ISBN 978-616-527-364-0

9 786165 273640ราคา 150 บาท

ผลตโดย สำนกพมพเอมไอเอส55, 57 ซอยพระรามท 3 ซอย 53 ถนนพระราม 3

แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ 10120

โทรศพท 0-2294-8777 (สายอตโนมต)

โทรสาร 0-2294-8787

www.MISbook.com

ÃÇÁÊØÀÒÉÔµáÅФӾѧà¾Âä·Â·ÕèàÅ‹Ò¢Ò¹Ê׺µ‹Í¡Ñ¹ÁÒ¨Ò¡ÃØ‹¹»Ù†Â‹ÒµÒÂÒ ໚¹¡ØÈâźÒÂ

Ê͹¤¹ÃØ‹¹ËÅѧãËŒµÃÐ˹ѡ¶Ö§¤ÇÒÁ¶Ù¡µŒÍ§ ¤ÇÒÁ´Õ§ÒÁ¡ÒÃ㪌äËǾÃԺʵԻ˜ÞÞÒà¾×èͼ‹Ò¹¾Œ¹»˜ÞËÒáÅÐÍØ»ÊÃä

µ‹Ò§æ áÅÐÂѧὧ´ŒÇÂ᧋¤Ô´¤Ø³¸ÃÃÁáÅШÃÔ¸ÃÃÁ¤µÔàµ×͹㨠ÍÕ¡·Ñé§ÀÒ¾»ÃСͺºÃÃÂÒÂÊӹǹµÒÁẺ©ºÑº¡ÒÃ�µÙ¹ä·Â ÊÕÊѹʴãÊÊǧÒÁ

àËÁÒÐÊÓËÃѺ¹ÓÁÒÍ‹Ò¹ãËŒºØµÃËÅÒ¹¿˜§»ÅÙ¡½˜§ãˌ໚¹à´ç¡´Õ

ÃÙŒ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧÊӹǹÊØÀÒÉÔµ ¤Ó¾Ñ§à¾Âä·Â

áÅйÓä»ãªŒä´ŒÍ‹ҧ¶Ù¡µŒÍ§

àÊÃÔÁ¤Ø³¸ÃÃÁ¨ÃÔ¸ÃÃÁ (MQ)àÊÃÔÁ¤Ø³¸ÃÃÁ¨ÃÔ¸ÃÃÁ (MQ)

ÃÙŒ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧÊӹǹÊØÀÒÉÔµ ¤Ó¾Ñ§à¾Âä·Â

áÅйÓä»ãªŒä´ŒÍ‹ҧ¶Ù¡µŒÍ§

�

น�ส�อ

ค��

�าพ ราคาพเ��

�

น�ส�อ

ค��

�าพ ราคาพเ��

150.-150.-

สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. ๒๕๓๗ โดยส�านกพมพเอมไอเอส หามน�าสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมน ไปลอกเลยนแบบ ท�าส�าเนา ถายเอกสาร หรอน�าไปเผยแพรบนอนเตอรเนตและเครอขายตางๆ ไมวาจะในรปแบบใดๆ นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากทางส�านกพมพเทานน

ชอผลตภณฑและเครองหมายการคาตางๆ ทอางถงเปนของบรษทนนๆ

จดพมพโดย : ส�านกพมพเอมไอเอส๕๕, ๕๗ ซอยพระรามท ๓ ซอย ๕๓ ถนนพระราม ๓แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ ๑๐๑๒๐โทรศพท ๐-๒๒๙๔-๘๗๗๗ (สายอตโนมต)โทรสาร ๐-๒๒๙๔-๘๗๘๗www.MISbook.com

จดจ�าหนายโดย : บรษท ซเอดยเคชน จ�ากด (มหาชน)๑๘๕๘/๘๗-๙๐ ชน ๑๙ อาคารทซไอเอฟ ทาวเวอรถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนากรงเทพฯ ๑๐๒๖๐ โทรศพท ๐-๒๗๓๙-๘๐๐๐ โทรสาร ๐-๒๗๓๙-๘๖๐๙www.se-ed.com

คณะผจดท�าบรรณาธการส�านกพมพ ชดพงษ กววรวฒ ทปรกษากตตมศกด รองศาสตราจารยสนย สนธเดชะ

เรยบเรยงเนอหา กองบรรณาธการเอมไอเอส ออกแบบปก ภรณย สนองผน ออกแบบรปเลม เพยงพศ อนแกว ภาพประกอบ พทธรา มาสาซาย, พจนา พลบ�ารง, ปาจรย เมองจนทร, วณชยา ตนเจรญลาภ

พสจนอกษร บษกร กหล, ชนาภทร พรายม, สรนาถ มณชย ประสานงานสอสงพมพ บษกร กหล ฝายการตลาด มยร ศรมงคละ พมพท บรษท พมพด จ�ากด ผพมพ/ผโฆษณา เสรม พนพนช

ISBN ๙๗๘-๖๑๖-๕๒๗-๓๖๔-๐ราคา ๑๕๐บาท

หากหนงสอเลมนผลตไมไดมาตรฐาน อาท หนากระดาษสลบกน หนาซ�า หนาขาดหาย ส�านกพมพยนดรบผดชอบเปลยนใหใหม โดยสงมาเปลยนตามทอยดานบน หรอตดตอส�านกพมพเอมไอเอส โทรศพท ๐-๒๒๙๔-๘๗๗๗ (สายอตโนมต)

ทางส�านกพมพเอมไอเอส ขอขอบพระคณ คณครชนนทร มหาครฑ ใจออน เปนอยางสง ทเสยสละเวลาอนมคาในการใหค�าแนะน�าและเปนทปรกษา พรอมทงแก ไขจดบกพรอง ดวยความเอาใจใสอยางสม�าเสมอ จนท�าใหหนงสอเลมนส�าเรจลลวงไปไดดวยด

ขอขอบพระคณ คณครนาฎนภางค เดชาพงษ ครช�านาญการดานภาษาไทย ท ไดอตสาหสละเวลาอนมคาในการตรวจทานและแกไขขอบกพรองตางๆ เปนอยางด จนท�าใหหนงสอเลมนมความสมบรณและทรงคณคา

เหนอสงอนใด ขอขอบพระคณแผนดนไทย บรรพบรษไทย และคนไทยทกคน ทชวยกนอนรกษการใชภาษาไทยอยางถกตอง โดยเฉพาะเรองของส�านวน สภาษต และค�าพงเพย ทคอยเตอนสตใหเราระลกถงความผดชอบชวดอยเสมอ ทางส�านกพมพหวงเปนอยางยงวา หนงสอเลมนจะมสวนชวยขดเกลาจตใจของเดกไทยใหเปนคนด และชวยใหขอคดในการด�าเนนชวตของคนไทยไดเปนอยางด

ส�านกพมพเอมไอเอส

สงวนลขสทธตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. ๒๕๓๗ โดยส�านกพมพเอมไอเอส หามน�าสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมน ไปลอกเลยนแบบ ท�าส�าเนา ถายเอกสาร หรอน�าไปเผยแพรบนอนเตอรเนตและเครอขายตางๆ ไมวาจะในรปแบบใดๆ นอกจากจะไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรจากทางส�านกพมพเทานน

ชอผลตภณฑและเครองหมายการคาตางๆ ทอางถงเปนของบรษทนนๆ

จดพมพโดย : ส�านกพมพเอมไอเอส๕๕, ๕๗ ซอยพระรามท ๓ ซอย ๕๓ ถนนพระราม ๓แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ ๑๐๑๒๐โทรศพท ๐-๒๒๙๔-๘๗๗๗ (สายอตโนมต)โทรสาร ๐-๒๒๙๔-๘๗๘๗www.MISbook.com

จดจ�าหนายโดย : บรษท ซเอดยเคชน จ�ากด (มหาชน)๑๘๕๘/๘๗-๙๐ ชน ๑๙ อาคารทซไอเอฟ ทาวเวอรถนนบางนา-ตราด แขวงบางนา เขตบางนากรงเทพฯ ๑๐๒๖๐ โทรศพท ๐-๒๗๓๙-๘๐๐๐ โทรสาร ๐-๒๗๓๙-๘๖๐๙www.se-ed.com

คณะผจดท�าบรรณาธการส�านกพมพ ชดพงษ กววรวฒ ทปรกษากตตมศกด รองศาสตราจารยสนย สนธเดชะ

เรยบเรยงเนอหา กองบรรณาธการเอมไอเอส ออกแบบปก ภรณย สนองผน ออกแบบรปเลม เพยงพศ อนแกว ภาพประกอบ พทธรา มาสาซาย, พจนา พลบ�ารง, ปาจรย เมองจนทร, วณชยา ตนเจรญลาภ

พสจนอกษร บษกร กหล, ชนาภทร พรายม, สรนาถ มณชย ประสานงานสอสงพมพ บษกร กหล ฝายการตลาด มยร ศรมงคละ พมพท บรษท พมพด จ�ากด ผพมพ/ผโฆษณา เสรม พนพนช

ISBN ๙๗๘-๖๑๖-๕๒๗-๓๖๔-๐ราคา ๑๕๐บาท

หากหนงสอเลมนผลตไมไดมาตรฐาน อาท หนากระดาษสลบกน หนาซ�า หนาขาดหาย ส�านกพมพยนดรบผดชอบเปลยนใหใหม โดยสงมาเปลยนตามทอยดานบน หรอตดตอส�านกพมพเอมไอเอส โทรศพท ๐-๒๒๙๔-๘๗๗๗ (สายอตโนมต)

ประเทศไทยของเราเปนหนงในรฐชาตทมภาษาเปนของตวเองและภาษาไทยกมเอกลกษณและความโดดเดนไมแพภาษาใดในโลกทงการใชส�านวนโวหาร การแตงค�าประพนธ โคลง ฉนท กาพย กลอน โดยเฉพาะการใชส�านวน สภาษต และค�าพงเพย กลวนเปนสงทบรรพบรษของเราสรางขนและใชสบทอดตอกนมาอยางยาวนาน ทงยงแฝงไปดวยคตเตอนใจและค�าสงสอน ทลวนแตเปนขอคดในการย�าเตอนใหเราด�าเนนชวตดวยความมสตอยตลอดเวลา

อยางไรกตาม การใชส�านวน สภาษต และค�าพงเพยในปจจบนคอยๆ เสอมความนยมลงไปทละนอย ทงยงพบวามการใชส�านวนอยางผดๆ อกดวย ดงนน ทางส�านกพมพจงไดรวบรวมส�านวน สภาษต และค�าพงเพยทเราคนเคยกนไวถง ๑,๐๐๐ ส�านวน เพอใหนองๆ เยาวชนและผทสนใจไดรอฟนความจ�าและปลกฝงใหเกดความรกและหวงแหนในการใชภาษาไทยอยาง ถกตอง ภายในเลมประกอบไปดวยส�านวนพรอมภาพประกอบถง ๑๐๐ ภาพ และส�านวนทควรรจก ๙๐๐ ส�านวน เรยงล�าดบตามพยญชนะไทยเพอใหงายตอการคนหา ทงนทางส�านกพมพหวงเปนอยางยงวา จะเปนอกหนงก�าลงในการชวยด�ารงรกษารากเหงาของวฒนธรรมทางภาษาใหคงอยกบคนไทยไปตราบนานเทานาน

โวหารภาษตลวน สอสารเพอบงยงสนดาน ชวรงส�านวนดงเปนการ ใบบอกเรานาใหประพฤตตนตง อยดวยความด

ทงพงเพยพรงพรอม บอกแฝงสามสงลวนแสดง เนนแลวบรรพบรษแจง ไวอยางแยบคายสอนสงใหคลาดแคลว เพอพนภยพาล

ประเทศไทยของเราเปนหนงในรฐชาตทมภาษาเปนของตวเองและภาษาไทยกมเอกลกษณและความโดดเดนไมแพภาษาใดในโลกทงการใชส�านวนโวหาร การแตงค�าประพนธ โคลง ฉนท กาพย กลอน โดยเฉพาะการใชส�านวน สภาษต และค�าพงเพย กลวนเปนสงทบรรพบรษของเราสรางขนและใชสบทอดตอกนมาอยางยาวนาน ทงยงแฝงไปดวยคตเตอนใจและค�าสงสอน ทลวนแตเปนขอคดในการย�าเตอนใหเราด�าเนนชวตดวยความมสตอยตลอดเวลา

อยางไรกตาม การใชส�านวน สภาษต และค�าพงเพยในปจจบนคอยๆ เสอมความนยมลงไปทละนอย ทงยงพบวามการใชส�านวนอยางผดๆ อกดวย ดงนน ทางส�านกพมพจงไดรวบรวมส�านวน สภาษต และค�าพงเพยทเราคนเคยกนไวถง ๑,๐๐๐ ส�านวน เพอใหนองๆ เยาวชนและผทสนใจไดรอฟนความจ�าและปลกฝงใหเกดความรกและหวงแหนในการใชภาษาไทยอยาง ถกตอง ภายในเลมประกอบไปดวยส�านวนพรอมภาพประกอบถง ๑๐๐ ภาพ และส�านวนทควรรจก ๙๐๐ ส�านวน เรยงล�าดบตามพยญชนะไทยเพอใหงายตอการคนหา ทงนทางส�านกพมพหวงเปนอยางยงวา จะเปนอกหนงก�าลงในการชวยด�ารงรกษารากเหงาของวฒนธรรมทางภาษาใหคงอยกบคนไทยไปตราบนานเทานาน

โวหารภาษตลวน สอสารเพอบงยงสนดาน ชวรงส�านวนดงเปนการ ใบบอกเรานาใหประพฤตตนตง อยดวยความด

ทงพงเพยพรงพรอม บอกแฝงสามสงลวนแสดง เนนแลวบรรพบรษแจง ไวอยางแยบคายสอนสงใหคลาดแคลว เพอพนภยพาล

บทน�ำ ๑ ควำมรเบองตนเกยวกบส�ำนวน สภำษต และค�ำพงเพย ๒กระตำยหมำยจนทร ๓กำในฝงหงส ๔ก�ำแพงมห ประตมตำ ๕กงกำไดทอง ๖เกบเบยใตถนรำน ๗ไกงำมเพรำะขน คนงำมเพรำะแตง ๘ไกเหนตนง งเหนนมไก ๙ขวำนผำซำก ๑๐ขชำงจบตกแตน ๑๑เขนครกขนภเขำ ๑๒เขยนดวยมอ ลบดวยเทำ ๑๓เขยนเสอใหววกลว ๑๔ไขในหน ๑๕คำงคกขนวอ ๑๖โคนกลวยอยำไวหนอ ๑๗ฆำชำงเอำงำ ๑๘งมเขมในมหำสมทร ๑๙จระเขขวำงคลอง ๒๐จบปลำสองมอ ๒๑จบปใสกระดง ๒๒จบเสอมอเปลำ ๒๓เจำไมมศำล สมภำรไมมวด ๒๔ใจดสเสอ ๒๕ชกใบใหเรอเสย ๒๖

ชำงตำยทงตวเอำใบบวมำปด ๒๗ช โพรงใหกระรอก ๒๘ดำบสองคม ๒๙ดนพอกหำงหม ๓๐ดชำงใหดหำง ดนำงใหดแม ๓๑เดนตำมหลงผ ใหญหมำไมกด ๓๒ไดทขแพะไล ๓๓ตกน�ำไมไหล ตกไฟไมไหม ๓๔ตกน�ำรดหวตอ ๓๕ต�ำน�ำพรกละลำยแมน�ำ ๓๖ตงใหกำกน ๓๗ตงใหหลงหก ๓๘ตปลำหนำไซ ๓๙ถมน�ำลำยรดฟำ ๔๐เถรสองบำตร ๔๑ท�ำนำบนหลงคน ๔๒น�ำกลงบนใบบอน ๔๓น�ำขนใหรบตก ๔๔น�ำพงเรอ เสอพงปำ ๔๕น�ำมำปลำกนมด น�ำลดมดกนปลำ ๔๖น�ำลดตอผด ๔๗ปลำหมอตำยเพรำะปำก ๔๘ปลำใหญกนปลำเลก ๔๙ปอกกลวยเขำปำก ๕๐ปนน�ำเปนตว ๕๑ปดทองหลงพระ ๕๒ผกช โรยหนำ ๕๓ผำขรวหอทอง ๕๔

ชำงตำยทงตวเอำใบบวมำปด ๒๗ช โพรงใหกระรอก ๒๘ดำบสองคม ๒๙ดนพอกหำงหม ๓๐ดชำงใหดหำง ดนำงใหดแม ๓๑เดนตำมหลงผ ใหญหมำไมกด ๓๒ไดทขแพะไล ๓๓ตกน�ำไมไหล ตกไฟไมไหม ๓๔ตกน�ำรดหวตอ ๓๕ต�ำน�ำพรกละลำยแมน�ำ ๓๖ตงใหกำกน ๓๗ตงใหหลงหก ๓๘ตปลำหนำไซ ๓๙ถมน�ำลำยรดฟำ ๔๐เถรสองบำตร ๔๑ท�ำนำบนหลงคน ๔๒น�ำกลงบนใบบอน ๔๓น�ำขนใหรบตก ๔๔น�ำพงเรอ เสอพงปำ ๔๕น�ำมำปลำกนมด น�ำลดมดกนปลำ ๔๖น�ำลดตอผด ๔๗ปลำหมอตำยเพรำะปำก ๔๘ปลำใหญกนปลำเลก ๔๙ปอกกลวยเขำปำก ๕๐ปนน�ำเปนตว ๕๑ปดทองหลงพระ ๕๒ผกช โรยหนำ ๕๓ผำขรวหอทอง ๕๔

ฝนทงใหเปนเขม ๕๕พบไมงำมเมอขวำนบน ๕๖พำยเรอทวนน�ำ ๕๗พงหอกเขำรก ๕๘มดแดงแฝงพวงมะมวง ๕๙มะกอกสำมตะกรำปำไมถก ๖๐มำเหนอเมฆ ๖๑มอใครยำวสำวไดสำวเอำ ๖๒มอไมพำย เอำเทำรำน�ำ ๖๓แมลงเมำบนเขำกองไฟ ๖๔ไมซกงดไมซง ๖๕ไมหลกปกเลน ๖๖ไมออนดดงำย ไมแกดดยำก ๖๗ยกเมฆ ๖๘ยนแกวใหวำนร ๖๙ยนหมยนแมว ๗๐รกดหำมจว รกชวหำมเสำ ๗๑รกววใหผก รกลกใหต ๗๒ร�ำไมด โทษป โทษกลอง ๗๓รดเลอดกบป ๗๔ลวงคองเหำ ๗๕ลงหลอกเจำ ๗๖ลกไกอย ในก�ำมอ ๗๗ลกไมหลนไมไกลตน ๗๘เลนกบไฟ ๗๙วดรอยเทำ ๘๐ววหำยลอมคอก ๘๑สรำงวมำนในอำกำศ ๘๒

สวมหนำกำกเขำหำกน ๘๓สอนจระเข ใหวำยน�ำ ๘๔สอนหนงสอสงฆรำช ๘๕สำวไส ใหกำกน ๘๖สซอใหควำยฟง ๘๗หนำเนอใจเสอ ๘๘หนเสอปะจระเข ๘๙หนตกถงขำวสำร ๙๐หมองตำยเพรำะง ๙๑หมำหวงกำง ๙๒หมำเหำใบตองแหง ๙๓หวำนพชหวงผล ๙๔หวลำนไดหว ๙๕หงขำวประชดหมำ ปงปลำประชดแมว ๙๖เหนกงจกรเปนดอกบว ๙๗เหยยบเรอสองแคม ๙๘อดเปรยวไวกนหวำน ๙๙ออยเขำปำกชำง ๑๐๐เอำทองไปรกระเบอง ๑๐๑เอำมะพรำวหำวไปขำยสวน ๑๐๒ส�ำนวน สภำษต และค�ำพงเพยทควรร ๑๐๓

สวมหนำกำกเขำหำกน ๘๓สอนจระเข ใหวำยน�ำ ๘๔สอนหนงสอสงฆรำช ๘๕สำวไส ใหกำกน ๘๖สซอใหควำยฟง ๘๗หนำเนอใจเสอ ๘๘หนเสอปะจระเข ๘๙หนตกถงขำวสำร ๙๐หมองตำยเพรำะง ๙๑หมำหวงกำง ๙๒หมำเหำใบตองแหง ๙๓หวำนพชหวงผล ๙๔หวลำนไดหว ๙๕หงขำวประชดหมำ ปงปลำประชดแมว ๙๖เหนกงจกรเปนดอกบว ๙๗เหยยบเรอสองแคม ๙๘อดเปรยวไวกนหวำน ๙๙ออยเขำปำกชำง ๑๐๐เอำทองไปรกระเบอง ๑๐๑เอำมะพรำวหำวไปขำยสวน ๑๐๒ส�ำนวน สภำษต และค�ำพงเพยทควรร ๑๐๓

๑

ชนชาตใดทมภาษาเปนของตนเอง ชนชาตนนๆ จะมการบอกเลาและบนทกเรองราวความเปนมาของตนเองไว ใหคนรนลกรนหลานไดรบร และการศกษาถงเรองราวในอดตนนๆ ท�าใหเกดพฒนาการทางดานสตปญญา ศลปวทยาการ และความเจรญรงเรองสบตอไป

ภาษาไทยกนบเปนอกภาษาหนงทมความมหศจรรย ในตวเอง เพราะเปนภาษาทสามารถสรางส�านวนโวหารไดอยางไพเราะ โดยเฉพาะการเรยงรอยถอยค�าใหเกดเปนส�าบดส�านวน สภาษต ค�าพงเพย ค�าคม หรอแมกระทงภาษาปากทเราคนเคย เพอสอดแทรกแงคด คตสอนใจ และค�าสงสอนของคนไทยในสมยกอนเอาไวดวยความแยบคาย โดยปรากฏหลกฐานวา ชาวสยามมการใชส�านวนเชนนมาเปนระยะเวลานานหลายรอยปลวงมาแลว

ดงนน เรองราวของส�านวน สภาษต และค�าพงเพย จงเปนสงทสะทอนถงลกษณะนสย ความคดความอาน และวถชวตของคนไทยในอดตไดเปนอยางด ซงนบวาเปนเรองราวทนาศกษาและควรคาแกการเรยนร เพอจะไดสบทอดค�าอบรมสงสอนเหลาน ใหกบเยาวชนคนรนหลงตอไป

บทน�ำ

๒

ส�ำนวน คอ ถอยค�าในท�านองโวหารท ใชสบทอดตอกนมานานแลว มกมความหมาย ในเชงเปรยบเทยบและมความหมายไมตรงตว ตองผานการตความหรอน�าไปประกอบกบเหตการณตางๆ จงจะไดเปนค�าสงสอน หรอคตเตอนใจทแฝงอยในส�านวนนนๆ เชน กวาถวจะสกงากไหมน�ารอนปลาเปนน�าเยนปลาตาย เปนตน

สภำษต คอ ถอยค�าทอาจเปนหรอไมเปนท�านองโวหารกได อาจมความหมายตรงตว หรออาจตองน�ามาตความเพอใหไดความหมายทแฝงเอาไว ซงความหมายนนม ใจความเพอตกเตอน สงสอน หรออาจเปนขอหามท ใหเราระลกถงอยเสมอ สามารถน�าไปเปนแนวทางประพฤตปฏบตในการด�าเนนชวตไดอยางด เชน ชาเปนการนานเปนคณท�าดไดดท�าชวไดชว เปนตน

ค�ำพงเพย คอ ถอยค�าทกลาวสบตอกนมาชานาน มกมใจความทเปนกลางๆ เพอ ใหสามารถตความใหเขากบเรองราวได โดยถอยค�าในค�าพงเพยไมจ�าเปนตองเปน เรองจรง และไมไดมจดประสงคเพอตกเตอนสงสอน แตกมประเดนใหฉกคดหรอแฝงไปดวยคตเตอนใจ เชน มะนาวไมมน�ากระตายตนตม เปนตน

ควำมรเบองตนเกยวกบส�ำนวน สภำษต และค�ำพงเพย

๒

ส�ำนวน คอ ถอยค�าในท�านองโวหารท ใชสบทอดตอกนมานานแลว มกมความหมาย ในเชงเปรยบเทยบและมความหมายไมตรงตว ตองผานการตความหรอน�าไปประกอบกบเหตการณตางๆ จงจะไดเปนค�าสงสอน หรอคตเตอนใจทแฝงอยในส�านวนนนๆ เชน กวาถวจะสกงากไหมน�ารอนปลาเปนน�าเยนปลาตาย เปนตน

สภำษต คอ ถอยค�าทอาจเปนหรอไมเปนท�านองโวหารกได อาจมความหมายตรงตว หรออาจตองน�ามาตความเพอใหไดความหมายทแฝงเอาไว ซงความหมายนนม ใจความเพอตกเตอน สงสอน หรออาจเปนขอหามท ใหเราระลกถงอยเสมอ สามารถน�าไปเปนแนวทางประพฤตปฏบตในการด�าเนนชวตไดอยางด เชน ชาเปนการนานเปนคณท�าดไดดท�าชวไดชว เปนตน

ค�ำพงเพย คอ ถอยค�าทกลาวสบตอกนมาชานาน มกมใจความทเปนกลางๆ เพอ ใหสามารถตความใหเขากบเรองราวได โดยถอยค�าในค�าพงเพยไมจ�าเปนตองเปน เรองจรง และไมไดมจดประสงคเพอตกเตอนสงสอน แตกมประเดนใหฉกคดหรอแฝงไปดวยคตเตอนใจ เชน มะนาวไมมน�ากระตายตนตม เปนตน

ควำมรเบองตนเกยวกบส�ำนวน สภำษต และค�ำพงเพย

๓

หมายความวา

การหมายปองสงทสงคาเกนกวาจะเอามาเปนเจาของได ส�านวนนนยมใชเปรยบเทยบชายหน มทมฐานะยากจนเปนกระตาย

อยากไดหญงสาวร�ารวยในตระกลสงศกดทเปรยบเหมอนพระจนทรเตมดวง สวยงามมาเปนคครอง ซงยากทจะเปนไปได

๔

หมายความวา

ผทต�าตอยไมมเกยรต อยทามกลางเจาขนมลนายสงศกด กรงแตจะท�าใหตนเองมวหมอง เพราะถกดหมน รงเกยจ

เปรยบเทยบเหมอนอกาตวด�า นากลว นารงเกยจ ใครเหนกร ไดทนทวาเปนสตวทแตกตางจากหงสทมขนสขาวสวยงาม

๔

หมายความวา

ผทต�าตอยไมมเกยรต อยทามกลางเจาขนมลนายสงศกด กรงแตจะท�าใหตนเองมวหมอง เพราะถกดหมน รงเกยจ

เปรยบเทยบเหมอนอกาตวด�า นากลว นารงเกยจ ใครเหนกร ไดทนทวาเปนสตวทแตกตางจากหงสทมขนสขาวสวยงาม

๕

หมายความวา

การจะพดหรอท�าสงใดทเปนความลบควรระมดระวงใหด แมจะดเหมอนวาปกปด กอาจมผลวงรได

ก�าแพงหรอหนาตาง เมอปดแลวจะสามารถบงไมใหเหนหรอไดยน แตอาจมชองหรอรซงท�าใหผอนสามารถแอบฟงหรอแอบดได ส�านวนนมกมผ ใชผดวา หนาตางมหประตมชอง

๖

หมายความวา

ผทมทรพยสนหรอยศถาบรรดาศกด แลวหยงผยองอยางมาก ดงทกลาวไวในโคลงสภาษตประจ�าภาพในพระอโบสถวดพระศรรตนศาสดาราม ความวา

กงกาเชดหนาเถอ ท�าหวกาดกดจถวายตว แดไทไดทองผกคอมว เมาปงขงเฮยทองเทยบยศยกให เผาผหลคณฯ

๖

หมายความวา

ผทมทรพยสนหรอยศถาบรรดาศกด แลวหยงผยองอยางมาก ดงทกลาวไวในโคลงสภาษตประจ�าภาพในพระอโบสถวดพระศรรตนศาสดาราม ความวา

กงกาเชดหนาเถอ ท�าหวกาดกดจถวายตว แดไทไดทองผกคอมว เมาปงขงเฮยทองเทยบยศยกให เผาผหลคณฯ

๗

หมายความวา

พยายามเกบหอมรอมรบ เกบเลก ผสมนอย จนส�าเรจเปนรปเปนรางขนมา

“เบย” ในทนหมายถง เบยจน ซงเปนเงนตรา ในสมยโบราณ เวลาซอขายแลกเปลยนสนคากนตามตลาดอาจมคนท�าเบยตกไวแตไมมใครสนใจ เพราะมราคาต�า ในทางกลบกนหากเกบสะสมเบยไวจ�านวนมากๆ กอาจกลายเปนสงมคาขนมาได

๘

หมายความวา

คนจะงามไดตองอาศยการแตงตวไกสวยงามไดเพราะมขนทสวยงาม แต

คนนนตองอาศยการแตงเตม ทาแปง ทาปากจงจะสวยงาม

๘

หมายความวา

คนจะงามไดตองอาศยการแตงตวไกสวยงามไดเพราะมขนทสวยงาม แต

คนนนตองอาศยการแตงเตม ทาแปง ทาปากจงจะสวยงาม

103

•กขไมกระดกหผทเรยนหนงสอแลวไมรเรอง อานไมออก เขยน

ไมได

•กงเกวยนก�ำเกวยนเวรสนองเวร กรรมสนองกรรม ท�าอยางไรกได

รบผลเชนนน

•กนกระดกลมตวเพราะถกเยนยอ

•กนกฏสนทสนมจนเปนท ไววางใจได

•กนหมอไมทนด�ำคครองทเลกกนงาย อยกนกนได ไมนานกหยา

รางกน

•กบเกดใตบวบำนอย ใกลของดมคาแตไมรจกคณคาของสงสงนน

ดงทกลาวไว ในโคลงโลกนต ความวา❂❂ กบเกดในสระใต บวบาน

ฤๅหอนรรสมาลย หนงนอยภมราอยไกลสถาน นบโยชนกดบนโบกมาคอยคอย เกลอกเคลาเสาวคนธฯ

•กบในกะลำครอบผมความรหรอประสบการณเพยงนอยนด แต

คดวาตนรอบรมากกวาผอน ดงทกลาวไว ในโคลงโลกนต ความวา

❂❂ รนอยวามากร เรงใจกลกบเกดอยใน สระจอยไปเหนชเลไกล กลางสมทรชมวาน�าบอนอย มากล�าลกเหลอฯ

•กบไมใหเกลยดเขยดไมใหตำยผเปนหวหนาเขาควรรจกถนอมน�าใจของทงสองฝาย

•กบเลอกนำยลกนองหรอผนอยทตองการเปลยนผบงคบ

บญชาอยบอยๆ

•กรวดน�ำคว�ำขน ตดขาดไมเกยวของดวยอยางสนเชง

•กระชงหนำใหญเปนคนจดจาน ชอบออกรบหนาเสยเอง

•กระเชอกนรวใชเงนอยางสรยสราย ไมรจกเกบออม

ส�ำนวน สภำษต และค�ำพงเพยทควรร

104

•กระดงงำลนไฟหญงทเคยแตงงานหรอผานผชายมาแลว ยอม

รจกชนเชงในการปรนนบตดแลผชายดกวาหญงทยงไมเคยแตงงาน

•กระดไดน�ำแสดงกรยาทาทางดดดง ราเรงจนเกนกวาเหต

•กระดกรองไดผลสะทอนของการฆาตกรรมทท�าใหสามารถ

จบตวผกระท�าความผดมาลงโทษได คลายกบวากระดกของผตายรองบอก

•กระตำยขำเดยวยนกรานไมยอมรบทาเดยว บางส�านวนใชวา

“กระตายสามขา”

•กระตำยตนตมแสดงอาการตนตกใจจนเกนเหต โดยไมทน

ส�ารวจใหดกอนวาเกดอะไรขน ดงทกลาวไว ในโคลงโลกนต ความวา

❂❂ สตวอนตนเตนแต ควรไกลกระตายตนตมไป สดหลาชางมาตนฟนไฟ ฟดฟาดหยดแฮคนตนขาวศกสา สดหามมนหายฯ

•กระตำยแหยเสอการลอเลนกบสงทเปนอนตรายอยางมาก

•กระโถนทองพระโรงผท ใครๆ กรมใชอยคนเดยว เหมอนกระโถน

ทองพระโรงท ใครๆ กบวนน�าลายใส

•กระเบองจะเฟองฟลอย น�ำเตำนอยจะถอยจม

คนชวจะขนมามอ�านาจปกครองบานเมอง คนดจะลมหายตายจากหรอหมดอ�านาจไป

•กระเบองถวยกะลำแตกสงของชนเลกชนนอย สงท ไมเปนชนเปนอน

หรอสงของทช�ารดเสยหายไรราคา

•กลมเปนลกมะนำวพดจาหลบหลกลนไหลไปไดอยางคลองแคลว

จนจบไมตด มกใช ในความหมายทางลบ

•กลำนกมกบนหากใจรอนหรอผลผลามจนเกนไป อาจไดรบ

ความเดอดรอนและอนตรายได

•กลนไมเขำคำยไมออกวางตวไมถกเมอคนฝายเราท�าผด หรอทงสอง

ฝายตางกเปนฝายเราเอง

•กวดไกวไสสงไลไปใหพน

•กวนน�ำใหขนท�าเรองทสงบอยแลวใหเกดความวนวายขน

มาอก

•กวำถวจะสกงำกไหมการท�างานหรอตดสนใจแกปญหาดวยความ

ลงเลใจ เมอแก ไขไดอยางหนงแลวอาจตองเสยอกอยางหนงไป

104

•กระดงงำลนไฟหญงทเคยแตงงานหรอผานผชายมาแลว ยอม

รจกชนเชงในการปรนนบตดแลผชายดกวาหญงทยงไมเคยแตงงาน

•กระดไดน�ำแสดงกรยาทาทางดดดง ราเรงจนเกนกวาเหต

•กระดกรองไดผลสะทอนของการฆาตกรรมทท�าใหสามารถ

จบตวผกระท�าความผดมาลงโทษได คลายกบวากระดกของผตายรองบอก

•กระตำยขำเดยวยนกรานไมยอมรบทาเดยว บางส�านวนใชวา

“กระตายสามขา”

•กระตำยตนตมแสดงอาการตนตกใจจนเกนเหต โดยไมทน

ส�ารวจใหดกอนวาเกดอะไรขน ดงทกลาวไว ในโคลงโลกนต ความวา

❂❂ สตวอนตนเตนแต ควรไกลกระตายตนตมไป สดหลาชางมาตนฟนไฟ ฟดฟาดหยดแฮคนตนขาวศกสา สดหามมนหายฯ

•กระตำยแหยเสอการลอเลนกบสงทเปนอนตรายอยางมาก

•กระโถนทองพระโรงผท ใครๆ กรมใชอยคนเดยว เหมอนกระโถน

ทองพระโรงท ใครๆ กบวนน�าลายใส

•กระเบองจะเฟองฟลอย น�ำเตำนอยจะถอยจม

คนชวจะขนมามอ�านาจปกครองบานเมอง คนดจะลมหายตายจากหรอหมดอ�านาจไป

•กระเบองถวยกะลำแตกสงของชนเลกชนนอย สงท ไมเปนชนเปนอน

หรอสงของทช�ารดเสยหายไรราคา

•กลมเปนลกมะนำวพดจาหลบหลกลนไหลไปไดอยางคลองแคลว

จนจบไมตด มกใช ในความหมายทางลบ

•กลำนกมกบนหากใจรอนหรอผลผลามจนเกนไป อาจไดรบ

ความเดอดรอนและอนตรายได

•กลนไมเขำคำยไมออกวางตวไมถกเมอคนฝายเราท�าผด หรอทงสอง

ฝายตางกเปนฝายเราเอง

•กวดไกวไสสงไลไปใหพน

•กวนน�ำใหขนท�าเรองทสงบอยแลวใหเกดความวนวายขน

มาอก

•กวำถวจะสกงำกไหมการท�างานหรอตดสนใจแกปญหาดวยความ

ลงเลใจ เมอแก ไขไดอยางหนงแลวอาจตองเสยอกอยางหนงไป

105

•กอหวอดเรมจบกลมเพอท�าการอยางใดอยางหนง

•กดกอนเกลอกนตกอยในภาวะยากล�าบาก ฝดเคองทางดาน

การเงนอยางมาก แตกตงมนอย ในความด ไมคดทจรตคดโกงผอน ดงทกลาวไว ในโคลงโลกนต ความวา

❂❂ ถงจนทนสกด กนเกลออยาเทยวแลเนอเถอ พวกพองอดอยากเยยงอยางเสอ สงวนศกดโซกเสาะใสทอง จบเนอกนเองฯ

•กดหำงตวเองพดจาวกไปวนมา จบใจความไมได

•กำคำบพรกคนผวด�าแตงกายดวยเสอผาสแดง แสดงความ

ขดแยงในตวเองซงอาจดไมเหมาะสม

•กำงขวำงคอผขดขวางมใหผอนท�าการไดสะดวก

•กำฝำกแฝงกนอยกบคนอนโดยไมท�าประโยชน ให

•กำรกนอยใครไมสพอ กำรพำยกำรถอพอไมสใคร

มนสยเกยจคราน กนเกงจนไมมใครส แตเวลา มงานกลบไมชวยหยบชวยท�า

•กำหลงรงคนเรรอนไมมทพกเปนหลกแหลง หรอผท ไป

ตดอยบานใครคนหนงจนไมยอมกลบบานของตนเอง

•กำเหยยวเฉยวเอำไปสญหายไปอยางรวดเรว สญหายไปโดยทนท

อยางไมทนรตว

•ก�ำขดกวำก�ำตดไดสงใดตดไมตดมอมาบางยอมดกวาไม ได

อะไรเลย

•ก�ำปนทบดนพดจาแบบขอไปท ตอบค�าถามดวยค�าตอบท ไม

แนชด ไมตรงประเดน

•กงทองใบหยกหญงชายทเหมาะสมจะแตงงานและใชชวตค

อยรวมกน

•กนเกลอกนกะปอดทนตอความยากล�าบากดวยความจ�าใจ

•กนขำวตมกระโจมกลำงท�าสงหนงสงใดดวยความใจรอน ไมพจารณา

ใหรอบคอบถถวน ยอมจะเกดผลเสยตอตนเอง

•กนขำวรอนนอนตนสำยมชวตความเปนอยทสะดวกสบาย ไมตองแบก

รบภาระหนาทอะไร

•กนตำมน�ำรบของสมนาคณทเขาเอามาใหโดยไมไดเรยกรอง

มกใชกบเจาพนกงานผมอ�านาจ

106

•กนทลบไขทแจงเปดเผยเรองราวความลบทกระท�ากนในทลบ

ใหผอนไดรบร

•กนนอกกนในเอาก�าไรในการซอขาย ทงในราคาและนอก

ราคาทก�าหนด

•กนน�ำตำตำงขำวรองไหเศราโศกเสยใจจนไมเปนอนกน

•กนน�ำใตศอกจ�าใจตองยอมตกเปนรองเขา ไมมหนามตา

ทดเทยมเขา มกใชกบเมยนอยทตองยอมลงใหแก เมยหลวง

•กนน�ำพรกถวยเกำอยกบเมยคนเดม

•กนน�ำไมเผอแลงมสงมคาใดกใชหมดในทนท ไมคดเกบไวเผอ

ขาดแคลนในวนขางหนา

•กนน�ำเหนปลงรสกตะขดตะขวงใจในการท�าสงใดสงหนง

•กนบนเรอนขบนหลงคำคนเนรคณ ผททรยศหกหลง ไมรจกบญคณคน

•กนปนรอนทองแสดงอาการมพรธขนมาเอง เดอดรอนขนเอง

โดยยงไมมใครกลาวหา

•กนรงแตนอาการเอะอะโวยวายจนเกนกวาเหต

•กนเหมอนหมอยเหมอนหมำไมเปนระเบยบเรยบรอย ไมมวนย

•กนเหลกกนไหลทนตอความเหนดเหนอยหรอความเจบปวด

ไดอยางผดปกต

•กนอยกบปำกอยำกอยกบทองรเรองดอยแลวแตแสรงท�าเปนไมร ไมเหน

•กไมกลบไมฟงค�าทดทาน หามไมอย

•เกบดอกไมรวมตนเคยท�าบญกศลรวมกนมาแตชาตกอน จงได

มาอยรวมกนในชาตน

•เกลยดตวกนไขเกลยดปลำไหลกนน�ำแกงรงเกยจตวเขา แตกลบอยากไดผลประโยชน

จากเขา

•เกลอจมเกลอไมยอมเสยเปรยบกน แกแคนใหสาสมกบท

เขาเคยท�าเราไว

•เกลอนหวลบกลบหวแตกพยายามท�ากลบเกลอน ปดบงสงทเปนพรธเอาไว

•เกลอเปนหนอนคนรวมสายเลอด มตรสหายทสนทสนมกน

หรอผทเราไววางใจคดทรยศตอเราเอง

106

•กนทลบไขทแจงเปดเผยเรองราวความลบทกระท�ากนในทลบ

ใหผอนไดรบร

•กนนอกกนในเอาก�าไรในการซอขาย ทงในราคาและนอก

ราคาทก�าหนด

•กนน�ำตำตำงขำวรองไหเศราโศกเสยใจจนไมเปนอนกน

•กนน�ำใตศอกจ�าใจตองยอมตกเปนรองเขา ไมมหนามตา

ทดเทยมเขา มกใชกบเมยนอยทตองยอมลงใหแก เมยหลวง

•กนน�ำพรกถวยเกำอยกบเมยคนเดม

•กนน�ำไมเผอแลงมสงมคาใดกใชหมดในทนท ไมคดเกบไวเผอ

ขาดแคลนในวนขางหนา

•กนน�ำเหนปลงรสกตะขดตะขวงใจในการท�าสงใดสงหนง

•กนบนเรอนขบนหลงคำคนเนรคณ ผททรยศหกหลง ไมรจกบญคณคน

•กนปนรอนทองแสดงอาการมพรธขนมาเอง เดอดรอนขนเอง

โดยยงไมมใครกลาวหา

•กนรงแตนอาการเอะอะโวยวายจนเกนกวาเหต

•กนเหมอนหมอยเหมอนหมำไมเปนระเบยบเรยบรอย ไมมวนย

•กนเหลกกนไหลทนตอความเหนดเหนอยหรอความเจบปวด

ไดอยางผดปกต

•กนอยกบปำกอยำกอยกบทองรเรองดอยแลวแตแสรงท�าเปนไมร ไมเหน

•กไมกลบไมฟงค�าทดทาน หามไมอย

•เกบดอกไมรวมตนเคยท�าบญกศลรวมกนมาแตชาตกอน จงได

มาอยรวมกนในชาตน

•เกลยดตวกนไขเกลยดปลำไหลกนน�ำแกงรงเกยจตวเขา แตกลบอยากไดผลประโยชน

จากเขา

•เกลอจมเกลอไมยอมเสยเปรยบกน แกแคนใหสาสมกบท

เขาเคยท�าเราไว

•เกลอนหวลบกลบหวแตกพยายามท�ากลบเกลอน ปดบงสงทเปนพรธเอาไว

•เกลอเปนหนอนคนรวมสายเลอด มตรสหายทสนทสนมกน

หรอผทเราไววางใจคดทรยศตอเราเอง

107

•เกยวแฝกมงปำท�าในสงทเกนก�าลงความสามารถของตนเอง

•แกงจดจงรคณเกลอเมอเดอดรอนจงรคาและนกไดวาสงนนหรอ

คนนนมคณและเปนประโยชนตอเรา

•แกวงเทำหำเสยนรนหาเรองเดอดรอนใสตว

•แกวฤๅจะรหมองทองฤๅจะรเศรำของด ของแท ยอมไดรบการปกปองอยางด

ไมเสยหายหรอเปนอนตรายงายๆ

•แกวลมคอนผทแตกอนเคยรกใครชอบพอกน แตตอนน ไป

หลงใหลไดปลมกบคนอน

•แกะด�ำคนทท�าอะไรผดเพอนผดฝงในกลม มกใช ใน

ทางไมด

•โกรธหมำด�ำท�ำหมำแดงโดนคนหนงท�าใหโกรธมา แตกลบไปพาลใส

อกคนหนง

•ใกลเกลอกนดำงมองขามหรอไมรคาของดทอย ใกลตวซงเปน

ประโยชน แตกลบไปแสวงหาสงทดอยกวา

•ใกลน�ำรปลำใกลปำรนกผทอย ใกลชดกนยอมลวงรนสยใจคอกนด

•ใกลไฟมนรอนใกลคอนมนเจบอยกบสงอนตรายกจะไดรบความเดอดรอน

•ไกแกแมปลำชอนหญงทมอายคอนขางมาก มมารยาเลหเหลยม

มาก หรอมจรตกรยาจดจาน

•ไกบนไมตกดนบรเวณทมอาคารบานเรอนหนาแนนแออด

•ไกรองบอนผทอยในฐานะตวส�ารองทจะถกเรยกมาใชงาน

เมอใดกได

•ไกลปนเทยงไมรอะไรเพราะอยหางไกลความเจรญ

•ไกสงวนขนคนสงวนชอคนทจะด�ารงอยในสงคมไดอยางเยนอกเยนใจ

ตองรกษาชวตและชอเสยงของตนใหด

•ไกเหนพลอยเหนสงมคาเปนสงไมมคา

•ไกออนสอนขนผมประสบการณนอยยงไมรทนเลหเหลยมของคน

ISBN 978-616-527-364-0

9 786165 273640ราคา 150 บาท

ผลตโดย สำนกพมพเอมไอเอส55, 57 ซอยพระรามท 3 ซอย 53 ถนนพระราม 3

แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ 10120

โทรศพท 0-2294-8777 (สายอตโนมต)

โทรสาร 0-2294-8787

www.MISbook.com

ÃÇÁÊØÀÒÉÔµáÅФӾѧà¾Âä·Â·ÕèàÅ‹Ò¢Ò¹Ê׺µ‹Í¡Ñ¹ÁÒ¨Ò¡ÃØ‹¹»Ù†Â‹ÒµÒÂÒ ໚¹¡ØÈâźÒÂ

Ê͹¤¹ÃØ‹¹ËÅѧãËŒµÃÐ˹ѡ¶Ö§¤ÇÒÁ¶Ù¡µŒÍ§ ¤ÇÒÁ´Õ§ÒÁ¡ÒÃ㪌äËǾÃԺʵԻ˜ÞÞÒà¾×èͼ‹Ò¹¾Œ¹»˜ÞËÒáÅÐÍØ»ÊÃä

µ‹Ò§æ áÅÐÂѧὧ´ŒÇÂ᧋¤Ô´¤Ø³¸ÃÃÁáÅШÃÔ¸ÃÃÁ¤µÔàµ×͹㨠ÍÕ¡·Ñé§ÀÒ¾»ÃСͺºÃÃÂÒÂÊӹǹµÒÁẺ©ºÑº¡ÒÃ�µÙ¹ä·Â ÊÕÊѹʴãÊÊǧÒÁ

àËÁÒÐÊÓËÃѺ¹ÓÁÒÍ‹Ò¹ãËŒºØµÃËÅÒ¹¿˜§»ÅÙ¡½˜§ãˌ໚¹à´ç¡´Õ

ÃÙŒ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧÊӹǹÊØÀÒÉÔµ ¤Ó¾Ñ§à¾Âä·Â

áÅйÓä»ãªŒä´ŒÍ‹ҧ¶Ù¡µŒÍ§

àÊÃÔÁ¤Ø³¸ÃÃÁ¨ÃÔ¸ÃÃÁ (MQ)àÊÃÔÁ¤Ø³¸ÃÃÁ¨ÃÔ¸ÃÃÁ (MQ)

ÃÙŒ¤ÇÒÁËÁÒ¢ͧÊӹǹÊØÀÒÉÔµ ¤Ó¾Ñ§à¾Âä·Â

áÅйÓä»ãªŒä´ŒÍ‹ҧ¶Ù¡µŒÍ§

�

น�ส�อ

ค��

�าพ ราคาพเ��

�

น�ส�อ

ค��

�าพ ราคาพเ��

150.-150.-