1. Računarske Mreže i Internet

KR(1)

1.1.1. Podroban Opis

Krajnji sistem = maticni racunar (host)

Krajnje sisteme povezuju: Komunikacionji linkovi (coax + cable + copper +

radio + etc)

+ Komutatori paketa

Brzina linka = broj bita u sekundi

Paket = zaglavlje + podaci

Komutatori = usmerivaci, od ulaznog linka ka izlaznom linku

Usmerivaci = ruteri

Svicevi = kumutatori sloja veze

Ruta = putanja kroz mrezu

ISP (Internet Service Provider) = Posrednik za Internet usluge

1.1.1. Podroban Opis

Elementi sistema koriste protokole za slanje i primanje paketa.

Najvazniji: TCP (Transmission Control Protocol) IP (Internet Protocol) TCP/IP HTTP (za web) SMTP (za email)

Internet standarde utvrdjuje: IETF (Internet Engineering Task Force)

Internet standardi se zovu (ima ih preko 5000): RCF (Request For Comments) dokumenti

Standarde za lokalne mreze i bezicni WiFi utvrdjuje: IEEE 802 LAN/MAN Standards Committee

Razlikovati: Internet i intranet (privatne mreze, po preduzecima i u vladi)

Neki od Delova koji Sacinjavaju Internet

Slika 1.1 Neki od delova koji sačinjavaju internet

1.1.2. Opis Usluga

Alternativna definicija:Infrastruktura koja kroz izvrsavanje aplikacija

obezbedjuje usluge

Aplikacije (sve spadaju u kategoriju distribuiranih aplikacija): email web search trenutna razmena poruka VoIP internet radio protok video zapisa distribuirane igrice P2P (deljenje fajlova izmedju ravnopravnih

racunara) TVoIP (televizija preko Interneta) daljinsko prijavljivanje za rad, ...

1.1.2. Opis Usluga

Na koji nacin

deo distribuirane aplikacije

koji se izvrsava na jednom krajnjem sistemu

daje komandu Internetu

da isporuci podatke

drugom delu distribhuirane aplikacije

koji se izvrsava na drugom krajnjem sistemu?

To se radi tako sto svaki krajnji sistem mora da ima API

(Application Programming Interface).

Internet API =

Skup pravila koje source software mora da postuje

da bi Internet isporucio podatke na destination software.

1.1.3. Sta je Protokol?

Emulira se ponasanje ljudi!

Slika 1.2 Pravila ponašanja među ljudima i protokol računarske mreže

Mrezni Protokoli

Protokol definise format poruka,

redosled po kojem se poruke razmenjuju,

kao i postupjke u svim slucajevima od interesa!

1.2. Pristupne Tacke Mreze

Od PC racunara do IoT (Internet of Things)

Dve vrste maticnih racunara:Klijenti (lap-top, PC, PDA, ...)Serveri (storage of web pages, ...)

1.2.1. Klijentski i Serverski Programi

Dve vrste merznog softvera:Klijentski softverServerski softver

Programski model klijent-server koristi se za:WebEmailPrenos fajlova (file transfer)Rad na daljinu (remote login)Diskusione grupe

Klijent-server aplikacije su distribuiraqne aplikacije:Svaka strana izvrsava svoj program,a podatke razmenjuju preko linkova i rutera.

Medjusobna Povezanost Krajnjih Sistema

Slika 1.3 Međusobna povezanost krajnjih sistema

P2P

Sve popularnija alternativa: P2P

To je model ravnopravnih racunara:Svaki peer vrsi i ulogu servera i ulogu klijenta!

Popularni P2P sistemi za razmenu fajlova:LimeWire, eDonkey, Kazaa

Kod Internet telefonije, strane su ravnopravne:Skype

1.2.2. Pristupne Mreze

Pristupna mreza je fizicki link koji povezuje:jedan krajnji sistem

injegov pristupni ruter

(prvi i najblizi ruter)

Slika 1.4 Pristupne mreže

Tipovi Pristupnih Mreza

Tri vrste pristupnih mreza:

a. Za pristup gradjanstva

b. Za pristup kompanija

c. Za bezicni pristup (prenosivi uredjaji)

Tipovi Pristupnih Mreza

Pristup gradjanstva:DSL (digital subscriber line) + HFC (hybrid fiber

coaxial)

Pristup kompanija:LAN (npr. Ethernet, 100Mb/s, 1Gb/s, 10Gb/s)

Bezicni pristup:Bezicna lokalna mreza(nekoliko desetina metara):IEEE 802.11 (bezicni Ethernet ili WiFi)IEEE 802.16 (WiMAX)

Regionalna bezicna pristupna mreza (ista infrastruktura kao za mobitel)

1.4.2. Fizicki Medijumi

Kablovi sa upredenim bakarnim paricama

Koaksijalni kablovi

Opticki kablovi

Zemaljski radio talasi

Satelitski radio kanali (GEOSTAC + LEO)

1.3. Jezgro Mreze

Slika 1.7 Jezgro mreže

Dva pristupa:Komutiranje vodovaKomutiranje paketa

U komutiranim vodovima se moze raditi multipleksiranje:FDM (freq division mux)TDM (time division mux)

Slika 1.9 Sa FDM linkovima svaki vod neprekidno dobija deo propusnog opsega. Sa TDM linkovima svaki vod povremeno dobija čitav propusni opseg tokom kraćih intervala (to jest,

tokom vremenskih odsečaka)

Kod komutiranja paketa treba voditi racuna o sledecem:Izlazna privremena memorijaKasnjenje zbog cekanjaGubljenje paketa

Slika 1.10 Komutiranje paketa

1.3.2. Kako Paketi Putuju kroz Mrezu sa Komutiranjem Paketa?

Sustina: Zaglavlje sadrzi adresu destinacije

Korisno: www.traceroute.org

1.3.3. Posrednici za Internet Usluge

Posrednici prvog reda (backbone): Sprint, Verizon, MCI, ...

Posrednici drugog reda: Regionalni/nacionalni znacaj

Posrednici treceg reda: Global

Slika 1.Međusobna povezanost posrednika za internet usluge

1.4. Kasnjenja u Mrezi

Usled obrade

Usled cekanja

Usled prenosa

Usled prostiranja

Slika 1.16 Propusna moć od jednog do drugog kraja: (a) klijent preuzima fajl sa servera,

(b) 10 klijenata preuzima fajlove sa 10 servera

1.5. Slojevitost Protokola i Modeli Usluga

Slika 1.18 Horizontalna slojevitost radnji koje se obavljaju u avionskom prevozu

1.5. Slojevitost Protokola i Modeli Usluga

Slika 1.19 Skup protokola na internetu (a) iOSI referentni model (b)

1.5. Slojevitost Protokola i Modeli Usluga

Aplikativni: mrezne aplikacije, kao HTTP, SMTP, FTP.

Takodje, DNS (Domain Name System).

Lako je napraviti i postaviti nove aplikacije!

Transportni: prenos poruka iz aplikativnog sloja:TCP (sa uspostavljanjem veze),UDP (bez uspostavljanja veze, brza i nepouzdana).

Mrezni: Prenos paketa (datagrami) iz jednog racunara u drugi:TCPUDPTakodje, protokoli za rutiranje

Sloj veze: Usmerava datagrame kroz niz rutera

Koriste se: Ethernet, PPP, ...

1.5. Slojevitost Protokola i Modeli Usluga

Slika 1.10 Komutiranje paketa

1.6. Napadi na Mrezu

Ubacivanje zlonamernog softvera, koji se sam siri

Napad na infrastrukturu (ukljucujuci server)

Prisluskivanje

Maskiranje u nekoga kome verujete

Izmena i brisanje poruke

1.7. Istorija

1.8. Rezime

1.9. Pitanja i zadaci

1.10. Intervju

1. Računarske Mreže i Internet

KR(1)