1

1. KIRMIZI ET SEKTÖRÜNDEKĠ GELĠġMELER

a. Kırmızı Et Sektörü Pazar Analizi

AVRUPA BĠRLĠĞĠ:

Grafik-1: Avrupa Birliğinde Haftalık Dana Karkas Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Kasım 2013- Nisan 2014) (AB-28)

Grafik-2: Avrupa Birliğinde Haftalık Ortalama Canlı Dana Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Kasım 2013- Nisan 2014) (AB-28)

2

Grafik-3: Avrupa Birliğinde Dana Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu (AB-28), 2014 yılı ilk 16 haftayı içerir.

Grafik-4: Avrupa Birliğinde Haftalık Koyun Karkas Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, (6 Aylık Dönem Kasım 2013- Nisan 2014) (AB-28)

Grafik-: 5 Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Aylık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu

3

Grafik-6: Avrupa Birliğinde Kuzu Karkas Yıllık Ortalama Fiyatları €/ 100 KG

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu, 2014 Yılı ortalaması Ocak ve Şubat ayını içerir.

Tablo-1: Dünya Yıllık Ortalama Et Fiyatları (2003-2013) - $/TON

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

ABD SIĞIR ETĠ ĠHRAÇ 3.396 3.686 3.919 3.803 4.023 4.325 3.897 4.378 4.516 4.913 5.535

AVUSTRALYA Ġnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF

1.914 2.481 2.565 2.522 2.544 3.040 2.562 3.272 3.944 4.176 4.009

YENĠ ZELANDA KOYUN ETĠ (ĠHRAÇ)

2.305 2.668 2.860 2.391 2.498 2.975 3.495 3.662 5.370 4.754 4.130

ABD KANATLI ETĠ Ġhraç Broiler 1.886 2.071 2.161 1.986 2.117 2.270 2.202 2.454 2.648 2.676 2.717

BREZĠLYA Piliç Eti Ġhraç 888 1.033 1.218 1.180 1.443 1.896 1.552 1.781 2.084 1.928 2.014

Kaynak: FAO

Tablo-2: 2013-2014 Yılı Dünya Toptan Et Fiyatları – Aylık - $/TON

Kaynak: FAO, 2013 yılı 12 ay, 2014 yılı ilk 3 ay verileri

OCAK ġUBAT MART NĠSAN MAYIS HAZĠRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĠM KASIM ARALIK OCAK ġUBAT MART

ABD SIĞIR ETĠ ĠHRAÇ

5.171 5.562 5.271 5.390 5.313 5.453 5.299 5.467 5.861 5.960 5.747 5.924 5.998

AVUSTRALYA Ġnek Eti Kemiksiz ABD'ye ihraç CIF

4.362 4.273 4.157 4.112 3.804 3.692 3.724 3.828 3.909 4.002 4.099 4.151 4.182 4.226 5.271

YENĠ ZELANDA KOYUN ETĠ (dondurulmuĢ karkas toptan satıĢı Londra'ya)

4.044 3.875 3.616 3.685 3.684 3.815 3.973 4.146 4.502 4.739 4.846 4.640 4.457 4.527 4.560

ABD KANATLI ETĠ Ġhraç Broiler 1.248

1.218 1.210 1.270 1.237 1.247 1.254 1.250 1.247 1.240 1.187 1.143 1.150

BREZĠLYA Piliç Eti Ġhraç 2.009

2.113 2.191 2.245 2.189 2.050 1.966 1.892 1.870 1.875 1.906 1.859 1.841

1.831

4

TÜRKĠYE:

Hayvan Varlığı:

TÜİK verilerine göre 2013 yılında toplam hayvan sayısı bir önceki yıla göre %6,4

artarken, büyükbaş hayvan %3,6, küçükbaş hayvan sayısı ise %7,6 oranında artmıştır. Yılsonu

itibariyle sığır sayısı 14 milyon 415 bin baş, koyun sayısı 29 milyon 284 bin baş, keçi sayısı

ise 9 milyon 225 bin baş olarak gerçekleşmiştir. Kesilen Hayvan sayısına göre ise büyükbaşta

%22,7 artış gerçekleşmiş, küçükbaşta bu artış %15,2oranında olmuştur. (Tablo-3)

Tablo-3: Ülkemizde 2010-2013 Yılları Arasında Hayvan Varlığı ve Kesilen Hayvan Sayısı

2010 2011 2012 2013 2010 2011 2012 2013 2012 -2013

2012 -2013

Hayvan Türleri

Sayı (BaĢ) Sayı (BaĢ) Sayı (BaĢ) Sayı (BaĢ) Kesilen Hayvan Sayısı

Kesilen Hayvan Sayısı

Kesilen Hayvan Sayısı

Kesilen Hayvan Sayısı

% Değişim Hayvan Sayıları

% Değişim Kesilen Hayvan

TOPLAM 41.254.569 45.195.600 50.186.583 53.410.555 10.711.096 9.312.658 8.266.381 9.732.261 6,4 17,7

BüyükbaĢ 11.454.526 12.483.969 14.022.347 14.532.848 2.617.966 2.579.020 2.798.460 3.433.126 3,6 22,7

Sığır 11.369.800 12.386.337 13.914.912 14.415.257 2.602.246 2.571.765 2.791.034 3.430.723 3,6 22,9

Kültür 4.197.890 4.836.547 5.679.484 5.954.333

Kültür melezi

4.707.188 5.120.621 5.776.028 6.112.437

Yerli 2.464.722 2.429.169 2.459.400 2.348.487

Manda 84.726 97.632 107.435 117.591 15.720 7.255 7.426 2.403 9,5 -67,6

KüçükbaĢ 29.382.924 32.309.518 35.782.519 38.509.795 8.093.130 6.733.638 5.467.921 6.299.135 7,6 15,2

Koyun 23.089.691 25.031.565 27.425.233 29.284.247 6.873.626 5.479.546 4.541.122 4.958.226 6,8 9,2

Merinos 1.086.392 1.220.529 1.532.651 1.799.081 17,4

Yerli 22.003.299 23.811.036 25.892.582 27.485.166 6,2

Keçi 6.293.233 7.277.953 8.357.286 9.225.548 1.219.504 1.254.092 926.799 1.340.909 10,4 44,7

Kıl keçisi 6.140.627 7.126.862 8.199.184 9.059.259 10,5

Tiftik keçisi

152.606 151.091 158.102 166.289 5,2

Diğer 417.119 402.113 381.717 367.912 -3,6

Grafik 7: 2010-2011-2012 yılları arası BüyükbaĢ ve KüçükbaĢ Hayvan varlığı (BaĢ)

Kaynak: TUİK

5

Kırmızı Et Üretimi:

TÜİK kırmızı et üretim istatistiklerine göre 2013 yılında toplam kırmızı et üretimi

bir önceki yıla göre %8,78 oranında artarken, sığır eti üretimi bir önceki yıla göre %8,75

oranında artış göstermiştir. Koyun eti üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,92

oranında, keçi eti üretimi ise %35,13 oranında artmıştır. (Tablo-4)

Tablo-4 Kırmızı Et Üretim Miktarı Ġstatistikleri 2010-2013

Kırmızı Et Üretim Miktarı

Miktar ( Ton ) Yıl I.Dönem II.Dönem III.Dönem IV.Dönem Toplam

TOPLAM

2010 157.282 175.247 173.842 274.347 780.718

2011 157.932 171.595 173.177 274.210 776.915

2012 171.465 182.872 196.108 365.255 915.700

2013 208.597 212.885 206.466 368.177 996.125

Sığır

2010 125.145 144.121 138.983 210.334 618.584

2011 133.724 144.153 144.970 222.059 644.906

2012 149.722 159.320 173.202 317.100 799.343

2013 180.764 187.587 177.757 323.184 869 292

Manda

2010 813 1.219 958 397 3 387

2011 224 181 602 608 1 615

2012 565 926 79 166 1 736

2013 20 61 40 215 336

Koyun

2010 27.306 26.042 28.940 53.400 135.687

2011 19.856 23.959 23.491 39.770 107.076

2012 17.330 19.969 20.987 38.903 97.189

2013 19.930 21.959 26.396 34.658 102 943

Keçi

2010 4.018 3.866 4.961 10.216 23.060

2011 4.128 3.303 4.114 11.773 23.318

2012 3.848 2.657 1.840 9.085 17.430

2013 7.883 3.278 2.273 10.120 23 554

Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri

Grafik 8. 2010-2013 Yılları arası I-II-III-IV. Dönem Üretim Ġstatistikleri

Kaynak: TUİK, Kırmızı Et Üretim İstatistikleri

6

Tablo-5 Kesilen Hayvan sayısı, et üretim ve karkas et ortalama verimi (2008-2013)

Kesilen Hayvan Üretim

Karkas Ort.

(Kg/BaĢ) Kesilen Hayvan Üretim

Karkas Ort.

(Kg/BaĢ) Kesilen Hayvan Üretim

Karkas Ort.

(Kg/BaĢ)

Yıllar Sığır Koyun Keçi

2008 1.736.107 370.619 213,5 5.588.906 96.738 17,3 767.522 13.752 17,9

2009 1.502.073 325.286 216,6 3.997.348 74.633 18,7 606.042 11.675 19,3

2010 2.602.246 618.584 237,7 6.873.626 135.687 19,7 1.219.504 23.060 18,9

2011 2.571.765 644.906 250,8 5.479.546 107.076 19,5 1.254.092 23.318 18,6

2012 2.791.034 799.344 286,4 4.541.122 97.334 21,4 926.799 17.430 18,8

2013 3.430.723 869.292 253,4 4.958.226 102.943 20,8 926.799 23.554 25,4

Tablo-6 Türkiye’de 2013 Yılı Kişi Başına Düşen Kırmızı Et Üretim Miktarı (Kg)

ÜRETİM Büyükbaş

(TON)

ÜRETİM Küçükbaş

ÜRETİM TOPLAM

(TON)

NÜFUS (Bin)

KİŞİ BAŞI Büyükbaş

KİŞİ BAŞI Küçükbaş

KİŞİ BAŞI TOPLAM

Türkiye 869.628 126.497 996.125 76.668 11,34 1,65 12,99

Kaynak: TÜİK 2013 yılı Nüfus Verileri

Tablo-7 AB’de Kişi Başı Et Tüketimi (Kg) ve Toplam Tüketim İçindeki Payı

Yıllar 2010 2011 2012

Nüfus (Milyon) 502 503 504

Toplam Et Tüketimi 83.4 82.9 82.1

Dana - Sığır Eti 16,2 %19,4 15,9 %19,2 15,5 %18,8

Koyun Keçi Eti 2,3 %2,7 2,3 %2,7 2,1 %2,6

Kanatlı Eti 23,4 %28,1 23,6 %28,4 24,0 %29,2

Domuz Eti 41,6 %49,8 41,2 %49,6 40,5 %49,4

Kaynak: Avrupa Birliği Komisyonu

Tablo-8 ABD’de Kişi Başı Et Tüketimi (Kg) Yıllar 2009 2010 2011

Nüfus (Milyon) 307.439 309.750 312.009

Toplam Et Tüketimi 191,7 190,7 186,6

Kırmızı Et Tüketim (Kg) 111,7 107,9 103,3

Sığır Eti 60,8 59,4 57,0

Dana Eti 0,4 0,4 0,4

Koyun Eti 1,0 0,9 0,8

Kanatlı Eti 80 82,8 83,3

Domuz Eti 49,6 47,2 45,1

7

Perakende Dana Eti Fiyatları:

TUİK TÜFE verilerine göre 2013 yılında perakende dana eti ortalaması 24,66 TL/Kg.

olmuştur. Söz konusu fiyat 2014 yılı Mart ayında ise 26,43 TL’dir (Grafik-9).

Grafik-9: Perakende Dana Eti Fiyatları, 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları

Endeksleri- Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/Kg)

Perakende Koyun Eti Fiyatları:

TUİK TÜFE verilerine göre perakende koyun eti fiyatı 2013 yılı ortalaması 25,21

TL’dir. Söz konusu fiyat 2014 yılı Mart ayında ise 26,89 TL’dir (Grafik-10).

Grafik-10 TUĠK Perakende Koyun Eti Fiyatları

8

Grafik-11 TÜĠK Perakende Sucuk Fiyatları

Grafik-12 TÜĠK Perakende Sosis Fiyatları

Grafik-13 TÜĠK Perakende Salam Fiyatları

9

KARKAS FĠYATLARININ DEĞERLENDĠRMESĠ:

Dana Karkas Ortalama Fiyatları:

Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı itibarı ile ortalama fiyat 15,43

TL/Kg. olmuştur. 2014 yılı Mart ayında ise fiyat 16,83 TL/Kg’ dır (Grafik-14).

Grafik-14 Dana Karkas Ortalama Fiyatları

Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri

Grafik-15 Yıllar Ġtibarı ile Dana Karkas Ortalama Fiyatları (ATB)

Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları:

Ankara Ticaret Borsası verilerine göre 2013 yılı fiyat ortalaması 18,01 TL/Kg’dır.

2014 yılı Mart ayı itibarı ile fiyat ise 20,55 TL/Kg olmuştur (Grafik-16).

10

Grafik-16 Kuzu Karkas Ortalama Fiyatları

Kaynak: Ankara Ticaret Borsası Verileri

Tablo-9: Ticaret Borsalarında Mart 2014’te Tescil Edilen Dana Karkas Mikt. ve Fiyatları

01.03.2014 - 31.03.2014 TARİHLERİ ARASINDA TİCARET BORSALARINDA TESCİL EDİLEN DANA KARKAS MİKTAR VE FİYATLARI (TL/KG)

Borsa Adı Miktar En az Fiyat En çok Fiyat Ortalama Fiyat

Ankara 127.743 14,50 18,00 16,51

İstanbul 145.131 15,00 17,00 16,25

Kayseri 453.111 11,35 17,50 16,17

İzmir 129.225 16,84 17,88 17,21

Konya 75.235 15,50 17,50 16,32

Diyarbakır 730 17,30 17,30 17,30

Kars 44.609 15,50 17,00 16,99

Gaziantep 40.656 15,00 17,00 16,32

ORTALAMA 15,12 17,40 16,63

Grafik-17: Haftalık Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Kesim Fiyatları TL/Kg

11

Tablo-10:Kesimhanelerden Alınan Yağsız Dana ve Kuzu Fiyatları (27.03.2014)

Sıra No ĠL Dana Bıçak Yağsız TL/KG

Kuzu Kesim TL/KG

1 Afyon 18,60 TL

2 Balıkesir 17,75 TL 19,41 TL

3 Diyarbakır 17,15 TL 18,50 TL

4 Edirne 18,00 TL 22,75 TL

5 Ġzmir 17,63 TL 19,50 TL

6 KahramanmaraĢ 17,30 TL

7 Konya 17,60 TL 21,25 TL

8 Gaziantep 18,50 TL 20,00 TL

9 Ġstanbul 18,75 TL 19,00 TL

10 Ankara 18,00 TL 19,00 TL

11 Elazığ 17,50 TL 19,75 TL

12 Burdur

13 Kayseri 17,75 TL

14 Amasya 17,90 TL 21,50 TL

15 Çorum 17,25 TL 20,50 TL

16 Sakarya 17,25 TL 20,00 TL

17 Tokat 18,50 TL 22,50 TL

18 KırĢehir 17,50 TL

ORTALAMA 17,82 TL 20,28 TL

Tablo- 11: Sanal Marketlerdeki Perakende Fiyatları

Tarih CİNSİ MİGROS CARREFOURSA REAL ET VE SÜT KURUMU

17.03.2014

Kıyma 20,90 TL 22,90 TL ** 18,50 TL

KuĢbaĢı 27,99 TL 26,90 TL 24,90 TL 23,00 TL

Biftek 32,99 TL 29,90 TL ** 26,90 TL

Pirzola ** ** ** 31,90 TL

Kuzu Pirzola 49,99 TL 42,50 TL ** 39,50 TL

Kaynak: Ulusal Marketlerin perakende fiyatları, * Et ve Süt Kurumu Tarak Pirzola fiyatıdır.

Tablo- 12: Ġngiltere Haftalık Perakende Et Fiyatları – 29.03.2014

ORTALAMA EN

DÜġÜK EN

YÜKSEK

Dana Kıyma-özel 25,73 TL 17,99 TL 39,24 TL

Dana Kıyma-standart 17,46 TL 9,81 TL 31,65 TL

Dana KuĢbaĢı 28,65 TL 14,39 TL 37,21 TL

Dana Bonfile 70,04 TL 50,65 TL 86,59 TL

Kuzu Kıyma 30,12 TL 17,99 TL 38,59 TL

Kuzu KuĢbaĢı 39,04 TL 17,99 TL 49,05 TL

Kaynak: Meat Trades Journal/ meatprices.co.uk

12

Ġthalat Rakamları: Tablo- 13: 2014 Yılı Canlı Hayvan ve Karkas Et İthalat Verileri

DAMIZLIK DÜVELER

BESĠLĠK SIĞIR

KESĠMLĠK DANA

KARKAS SIĞIR ETĠ

DAMIZLIK KOÇ, KOYUN

DAMIZLIK TEKE, KEÇĠ

KOYUN KUZU

OCAK

KG 683.926 916.498 124.252 122.330

BAġ 1.370 2.071 478 2.190

$ 4.548.497 6.212.338 552.594 562.084

TL 9.037.796 12.403.746 1.152.109 1.107.992

ġUBAT

KG 1.484.715 1.841.191 1.772.130 20.105 128.215

BAġ 2.931 4.044 7.017 0 2.383

$ 9.136.514 11.848.660 9.634.241 102.095 416.535

TL 17.917.934 23.557.913 17.202.953 151.141 775.834

MART

KG 1.392.602 1.799.762 543.721 29.852 13.784

BAġ 2.713 3.892 2.138 545 284

$ 8.666.484 11.708.410 3.148.271 72.803 187.726

TL 17.127.241 23.827.999 5.660.443 159.982 409.243

TOPLAM

KG 3.561.243 4.557.451 2.440.103 20.105 280.397 13.784 0 0

BAġ 7.014 10.007 9.633 0 5.118 284 0 0

$ 22.351.495 29.769.408 13.335.106 102.095 1.051.422 187.726 0 0

TL 44.082.971 59.789.658 24.015.505 151.141 2.043.808 409.243 0 0

Kaynak: TUİK

Tablo- 14: Yıllar itibarı ile BüyükbaĢ ve KüçükbaĢ Canlı Hayvan Ġthalatı (BaĢ)

2010 2011 2012 2013

DAMIZLIK DÜVELER 17.303 76.761 48.164 30.971

BESĠLĠK SIĞIR 1.443 225.451 223.498 130.831

KESĠMLĠK DANA 118.578 164.360 193.972 28.869

DAMIZLIK KOYUN 275 1.191 10.663 27.115

DAMIZLIK KEÇĠ 155 268 440 2.935

KOYUN 209.437 626.270 181.763 63.694

KUZU 25.262 820.303 213.200 2.026

Tablo- 15: Yıllar itibarı ile Karkas Et ithalatı (Kg)

2010 2011 2012 2013

KARKAS SIĞIR ETĠ 50.657.514 110.731.351 25.436.804 6.140.581

13

b. Yem Sektörü Pazar Analizi

Yem ve yem hammaddelerinin fiyatlarında 2014 yılı Ocak ayından itibaren bir

önceki yıl sonu fiyatlara göre bir artış görülmektedir. (Tablo 16-17)

Tablo-16: Yıllar Ġtibarı ile Türkiye yem ve yem hammadde fiyatları (TL/TON) *Yemlik

Arpa *Yemlik Buğday

Mısır Kepek ATK Besi yemi *Yulaf Süt yemi

2010 417 509 481 315 290 484 561 494

2011 521 580 622 429 363 665 824 686

2012 614 619 588 480 473 738 652 766

2013 632 700 640 484 505 760 648 780 Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB

Tablo- 17: 2014 yılı itibarı ile yem ve yem hammaddeleri aylık fiyatları (TL/TON)

Yemlik Arpa

*Yemlik Buğday

Mısır Kepek ATK Besi yemi

*Yulaf Süt yemi

Ocak 677 778 657 480 460 788 693 799

Şubat 667 782 672 460 470 767 705 778

Mart 667 804 697 455 550 767 689 778

Nisan 807 805 659 810 Ortalama 670 793 675 465 493 782 687 784

Kaynak: Türkiye Yem Sanayicileri Birliği KDV Dahil Nakliye Hariç Peşin Fiyatlarıdır.* TOBB

Grafik 18: 2014 Yılı Ġtibarı ile Yem ve Yem Hammaddeleri Fiyatları (TL/Ton)

14

c. Süt Sektörü Pazar Analizi

Süt üretimi:

TÜİK verilerine göre toplam süt üretimi 2012 yılında 17 milyon 401 bin ton olarak

gerçekleşmiştir. Bunun 15.98 milyon tonu inek sütü olup, yaklaşık 7.93 milyon tonu sanayiye

gönderilen inek sütü, geriye kalan 8 milyon ton süt ise, hane halkı tüketimi ve sokak sütü

olarak kullanılmıştır. 2013 yılı itibarı ile toplanan inek sütü 7,939 milyon tondur. 2014 yılı

Şubat ayı itibarı ile bu rakam 684 bin ton olarak gerçekleşmiştir.(Tablo: 18)

Tablo-18: Toplanan (Sanayiye Gönderilen) Ġnek Sütü (Ton)

Ocak ġubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam

2010 494.351 492.360 594.800 610.599 654.696 622.359 610.645 560.309 526.132 531.445 503.311 544.004 6.745.011

2011 561.766 545.628 627.484 646.648 699.122 636.494 591.864 566.040 537.872 543.633 530.376 586.867 7.073.794

2012 634.578 631.521 715.190 727.769 782.621 727.805 695.079 641.380 599.773 587.149 575.344 614.276 7.932.485

2013 637.956 622.381 710.712 733.380 772.785 692.084 675.158 628.996 594.456 605.194 611.918 653.585 7.938.605

2014 710.033 684.125 1.394.157

Kaynak: TÜİK ,Süt ve Süt Ürünleri Üretimi

Süt Fiyatları:

TÜİK’in TÜFE verilerine göre perakende ortalama süt fiyatları 2013 yılı itibarı ile

2,35 TL/Kg’dır. Ortalama Fiyat Mart 2014 itibarı ile 2.57 TL/Kg. olmuştur. (Grafik-19)

Grafik-19: Perakende Süt Fiyatları (TL/Kg.)

Kaynak: TÜİK, 2003=100 Temel Yıllı TÜFE Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar (TL/KG)

Tablo-19: 2013 Yılı Çiğ Süt Fiyatları Dönemler Fiyat (TL/Litre)

2013

Ocak – ġubat – Mart 0,90

1 Ağustos – 31 Aralık 1,00

2014

1 Ocak - 31 Ocak 1,00

1 ġubat - 1,05

Kaynak: Ulusal Süt Konseyi