106 (3163) 2014-09-20

+13°..+11°+4°.. +2°

–

–

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ОТБАСЫНЫн БiРЛiГi – ОТАННЫн БiРЛiГi

7

4

Жыл басынан бері елордада жол қозғалысы ережесін бұзудың 157500 дерегі тіркелген.

Бейбітшілік және келісім сарайында Татарстан Республикасының Астанадағы күндері ая-сында өнер шеберлерінің гала-концерті өтті.

Орталықтандыр-ылған балалар мен жасөспірімдер кітапханасында қалалық ХVІ тілдер фестивалі аясында «Тілі мықтының – елі мықты» атты отбасы сағаты ұйымдастырылады.

«Қазақстан» орталық концерт залында Бибігүл Төлегенованың VІІ халықаралық во-калистер байқауы ашылады.

Астана қаласының мәслихаты ағымдағы жылдың 24 қыркүйегіне белгіленген мәслихаттың кезекті сессиясы 2014 жылдың 23 қыркүйегіне ауыстырылатындығын хабарлайды.

Анықтама телефондары: 55-66-35, 55-66-37С. ЕСІЛОВ

Астана қаласымәслихатының хатшысы

Осыдан бір ай бұрын Елбасы жұмыс сапарымен Алматы облысына барып, бірқатар ескертулер айтқан болатын. Соларды есепке алған өңір басшылығы құрылған жос-пар бо йынша жұмыстар жүргізуде. Аграрлық секторда пайдаланылмаған жерлер ауыл шаруашылығы айна-лымына тартылып, инновациялық бағыт тағы аг ротех нологияны қолдану арқылы түрлі дақылдардан алынатын өнімді арттыру жөнінде шаралар қолға алынбақшы. Бүгінгі таңда облыста 126 мың гектардан астам жер тусырап бос жатыр. Оның 49 мың гектардан астамы суармалы жерлер екен. Нақты иелерін анықтап, қолданылу мақсатын белгілеу үшін жер картасы жасалатын болады.

Сондай-ақ, 2 мың гектардай аумақты алатын жаңа бақтың орны дайындалып, апорт алмасын қалпына келтіру жұмыстары басталып кетіпті.

«Өзін өзі ең негізгі қажетті азық-түлік түрлерімен толық қамтамасыз ете алатын біздің облысымызға қазіргі күні сырттан жалпы со-масы 432 млн долларды құрайтын азық-түлік өнімдері әкелінуде. Алда бірқатар кәсіпорындар модерни-зацияланып, ет-сүт және көкөніс өндірістері құрылатын болады» деді облыс басшысы. Сонымен бірге, сүт қабылдау нүктелерін ашып, жыл соңына дейін 32 бордақылау алаңын 12 мың бас малмен толықтыру жо-спарлануда.

А м а н д ы қ Б а т а л о в б и ы л

қаңтар-тамыз ара лығында Ал-мат ы обл ысының әлеу мет т ік-экономикалық даму көрсеткіштері барлық сала бойынша орнықты даму динамикасына ие болғанын баса айтты. Оның мәліметінше, ауыл шаруашылығында 178,7 млрд теңгенің өнімі өндіріліп, нақты көлем индексі 100,7%-ды құрады. Ал, өнеркәсіп саласында 390,3 млрд теңгенің өнімі өндіріліп, нақты көлем индексі 100%-ды құраған.

Ал, индустрияландыру картасы аясында Жамбыл ауданында тауарлы жұмыртқа өндіретін «Сұңқар» құс фабрикасы және Қарасай ауданында «Kelun-Kazpharm» фармацевтикалық зауыты іске қосылған.

Мәдина ЖАҚЫП

***

***

***

***

***

***

«Татарстан – біз үшін өте маңызды серіктес. Бұған тек халықтарымыздың рухани ортақ құндылықтары ғана емес, сонымен қатар белгілі объективті фак-торлар да ықпал етуде» деді өз сөзінде Астана қаласының әкімі Иманғали Тасмағамбетов.

Өз кезегінде Татарстан президенті қазақ бауырлардың құшақ жая қарсы алғаны үшін шексіз алғысын білдіріп, қабылдаушы тарапты тек қана ин-дустрия саласында ғана емес, спорт бағытында да ынтымақтастық құруға шақырды.

« Б ү г і н б і з д і ң к ө п т е г е н компаниялардың басшылары келіп отыр, олар Қазақстанмен тығыз байланыс орнатқылары келеді. Ол үшін барлық жағдай жасалған: біздің мемлекеттеріміздің басшылары жақсы

қарым-қатынаста. Қазір біздерде кеденмен еш қиындық жоқ, бизнес үшін қолайлы жағдайдың барлығы жасалды» деді Татарстан президенті Р.Н. Минниханов.

Айта кетерлігі, бүкіл Ресей Федерациясының аумағындағы Татар-стан халқының үлесі 2,67%-ды құрайды және бар болғаны 0,4% аумақты алып жатыр. Осыған қарамастан, 2013 жылдың қорытындысы бойынша саралап қарасақ, бүкіл Ресейдегі синтетикалық каучук пен этилен полимерінің (47,9%) жартысына жуығы, жүк машиналары (29,7%) мен доңғалақтардың (28,9%) үштен бір бөлігі, синтетикалық жуғыш заттардың 11,4 пайызы Татарстанда шығарылады.

Ф е д е р а л д ы қ а у қ ы м д а ғ ы құрылыстардың 5%-ы аймаққа салы-

нып жатыр. Ал, ауылшаруашылығы өнімдерінің жалпы сомасы 160 млрд теңгені құрайды. Бір сөзбен айтқанда, Татарстан Ресей Федера-циясы субьектілерінің арасында ең қарқынды даму көрсеткіштеріне ие.

Кеше Астанадағы Татарстанның м әден и к ү н де р і а яс ы н д а е к і жақтың іскерлік орта өкілдері қатысқан бірқатар кездесулер өтті. Шараға Астана мен Татарстан Республикасының өндірістері мен мемлекеттік мекемелері қатысты. Фору м нәтижесінде бірқатар келіссөздерге қол қойылды, көптеген қатысушылар өздеріне серіктес тапты.

Бұл жағынан алғанда татар делегациясының сапары алдағы уақыт тағы екі жақты қарым-қатынастың дамуына күшті серпін берді деуге болады.

3www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

Бетт

і дай

ынд

аған

: Таң

атар

ТӨ

ЛЕУҒ

АЛИ

ЕВ. Д

ерек

көзд

ері:

ww

w.a

stan

a.kz

, ww

w.in

form

.kz,

ww

w.ba

q.kz

– Биыл қалалық сенбілікке тоқсан бес мыңдай адам қатысады деп жоспарлануда. Ұйымдастыру жұмыстары қалай жүргізілуде?

– Дайындық толық қарқынмен жүріп жатыр. Тиісті іс-шаралар жоспа-ры бекітіліп, жұмыс тиімділігін арттыру үшін барлық техника түгел тексерістен

Аталған фестиваль қалада 5 қыркүйек күні салтанат-ты түрде ашылып, белгіленген бағдарламалар аясында «Үздік жарнама», «Тіл – халық жанын танудың кілті», «Мемлекеттік тіл – мемлекеттік қызметте» байқаулары, жас ақындар мүшайрасы, «Отан – отбасынан бастала-ды» атты мерекелік іс-шара, «Кемел тілдің келешегі» акциясы өткізілді. Сонымен қатар, қаладағы мемлекеттік, құрылымдық мекемелерде, балабақша, мектеп, мәдениет, денсаулық, көлік саласы мекемелерінде көптеген іс-шаралар ұйымдастырылуда.

Қазақ тілі өзінің мемлекеттік мәртебесін 1989 жылы 22 қыркүйекте Қазақстан Республикасының «Тіл тура-лы» заңы қабылданғаннан кейін алған еді. Осы ширек ғасырлық мерейтойға орай 22 қыркүйекте фестивальдің гала-концерті өтеді. Аталған мерекелік іс-шарада тіл туралы толғамдар айтылып, Қ. Қуанышбаев атындағы мемлекеттік академиялық Қазақ музыкалық драма теа-тры әртістерінің қатысуымен қойылымдар көрсетіледі. Елімізге танымал – Маржан Арапбаева, Досымжан Таңатаров, Ибрагим Ескендір сияқты тағы да басқа әншілер өздерінің әсем әндерін ұсынады.

Думанды кешке зиялы қауым өкілдері, ҚР Парламент Мәжілісінің және Астана қалалық мәслихатының депу-таттары, ардагерлер мен мемлекеттік мекемелер, ұлттық-мәдени орталықтар, мемлекеттік тіл қозғалысы, «Қазақ тілі» қоғамы, үкіметтік ұйымдар басшылары, жастар қауымы шақырылып отыр.

Сағи ОРАЛ

өткізілді. Аудандық әкімдіктер тазалық шарасына қатысушыларды қажетті құрал-жабдықтармен, атап айтқанда, күрек, тырнауыш, қолғап, қоқыс са-латын қаптармен қамтамасыз етеді.

– Сіздің мекемеден қанша адам қатысады, қай аумақтарды таза-лайсыздар?

– Игі шараға біздің мекемеден 232 адам қатысады. Сенбілік ба-рысында қала аумағынан бірнеше мың тонна қоқыс шығарылмақ. Біз үйілген қоқыс қалдықтарын жинап, төгетін боламыз.

– Ж и н а л ғ а н қ о қ ы с т ы ш ы ғ а р у ғ а қ а н ш а т е х н и к а жұмылдырылады?

– Жүз екі техника, соның ішінде он бес фронтальдық тиеу машина-лары, отыз КамАЗ жүк көлігі пай-даланылады.

Еркежан СӘТІМБЕК

Ж о л ж ү р у е р е ж е с і н бұзушыларға жол қауіпсіздігін сақтамауы салдарынан апатқа ұшыраған жүргіншілер туралы бейнеороликтер көрсетілді.

Мамандардың пікірінше, бейнероликтерді көрсету ере-сектерге әкімшілік айыппұлдан гөрі тиімдірек ықпал еткенін айтады.

№2 мектеп-лицейдің жанынан полицейлер тоқтатқан ата-аналар да осы пікірмен келісті. Олар жолдың белгіленбеген жерінен өткен өз әрекеттеріне «жаяу жүргінші өткелі мектептен алыс, оның үстіне қатты асығып тұр едік» деген уәж айтты. Алайда, бейнероликтерді көргеннен кейін уақыттың жетіспеушілігі мен басқа да себептер жол қозғалысы ережелерін бұзуға негіз еместігіне көз жеткізді.

«Жол жү ру мәдениетін бала кезінен үйрету қажет, әрбір жол жүру мүшесі өзінің жауапкершілігін сезіну керек. Оның жолдағы тәртіпсіздігі басқа адамдардың өміріне және

денсаулығына қауіп туғызатынын түсіну керек» дейді Астана қаласы ІІД ӘПБ ерекше тапсырмалар жөніндегі аға инспекторы Лариса Красникова.

Оның айтуынша, жыл басы-нан бері жаяу жүргіншілердің к і н ә с і н е н б ол ға н 7 8 жол оқиғасында 7 адам қаза тауып, 72-сі түрлі жарақаттар алған. Жолдың жүру бөлігінен қауіпсіз өту ережелерін бұзғаны үшін 14,5 мыңнан астам жаяу жүргіншіге 134,5 млн теңге көлемінде айыппұл салынды.

Ал, полиция қызметкерлері жол қауіпсіздігі ережелерін бұзғаны үшін ҚР «Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы» кодексінің 473-бабына сәйкес жаяу жүргіншілерге бес айлық есептік көрсеткіш көлемінде әкімшілік айыппұл салынаты-нын, ережені жиі бұзатындар он бес айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде айыппұл төлейтінін немесе үш тәулікке әкімшілік қамауға алынатынын ескертеді.

Сағи ОРАЛ

Додаға Қорғаныс министрлігі, Ұлттық қауіпсіздік комитеті, ҰҚК шекара қызметі, Ішкі істер министрлігі, Мемлекеттік күзет қызметі, ҚР Ұлттық ұлан, со-нымен қатар, жекпе-жек түрлері бойынша республикалық спорт ұйымдарынан тоғыз салмақ дәрежесінде он үш құ рама қатысты.

Ж а р ы с т ы ң а л д ы н а л а кезеңінде және жартылай финал-да ҚР Ұлттық ұлан командасы мен ҚР ҰҚК шекара қызметінің және

ҚР ІІМ қылмыстық-атқару жүйесі комитетінің өкілдері ерекше көзге түсті.

Ал, жалпы командалық есеп-те Ұлттық ұлан спортшылары бірінші орын, қылмыстық-атқару жүйесі комитеті екінші орын, ал, ҚР ҰҚК шекара қызметі үшінші орын алды.

Ұлттық ұлан командасының он өкілі тоғыз салмақ дәрежесінде көш бастап, үш алтын, бес күміс және екі қола жүлдеге қол жеткізді.

Жұма ҒАЗИЕВ

Астанада қазір жол ережесін бұзғаны үшін айыппұл төлемей жүргендердің саны елу мыңнан асып-ты. Негізі олар айыппұлды 30 күннің ішінде өтеуі тиіс болатын.

« Би ы л А с та на қ а л ас ы н ы ң Әкімшілік полиция басқармасы Сот актілерін орындау департаментіне

жалпы 416 млн теңгені құрайтын төленбеген қаулылардың 54 мыңнан астамын мәжбүрлі орындауға жол-дады» дейді Астана қаласы ІІД ӘПБ әкімшілік тәжірибе бөлімінің басшысы Т.Әбдурахманов.

Рейд кезінде патрульдік көлікте орнатылған «Поток» жүйесі жол

сақшыларына әкімшілік айыппұл төлемегендерді анықтауға көмектеседі. Б е й н е б а қ ы л ау к а м е рас ы н ы ң көмегімен көліктің нөмірі сканерден өткізіліп, мәліметтер базасы бойынша тексеріледі. Егер оның тәртіп бұзғаны анықталса, жол-патрульдік полиция инспекторы куәгерлердің көзінше көліктің мемлекеттік номерін шешіп алып, жүргізушіге айыппұлды төлеп, түбіртекті Астана қаласының ІІД ӘПБ әкімшілік тәжірибе бөліміне ұсыну қажеттілігі туралы хабарла-ма жазып береді. Тек содан кейін ғана мемлекеттік нөмір көлік иесіне қайтарылады.

Елордада осындай рейдтер жиі өткізіледі. Соның нәтижесінде жыл басынан бері 145 мың құқық бұзған жүргізушіге 1 миллиард теңгеден астам әкімшілік айыппұл салынды.

Жақсы СӘТҰЛЫ

4www.astana-akshamy.kz

E-mail: [email protected]

ОТБАСЫНЫн БiРЛiГi – /////////// //////////////////////////////////////////////////////////

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ОТАННЫн БiРЛiГi

Е л б а с ы т а п с ы р м а с ы м е н ұйымдастырылған ұлттық конкурс аудандық (қалалық), облыстық, республикалық кезеңдерге бөлініп өткізілді. Жалпы, байқауда барлық өңірлерден 1 298 отбасы бақ сы-нады.

Салтанатты рәсімде конкурс қ о р ы т ы н д ы с ы ж а р и я л а н ы п , Бимағанбетовтер отбасы жеңімпаз атанды. Елбасы осынау мерейлі

дұрыс бағытқа бет алғанымыздың айқын көрінісі» деді Мемлекет басшысы.

Жыл бойы өткен байқауда і р і к т е л г е н о т б а с ы л а р д ы ң әрқайсысы әулетімен бір кәсіпке ден қойған. Астана қаласының а т ы н а н қ а т ы с қ а н А х м е т о в -тер отбасы – теміржолшылар. Әулеттен 63 кісі теміржол сала-сында қызмет атқарған, көптеген марапаттауларға ие болған. Отағасы Кендай Ахметовтің өзі осы салада жүргеніне биыл 45 жыл болды. Газетіміздің биылғы №37 санында Ахметовтер отбасы жайлы көлемді мақала жариялаған едік. Бүгін, міне, үлгілі де үйелменді отбасы да темір тұлпарлардың бірін тізгіндеп отыр.

ш а ң ы р а қ т ы ң о т а ғ а с ы Е л т а й ақсақалға Қазақстанда шығарылған әмбебап шағын автобустың кілтін табыс етті.

«Атадан ұл туса игі, ата жо-лын қуса игі. Мұндай әулеттің ізгілікті жолын жалғастырған ұрпақ – ең мерейлі ұрпақ. Бүгін бір ғана отбасы жеңімпаз атан-байды, 16 аймақтан келген от-басылар – еліміздің ең мақтаулы, үлгі тұтарлық отбасылары» деген Елбасымыз жеңімпаздардың бәріне бірдей отандық өндірістен шыққан автокөлік сыйлады.

Жиында Президент еліміздегі

демографиялық ахуал туралы айта кетті. «Тәуелсіздік алған 23 жылда 6 миллионнан астам сәби дүниеге келді. Кеңес одағы күйреп, халіміз мүшкіл болған жағдайда халқымыздың саны 14 миллионға дейін төмендеп кеткенін білесіздер. Қазір халық саны 17 миллионнан асты. Өткен 1 жылдың ішінде 254 мың адамға көбейдік. Салысты-ру үшін айтар болсақ, бұл тұтас Қостанай қаласының халқы болып саналады. Статистика бойынша елімізде әрбір 90 секунд сайын іңгәлаған сәби дүние есігін ашады.

Соңғы жиырма жыл ішінде елімізде 1000 білім ордасы, 800 денсаулық сақтау нысаны салынды. Бұрын-соңды Қазақстанда болмаған

Сонымен қатар, конкурста мұнайшылар, мұғалімдер, спортшы-лар, дәрігерлер, өрт сөндірушілер, энергетиктер, экологтар отбасыла-ры топ жарды. Және бұл байқауға Серік Сәпиевтей Олимпиада чем-пионын тәрбиелеген Жұманғали Сәпиевтің отбасы да қатысты.

Республика көлемінде жеңімпаз болған Бимағанбетовтер – 8 ұл-қыз өсірген, олардан 33 немере мен оннан аса шөбере сүйіп отырған мәуелі шаңырақ. Әулет қариясы 83 жастағы Елтай Бимағанбетұлы – мәдениет саласының ардагері, Түркістан қаласының құрметті азаматы. Атап өткен жөн, Елтай ақсақал «Батаменен ел көгерер» атты республикалық баташылар байқауының да бас жүлдегері.

«83 жасқа келіп, Елбасының қолынан сый-сияпат алу – үлкен қ у а н ы ш . Б і з Е л б а с ы м ы з б е н мақтанамыз. Бұл байқауды өткізудің астарында Елбасының мақсаты, мүддесі – ұлттың санын, сапасын арттыру жатқаны анық. 1894 жылы Ахмет Байтұрсынов «Қазақ» газетінде «Әлхамдулиллә, 6 мил-лион қазақпыз» деп айтқан. 120 жыл өтті ұлтымыз әлі 18 миллионға жетпеді. Басымызға түскен түрлі зобалаң салдарынан 4 млн 650 мың адамнан айырылдық. Бізге көбею керек және ұрпақ сапалы болу үшін балаға дұрыс тәрбие беру қажет» дейді Елтай Бимағанбетұлы.

Орынбек ӨТЕМҰРАТ

күрделі операциялар жасалатын бол-ды. Соның нәтижесінде адамдардың орташа ғұмыр жасы 70 жасқа жетті. Әлем бойынша ең жас елміз. Ел тұрғындарының орташа жасы – 26 жас, ал АҚШ-та – 36, Еуропада – 41 жас. Бұл – дұрыс таңдау жасап,


Өзіміз қызыға қарайтын еуропалық мемлекеттердің көбінде азаматтар мереке күндері жұмыс істеп, кейін оны жылдық демалы-сына қосып алады. Филлипиндік болсаңыз, жағдайыңыз одан да нашар болар еді, өйткені, оларға жылына бас-аяғы бес-ақ күн ақылы демалыс тиеді. Қазақстанда қызметкерлерге ұзақтығы 24 күнтiзбелiк болатын жыл сайынғы ақылы еңбек демалысы тиесілі (Қазақстан Республика-сы Еңбек кодексінің 101-бабы-на сәйкес, егер қызметкерлердiң жекелеген санаттары үшiн көп күн саны көзделмесе). Оның сыр-тында кейбір салада кәдімгідей кеңшілік бар. Мысалы, мемлекеттік

Сол күні «Астанателеком» ҚТО Бас дирек-торы Ермек Қуанышбеков бірнеше сағат «160» қызметінің маманы ретінде елордалықтарға қалтқысыз қызмет көрсетті. Бұл ретте Ермек Болатұлы қала тұрғындарынан келіп түскен әртүрлі сұрақтарға жауап беріп, олардың өтініш-тілектерін қағазға түртіп отырды.

– А с т а н а л ы қ а б о н е н т т е рд і б і з д і ң жұмысымыздағы жаңа қызметтер қатты қызықтырады екен. Бұл ретте олар алдағы

«ÀÑÒÀÍÀÒÅËÅÊÎÌ» ÊÒÎуақытта ұйымдастырылатын акциялар жөнінде, тарифтер, телекоммуникация қызметтері үшін төлем төлеудің тиімді әдістері туралы, сонымен бірге жаңа телефон орнату жайын-да кеңірек білгісі келетіндіктерін жеткізді. Ең бастысы, біздің орталыққа хабарласқан қала тұрғындарының көпшілігі «Астанателе-

ком» ҚТО-ның жұмысына жақсы баға беріп, қызметкерлеріміз жайлы жылы пікірлерін білдірді. Мен, әрине, соған қуандым. Біз үшін клиенттеріміздің сенімі бәрінен де жоғары, - деді Е.Қуанышбеков.

Жалпы, « Астанателеком» ҚТО-ның халықпен байланыс орталығында 40-тан астам

оператор жұмыс істейді. Олар күн сайын 4 мыңға жуық абонентке, ал әр оператор бір күннің ішінде 100 абонентке қызмет көрсетеді.

Қалалық телекоммуникация орталығының техникалық директоры Александр Герась-ко болса сол күні техникалық қызметкер кейпіне еніп, күні бойы абоненттердің үйлеріне барып, инсталляциялар жасаумен, байланыс желілеріндегі ақауларды жойып, профилактикалық жұмыстарды жүргізумен айналысты. Техникалық қызметкерлердің жұмысын көзімен көріп қана қоймай, сол жұмыстарды өз қолымен атқарып қайтқан директорға бұл іс жақсы таныс. Өйткені, А .Герасько еңбек жолын монтер болып бастаған болатын. Сондықтан осы жұмыстарды атқара жүріп, ол жастық шағын, сол кездің қиындықтары мен қызықтарын есіне алды.

Техникалық директордың айтуынша, бүгінгі таңда «Астанателком» ҚТО-ның телеком-муникациялар желілерінде барлығы 530 қызметкер жұмыс істейді. Бұл ретте желі жұмысына үнемі талдау жүргізіліп, DossierQA бағдарламалық кешені арқылы клиенттермен

сауалнама ұйымдастырылып тұрады. Ол, әрине тұрғындармен арадағы байланысты нығайтып, көрсетілетін қызмет сапасын жақсартуға және желіде болатын ақауларды азайтуға мүмкіндік береді.

Акция аясында коммерциялық директор Даркүл Мешітбаева да орталық агенттікте абоненттерді қарсы алып, оларға жаңа қызметтер, инфокиоскілер арқылы төлем төлеу жөнінде консультациялар берді. Осыдан жиыр-ма жыл бұрын телекоммуникация қызметтерін ұсыну орталығының бастығы болып жұмыс істеген ол мұнда келген тұрғындар арасын-да сауалнама жүргізді. Соның нәтижесінде абоненттердің 95 пайызы «Астанателе-ком» қызметіне көңілі толатындықтарын жеткізген. Осыған орай, коммерциялық ди-ректор қуанышын жасыра алмады. «Халықпен жұмыс істей жүріп, олардың біздің қызметімізге алғыстарын білдіргенде, сөз жоқ, өзім де шексіз

риза болдым. Ел игілігі үшін еңбек ету қандай бақыт!» деді ол.

Мамандардың мәлімдеуінше, «Астанате-леком» ҚТО қазіргі кезде 248 мыңнан астам абонентке қызмет көрсетеді екен. Соның ішінде 20 мыңға жуық тұрғын iD Phone сауда белгісімен sip-телефония қызметін пайдаланса, ғаламтор желісін кең жолақты қатынау қызметі арқылы пайдаланатындар саны 106 мыңнан асады. Ал, тұтынушылардың 37 мыңнан астамы iD Net қызметіне және 35 мыңға жуығы iD TV қызметіне қосылыпты.

«Біз сіздерді жақсы көреміз!» атты шара соңында мерекелік акцияға қатысушылар қазақтелекомдықтарды 20 жылдық мерей-тойымен құттықтап, ізгі тілектерін жеткізді. «Қазақтелеком» – барлық істі уақытында, сапалы әрі адал атқаратын сенімді компания екенін ескере келе, олар аталмыш орталық қызметтерін қолданатындықтарын айтып, абоненттерге деген қамқорлықтары үшін ризашылықтарын жеткізді.

Гүлбаршын ӨКЕШҚЫЗЫ

қызметшілерге – 30 күн, әскерилерге – 30 күннен 45 күнге дейін (қызмет атқарған еңбек өтілі мен еңбектеріне байланысты), педагогтерге – 56 күн; мектепке дейінгі және қосымша білім беру ұйымдарының педагог маманда-ры үшін 42 күн маусымдық демалыс беріледі. Ал, 1 және 2-топтағы мүгедек қызметкерлердің межелі күннен тыс кемінде 15 күн қосымша демалыс алу-ына құқығы бар.

Израильде азаматтарға жұмыс өтіліне байланысты 10 күн мен 24 күн арасында ақылы демалыс беріледі (Мыс.:1-4 жыл арасында жұмыс істегендер – 12 күн, 5 жыл жұмыс істегендер – 14 күн. Оның сыртында кейбір мамандықтар бой-

ынша сауықтыруға арналған демалысқа – 6 күн, денсаулыққа зиянды жұмыстарға 12 күнмен қоса 500 доллардай жәрдемақы беріледі. Жапонияда да осыған ұқсас дефференциалды тәртіп орнаған. Яғни, әркімге – еңбегіне қарай. Бірақ, бір қызығы, жапондықтардың басым бөлігі демалыстың жартысын ғана пай-даланады екен. Өйткені, екі қолды бос қойып, емін-еркін жүру бұл халықтың өмір ырғағына мүлде қайшы.

Керісінше, кейбір еуропалық елдерде бізге тән жайбарақаттық бар сияқты. Мәселен, Ресейде 28 күнтізбелік еңбек демалысы беріледі. Оған 14 мемлекеттік ресми мереке күндерін қоссақ, ресейліктер жылына бақандай 42 күн тынығады екен. Ағылшындар да айға жуық аяқ суытады. Оған 8 мемлекеттік ресми мереке күндерін қоссақ, ұзын-ырғасы 36 күн демалады. Италиялықтар 11

мемлекеттік ресми мереке күнін есепке алғанда, 31 күн жұмысқа бас қатырмай өмір сүру бақытына ие болады.

Ал, әлемнің кейбір халықтары жыл он екі айды қыбыр-қыбыр тіршілікпен өткізе ме деген әсерде қаласың. Мысалы, заң бойынша Сингапур мен Гонконгта

– 7 күн, Оңтүстік Кореяда – 10 күн, Қытайда – 11 күн, Индияда 12 күн ақылы демалыс беріледі екен. АҚШ-та арнайы ақы төленетін жылдық демалыс заң бойынша мүлдем бекітілмеген. Қызметкерін қашан, қанша мерзімге жіберетіндерін әр ме-кеме өз бетінше шешеді. Соған сәйкес, АҚШ азаматтарының 25 пайызы бел жазбай жұмыс істеуге дағдыланған.

Қарап отырсақ, халқын си-рек «еркелететін» елдердің қай-қайсы да экономикалық ж а ғ ы на н қ у ат т ы . Ол а р бейнебір үздіксіз механизм іспеттес, енжарлыққа ұрынса,

қарқын алған шаруашылығын қожыратып алуы кәдік. Дегенмен, әркім «көрпесіне қарай көсіледі» емес пе? Біздің халыққа да сондай еңбексүйгіштік қасиет тілейміз.

Дайындаған Ерлан ЖҰРЫНБАЕВ

?



Құрметті сайлаушылар!

Менің сайлау ал дындағы б а ғд а р л а м а м Қ а з а қ с т а н Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың жүргізіп жатқан саяси және әлеуметтік-экономикалық бағытымен үндес. Биліктің барлық тармағымен сын-дарлы ынтымақтастықта болып табылатын негізгі мақсаттардың бірі екенін сезіне отырып, мем-лекет азаматтарының абсолюттік көпшілігі мүдделерінің іске асуы-на көмектесетін жоспарлар мен бағдарламалардың орындалуына ұмтылу барынша маңызды.

Мені Парламент Сенатына депутаттыққа сайлаған жағдайда барлық заңды әдістер мен тә сіл-дерді пайдалана отырып, бел-сенді заңнамалық әрекеттер ар-қылы өзімнің сайлау алдындағы бағдарламамның келесі жағ-дайларын жүзеге асыруға ұм-тыламын:

әрбір парасатты адамның және барлық қоғамның мүддесіне қызмет ететін егеменді, демо-кратиялық әлеуметтік бағдар-ланған мемлекетімізді әрі қарай нығайтуды;

заңдылық пен құқық тәртібін нығайтуды. Тиімді ұлттық экономикасыз

халықтың әл-ауқатының өсуі мүмкін емес. Осыған байланысты заңдық қор келесі жағдайларды қамтамасыз ет у і керек деп есептеймін:

э к о н о м и к а н ы ң б а р л ы қ саласындағы отандық өнді-рісті қолдауды, шетелге тау-ар шығарушыларды, ғылымды қажетсінетін және ресурс ты үнемдейтін өнімдерді шы ға-рушыларды қолдауды, ішкі және

сыртқы инвестициялардың құ-йылуы үшін қолайлы жағдайлар туғызуды, шағын және орта бизнестің дамуына мүмкіндік туғызатын жағдайларды әрі қарай жасауды, шикізат бол-майтын өнімдер саласындағы кәсіпкерлік ахуалды жақсарту арқылы қазақстандық әлеуетті өсіруді және импорттың орнына қолдануға мүмкіндік туғызуды.

Халықты өмір сүру үшін жай-лы жағдайлармен қамтамасыз ет у, мемлекет са ясатының тұрғын үй-коммуналдық ша-руа шылықты жаңғырт у мен байланысқан маңызды бағыты болып табылады.

Осыған байланысты, менің б а ғд а р л а м а л ы қ м а қс а т ы м – құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылыққа, энергия сақтау саласында эко-номика қорларын іздестіруге белсенді жәрдемдесу, Қазақстанда жаңа материалдар мен технологи-яларды қолдану механизміндегі кедергілер мен күрделіліктерді жою, сондай-ақ, қолданылатын м а т е р и а л д а р с а п а с ы н ы ң белгіленген нормативтерге сәйкестіктерін бақылау бойынша шараларды күшейту.

Елімізде әлеуметтік саясат белсенді жүргізілсе, азамат-тар дың құқылары мен еркін-дігі үшін жағдайлар жасалса, экономиканың дамуы тек сонда ғана адамдардың өмір сүруі нің сапасы мен деңгейіне қолай-лылық туғызады. Бүгінгі күні адами капиталға инвестиция жасау механизмін қалыптастыру көкейкесті мәселе екеніне се-нім дімін. Сондықтан да, елі-міздің барлық аумағындағы азаматтардың өмір сүру сапасын

көтеруге, адамның өз дегенін іске асыруына, оның ішінде кәсіптік қызмет істеуі үшін оңтайлы жағдайлар туғызуға, жас талант-тарды, рухани және табиғи қа-жеттіліктерді ынталандыруға, жастарды патриоттық тәрбиелеу бағытындағы бастамаларға ын-тагерлік білдіруге және қолдауға ниет етемін.

Мәдени құндылықтар мен тілді сақтаудағы жауапкершілік мемлекетке жүктелгенін түсіне отырып, мен өз бағдарламамды еліміздегі мәдениеттің, білімнің, шығармашылықтың дамуымен, халқымыздың мәдени, рухани құн дылықтарының әрі ана тілінің жандануы және сақталуымен бай-ланыстырамын.

Еліміздің жоғарғы заң шыға-рушы органы депутатының қыз-меті қабылданған нормативтік акті лерінің санымен ғана анық-тал майды деп есептеймін.

Қабылданған заңдардың бап-тары екіұдай түсінік беруіне жол бермеу үшін заң шығару қызметтерін жетілдіру қажет. Заңдарды жүзеге асыру механизмі заңнан туындаған актілерде емес, заңның өзінде барынша анық айтылуы керек. Ең бастысы, олар адамдар мен қоғамның игілігіне бағытталуы тиіс.

Бұл мәселелерді заңдық ше-шуде мен астананың мәслихат депу таттарының көмек пен қолдау көрсететініне өте сенемін!

Жақсыбеков Серік Ырыскелдіұлы 1956 жылы 1 наурызда Қостанай облысының Қарабалық ауданында туған. 1978 жылы Целиноград ауыл шаруашылық институтын «Ауыл шаруашылығын электрификациялау» мамандығы бойын-ша, 1997 жылы – Қазақ мемлекеттік басқару академия-сын «Халықаралық экономикалық қарым-қатынастар» мамандығы бойынша бітірді.

Еңбек жолын 1978 жылы облауылшаруашылық бас қар-масында АЕО-ның инженер-электрик лауазымынан бас тады, әртүрлі уақыттарда электр желілерінде, партиялық коми-тетте, қалалық атқару комитетінде жұмыс істеді, Ақмола облысы бойынша ҚР ҚМ-ның кеден басқармасын басқарды. 1997 жылдан бастап 2007 жылға дейін «Цесна» корпора-циясы» АҚ басқарма төрағасының лауазымында қызмет атқарды. 2007 ж. наурыздан бастап «Цесна» корпорация-сы» АҚ директорлар кеңесінің төрағасы лауазымына сайланды. 2012 жылдан бері Астана қаласы мәслихатының бесінші шақырылымының депутаты.

Ерекше еңбегі мен жетістіктері үшін «Құрмет» және «Парасат» ордендерімен, қайырымдылық және демеушілік қызметі үшін «Астана» медалімен, Қазақстан Республикасы Президентінің Құрмет дипломымен марапатталды.

Кандидатқа республикалық бюджеттен бөлінген

қаражаттан және Қазақстан Республикасы Парламент

Сенатына кандидат С.Р.Жақсыбековтің сайлау

қоры қаражатынан төленді.

Тү ркия Республикасының астанасы – Анкара қаласының атақты «Bengu» (Мәңгі) бас-па сынан Л.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінің ректоры, ҚР ҰҒА корреспондент-мүшесі, тарих ғылымының док-торы, халықаралық «Мәңгі Ел» ғылыми-көпшілік тарихи жур-налының бас редакторы Ерлан Сыдықовтың «Шәкәрім» атты танымдық-ғұмырбаяндық кітабы түрік тілінде жарық көрді.

Әлемдік руханият тарихында орны бар қазақ тұлғасы туралы түркі тіліндегі тұңғыш рет шық-қан толымды еңбекті тіл маманы, PhD Ләззат Орақова аударса, ла-йықты баспадан шығаруға Түркі академиясының президенті Дархан Қыдырәлі айрықша еңбек сіңірген.

– Мен бұл жаңалықты естіп қатты қуанып тұрмын. Абайды, Шәкәрімді, Мағжанды – ақын деу аз, бұлар – Түркі дүниесі мәде-ниетінің алтын көпірлері. Юнус Эмре мен Шәкәрім Құдайбердіұлы поэзиясында ортақ сарындар өте көп. Мен Шәкәрімді қазақша оқыдым. Ойы терең, халық тағ-ды рына ерекше қам жеген бұл

ақынды Түркия білсе ғой деп жү ре тінмін. Құрметті ректор Ер-лан Сыдықов кітабының түрікше ау дармасын шын ықыласпен қабыл дадым. Түрік-қазақ мәдени байланыстары бұдан әрі де арта беретініне сенімдімін, - дейді Юнус Эмре атындағы Түрік мәдениет орталығының директоры Ибраһим Йылдырым. Ал Еуразия Жазушы-лар одағының төрағасы Жақып Өмерұлы «Бұл кітапта Шәкәрімнің қазақ мәдениеті мен әдебиетіне және санасына қосқан үлесін Ерлан Сыдықов мырза жаңадан қарас-тырады. Оқырмандарға осы кітап-ты оқуға кеңес беремін» дейді.

Жалпы ақын, д інтанушы, ше жіреші, ойшыл Шәкәрім Құ-дай бердіұлы туралы бұл ғұ мыр-баяндық кітаптың түрік оқыр-мандарына жетуі мен танылуы – Қазақстан әдебиеті мен мә де-ниеті үшін үлкен олжа әрі Тәуел-сіздік пен Елбасымыз жүр гізіп отырған салиқалы сая саттың үл - кен жемісі. Ұлтымыздың қайрат-кер лері мен санат керлерін уақыт-ты жоғалтпай осылайша әлемге кең таныта білсек, елдігімізге – ме-рей, мемлекетімізге – мақтаныш.

-

– Қазақ елі әлемге төлтума салт-дәстүрімен, ұлтты ұлт жасаған қайраткерлерімен танылады. «Жақыныңды жаттай сыйла, жат жанынан түңілсін» деген нақыл сөзде көп мағына бар. Профессор Ерлан Сыдықовтың ЖЗЛ сериясымен шыққан «Шәкәрімін» ықыласпен оқып шыққан едім. Енді оның түрік тіліне аударылып жариялануы бәрімізді қуантып отыр. Шәкәрім дәуірі – Шығыспен, Түркі дүниесімен тығыз байланыстағы дәуір. Сондықтан ақиқат пен шындықты иманнан, па-расаттан іздеген қазақ ақынын жаңа Түркия оның замандастарымен салыстыра отырып, жаңаша тануы қажет деп ойлаймын.

– Біз іссапармен Түркияда жиі боламыз. Зиялылармен шүйіркелесе кетсеңіз, ортақ тұлғаларымыз бен Стамбұлмен байланысы болған кісілерге ықыласы ерекше ауады. Мысалы, олар Шәкәрімді тереңірек білгісі келеді. Ерлан Бәтташұлының мына еңбегі сол сұранымды лайықты қанағаттандырады деп есептеймін. Мен түрік тіліндегі «Шәкәрімнің» электрондық нұсқасымен таныстым. Сәтті шыққан. Түркия оқырманы бұл кітаптан көп нәрсе олжалайды деп ойлаймын. Алдағы уақытта Шәкәрім поэзиясын жолма-жол түрікшеге аударуға қол жеткізсек, тіпті жақсы болар еді.

Базарбек ТҮКІБАЕВ


(Басы 1-бетте)

– Бұл жиын осы күндері елор-дада өтіп жатқан Татарстан Республикасының күндері ая-сында ғана емес, жалпы екі елдің өзара экономикалық қатынасын жаңа деңгейге көтеру мақсатында өткізіліп отыр. Сондықтан да, осы басқосудың маңызы еліміз үшін аса жоғары. Қазақстан мен Татарстан тарихи тамыры терең бауырлас ел-дер. Ежелден жалғасып келе жатқан мәдени-рухани байланысымызды қазіргі күндері тұрақты да, болашағы зор сауда-экономикалық қатынастар одан әрі нығайта түсуде. Бүгінгі таңда екі ел арасындағы сауда ай-налымы шамамен 1 млрд АҚШ долларын құрап отыр. Бұл – өте жақсы көрсеткіш. Осымен тоқтамай, жеткілікті қорымыз болғандықтан, экономикалық әлеуетті арттыруға әлі де мүмкіндіктеріміз мол деп есептеймін, - деді Иманғали Тасмағамбетов өзінің кіріспе сөзінде.

Одан кейін қала әкімі қонақ-тарды елорданың әлеуметтік-экономикалық көрсеткіштерімен таныстырды. 16 жыл ішінде Астана қарқынды түрде дамығанын атап өткен ол кейбір жетекші салаларға ерекше тоқталды. Соның ішінде осы күндерге дейін тұрғын үйдің 12,5 млн шаршы метрі пайдалануға беріліп, 18 мың отбасы немесе 60 мың адам баспанаға ие болғанын, жыл сайын 1 миллионнан астам шаршы метрді тапсыру үрдіске ай-налғанын айтып өтті. Астана ауыр өнеркәсіптің емес, шағын және орта бизнестің динамикалық даму-ына бағыт алған қала екенінін астын сызып көрсетті. Бас қаламыз өзін-өзі асырайтын деңгейге жеткенін, келесі жылдан бастап рес-публикалық бюджеттің донорына айналатынын еске салды.

Еліміздің экономика-сына инвестиция тарту – бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі болып отыр. Елордада мұның алғышарттары жасалған.

– «Астана – жаңа қала» арнайы экономикалық аймағы мемлекетімізге де, инвес-торларға да ұтылмайтын жағдай тудырып отыр. Инвесторларға Индустриалды парк аумағында ең тартымды шарттар негізінде жер телімдерін, инженерлік инфрақұрылымдарды пайдалануға беруге біз дайынбыз, - деген Иманғали Нұрғалиұлы сол аумақта жұмыс істеп жатқан 20 кәсіп орын жайлы хабар берді. «ЭКСПО- 2017» халықаралық көрме сінің өтуіне байланысты әзірленіп жат-қан жобалармен таныстырды.

Қазақстанға келетін инвес-торларға белгілі бір жеңілдіктер жасалған. Ол жөнінде Бақытжан Сағынтаев әңгімеледі. «Инвестор-лар кор поративті кіріс салығы және жер салығынан 10 жылға, мүлік

БИЗНЕСМЕНДЕРiНiн БАСкОСУЫБАУЫРЛАС ЕЛДЕР

дөңгелетуге қолайлы жағдай туды-ратынын жеткізді. Соның ішінде 2015 жылдың 1 қаңтарында кедендік бақылау рәсімі жеңілдетілгенде қажетті құжаттар азайтылатынын, сол себептен тауарлардың шека-радан өтуі жылдамдатылатынын айтып өтті.

Татарстаннан Астанаға келген делегацияда 700 адам бар. Олардың 65-і өндіріс ошақтарының бас-шылары. Осыны айтқан Равиль Зарипов Татарстанның эко -но микалық әлеуетімен таныс-

тырды. Оның сөзінен елде мұнай-химиялық, машина құрастыру өндірістері мен қорғаныс кешені жақсы дамығаны айқындал ды. Мәселен, «Татмұнай» ком-паниясы жылына 32 млн тонна мұнай өндіретін ірі кәсіпорын саналады. Одан бөлек осы саладағы «Ниж-некамскнефтехим» ашық

акционерлік қоғамы бар. Татар-станда шығатын «Камаз» жүк көліктері бұрыннан әйгілі. Онымен қоймай, бұл елде «Ford Sollers» бірлескен кәсіпорыны «Ford» жеңіл көліктерін шығарады екен. Екі жыл ішінде бұл кәсіпорын 40 мың көлік жасап шығарыпты.

Осылардан бөлек ұшақ пен тікұшақ құрастыратын зауыт-тар жұмыс істейді. Татарстанда құрастырылатын «Ми-17» мен «Ми-38» тікұшақтары Равиль Зариповтың айтуынша, Қазақ-станға таңсық емес. Бүгіндері олар нарыққа «Ансат» аталатын жаңа тікұшақпен шығып отыр. Әскери мақсатта пайдаланылатын бұл әуе техникасының жыл соңына қарай азаматтық бағыттағы түрі

сатылымға шықпақ. А.М.Горький атындағы Зеленодольск кеме жасау зауыты суда жүзетін техниканы шығаруды жолға қойған.

Қазан қаласында Алматыдағыдай метро құрылысы да жүргізілуде екен. «Бүгінгі күнге 16 шақырымды құрайтын 10 станция жұмыс істеп тұр. Станциялар санын 17-ге жеткізуді мақсат етіп отырмыз» деді Татарстан вице-премьері бұл жөнінде.

Иманғали Тасмағамбетов оның назарына метроға пайдалануға келетін Астанада «Тұлпар-Тальго» жолаушылар вагондарын, электро-воздарды шығаратын зауыт барын салды.

2009 жылы Татарстанда Шығыс Европадағы ең ірі IT-парк іске қосылған екен. Бұл парк халықты ақпараттық қызметпен қамтамасыз етіп, өндіріс ошақтарына да ақ па-раттық қолдау көрсетіп келеді.

«Біз қай салада болсын ашықпыз. Әсіресе, өнеркәсіп саласында жи-нақтаған тәжірибемізбен бөлісуге әрқашанда дайынбыз» деп түйіндеді сөзін Равиль Зарипов.

ҚР Инвестиция және даму ми-нистрінің орынбасары Ерлан Сағадиев еліміздегі инвестициялық жұмыс жайлы хабар берді. Әсі-ресе,«KAZNEX INVESТ» экспорт және инвестициялар жөніндегі ұлттық агенттігінің қызметі жай-лы жан-жақты әңгімеледі. Одан кейін осы агенттік пен Татарстан Республикасының Өнеркәсіп және сауда министрлігінің арасында ынтымақтастық туралы екі жақты келісімге қол қойылды.

Аманғали ҚАЛЖАНОВ

салы ғынан 8 жылға босатылған. Нысан пайдалануға берілгеннен кейін мемлекет инвесторлардың капиталдық шығандарының 30 пайызын өтейді» деді Премьер-

министрдің бірінші орынбаса-ры. Үкімет тарапынан кәсіпкерлік қызметті реформалау ісі қолға алынғанын атап өткен ол бұл жағдай кәсіпкерлерге бизнестерін



Саналы адам қай кезде де өз халқының, ұлтының намыс туын ұстаушы.

Иә, рас, ел абыройы, ұлт намысы ханға да, қараға да ортақ.

Сол намысты өзінің жеке ар-намысындай биік қойып, қолындағы туды жықпай, Мағауинше айтқанда, түрегеп тұрып ба-сын кестіргендер, иілмей көз жұмғандар қаншама?! Ондай аласармаған, керісінше ерлік биігінен түспеген жандардың арасын-да әйел-аналар да аз емес.

Солардың бірі, көптің бірі ғана емес, тарихта есімі алтын әріптермен жазылып қалған, шартарапқа аты аңыз болып та-рап, талайлардың терең толғанып, тың туынды жазуына түрткі болған тұлға – әйгілі Сүйінбике. ХҮІ ғасырдағы Қазан хандығының патшайымы.

Барлық тарихшы, әдебиетші, жалпы көзі қарақты оқырман жоққа шығара алмайтын бір жәйт, Сүйінбике – бүкіл түркі жұртына ортақ тұлға.

Х а л ы қ а р а л ы қ « А л а ш » ә д е б и сыйлығының иегері, жазушы Шәрбану Бейсенова өзінің «Жұлдыз» журналына жариялаған зерттеу мақаласында Қазан хандығын отаршылардың сұқ қолынан қорғау үшін жан аямай қарсы тұрған патшайымның шыққан тегі, өскен ортасы, жалпы өмірі жайлы біршама баяндаған.

«Ол (Сүйінбике. – ред.) – XIV ғасырда Алтын орданың хан тағына кімді отырғызып, кімді алып тастауды бір өзі рет-теп, ашса алақанында, жұмса жұдырығында ұстаған өте ықпалды тарихи тұлға, ел бастаған көсем, ту ұстаған қолбасы, сөз бастаған шешен Едіге бидің ұрпағы. Біз мұны шежірешілердің жазғанына сүйеніп айтып отырмыз. Едігенің бір баласы Нұрадын. Нұрадыннан – Уақас, Уақастан – Мұса, Мұсадан Жүсіп туады. Жүсіптің көптеген ұлдары болған, соның арасындағы жалғыз қызы осы Сүйінбике екен» дейді Ш.Бейсенова өзінің жазбасында.

Өз заманында Жүсіп те би болып, елінің бірлігі мен ынтымағы үшін сөз бастаған, көпті сөзіне ұйыта білген беделді тұлға болған деседі. 1533 жылы он жеті жасқа толған сұлу қызы Сүйінбикені Қазан ханы Жанәліге ұзатады. Билік үшін талас-тар-тыс белең алып, хандықтан береке кеткен уақытта Жанәлі хан қаза табады. 1535 жылы қазандықтар Жанәлі ханның жиені, Қырым ханзадасы Сапагерейді жаңадан хан сайлайды.

«Сол кездегі заңдылық бойынша,

жаңадан таққа отырған хан жесір қалған ханымның әмеңгері болып саналатын. Сол дәстүрге сай, Сүйінбике Сапагерей ханға тұрмысқа шығады, – дейді Шәрбану Бейсе-нова мақаласында. – Сүйінбикенің бұл күйеу жігітке көңілі толып, жүрек қалауын тапқандай бір серпілісті күй кешеді. Хандықтағы үлкенді-кішілі істерге араласа бастайды. Сапагерей де зерек те сергек зайыбының билікке араласуын шектемейді.

Осы тұста тағы да елден тыныштық кетеді. Бұрындары түркі халқының ұлы мемлекеті – Алтын ордаға кіріптар болып, алым-салық төлеп келген Мәскеу княздігі бұл уақ күшке енген еді. Өзін Руссия деп атаған орыс мемлекеті отарлық саясатын Қазан хандығын талқандаудан бастауды көздеген болатын.

Қаһарлы Иван (Иван Грозный. – ред.) үлкен дайындықтан кейін 1549 жылдың күзінде Қазан хандығына шабуылдайды. Сол тұста Сапагерей хан белгісіз жағдайда қаза болады. Бұл жайында: «Ашық соғыстың үлкен шығынға түсетінін аңдаған Руссия Қазан хандығын іштен ірітуге, іріткі жасауға көшеді. Хандықтағы әміршілердің алауыздығын ушықтырып, зымиян әрекеттермен хан тағына өздерінің айтқандарынан шықпайтын «қуыршақ» ханды қоюды ойластырады. Елінен безген, намыссыз сатқындардың көмегімен игі жақсылардың көздерін бір-бірлеп жояды. Осындай опасыздықтың сал-дарынан, күмәнді жағдайда, Сапагерей мерт болады» депті Шәрбану Бейсенова өзінің зерттеу мақаласында.

Осылайша үш-төрт жасар ұлымен жесір қалған Сүйінбике билікті өз қолына алып, Қазан хандығын тәуелсіз сақтап қалу үшін жан аямай күреске шығады.

Осы тұста айта кетер бір жайт, Сапагерей ханның Сүйінбикеден бұрынғы үлкен ханым-дарынан да ұлдары болған. Алайда, Сапагерей өзінің көзінің тірісінде Сүйінбикеден туған Өтемісгерейді мирасқорым, келешек тақ иесі деп танып кеткен екен. «Сол себепті үш-төрт жасар Өтемісгерей хан тағының мұрагері деп жарияланады да, ол кәмелетке толғанша оның ісін атқарушы (регентша) бо-лып Сүйінбике таққа отыруға мәжбүр болады. Қазан хандығының билігіне Сүйінбике осылай келген-ді...» дейді Шәрбану Бейсенова.

Адамның қажыр-қайратының, намысының, мінезінің сыналатын тұстары болады. Сүйінбикенің тарих алдында сынға түсіп, аңыз анаға айналуына себеп болған жағдайлар да ол билікке келген тұстан бастап орын алған.

Тағы да тарих беттерін парақтасақ, Руссия-

мен арадағы біраз уақытқа созылған соғыстан кейін әскери күштердің теңсіздігінен, дер кезінде жан-жақтан көмек келмеуі салда-рынан Қазан хандығы құлағаны белгілі. Басқыншылар елін қорғау үшін күрескен Қазан тұлғаларын тегіс тұтқынға алған еді. Тұтқындар қатарында Сүйінбике мен ұлы Өтемісгерей де Мәскеуге жөнелтіледі.

Тағы да Шәрбану Бейсенованың сөзіне сүйенсек: «Сүйінбикенің өз басы көп қорлық-зорлық тартады. Бірақ тәкаппар жанның рухы сынбайды, Қаһарлы Иван ал-дында басын имейді».

Орыс билеушісі бойында түркі әйелдеріне тән тектілік бар, ер мінезді, сұлу, ақылды Сүйінбикенің сағын сындырудың амалда-рын ойластырады. Оны өлтіруден тіксінсе керек. Сөйтіп, әуелі ұлын тартып алып, Өтемісгерейді христиан дініне енгізеді. Шоқындырып, оған шіркеуде мойнына крест тағады. Александр деп басқа ат береді. Ал, Сүйінбикенің өзін 1553 жылы Василий князьдің оң қолы болған, талайдан бері орыс әскеріне болысып, Қазан хандығына қарсы соғыстарда да көзге түсіп жүрген Шах-Әліге әйелдікке береді.

Мұның бәрі, әрине, арлы әйел үшін қорлықтың, зорлықтың шегі еді. Алайда, Сүйінбике басынан бақ тайып, қолынан билік кетсе де, елі Руссияға отар болып, бодандыққа түссе де, өз бойындағы рухын өлтірген жоқ.

Бұл сөзіміздің бірнеше дәлелі бар.«Сүйінбике көп уақыт Сапагерейді

жоқтап, дауыс салып жылаумен болады. Жоқтаудың сөзін өзі жанынан шығарып, ескі мақаммен зарлап айтады екен. Қазан хандығында бұрын әйелдің ондай дауыс салып, зарлап жоқтау айтып жылау дәстүрі болмаған көрінеді. Хан мешітінің имамы Құл-Шәріп бастаған ақсақалдар келіп, тоқтау айтса да Сүйінбике жарының қазасынан кейін көпке дейін өкінішін, күйігін баса алмай, ұзақ-ұзақ жоқтау айтуын қоймайды. Оның қайсыбірі бірнеше сағатқа созылатын болған. Ол жоқтаулардың кейбір үзіктері ел есінде әлі күнге дейін сақталған. Оны Сүйінбике бәйіттері деп тебіреніспен атайды. Оның кейбіреулерін халық жырлары басылған жинақтардан таптық» – дейді Шәрбану Бейсенова.

Уақыт өте келе, қайғысын жеңіп, сабырға келген Сүйінбике Сапагерей жерленген хандар қорымындағы биік жотаның үстіне көрнекті белгі тұрғызуды қолға алады. Сөйтіп, сол төңіректегі атақты ұсталарды шақыртып, күйдірілген қызыл кірпіштен өріп мұнара тұрғызуды тапсырады.

Бүгінде Қазан қаласындағы көрнекті

ескерткіштердің біріне айналған жеті қ а б а т т ы м ұ н а р а с о л С ү й і н б и к е н і ң салдырған мұнарасы болатын. Қазіргі күні ол «Сүйінбике мұнарасы» аталады.

Сүйінбикенің жасынан бәйіттер жаза-тыны болған. Атадан қанға сіңген қасиет болса керек, даңқты әйел сөз өнерінен алыс емес еді. Торыққанда, қиналғанда, жалпы адам баласы бастан кешетін айтулы сәттерде Сүйінбике де бәйіттер жазып, жан жұбатқан...

Мәскеуде шоқындырылып, Александр аталған Өтемісгерей алты жастан асқанда қайтыс болады. Яғни, Руссия билігі бала-ны жастай өлтірткізіп жібереді. Сол тұста Сүйінбике:

Ғаріп балам ӨтәмешАлты жасқа енді жеттің,Пәни дүниеден өттің.Сөйтіп менің бір қайғымды кеміттің - деп,

зар еңірейді...Баласын кім өлімге қияды дейсің?! Іштен

шыққан перзентінің ажал құшқанын құптау аналарға тән мінез бе? Жоқ, әрине. Алайда, Сүйінбике ұлының дүние салғанын «бір қайғысының кемігеніне» балайды. Неге?

«Иә, оның мәнісі тереңде. Сүйінбикедей нағыз мұсылман әйелі үшін баласының шоқынғаны ауыр жаза еді. Ал, ол қайғыны өмір бойы көтеріп жүру баласы үшін де азаптың азабы екенін бүкіл жан дүниесімен ұғынған ана баласының содан азат болғанына «бір қайғым кеміді» демеске лажы жоқтай» дейді бұл жөнінде Шәрбану Бейсенова.

Расында, қажет кезде қол бастаған, ел бастаған әйел-аналар аз емес. Тұмар, Қызай, Айбике, Гаухар, Сапура, Абақ, тағы басқа есімдер тарихта өткен даңқты әйелдердің құрметіне қойылған. Ал, Сүйінбикенің тағдыры отаршылдыққа қарсы шығып, елінің азаттығы үшін жан аямай күресіп өткен Бо-пай ханша Қасымқызының тағдырына ұқсас екенін айту ләзім. Елін азаттық үшін үндеп, құлдыққа көнбеуге, отаршылдарға қарсытұруға шақырған Бопай ханым өмірге алты ұл әкеліп, алты б а л а с ы м е н б і р г е қыран-кесті майдан-дарда ерлік танытқан деседі. Сүйінбикенің де мұраты сол еді.


Ар-намысты биік ұстау, еңсесі биік, саналы, азат ұрпақ тәрбиелеу тұрғысында бұл есімдердің қай-қайсысы да бүгінгі қазақ қыздарының қастерлісіне айналуға тиіс. Әлбетте, Сүйінбике де.

Бұл жөнінде Шәрбану Бейсенова былай дейді:

« С ү й і н б и к е т у р а л ы т а л а й шығармалар жазылған. Татар халқы да, түріктер де, тіпті, орыс қаламгерлері де Сүйінбикені жаз-ды. Біздің ғалым-жазушы ағамыз М ұ х т а р М а ғ а у и н а й т қ а н д а й ,

Ноғайлының көптеген рулары кезінде Қазақ хандығы деп атала-тын жас мемлекеттің құрамына енген. Сондықтан біз Ноғайлы дәуірінің ақындарын, ойшылдарын: Сыпыра жырауды, Асан қайғыны, Қазтуғанды, Шалкиізді, Доспамбетті қазақ ақындары десек, Сүйінбике де түбі бір түркінің айымы бо-лып шықпай ма? Әрі ұлт азаттығы ж о л ы н д а ғ ы а л ғ а ш қ ы қ ұ р б а н асылдарымыздың бірі емес пе?»

Ал Сүйінбикенің арғы атасы Едігені кім қазаққа жат дей алады?!.

Нәзира БАЙЫРБЕК

Т а т а р с т а н ө н е р п а з д а р ы «Сәләм, сәләм!» деп әндетіп, асқақ үнмен сахна пердесін т ү р д і . О д а н с о ң т ө р г е к ө т е р і л г е н Т а т а р с т а н н ы ң президенті Рустам Минниха-нов пен Астана қаласының әкімі Иманғали Тасмағамбетов сөз сөйлеп, төс қағыстырып бауыр-лас елдің белгісін танытты.

Т а т а р ж е р і н д е т у ы п , Қазақстанда өмірі өткен, екі елге де ортақ композитор Ла-тиф Хамидидің қазандықтар орындалған «Қазақ вальсі» туыс елдің туындысындай әсер қалдырды. Сонымен қатар, сах-нада Артур Мингазов, Марат Галимов, Регина Валива, Илюса Хузина, Ахмет Агади, Артур Ис-ламов және «Қазан», «Шарм» би ансамблдеріі мен «Салават» театрының баяншылар квартеті өз өнерлерімен көрерменді тәнті етті.

Татар өнерін тамашалауға кел-ген қаламыздағы қарттар үйінің 72 жастағы тұрғыны Тохтагунов Гулмира: «Біздің қарттар үйінде 17 татар ұлтының өкілі бар.

Бәріміз Татарстаннан келген бауырларымызды зор ықыласпен қарсы алуға келдік. Қазақ пен татар – туыс ұлт. Біз бұл жерде өз жерімізде жүргендей өмір сүреміз» дейді ағынан жарылып.

Филология ғылымдарының докторы, профессор Дихан Қамзабекұлы өз сөзінде «Қазақ пен татар достығының тари-хи негіздері, арналары арыдан басталады. ХХ ғасырда біздің әдеби кітаптардың, фольклорлық шығармалардың жарық көруіне татар баспагерлерінің еңбегі сіңген. Бұдан бөлек, қазақ зия-лылары мен татардың беткеұстар тұлғалары тығыз байланыста болған. Айта берсек, көп, бұл бір ғана мысалы. Татарстан – Ресейдің құрамындағы автоном-ды республика. Сондай ортада татар халқы өзінің рухани менін сақтап қалу үшін қаншама сүбелі еңбектер атқарып жатыр. Соның бір көрінісі – бүгінгі айтулы күн» дейді.

Орынбек ӨТЕМҰРАТ



Байқаудың алғашқы кезеңінде әр қатысушы біреулері өлеңмен, біреулері қара сөзбен өздерін таныстырды. Алғашқы болып шыққан павлодарлық Артур Бартельдің ана тілімізге қызуғышылығы сегізінші сыныпта оқып жүргенінде оянған екен. «Абай оқуларына» да қатысыпты. «Өзге тілдің бәрін біл, өз тілінді құрметте» деп Қадыр ақын айтпақшы, неміс тілін де үйренген ол қазірде Керекудегі «Возрождение» неміс қоғамында Гете тілін өзгелерге үйретіп жүр.

Қызылордадан келген ұлты шешен Даг-мара Гутаусова Сыр елі – жыр елі екенін дәлелдеді. Кентаулық Надима Насированың сөзінен оның физика пәнінің мұғалімі, екі қыз, үш ұлдың анасы екенін білдік. Арыстан

КАЗАК ТIЛIНIН КАДIРI– Елімізде «Тіл

туралы» Заңның 25 жылдық мерей-тойын атап өтіп жатырмыз. Осы Заң алғаш рет 1989 жылы 22 қыркүйекте қабылданған болатын. Дәл сол кезден бастап өз елінде, өз жерінде ұзақ жыл-дар бойы өгейлік көрген қазақ тілінің бойына жан кірді, тамырына қан жү-гірді. Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев «Қазақстан – 2050» Стратегия-сында «Қазақстанның болашағы – қазақ тілінде» дегені баршаға әйгілі. Шындап келгенде, тілге деген көзқарас – елге деген көзқарас. Қазақ тілі – Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі. Ата Заңымызда тайға таңба басқандай етіп осылай анық жазылған. Сондықтан, тілімізді конституциялық мәртебесіне сай кө-теріп, тұғырын нықтау – Қазақ елін өзінің Отаны деп санайтын әрбір аза-маттың қасиетті борышы. Мысалы, Ресей Федерациясында орыс тілінсіз өмір сүру мүмкін емес. Ұлыбританияда ағылшын тілін, Жапония жапон тілін білмеген адам сол елдің қоғамында өзін еркін сезіне алмайды. Біз де біртіндеп осыған келе жатырмыз. Оған барлық жағдай жасалған. Соңғы үш жылдың өзінде мемлекеттік тілді дамытуға бюджеттен 10 миллиард теңгенің бөлінуі – осының айқын дәлелі. Қажетті оқу-әдістемелік құралдар да, оқытатын білікті мамандар да жеткілікті. Бізге қазір керегі – мемлекеттік тілге деген қамқорлық, мемлекеттік тілге деген жанашырлық және ең бастысы – мем-лекеттік тілді үйренем деген ниет.

жеткен Анна Шолгина сатирик Садықбек Адамбеков, жазушы Дулат Исабеков, әнші Нұржамал Үсенбаева, композитор Ержан Серікбаев сынды қазақ руханиятында берік орын алған тұлғалармен жерлес болғанына мақтанатынын жеткізді.

М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің студенті Ека-терина Жукова қазақ мектебінде оқығанын, анасы – музыка мұғалімі оның ән-күйге деген махаббатын оятқанын, содан пианиномен қатар домбырада да ойнауды үйренгенін тәптіштеп айтып берді.

Қарағанды гуманитарлық колледжінің «Қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі» мамандығы бойынша Диана Платонович көмірлі өлке

жайлы әңгімемен бастап өзін таныстырса, маң ғыстаулық Грета Хачатурян: «362 әулие жат қан жерден сәлем!» деп жиналғандарға ду қол соқтырды. Каспиий жағасында өскен қыз жер гілікті телеарнада жаңалықтарды жүргізеді екен.

«Тілдарын» аталған кезеңде қатысу-шы ларға газет мәтінін аудару тапсырмасы берілсе, соңғы тапсырма – шығармашылық номер көрсету болды. Осы жерде «Арпа ішінде бір бидай» – Артур Абайдың бірінші қара сөзін жатқа оқып, кезінде «Абай оқуларына» бекер қатыспағанын көрсетті. Оның үшінші орын алуына осы сеп болған сияқты. Грета ұлы данышпанымыздың «Желсіз түнде жарық ай» әніне салып, екін-ші орынды жеңіп алды. Бір емес, екі нөмір көрсеткен Диана алдымен қобызбен күй тартты, одан кейін ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтың өлеңін оқыды. Қазылар алқасын осынысымен баурап алған болуы керек, оған бірінші орын берілді. Жүл-дегерлерге бағалы сыйлықтар тапсырылды, өзге де сайыскерлер сыйлықсыз қалған жоқ.

Байқауды Қазақстан халқы ассамблеясы мен Білім және ғылым министрлігінің Жастар ісі комитеті ұйымдастырған. «Мемлекеттік тілді меңгерген жас азаматтың осы бір артық шылығы оның қызметте өсуіне үлкен мүмкіндік тудырады. Жалпы, тіл білген сайын адамның ішкі әлемі байи түседі деп есептеймін» дейді қазылар алқасының төрайымы, Парламент Мәжілісінің депутаты Зухра Саяпова.

Аманғали ШМИТҰЛЫ

Қазақ жазушылары арасында Д . Досжанның шығармалары әлемнің жиырмадан астам тіліне аударылып, 7,7 млн данамен таралған. Соның нәтижесінде, еліміздегі ең оқырманы көп жа-зушы атанған. «Мұхтар жолы», «Абай айнасы», «Алыптың аза-бы», «Абақты» секілді деректі шығармалары арқылы Дүкенбай Досжан тұлғатану бағытында өзіндік соқпақ қалдырған еді. Тәуелсіз еліміздің рухани саяси өмірін, отаншыл сана мен оған қарсы келетін кеселді күштердің тартысы жайында «Ақ орда» романын жариялап үлгерді.

Кітаптың тұсаукесерінде сөз сөйлеген Қазақстан Жазушылар одағының төрағасы, ҚР Пар-ламент Сенатының депу таты Нұрлан Оразалин «Дүкенбай Досжан қазақты «қараңғы» деп үкім шығарған кешегі кеңестік кер заманның өзінде де «Оты-

рар», «Фараби», «Жібек жолы» шығармалары арқылы ұлы даланың төсінде жұлдызды шаһарлар бол-ғанын, өркениет таңы дүниеге шығыстан атқанын айдай әлемге әйгіледі» дейді.

«Барынша ақкөңіл, кең-қолтық азамат еді. Баяғы қазақы мінездің көшінен түсіп қалған жұрнақ секілді. Бүгінгі күннің қақаң-сұқаңымен де, өсек-аяңымен ісі жоқ-тын. Кісіге жақсылық

жасауға бейім, жапа шексе, көбіне адалдықтан, аңқаулықтан жапа шегетін. Жан баласына жамандық

тілемейтін. Ешкімге залалы жоқ, шуағы мол. Бар білетіні – жазған шығармалары еді. Еңбекқор, көп оқып, көп тоқитын ғұлама-тын» дейді қа ламгер жайындағы естелігінде Мырзатай Жолдас-беков.

Оқырманға ой салар кітап-тардың тұсаукесерінен соң қазақ қауымының аталы тарихы мен бата л ы шежірес ін ғасырл ар қойнауынан тірнектеп тауып, бүгінгі ұрпаққа ұластырған та-рихи прозаның керуенді көшін негіздеген санаулы саңлақ тұл-ғаның бірі де бірегейі болған Дүкенбай Досжанның рухына арнап ас берілді.

Қуат ҚИЫҚБАЙ


Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 29 маусымдағы «Төлемдер және ақша аударымдары тура-лы» Заңының 11-бабына сәйкес, Қазақстан Республикасының Үкіметі «Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асыру кезінде жеке кәсіпкерлер немесе заңды тұлғалар өз қызметін жүзеге асыратын жер-лерде төлем карточкаларын пайда-лана отырып, төлемдерді қабылдауға арналған жабдық (қондырғы) орнату-ды қамтамасыз етуге, сондай-ақ төлем карточкаларын пайдалана отырып, төлемдерді қабылдауға міндетті жекелеген қызмет түрлерін бекіту туралы» №1743 Қаулы қабылдады.

Осыған орай, 2013 жылғы 1 қаң-тардан бастап POS-тер миналдарды (қызметтің 18 түрі бойынша) ор-нату мен қолданудағы міндеттер тек көпшілік мақұлдаған салықсалу ережесін қолданатын салық төлеу-шілерге ғана, ал 2014 жылғы 1 қаң тардан бастап - арнайы салық ережесін (патент, оңайлатылған мағлұмдама) қолданатын заңды тұлғалар мен жеке кәсіпкерлерге жүктелді.

Дегенмен, жоғарыдағы Қау-лыны жүзеге асыратын кезде көп-теген банкілер бұл жабдық жетіс-пегендіктен, POS-терми нал дарды орнат у жөніндегі барлық өті-німдерді қанағаттандыруға дайын болмай шықты. Нәтижесінде, кә-сіпкерлер заңнамада көрсетілген талаптарды уақытында орындай

1. 1965

2. 1947

3. 1961

4. 1962

5. 1964

6. 1956

7. 1971

8. 1961

9. 1951

10. 1967

11. 1961

12. 1972

13. 1971

14. 1949

15. 1961

16. 1956

17. 1956

18. 1966

19.

20.

21 1970

22. 1958

23. 1958

24. 1971

25. 1953

Астана қаласы қалалық сайлау комиссиясының төрағасы М.Әубәкіров Астана қаласы қалалық сайлау комиссиясының хатшысы В.Пытьева

алмады. Сондықтан, Қазақстан Республикасының Президенті 2013 жылғы 5 желтоқсанда «Салықсалу мәселесі бойынша Қазақстан Рес-публикасының кейбір заңнамалық актілеріне өзгертулер мен толық-тырулар енгізу туралы» №152-Ү Заңға қол қойды. Онда арнайы салық ережесін қолданатын жеке кәсіпкерлер мен заңды тұлғаларға POS-терминалдарды орнату мерзімін 2014 жылғы 1 шілдеге дейін ұзарту ескерілген.

Сонымен бірге күн тәртібінде басқа да шешімін күткен мәселелер болды. Мәселен, жасалған шарттар мен банк шоты арқылы жасалған төлемдер негізінде делдалдық қызметтер көрсететін кәсіпорында POS-тер миналдарды орнатудың қажеті жоқ еді. Осыған орай, төлем құралы болмағандықтан, бұл кәсіпорындар автоматты түрде заңнама талаптарын бұзушылар

болып табылды. Сөйтіп, олар P O S - те р м и на л д а рд ы о р нат у мерзімін нақтылау мен ұзартуды талап етті. Сондықтан, осы мәселені нақтылайтын құжатты қабылдау қажеттілігі туындады.

Нәтижесінде, 2014 жылғы 10 мау-сымда Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдас-тыруға (жылыстатуға) және тер-роризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл мәселелері бойынша өз-герістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңы қабылданды. Онда төмендегі мәселелер қаралды:

1) жеке кәсіпкерлер және (немесе) заңды тұлғалар өз қызметiн жүзеге асыратын жерлерде төлем карточ-каларын пайдалана отырып 2014 жылғы 1 шілдеге дейін төлемдердi қабылдауға арналған жабдықтарды (құрылғыларды) орнатуды және

қолдануды қамтамасыз етуге, сондай-ақ төлем карточкаларын пайдала-на отырып төлемдердi қабылдауға мiндеттi.

2) ортақ пайдаланылатын теле-коммуникациялар желiсi жоқ жер-дегiлерді қоспағанда, Қазақстан Рес-публикасының салық заңнамасына сәйкес арнаулы салық режимiн қолданатын және қызметін Астана, Алматы қалаларында, облыстық ма ңызы бар қалаларда жүзеге асыра-тын дара кәсіпкерлер және (немесе) заңды тұлғалар осындай жабдықты (құрылғыны) 2016 жылғы 1 қаңтардан бастап орнатуды және қолдануды қамтамасыз етуге міндетті.

3) осындай жабдықтарды (құрыл-ғыларды) орнату және қолдану жөніндегі міндеттемелер сауда опе-рацияларын, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету кезінде қолма-қол ақшаны пайдаланбай ақшалай есеп айырысуды жүзеге асыратын жеке

кәсіпкерлерге және (немесе) заңды тұлғаларға қолданылмайды.

Осылайша, мемлекет төлем карточ-каларын пайдалана отырып қолма-қол ақшасыз төлем жасау жүйесінің жұмысын жақсарту үшін жағдай тудырып, қажетті шараларды заң жүзінде бекітті.

Бұл ретте тауарлар мен қызмет көрсету үшін қолма-қол ақшамен төлем жасаудан төлем карточкала-ры арқылы есеп айырысуға көшу еліміздегі экономикалық жағдайды жақсартатынын, қаржы ағымдарын анағұрлым ашықтау етіп, салық төлеуден жалтару фактілерін бол-дырмауға, елдегі сауда-саттықтың анағұрлым қарқынды дамуына ықпал ететінін атап өту қажет. Осыған орай, сауда-саттық (қызмет көрсетуші) ұйымдары үшін пайда тауар айна-лымы көлемінің өсіміне, ақшалай қаражатты сақтау, ұқсату және жеткізу шығындарын азайтуға, жасалған барлық төлем операцияларын есепке алу мен бақылау сапасын арттыруға байланысты болады. Сонымен бірге саудада карточкалық операциялар көлемінің ұлғаюы тұрғындардың қаржы мәдениетінің деңгейін едәуір арттыруға көмектеседі. Бұл да аса маңызды.

Елена ДАНЧЕНКО, Қазақстан Республикасы

Ұлттық банкінің Астана қаласы бойынша орталық филиалының

экономикалық талдау және статистика бөлімінің бастығы

1. Банк секторы. 2014 жылғы 1 қыр-күйектегі жағдай бойынша Астана қала-сының банк жүйесіне ҚР Ұлттық Банкінің Орталық филиалы, дербес банктер: «Қазақстанның Даму Банкі» АҚ, «Цес-набанк» АҚ, «Банк Kassa Nova» АҚ, екінші деңгейдегі банктердің 32 филиалы және екінші деңгейдегі банк филиалдарының 168 құрылымдық бөлімшесі кіреді.

2. Инфляция. Астана қаласы Статистика департа-ментінің ресми деректері бойынша инфляция 2014 жылғы тамызда 0,1% құрады. Ай ішінде азық-түлік тауарлары 0,6%-ға арзандап, азық-түлікке жатпайтын тауар – 1,2%-ға қымбаттады. Ақылы қызмет бағасы сол қалпында қалды.

3. Валюта нарығы. 2014 жылғы 1 қыркүйек айындағы жағдай бойынша қолма-қол шетел валютасының нарығында банктердің 181 айырбастау пункті және Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің қолма-қол ше-тел валютасымен айырбастау операцияларын жүргізуге лицензиясы бар уәкілетті ұйымдардың 70 валюта айыр-бастау пункті жұмыс істейді.

Астана қаласында айырбастау пунктерінде АҚШ долларын және ресей рублін сатып алу көлемі тамызда өткен аймен салыстырғанда 6,4%-ға, 17,4%-ға сәйкесінше төмендесе, еуро 2,2%-ға өсті. АҚШ долларын сату көлемі – 5,1%-ға, еуро – 25,5%-ға өссе, ал ресей рублінің көлемі – 14,9%-ға төмендеді.

Тамызда сатып алу-сату бағамының орташа алынған мәні: АҚШ доллары 183,28 теңге /183,96 теңге; еуро 248,38 теңге /249,40 теңге; ресей рублі бойынша 5,24 теңге /5,32 теңге болды.

4. Депозит нарығы. Екінші деңгейдегі банктердегі резиденттер депозиттерінің жалпы көлемі 2014 жылғы маусыммен салыстырғанда, 2014 жылғы шілдеде 3,3%-ға қысқарып, 2 249 036 млн. теңге болды.

Ұлттық валютасындағы салымдар 1,6%-ға өсіп, 1 379 700 млн. теңге, ал шетел валютасындағы салымдар 10,2%-ға қысқарып 869 336 млн. теңге болды. Теңгедегі салымның үлес салмағы 61,3% болды.

Ай ішінде жеке тұлғалардың салымдары 0,7%-ға өсіп, 455 567 млн. теңге, ал заңды тұлға-

лардың депозиттері 4,3%-ға азайып 1 793 469 млн. теңгені құрады. Заңды тұлғалардың депозиттерінің үлесі салымдардың жалпы көлемінде 79,7% болды.

2014 жылғы шілдеде банктік емес заңды тұлғалардың теңгеде тартқан мерзімді депозиттері бойынша орташа алынған сыйақы мөлшерлемесі 5,4%, ал жеке тұлғалардың теңгеде тартқан мерзімді депозиттері бойынша орташа алынған сыйақы мөлшерлемесі 7,9% болды.

5. Кредит нарығы. 2014 жылдың маусым айымен салыстырғанда 2014 жылғы шілдеде банктердің Астана қаласының экономикасын кредиттеуі бойынша негізгі қарызының жалпы көлемі 1 436 386,3 млн. теңге болып, 1,8%-ға ұлғайды.

Бір айда ұлттық валютадағы және шетел валютадағы кредиттер 1,7%-ға және 2,2%-ға өсіп, 959 009,4 және 477 376,9 млн. теңгені сәйкесінше құрады. Теңгемен берілген кредиттің үлес салмағы 66,8% болды.

Шілдеде ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді кредиттер 1,9%-ға және 1,6%-ға өсіп, 1 081 698 млн.теңге және 354 688 млн. теңге сәйкесінше болды. Нәтижесінде ұзақ мерзімді кредиттердің үлес салмағы 75,3% болды.

Заңды және жеке тұлғаларға кредит беру 2%-ға және 1,6%-ға ұлғайып, тиісінше 1 030 103,7 млн.теңге және 406 282,6 млн.теңге болды.

Шілдеде банктік емес заңды және жеке тұлғаларға ұлттық валютада берілген кредиттер бойынша орташа алынған сыйақы мөлшерлемесі 11,8% және тиісінше 17,9% болды.



7107 05.08.2010

7108 05.08.2010

7109 - 05.08.2010

7110 06.08.2010

7111 06.08.2010

7112 06.08.2010

7113 - 06.08.2010

7114 09.08.2010

7115 09.08.2010

7116 09.08.2010

7117 09.08.2010

7118 09.08.2010

7119 10.08.2010

7120 10.08.2010

7121 10.08.2010

7122 11.08.2010

7123 - 11.08.2010

7124 - 11.08.2010

7125 11.08.20107126 12.08.2010

7127 12.08.2010

7128 12.08.2010

7129 - 12.08.2010

7130 13.08.2010

7131 13.08.2010

7132 13.08.2010

7133 16.08.2010

7134 16.08.2010

7135 16.08.2010

7136 16.08.2010

7137 16.08.2010

7138 16.08.2010

7139 16.08.2010

7140 16.08.2010

7141 - 16.08.2010

7142 16.08.2010

7143 16.08.2010

7144 16.08.2010

7145 16.08.2010

7146 16.08.2010

7147 16.08.2010

7148 17.08.2010

7149 - 17.08.2010

7150 17.08.2010

7151 18.08.2010

7152 18.08.2010

7153 18.08.2010

7154 19.08.2010

7155 19.08.2010

7156 19.08.2010

7157 19.08.2010

7158 19.08.2010

7159 19.08.2010

7160 19.08.2010

7161 19.08.2010

7162 19.08.2010

7163 19.08.2010

7164 20.08.2010

7165 20.08.2010

7166 20.08.2010

7167 20.08.2010

7168 20.08.2010

7169 23.08.2010

7170 23.08.2010

7171 23.08.2010

7172 23.08.2010

7173 24.08.2010

7174 24.08.2010

7175 24.08.2010

7176 24.08.2010

7177 24.08.2010

7178 - 24.08.2010

7179 24.08.2010

7180 24.08.2010

7181 - 25.08.2010

7182 25.08.2010

7183 - 25.08.2010

7184 25.08.2010

7185 26.08.2010

7186 26.08.2010

7187 26.08.2010

7188 26.08.2010

7189 27.08.2010

7190 27.08.2010

7191 27.08.2010

7192 27.08.2010

7193 27.08.2010

7194 27.08.2010

7195 31.08.2010

7196 31.08.2010

7197 31.08.2010

7198 31.08.2010

7199 31.08.2010

7200 31.08.2010

7201 31.08.2010

7202 31.08.2010

7203 01.09.2010

7204 01.09.2010

7205 02.09.2010

7206 02.09.2010

7207 02.09.2010

7208 02.09.2010

7209 02.09.2010

7210 03.09.2010

7211 03.09.2010

7212 03.09.2010

7213 03.09.2010

7214 03.09.2010

7215 03.09.2010

7216 - 06.09.2010

7217 06.09.2010

7218 06.09.2010

7219 06.09.2010

7220 06.09.2010

7221 06.09.2010

7222 06.09.2010

7223 06.09.2010

7224 06.09.2010

7225 06.09.2010

7226 07.09.2010

7227 07.09.2010

7228 07.09.2010

7229 08.09.2010

7230 09.09.2010

7231 09.09.2010

7232 09.09.2010

7233 09.09.2010

7234 09.09.2010

6985 28.06.2010

6986 28.06.2010

6987 28.06.2010

6988 29.06.2010

6989 29.06.2010

6990 30.06.2010

6991 01.07.2010

6992 01.07.2010

6993 - 01.07.2010

6994 01.07.2010

6995 01.07.2010

6996 02.07.2010

6997 02.07.2010

6998 02.07.2010

6999 02.07.2010

7000 03.07.2010

7001 03.07.2010

7002 03.07.2010

7003 03.07.2010

7004 07.07.2010

7005 07.07.2010

7006 07.07.2010

7007 08.07.2010

7008 08.07.2010

7009 08.07.2010

7010 08.07.2010

7011 09.07.2010

7012 09.07.2010

7013 09.07.2010

7014 12.07.2010

7015 12.07.2010

7016 12.07.2010

7017 13.07.2010

7018 13.07.2010

7019 13.07.2010

7020 13.07.2010

7021 14.07.2010

7022 14.07.2010

7023 - 14.07.2010

7024 14.07.2010

7025 14.07.2010

7026 14.07.2010

7027 15.07.2010

7028 15.07.2010

7029 15.07.2010

7030 - 15.07.2010

7031 15.07.2010

7032 15.07.2010

7033 16.07.2010

7034 16.07.2010

7035 16.07.2010

7036 16.07.2010

7037 16.07.2010

7038 16.07.2010

7039 16.07.2010

7040 16.07.2010

7041 16.07.2010

7042 16.07.2010

7043 16.07.2010

7044 19.07.2010

7045 19.07.2010

7046 19.07.2010

7047 19.07.2010

7048 20.07.2010

7049 20.07.2010

7050 20.07.2010

7051 20.07.2010

7052 20.07.2010

7053 21.07.2010

7054 - 21.07.2010

7055 21.07.2010

7056 21.07.2010

7057 22.07.2010

7058 22.07.2010

7059 23.07.2010

7060 26.07.2010

7061 27.07.2010

7062 27.07.2010

7063 27.07.2010

7064 27.07.2010

7065 27.07.2010

7066 27.07.2010

7067 28.07.2010

7068 28.07.2010

7069 28.07.2010

7070 28.07.2010

7071 28.07.2010

7072 28.07.2010

7073 29.07.2010

7074 - 29.07.2010

7075 29.07.2010

7076 29.07.2010

7077 30.07.2010

7078 30.07.2010

7079 30.07.2010

7080 30.07.2010

7081 30.07.2010

7082 30.07.2010

7083 02.08.2010

7084 02.08.2010

7085 02.08.2010

7086 02.08.2010

7087 02.08.2010

7088 02.08.2010

7089 02.08.2010

7090 02.08.2010

7091 03.08.2010

7092 03.08.2010

7093 - 04.08.2010

7094 - 04.08.2010

7095 04.08.2010

7096 04.08.2010

7097 04.08.2010

7098 04.08.2010

7099 04.08.2010

7100 04.08.2010

7101 04.08.2010

7102 04.08.2010

7103 05.08.2010

7104 05.08.2010

7105 05.08.2010

7106 05.08.2010

(Жалғасы. Басы газетіміздің №105 (3162) санында)


7235 - 09.09.2010

7236 - 09.09.2010

7237 09.09.2010

7238 - 09.09.2010

7239 10.09.2010

7240 10.09.2010

7241 13.09.2010

7242 13.09.2010

7243 13.09.2010

7244 13.09.2010

7245 13.09.2010

7246 13.09.2010

7247 14.09.2010

7248 14.09.2010

7249 14.09.2010

7250 14.09.2010

7251 15.09.2010

7252 15.09.2010

7253 16.09.2010

7254 16.09.2010

7255 16.09.2010

7256 16.09.2010

7257 17.09.2010

7258 17.09.2010

7259 17.09.2010

7260 20.09.2010

7261 20.09.2010

7262 20.09.2010

7263 20.09.2010

7264 20.09.2010

7265 20.09.2010

7266 20.09.2010

7267 21.09.2010

7268 21.09.2010

7269 22.09.2010

7270 22.09.2010

7271 23.09.2010

7272 23.09.2010

7273 23.09.2010

7274 24.09.2010

7275 24.09.2010

7276 24.09.2010

7277 27.09.2010

7278 27.09.2010

7279 27.09.2010

7280 27.09.2010

7281 27.09.2010

7282 27.09.2010

7283 27.09.2010

7284 27.09.2010

7285 27.09.2010

7286 27.09.2010

7287 28.09.2010

7288 29.09.2010

7289 29.09.2010

7290 30.09.2010

7291 30.09.2010

7292 30.09.2010

7293 30.09.2010

7294 30.09.2010

7295 01.10.2010

7296 01.10.2010

7297 01.10.2010

7298 01.10.2010

7299 01.10.2010

7300 01.10.2010

7301 01.10.2010

7302 01.10.2010

7303 04.10.2010

7304 - 04.10.2010

7305 04.10.2010

7306 - 04.10.2010

7307 04.10.2010

7308 04.10.2010

7309 04.10.2010

7310 04.10.2010

7311 04.10.2010

7312 04.10.2010

7313 - 04.10.2010

7314 04.10.2010

7315 04.10.2010

7316 04.10.2010

7317 - 05.10.2010

7318 05.10.2010

7319 05.10.2010

7320 05.10.2010

7321 - 05.10.2010

7322 - 05.10.2010

7323 06.10.2010

7324 06.10.2010

7325 06.10.2010

7326 07.10.2010

7327 08.10.2010

7328 08.10.2010

7329 08.10.2010

7330 11.10.2010

7331 11.10.2010

7332 11.10.2010

7333 11.10.2010

7334 11.10.2010

7335 - 11.10.2010

7336 11.10.2010

7337 11.10.2010

7338 11.10.2010

7339 12.10.2010

7340 - 12.10.2010

7341 - 12.10.2010

7342 13.10.2010

7343 13.10.2010

7344 13.10.2010

7345 13.10.2010

7346 13.10.2010

7347 - 13.10.2010

7348 13.10.2010

7349 14.10.2010

7350 15.10.2010

7351 15.10.2010

7352 15.10.2010

7353 15.10.2010

7354 18.10.2010

7355 - 18.10.2010

7356 18.10.2010

7357 18.10.2010

7358 18.10.2010

7359 18.10.2010

7360 19.10.2010

7361 19.10.2010

7362 20.10.2010

7363 20.10.2010

7364 - 20.10.2010

7365 21.10.2010

7366 21.10.2010

7367 21.10.2010

7368 21.10.2010

7369 22.10.2010

7370 22.10.2010

7371 - 22.10.2010

7372 22.10.2010

7373 22.10.2010

7374 22.10.2010

7375 25.10.2010

7376 - 25.10.2010

7377 25.10.2010

7378 25.10.2010

7379 25.10.2010

7380 25.10.2010

7381 26.10.2010

7382 27.10.2010

7383 - 27.10.2010

7384 - 27.10.2010

7385 27.10.2010

7386 28.10.2010

7387 28.10.2010

7388 28.10.2010

7389 29.10.2010

7390 29.10.2010

7391 29.10.2010

7392 31.10.2010

7393 01.11.2010

7394 01.11.2010

7395 01.11.2010

7396 01.11.2010

7397 01.11.20107398 01.11.2010

7399 01.11.2010

7400 02.11.2010

7401 02.11.2010

7402 02.11.2010

7403 02.11.2010

7404 03.11.2010

7405 03.11.2010

7406 03.11.2010

7407 04.11.2010

7408 05.11.2010

7409 05.11.2010

7410 05.11.2010

7411 05.11.2010

7412 05.11.2010

7413 05.11.2010

7414 05.11.2010

7415 05.11.2010

7416 05.11.2010

7417 08.11.2010

7418 08.11.2010

7419 08.11.2010

7420 08.11.2010

7421 08.11.2010

7422 09.11.2010

7423 09.11.2010

7424 10.11.2010

7425 10.11.2010

7426 10.11.2010

7427 10.11.2010

7428 10.11.2010

7429 10.11.2010

7430 11.11.2010

7431 11.11.2010

7432 11.11.2010

7433 11.11.2010

7434 - 12.11.2010

7435 15.11.2010

7436 15.11.2010

7437 15.11.2010

7438 15.11.2010

7439 15.11.2010

7440 15.11.2010

7441 17.11.2010

7442 17.11.2010

7443 17.11.2010

7444 17.11.2010

7445 17.11.2010

7446 18.11.2010

7447 18.11.2010

7448 18.11.2010

7449 19.11.2010

7450 19.11.2010

7451 19.11.2010

7452 22.11.2010

7453 22.11.2010

7454 22.11.2010

7455 22.11.2010

7456 23.11.2010

7457 23.11.2010

7458 24.11.2010

7459 24.11.2010

7460 25.11.2010

7461 25.11.2010

7462 26.11.2010

7463 26.11.2010

7464 26.11.2010

7465 27.11.2010

7466 27.11.2010

7467 27.11.2010

7468 28.11.2010

7469 28.11.2010

7470 - 28.11.2010

7471 28.11.2010

7472 28.11.2010

7473 28.11.2010

7474 28.11.2010

7475 28.11.2010

7476 - 28.11.2010

7477 29.11.2010

7478 29.11.2010

7479 29.11.2010

7480 30.11.2010

7481 30.11.2010

7482 - 30.11.2010

7483 03.12.2010

7484 - 03.12.2010

7485 - 03.12.2010

7486 03.12.2010

7487 03.12.2010

7488 06.12.2010

7489 06.12.2010

7490 06.12.2010

7491 07.12.2010



(Жалғасы бар)

7492 07.12.2010

7493 07.12.2010

7494 08.12.2010

7495 09.12.2010

7496 09.12.2010

7497 09.12.2010

7498 - 09.12.2010

7499 09.12.2010

7500 09.12.2010

7501 09.12.2010

7502 09.12.2010

7503 - 09.12.2010

7504 09.12.2010

7505 10.12.2010

7506 - 10.12.2010

7507 10.12.2010

7508 10.12.2010

7509 10.12.2010

7510 10.12.2010

7511 13.12.2010

7512 13.12.2010

7513 13.12.2010

7514 13.12.2010

7515 13.12.2010

7516 - 13.12.2010

7517 13.12.2010

7518 13.12.2010

7519 13.12.2010

7520 14.12.2010

7521 15.12.2010

7522 15.12.2010

7523 15.12.2010

7524 15.12.2010

7525 15.12.2010

7526 20.12.2010

7527 20.12.2010

7528 20.12.2010

7529 20.12.2010

7530 20.12.2010

7531 20.12.2010

7532 20.12.2010

7533 20.12.2010

7534 - 20.12.2010

7535 20.12.2010

7536 21.12.2010

7537 21.12.2010

7538 21.12.2010

7539 21.12.2010

7540 22.12.2010

7541 22.12.2010

7542 23.12.2010

7543 23.12.2010

7544 - 23.12.2010

7545 23.12.2010

7546 24.12.2010

7547 24.12.2010

7548 24.12.2010

7549 24.12.2010

7550 27.12.2010

7551 27.12.2010

7552 27.12.2010

7553 27.12.2010

7554 27.12.2010

7555 27.12.2010

7556 - 27.12.2010

7557 27.12.2010

7558 27.12.2010

7559 28.12.2010

7560 28.12.2010

7561 28.12.2010

7562 29.12.2010

7563 29.12.2010

7564 29.12.2010

7565 30.12.2010

7566 30.12.2010

7567 30.12.2010

7568 30.12.2010

7569 30.12.2010

7570 31.12.2010

7571 31.12.2010

7572 31.12.2010

7573 31.12.2010

7574 05.01.2011

7575 - 05.01.2011

7576 05.01.2011

7577 10.01.2011

7578 10.01.2011

7579 11.01.2011

7580 11.01.2011

7581 12.01.2011

7582 13.01.2011

7583 13.01.2011

7584 13.01.2011

7585 - 13.01.2011

7586 14.01.2011

7587 17.01.2011

7588 17.01.2011

7589 17.01.2011

7590 17.01.2011

7591 17.01.2011

7592 17.01.2011

7593 17.01.2011

7594 17.01.2011

7595 17.01.2011

7596 17.01.2011

7597 17.01.2011

7598 17.01.2011

7599 17.01.2011

7600 17.01.2011

7601 17.01.2011

7602 - 17.01.2011

7603 17.01.2011

7604 17.01.2011

7605 18.01.2011

7606 18.01.2011

7607 18.01.2011

7608 18.01.2011

7609 18.01.2011

7610 18.01.2011

7611 18.01.2011

7612 18.01.2011

7613 19.01.2011

7614 19.01.2011

7615 19.01.2011

7616 19.01.2011

7617 19.01.2011

7618 19.01.2011

7619 19.01.2011

7620 19.01.2011

7621 19.01.2011

7622 20.01.2011

7623 20.01.2011

7624 20.01.2011

7625 20.01.2011

7626 - 20.01.2011

7627 20.01.2011

7628 20.01.2011

7629 20.01.2011

7630 - 20.01.2011

7631 20.01.2011

7632 20.01.2011

7633 20.01.2011

7634 21.01.2011

7635 21.01.2011

7636 21.01.2011

7637 21.01.2011

7638 21.01.2011

7639 24.01.2011

7640 24.01.2011

7641 24.01.2011

7642 24.01.2011

7643 24.01.2011

7644 24.01.2011

7645 24.01.2011

7646 - 24.01.2011

7647 24.01.2011

7648 24.01.2011

7649 25.01.2011

7650 - 25.01.2011

7651 25.01.2011

7652 25.01.2011

7653 25.01.2011

7654 25.01.2011

7655 - 25.01.2011

7656 25.01.2011

7657 25.01.2011

7658 25.01.2011

7659 25.01.2011

7660 25.01.2011

7661 25.01.2011

7662 25.01.2011

7663 25.01.2011

7664 25.01.2011

7665 - 25.01.2011

7666 25.01.2011

7667 25.01.2011

7668 25.01.2011

7669 25.01.2011

7670 25.01.2011

7671 25.01.2011

7672 25.01.2011

7673 25.01.2011

7674 25.01.2011

7675 25.01.2011

7676 25.01.2011

7677 25.01.2011

7678 25.01.2011

7679 25.01.2011

7680 25.01.2011

7681 25.01.2011

7682 25.01.2011

7683 25.01.2011

7684 25.01.2011

7685 25.01.2011

7686 26.01.2011

7687 26.01.2011

7688 26.01.2011

7689 26.01.2011

7690 26.01.2011

7691 26.01.2011

7692 26.01.2011

7693 26.01.2011

7694 26.01.2011

7695 26.01.2011

7696 - 26.01.2011

7697 26.01.2011

7698 26.01.2011

7699 26.01.2011

7700 26.01.2011

7701 27.01.2011

7702 27.01.2011

7703 27.01.2011

7704 27.01.2011

7705 27.01.2011

7706 27.01.2011

7707 27.01.2011

7708 27.01.2011

7709 27.01.2011

7710 27.01.2011

7711 27.01.2011

7712 27.01.2011

7713 27.01.2011

7714 27.01.2011

7715 27.01.2011

7716 27.01.2011

7717 28.01.2011

7718 28.01.2011

7719 28.01.2011

7720 28.01.2011

7721 28.01.2011

7722 28.01.2011

7723 28.01.2011

7724 28.01.2011

7725 28.01.2011

7726 28.01.2011

7727 28.01.2011

7728 28.01.2011

7729 28.01.2011

7730 28.01.2011

7731 28.01.2011

7732 28.01.2011

7733 28.01.2011

7734 - 31.01.2011

7735 31.01.2011

7736 31.01.2011

7737 31.01.2011

7738 31.01.2011

7739 31.01.2011

7740 31.01.2011

7741 31.01.2011

7742 31.01.2011

7743 31.01.2011


15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

Астана қаласы әкімдігінің «Жұмыспен қамту

орталығы» КМК-ге хабарласыңыз! Мекенжайы:

Астана қаласы, Брусиловский көшесі, 17/3, Бизнес-орталық

ғимаратының 2-қабаты. 104,5,14,34 автобустарымен келуге болады. Анықтама алу

телефоны: 57-88-88.

«Астана қаласы мәслихатының ап параты» ММ Астана қаласы мәс лихаты аппаратының мем лекеттік қызметшілері сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес заң намасын, «Мемлекеттік қызмет туралы» Қазақстан Рес публи ка сының Заңы мен Ар-намыс кодексі нор ма ларын бұзу мәселелері бойынша хабарлау үшін сенім телефоны нөмірін хабарлайды: 55-66-35

59 19 88, 52 78 87(Астана қаласы бойынша)

II.

IV

V.

: www.mcppz.kz E-mail: [email protected]

« » – 1953 , .

«KAZGOR» жобалау академиясының ұжымы ардақты ел азаматы, еңбек ардагері

Ибраш НҰРЛЫБЕКОВТІҢ қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтаса отырып, туған-туыстарына көңіл айтады.



23.09 1900 25.09 1830 27.09 1800

25.09 1900

24.09 1900

Ұлағамен кездесіп, жыр әлеміне еніп, ғибратты әңгіме тыңдауға құштар жастардың ыстық жалыны ерекше сезілді. Алтайдың өр үні естілген бұл кешке жасы да, жасамысы да жинал-ды. Жаңа толқын, жас буын ақын ағаларына деген құрметін «Қазақия», «Қазақ тілі», «Бұрышқа тұр!», «Хат», «Нұрғисаның аққулары», «Менің фамилиям», «Қолыңнан не келеді?» өлеңдерін мәнерлеп оқумен жеткізіп қана қоймай, оның сөздеріне жазылған әндерін де орын-дады. Орынгүл Махмудова құс жо-лын өлеңнен тапқан ақынның «Құс жолы» әнін, ал Мәдина Қайратқызы «Көздеріңе ғашықпынды» акапел-ла түрінде шырқады. Қасірет сы-рын шертіп, Семей полигонының әнұранына айналған «Заман-ай» әні болса екі дауыста дуэт арқылы айтылды. «Бұл әнімнің екі дауыста шырқалғанын бірінші рет естуім. Әдемі

ëòûíÀòàìûðû

шығады екен» деп таңданысын да жа-

сырмады кештің басты қонағы.

Сондай-ақ, осы кеште ақынның «Қара

пима» поэмасы желісімен журналист Қалыбек Атжан

түсірген 20 минуттық фильм алғаш рет көрерменге жол тарт-ты. Бірінші бөлімді өнерпаздар ақынға арнаса, екінші бөлімде кешті жүргізген Кенжеғали Мыржықбай сол мезетте келіп отырған көрермендердің сұрағын оқып, Ұлықбек аға сұрақтарға жауап берді...

– С і з б і р с ы п ы р а г а з е т -ж у р н а л д а р д ы ң р е д а к т о р ы болыпсыз. Қазіргі мерзімді басылымдардың беделі не көтереді?

– Мерзімді басылымдар жалған сөзбен жүн сабайтын болса, қайдан бедел көтерсін? «Бір газетке қарасам, коммунизмде, екіншісіне қарасам, түрмеде жүрген сияқтымыз» де-ген сөзді оқырманның аузынан естігенім бар. Шынын айтқанда, бізде өмірдің ортасынан ойып шындықты әсірелемей, боямасыз көрсету жағы жетіспей жатуы мүмкін. Беделін көтеретін нәрсе – ақиқатты жазу. Ең үлкен төте жол – сол ғой деп ойлай-мын.

– Өзіңіздің сыншылдығыңызға қалай қарайсыз?

– Кезінде «Жазушы» баспасының және «Қазақ әдебиеті» газетінің сын бөлімінде жұмыс істедім. Ақындық көзқарасымыз сыншылыққа жанас-пауы мүмкін. Сондықтан, өзімнен сыншы шықты деп есептеймеймін. Бірақ жастардың, өз қатарымыздың

шығармалары туралы пікір білдірген, тіпті, артық-кем сынаған кездеріміз болған.

Сын – қасапшының балтасы емес, соқыртеке ойнағандағы сойыл емес. Бізде қазір онша сын жоқ. Оны сын жолындағы Бақыт Сарбалаевтың өзі біледі. Әдебиет порталынан кейде жастардың сынын оқып, «болса да жазып жүргендер бар екен ғой» деп ойлаймын. Бұрындары сынмен не проза, не поэзия, не драматургия жазу қолынан келмеген адамдар айналыса-ды деген ұғым болған. Мен ол ұғымға қосылмаймын. Бақытжан Майтанов, Асқар Егеубаев, Зейнолла Серікқалиев, Сағат Әшімбаев сияқты сыншылардың жазғандары – интеллектуалдық деңгейі жоғары, керемет білімді адамдардың жазуы. Менің ойымша, сыншы болу үшін ақын-жазушының оқығанынан бәленбай есе көп оқу керек.

– Ж а з у ш ы л а р о д а ғ ы н мақтайтындар да, даттайтындар да бар. Одақ жаңа заманға ілесе алды ма?

– Адам типі жағынан үшке бөлінеді: құрушылар, құрушылардың жемісін терушілер және қиратушылар. Біз бар нәрсені қиратуға асығып тұрамыз. Ал, орнына балама ретінде ұсынатын түгіміз жоқ. «Әй, осы одақтың не керегі бар, таратып жібермей ме?» деген ой менде де болған еді. Бірақ, Жазушы-лар одағын қиратып, қайта құра алмай жүрген көршілес республикалар бар. Оның бірі – Қырғызстан. «Жаңаша құрамыз» деп, баяғы ғимаратынан айрылып қалды. Бірнешеге бөлініп, енді біріге алмай жүр. Одақтың өзі осы уақытқа дейін сақталып келгеніне қайта шүкіршілік айту керек. Ондай шаңырақтың жоғынан бары жақсы ғой.

– Соңғы кездері ән сөздеріне көп сын айтылады. Сіздің көзқарасыңыз қандай?

– Бір отырыста Сейфуллин Жолбарысқа ашық айттым. Испандық сияқты әндері бар. Мен Колумбия-да, Испанияда болған адаммын. Ол жердегі екі әннің бірі сол. Музыкасы-на сөзінде мән-мағына жоқ қазақша мәтінді жазып алады да, бізге келіп айта-

ды. Ал, жастар қол соғып, әнге қосылып жатады. Бұл ән емес қой. Шәмші ағадан үйрену керек. Әндерінің сөзі қандай! Сөзді тану композиторға байланысты. Бәлду-батпақ сөздердің бәрін ән қылып айта беретін болса, композитордың мықтылығы жоғалады.

«Сұрақтар бар, бірақ ол сұрақ төркінінің ар жағында өлең жатыр ғой» деп Ұлаға бірқатар өлеңдерін оқыды. Әсіресе, «Дің», «Қанды жұма», «Бақытты халық» өлеңдері оқылғанда залдағы жастар жан-жақтан қолдап, зор қошемет білдіріп жатты. Мэлс Қосымбаевтың «Қыз деген гүл емес пе, гүл деген шөп емес пе, шөп деген көп емес пе» деген сөздерін еске түсіріп:

– Сезімі суына бастаған, миы жүрегін жеңе бастаған бізден гөрі

– Ұлықбектің тұла бойы тұнған махаббат. Адам махаббаты түрлі-түрлі болады. Біреу даланы, біреу қаланы сүйеді, біреу айға, біреу жұлдызға ғашық. Қол жетпесе де күнге, біреу жердегі гүлге табынады. Шәмші Қалдаяқовтың «Алғашқы махаббат туралы ән көп, өлең көп. Ал, екiншi махаббат, үшiншi махаббат, төртiншi махаббат деген ән естiген емеспiн. Сондықтан да алғашқы махаббаттың аты — алғашқы махаббат. Ал одан кейiнгiнің бәрi – алғашқы махаббатты қайталау. Повтор, повтор...» деген сөзі бар. Ұлықбек поэзияға «повтормен» емес, өзінің алғашқы махаббатымен келді. Ол барлық нәрсеге алғашқы махаббатындай қарайды. Қадірлі елін, қасиетті жерін сүйеді. Шіркін-ай, Алтайдан Атырауға дейін, Шыңғыстаудан Маңғыстауға дейін, Абайдың елінен Адайдың еліне дейін жырлаған.

«Бір қанденге сәлем беріп шықсам депкезек күтіп отыр міне арыстан...» дейді. Лирик қана емес, ашынатын, ашы-

натынын халыққа жеткізуге асығатын ақын.

– Ұлықбек бауырымыздың кеші – нағыз ақынның кеші. Ол үнемі ғашықтық сезіммен жүреді. Ішінде таза сезім болғандықтан, Ұлықбектің поэзиясы да адамдарға сондай сезім сыйлайды. Әдемі шумақтармен қысқа-қысқа жазады. Бала кезімізде бәріміз бұрышқа тұрғанбыз. «Әттең, осы бұрыштан құтылатын күн бар ма?» дейтін кездеріміз есте. «Мен өскенде, бұрышсыз үй тұрғызам!» деген жолдары бар «Бұрышқа тұр!» өлеңі қандай керемет айтылған. Үйреншікті тіркестердің өзін жаңаша қырынан пайдалану шеберлігі бар. Ақынның құдіреті осында.

махаббаттың не екенін қайнаған махаббаттың ортасында жүрген жа-стар жақсырақ білетін шығар. Мен қайта сіздерге сұрақ қойғым келіп отыр, - деп аудиториямен әзілдесіп, кештің ажарын одан әрі аша түсті.

Аға мен іні буынның үндестігі тамаша үйлесім тапқан кеш соңында Ұлықбек Есдәулетке Лев Гумилев атындағы төсбелгі тапсырылды, ал ақын білім ордасының кітапханасына бірнеше өлең жинағын тарту етті. «Оқымысты наданды түсінеді. Надан оқымыстыны ешқашан түсінбейді. Оқымысты болуларыңызды тілеймін. Ақылдарың болса, білім алыңдар» деген тілегін білдірді ақын аға.

Мәдина ЖАҚЫП

Documents

106 (3163) 2014-09-20