1. BÖLÜM

GİRİŞ

1.1. KONUNUN ÖNEMİ

Üniversite kütüphaneleri, bağlı bulundukları üniversite içindeki geniş kapsamlı bir

kullanıcı grubuna hizmet verir. Bu kullanıcı grubunun büyük bir çoğunluğunu akademik

personel ve öğrenciler oluşturur. Bu grup ilgilendiği konular bakımından kütüphaneyi değişik

amaçlarla yoğun bir şekilde kullanır. Üniversitede bulunan idari personel de üniversite

kütüphanesinin kullanıcı grupları içinde yer almaktadır. Ancak bu grup genellikle

kütüphaneyi arzu edilen yoğunlukta kullanmamaktadır. Amaçları içinde, insanlara okuma

alışkanlığı kazandırmak ve boş vakitlerini değerlendirmelerini sağlamak da olan üniversite

kütüphaneleri için bu durum olumsuz bir tablo yaratmaktadır. Çünkü bir kütüphane ne kadar

fazla sayıda ve çeşitli kesimlerden kullanıcıya hitap edebiliyorsa o derece başarılı bir hizmet

veriyor demektir. Bu durum, kütüphanenin hizmetlerini her kesime başarıyla

duyurabildiğinin, değişik beklentilere ve ihtiyaçlara sahip olan kullanıcı isteklerinin

karşılanabildiğinin bir göstergesidir. İdari personelin üniversite kütüphanelerini çok rahatlıkla

kullanabilecekken böyle bir davranış içine girmemesi bir çok konuda soruyu akla

getirmektedir;

Kütüphane herkesin beklentilerini karşılayamıyor mu?

Kütüphane verdiği hizmetleri duyuramıyor mu?

Kütüphane amaçlarını tam olarak gerçekleştiremiyor mu?

İdari personel kütüphane kullanmayı bir ihtiyaç olarak görmüyor mu?

İdari personelin kendisi dışında birtakım etmenler (zaman faktörü gibi) devreye giriyor

mu?

Bütün bunlar göz önüne alındığında bu grubun kütüphane kullanımını engelleyen

faktörler belirlenebilir. Bu faktörlerin ortadan kaldırılmasıyla, idari personelin kütüphane

kullanımına yönelik olarak, kullanımın beklenen seviyeye çıkarılmasına yardımcı olunabilir.

1.2. ARAŞTIRMA PROBLEMİ

H.Ü. Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari personelin H.Ü. Beytepe

Merkez Kütüphanesi’ni kullanmasını olumsuz yönde etkileyen faktörler nelerdir?

H.Ü. Beytepe Merkez Kütüphaenesi’nin kullanıcı istatistiklerine bakıldığında idari

personelin kullanım oranının toplam idari personel oranına göre düşük olduğu gözlenmiştir.

Bu durum araştırmamıza konu olmuştur.

1.3. ARAŞTIRMANIN AMACI

Bir üniversite kütüphanesinin potansiyel kullanıcı grupları arasında lisans ve

lisansüstü öğrencileri, akademik personel ile idari personel yer almaktadır. Fakat olayın idari

personel boyutu genellikle gözden uzak tutulmaktadır. Bu çalışmanın amacı idari personelin

kütüphaneye olan ilgisini araştırmaya yönelik olmakla beraber, mevcut durumdaki kullanımın

üzerine nasıl çıkılabileceğinin araştırması yapılarak öneriler sunmaktır.

1.4. ARAŞTIRMA HİPOTEZİ

H.Ü. Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari personelin işinden dolayı

kütüphaneye zaman ayıramaması, kütüphanenin vermiş olduğu hizmetleri duyuramaması,

kütüphanenin idari personelin ilgilendiği materyalleri bünyesinde bulundurmaması ve idari

personelde yerleşmiş bir kütüphane kullanma alışkanlığı ile bu alışkanlığın ortaya çıkmasına

zemin hazırlayan okuma alışkanlığının olmaması durumları Beytepe Merkez

Kütüphanesi’nin, Beytepe Kampusü’nde görev yapan idari personel tarafından kullanımını

olumsuz yönde etkileyen faktörler olarak görülmektedir.

2

1.5. ÇALIŞMA ALANI VE KAPSAMI

Araştırma Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari

personeli kapsamaktadır. Bununla beraber Hacettepe Üniversitesi’nin tarihçesi, Hacettepe Tıp

Merkez Kütüphanesi ile Beytepe Merkez Kütüphanesi’nin kısa bir tanıtımı yapılmış ve

hizmetleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca çalışmada Hacettepe Üniversitesi personel yapısı

hakkında da bilgiler yer almaktadır.

1.6. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ VE TEKNİĞİ

Araştırmada yöntem olarak betimleme yöntemi, veri toplama tekniği olarak da anket

kullanılmıştır.

Betimleme; olayların, varlıkların, kurumların, grupların ve çeşitli alanların ne

olduğunu betimlemeye, açıklamaya çalışan incelemelerdir. Bununla mevcut durumlar,

koşullar, özellikler aynen ortaya konmaya çalışılır. Betimleme araştırmaları, mevcut olayların

daha önceki olaylar ve koşullarla ilişkilerini de dikkate alarak durumlar arasındaki etkileşimi

açıklamayı hedef alır. (Kaptan, 1991: 59)

Araştırma tekniği olarak anket kullanılmıştır. İdari personele kapalı ve açık tipte anket

soruları hazırlanmış ve uygulanmıştır. Elde edilen veriler el ile değerlendirilerek istatistik

yüzdeleri hesaplanmıştır.

Anket idari personele uygulanmadan önce 8 kişilik bir gruba ön test uygulanmıştır ve

anket üzerinde gerekli düzenlemeler yapılmıştır.

Örneklem olarak seçilen grup lise ve yüksekokul mezunu olan idari personelden

oluşmaktadır. Örnekleme yöntemi olarak basit-rastgele örnekleme yöntemi kullanılmıştır.

Araştırma kapsamındaki idari personel sayısı 661 kişidir. Anketin uygulandığı idari personel

sayısı 95’tir. Örneklemin evreni temsil etme oranı %14,4’tür; örneklem evreni temsil

etmektedir.

3

1.7. DÜZEN

Araştırmamız 5 bölümden oluşmaktadır.

1. Bölüm: Konunun önemi, araştırma problemi, araştırmanın amacı, araştırma

hipotezi, çalışma alanı, kapsamı, araştırma yöntemi ve tekniği, düzen ile yararlanılan

kaynaklar hakkında bilgi verilmiştir.

2. Bölüm: Hacettepe Üniversitesi ve üniversiteye bağlı bulunan kütüphaneler

hakkında bilgiler verilmiştir.

3. Bölüm: Hacettepe Üniversitesi’nin personel yapısı ele alınmış, idari ve akademik

personel kavramlarına yönelik olarak bilgiler verilmiştir.

4. Bölüm: Anket sonuçlarına ilişkin bulgular verilmiştir.

5. Bölüm: Sonuçlar ve önerilere yer verilmiştir.

1.8. KAYNAKLAR

Araştırma konusu ile ilgili bilgilere ulaşabilmek için yayın taraması yapılmıştır.

Library and Information Science Abstract (1969-1999)

Library Literature (1974-1998)

Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni Türk Kütüphaneciliği Dizini (1952-1992)

Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kütüphanesi Tez Kataloğu

Araştırma raporunun yazılmasında Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü

tarafından hazırlanan Yüksek Lisans Tezi, Sanat Eseri Raporu Doktora / Sanatta Yeterlik

4

Tezi, Sanatta Yeterlik Eseri Çalışması Raporu Yazım ve Basım Yönergesi (1998)

kullanılmıştır.

5

2. BÖLÜM

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ

2.1. TARİHÇE

Hacettepe Tıp Fakültesi'nin başlangıcı sayılan Çocuk Sağlığı Kürsüsü 2 Şubat 1954

tarihinde Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne bağlı olarak kurulmuştur.

Hacettepe Üniversitesi, Çocuk Sağlığı Enstitüsü ve Hastanesi olarak 1957 yılında

Hacettepe'de çalışmaya başlamış ve 1958 yılında da eğitim, öğretim, araştırma çalışmalarına

ve kamu hizmetine geçmiştir. 1961 yılında Hacettepe'de Hemşirelik, Tıbbi Teknoloji, Fizik

Tedavi ve Rehabilitasyon alanlarında eğitim yapan Sağlık Bilimleri Yüksekokulu; 1962'de Ev

Ekonomisi Yüksekokulu açılmıştır. 1963 yılında ise Hacettepe Sağlık Bilimleri Yüksekokulu,

Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi haline getirilerek Temel Bilimler, Hemşirelik, Fizyoterapi-

Rehabilitasyon, Tıbbi Teknoloji Yüksekokulları ile Ev Ekonomisi Yüksekokulu bu Fakülteye

bağlı olarak yeniden örgütlenmiş ve ayrıca yine Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi'ne bağlı Diş

Hekimliği Yüksekokulu kurulmuştur.

1965 yılında Hacettepe Üniversitesi eğitim kurumlarının koordinasyonunu sağlamak

amacıyla Hacettepe Bilim Merkezi ve 1966'da Hacettepe Tıp Merkezi kurulmuş, aynı yıl

Hacettepe Tıp Merkezi Hastanesi de hizmete girmiştir. Bu şekilde örgütlenen ve gelişen

çekirdek kuruluşlar, 8 Temmuz 1967 tarih ve 892 sayılı kanunla Hacettepe Üniversitesi haline

getirilmiş ve Tıp, Sağlık Bilimleri, Fen ve Sosyal Bilimler Fakülteleri ile eğitime başlamıştır.

1969 yılında yüksekokul olarak kurulan Eczacılık ve Dişhekimliği 1971 yılında fakülte haline

getirilmişlerdir. Daha sonraki yıllarda kurulan yeni bölümler ve fakültelerle büyüyen

Hacettepe Üniversitesi, ikinci Kampusunu Ankara'ya 17 km uzaklıkta Beytepe Mevkiinde

1500 hektarlık alanda kurmuştur.

1982 yılında 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun yürürlüğe girmesi sonucu

Hacettepe Üniversitesi bugün 9 Fakülte, 14 Yüksekokul 1 Konservatuar, 12 Enstitü 24 adet

Araştırma ve Uygulama Merkezi ile eğitimini sürdürmektedir.

6

Bu şekilde kurulan ve gelişen Hacettepe Üniversitesi, Türk toplumunun hızla

kalkınması ve çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı ve seçkin bir ortağı haline gelebilmesi için,

bilim, sanat, kültür ve teknoloji alanlarında ileri düzeyde eğitim ve öğretimin temel faktör

olduğu görüşünden hareketle; değişik bilim ve meslek alanlarında yüksek kalitede

elemanların yetiştirilmesini, araştırmalar yapılmasını, bilim verilerinin yayınlanmasını,

ülkenin ekonomik ve sosyal sorunlarının çözülmesine katkıda bulunacak bilgi ve

teknolojilerin üretilmesini amaç edinmiştir. Uluslararası SCI ve SSCI kapsamında yapılan

Türk orijinli yayınlar arasında Hacettepe Üniversitesi son beş yıldır açık bir farkla liderdir. Bu

sonuç Üniversitenin amacını gerçekleştirmekte olduğunun kanıtıdır. (www.hacettepe.edu.tr)

Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri’nin Tarihçesi

Hacettepe Üniversitesi Kütüphanesi, 1958 yılında Hacettepe Çocuk Hastanesi

Kütüphanesi olarak kurulmuştur. 1963 yılında Hacettepe Tıp Fakültesinin kurulması ile Tıp

Fakültesi Kütüphanesi, 1967 yılında ise Hacettepe Üniversitesi'nin oluşması ile birlikte

üniversite kütüphanesi haline gelmiştir.

1975 yılında sağlık bilimleri dışında kalan fakültelerin Beytepe'de kurulan yeni

kampuse taşınmasıyla birlikte, bu konulardaki koleksiyon da Beytepe'ye taşınarak Beytepe

Merkez Kütüphanesi hizmet vermeye başlamıştır.

Bugün, Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri, Tıp Merkezi Kütüphanesi, Beytepe

Merkez Kütüphanesi, ve 1983 yılında üniversitemize bağlanan Ankara Devlet Konservatuvarı

Kütüphanesi ve Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Kütüphanesi ile birlikte dört kütüphane

olarak hizmet vermektedir. (www.hacettepe.edu.tr)

2.2. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ KÜTÜPHANELERİ

Beytepe Merkez, Tıp Merkezi, Ankara Devlet Konservatuvarı ile Sosyal Hizmetler

Yüksekokulu Kütüphaneleri, Hacettepe Üniversitesi Kütüphane Sistemini oluşturur.

Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri, yaklaşık 326 000 cilt kitap. slayt, film. video,

7

elektronik veri tabanları (CD-ROM) gibi çeşitli türde kaynakların yanı sıra 1080'in üzerinde

devamlı gelen süreli yayınlar koleksiyonu ile araştırıcıların sıklıkla başvurduğa ülkemizin

önde gelen bilgi/belge merkezleri arasındadır. Yılda yaklaşık 1.000.000 kişinin yararlandığı

sistem, kütüphaneler arası ödünç verme, kütüphaneler arası fotokopi, bilgisayarla bilgi tarama

ve video etkinlikleri ile kullanıcılara çağdaş hizmetler sunmaktadır Beytepe Merkez ve Tıp

Merkezi, üniversitenin en etkin kütüphaneleridir. Bu sebeple burada söz konusu iki kütüphane

ele alınmıştır.

2.2.1. MERKEZ TIP KÜTÜPHANESİ

Koleksiyon, tıp ve sağlık bilimleri konusunda yaklaşık 60.000 cilt kitaptan

oluşmaktadır. "National Library of Medicine" sınıflama sistemine göre sınıflandırılmış olan

bu kaynaklar, açık raflarda kullanıma sunulmuştur. (Hacettepe Üniversitesi, 1999: 21)

Yayın Tarama

Gereksinim duyulan bilginin izini sürmede indeks ve özetler en önemli danışma

kaynakları arasındadır. Biological Abstract, INSPECT, ERIC, Social Science Citation Index,

MEDLINE ve Science Citation Index bu kaynaklara örnek gösterilebilir. Bu ve benzeri tür

kaynaklar kütüphanenin girişinde danışma koleksiyonu içinde yer alır. Index ve özetler

doğrudan kullanılabileceği gibi, gereken durumlarda danışma masasındaki görevlilere

başvurulabilir. Ayrıca bilgisayar aracılığı ile yürütülen tarama hizmetlerinden yararlanmak

için Danışma Bölümü'ne başvurulması yeterlidir. (Hacettepe Üniversitesi, 1999: 21)

2.2.2. BEYTEPE MERKEZ KÜTÜPHANESİ

Koleksiyonunda 80000'i aşkın kaynak (kitap, slayt, video. mikrofilm. vb) bulunan

Beytepe Merkez Kütüphanesi, fen bilimleri, mühendislik, yabancı diller, güzel sanatlar, spor,

sosyal ve beşeri bilimler ile ilgili konularda bilgi kaynaklarını toplayarak ve bilgiye erişerek

kullanıcıların bilgi gereksinimlerini karşılamayı amaçlamaktadır. "Library of Congress"

sınıflama sistemine göre sınıflandırılmış olan bu kaynaklar açık raflarda kullanıma

8

sunulmuştur. (www.hacettepe.edu.tr)

Kitaplar

Koleksiyonda, fen bilimleri, mühendislik, yabancı diller, güzel sanatlar,

sosyal ve beşeri bilimler ile ilgili konular ağırlıklı olmak üzere 80000 başlıktan

fazla kitap bulunmaktadır. Kitaplar, "Library of Congress" sınıflandırma sistemine

göre sınıflandırılmış olup, açık raflarda kullanıma sunulmuşlardır.

Çevrim içi katalog için, koleksiyonun büyük kısmının bibliyografik kayıtları

bilgisayara yüklenmiş ve 1999-2000 akademik yılı başına bitirilmesi hedeflenmektedir.

Tezler

Beytepe Kampusunda yerleşik enstitülerde kabul edilmiş olan 4133 başlık yüksek

lisans ve doktora tezi, kullanıcıların hizmetine sunulmaktadır. Tezler, yazar adı ve anabilim

dallarına göre Tez Katalogundan aranabilmektedir. Tez kayıtları, elektronik ortama

aktarılmış, yakın gelecekte çevrimiçi katalogla birlikte taranabilecektir.

Süreli Yayınlar

Kütüphanede, 470 başlığı aktif olmak üzere toplam 3000 başlık süreli yayın

bulunmaktadır. Son sayılar, giriş katında Süreli Yayınlar Salonunda konularına göre, eski

sayılar alt kattaki Süreli Yayınlar Salonunda alfabetik düzende açık raf sistemi ile

yerleştirilmiştir. Herhangi bir süreli yayının kütüphanemizde olup olmadığı, Süreli Yayınlar

Listelerinden, öğrenilebilir. Basılı süreli yayınlardan üniversitemiz için elektronik olarak

erişilebilenler "Elektronik Dergi Listesi" içinde listelenmiştir.

Gör-İşit Kaynakları

20000 adetten fazla mikrofilm, yabancı dil öğrenme ses bantları, sanatsal video

kasetler Gör-İşit Bölümünde kullanıma sunulmaktadır. (www.hacettepe.edu.tr)

9

3. BÖLÜM

HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ’NDEKİ PERSONEL YAPISI

Hacettepe Üniversitesi personeli genel olarak; akademik personel ve idari personel

olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Üniversitenin toplam personel sayısı yaklaşık olarak

7700 kişi civarındadır. Bunlardan 3500’ü akademik, 5200’ü ise idari personeldir. (1)

3.1. AKADEMİK PERSONEL

Akademik personel idari personelden farklı olarak; 2547 sayılı Yükseköğretim

Kurumu’nun Kanununa tabi olarak çalışmakta, özlük hakları 2914 sayılı Yükseköğretim

Personel Kanununa göre düzenlenmektedir. Bu kanunlarda hüküm bulunmayan durumlarda

657 sayılı Devlet Memurlerı Kanunu uygulanmaktadır.

Akademik personel içine giren ünvanlar şunlardır: Profesör, doçent, yardımcı doçent,

öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman.

3.2. İDARİ PERSONEL

Hizmet yaptığı sınıf ve cinsiyete göre Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan

idari personel sayıları:

Sınıf Erkek Kadın Toplam

Genel idare hizmetleri 177 240 417

Teknik hizmetler 180 16 196

Sağlık hizmetleri 7 16 23

Eğitim/öğretim hizmetleri 5 5

Yardımcı hizmetler 322 50 372

Toplam 686 327 1013

10

Yukarıdaki 1013 kişiye ek olarak 6 kişi de sözleşmeli olarak görev yapmaktadır.1

Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari personel sayıları eğitimleri göz

önüne alınarak şu şekilde verilebilir:

İlk öğretim 358

Lise 382

Yüksekokul 279

Toplam 1019

111 Beytepe Personel Müdürü Sevim Tümer ile 15 Aralık 1999 tarihinde yapılan görüşme

4. BÖLÜM

İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANE KULLANIMINA YÖNELİK BULGULAR

Bu bölümde kütüphaneyi kullanan idari personelin kütüphaneyi ne amaçla ve ne

sıklıkla kullandığı, kütüphaneden kitap ödünç alıp almadıkları, kütüphaneyi kullanmayanların

neden kullanmadıkları, nasıl kütüphane kullanır hale gelebilecekleri üzerinde durulmuştur.

Ayrıca kütüphane ve okuma alışkanlığı arasındaki ilişkiyi test etmek için sorulan sorulara

ilişkin bulgulara yer verilmiştir.

Yukarıda bahsi edilen ilişkinin ortaya çıkarılmasına yönelik olarak, Bülent Yılmaz’ın

1990 yılında hazırlamış olduğu yüksek lisans tezi ile Amerikan Kütüphaneciler Derneği’nin

yayınladığı bir kitap kaynak olarak ele alınmıştır. Söz konusu tezde okuma alışkanlığı ile ilgili

tanıma yer verilmiştir. Bülent Yılmaz’a göre;

Okuma alışkanlığı: Kişinin bir gereksinim olarak algılaması sonucu, okuma eylemini

yaşam boyu sürekli ve düzenli bir biçimde gerçekleştirmesine denir. (Yılmaz, 1990:5)

Amerkan Kütüphaneciler Derneği’nin kitabında okuyucu grupları yılda okudukları

kitap sayısına göre şu şekilde sınıflandırılmıştır.

Çok okuyan okuyucu: 1 yılda 21 ve daha fazla kitap okuyan kişi.

Orta düzeyde okuyan okuyucu: 1 yılda 6-20 kitap okuyan kişi.

Az okuyan okuyucu: 1 yılda 1-5 kitap okuyan kişi. (A.L.A., 1978 )

4.1. KÜTÜPHANEYİ KULLANAN İDARİ PERSONELE YÖNELİK BULGULAR

Anket katılan 95 kişiden Beytepe Merkez Kütüphanesi’nin kullanıyorum diyenler 31,

kullanmıyorum diyenler ise 64 kişidir. Yüzdelik olarak ifadesi ise % 33 kullananlar, %67

kullanmayanlar şeklinde verilebilir.

12

4.1.1. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ KULLANIM AMAÇLARI

Beytepe Merkez Kütüphanesi’ni ne amaçla kullandıkları sorusuna verilen cevaplar şu

şekildedir:

Kullanım amacı

Kitap ödünç almak için % 52

Aile bireylerinin ihtiyaçlarını karşılamak için % 42

Diğer % 6

Bu soruya ilişkin olarak cevap seçeneklerinde yer alan “dergi okumak için” şıkkını hiç

kimsenin işaretlememiş olması dikkat çekicidir.

4.1.2. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ KULLANIM SIKLIĞI

Ankete katılan kişilere Beypete Merkez Kütüphanesi’ne ne sıklıkla gittikleri

sorulmuştur. Bu soruya verilen yanıtlar ve bunların oranları şu şekildedir:

Sıklık

Ayda birden daha uzun süreli aralıklarla % 55

Ayda bir % 42

15 günde bir % 3

Bu soruya cevap veren 31 kişiden 17’si ayda birden daha uzun süreli aralıklarla

kütüphaneye gittiğini belirtmiştir. Period olarak kütüphaneye gitme sıklığı azaldıkça,

kütüphaneyi kullanma oranı da düşmektedir.

13

4.1.3. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ HANGİ ZAMANLARDA

KULLANDIĞI

Üniversitenin kütüphanesine hangi zamanlar gidiyorsunuz sorusuna verilen cevapların

gruplandırılması biraz sorun olmuştur. Fakat en dikkat çekici nokta deneklerin % 29’u

tarafından belirtilen “çocuğumun ödevi olduğunda gidiyorum” ifadesidir. Aşağıda idari

personelin hangi zamanlar kütüphaneyi kullandığına ilişkin bulgular yer almaktadır:

Hangi zaman gittikleri

Çocuğum ödevi olduğunda % 29

Öğle saatlerinde % 26

Gerekli olduğunda % 16

Zaman ayrımı yapmayanlar % 10

4.1.4. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEDEN ÖDÜNÇ KİTAP ALIP ALMADIĞI

Üniversitenin kütüphanesinden kitap ödünç alıp almadıkları sorusuna yanıt verenlerin

%94’ü kütüphaneden ödünç kitap aldıklarını belirtmişlerdir. Yukarıda kütüphaneyi ne amaçla

kullandıkları sorusuna “kitap ödünç almak için” cevabının oranının %52 çıkmasının sebebi

olarak ankete katılan kişilerin o soruda bir şıkkı işaretleme olanağına sahip olmaları ve aile

bireylerinin ihtiyaçlarını karşılamalarını ön plana çıkardıkları düşüncesi akla gelmektedir.

Kütüphaneyi kullananlar içinden sadece 2 personel kitap ödünç almadığını belirtmiştir.

Fakat kitap ödünç almama nedenlerini belirtmemişlerdir.

14

4.1.5. ÖDÜNÇ ALINAN KİTAP TÜRLERİ

Ödünç alınan kitap türlerinin oranları %81 roman, %35 fen kitapları, %10 şiir kitapları

ve %10 biyografiler şeklinde verilebilir. Görülmektedir ki idari personele en çok hitap eden

kitap türü romanlardır.

4.1.6. KÜTÜPHANEYİ KULLANAN İDARİ PERSONELİN BEYTEPE

KÜTÜPHANESİ DIŞINDA BAŞKA KÜTÜPHANELERİ KULLANIP

KULLANMADIĞI

Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari personelden üniversite dışında başka

bir kütüphaneyi kullanana rastlanmamıştır. Herkes konuyla ilişkili soruya başka bir

kütüphaneyi kullanmıyorum yanıtını vermiştir.

4.1.7. KÜTÜPHANEYİ KULLANAN İDARİ PERSONELİN KİTAP OKUMA

ALIŞKANLIĞI

Kitap okuyup okumadıkları sorusuna %97 gibi büyük bir oranla kitap okudukları

yanıtını vermişlerdir. Zaten geriye kalan %3’lük oran söz konusu soruya hayır yanıtını veren

1 adet deneğe karşılık gelmektedir.

Hangi tür yayınları okudukları sorusuna verdikler cevaplar ve bunların oranları şu

şekildedir:

Okunulan yayın türü

Gazete % 97

Roman % 73

Dergi % 40

Şiir kitapları % 37

Hikaye kitapları % 20

Biyografiler % 10

15

Kütüphaneyi kullanan personelin okuduğu yayın türlerinin başında gazete

gelmektedir. Günlük bilgi gereksinimlerini bu yolla sağladıkları gözükmektedir.

Kütüphaneyi kullanan idari personelin bir yılda okuduğu ortalama kitap sayısı ve

bunların oranları şu şekildedir:

Bir yılda okunulan kitap sayısı

5’den az % 43

5-10 % 33

20-50 % 14

50’den fazla % 10

Az okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı % 43, orta düzeyde okuyan okuyucu

kapsamına girenlerin oranı %33, çok okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı ise %24

şeklindedir.

4.2. KÜTÜPHANEYİ KULLANMAYAN İDARİ PERSONELE YÖNELİK

BULGULAR

Anketin bir tarafı kütüphaneyi kullananlara yönelik, diğer tarafı da kullanmayanlara

yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu kısımda kütüphaneyi kullanmayanlara ilişkin veriler

sunulacaktır.

4.2.1. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ KULLANMAMA NEDENLERİ

İdari personel ,kütüphaneyi kullanmama nedenleri arasında en başta zaman

sorunlarının olduğunu belirtmiştir. Tek tek kütüphanenin kullanılmama nedenleri ve oranları

aşağıda verilmektedir:

16

Kullanılmama nedeni

İşten zaman bulup da kütüphaneye gidememe % 49

Kütüphanedeki materyallerin yetersiz kalışı % 5

Kütüphanede verilen hizmetlerle ilgili bilgi sahibi olmama % 22

Kütüphanedeki personelin olumsuz tutumu % 1

Kütüphaneyi kullanmayı bir ihtiyaç olarak görmeme % 25

Diğer % 5

Bu soruya verilen yanıtlardan anlaşılmaktadır ki personele kütüphanedeki hizmetlerin

tanıtılması gerekmektedir. Kütüphanedeki materyallerin yetersiz kalışının oranının %5 olarak

çıkması, soruya yanıt verenlerin zaten kütüphaneye gitmedikleri için koleksiyonu

değerlendirme şanslarının da kulaktan dolma bilgi şeklinde olduğu gerçeğini yansıtmaktadır.

4.2.2. KÜTÜPHANEYİ KULLANMAYAN İDARİ PERSONELİN OKUDUĞU YAYIN

TÜRLERİ

Kütüphaneyi kullanmayan personele hangi tür yayınları okuduğu sorulmuş ve şu

cevaplar alınmıştır:

Gazete % 69

Kitap % 33

Dergi % 23

Hiçbirini okumam diyenlerin oranı ise % 16’dır.

4.2.3. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ HANGİ TÜR MATERYAL SAYISINDA

ARTIŞ OLURSA KULLANACAĞI

Bu konuya ilişkin bulgular ve oranları şu şekilde sıralanabilir.

17

Okunulan yayın türü

Yeni çıkan romanlar % 36

Gazeteler % 20

Dergi % 19

Mesleki kitaplar % 9

Ne gelirse gelsin kullanmayacağını belirtenler % 33

4.2.4. KÜTÜPHANEYİ KULLANMAYAN İDARİ PERSONELİN KİTAP OKUMA

ALIŞKANLIĞI

Okuma alışkanlığına yönelik olarak sorulan, kitap okunulup okunulmadığı ile ilişkili

soruya kütüphaneyi kullanmayan kişilerden %16’i kitap okuduğunu, %39’u ise kitap

okumadığını ifade ederek cevap vermişlerdir.

Kitap okuyan kişilerin hangi tür kitapları okuduğu sorusuna verdikleri cevaplar ve bu

cevapların oranları ise şu şekildedir:

Okunulan kitap türü

Roman % 97

Hikaye kitapları % 3

Biyografiler % 8

Söz konusu kişilerin bir yılda okudukları ortalama kitap sayıları sorulmuş ve cevaplar

şu şekilde sınıflandırılmıştır:

Bir yılda okunulan kitap sayısı

5’den az % 41

5-10 % 38

10-20 % 18

20-50 % 3

18

Alınan cevaplara göre kütüphaneyi kullanmayan idari personel içinde bir yılda 50’den

fazla kitap okuyan kişiye rastlanmamıştır.

Az okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı % 41, orta düzeyde okuyan okuyucu

kapsamına girenlerin oranı %56, çok okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı ise %3 (1

idari personele karşılık geliyor) şeklindedir.

4.2.5. KÜTÜPHANEYİ KULLANMAYAN İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANENİN

AKTİF BİR KULLANICISI HALİNE GELMESİ

Kütüphaneyi kullanmayanlara ne olursa kütüphanenin aktif bir kullanıcısı haline

gelecekleri sorulmuş ve şu cevaplar alınmıştır:

Koleksiyona güncel kaynakların ilave edilmesi % 16

Kütüphanede verilen hizmetlerin günü gününe personele duyurulması % 20

Kütüphanenin idari personelin çalıştığı mekana hizmet götürmesi % 34

Aranılan kaynakları bulmak % 6

Diğer % 14

Zaman sorununa bağlı olarak kütüphanenin, idari personelin çalıştığı mekana hizmet

götürmesi fikri en fazla belirtilen şıktır.

19

5. BÖLÜM

SONUÇLAR VE ÖNERİLER

5.1. SONUÇLAR

Araştırma, Hacettepe Üniversitesi’nde görev yapmakta olan idari personelin

kütüphane kullanımını etkileyen faktörler olarak; zaman sorunlarının bulunduğunu,

kütüphaneyi ve hizmetlerini tanımadıklarını, okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarının

istenen düzeyde olmadığını ortaya çıkarmaktadır.

Beytepe Merkez Kütüphanesi’nin dermesinde yer alan kaynaklar, idari personelin

ihtiyacına cevap vermekte yetersiz kalmaktadır.

Kütüphaneyi kullanmayanların ¼’i kütüphaneyi kullanmayı bir ihtiyaç olarak

görmemektedir.

Okuma olgusu açısından olaya bakıldığında kütüphaneyi kullanan personel ile

kullanmayan personel arasında bir takım farklılıkların altını çizmek gerekliliği ortaya

çıkmaktadır.

Kütüphaneyi kullananlar arasında çok okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı ise

%24 iken, kütüphaneyi kullanmayanlar arasında bu oran %3 seviyesinde kalmıştır.

Kütüphaneyi kullananların %97’si kitap okuduğunu belirtirken, bu oran kütüphaneyi

kullanmayanlarda %61’e düşmektedir.

Kütüphaneyi kullanmayanlardan, kitap okumayanların %73’ü gazete okumaktadır.

Araştırmaya katılan 95 idari personelden sadece bir tanesi üniversite dışındaki başka

bir kütüphaneyi kullandığını belirtmiştir.

Ankete katılanların kütüphaneden beklentileri birbirinden farklı olmakla beraber, şu

20

hususlar üzerinde yoğun bir biçimde durulmuştur:

• Aranılan kaynağın kolayca bulunulabilmesi,

• Her türlü yayından formalitesiz bir şekilde yararlanmak,

• Personelin davranışlarının iyi olması,

• Koleksiyonun çeşitli ve nicel olarak doyurucu olması,

Ortaya çıkan bir başka nokta da, kütüphaneyi kullanan idari personelin aradığı kaynağı

bulmasında yaşadığı zorluktur.

5.2 ÖNERİLER

Araştırma idari personelin kütüphane kullanımını olumsuz yönde etkileyen faktörleri

ortaya çıkarmıştır. Bu doğrultuda yapılabilecek öneriler şunlardır:

Kütüphane hizmetlerinin yeniden gözden geçirilerek, verilen hizmetlerin idari

personelin bulunduğu mekana götürülmesi. Örneğin; belli zamanlarda gezici kütüphane

işlevine bürünen kütüphane personeli, kütüphane kaynaklarını ödünç vermek üzere idari

personelin görev yaptığı yere götürerek hizmet verebilir. Bu olay idari personelin zaman

sorununu bir nebze olsun azaltmaya yönelik bir girişim olarak açıklanabilir.

Görülmektedir ki idari personelin en yoğun okuduğu yayın türleri roman ve

gazetelerdir. Şu anda Beytepe Merkez Kütüphanesi’nde gazeteye yönelik bir hizmet

verilmemektedir. Belirli sayıda alınacak gazetelerin kullanıma sunulmasının idari personelin

kütüphane kullanımını arttıracağı görülmektedir. Bir gazete okuma salonunun açılmasının

faydalı olacağı belirtilmiştir. Aynı zamanda koleksiyona güncel romanların da ilave edilmesi

ve bununla da yetinmeyip bunların idari personele duyurulması gerekmektedir. Örnek olarak

vermek gerekirse idari personelin gittiği yemekhaneye, kütüphaneye yeni gelen yayınlarla

ilgili duyurular koymak yoluna gidilebilir.

Yukarıda idari personelin kütüphanede aradığı yayına ulaşmasında yaşadığı zorluğa

21

değinilmiştir. Bu sorun kütüphane tarafından idari personele verilecek olan oryantasyon

programı ile çözüme ulaştırılabilir.

İdari personel arasında bazıları, kütüphanenin idari personel tarafından

kullanılamayacağı anlayışına sahiptir. Kütüphanenin bu konuda bilgilendirici olması

gerekmektedir.

22

KAYNAKÇA

The American Library Association

1978 Book Reading and Library Usage: A Study of Habits and Perceptions.

New Jersey: Gallup.

Hacettepe Üniversitesi

1999 Hacettepe Üniversitesi Tanıtım Kataloğu

Ankara

Hacettepe Üniversitesi Tanıtım (Web) Sayfası (çevrimiçi erişilebileceği yer

http://www.hacettepe.edu.tr)

KAPTAN, Saim

1991 Bilimsel Araştırma Teknikleri ve İstatistik Teknikleri

Ankara: Rehber Yayınevi.

YILMAZ, BÜLENT

1990 “Okuma Alışkanlığı ve Yenimahalle İlçe Halk Kütüphanesi.” (Yayımlanmamış

Yüksek Lisans tezi)

Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

23