสาหรบปลกออย ?

หรอ ตองมการสอบถามอยางงาย ๆ เชน ชเมาสไปในบรเวณทตองการแลวเลอก (point and

click) เพอสอบถามหรอเรยกคนขอมล นอกจากนระบบ GIS ยงมเครองมอในการวเคราะห เชน การ

วเคราะหเชงประมาณคา (Proximity หรอ Buffer) การวเคราะหเชงซอน (Overlay Analysis) เปนตน

หรอ ตองมการสอบถามอยางงาย ๆ เชน ชเมาสไปในบรเวณทตองการแลวเลอก (point and click)

เพอสอบถามหรอเรยกคนขอมล นอกจากนระบบ GIS ยงมเครองมอในการวเคราะห เชน การวเคราะห

เชงประมาณคา (Proximity หรอ Buffer) การวเคราะหเชงซอน (Overlay Analysis) เปนตน ดงรปท

2.2

5) การนาเสนอขอมล (Visualization) จากการดาเนนการเรยกคนและวเคราะหขอมล

ผลลพธทไดจะอยในรปของตวเลขหรอตวอกษร ซงยากตอการตความหมายหรอทาความเขาใจ การ

นาเสนอขอมลทด เชน การแสดงชารต (chart) แบบ 2 มต หรอ 3 มต รปภาพจากสถานทจรง

ภาพเคลอนไหว แผนท หรอแมกระทงระบบมลตมเดยสอตาง ๆ เหลานจะทาใหผใชเขาใจความหมาย

และมองภาพของผลลพธทกาลงนาเสนอไดดยงขน อก ทงเปนการดงดดความสนใจของผฟงอกดวย

รปท 2.2 หนาทของระบบสารสนเทศภมศาสตร

(ทมา: www.gisthai.org/about-gis/work-gis.html)

8

4) ลกษณะขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร โลกมความสลบซบซอนมากเกนกวาทจะเกบขอมลทงหมดเกยวกบโลกไวในรปขอมลดวยระบบคอมพวเตอร จงตองเปลยนปรากฏการณบน ผวโลกจดเกบในรปของตวเลขเชงรหส (digital form)โดยแบงออกเปน2ประเภทดงน 1) ขอมลเชงพนท (Spatial data) เปนขอมลทเกยวของกบตาแหนงทตงของขอมลตาง ๆ บนพนโลก ลกษณะทางภมศาสตรทเปนตวแทนของปรากฏการณทางภมศาสตรบนโลกแผนทกระดาษบนทกตาแหนงทางภมศาสตรและแทนสงตางๆ บนโลกท ลกษณะขอมลเชงพนท แบงได 2 ประเภท คอ Vector และ Raster 2) ขอมลแสดงทศทาง (Vector Data) คอขอมลทแสดงดวย จด เสน หรอพนท ทประกอบดวยจดพกดทางแนวราบ (X , Y) และ/หรอ แนวดง (Z) หรอ Cartesian Coordinate System ถาเปนพกดตาแหนงเดยวกจะเปนคาของจด ถาจดพกดสองจดหรอมากกวาจะเปนคาของเสน สวนพนทนนจะตองมจดมากกวา 3 จดขนไป และจดพกดเรมตนและจดพกดสดทายจะตองอยตาแหนงเดยวกน เชน ถนน แมนา ขอบเขตการปกครอง โรงเรยน เปนตน ลกษณะขอมลเชงพนท ในรปแบบเวกเตอรจะมลกษณะและรปแบบ (Spatial Features) ตาง ๆ กนพอสรปไดดงน คอ จด (Point) ลกษณะทางภมศาสตรทมตาแหนงทตงเฉพาะเจาะจง หรอมเพยงอยางเดยว สามารถแทนไดดวยจด (Point Feature) ดงรป 2.3

- หมดหลกเขต - บอนา - จดชมวว - จดความสง - อาคาร ตก สงกอสราง

ขอพจารณาเกยวกบมาตราสวน มาตราสวนแผนทจะเปนตวกาหนดวาจะแทนปรากฏการณบนโลกดวยจดหรอไม ตวอยางลกษณะทางภมศาสตรทเปนจด

ตวอยางเชน บนแผนทโลก มาตราสวนเลกจะแทนคาทตงของเมองดวยจด แมวาในความเปนจรงเมองนนจะครอบคลมพนทจานวนหนงกตาม ในขณะเดยวกนบนแผนทมาตราสวนทใหญขนเมอง

รปท 2.3 จด

(ทมา: http://www.gisthai.org/about-gis/data-gis.html)

9

ดงกลาวจะปรากฏเปนพนทและแตละอาคารจะถกแทนคาดวยจด

- ขอมลคาพกดของจด - คาพกด x, y 1 ค แทนตาแหนงของจด - ไมมความยาวหรอพนท

พนท (Polygon) ลกษณะทางภมศาสตรทมพนทเดยวกนจะถกลอมรอบดวยเสนเพอแสดงขอบเขต ตวอยางขอมลทเปนพนท

- เขตตาบล อาเภอ จงหวด - ขอบเขตอทยานแหงชาต - เขตนาทวม

ขอพจารณาเกยวกบมาตราสวน

มาตราสวนของแหลงทมาของขอมลจะเปนตวกาหนดการแทนปรากฏการณบนโลกแหงความเปนจรงดวย point หรอ polygon ตวอยาง เชน อาคารบนมาตราสวนขนาดใหญ เชน 1 : 4,000 เปน polygon ทถกกาหนดขน โดยขอบเขตอาคาร บนแผนท 1 : 50,000 ทมาตราสวนเลก อาคารจะแสดงดวยจด ขอมลคาพกดของ Polygon

- polygon จะประกอบดวย arc ตงแต 1 เสนขนไป แตม 1 Label point - ม Label point 1 point อยภายในพนทปดและใชในการแยกแยะแตละ polygon ออกจาก

กน

เสน (Arc) ลกษณะทางภมศาสตรทวางตวไปตามทางระหวางจด 2 จด จะแทนดวยเสน (Arc Feature) ตวอยางลกษณะทางภมศาสตรทเปนเสน

- ลานา - ถนน

รปท 2.4 พนท


10

- โครงขายสาธารณปโภค - เสนชนความสง

ขอจ ากดเกยวกบArc

Arc 1 เสน ม Vertex ไดไมเกน 500 Vertex โดย vertex ลาดบท 500 จะเปลยนเปน node และเรมตนเสนใหมดวยการidentifierคาใหมโดยอตโนมต ขอมลคาพกดของ Arc

- Vertex (คาพกด x, y คหนงบน arc) เปนตวกาหนดรปรางของ arc - arc หนงเสนเรมตนและจบลงดาน Node - arc ทตดกนจะเชอมตอกนท Node - ความยาวของ arc กาหนดโดยระบบคาพกด

จดเดนของขอมลแบบ Vector คอ แสดงโครงสรางขอมลเชงปรากฏการณไดด ยงเหมาะสาหรบใชแทนลกษณะของพนทจงมขอบเขตคดโคงทาใหสามารถแบงขอบเขตของพนทไดอยางชดเจน โครงสรางขอมลกะทดรด ไฟลขอมลมขนาดเลกจงใชพนทสาหรบการจดเกบนอย ความเชอมโยงทางโทโพโลยสามารถทาไดครบถวนดวยการเชอมโยงแบบเครอขาย มความถกตองในเชงกราฟฟก ซงสามารถแทนขอมลไดอยางมความแมนยาเชงตาแหนง สามารถทาการคนคน การแกไข และการวางนยทวไปกบขอมลกราฟฟกและลกษณะประจาได จดดอยของขอมลแบบ Vector คอ โครงสรางขอมลซบซอน การรวมแผนทแบบเวกเตอรหลาย ๆ แผนหรอรวมแผนท Vector กบ Raster ดวยวธวางซอนมความยงยากมาก การทดสอบดวยการจาลองสถานการณทาไดยาก เพราะแตละหนวยของแผนทมโครงสรางทตางกน การแสดงและการเขยนเปนแผนทเสยคาใชจายสง โดยเฉพาะเมอตองการแสดงสและสญลกษณทมคณภาพสง เทคโนโลยชนดนมราคาแพง โดยเฉพาะถาตองใชฮารดแวรและซอฟตแวรทมความซบซอน การวเคราะหพนทและการกรองรายละเอยดภายในรปหลายเหลยมเกอบเปนไปไมได ขอมลแสดงลกษณะเปนกรด (Raster Data) คอขอมลทมโครงสรางเปนชองเหลยม เรยกวา จดภาพ หรอ Grid cell เรยงตอเนองกนในแนวราบและแนวดง ในแตละจดภาพสามารถเกบคาได 1 คา ความสามารถแสดงรายละเอยดของขอมลขนอยกบขนาดของเซลล ณ จดพกดทประกอบขนเปนฐานขอมลแสดงตาแหนงชดนน คาทเกบในแตละจดภาพสามารถเปนไดทงขอมลลกษณะสมพนธ หรอ

รปท 2.5 เสน


11

รหสทใชอางองถงขอมลลกษณะสมพนธทเกบอยในฐานขอมลกได Raster Data อาจแปรรปมาจากขอมล Vector หรอแปรจาก Raster ไปเปน Vector หรอแปรจาก Raster ไปเปน Vector (แสดงดงรปท 2.6) แตเหนไดวาจะมความคลาดเคลอนเกดขนระหวางการแปรรปขอมล

รปท 2.6 การแปลงขอมล Vector เปน Raster

(ทมา: www.gis2me.com) จดเดนของขอมลแบบ Raster คอ

- มโครงสรางขอมลงาย ๆ มโครงสรางไมซบซอน ทาใหการประมวลผลในระดบจดภาพมความสะดวก

- การวางซอนและการรวมขอมลแผนทกบขอมลทรบรจากระยะไกลทาไดงาย - การวเคราะหทางพนทในแบบตาง ๆ ทาไดงาย - การทดสอบดวยการจาลองสถานการณทาไดงาย เพราะหนวยพนทแตละหนวยมรปรางและ

ขนาดเทากน - เทคโนโลยมราคาถกและกาลงมการพฒนาอยางจรงจง - นอกจากนขอมลแบบ Raster ยงมความเหมาะสมกบการแทนลกษณะของพนผว (Surface)

ทมความตอเนองกน จดดอยของขอมลแบบ Raster คอ

- ขอมลกราฟกมขนาดใหญ ไฟลมขนาดใหญจงใชพนทในการจดเกบมาก - การใชชองกรดใหญเพอลดปรมาตรขอมลทาใหสญเสยโครงสรางขอมลเกยวกบปรากฏการณ

และเปนการสญเสยขอสนเทศอยางมาก - ไมเหมาะสมในการแทนขอมลทเปนเสนโคง หรอแทนตาแหนงของจดเพราะตองใช 1 จดภาพ

สาหรบตาแหนง 1 ตาแหนง

12

- แผนทแรสเตอรทหยาบจะไมสวยเทาแผนทซงเขยนดวยเสน - การสรางเครอขายเชอมโยงทาไดยาก - การแปลงเสนโครงแผนทตองใชเวลามาก เวนแตใชขนตอนวธหรอฮารดแวรพเศษ

ขอมลทไมอยในเชงพนท (Non- Spatial data) เปนขอมลเชงบรรยาย (Attribute) ซงจะอธบายถงคณลกษณะตาง ๆ ในพนทนน ๆ ณ ชวงเวลาใดเวลาหนง หรอหลาย ๆ ชวงเวลาเชน ขอมลจานวนประชากรในเขตตาง ๆ ขอมลจานวนนกเรยนแตละชนของโรงเรยนสงกด กทม. เปนตน สามารถแบงออกได 2 ประเภท คอ

- ตารางขอมลทเชอมโยงกบกราฟฟก (Graphic table) - ตารางขอมลทไมเชอมโยงกบกราฟฟก (Non-Graphic table)

5) เทคนคและวธการน าเขาขอมล

การนาเขาขอมล (Input data) เปนกระบวนการบนทกขอมลเขาสคอมพวเตอร การสรางฐานขอมลทละเอยด ถกตอง เปนสงสาคญอยางยงในการปฏบตงานดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรซงจาเปนตองมการประเมนคณภาพขอมล ทจะนาเขาสระบบในเรองแหลงทมาของขอมล วธการสารวจขอมลมาตราสวนของแผนท ความถกตอง ความละเอยด พนททขอมลครอบคลมถงและปทจดทาขอมล เพอประเมนคณภาพ และคดเลอกขอมลทจะนาเขาสระบบฐานขอมล 6) การน าเขาขอมลเชงพนท

สาหรบขนตอนการนาเขาขอมลเชงพนทอายทาไดหลายวธ แตทนยมทากนในปจจบนไดแก การดจไทซ (Digitize) และการกวาดตรวจ (Scan) ซงทง 2 วธตางกมขอด และขอดอยตางกนไปกลาวคอการนาเขาขอมลโดยวธกวาดตรวจจะมความรวดเรวและ ถกตองมากกวาวธการเขาขอมลแผนทโดยโตะดจไทซและเหมาะสาหรบงานทมปรมาณมาก แตการนาเขาขอมลโดยการดจไทซจะสนเปลองคาใชจายนอยกวาและเหมาะสาหรบงานทมปรมาณนอย

13

7) การใชเครองอานพกด (Digitizer) เปนการแปลงขอมลเขาสระบบโดยนาแผนทมาตรงบนโตะ และ กาหนดจดอางอง (control point) อยางนอยจานวน 4 จด แลวนาตวชตาแหนง (Cursor) ลากไปตามเสนของรายละเอยดบนแผนท 8) การใชเครองกวาดภาพ (Scanner) เปนเครองมอทวดความเขมของแสงทสะทอนจากลายเสนบน แผนท ผลลพธเปนขอมลในรปแบบแรสเตอร (raster format) ซงเกบขอมลในรปของตารางกรดสเหลยม (pixel) คาความคมชดหรอความละเอยดมหนวยวดเปน DPI : dot per inch แลวทาการแปลงขอมลแรสเตอร เปนขอมลเวกเตอร ทเรยกวา Raster to Vecter conversion ดวยโปรแกรม GEOVEC for Microstation หรอ R2V 9) การน าเขาขอมลเชงบรรยาย

ขอมลเชงบรรยายทจาแนกและจดหมวดหมแลว นาเขาสระบบฐานขอมลดวยแปนพมพ (Keyboard) สาหรบโปรแกรม PC ARC/Info จะจดเกบขอมลในรปแบบของ dBASE ดวยคาสง Tables สวนโปรแกรมจดการฐานขอมลแบบ Relational data base ทวๆ ไปบนเครอง PC เชน Foxpro, Access หรอ Excel จาเปนตองแปลงขอมลใหเขาอยในรปของ DBF file กอนการนาเขาส PC ARC/Info

10) ประโยชนของระบบสารสนเทศภมศาสตร ระบบสารสนเทศทางภมศาสตรเปนเครองมอทาง ๆ

ภมศาสตรทมประโยชนอยางยงตอการจดเกบระบบขอมลซงมอยมากมายในปจจบน ไดม

การพฒนาทงดานฮารดแวร และซอฟตแวร ทาใหในปจจบนไดมการนา GIS มาใชงานกนอยาง

แพรหลาย ทงหนวยงานของภาครฐและเอกชน (Sombat Yumuang, 2558)

การใชงานระบบสารสนเทศจะมประโยชนมากในการศกษาวชาภมศาสตร ถารจกการใชงาน

การใชงานระบบสารสนเทศภมศาสตรจะตองมเปาหมายชดเจน รจกคดเลอกขอมลมาวเคราะห การใช

14

งานจะตองวางแผนงานในการกาหนดคณภาพ มาตราสวนของขอมลและทสาคญคอ ความสามารถใน

การวเคราะหขอมลนาไปใชประโยชนในการปรบปรงขอมลใหทนสมยตลอดเวลา การบรณาการขอมล

หลายรปแบบเขาดวยกน และสามารถสรางแบบจาลองทดสอบเปรยบเทยบขอมลกอนทมการลงมอ

ปฏบตจรง การใชระบบสารสนเทศภมศาสตรทสาคญไดแก

1) ดานการจดการทรพยากรธรรมชาต เชน การกาหนดพนทปาไม แหลงนา ทงบนผวดนและ

ใตดน ธรณวทยาหนและแร ชายฝงทะเลและภมอากาศ

2) ดานการจดการทรพยากรเกษตร เชน การแบงชนคณภาพพนทเกษตร ดนเคมและดนปญหา

อน ความเหมาะสมของพชในแตละพนท การจดระบบนาชลประทาน การจดการดานธาต

อาหารพช

3) ดานการจดการสงแวดลอม เชน การแพรกระจายของฝนและกาซ การกาหนดจดเกบ

ตวอยางจาก โรงงาน การปองกนความเสยหายของโบราณสถานหรอสถานททองเทยว การ

ปองกนไฟไหมปา เปนตน

4) ดานสงคม เชน ความหนาแนนของประชากร เพศ อาย การศกษา แรงงาน ตาแหนงของ

โรงเรยนและการเดนทางของนกเรยน เปนตน

5) ดานเศรษฐกจ เชน รายไดของประชากรของหมบาน ตาบล สนคาหลก ตาแหนงทตงของ

โรงงานประเภทตางๆ เปนตน

11) แผนท

แผนทเปนสงทมความสาคญมากในการศกษาวชาภมศาสตร เพราะครอบคลมทงลกษณะภมประเทศ ลกษณะภมอากาศ และทรพยากรธรรมชาต รวมทงสงทเกดขนจากฝมอของมนษยบนพนผวโลกดวยการจดทาแผนทในปจจบนไดมการพฒนาการขนเปนลาดบ มการนาเอารปถายทางอากาศและภาพจากดาวเทยมมาชวยในการทาแผนททาใหสามารถสรางแผนทไดรวดเรว มความถกตองและทนสมยกวาในอดต

15

ความหมายของแผนท

แผนท (Map) หมายถง การแสดงลกษณะพนผวโลกลงบนแผนราบ โดยการยอสวนและการใชสญลกษณไมวาเครองหมายหรอส แทนสงตาง ๆ บนพนผวโลก แผนทจงตางจากลกโลกและแผนผง เครองหมายแผนท คอ เครองหมายหรอสญลกษณทใชแทนสงตาง ๆ บนพนพภพ ทเกดขนเองและตามธรรมชาต นอกจากเครองหมายแลว เรายงใชสเปนการแสดงลกษณะภมประเทศอกดวย คอ 1. สดา หมายถง ภมประเทศสาคญทางวฒนธรรมทมนษยสรางขน เชน อาคาร สสาน วด สถานทราชการตาง ๆ เปนตน 2. สนาเงน หมายถง ลกษณะภมประเทศทเปนนา เชน ทะเล แมนา หนอง บง เปนตน 3. สนาตาล หมายถง ลกษณะภมประเทศทมความสงโดยทวไป เชน เสนชนความสง 4. สเขยว หมายถง พชพนธไมตาง ๆ เชน ปา สวน ไร 5. สแดง หมายถง ถนนสายหลก พนทยานชมชนหนาแนน และลกษณะภมประเทศสาคญ

ความส าคญของแผนท

1. ทาใหทราบลกษณะทางธรรมชาตของพนผวโลก รวมทงกจกรรมทางเศรษฐกจบน พนผวโลก 2. ทาใหทราบขอมล สถตตาง ๆ เพอการเปรยบเทยบ การพฒนาการวางแผนในดานตาง ๆ รวมทงดานยทธศาสตร ประโยชนของแผนท

1. ประโยชนในการศกษาลกษณะภมประเทศ แผนทจะทาใหผศกษาทราบวาพนทใดม ลกษณะภมประเทศแบบใดบาง 2. ประโยชนตอการศกษาธรณวทยา เพอใหทราบความเปนมาของแหลงทรพยากร ดน หน แรธาต 3. ประโยชนดานสมทรศาสตรและการประมง เพอใหทราบสภาพแวดลอมชายฝงทะเล 4. ประโยชนดานทรพยากรนา รขอมลเกยวกบแมนาและการไหล อางเกบนา ระบบการ

16

ชลประทาน 5. ประโยชนดานปาไม เพอใหทราบคณลกษณะของปาไมและการเปลยนแปลงพนทปา 6. ประโยชนดานการใชทดน เพอใหทราบปจจยการใชประโยชนทดนดานตาง ๆ 7. ประโยชนดานการเกษตร การเกษตรมผลตอการพฒนาประเทศ เพอรวาบรเวณใดควร พฒนา 8. ประโยชนดานสงแวดลอม โดยเฉพาะการจดการทรพยากรบรเวณตาง ๆ 9. ประโยชนในการวางผงเมอง เพอใชขอมลทางธรรมชาตในการจดวางผงเมองใหเหมาะสม 10. ประโยชนตอการศกษาโบราณคด เพอคนหาแหลงชมชนโบราณและความรอน ๆ 11. ประโยชนดานอตนยมวทยา เพอประโยชนในการเพาะปลก อตสาหกรรม ประมง การ ปองกนอทกภย ลกษณะของสงทแสดงปรากฏบนแผนทประกอบดวย 1. ลกษณะของสงทเกดขนเองตามธรรมชาต เชน ทะเล มหาสมทร ทะเลสาบ แมนา ภเขา ท ราบ ทราบสง เกาะ เปนตน 2. ลกษณะของสงทมนษยสรางขน เชน เสนกนอาณาเขต เมอง หมบาน สถานทราชการ ศาสนสถาน เสนทางคมนาคม พนทเกษตรกรรม เปนตน ชนดของแผนท

1. แบงตามขนาดของมาตรสวน ม 3 ชนด คอ

- แผนทมาตราสวนเลก หมายถง แผนททมาตราสวนเลกกวา 1 : 1,000,000 - แผนทมาตราสวนกลาง หมายถง แผนททมมาตราสวนระหวาง 1 : 250,000 ถง 1 : 1,000,000 - แผนทมาตราสวนใหญ หมายถง แผนททมมาตราสวนมากกวา 1 : 250,000

2. แบงตามประเภทการใช ไดแก

- แผนทกายภาพ หรอแผนทลกษณะภมประเทศ (Topographic หรอ Landform หรอ Relief Map) เปนแผนทแสดงรายละเอยดของสงทเกดขนโดยธรรมชาต เชน ทะเล มหาสมทร เทอกเขา ทราบสง ทราบ ฯลฯ

17

- แผนทรฐกจ (Political Map) หรอแผนททวไป (General Map) เปนแผนทแสดงขอบเขตการปกครองของจงหวด รฐ ประเทศ - แผนทประวตศาสตร (Histostical Map) เปนแผนทแสดงอาณาเขตของอาณาจกรหรอจกรวรรดตาง ๆ ในสมยโบราณ - แผนทโครงราง (Outline) เปนแผนทแสดงโครงรางของทวป ประเทศ โดยไมมรายละเอยดใด ๆ เพอใชในการศกษา เชน - แผนทเดนเรอ (Nautical Map) เปนแผนทแสดงเสนทางการเดนเรอในทองทะเล มหาสมทร รวมทงใชสญลกษณสเพอแสดงความตนลกของพนนา - แผนทเศรษฐกจ (Economic Map) เปนแผนทแสดงเขตกจกรรมทางเศรษฐกจตาง ๆ รวมทงแสดงแหลงทรพยากรสาคญ

องคประกอบของแผนท

1. ชอแผนทเปนสงทมความจาเปนสาหรบใหผใชไดทราบวาเปนแผนทเรองอะไร แสดงรายละเอยดอะไรบาง เพอใหผใชไดอยางถกตอง และตรงความตองการ โดยปกตชอแผนทจะมคาอธบายเพมเตมแสดงไวดวย เชน แผนทประเทศไทยแสดงเนอทปาไม แผนทประเทศไทยแสดงการแบงภาคและเขตจงหวดเปนตน 2. ขอบระวาง แผนททกชนดจะมขอบระวาง ซงเปนขอบเขตของพนทในภมประเทศทแสดงบนแผนทแผนนนมกจะแสดงดวยเสนขนานเพอแสดงตาแหนงละตจดกบเสนเมรเดยนเพอแสดงตาแหนงลองจจดและจะแสดงตวเลขเพอบอกคาพกดภมศาสตรของตาแหนงตางๆ 3. ทศทาง มความสาคญตอการคนหาตาแหนงทตงของสงตาง ๆ โดยในสมยโบราณใชวธดทศทางตามการขนและตกของดวงอาทตยในเวลากลางวน และการดทศทางของดาวเหนอในเวลากลางคน ตอมามการประดษฐเขมทศ ซงเปนเครองมอชวยในการหาทศขน เนองจากเขมของเขมทศจะชไปทางทศเหนอตลอดเวลา การใชทศทางในแผนทประกอบกบเขมทศหรอการสงเกตดวงอาทตย และดาวเหนอจงชวยใหเราสามารถเดนทางไปยงสถานททเราตองการได ในแผนทจะตองมภาพเขมทศหรอลกศรชไปทางทศเหนอเสมอ ถาหากแผนทใดไมไดกาหนดภาพเขมทศหรอลกศรไวกใหเขาใจวาดานบนของแผนทคอทศเหนอ 4. สญลกษณ เปนเครองหมายทใชแทนสงตาง ๆ ในภมประเทศจรง เพอชวยใหผใชสามารถอานและแปลความหมายจากแผนทไดอยางถกตอง ทงนในแผนทจะตองมคาอธบายสญลกษณประกอบไวดวยเสมอ 5. มาตราสวน เปนอตราสวนระหวางระยะทางทยอสวนมาลงในแผนทกบระยะทางจรงใน ภม

18

ประเทศ มาตราสวนชวยใหผใชทราบวาแผนทนน ๆ ยอสวนมาจากสภาพในภมประเทศจรง ในอตราสวนเทาใด มาตราสวนแผนทโดยมากจะม 3 ลกษณะ ไดแก มาตราสวนแบบเศษสวน มาตราสวนคาพดและมาตราสวนแบบกราฟก มาตราสวนของแผนท คอ อตราสวนระหวางระยะบนแผนทกบระยะในภมประเทศ หรอ ความสมพนธระหวางระยะทางราบบนแผนทกบระยะทางราบในภมประเทศ การเขยนมาตราสวนเขยนไดหลายวธ เชน 50,000 หรอ 1/50,000 หรอ 1 : 50,000 6. เสนโคงแผนทเปนระบบของเสนขนานและเสนเมรเดยน ทสรางขนเพอกาหนดตาแหนงพกดภมศาสตรใหเปนมาตรฐานไวใชอางองรวมกน ซงประกอบดวย เสนขนาน เปนเสนสมมตทลากจากทศตะวนออก สรางขนจากการวดมมเรมจากเสนศนยสตร ซงมคามม 0 องศา ไปยงขวโลกทงสองดานๆ ละไมเกน 90 องศา เสนขนานทสาคญประกอบดวย

1. เสนศนยสตรหรอเสนอเควเตอร มคามม 0 องศา 2. เสนทรอปกออฟแคนเซอร มคามม 23 องศา 30 ลปดาเหนอ 3. เสนทรอปกออฟแคปรคอรน มคามม 23 องศา 30 ลปดาใต 4. เสนอารกตกเซอรเคล มคามม 66 องศา 30 ลปดาเหนอ 5. เสนอารกตกเซอรเคล มคามม 66 องศา 30 ลปดาใต 6.2

เสนเมรเดยน เปนเสนสมมตทลากจากขวโลกเหนอไปยงขวโลกใต สรางขนจากการสมมตเสนเมรเดยนปฐม มคามม 0 องศา ลากผานตาบลกรนช กรงลอนดอน ประเทศสหราชอาณาจกรไปทางทศตะวนออกและทศตะวนตกดานละ 180 องศา โดยเสนเมรเดยนท 180 องศาตะวนออกและ 180 องศาตะวนตกจะทบกนเปนเสนเดยวนใหเปนเสนวนทหรอเสนแบงเขตวนระหวางชาต หรอเสนแบงเขตวนสากล เสนเมรเดยนแรกหรอเสนเมรเดยนปฐม (Prime Meridian) คอเสนเมรเดยนทลากผานหอดดาวแหงหนง ตาบลกรนช ใกลกรงลอนดอนในประเทศองกฤษ ทงนเพอใชเปนหลกอางองในการนบเสนเมรเดยนอน ๆ ตอไป เสนเมรเดยนรอบโลกม 360 เสน แบงเปนเสนองศา ตะวนออก 180 เสน และเสนองศาตะวนตก 180 เสน ความสาคญของเสนเมรเดยน คอ บอกพกดของตาแหนงทตงตาง ๆ บนพนผวโลกโดยใชรวมกน เสนขนาน (เสนละตจด) และใชเปนแนวแบงเขตเวลาของโลก แสดงเสนศนยสตร เสนขนาน เสนเมรเดยนและเสนเมรเดยนเรมแรก 7. พกดภมศาสตรเปนระบบทบอกตาแหนงของสงตาง ๆ บนพนผวโลก โดยอาศยเสน โครงแผนทซงเสนขนานและเสนขนานและเสนเมรเดยนตดกนเปนจดสงตาง ๆ บนพนผวโลก โดยอานคาพกดภมศาสตรเปนละตจด(เสนขนาน)และลองจจด(เสนเมรเดยน) ดงนน ละตจด เปนพกดของจดหนงบนเสนขนาน สวนลองจจดกเปนพกดของจดหนงบนเสนเมรเดยน ซงทงละตจดและลองจจดมคาของมมเปนองศา โดย 1 องศา มคาเทากบ 60 ลปดาและ 1

19

ลปดามคาเทากบ60ฟลปดา พกดภมศาสตรเปนระบบทบงบอกตาแหนงทตงอยจดตาแหนงตาง ๆ บนพนผวโลก โดยอาศยโครงขายของเสนโครงแผนทซงประกอบดวยเสนเมรเดยนกบเสนขนานตดกนเปน “จด”

1. ละตจด (Latitude) เปนคาของระยะทางเชงมม โดยนบ 0 องศา จากเสนศนยสตรไป ทางเหนอหรอใตจนถง 90 องศาทขวโลกทงสอง

2. ลองจจด (Longitude) เปนคาของระยะทางเชงมม โดยนบ 0 องศา จากเสนเมรเดยนไป ทางทศตะวนออกและทศตะวนตกจนถง 180 องศา

ปจจบนการบงบอกจดตาแหนงบนพนผวโลก สามารถทราบไดงายและถกตอง โดยใช จพเอส เครองมอกาหนดตาแหนงบนพนผวโลก (GPS : Global Positioning System) เครองมอชนดน มขนาดเลกพกพาไดสะดวก และใหขอมลตาแหนงบนพนผวโลกไดตรงกบความเปนจรง ดงนนจงมผนาเครองมอนไปใชไดสะดวกสบายในกจกรรมตาง ๆ ไดแก การเดนเรอ การเดนทาง ทองเทยวปา การเดนทางดวยรถยนต เครองบน เปนตน เมอกดปมสวตซ เครองจะรบสญญาณจากดาวเทยมแลวบอกคาพกดภมศาสตรใหทราบเครองหมายแผนท

20

2.2) พนทโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลนอยในขอบเขต ส านกชลประทานท 13

2.2.1) ส านกชลประทานท 13

พนธกจ-ภาระหนาท ไดแก อานวยประโยชนในดานการชลประทาน การจดหานาเพอการ

อปโภคบรโภค การบรรเทาอทกภย การประมง และคลอบคลมไปถงการคมนาคมการพกผอนหยอนใจ

อกดวย โดยมวตถประสงคหลกคอเพอ การทดและสงนาไปชวยการเพาะปลก ในบรเวณสองฝงลม

แมนาแมกลอง มอาคารชลประทานไดแก

เขอนทดนายาว 117.50 เมตร มชองระบายนา กวาง 12.50 เมตร จานวน 8 ชอง ซงปดเปด

ดวยบานระบายเหลกโคงสง 7.50 เมตร มสะพานตดตงเครองกวานบานระบายทอดตลอดความยาวของ

เขอน และมสะพานรถยนตขาม มความสามารถในการระบายนาสงสด 3,100 ม./วนาท และสามารถยก

นาไดสงถงระดบ 22.00 เมตร เหนอระดบนาทะเลเฉลยปานกลาง

ประตเรอสญจรสรางไวในชองลดตดกบตวเขอนดานขวา มชองสาหรบใหเรอแพสญจรเขา-ออก

หนงชองกวาง 12.50 เมตร มอางสาหรบจอดพกเรอกวาง 26.50 เมตร ยาว 217.00 เมตร มสะพานหก

ตอจากสะพานของเขอนขามประตเรอสญจร ทางดานเหนอนา มเสารอคอนกรตยนออกไป 100 เมตร

เพอกนมใหเรอแพถกกระแสนาดดเขาไปในชองระบายนาของตวเขอน

ชองลดเปนทางนาทขดขนใหมเพอเปลยนทางเดนของนาใหไหลผานเขอนหลงจากกอสราง

เขอนเสรจแลว มความยาว 1,650 เมตร

ทานบดนสรางขนบรเวณโคงแมนาเพอปดกนลานาแมกลอง และเปลยนทางเดนของกระแสนา

ใหไหลผานเขอนทางชองลด ทานบสง 18.50 เมตร ฐานกวาง 180 เมตร และความกวางของสนเขอน

75.00 เมตร มถนนและคลองสงนาผานกลาง

คลองเชอมตงตนจากชองลดเหนอเขอน มประตแบงนาเพอสงนาใหแกพนทเพาะปลกฝงซาย

และฝงขวาโดย คลองสายใหญฝงซาย ( 1 ซาย 2 ซาย ) สามารถสงนาใหแกพนทเพาะปลกไดถง 6

จงหวด ไดแก กาญจนบร สพรรณบร นครปฐม ราชบร สมทรสงคราม และสมทรสาคร คลองสายใหญ

ฝงขวา (1 ขวา 2 ขวา ) สามารถสงนาใหแกพนทเพาะปลกในจงหวดกาญจนบร (ทามะกา) ราชบร และ

เพชรบร

21

ประตปากคลองเชอมสรางตดกบตวเขอนเพอควบคมปรมาณนาทไหลเขาสคลอง มชองระบาย

นากวาง 6 เมตร สง 5 เมตร จานวน 6 ชอง ปดเปดดวยบานระบายเหลกโคงสง 5.30 เมตร มสะพาน

ตดตงเครองกวาน บานระบายและสะพานรถยนตขามกวาง 4.50 เมตร

ประตแบงนาปลายคลองเชอม สรางขนเพอแบงนาสงไปยงพนเพาะปลกฝงซาย มชองระบาย

นากวาง 6 เมตร สง 5 เมตร จานวน 5 ชอง ปดเปดดวยบานระบายเหลกโคงสง 5.30 เมตร มสะพาน

ตดตงเครองกวาน บานระบายและสะพานรถยนตขามกวาง 4.50 เมตร การพฒนาโครงการ

ชลประทานในอนาคต โดยใชระบบควบคมกลไก เปด-ปดบานระบายดวยระบบคอมพวเตอร(ปจจบน

ไดเรมใชแลว)

สภาพการใชนาชลประทาน ของโครงการสงนาและบารงรกษาเขอนแมกลองโดย เขอนแม

กลอง รบนาจากเขอนศรนครนทร และเขอนวชราลงกรณ การระบายนาจากเขอนทง 2 เปนไปตาม

ขอตกลงระหวางกรมชลประทาน และการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (สานกชลประทานท13,

2555)

กจกรรมการใชน าแบงเปน 4 กจกรรมหลก ดงน

1) ฤดฝน และฤดแลง ในเขตชลประทานลมนาแมกลอง ไดแก พนทจงหวดกาญจนบร

สพรรณบร นครปฐม ราชบร เพชรบร สมทรสงคราม และสมทรสาคร โดยสงนาเขาคลองสงนา

ชวยเหลอพนทเพาะปลกทายเขอน ฯ ทงฝงซาย และฝงขวาแมนาแมกลอง - พนทเพาะปลกฤดฝน

ประมาณ 460,000 ไร ความตองการนา 1,230 ลานลบ.ม หรอ 95 ลบ.ม/วนาท ชวงเดอนกรกฎาคม-

พฤศจกายน

- พนทเพาะปลกฤดแลง ประมาณ 440,000 ไร ความตองการนา 1,028 ลาน ลบ.ม หรอ 85

ลบ.ม /วนาท ชวงเดอนกมภาพนธ-พฤษภาคม

- พนทเพาะปลกฤดฝนประมาณ 1,910,000 ไร ความตองการนา 2,397 ลาน ลบ.ม หรอ

185 ลบ.ม/วนาท ชวงเดอนกรกฎาคม-พฤศจกายน

- พนทเพาะปลกฤดแลง ประมาณ 1,713,000 ไร ความตองการนา 2,056 ลาน ลบ.ม หรอ

170 ลบ.ม/วนาท ชวงเดอนกมภาพนธ-พฤษภาคม

2) เพอหลอเลยงลานาแมกลอง โดยระบายนาจากเขอนแมกลองอยางตา 70 ลบ.ม/ วนาท

22

หรอ 2,207 ลาน ลบ.ม/ ป

3) เพอชวยเหลอแมนาทาจน 1,190 ลานม./ปโดยคลองทาสาร-บางปลา 50 ลบ.ม/วนาท

หรอ 788 ลาน ลบ.ม/ป โดยคลองจรเขสามพน 22 ลบ.ม/วนาท หรอ 402 ลาน ลบ.ม/ป

4) เพอการประปานครหลวงสงนาไปชวยเหลอกรงเทพมหานคร 45 ลบ.ม./วนาท

เขอนแมกลอง เปนเขอนทมความสาคญทสดในโครงการพฒนาลมนาแมกลอง ครอบคลม

พนท 3 ลานไร ในจงหวดสพรรณบร กาญจนบร ราชบร นครปฐม สมทรสงครามและสมทรสาคร ตว

เขอนกวาง 117.50 เมตร ยาว 1,650 เมตร บรเวณเหนอเขอนมทวทศนสวยงาม

2.2.2) ประวตและรายละเอยดโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน จงหวดนครปฐม

1) ประวตโครงการ

โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน เปนสวนหนงของโครงการแมกลองใหญ ในพนทของ

การกอสรางระบบชลประทานฝงซายตอนบนระยะท 2 และระยะท 3 ซงม 3 โครงการดวยกน คอ

โครงการพนมทวน, โครงการสองพนอง และ โครงการบางเลน รวมพนทประมาณ 1,100,000

ไร สาหรบโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มพนทโครงการจานวน 369,000 ไร เปนพนท

ชลประทาน 314,000 ไร ครอบคลมพนทในเขตอาเภอบางเลน อาเภอกาแพงแสน อาเภอดอนตม

จงหวดนครปฐม และอาเภอสองพนองจงหวดสพรรณบร เนองจากโครงการสงนาและบารงรกษาบาง

เลน เปนโครงการฯทอยในลกษณะงานสงนาและบารงรกษาระหวางการกอสรางตามแผนงาน โครงการ

พฒนาระบบชลประทานแมกลองใหญ ระยะท3 ระยะเวลาดาเนนการกอสรางเรมตงแตปงบประมาณ

2539 ถงป 2542 ซงปจจบนมพนทโครงการทไดรบมอบแลว 120,000 ไร ซงจานวนพนทชลประทาน

จะเพมขนทกป ตามผลงานการกอสรางทแลวเสรจ ทงงานคลองสงนาและคลองระบายนาโดยเกษตรกร

ใชนาจากคลองไดดวยวธชวยเหลอตนเอง

2) ทตงและอาณาเขต

1) โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน ตงอยระหวางเสนรงท 13*57'54" เหนอถง 14*13'20" เหนอ เสนแวงท 99*50'23" ตะวนออกถง 100*10'55" ตะวนออกในเขตอาเภอกาแพงแสน อาเภอบางเลน อาเภอดอนตม จงหวดนครปฐม อาเภอสองพนอง จงหวดสพรรณบร

23

2) มอาณาเขตดงน

ทศเหนอ ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนอง และโครงการสงนาและบารง รกษาโพธพระ ทศใต ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษากาแพงแสน และโครงการสงนาและบารงรกษาพนมทวน ทศตะวนออก ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาพระยาบรรลอ โครงการสงนาและบารงรกษาพระพมลและโครงการสงนาบารงรกษาเจาเจดบางยหน ทศตะวนตก ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนอง และโครงการสงนาและบารงรกษาพนมทวนพนทรวม 352,000ไร

3) โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนมเสนทางคมนาคมทางบกสามารถตดตอกบหมบาน ตาบล อาเภอ ตลอดจนตวจงหวดนครปฐม และสพรรณบรไดสะดวก ททาการของโครงการฯตงอยท 205 หม 14 ตาบลสระพฒนา อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม อยหางจากกรงเทพมหานครประมาณ 95 กโลเมตร หางจากเขอนวชราลงกรณ สานกงานชลประทานท 10 ประมาณ 50 กโลเมตร และหางจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสนประมาณ 10 กโลเมตร

3) แหลงน าตนทน

แหลงนาตนทนทนามาใชในการชลประทาน ของโครงการสงนา ฯ ไดรบนาจากแหลงนาสาคญ 2 แหงคอ

1) เขอนศรนครนทร สรางโดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ตงอยทองทบานเจาเณร ต.ทากระดาน อ.ศรสวสด จ.กาญจนบร หางจากเขอนวชราลงกรณขนไปตามลานาแควใหญ ประมาณ 94 กม. มความจประมาณ 17,750 ลานลกบาศกระดบเกบกกสงสด+180 เมตรระบายนาไดสงสด2,420ลบ.ม./วนาท เปนเขอนทใชผลตกระแสไฟฟาและระบายนาสวนนนลงมายงเขอนวชราลงกรณเพอใชในการชลประทานตอไป 2) เขอนเขาแหลม สรางโดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ตงอยทลานาแควนอย ทองทบานเขาแหลม ต.ทาขนน อ.ทองผาภม จ.กาญจนบร หางจากเขอนวชราลงกรณขนไปตามลานาแควนอยประมาณ 165 กม มความจประมาณ 9,500 ลานลกบาศก ระดบเกบกกสงสด +160.5 เมตร ระบายนาไดสงสด 4,400 ม3/วนาท เปนเขอนทใชผลตกระแสไฟฟาและนาทปลอยจากเขอนเขาแหลมนจะชวยเหลอการชลประทานทเขอนวชราลงกรณ

24

4) เครองมอทใชในการบรหารจดการน า

อาคารชลประทานในคลองสงนา - ประตระบายนาปากคลอง ( Head Regulator ) ประตระบายทดนาปากคลอง เปนอาคารทสรางขนทปากคลอง มหนาทควบคมปรมาณทจะไหลเขาสคลองสงนา ประตระบายทดนาปากคลองเปนอาคารชลประทานสาคญทจาเปนตองสรางไวทปากคลองทกสาย เพราะทาหนาทบงคบและควบคมปรมาณนาทสงเขาคลองสงนาตลอดเวลา ถาไมมประตระบายทดนาปากคลองจะสงนาไมไดผล

- ประตระบายนากลางคลอง (Check gates) ประตระบายทดนากลางคลอง สรางไวในคลองสงนาทกประเภท มหนาทบงคบระดบนาดานเหนอนาของประตระบายทดนากลางคลองใหสงพอทจะสงเขาคลองซอย คลองแยกซอยและทอสงนาเขานาไดสะดวกตลอดเวลาถงแมวาปรมาณนาทไหลมาจะนอยกวาปรมาณนาทกาหนดไวกตาม ในบางกรณอาจจะใชประตระบายทดนากลางคลองปดกนไมใหนาไหลผานไปตามคลองดานทายประต แตบงคบใหไหลไปทางประตระบายทงนา เพอลางตะกอนซงตกจมอยในคลองใหหลดออกไป

- อาคารนาตก (drop) เปนอาคารสงนาซงเหมาะกบปรมาณนาทไหลผานไมมากนก สรางขนเพอจะลดระดบนาและระดบทองคลองในแนวดงหรอตามลาดในชวงสนๆม 2 ชนดคอ นาตกดง ( Vertical Drops ) และนาตกเอยง ( Inclined Drops )

- ทอเชอม (Syphon หรอ Siphons) เปนทอกลมหรอสเหลยม จะเปนทอแถวเดยวหรอหลายแถวกได ซงสรางจากรมตลงขางหนงของลานาธรรมชาต หรอของคลองสงนา (แลวแตกรณ) ลงไปตามลาดตลง หกเลยวขนานไปตามทองนา แลวลาดขนไปตามลาดตลงอกขางหนง เพอใหคลองสงนาไหลลอดใตลานาธรรมชาตหรอใหลานาธรรมชาตไหลลอดใตคลองสงนา

- ทอลอด (culvert) เปนอาคารซงสรางลอดถนนหรอทางรถไฟหรอคลองสงนา มลกษณะคลาย Syphon สวนทแตกตางอยทระดบตางของตวทอทจดสงสดและจดตาสด ตางกนไมมาก บางครงตวทออาจวางในระดบเลยกม การไหลของนาทผานทอลอดมลกษณะทเตมทอและไมเตมทอกได ขนอยกบความแตกตางของปรมาณนาทไหลผานทอ ดงนนแรงดนของนาจงไมมความสาคญในการออกแบบความแขงแรงของตวทอนก นยมใชทอสาเรจ (Precast Concrete Pipe) แลวยาดวยปนกอ หากเปนทอทมขนาดใหญมากจะมการหลอในทกอสราง ทอลอด (culvert) มกออกแบบใหนานาลอดทางเกวยน ทางถนนหรอทางรถไฟอาจเปนทอคอนกรตกลมหรอเหลยมกได

25

- รางนา(Flumes) รางนาเปนรางเปดชนดหนงเพอใหนาชลประทานไหลไปตามรางผานบรเวณ ซงถาจะขดเปนคลองสงนาหรอสรางเปนทอสงนาแลวจะเสยคากอสรางมากกวาทารางนา การสรางรางนามวตถประสงค 2 ประการคอ

1. เพอสงนาชลประทานไปตามรางเลาะชายลาดเขาซงถาจะขดเปนคลองสงนาแลวจะเสยเงนมาก 2. เพอสงนาชลประทานไปตามรางขามลานาธรรมชาต คลอง หรอทลมลกซงไมเหมาะจะสรางเปนทอเชอมหรอสรางทอเชอมไมได

- รางเท ( Chutes ) เปนนาตกเอยง ( Inclined Drops )ชนดพเศษออกแบบไวสาหรบลดระดบนา และระดบทองคลองลงตามลาดคอนขางยาว และชนมากพอทจะทาใหเกดมกระแสนาในรางแรงจด

- ประตระบายปลายคลองสงนา (Tail Regulators , Tail Pipes) มลกษณะเชนเดยวกบประตระบายปากคลองสงนา หรอประตระบายทดนากลางคลอง จะผดกนกแตเพยงหนาทของมนเทานน

5) พชเศรษฐกจ

ในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มประชากรรวมทงสน 203,212 คน แยก

เปนชาย 97,540 คน หญง 105,672 คน ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม ไดแก ออย,

นาขาว, พชผกและบอกง - บอปลา ดงนา สภาพเศรษฐกจขนอยกบผลผลตและสถานการณดานราคา

ของออย, ขาว และกง ในปจจบนแนวโนม เกษตรกรนยมเลยง กงกลาดาในเขตพนทโครงการ ฯ เพม

มากขน โดยเฉพาะอยางยงในอาเภอกาแพงแสน อาเภอบางเลน จงหวดนครปฐม อาเภอสองพนอง

จงหวดสพรรณบร ทาใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม ทาใหพนทชลประทานไดรบความเสยหายเนอง

จากการเลยงกงกลาดา ตองนานาเคมเขามาผสมกบนาจดทมอยในบรเวณพนทลมของโครงการฯ

สวนเกษตรกรผปลกขาวเดม ไมมระบบการชลประทานปลกขาวนาปเพยงฤดเดยว เสยงตอการถกนา

ทวม การขาดนาและศตรพช ทาใหเศรษฐกจของชาวนาในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

จงคอนขางยากจน แตในปจจบนเมอมระบบชลประทานเขามาในพนทปลกขาว ชาวนาจะสามารถทา

นาปลกขาวได 2 ฤด ดวยนาฝน และนาชลประทาน โดยโครงการสามารถสงนาไดเกอบสมบรณ ทง

พนทสาหรบราคาขาวในชวงปจจบนยงคงมราคาคอนขางสง และเกษตรกรในพนทยงคงเลยงกง

กลาดาจะทาใหเศรษฐกจของเกษตรกรในเขตโครงการดขนจากเดม

26

ชวงฤดแลง

ขาว 40,700 ไร

ออย 8,400 ไร

พชผก-พชไร 1,440 ไร

บอกง-บอปลา 12,400 ไร

ไมผลและไมยนตน 2,120 ไร

27

2.3) อตนยมวทยาพนฐาน (Basic Meteorology) 2.3.1) ความหมายของอตนยมวทยาพนฐาน (Basic Meteorology) Meteorology เดมเปนภาษากรกมาจากคาวา Meteoros (thing in the heaven above) รวมกบคาวา Logos (discourse) สาหรบคาทใชในภาษาไทยนน อต เปนภาษาสนสกฤต แปลวา ฤด รวมกบคาวา นยม เปนภาษาบาล แปลวา กาหนด และวทยา แปลวา วชาการ หรอความร ดงนน คาวา อตนยมวทยา แปลรวมความหมายวา “วชาการ หรอความรของ การกาหนดฤดกาล” (รงสรรค, 2547) พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2523 นยาม อตนยมวทยา วาเปน

วชาทกลาวถง เรองราวของบรรยากาศ วชานไมเพยงแตเกยวของทางกายภาพ ทางเคม และทาง

พลวตของบรรยากาศเทานน แตยงมสวนสมพนธโดยตรงระหวางบรรยากาศกบพนโลก มหาสมทร

และสงมชวตโดยทวไปอกดวย อกสาขาวชาหนงทใกลเคยงกบอตนยมวทยา และมกมผสบสนกนอย

เสมอไดแก ภมอากาศวทยา (Climatology) (ดวงพร, 2536) กลาวไววา ภมอากาศวทยาเปนสาขา

หนงของ อตนยมวทยา ซงมความแตกตางจากอตนยมวทยาโดยภมอากาศจะเนนถงธาตประกอบของ

บรรยากาศในชวงระยะเวลานาน

นอกจากน คาวา ภมอากาศ (Climate) และลมฟาอากาศ (Weather) นนม ความหมายท

แตกตางกน โดยภมอากาศ (Climate) หมายถง สภาวะอากาศประจาถนของกลม ประเทศ หรอทวป

ใดทวปหนง หรอเขตใดเขตหนง (Zone) ทสภาวะอากาศนนๆ ครอบคลมอยท ตรงนน เปนเวลาอน

ยาวนานมาแลว สวนลมฟา อากาศ (Weather) หมายถง ลกษณะของอากาศ ทครอบคลม ณ บรเวณ

ใดบรเวณหนง เปนเวลาสนๆ โดยไดรบอทธพลและปจจยจากภมอากาศ เปนหลก อาจจะเรยกไดวา

เปนลมฟาอากาศระหวางวนหรอระหวางสปดาห (วษวฒก แตสมบต, 2555a)

2.3.2) ขอมลทเกยวของกบอตนยมวทยา

1) ลม (Wild)

ลมคออากาศทเคลอนท มผลกระทบอยางมาก ตอกระบวนการดานอตนยมวทยา ลมทาใหการ

ระเหยเกดมากขน ทาใหเกดการถายเทความรอนและความชนระหวางผวทสมผสกบอากาศและอากาศ

ลมเปนปจจยทสาคญประการหนงของการเกดฝน (สายสนย พทธาคณเจรญ, 2546a)

1.1) การวดลม (Measurement of wild) โดยทวไปเราสนใจวดลมอย 2 กรณ คอการวดอตรา

28

ความเรว และทศทางทลมพดผานไป การวดอตราความเรวของลมมหนวยสากลเปนนอต ความเรวลม 1

กโลนอต มคาเทากบ 1.852 กโลเมตร/ชวโมง หรอเทากบ 1.15 ไมล/ชวโมง (=0.514 เมตร/วนาท)

เครองมอวดอตราความเรวลมใช Anemometers มหลายชนด ไดแก Three- หรอ Four-cup

Anemometers, Propeller Anemometers และ Pressure-tube Anemometers

เนองจากความเรวลมแปรเปลยนไปตามความสงจากพนดน จงไมมมาตรฐานของความสงใน

การตดตงเครองมอวดความเรว สวนทศทางของลมม 16 ทศทาง

2) อณหภม (Temperature)

อณหภมของอากาศเปนการปลอยพลงงานความรอนจากพนดนใหกบบรรยากาศ พลงงาน

ความรอนดงกลาวนเปนพลงงานทเปลยนรปจากพลงงานรงสดวงอาทตย เรยกวา ความรอนรสก

(Sensible Heat) การถายเทความรอนมกลไกแบบตางๆ ดวยกน 3 แบบ (สนนท, 2545) คอ

1. การถายเทความรอนโดยการนา หรอการนาความรอน (Conduction)

2. การถายเทความรอนโดยการพา หรอ การพาความรอน (Convection)

3. การถายเทความรอนโดยการแผรงส หรอ การแผรงสความรอน (Radiation)

เนองจากอากาศเปนตวนาความรอนทเลว แตเปนตวพาความรอนทด การเปลยนแปลง ความ

รอนในบรรยากาศสวนใหญจะเกดขนทงการถายเทความรอนในแนวตง ทเรยกวา การพา

ความรอน (Convection) และการถายเทความรอนในแนวราบ (Advection) (รงสรรค, 2547)

2.1) ปจจยตางๆ ทมผลตออณหภมอากาศ

1. ปรมาณรงสดวงอาทตย (Quantity of Solar Radiation) การเปลยนแปลงอณหภม

อากาศจะมความสมพนธโดยตรงกบปรมาณรงสดวงอาทตยทโลกไดรบ

2. พนดนและพนนา (Land and Water) พนดนจะรอนและเยนเรวกวาพนนา ดงนน บรเวณ

ทเปนพนดนจะมการเปลยนแปลงอณหภมในรอบวนมากเมอเทยบกบบรเวณทเปนพนนา

3. ตาแหนงทางภมศาสตร (Geographic Position) บรเวณใกลชายฝงจะมการ เปลยนแปลง

อณหภมนอยกวาบรเวณทอยไกลออกไป เนองจาก อทธพลของทะเลจะควบคม การเปลยนแปลงของ

29

อณหภม

4. ความสงของพนท (Altitude) บรเวณพนทสงความกดอากาศและความหนาแนนของ

อากาศนอยกวาบรเวณพนทตา ทาใหดดกลนและสะทอนรงสดวงอาทตยไดนอยลง จงมผลให พนดน

ไดรบรงสดวงอาทตยมากขนและอณหภมอากาศสงขน ขณะทกลางคนจะมการคายความ รอนไดเรว

กวา อณหภมเฉลยของพนทสงจะมคาตากวาพนทตา แตมความแตกตางระหวาง กลางวนกบกลางคน

มากกวา

5. กระแสนาในมหาสมทร (Ocean Current) หากบรเวณใดมกระแสนาอนหรอนาเยน ไหล

เลยบชายฝงทวปอณหภมของอากาศบรเวณนนจะอนหรอเยนตามไปดวย

การวดอณหภม (Measurement of Temperature) หนวยวดอณหภม (Temperature

Scale) ทใชในโลกม 3 แบบ คอ องศาเซลเซยส (Celsius, C) องศาฟาเรนไฮท (Fahrenheit, F)

และองศาเคลวน (Kelvin, K) ซงม ความสมพนธดงสมการท 2-5 และสมการท 2-6

การวดอณหภมใชเครองมอทเรยกวา เทอรโมมเตอร (Thermometer) มหลายประเภท เชน

เทอรโมมเตอรแบบอานและจดบนทกอณหภมตามเวลาทกาหนด และเทอรโมมเตอรทใชวด อณหภม

อยางตอเนองหรอทเรยกวา เทอรโมมกราฟ (Thermograph) ซงตามสถานอตนยมวทยา ตาง ๆ

มกจะมการตดตงเทอรโมมเตอรไวในเรอนเทอรโมมเตอร (Thermometer Screen) โดยม ตวอยาง

และรายละเอยดดงน

(ก) เทอรโมมเตอรแบบอานและจดบนทกอณหภมตามเวลาทก าหนด ทนยมใชประกอบดวย

(1) เทอรโมมเตอรธรรมดา (Ordinary Thermometer) ใชสาหรบวดอณหภมปกต ทวไปม

ลกษณะเปนหลอดแกวรปทรงกระบอกกลวง หลายขางหนงของหลอดแกวเปนกระเปาะ สาหรบบรรจ

ปรอทหรอแอลกอฮอลซงภายในหลอดแกวเปนสญญากาศ

30

(2) เทอรโมมเตอรวดอณหภมสงสด (Maximum Thermometer) ใชวดอณหภมสงสด ในแต

ละวนมลกษณะเปนหลอดแกวใสภายในบรรจปรอทในกระเปาะ

(3) เทอรโมมเตอรวดอณหภมตาสด (Minimum Thermometer) ใชวดอณหภมตาสด ในแต

ละวนมลกษณะเปนหลอดแกวใสภายในบรรจแอลกอฮอล

(4) เทอรโมมเตอรวดอณหภมตาสดทยอดหญา (Grass Minimum Thermometer) ใชวด

อณหภมตาสดทยอดหญา เพอบอกถงอณหภมเหนอพนดนวามการเกดนาคางแขงเหนอผว ดน

(GroundFrost)หรอไม

(5) เทอรโมมเตอรวดอณหภมใตดน (Earth Thermometer) ใชวดอณหภมทความลก ตาง ๆ

ใตผวดน มประโยชนสาหรบการชลประทาน (Irrigation)หรอการคาดการณนาหลาก (Flood

Forecasting)

(ข) เทอรโมมเตอรทใชวดอณหภมอยางตอเนอง ทนยมใชประกอบดวย

(1) เทอรโมกราฟ (Thermograph) คอ เครองมอใชวดอณหภมอยางตอเนอง มโครงรป

ทรงกระบอกสาหรบใสกระดาษกราฟทหมนตามเขมนาฬกาทตงไว (ดงแสดงในรปท 2.7)

(2) เรอนเทอรโมมเตอร (Thermometer Screen) คอ ตใสเทอรโมมเตอรหรอเทอรโม กราฟ

เพอปองกนเครองมอวดอณหภมอากาศจากอทธพลของแสงอาทตย ลม ฝน และลกเหบ ตวเรอนทา

ดวยไมและทาสขาว เพอลดอทธพลของความรอนทเกดจากรงสจากดวงอาทตย ทนยมใชเปนแบบ

Stevenson (ดงแสดงในรปท 2.8)

31

รปท 2.7 เทอรโมกราฟแบบโลหะประกอบ

(ทมา: http://www.maceducation.com/e-knowledge/2412212100/19_files/19-9.jpg)

รปท 2.8 เรอนเทอรโมมเตอรแบบ Stevenson

(ทมา: เอกสารประกอบการเรยนอทกวทยาทางวศวกรรม)

http://www.maceducation.com/e-knowledge/2412212100/19_files/19-9.jpg

32

3) ความชน (Humidity)

ความชน คอ ปรมาณไอนาในอากาศทมผลตอการเกด การเปลยนแปลง และการ หมนเวยน

ของนาในวฏจกรอทกวทยา ความชนทปนอยในอากาศทวๆ ไปจะอยในรปของไอนา(Water vapor)

ปรมาณไอนา ในอากาศขนอยกบอณหภมของอากาศและของนา ถาอณหภมของอากาศสง จานวนไอ

นาใน อากาศกจะมมากหรออากาศสามารถรบเอาไอนาไวไดมาก แรงดนของมวลอากาศชนเกดจาก

ผลรวมของแรงดนของมวลอากาศแหงและแรงดนของไอนาในมวลอากาศขณะนน หนวยของ แรงดนท

นยมใชกนทวไปคอ บรรยากาศ บารและมลลบาร หรอความสงของลาปรอท (มลลเมตร) โดยท 1

บรรยากาศ (1 atm) มคาเทากบ 101.325 kPa หรอเทากบ 760 มลลเมตร ปรอท (mmHg) สวน 1

บาร (1 bar) มคาเทากบ 100 กโลนวตนตอตารางเมตร (kPa) หรอ เทากบ 1,000 มลลบาร (mbar)

ดงนน ความสงของลาปรอท 1 มลลเมตร (mmHg) มคาเทากบ 1.33 มลลบาร (mbar)

2.4) น าจากอากาศ (Precipitation)

2.4.1) ความหมายของน าจากอากาศ

ตามความหมายของคณะกรรมการจดทานยามศพทอตนยมวทยา Precipitation หมายถง นา

ในลกษณะของเหลว หรอของแขงรปผลก หรอของแขงอสณฐาน ซงเกดจากกอน เมฆบนทองฟาแลวตก

ลงมายงพนโลก Precipitation จะหมายรวมถง ฝนละออง ฝน หมะ ผลก นาแขง และลกเหบเนองจาก

มผแปลคาวา Precipitation เปนคาไทยไวหลายคา อาท “นาจาก อากาศ” “หยาดนาฟา” หรอ “นา

ฟา” ในเอกสารชดนไดเลอกใช นาจากอากาศ เปนคาแปล ถง กระนน ทจะกลาวตอไปในเนอหาจะใช

คาวาฝนหรอนาฝนแทน เนองจากเปนคาทสอความหมาย ไดดกวา (วษวฒก แตสมบต, 2555b )

2.4.2) กระบวนการเกดน าจากอากาศ (Formation of Precipitation)

กระบวนการเกดนาจากอากาศ ประกอบดวยขนตอน 4 สวน ไดแก

(1) การททาใหมวลอากาศชนเยนลง

(2) การทไอนาควบแนนเปนละอองนาหรอผลกนาแขง

(3) การทละอองนารวมตวกนมขนาดโตขน

33

(4) การเพมไอนาเขามาเพอใหกระบวนการเกดขนอยางตอเนอง

(ก) กระบวนการทท าใหเกดการเยนตวจนเกดการควบแนน ไอนาในบรรยากาศทเปลยนสถานะ

กลายเปนหยดนาหรอผลกนาแขงจะเกดขนเมอ อากาศลดอณหภมตาลงจนกระทงถงจดนาคางหรอจด

เยอกแขง ซงกระบวนการลดอณหภมของ อากาศสามารถจาแนกออกเปน 2 กรณ (รงสรรค, 2547) คอ

- กระบวนการอะเดยแบตก (adiabatic process) เปนการลดอณหภมลงจากผล ของการ

ขยายปรมาตร อาจเกดไดจากการลดความกดบรรยากาศทผว การยกตวของอากาศให สงขนจากการพา

ความรอน การเบยดตวเขาหากนของกระแสลมหรอการปะทะของมวลอากาศ และ การยกตวขนตาม

ลกษณะภมประเทศบรเวณแนวลาดเชงเขา

- กระบวนการเดยแบตก (diabatic process) เปนกระบวนการทอากาศสญเสย ความรอน

ใหกบสภาพแวดลอม ภายนอก อาจเกดไดจาก การสญเสยความรอนดวยการแผรงส การสมผสกบ

พนผวทมอณหภมตากวาและการผสมคลกเคลากบกอนอากาศทเยนกวา

(ข) รปแบบของการควบแนน

1. เมฆ (clouds) โดยทวไปเกดจากการยกตวของกอนอากาศ ขณะทยกตวลอยขน อณหภมจะลดลง

ตามกระบวนการอะเดยแบตก บางครง เมฆเกดจากอณหภมทลดลงจาก กระบวนการเดยแบตกกได

รปรางพนฐานของเมฆแบงไดเปน 3 ประเภทใหญ ๆ คอ

- ซรรส (cirrus) เปนเมฆทอยในระดบสง สขาวบางใส รวมกนเปนหยอม หรอเปน แถบคลาย

มานบางๆ

- สเตรตส (stratus) มลกษณะเปนแผนหรอชนปกคลมฟาเปนบรเวณกวาง ความสง ฐาน

เมฆสมาเสมอกนเหนเปนสเทา

- ควมลส (cumulus) มลกษณะแยกเปนกอน ๆ ฐานเมฆแบนเรยบมสคอนขางดา กอนเมฆม

การกอตวในแนวตงพอกสงขน

2. หมอก (fog) เกดเมออากาศชนใกลพนดนลดอณหภมลงจนถงจดนาคาง ไอนาเกด การควบแนน

เปนละอองนาขนาดเลกลอยอยเหนอพนดน

34

3. นาคาง (dew) ปรากฏเปนหยดนาเกาะอยบนใบไม ยอดหญา และวตถตางๆ ทอย ใกลพนดน

4. นาคางแขง (frost) เกดจากสภาพอากาศทมอณหภมตากวาจดเยอกแขง ไอนาใน อากาศจะเปลยน

สถานะเปนนาแขงโดยตรง

(ค) กระบวนการท าใหไอน าในอากาศรวมตวกนมขนาดโตขน กระบวนการทไอนาทาใหอากาศ

รวมตวกนมขนาดโตขนจนตกลงมาเปนเมดฝน เรยกวา coalescence สาเหตสาคญททาใหเกดการ

รวมตวดงกลาวอย 3 ประการ คอ

- การชนกนของกอนเมฆ (collision of cloud droplets)

- ฟาแลบ (lightening)

- ผลกนาแขง (ice crystal)

(ง) รปแบบของน าจากอากาศ

- ฝน (rain) เปนหยดนามขนาดระหวาง 0.5 ม.ม. ถง 7 ม.ม. ในขณะทฝนละอองหรอฝนหยม

(drizzle) มขนาดเลกกวา 0.5 ม.ม.

- หมะ (snow) เปนผลกนาแขง

- ลกเหบ (hail) เปนกอนนาแขง มขนาดตงแต 5 ม.ม. ถงมากกวา 125 ม.ม. ลกเหบท ม

ขนาดใหญจะเรยกวา hail stone

- ฝนนาแขง (sleet) เปนหยดนาฝนทแขงตวปกตจะตกปนกนระหวางหมะกบฝน

- ไรมหรอฝนเกลดนาแขง (rime)

- นาแขงเคลอบ (glazed frost)

2.4.3) ลกษณะของการเกดฝนและฝนชนดตาง ๆ

จดแบงตามสาเหตททาใหเกดฝนได 4 ชนด คอ

(1) ฝนเกดจากการพาความรอน (convective storm) มวลอากาศรอนลอยตวสงขน

(2) ฝนภเขา (orographic storm) มวลอากาศทอมไอนาพดจากทะเล ปะทะภเขาจะ ลอยตว

สงขน

(3) ฝนในแนวอากาศ (frontal storm) มวลอากาศรอนปะทะมวลอากาศทมอณหภม เยน

35

มวลอากาศรอนลอยตวสงขน

(4) ฝนพายหมน (cyclonic storm) ความกดอากาศสงเคลอนไปสบรเวณความกด อากาศตา

มวลอากาศในบรเวณความกดอากาศตาลอยตวสงขน

2.4.4) เครองมอวดน าฝน

จานวนนาฝนทงหมดทตกลงมาจากอากาศในชวงระยะเวลาหนง ใชวดเปนความลกของ นาท

สมมตวาขงอยบนพนทราบโดยไมมการสญเสยนาเนองจากการซม การระเหย และอนๆ หนวยของ

ความลกทนยมใชกนมากทสด คอ นว หรอ มลลเมตร ความถกตองของนาฝนทวดไดขนอยกบ กระแส

ลม ความสงของการตดตงเครองวด สถานทตง และขนาดของพนทรบนาฝนของเครองวด ความ

ผดพลาดเนองจากกระแสลมและ สถานทตงเปนตวการทสาคญ กระแสลมสวนใหญเปนพวกลมหวน

รอบๆ ถงวดนาฝน ถากระแส ลมพดขนมาทาใหไดความลกของฝนมากขน บางแหงอาจตองมสง

ปองกนลมตดไวทเครองวด ในทางปฏบต ขนาดของพนทรบนาฝน จะมอทธพลนอยมากตอปรมาณ

นาฝน ยกเวนของขนาด พนทรบนาฝนนอยกวา 10 เซนตเมตร นอกจากเหตผลความคลาดเคลอนท

กลาว การกระเดน ของนาฝนเมอกระทบกบกรวยรองรบ และการระเหยของนาฝนทตดอยตามผว

กรวยรองรบกทาใหเกดความคลาดเคลอนได 1-2 % โดยเครองวดนาฝนทใชกนอยทวไปม 3 ชนด

(สายสนย พทธาคณเจรญ, 2546b) คอ

1. แบบถงกระดก (Tipping-bucket Gage)

ประกอบดวยกรวยรบนาฝน และถงรบนา ซงม 2 สวน เมอสวนหนงของถงไดรบนาฝนเตม

(0.1 ม.ม. หรอ 0.25 ม.ม.) ถงจะกระดก และเทนาฝนลงอาง (Reservoir) ทรองรบ พรอมทงเคลอน

อกสวนหนงของถงมารบนาฝน (ดรปท 2.9)

2. แบบชงนาหนก (Weighting-type Gages)

ชงนาหนกนาฝนทตกลงมายงถงทวางอยบนตาชง จะบนทกนาหนกลงบนกระดาษกราฟท

หมนดวยนาฬกา คาทบนทกเปนปรมาณฝนสะสม (ดรปท 2.10)

3. แบบทนลอย (Float Recording Gages)

เมอปรมาณนาฝนถกจบมาก ทนกจะลอยสงขน และจะบนทกคาลงกระดาษกราฟ เครองวด

บางชนดตองระบายนาทงดวยมอ และบางชนดระบายนาทงโดยอตโนมต โดยปกตตดตงทนลอยในถง

รบนา แตบางชนดบนทกการเพมระดบของนามนหรอปรอททมถงรบนาฝนรออย (ดรปท 2.11)

36

รปท 2.9 เครองวดนาฝนแบบถวยกระดก


รปท 2.10 เครองวดนาฝนแบบชงนาหนก


37

รปท 2.11 เครองวดนาฝนแบบทนลอย


2.4.5) การตงสถานวดน าฝน

สถานทตงเครองมอวดนาฝนตองอยในแนวระดบ พนดนรอบๆ ตองปลกหญาปกคลมสง กด

ขวาง เชน ตนไม อาคาร ตก หรอสงปลกสรางอนๆ อยางนอยทสดควรจะอยหางจาก เครองวด 2 เทา

ของความสงของสงกดขวางนน หรอไมมสงกดขวางตามมมเงย 30 องศา จากเครองวดนาฝนนอกจากน

ฐานรองรบอาจหลอดวยซเมนต ทาเปน โครงรบใหพอดกบเครองวดปากของเครองวดตองตงใหไดระดบ

นอนจรงๆ ไมเอนเอยง ในประเทศทมตกรามบานชองหนาแนน เชน ยโรปและสหรฐอเมรกา อาจนา

เครองวด ไปตดตงบนหลงคาหรอดาดฟาของอาคารได แตปรมาณนาฝนทวดไดจะผดไปจากปรมาณ

นาฝนทพนดนประมาณ 5-10% (วษวฒก แตสมบต, 2555c )

จานวนของเครองวดนาฝนทใชหาความลกเฉลยของนาฝนในพนทลมนาทพจารณา ขนอยกบ

(1) ขนาดของพนท (2) ชนดของพายทเกด (3) รปแบบของนาจากอากาศ (4) ลกษณะภมประเทศ (5)

วตถประสงค (6) ฤดกาล ในพนททม Cyclonic Precipitation เกดขน บอย ๆ โดยทวไปนาฝนจะม

38

ความแรง (Intensity) ตา และแผกระจายไปเปนบรเวณกวาง การกระจายของเครองวดไมจาเปนตอง

หนาแนนมาก แตในพนททม Convective Precipitation เกดขนเปนสวนใหญ ลกษณะทวไปมพายฝน

ฟาคะนอง ความแรงของฝนสง และมการแผ กระจายของนาฝนไมสมาเสมอ การกระจายของเครองวด

ตองมความหนาแนน คอ มจานวน เครองวดมากและกระจดกระจายทวทงพนท ในพนททเปนภเขาม

Orographic Precipitation เกดเปนสวนใหญ จงจาเปนตองมสถานวดนาฝนมากกวาในพนทราบ

วตถประสงคกเปนตวการหนงทสาคญในการกาหนดจานวนเครองวด เชน ในพนทลม นาตองการศกษา

ลกษณะของพายลกตอลก ตองตดตงเครองวดนาฝนมากกวาในพนททศกษา เกยวกบ Water Yield

ประจาปหรอประจาฤดกาล องคการอตนยมวทยาโลก (WMO) ไดใหคาแนะนาในการจดเครอขายสถาน

วดนาฝนไว ดงน

(1) ในพนทคอนขางเรยบแถบเมดเตอรเรเนยนหรอแถบโซนรอน ความหนาแนนของ สถาน

วดนาฝนประมาณ 600-900 ตารางกโลเมตรตอสถาน

(2) ในพนทหบเขาแถบเมดเตอรเรเนยนหรอแถบโซนรอน ความหนาแนนของสถานวด นาฝน

ประมาณ 100-250 ตารางกโลเมตรตอสถาน

(3) ในพนทบรเวณเกาะเลกๆ และเตมไปดวยภเขา มสภาพฝนตกไมสมาเสมอและไมแนนอน

ความหนาแนนของสถาน

(4) สาหรบบรเวณทคอนขางแหงแลงและแถบขวโลก ความหนาแนนของสถานวดนาฝน

ประมาณ 1,500-10,000 ตารางกโลเมตรตอสถาน

แตทงนในการกาหนดเครอขายวามหนาแนนของสถานวดนาฝนในแตละพนทนน จะตองใช

ขอมล ดงตอไปน ประกอบการพจารณา คอ งบประมาณ วตถประสงคของการ ศกษาวจย ความ

คลายคลงและแตกตางของสภาพดนฟา อากาศ สภาพธรรมชาตของพนทท เกยวของ

39

2.4.6) ความลกเฉลยของน าฝนทงพนท (Average Areal Rainfall) โดยวธของธเอสเสน

(Thiessen Polygon Method)

วธของธเอสเสนเปนการสรางรปหลายเหลยม (polygon) ขน โดยถอวาปรมาณนาฝนใน พนท

หลายเหลยมนนมคาสมาเสมอเทากบสถานวดทตงในรปหลายเหลยมนน แลวจงหาพนทท แตละสถาน

ครอบคลมเพอทาการคานวณคาเฉลยแบบมคาถวงนาหนกตอไป (วษวฒก แตสมบต, 2555d )

ขนตอนการสรางรปหลายเหลยมของธเอสเสน มดงน (ดรปท 2.12 ประกอบ)

- ใหลงตาแหนงของสถานวดนาฝนบนแผนทแสดงขอบเขตพนทศกษา โดยพจารณา สถาน

ทงทอยในพนทศกษาและพนทใกลเคยง

- ทาการสรางรปสามเหลยม โดยลากเสนเชอมโยงแตละสถานเขาดวยกน ในขนตอนน อาจม

แนวทางใหลากเสนไดหลายแนวใหเลอกแนวทจะไดเสนสนทสด

- ทาการแบงครงดานของสามเหลยม ลากเสนตงฉากจากแตละดาน ในกรณทแตละ ดานของ

สามเหลยมทสรางขนมความยาวใกลเคยงกน จดตดของเสนตงฉากทงสามเสนจะอย บรเวณกงกลาง

ของรปสามเหลยม หากสามเหลยมมดานใดดานหนงยาวมากจดตดมกจะออกไปอยนอกรปสามเหลยม

- เมอทาการลากเสนตงฉากครบทงหมดเสนทเชอมโยงระหวางสถานจะไมนามา พจารณา

เมอพจารณาเฉพาะสวน ของเสนตงฉากจะเหนเปนรปหลายเหลยมลอมตาแหนง สถานแตละสถาน

40

รปท 2.12 การหาความลกเฉลยของนาฝนทงพนท


41

2.4.7) การประมาณคาทางอตนยมวทยา

วธการประมาณคาในชวงรปแบบ Inverse Distance Weighted (IDW) เปนการประมาณ

คาโดยทาการสมจดตวอยางแตละจดจากตาแหนงทสามารถสงผลกระทบไปยงเซลลทตองประมาณคา

ได ซงจะมผลกระทบนอยลงเรอย ๆ ตามระยะทางทไกลออกไป เหมาะกบตวแปรทอางองกบระยะทาง

ในการคานวณ ยงใกลยงมอทธพลมาก เชน ความดงของเสยง ความเขมขนของสารเคม

วธการประมาณคาในชวงรปแบบ Natural Neighbors หลกการของ Natural

Neighbors คอ การสราง subset ทอยใกลจดตวอยางมากทสด จากนนจะทาการแทรกคาโดยใช

คาเฉลยถวงนาหนกตามขนาดของพนทของขอมลจดตวอยาง ในเบองตนจะทาการสรางโพลกอนรอบ

ลอมจดตวอยาง เรยกวา Voronoi (Thiessen) polygon จากนนจะมการสราง Voronoi ขนใหมรอบ

จดทตองการแทรกคา โดยขนาดพนทของ Voronoi ทสรางใหมนจะนาไปใชคานวณคาเฉลยถวงนาหนก

วธการประมาณคาในชวงรปแบบ (Spline) เปนวธการแทรกคาใหพอดกบพนผวทมความโคงเวาอยางนอยตามจดขอมลตวอยางทนาเขามา เหมอนการบดงอของแผนยางผานจดตวอยาง โดยพยายามใหอยางนอยความโคงทงหมดเขาหาจดตวอยางเหลานนมาเปนพนผว วธ Spline เปนการนาสมการทางคณตศาสตรมาใชในการคานวณเหมาะกบพนผวทมการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไป เชน ความสง และความลกของพนนา เปนตน ม 2 วธ คอ REGULARIZED และ TENSION Regularized spline เปนเทคนคททาใหผลลพธทไดมความเรยบ และคาของขอมลมการเพมขนหรอลดลงแบบคอยเปนคอยไปมากขน โดยการกาหนดคานาหนกทเหมาะสมควรอยระหวาง 0-0.5 Tension spline เปนเทคนคทมการควบคมความแขงกระดางของพนผว ใหเปนไปตามลกษณะของปรากฏการณ โดยผลลพธทไดมความเรยบนอย กวาแบบ Regularize วธการประมาณคาในชวงรปแบบ Kriging เปนวธการประมาณคาชวงขนสง โดยการใชกระบวนการทางสถตและสมการทางคณตศาสตรเขามาชวยในการวเคราะห วธการนจะทาการเลอกสมการทางคณตศาสตรทเหมาะสมกบจดตวอยางทเลอกไว ภายในรศมทกาหนดเพอใหไดผลลพธในแตละพนทออกมา การใช Kriging ควรตองรระยะทางทสมพนธทางพนทหรอทศทางเอนเอยงในขอมล Kriging แตกตางจากการประมาณคาชวงดวยวธอน เชน IDW หรอ Spline เนองจากทง 2 วธนเปนการประมาณคาโดยรอบจดตวอยางโดยตรง หรอใชสมการทางคณตศาสตร ผลลพธทไดจงมความเรยบ แตวธKriging จะทาการประมาณคาโดยใชแบบจาลองทางสถต เชน คาสหสมพนธ (Correlation) ดงนน เมอใช Kriging จะไดผลลพธทมาจากการวเคราะหทแนนอนและมความถกตองสง

42

2.4.8) วธการหาคาการระเหยโดยวธของ Penman

วธของ Penman ไดมการพฒนาปรบปรงมาตลอดนบแตป 1948 จนถงปจจบน จากวธ

ดงเดมทใชสาหรบหาคาการระเหยจากผวนาไปสคาการใชนาของพชอางอง (reference crop

evapotranspiration) ถงกระนนในภาพรวม ขอมลทนามาใชในการคานวณมไดเปลยนแปลงมาก นก

โดยประกอบดวย 2 สวนหลก คอ

1. สมดลพลงงานรงสแสงอาทตย (radiation balance)

2. องคประกอบในดานของการไหลเวยนของมวลอากาศ (aerodynamic term)

ซงการพจารณาองคประกอบทงสองสวนนเปนทมาของการเรยกวธของ Penman วา

เปนวธผสม (combination method) องคประกอบทงสองสวนนคณอยกบคาถวงนาหนก

(weighted factor) ไดแก /( ) และ /( ) ตามลาดบ โดยท นนเปนคา slope

ของกราฟความสมพนธของอณหภมกบแรงดนไอนาอมตว และ เปนคาคงทของเครองวด ความชน

(psychrometerconstant)

วธ FAO modified Penman (Doorenbos & Pruitt, 1977) หรอ Modified

Penman ไมไดพจารณาคาความรอนในดน (soil heat flux, G) ในสมการและมวธการคานวณเทอม

ของ ลม (wind function, f(u)) และความดนไอนาทขาด (vapor pressure deficit, (es -ea)) ตาง

ไป จากวธดงเดม นอกจากนน จะมการปรบเพอหาคาการใชนาของพช อางองดวยคาสมประสทธ c ท

ไดจากการทดลองและวเคราะหทางสถตเพอใหไดคาทใกลเคยงกบคาทวดยงขน

สวนวธ FAO Penman-Monteith (Allen et al., 1998) เปนการปรบปรงวธหาการใช

นา ของพชอางองจาก M๐dified Penman เพอใหการคานวณมความถกตองใกลเคยงกบคาทวดได

ยงขน โดยไดใชสมการของ Penman- Monteith ทมการพจารณา คาความตานพนผว (surface

roughness, rs) และ ปจจบน FAO ไดแนะนาใหใชวธน สาหรบการหาคาการใชนาของพชอางอง

43

2.5) การสงน าและการระบายน าชลประทาน

2.5.1) การสงน าชลประทาน

หมายถง การนานาจากแหลงนาเขาระบบสงนาเพอเขาพนทเพาะปลกเพยงพอกบความ

ตองการนาของพชขนาดพนทเพาะปลกเวลาการใหนา (กรต ลวจนกล, 2546)

1) ชนดของระบบสงน าระบบสงน าแบบทางน าเปด หรอ คลองสงน า

คลองสงนาสายใหญ (Main Canal)

- คลองสายแรกทสรางขน รบนาจากแหลงนาไปใหพนทเพาะปลก

- ปกต ประกอบดวย คลองสงนาสายใหญฝงซาย และ คลองสงนาสายใหญฝงขวา

คลองสงนาสายซอย (Lateral)

- สรางแยกจากคลองสายใหญ

- แนวคลองอยบนทสงกวาเพอใหนาไหลโดยอาศยแรงดงดดของโลก

- การจายนา โดยผานทอสงนาเขานา (FTO)

คลองสงนาสายแยกซอย (Sub-Lateral)

- แยกจากคลองซอย เพอไมใหคลองซอยยาวเกนไป

- แจกจายนาทวถงยงขน

คสงนา (Farm Ditch)

- ทางนาเปดขนาดเลก รบนาจาก FTO สงพนทเพาะปลก

- ควบคมการจายนามประสทธภาพ

2) คณสมบตของคลองสงน า

- คลองมขนาดโตพอทจะสงนาไดตามความตองการ

- ระดบนาในคลองตองสงพอ

- ไมมการตนเขนหรอกดเซาะในคลอง

- คลองสงนาจะตองไมรวมาก

- ระบบสงนาแบบทางนาปด หรอ ระบบทอ

- อาศยแรงดนทจดสงนาเชนเดยวกบระบบประปา

- ทอสงฝงในพนดน มทอโผลขนบรเวณหวแปลงเพาะปลก

- ไมมการสญเสยนา

44

2) ระบบปด เปนระบบสงนาภายใตแรงดน ซงเหมาะกบโครงการทมระบบสงนาสายหลกเปน ระบบ

ทอสงนาม 2 ลกษณะ คอ

- ทอ HDPE ใชสาร Polyethylene ทมความหนาแนนสง มคณสมบตของทอโคงงอไดและ

ปรบเขากบสภาพภมประเทศไดด มอตราการไหลของนาทใชในการออกแบบตงแตขนาด 30, 60,

90 และ 120 ลตร/วนาท

- ทอ PVC ใชสาร Polyvinyl Chloride ในการผลตทอ อตราการไหลของนาทใชในการ

ออกแบบมขนาด 30, 60,90 และ 120 ลตร/วนาท

2.5.2) การระบายน าชลประทาน

หมายถง การจดการนาสวนเกนทไมตองการออกจากพนทเพอใหพนทนนมสภาพทเหมาะตอการใชงานตามวตถประสงค (กรต ลวจนกล, 2546) การระบายน าจากพนทชลประทานพจารณา - นาฝน : ถาพนทเรยบ ลาดชน ไมมปญหา - นาชลประทาน : เหลอจากนาทใหพช หรอ รวซมจากคลอง - นาใตดน : มาจากนาชลประทานผลของการมนามากเกนไป - การมนาแทรกระหวางเมลดดน ทาใหพชขาดอากาศ - การมนาใตดนสงเกนไปจะทาใหรากพชถกจากดพนทหาอาหารไดนอยและอาจทาใหพชขาดนา เมอระดบนาใตดนลดลง - หากมเกลอสะสมในนาจะทาใหเกลอสะสมบรเวณรากพชและผวดนเปนปรมาณมากดวย - โครงสรางดนเสยไป - ดนทเปยกมากจะทาใหการเกบเกยวยากและเครองจกรกลเกษตรทางานยาก - ดนมอณหภมตากระทบกบระยะเวลาเพาะปลก 1) ชนดทางระบายน าชลประทาน แบบคระบายนา (Open Ditch Drain) - คเปดเหมอนคลองระบายนา - ปกตใชระบายนาผวดนและรวมนาจากทอระบายนาไปททงนา - ระบายนาไดเรว แตเสยพนทมาก

45

- ตองมการกาจดวชพช ขดลอก และซอมตลง

แบบรตน (Mole Drain) - ทาขนโดยลากโลหะคลายลกปนไปในดน สาหรบระบายนาใตดน - อายการใชงานสน แบบชวคราว ขนอยกบความแขงแรงของดน ความชน ความถของนาฝนฯลฯ แบบทอระบายนา (Tile Drain) - ฝงทอดนเผา หรอ ทอคอนกรตเปนแนวใตดน โดยนาระบายเขาทอบรเวณรอยตอหรอรเจาะ - ไมเสยพนทเพาะปลก ไมกดขวางเครองจกร - ลงทนสง อาจมการอดตนจากรากพช หรอการตกตะกอน แบบบอระบายนา (Well Drain)

- บอแบบตน : ระดบนาในบอเทากบนาใตดน - บอบาดาล : นาทไหลเขาบอมาจากชนกรวดหรอทรายระหวางชนดนทนาซมผานไดยาก

46

2.6) ดนส าหรบการชลประทาน 1) ความหมายของดน

หมายถง วตถทเปนสวนประกอบของสารซงเกดจากการสลายตวและผกรอนของหน อนทรยวตถ นา และกาซ ซงทาหนาทเปนเครองยดเหนยวของลาตน และเปนคลงเกบอาหาร และนา ไวใหเพอใชสาหรบการเจรญเตบโตคณสมบตของดนทเหมาะแกการเจรญเตบโตของพช

1) สามารถอมนาไวใหพชใชได ปรมาณนาทเกบไวไดจะตองไมนอยเกนไป จนตองใหนาบอย ๆ 2) มการระบายนาและถายเทอากาศไดด 3) มแรธาตอาหารทเปนประโยชนตอพชอยมากพอ 4) ความเขมขนของสารเคมหรอเกลอในดนจะตองไมมากจนเปนอนตรายตอพช

2) ชนดของดน

1) ดนทราย (Sands) ประกอบดวยทรายมากกวา 85 %ดงนนจะมลกษณะรวน เมลดดนไมเกาะกนแตละเมลดสามารถมองเหนและสมผสได เมอกาใหแนนในมอขณะทดนแหงแลวคลายมอออกจะแตกรวน ถากาในขณะทเปยกชนจะเปนกอนแตแตกออกไดงายเมอใชนวแตะเบาๆ 2) ดนรวนปนทราย (Sandy Loam) เปนดนทประกอบดวยทรายมากกวา 50 % แตกมตะกอนทรายและอนภาคดนเหนยว มากพอทจะประสานใหเกาะกนเปนกอนได ทรายแตละเมลดสามารถมองเหนและสมผสได เมอกาใหแนนในมอ ขณะทดนแหงจะเปนกอนแตแตกออกจากกนไดงาย ถากาในขณะทเปยกชนจะเปนกอนและไมแตกเมอใชนวแตะเบาๆ 3) ดนรวน (Loam) เปนดนซงมสวนประกอบของทราย ตะกอนทรายและอนภาคดนเหนยว มากเกอบพอ ๆ กน เปอรเชนอนภาคดนเหนยวตากวาทราย และตะกอนทรายเลกนอย มลกษณะออนนมเมอจบ เมอเปยกจะเหนยวเลกนอย ถากาใหแนนในมอ ขณะทดนแหงจะเปนกอนและไมแตกออกจากกนเมอใชนวกดเบา ๆ ถากาในขณะทเปยกชนจะเปนกอนแขง 4) ดนรวนปนตะกอนทราย (Silt Loam)เปนดนทประกอบดวยตะกอนทรายมากกวา 50 % ทเหลอสวนใหญเปนทรายละเอยด ดนชนดนเมอแหงจะจบกนเปนกอน แตทาใหแตกออกจากกนไดงาย ถาบใหละเอยดดวยนวจะรสกรนเหมอนแปง เมอเปยกจะมลกษณะเปนโคลนและไหลไปรวมกนไดงาย 5) ดนเหนยว (Clay) เปนดนเนอละเอยดซงจะจบตวเปนกอนแขงเมอแหง เหนยว สามารถปนเปนรปตาง ๆ ได

47

บทท 3

อปกรณและวธการ

3.1) อปกรณและเครองมอ

1) Software โปรแกรม ArcGIS

2) Software โปรแกรม Google Earth

3) เครองจบพกดภมศาสตร (GPS)

4) คอมพวเตอร (Computer)

3.2) ขอมลพนฐาน

1) แผนทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มาตราสวน 1:50000 แสดงสภาพทวไปของ

โครงการ ไดแก

1.1) ขอบเขตโครงการสงนาและบารงรกษา

1.2) ขอบเขตจงหวด อาเภอ ตาบล

1.3) คลองสงนาชลประทาน คลองระบายนาชลประทาน และคลองสงและระบายนา

ชลประทาน

1.4) ถนน ทางรถไฟ

1.5) อน ๆ ทตองการนาเสนอในรปของแผนท

2) ขอมลเกยวกบแผนททจดเตรยมไว และขอมลโครงการฯ ไดแก

2.1) สถานวดนาฝน พรอมปรมาณนาฝนรายเดอน และรายปยอนหลง (ม.ม.)

2.2) ลกษณะของคลองสงนาชลประทาน คลองระบายนาชลประทาน และคลองสงและ

ระบายนาชลประทาน

2.3) ชอ ความยาว จานวนถนนบนคนคลอง ปรมาณนาสงสดทผานคลองสงและคลองระบาย

รวมทง จานวน อาคารอดนา ทอสงนาเขานา และบญชอาคารคลอง

2.4) ขอมลของพชทปลกในโครงการ แบงตามชนดพช

48

2.5) ขอมลของตาบล อาเภอ และจงหวดในโครงการ

2.6) ขอมลปรมาณนาและระดบนาในโครงการ

2.7) ขอบเขตพนทความรบผดชอบของโครงการ

3.3) วธการและขนตอนการจดท าระบบสารสนเทศภมศาสตร

3.3.1) รวบรวมขอมลตางๆ ทจาเปนตองใช เชน

- แผนทโครงการ 1:50000 ทมา โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

- ขอมลสถานวดนาฝน จานวนทงสน 21 ป (2538-2559) รวม 11 สถาน ไดแก พนมทวน ,

ทามะกา, บางเลน, กาแพงแสน, ดอนตม, เมองนครปฐม, ไทรนอย, อทอง, บางปลามา,

สองพนอง และลาดบวหลวง

- ขอมลการใชทดน (Land use) ใชขอมลป 2552 ทมา กรมพฒนาทดน ( Land

Development Department )

- แผนทระดบดนเดม (DEM) 300x300 เมตร ทความสง 1 เมตรและเปนไฟล Raster

ขอมลเกยวกบอาคารชลประทานตางๆในโครงการ

คลองสายหลก ไดแก

- คลองสงนา 2L เลขทแบบ MK.3009 เรมท กม. 30+175 - 73+700, slope 1:10000

- คลองสงนา 7R- 2L เลขทแบบ MK.3384 ก2 เรมท กม. 0+000 - 9+494.974, slope

1:10000

- คลองสงนา 8L- 2L เลขทแบบ MK.3508 เรมท กม. 0+020 - 25+369.985, slope

1:10000

- คลองสงนา 9L- 2L เลขทแบบ MK.3390 เรมท กม. 0+000 – บอพกนา, slope

1:10000

- คลองสงนา 10L- 2L เลขทแบบ MK.3679ก1 เรมท กม. 0+000 – 5+654, slope

1:10000

- คลองสงนา11L- 2L เลขทแบบ MK.3619ก1 เรมท กม. 0+000 – 17+303.733, slope

1:10000

- คลองสงนาและระบายนา 12ซาย-ทาสาร-บางปลา เลขทแบบ MK.3822 เรมท กม.

0+000 – 22+700 , slope 1:20000

http://www.ldd.go.th/

http://www.ldd.go.th/

49

- คลองสงนาและระบายนา 13ซาย-ทาสาร-บางปลา เลขทแบบ MK.3882 ก2 เรมท

กม. 0+000 – 4+880, slope 1:10000

- คลองสงนาและระบายนา 14ซาย-ทาสาร-บางปลา เลขทแบบ MK.3884 ก1เรมท

กม. 0+000 – 6+380, slope 1:10000

- คลองสงนาและระบายนา 1ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3808 เรมท กม. 0+000

6+310 , slope 1:20000

- คลองสงนาและระบายนา 2ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3817 ก3 เรมท กม. 0+000

– 7+750, slope 1:20000

- คลองสงนาและระบายนา 3ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3808 เรมท กม. 0+000-

10+050 , slope 1:20000

- คลองสงนาและระบายนา 4ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3860 ก1 เรมท กม. 0+000 –

8+412 , slope 1:10000

- คลองสงนาและระบายนา 5ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3865 ก2 เรมท กม. 0+000 –

7+432 , slope 1:20000

- คลองสงนาและระบายนา 6ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK3852ก.2 เรมท กม. 0+000 –

8+170 , slope 1:10000

- คลองสงนาและระบายนา 7ขวา-นครชยศร เลขทแบบ MK.3852 ก.2 เรมท กม. 0+000 –

3+600 , slope 1:20000

- คลองระบายนา 6เอขวา-สองพนอง เลขทแบบ MK.71953 ก1 เรมท กม. 0+000 –

12+282 , slope 1:10000

- คลองระบายนา 7ขวา-สองพนอง เลขทแบบ MK.71976 เรมท กม. 0+000 – 17+165 ,

slope 1:10000

- คลองระบายนา 6ขวา-สองพนอง เลขทแบบ MK.71922 เรมท กม. 0+000 – 24+446 ,

slope 1:10000

50

โดยมหนาตดคลองสงนาชลประทาน 2L ดงน

หมายเหต สวนหนาตดคลองอนๆจะแสดงในภาคผนวก

จานวนอาคารบงคบนาในเขตพนทโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนโดย คลองสงนาม

ทอสงนาเขานามากทสดเปนจานวน 343 ทอ คลองระบายนาชลประทานมทอลอดถนนมากทสดเปน

จานวน 79 ทอ และคลองสงและระบายนาชลประทานมทอรบนามากทสดเปนจานวน 204 ทอ แสดง

ดงตารางท 3.1

KM - KM Q B D A V R n S Ss HL HB

30+175-31+500 74.189 8.00 4.30 62.135 1.194 2.641 0.016 1:10,000 1:1.5 4.95 5.65

31+500-32+410 74.189 8.00 4.30 62.135 1.194 2.641 0.016 1:10,000 1:1.5 4.95 5.65

32+410-33+194.3 67.782 7.00 4.30 57.835 1.172 2.568 0.016 1;10,000 1:1.5 4.90 5.60

33+194.3-35+000 67.782 7.00 4.30 57.835 1.172 2.568 0.016 1;10,000 1:1.5 4.90 5.60

35+000-37+400 64.685 7.00 4.20 55.860 1.158 2.521 0.016 1;10,000 1:1.5 4.80 5.50

37+400-38+100 64.685 7.00 4.20 55.860 1.158 2.521 0.016 1;10,000 1:1.5 4.80 5.50

38+100-38+500 64.685 7.00 4.20 55.860 1.158 2.521 0.016 1;10,000 1:1.5 4.80 5.50

38+500-39+100 64.685 7.00 4.20 55.860 1.16 2.521 0.016 1;10,000 1:1.5 4.80 5.50

39+100-40+403.932 61.624 7.00 4.10 53.915 1.14 2.473 0.016 1;10,000 1:1.5 4.70 5.40

40+403.932-40+900 61.624 7.00 4.10 53.915 1.14 2.473 0.016 1:10,000 1:1.5 4.70 5.40

40+900-41+100 61.624 7.00 4.10 53.915 1.14 2.473 0.016 1:10,000 1:1.5 4.70 5.40

41+100-42+000 61.624 7.00 4.10 53.915 1.14 2.473 0.016 1:10,000 1:1.5 4.70 5.40

บญชคลองสงน า

โครงการสงน าและบารงรกษาบางเลน

คลองสงน า 2L

51

ตารางท 3.1 แสดงขอมลอาคารชลประทานในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

ชนดคลอง ชนดอาคาร จ านวน (อาคาร)

คลองสงนาชลประทาน ทรบ.ปากคลอง 20

ทรบ.ปลายคลอง 15

ทรบ.กลางคลอง 3

ปตร.กลางคลอง 5

ทอรบนา 21

ทอลอดถนน 87

สะพานคอนกรต 84

อาคารทดนา 24

อาคารทงนา 17

ทอสงนาเขานา 343

ทอลอดคลองสงนา 49

ปากคลองสงนา 8

คลองระบายนาชลประทาน ทอลอดถนน 79



คลองสงและระบายนาชลประทาน ทรบ.ปากคลอง 11

ทรบ.กลางคลอง 43



ทอลอดถนน 19

สถานสบนา 1

หนเรยงปองกนตลง 15

ปตร.บางนอย 1

52

3.3.2) การน าเขาขอมล

ขนตอนการสรางและแกไขขอมล (Digitize)

1) การน าเขาชนขอมล (Add data)

การนาเขาขอมลสามารถนาเขาไดทงขอมลประเภทจด เสน รปปด ภาพถายทางดาวเทยม

ภาพถายทางอากาศและขอมลตาราง เปนตน สามารถนาเขาขอมลไดดงน

- คลกปม Add Data บนแถบเครองมอจะปรากฏหนาตาง Add Data เลอกขอมล

ทตองการ ดงรปท 3.1

รปท 3.1 แสดงขนตอนการนาเขาชนขอมล

2) การใสพกด เปดโปรแกรม Google Earth เพอนาพกดมาใสในโปรแกรม

- คลก Add Control Points > คลกซายตามดวยคลกขวา ดงรปท 3.2

รปท 3.2 แสดงการใสพกด x,y data

- คลก Input X and Y > ใสพกด X และ Y > OK โดยปกหมดพกดอยางนอย 4 จด

53

3) การสรางขอมลประเภท Shapefile

การสรางขอมลประเภทจด เสน และรปปดเปนระบบพกดภมศาสตร WGS 1984

UTM Zone 47N

เปดโปรแกรม ArcCatalog หรอหนาตาง Catalog Window คลกขวาบนโฟลเดอร

ทตองการสราง Shapefile เลอก New > Shapefile

ปรากฏหนาตาง Creat New Shapefile สรางชนขอมลคลองเปน Polyline ให

กาหนดคาตางๆ ดงภาพ และคลกปม Edit เพอกาหนดระบบพกดภมศาสตร ดงรปท

3.3

รปท 3.3 แสดงการสรางขอมลประเภท Shapefile

จากการกาหนดประเภทชนขอมล (feature type) กาหนดเปน polyline เนองจาก ตองการสราง

ขอมลชนคลองซงมลกษณะเปนเสน

ก าหนดชอชนขอมล

ก าหนดประเภทชนขอมล

ก าหนดระบบพกดภมศาสตร

54

- หนาตาง Spatial Reference Properties เลอกรปแบบการกาหนดระบบพกดใหกบชน

ขอมล ดงรปท 3.4

รปท 3.4 แสดงการใสระบบพกดทางภมศาสตร

- เมอกาหนดคาตาง ๆ เรยบรอยแลว คลกปม OK สาหรบทกๆหนาตาง

4) การสรางขอมลเชงเสน

- คลก Editor > Start Editing

- เลอก Shapefile ทจะทาการ Digitize > OK > continued

- จะปรากฏหนาตาง Create Feature เลอก Line แลวเรมทาการ Digitize

5) การสรางขอมลเชงจด

- คลก File > Add data > Add XY Data ดงรป 3.5

- เลอกไฟลExcel ทมพกด UTM แลวนามาเชอมโยงกนดงรปท 3.6

รปท 3.5 แสดงการเขา Add XY Data

เลอกระบบพกดทตองการ

55

รปท 3.6 แสดงขนตอนการเลอกไฟลทมพกด UTM

6) การสงออกขอมลเปนชนขอมลใหม (Export Data)

เปนการสรางชนขอมลใหมจากขอมลทไดเลอกไวหรอขอมลทงหมดไปเกบในฐานขอมลรปแบบ

Shape file หรอ Geodatabase

- โดยคลกขวาบนชนขอมลทตองการสรางเปนชนขอมลใหมเลอกคาสง Data > Export Data

- เลอกอาเภอดงภาพ แลวคลกขวาบนชนขอมล AMPHOE เลอกคาสง Data > Export Data ดง

รปท 3.7

รปท 3.7 แสดงการสงออกขอมล

- ท Export: สามารถเลอกเปนสงออกขอมลทงหมด (All features) หรอสงออกเฉพาะฟเจอร

ทเลอก (Selected features) หรอสงออกขอมลทงหมดในขอบเขตทแสดง (All features

in view Extent) ดงรปท 3.8

56

รปท 3.8 แสดงการ Export Data และกาหนดรปแบบขอมลทตองการสงออก

เลอกทเกบและตงชอชนขอมลใหม

ใชระบบพกดตาม feature dataset ใชระบบพกดตาม Data frame ใชระบบพกดตามชนขอมลเดม กาหนดระบบพกดภมศาสตร

กาหนดรปแบบขอมลทจะสงออก

57

3.3.3) การเชอมโยงขอมล

1) การ Join

การ Join เปนการเชอมโยงขอมลไฟล Excel เขากบ ตาราง Attribute Table โดยใชหวขอ

เปนการเชอมตอ โดยมวธการทาดงตอไปน

- นาเขาขอมลทไมมขอมลในดาราง ซงในรปยกตวอยาง คลองชลประทาน ดงรปท 3.9

- เปดขอมล Excel โดยสรางชองลาดบเพอใชเชอมโยงกบ ตาราง Attribute Table

- คลกขวาทไฟล > Join and Relates > Join… แลวทาการเลอกไฟล Excel ดงรปท 3.10

รปท 3.9 แสดงการ Export Data และกาหนดรปแบบขอมลทตองการสงออก

รปท 3.10 แสดงขนตอนการเชอมโยงขอมลโดยวธการ Join

58

รปท

3.11

แสดง

ผลลพ

ธการ

เชอม

โยงข

อมล

59

3.3.4) การวเคราะหขอมล

1) การหาคณสมบตของ Shapefile

การค านวณหาพนท

- คลกOpen Attribute > Add Field..

- คลก Add Field... > OK ดงรปท 3.12

รปท 3.12 แสดงการเพมชองขอมล (Add Field)

จาก Type เลอก Double เนองจากตองการเกบขอมลเปนตวเลขทศนยม

- จะได Colum ทสรางขน จากนน คลกขวา เลอก Calculate Geometry…ดงรป 3.13

- จะไดหนาตางทแสดงดงรปท 3.14 และเลอกหวขอ Area

รปท 3.13 แสดงการเลอก Calculate Geometry

ชอหวขอ เลอก Double

60

รปท 3.14 แสดงหนาตาง Calculate Geometry

การค านวณหาความยาว





- จะได Colum ทสรางขน จากนน คลกขวา เลอก Calculate Geometry ดงรป 3.16

- จะไดหนาตางทแสดงดงรปท 3.17 และเลอกหวขอ Perimeter


61



การค านวณหาพกด



62



- จะได Colum ทสรางขน จากนน คลกขวา เลอก Calculate Geometry…ดงรป 3.19

- จะไดหนาตางทแสดงดงรปท 3.20 และเลอกหวขอ X Coordidate of Centroid หรอ Y

Coordidate of Centroid




63

2) การตดขอมล

ขอมล Vector

ขนตอนการ Clip

- คลก Geoprocessing > Clip จะปรากฏหนาตางขนดงรป 3.21

รปท 3.21 แสดงขนตอนการ Clip

- จะไดพนททเราตองการ Clip ดงรปท 3.22

รปท 3.22 แสดงภาพตวอยางทไดจากการ Clip

เลอกไฟลพนททตองการ Clip

เลอกไฟลทตองการ Clip

64

ขอมล Raster

ขนตอนการ Extraction

- คลก ( Arctoolbox )

- คลก Spatial Analyst Tools > Extraction > Extract by Mask ดงรปท 3.23

รปท 3.23 แสดงขนตอนการเขาคาสง Extraction

- กด Extract by Mask จะปรากฏหนาตางดงรปท 3.24

รปท 3.24 แสดงขนตอนการ Extract by Mask

เลอกขอมลทตองการ Extract

เลอกพนททตองการ Extract

65

3.3.5) การท าแผนท

การทาแผนทใหมความเหมาะสม จะตองมองคประกอบ ดงทกลาวไวในบทท 2 และมขนตอน

วธการทาดงตอไปน

- คลก View > layout view ดงรปท 3.25

รปท 3.25 แสดงขนตอนการ layout view

- คลก Insert ตามดวยคาสงทเราตองการใสในแผนทดงรปโดย จะตองมองคประกอบ ดงท

กลาวไวในบทท 2 ดงรปท 3.26

66

รปท 3.26 แสดงคาสงตางๆ

- รปแสดงแผนท ดงรปท 3.27

รปท 3.27 รปแสดงตวอยางแผนท

ใส Scale

เกลฃฃฃ

ใสเครองหมายบอกทศ

เกลฃฃฃ

ใสชอเรองแผนท

บอกรายละเอยดของแผนท

North Arrow

Scale Bar

Legend

Title

67

การน าเขาและสรางขอมลชนดตางๆ

1) ขอมลคลอง

ขอมลคลองจะมการ แสดงทศทางการไหลของนา แสดงขอมล Hydrualic properties

เพอนาไปวเคราะหการสงนา ปรมาณนาทตองสง และ อตราการสงนา

- นาเขาขอมลคลองสงนาและระบายนา ดงรป 3.1

- ถาไมมขอมลใหทาการสรางขอมลเชงเสน (ตามหวขอ 4)

- จะไดผลดงรปท 3.28

รปท 3.28 แสดงภาพผลลพธขอมลคลองชลประทาน

(คลองสงนา-สนาเงน และ คลองระบาย-สแดง)

68

2) ขอมล อ าเภอ ต าบล จงหวด

ขอมล อาเภอ ตาบลและจงหวด แบงเขตและคานวณ เชน เขตพนทโครงการสงนาและ

บารงรกษากาแพงแสน มเขตจงหวดทงหมด 3 จงหวด มจงหวดนครปฐมเปนสวนใหญ

- นาเขาขอมลแผนทประเทศไทยและขอมลแผนทโครงการโดยจะไดแผนทดงรปท 3.29

- ทาการ Cilp ตามหวขอการวเคราะหขอมลและการจดทาแผนท

- จะไดขอมลดงรปท 3.30

รปท 3.29 แสดงแผนทประเทศไทยและขอมลแผนทโครงการ

รปท 3.30 แสดงผลลพธของอาเภอ

69

3) ขอมลการใชประโยชนทดน

ทาขนมาเพอนาไปวเคราะหควบคกบขอมลคลองสงนาและขอมลจงหวด อาเภอ ตาบล

- นาเขาขอมลการใชประโยชนทดน (ขอมลจาก : กรมพฒนาทดน) จะไดแผนทดงรปท 3.31

รปท 3.31 แสดงแผนทการใชประโยชนทดน

70

4) ขอมลบญชอาคาร

ทาเพอบอกตาแหนงและชอของอาคารชลประทานในเขตพนทโครงสงนาและบารงรกษา

- ทาการนาเขาขอมลโดยวธการ คลก File > Add data > Add XY Data (หวขอการสราง

ขอมลเชงจด)

- ใสคาพกด UTM

- จะไดดงรปท 3.32

รปท 3.32 แสดงขอมลบญชอาคาร

5) ขอมลฝน

ทาขนเพอนาไปใชในการวเคราะหควบคกบขอมลการใชประโยชนทดน ในการทาการเกษตร

1) การประมาณคาชวงน าฝนโดยวธ Kriging

จากทกลาวไวในบทท 2 จงเลอกวธดาเนนการแบบ Kriging โดย

- นาเขาขอมลสถานวดนาฝนดงรปท 3.1

- เปด Arctoolbox เลอก Interpolation > Kriging จะปรากฏหนาตางดงรปท 3.33

71

รปท 3.33 แสดงหนาตาง Kriging

- จากรปท 3.33 ชอง Input point features เลอกขอมลนาฝนทไดทาการเฉลยไวแลว ชอง Z

value

field เลอก Average เพราะตองการผลลพธออกมาเปนคาเฉลย ชอง Output surface raster

สวนชองทเหลอใชตามโปรแกรมกาหนด

- เมอกด Ok จะไดผลลพธดงรปท 3.34 โดยจดทเหนในรปคอสถานวดนาฝนรอบโครงการ

รปท 3.34 แสดงรปทไดจากการ Kriging

72

2) การหาคาเฉลยน าฝนในพนทโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน โดยวธ Thiessen

Polygons

ทาขนเพอบอกคานาฝนเฉลยในพนทโครงการ โดยสามารถนาไปวเคราะหในเรองการเกษตรตอไปได

- เปด Arctoolbox เลอก Proximity > Create Thiessen Polygons

- จะปรากฏหนาตางดงรปท 3. 35

รปท 3.35 แสดงหนาตางการทา Thiessen Polygons

- จากรปท 3. ชอง Input Features เลอกขอมลนาฝนทไดทาการเฉลยไวแลว ชอง Output Fields

เลอก All เพราะตองการนาตารางขอมลนาฝนของทกสถาน

- เมอกด Ok จะไดขอมลจากการทา Thiessen Polygons ดงรปท 3.36

รปท 3.36 แสดงผลลพธจากการทา Thiessen Polygons

73

6) ขอมลระดบดนเดม

ทาขนมาเพอสามารถนาไปคานวณปรมาณดนขด – ดนถม หรอนาไปออกแบบคลองตอไปได

- นาเขาขอมล DEM คลองชลประทาน และพนทโครงการ โดยการนาเขาขอมลแสดงดงรปท 3.1

- จากนนคลกคาสง Interpolate Line จะไดระดบดนเดม (Profile Graph) ดงรปท 3.37

รปท 3.37 แสดงระดบดนเดม (Profile Graph)

7) ขอมลกลมดน

ทาขนมาเพอบงบอกวาในเขตพนทเหมาะสมสาหรบการทาการเกษตรชนดใด

- นาเขาขอมลกลมดน (ขอมลจาก : FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF

THE UNITED NATIONS )

- ทาการ Cilp ขอมลจากตามหวขอการวเคราะหขอมลและการจดทาแผนท( หนา37 )


74

รปท 3.38 แสดงแผนทกลมดน

8) ขอมลContour

ทาขนมาเพอบงบอกความสงตาของพนท ซงนาไปวเคราะหควบคกบการเกษตรในเขตพนทได

- นาเขาขอมล DEM ( ขอมลจาก: กรมพฒนาทดน )

- ทาการ Extraction กบพนทโครงการตามหวขอขนตอนการ Extraction (หนาท38 )

- ทาการสราง Contour โดย Arc Toolbox > Spatial Analyst Tools > Surface >

Contour


75

รปท 3.39 แสดงขอมลระดบดนเดม (Contour)

76

บทท 4

การวเคราะห และวจารณ

4.1) พนทโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน โครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มตงหวงานโครงการตงอยหมท 14 ตาบลสระพฒนา อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม มพนททงหมด 375,136.9 ไร โดยมคลองสงนาสายใหญ 2ซาย ทรบนาตอจากโครงการ ฯ พนมทวน และโครงการ ฯ สองพนอง ดงรปท 4.1 และ 4.2 โดยมอาณาเขตดงน

ทศเหนอ ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนอง และโครงการสงนาและบารงรกษา โพธพระยา

ทศใต ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาพระยาบรรลอ , โครงการสงนาและบารงรกษาพระพมล และโครงการสงนาและบารงรกษาเจาเจดบางยหน

ทศตะวนออก ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนองและโครงการสงนาและบารงรกษาพนมทวน

ทศตะวนตก ตดตอโครงการสงนาและบารงรกษาสองพนองและโครงการสงนาและบารงรกษาพนมทวน

77

รปท

4.1 แ

สดงข

อบเข

ตแผน

ทโคร

งการ

สงนา

และบ

ารงร

กษาบ

างเล

น จา

ก Go

ogle

Ear

th

78

รปท

4.2 แ

ผนทแ

สดงข

อบเข

ตโคร

งการ

สงนา

และบ

ารงร

กษาบ

างเล

น

79

4.2) พนทจ าแนกตามจงหวดในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน

จากขอมลการจาแนกพนทตามจงหวดในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน โดย

ครอบคลม 2 จงหวด

- จงหวดนครปฐม มพนท 264,983.2 ไร คดเปน 70.65 % ของพนทโครงการทงหมด

- จงหวดสพรรณบร มพนท 110,071.2 ไร คดเปน 29.35 % ของพนทโครงการทงหมด

ในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนมพนทจงหวดนครปฐมมากกวาพนทจงหวด

สพรรณบรคดเปน 154,911.951 ไร คดเปน 41.30 % จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลไดดง

ตารางท 4.1 และดงรปท 4.3

ตารางท 4.1 แสดงพนทจาแนกตามจงหวดในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

จงหวด พนท(ไร) % ของพนททงหมด

สพรรณบร 110,071.2 29.35

นครปฐม 264,983.2 70.65

รวมทงหมด 375,054.4 100.00

80

รปท

4.3 แ

ผนทแ

สดงข

อบเข

ตจงห

วดใน

เขตโ

ครงก

ารสง

นาแล

ะบาร

งรกษ

าบาง

เลน

81

4.3) พนทในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลนจ าแนกตามอ าเภอ

จากขอมลการจาแนกพนทตามอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน โดย

ครอบคลม 4 อาเภอ

- อาเภอกาแพงแสน มพนท 140,256.6 ไร คดเปน 37.39 % ของพนทโครงการทงหมด

- อาเภอสองพนอง มพนท 112,177.2 ไร คดเปน 29.90 % ของพนทโครงการทงหมด

- อาเภอบางเลน มพนท 106,233.4 ไร คดเปน 28.32 % ของพนทโครงการทงหมด

- อาเภอดอนตม มพนท 16,469.5 ไร คดเปน 4.39 % ของพนทโครงการทงหมด

ในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนมพนทอาเภอกาแพงแสนมากทสด รองลงมาคอ

พนทอาเภอสองพนอง อาเภอบางเลน และอาเภอดอนตม ตามลาดบ จากขอมลทนามาวเคราะหแสดง

ผลไดดงตารางท 4.2 และดงรปท 4.4

ตารางท 4.2 แสดงพนทจาแนกตามอาเภอในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

อาเภอ พนท(ไร) % ของพนททงหมด

ดอนตม** 16,469.5 4.39

บางเลน** 106,233.4 28.32

สองพนอง* 112,177.2 29.90

กาแพงแสน** 140,256.6 37.39

รวมทงหมด 375,136.9 100.00 หมายเหต * จงหวดสพรรณบร

** จงหวดนครปฐม

82

รปท

4.4 แ

ผนทแ

สดงข

อบเข

ตอาเภ

อในเ

ขตโค

รงกา

รสงน

าและ

บารง

รกษา

บางเล

น

83

4.4) พนทในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลนจ าแนกตามต าบล

จากขอมลการจาแนกพนทตามตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

ในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลนครอบคลม 32 ตาบล โดยมพนทตาบลสระสมมมาก

ทสดคดเปน 8.15 % ของพนททงหมด รองลงมาคอพนทตาบลบางหลวง ตาบลทงคอก ตาบล

กระตบตามลาดบ รองลงมาคอพนทตาบลหวยมวง ตาบลไผหชาง ตาบลบางเลน ซงจะมพนท

ขนาดใกลเคยงกน ตาบลทเหลอมพนทนอยลงมาตมลาดบ จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลได

ดงตารางท 4.3 และดงรปท 4.5

ตารางท 4.3 แสดงพนทจาแนกตามตาบลในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

ตาบล พนท(ไร) % ของพนททงหมด ต.ทงกระพงโหม*** 86.5 0.02

ต.หนองกระทม*** 170.4 0.05

ต.ตนตาล* 210.2 0.06 ต.ลาเหย**** 237.3 0.06

ต.บางตาเถร* 471.3 0.13 ต.บางตะเคยน* 594.8 0.16

ต.ศรสาราญ* 605.7 0.16

ต.สองพนอง* 1,646.5 0.44 ต.ไทรงาม** 4,262.0 1.14

ต.สามงาม**** 4,514.8 1.20

ต.วงนาเขยว*** 5,746.4 1.53 ต.กาแพงแสน*** 6,716.0 1.79

ต.บางปลา** 7,989.8 2.13

ต.ทงบว*** 8,053.7 2.15 ต.หนมล** 9,808.4 2.61

ต.ดอนตม**** 10,249.8 2.73 ต.บางเลน** 11,467.3 3.06

ต.ลาลกบว**** 11,906.1 3.17

ต.ทงลกนก*** 11,998.8 3.20

84

ตาบล พนท(ไร) % ของพนททงหมด

ต.บางไทรปา** 13,196.6 3.52 ต.เนนพระปรางค* 13,421.6 3.58

ต.บอสพรรณ* 17,662.9 4.71

ต.ดอนขอย*** 18,454.9 4.92 ต.ดอนมะนาว* 18,639.0 4.97

ต.สระพฒนา*** 18,931.3 5.05 ต.บางเลน** 21,087.7 5.62

ต.ไผหชาง** 21,340.4 5.69

ต.หวยมวง*** 21,573.5 5.75 ต.กระตบ*** 25,669.3 6.84

ต.ทงคอก* 28,213.7 7.52

ต.บางหลวง** 29,645.2 7.90 ต.สระสมม*** 30,564.5 8.15

รวมทงหมด 375,136.9 100.00 หมายเหต * อาเภอสองพนอง, ** อาเภอบางเลน, ***อาเภอกาแพงแสน, ****อาเภอดอนตม

85

รปท

4.5 แ

ผนทแ

สดงข

อบเข

ตตาบ

ลในเ

ขตโค

รงกา

รสงน

าและ

บารง

รกษา

บางเล

น

86

4.5) การแสดงการใชทดนในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลนจ าแนกตามการเพาะปลก

จากขอมลการจาแนกการใชทดนสวนใหญ จะปลกขาว, เกษตรกรรมอนๆ และพชไร โดย

ประกอบดวย

- พนทปลกขาวรวม 128,934.4 ไร คดเปน 15.39% ของพนทโครงการทงหมด

- พนทเกษตรกรรมอนๆรวม 81,416.9 ไร คดเปน 9.72 % ของพนทโครงการทงหมด

- พนทปลกพชไรรวม 63,314.0 ไร คดเปน 7.56 % ของพนทโครงการทงหมด

โดยพนททไมไดทาการเพาะปลกรวม 551,463.3 ไร คดเปน 65.82 % ของพนทโครงการ

ทงหมด จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลไดดงตารางท 4.4 และดงรปท 4.6

ตารางท 4.4 แสดงการใชทดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

การใชทดน พนท(ไร) % ของพนททงหมด

พชผก 5,926.2 0.71

ไมผลไมยนตน 6,796.4 0.81 แหลงนา 16,239.3 1.94

บอทราย,บอดน 21,083.5 2.52

พชไร 63,314.0 7.56 หมบาน 81,416.9 9.72

นาขาว 128,934.4 15.39 เกษตรกรรมอนๆ 514,140.5 61.36

รวมทงหมด 837,851.2 100.00

87

รปท

4.6 แ

ผนทแ

สดงก

ารใช

ทดนใ

นเขต

โครง

การส

งนาแ

ละบา

รงรก

ษาบา

งเลน

88

4.6) กลมดนของโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน

สวนใหญจะเปนกลมดนประเภท Ag และ Jt โดยประกอบดวย

- กลมดนประเภท Ag จากการวเคราะหพบวาเปนดนเหนยวปนดนทราย (Sandy Clay)

(sand topsoil 40.9 % sand subsoil 36.8 % silt topsoil 27.2 %

silt subsoil 29.7 % clay topsoil 32.1 % clay subsoil 33.4 %)

รวม 166,935,465.3 ไร คดเปน 27.81 % ของพนทโครงการทงหมด

- กลมดนประเภท Jt จากการวเคราะหพบวาเปนดนเหนยว (Clay) (sand topsoil 11.7 %

sand subsoil 7.8 % silt topsoil 36.8 %

silt subsoil 40.3 % clay topsoil 51.5 % clay subsoil 52 %) รวม 433,283,497.2

ไร คดเปน 72.19 % ของพนทโครงการทงหมด

จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลไดดงตารางท 4.5 และดงรปท 4.7

ตารางท 4.5 แสดงกลมดนในเขตโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน

กลมดน พนท(ไร) % ของพนททงหมด

Ag 166,935,465.3 27.81

Jt 433,283,497.2 72.19

รวมทงหมด 600,218,962.5 100.00 หมายเหต Ag = Sandy Clay , Jt = Clay

จากขอมลการใชทดนและขอมลระดบดนเดม แสดงใหเหนวาพนทปลกขาวสวนใหญ จะอย

ในกลมดนประเภท Jt ซงดน Jt เปนดนทมสวนผสมของดนเหนยวเปนสวนใหญ รวมถงระดบดนเดม

(ดงรปท 4.8) ซงเปนทลมจงเหมาะแกการปลกขาว สวนพนทเกษตรกรรมอนๆและพชไร จะอยในกลม

ดนประเภท Ag ซงมสวนประกอบของดนทรายเปนสวนใหญและมระดบดนเดมทคอนขางสงจงเหมาะ

แกการปลกพชไร

89

รปท

4.7 แ

ผนทแ

สดงก

ลมดน

ในเข

ตโคร

งการ

สงนา

และบ

ารงร

กษาบ

างเล

น

90

รปท

4.8 แ

ผนทแ

สดงร

ะดบด

นในเ

ขตทโ

ครงก

ารสง

นาแล

ะบาร

งรกษ

าบาง

เลน

91

รปท

4.9 แ

ผนทแ

สดงเส

นชนค

วามส

งในเข

ตทโค

รงกา

รสงน

าและ

บารง

รกษา

บางเล

น

92

จากการวเคราะหระดบดนเดมของคลองสงนาชลประทาน 2ซาย และคลองระบายนา 6ขวา-

สองพนอง โดยสรปไดวาทรป 4.10 และ 4.11 มลกษณะดนสงทางดานขวาและลดลงมาเรอยๆ จง

เหมาะสมแลวเมอเทยบกบแผนทแสดงระดบดน (รปท 4.8) ทมสภาพภมประเทศเปนทดอนทางฝง

ซาย และเปนทลมทางฝงขวา โดยมประโยชนเพอนาไปคานวณปรมาณดนขด – ดนถม และคานวณหา

ระดบนาตอไป

รปท 4.10 แสดงระดบดนเดมคลองสงนาชลประทาน 2ซาย

รปท 4.11 แสดงระดบดนเดมคลองระบายนา 6ขวา-สองพนอง

หมายเหต ระดบดนใหมทางโครงการไมไดใหขอมล

รปท

4.14

แผนท

แสดง

เสนร

ะดบด

นในเ

ขตทโ

ครงก

ารสง

นาแล

ะบาร

งรกษ

าบาง

เลน

93

4.7) คลองชลประทานในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน

จากขอมลสามารถวเคราะหไดวา มคลองสงนาชลประทานทงหมด 18 สาย โดยมคลองสงนา

สายใหญ 2ซายทาหนาทรบนาจากเขอนแมกลอง มคลองระบาย 16 สาย และคลองสงและระบายนา

14 สาย (คลองธรรมชาต) ดงรปท 4.14, 4.15, 4.16 และ 4.17 และไดแสดงตวอยางของบญชอาคาร

ของคลองระบายนา 7ขวา-สองพนอง ดงตารางท 4.6

94

รปท

4.12

แผนท

แสดง

คลอง

สงนา

ชลปร

ะทาน

โครง

การส

งนาแ

ละบา

รงรก

ษาบา

งเลน

(มค

ลองส

งนาช

ลประ

ทานท

งหมด

18

สาย)

95

รปท

4.13

แผนท

แสดง

คลอง

ระบา

ยนาโ

ครงก

ารสง

นาแล

ะบาร

งรกษ

าบาง

เลน

(มคล

องระ

บายน

าทงห

มด 1

6 สา

ย)

96

รปท

4.14

แผนท

แสดง

คลอง

สงแล

ะระบ

ายนา

โครง

การส

งนาแ

ละบา

รงรก

ษาบา

งเลน

(

มคลอ

งสงแ

ละระ

บายน

าทงห

มด 1

4 สา

ย)

97

รปท

4.15

แผนท

แสดง

คลอง

ชลปร

ะทาน

ในโค

รงกา

รสงน

าและ

บารง

รกษา

บางเ

(ม

คลอง

ชลปร

ะทาน

ทงหม

ด 48

สาย

เปนค

ลองท

ตอมา

จากค

ลองส

งนาส

ายให

ญฝงซ

าย)

98

รปท

4.16

แสดง

ตวอย

างบญ

ชอาค

ารคล

องระ

บายน

า

99

ตารางท 4.6 ตารางแสดงตวอยางบญชอาคารคลองระบายนา 7ขวา-สองพนอง

ท กม. ชนดอาคาร ขนาดอาคาร ตาบล อาเภอ จงหวด

ของคลอง เสนรง(X) เสนแวง(Y) E N

1 0+870 ทอลอดถนน (มบาน) 3 - □ 2.00 x 2.00 x 20.00 ม. 14.181245° 100.093110° 0617959 1568047 บางเลน สองพนอง สพรรณบร

2 3+685 ปรบปรงใตสะพานรถยนตเดม 14.170134° 100.073238° 0615820 1566808 บางเลน สองพนอง สพรรณบร

3 5+135 สะพานรถยนต 4.00 x 24.00 ม. 14.161452° 100.063922° 0614819 1565843 บางเลน สองพนอง สพรรณบร

4 7+150 สะพานคอนกรต 2.40 x 15.00 ม. 14.150449° 100.053634° 0613714 1564621 บางเลน สองพนอง สพรรณบร

5 10+110 สะพานรถยนต 4.00 x 16.00 ม. 14.131021° 100.037092° 0611938 1562464 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม

6 10+720 ทอลอดทางหลวง (ไมมบาน - 14.128721° 100.042065° 0612476 1562212 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม

7 10+910 สะพานคอนกรต 4.00 x 24.00 ม. 14.126552° 100.041833° 0612452 1561972 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม


9 12+610 ปรบปรงใตสะพานรถยนตเดม - 14.111522° 100.038745° 0612126 1560308 หวยมวง กาแพงแสน นครปฐม


11 15+185 สะพานรถยนต 4.00 x 15.00 ม. 14.089397° 100.031013° 0611302 1557857 สระพฒนา กาแพงแสน นครปฐม

12 15+650 สะพานคอนกรต 2.40 x 15.00 ม. 14.085488° 100.029680° 0611160 1557424 สระพฒนา กาแพงแสน นครปฐม

13 16+530 สะพานทางหลวงเดม - 14.078393° 100.027147° 0610890 1556638 สระสมม กาแพงแสน นครปฐม

พกด - UTMพกด

โครงการสงน าและบารงรกษาบางเลน

คลองระบายน า 7ขวา-สองพนอง

บญชอาคารในคลองระบายน า

100

4.8) ปรมาณน าฝนเฉลยรายเดอนของแตละสถานในเขตโครงการสงน าและบ ารงรกษาบางเลน

จากวธ kriging และ Theissen Polygons ไดคาเฉลยนาฝนในเขตพนทโครงการสงนาและ

บารงรกษาบางเลน 828.5 ม.ม. และจากการเฉลยปรมาณนาฝนรานเดอนรอบ ๆ เขตโครงการใช

ขอมลสถานวดนาฝน จานวนทงสน 21 ป (2538-2559) รวม 11 สถาน ไดแก พนมทวน, ทามะกา,

บางเลน, กาแพงแสน 2 สถาน, ทามวง, อทอง 2 สถาน, ดอนตม, สองพนอง และลาดบวหลวง

วเคราะหได (ดงตารางท 4.6, 4.7 และรปท 4.12 และ 4.13) วา

- ในเดอนมกราคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานอทอง 76.7 ม.ม./เดอน

- ในเดอนกมภาพนธสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานบางเลน 87.1 ม.ม./เดอน

- ในเดอนมนาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานสองพนอง 317.3 ม.ม./เดอน

- ในเดอนเมษายนสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานอทอง 654.1 ม.ม./เดอน

- ในเดอนพฤษภาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานลาดบวหลวง 1435.7 ม.ม./

เดอน

- ในเดอนมถนายนสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานลาดบวหลวง 1129.0 ม.ม./

เดอน

- ในเดอนกรกฎาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานทามะกา 1143.4 ม.ม./เดอน

- ในเดอนสงหาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานบางเลน 1216.3 ม.ม./เดอน

- ในเดอนกนยายนสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานสองพนอง 2265.0 ม.ม./เดอน

- ในเดอนตลาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานบางเลน 2351.7 ม.ม./เดอน

- ในเดอนพฤศจกายนสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานกาแพงแสน 565.6 ม.ม./

เดอน

- ในเดอนธนวาคมสถานทมปรมาณนาฝนมากทสดไดแก สถานพนมทวน 87.7 ม.ม./เดอน

จากขอมลทนามาวเคราะหแสดงผลไดดงตารางท 4.7 และดงรปท 4.18 และ 4.19

101

ตารางท 4.7 แสดงปรมาณนาฝนเฉลยรายเดอนในรอบ 21 ปของแตละสถานรอบเขตโครงการสงนา

และบารงรกษาบางเลน (ม.ม./เดอน)

สถาน ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย ธ.ค.

สองพนอง 32.7 85.8 317.3 539.2 1267.2 829.4 1142.7 1159.8 2265.0 2270.2 425.2 54.5

กาแพงแสน 28.1 51.6 286.4 375.3 1028.3 747.1 1038.4 1099.0 2141.3 1786.3 565.6 37.3

บางเลน 16.4 87.1 296.2 552.1 1056.3 813.6 1093.5 1216.3 2386.7 2351.7 515.0 42.5

กาแพงแสน 10.7 46.5 261.0 468.7 1046.6 878.2 1101.4 1068.5 2203.4 2165.5 551.6 44.0

102

ตารา

งท 4

.8 แส

ดงกา

รคาน

วณนา

ฝนเฉ

ลยใน

พนทโ

ครงก

ารดว

ยวธ

Theis

sen

Polyg

ons

หมายเหต จากขอมล สถาน

103

รปท

4.17

แผนท

แสดง

นาฝน

เฉลย

ในเข

ตทโค

รงกา

รสงน

าและ

บารง

รกษา

บางเล

น

หมายเหต พน

ท ไม

ไดน ามาค านวณ เนองจากไมม

ขอมล

104

รปท

4.18

แผนท

แสดง

นาฝน

( แสด

งเสนช

นนาฝ

นของ

ชวงเว

ลา 2

1 ป

โดยอ

ยในเ

ขตพน

ทจงห

วดนค

รปฐม

และ

สพร

รณบร

)

105

บทท 5

สรปผล

การดาเนนงานโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน ในเขตอาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม

ซงเปนสวนหนงของสานกชลประทานท 13 นน สามารถนาเอาระบบสารสนเทศภมศาสตรมา

ประยกตใช เพอชวยในการบรหารจดการนาในพนทโครงการ และเปนระบบฐานขอมลดานตางๆของ

โครงการ

จากการนาโปรแกรม ArcGIS มาประยกตใชในการเกบขอมลและปรบปรงขอมลของโครงการ

รวมถงการวเคราะหขอมลคลองชลประทาน ขอมลการใชทดน (Land use) ขอมลสถานวดนาฝน

รวมถงขอมลระดบดนเดม แลวแสดงผลออกมาในลกษณะของแผนทและขอมลตวหนงสอ ทาให

สามารถเหนภาพรวมของโครงการไดชดเจนขน ชวยในการตดสนใจและแกปญหาไดดยงขนโดยเฉพาะ

ในดานของการบรหารจดการนาเพอระบบชลประทานในโครงการเนองจากมการเกบขอมลในแงของ

การวางแนวคลองสง-คลองระบาย เสนทางการไหลของนา ระดบดนเดม รวมไปถงลกษณะการใช

ประโยชนของทดน

จากการวเคราะหผลสรปไดวาโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน มตงหวงานโครงการตงอย

หมท 14 ตาบลสระพฒนา อาเภอกาแพงแสน จงหวดนครปฐม มพนททงหมด 375,136.9 ไร

ครอบคลม 2 จงหวด 4 อาเภอ และ 32 ตาบล โดยมการใชทดนประเภท เกษตรกรรมอน ๆ (บอกง –

บอปลา) มากทสด และมคลองสงนาชลประทาน 18 สาย คลองระบายนา 16 สาย และคลองสงและ

ระบาย 14 สาย และจากการวเคราะหนาฝนเฉลยในพนทโครงการ โดยวธ Theissen Polygons (อทก

วศวกรรม) ไดฝนเฉลย 828.5 ม.ม.

บทท 3 อธบายถงอปกรณทใชในการดาเนนงานรวมถงขอมลพนฐานในการทาโครงงาน เชน

ขอมลพนท ขอมลแผนท รวมถงอธบายขนตอนการดาเนนงานในสวนของโปรแกรมสารสนเทศทาง

ภมศาสตร ArcGIS มวธการอยางไร โดยมขนตอน การรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การนาเขา

ขอมล การใสพกด การสรางขอมลประเภท Shapefile การสรางขอมลเชงเสน การเชอมโยงและสงออก

ขอมล การวเคราะหขอมล การหาคาเฉลยนาฝน การหาคาระดบดนเดม การจดทาแผนท การแกไขลาย

ระเอยดตาง ๆ และการใสสญลกษณตาง ๆ ทใชในการทาโครงงาน

106

บทท 4 อธบายถงการวเคราะหและวจารณผลทไดจากการทาโปรแกรม Google Earth และ

ระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (ArcGIS) รวมถงการแสดงผลดวยรปภาพและแผนท โดยแสดงแผนท

โครงการ แผนทจงหวด อาเภอ และตาบล แผนทการใชทดน แผนทระดบดนเดม และแผนทเสนชน

นาฝน

107

บทท 6

ขอเสนอแนะ

ในการวเคราะหระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) ทใชมาประยกตในงานดานวศวกรม

ชลประทานโดยเฉพาะโครงการสงนาและบารงรกษาบางเลน โดยโปรแกรม ArcGIS และ โปรแกรม

Google Earth นนเปนโปรแกรมหนงทใชในการเกบขอมล เพอนาผลมาวเคราะหและแสดงผล เพอ

นาเสนอใหแกผใช ซงโปรแกรมในลกษณะน ยงมอยอกหลายโปรแกรม ดงนนในการเลอกใชโปรแกรมใด

นน จะขนอยกบผลลพธทตองการความสะดวกในการวเคราะหผล และความสามารถของผใช

จากการเกบขอมล วเคราะห และแสดงผลโดยใชโปรแกรม ArcGIS พบวายงมขอผดพลาดอก

เลกนอย โดยเฉพาะในขนตอนแสดงผลในเรองพนทโครงการและพนทการใชทดน เชน ขอมลทไดมา

จากโครงการมพนททงหมด 369,000 ไร แตผลจากการวเคราะหโดยใชโปรแกรม ArcGIS ไดพนท

ทงหมด 375,136.9 ไร ซงขอผดพลาดอาจเนองมาจากการปอนขอมลผดพลาดหรอจะมาจากขอมลจาก

โครงการผดกได

การศกษาเพมเตมในโปรแกรม ArcGIS ยงมฟงกชนในการวเคราะหผลทจาเปนและนาเรยนร

อกมากมาย ดงนน ควรจะมการศกษาเพมเตมเพอประโยชน และเพอความละเอยดถกตองของการ

พฒนางานในระบบการชลประทานตอไป โดยการทาระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) จากหลาย

แหลงขอมลควรคานงถงความถกตองและตองตรวจสอบความถกตองของขอมลทกครง และในการ

พฒนางานวจยครงตอไป อาจสามารถนาเสนอในรปแบบของสามมตหรออนเมชน เพอทาใหเกดความ

สวยงามและความเขาใจมากยงขน

จากการทาคาเฉลยนาฝน ยงมอกหลายวธทสามารถนามาคานวณคาไดนอกจาก วธ Kriging

และ Theissen Polygons ดงนนในการเลอกใชโปรแกรมใดนน จะขนอยกบขอมลและผลลพธท

ตองการตามความเหมาะสม

108

เอกสารอางอง

ผศ.ดร.สายสนย พทธาคณเจรญ. (2546). วศวกรรมอทกวทยา. กรงทพมหานคร (หนา 31): ไลบราร

ไนน พบลชชง

ผศ.ดร.สายสนย พทธาคณเจรญ. (2546). วศวกรรมอทกวทยา. กรงทพมหานคร (หนา 40): ไลบราร

ไนน พบลชชง

อ.ดร.วษวฒก แตสมบต. (2555a). อทกวทยาทางวศวกรรม. นครปฐม (หนา 2-1): ภาควชาวศวกรรม

ชลประทาน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตกาแพงแสน

อ.ดร.วษวฒก แตสมบต. (2555b). อทกวทยาทางวศวกรรม. นครปฐม (หนา 3-1): ภาควชาวศวกรรม


อ.ดร.วษวฒก แตสมบต. (2555c). อทกวทยาทางวศวกรรม. นครปฐม (หนา 3-2): ภาควชาวศวกรรม


อ.ดร.วษวฒก แตสมบต. (2555d). อทกวทยาทางวศวกรรม. นครปฐม (หนา 3-15): ภาควชา

วศวกรรมชลประทาน คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขต

กาแพงแสน

กรต ลวจนกล. (2546). การไหลในทางนาเปด. นครปฐม: ภาควชาวศวกรรมศาสตร วทยาลย

วศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยรงสต

รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555a). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม

Arc GIS 10.1 for Desktop. นนทบร (หนา 31-32 ): บรษท เอ. พ. กราฟฟคดไซนและการ

พมพ.

109

รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555b). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม

Arc GIS 10.1 for Desktop. นนทบร (หนา 32-39): บรษท เอ. พ. กราฟฟคดไซนและการ

พมพ.

รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555c). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม


พมพ.

รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555d). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม


พมพ.

รองศาสตราจารยสเพชร จรขจรกล. (2555e). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม


พมพ.

นายเกรก จนทรอรณ. 2559. หนาทของ Gis. (ออนไลน). แหลงทมา:

http://student.nu.ac.th/geograp hica/Geo-3unit4.htm

คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2559. ลกษณะขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตร.

(ออนไลน). แหลงทมา: http://www.gisthai.og/about-gis/data-gis.html

ธรศกด มนตร. 2559. เทคนคแหละวธการนาเขาขอมล. (ออนไลน). แหลงทมา:

http://mateteerasak.blogspot.com/2015/03/blog-post_19.html

Asst. Prof. Sombat Yumuang, Ph.D. 2559. ประโยชนของระบบสารสนเทศภมศาสตร.

(ออนไลน). แหลงทมา: http://www.gisthai.org/about-gis/

http://student.nu.ac.th/geograp

http://www.gisthai.org/aboutus/about_us.html#sombat

http://www.gisthai.org/about-gis/

110

โครงการสารานกรมไทยสาหรบเยาวชน. 2559. การวดปรมาณนาฝน. (ออนไลน). แหลงทมา:

http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=2&chap=4&page=t2-

4-infodetail04.html

Eakanpan Boonsrem. 2559. การประมาณคาชวงนาฝน. (ออนไลน). แหลงทมา:

http://eakgis2.blogspot.com/2014/02/6-surface-analysis.html

กษม จนทรเนยม. 2559. การสงนาชลประทาน. (ออนไลน). แหลงทมา:

http://eakgis2.blogspot.com/2014/02/6-surface-analysis.html

กรมชลประทาน. 2559. การระบายนา. (ออนไลน). แหลงทมา: http://kromchol.rid.go.th

/lproject/2010/index.php/2011-07-16-11-26-03/51-2011-05-04-06-28-07

สานกงานชลประทานท13. 2559. ประวตสานกงานชลประทานท13. (ออนไลน). แหลงทมา:

http://irrigation.rid.go.th/om13/rid13/groups/dam/dam.html

กรมชลประทาน. 2559. โครงการสงนาแหละบารงรกษากาแพงแสน. (ออนไลน). แหลงทมา:

http://irrigation.rid.go.th/kampaengsaen/2013/s-o1.html

โครงการสงนาและบารงรกษากาแพงแสน, (2559), รายงานการศกษาโครงการสงนาและบารงรกษา,

กาญจนบร, กรมชลประมาน

สานกชลประทานท 13, (2559), รายงานการศกษาโครงการสงนาและบารงรกษา, กาญจนบร,

กรมชลประทาน

food and agriculture organization of the united nation. 2559. ขอมลดน. (ออนไลน).

แหลงทมา: http://www.fao.org/home/en/

http://kromchol.rid.go.th/

http://irrigation.rid.go.th/om13/rid13/groups/dam/dam.html

http://www.fao.org/home/en/

Documents

(02207499 ArcGIS Using ArcGIS Program for The Operating ...irre.ku.ac.th/project/pdf/255802.pdf · บทที่ 4 การวิเคราะห์และวิจารณ์