10.SINIF TARIH - Test OkulSeçenekli sorular (seviye 1) Seçenekli sorular (seviye 2) Seçenekli sorular (genel) Farklı farklı sorular Yazılı için sorular Çözümlü sorular

“Sana özel, senin yanında”

Sorulardan önce Bilgi Köşesi

Seçenekli sorular (seviye 1)Seçenekli sorular (seviye 2)Seçenekli sorular (genel)Farklı farklı sorularYazılı için sorular

Çözümlü sorular

sorular kitabiTARIH10.SINIF

Sevgili arkadaşım,

Senin için yeni bir soru kitabı hazırladık ama bu kitabın sıradan bir kitap olduğunu düşünme. Öncelikle bu kitap, ko-nuları mümkün olduğunca küçük başlıklara bölünmüş hâlde sunuyor. Öyle uzun uzun konu bitsin de test çözeyim diye beklemene gerek yok. Bak testin başlığına ve başla çözmeye. Eğer, konuyla ilgili eksiğin olduğunu düşünüyor-san önce bölüm başlarındaki bilgi köşelerini okuyabilirsin. Özet olarak gerekli bilgiler var bu bölümlerde. Peşine de çözümlü sorular koyduk ki, kendini sahaya atmadan bir nevi alıştırma yap. Sonrasında bırak kendini yeşil ve mor renkli test soruları arasına. Onlardaki renklerin bir anlamı var elbette; yeşiller kolay, morlar birazcık zor sorulardan oluşuyor. Ama birazcık. Bir de mavi renkliler var; onlar ünitenin sonunda biraz daha tekrar yapman için konuldu. Gördüğün gibi bol bol soru sunuyoruz sana. Bu kadar soruyu nasıl çözeceğim, deme ama. Bak her şey seni düşündü-ğümüzden. Hatta sana bir sır; test sayfalarının altındaki optik alanlara cevaplarını kodlar ve telefonuna indireceğin “Bulut Okuma” uygulamasıyla bu alanları okutursan çok ilginç bilgiler edinebilirsin. Mesela, o testteki cevaplarının durumu yani doğru-yanlış sayın, soruların kazanımlarıyla ilgili karnen, yapamadıklarının video çözümleri vb.

Kitapta bir de test olmayan sorular var; farklı farklı sorular adında. Merak etme, arkada cevapları var hepsinin ama kendini zorlayıp bu bölümleri olabildiğince kendi başına çözmen konunun pekişmesi için çok faydalı olacak. Son olarak, her ünitenin en sonunda bir de yazılı sınavlara hazırlanman için bir bölüm var.

İşte bu yüzden kitabımızın adı soru değil SORULAR KİTABI. Hem de “sana özel, senin yanında”

Yanında olduğumuzu göstermek için de seni sosyal medyadan bizi takip etmeye çağırıyoruz. Görüşelim mutlaka!

MERHABA

ürün adı 10. Sınıf Tarih Sorular Kitabı

ürün no OK00-10.02SKTO2

isbn 978-605-2000-56-4

yazar Orhan Işık

katkıda bulunan İsmail Burhan

dizgi-mizanpaj ve grafik Test Okul Dizgi ve Grafik Servisi

yayın editörü Özge BURHAN

yayın yönetmeni Nilgün AYDOĞAN

baskı Aykut MatbaasıFiruzköy Mah. Mezarlık Üstü Cad. No. 24/26 A Blok Avcılar/İstanbul

tlf: 0 212 428 52 74 - 428 54 26

iletişim www.testokul.com - [email protected]ülbahar Mah. Cemal Sururi Sk. No: 15/E Halim Meriç İş Merkezi

Kat: 9 Mecidiyeköy/İST. tlf: 0 212 275 00 35

Copyright © Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre her hakkı Eksen Yayıncılık ve Eğitim Malz. San. Tic. AŞ’ye aittir. Eksen Yayıncılık’ın

yazılı izni olmaksızın, kitabın herhangi bir şekilde kısmen veya tamamen çoğaltılması, basım ve yayımı hâlinde

gerekli yasal mevzuat uygulanır.

KİTABIMIZ HAKKINDA

KİTABIMIZI TANIYALIM

BİLGİ KÖŞESİTestlere başlamadan

yani sorulardan önce,

kısa bir konu özetiyle hatırlama yapalım.

Ünitenin numarası ve adı

Ünitenin kavramları

Üni

teni

n ka

zanı

mla

rı

ÇÖZÜMLERLE ÖĞRENELİMKonuların anlaşılması için çözümlü sorular burada..

Ünite sonunda farklı farklı sorular

bölümündeki soru tipleriyle konuları

pekiştireceksin.

Sana bir de yazılı sınavlar için sorular

hazırladık. Bu bölüm-deki sorularla yazılı sınavlarına hazırlık

yapmış olacaksın.

SEÇENEKLİ SORULARKolaydan zora dizilmiş

seçenekli sorular (seviye 1)ile konuyu kavramaya

hazırsın.

Bir de bunun seçenekli sorular (seviye 2)

olanı var. Mor renkli bu sayfalarda biraz

zorlanabilirsin, haberin olsun.

Bir de burada cevaplarını işaretleyebileceğin optik alan var. Bunu süs diye koymadık merak etme. Yaptığın işaretlemeler “Bulut Okuma”

uygulamasında cevaplarını takip edebilmen, çözemediklerinin videosunu izleyebilmen için veri sağlıyor.

KİTABIMIZIN İÇİNDEKİLER

YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ

BİLGİ KÖŞESİ 1: OĞUZ/TÜRKMEN GÖÇLERİ - ANADOLU’NUN TÜRKLEŞMESİ ..................... 10

ÇÖZÜMLERLE ÖĞRENELİM .................................................................................................... 12

SEÇENEKLİ SORULAR ............................................................................................................. 14

BİLGİ KÖŞESİ 2: HAÇLI SEFERLERİ VE MOĞOL İSTİLASI ........................................................ 28



FARKLI FARKLI SORULAR ...................................................................................................... 40

YAZILI SINAVLAR İÇİN SORULAR .......................................................................................... 42

1.ÜNİTE

BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI SİYASETİ (1302-1453)

BİLGİ KÖŞESİ 1: OSMANLI BEYLİĞİNİN KURULUŞU VE İLK OSMANLI FETİHLERİ ................ 46



BİLGİ KÖŞESİ 2: RUMELİ FETİHLERİ / ANADOLU’DA TÜRK SİYASİ BİRLİĞİ ......................... 58





2.ÜNİTE

BİLGİ KÖŞESİ 1: İSTANBUL’UN FETHİ VE FATİH DÖNEMİ ........................................................ 126



BİLGİ KÖŞESİ 2: KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN VE OLGUNLUK ÇAĞI - DÜNYA GÜCÜ OLMA YOLUNDA STRATEJİLER ............................................. 140





DÜNYA GÜCÜ OSMANLI (1453-1595)5.ÜNİTE

BİLGİ KÖŞESİ: DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER ................................. 82





BİLGİ KÖŞESİ: BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI MEDENİYETİ ................................................ 104





DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SAVAŞÇILAR VE ASKERLER3.ÜNİTE

BEYLİKTEN DEVLETE OSMANLI MEDENİYETİ4.ÜNİTE


CEVAP ANAHTARI ................................................................................................................... 205

CEVAP ANAHTARI

BİLGİ KÖŞESİ: SULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI ....................................................... 162





BİLGİ KÖŞESİ: KLASİK ÇAĞDA OSMANLI TOPLUM DÜZENİ ................................................... 182





SULTAN VE OSMANLI MERKEZ TEŞKİLATI6.ÜNİTE

KLASİK ÇAĞDA OSMANLI TOPLUM DÜZENİ7.ÜNİTE


8

Ünitenin Kavramları

1.ÜNİTE

YERLEŞME VE DEVLETLEŞME

SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ

GöçebelikKonargöçer

TürkmenOğuzBoy

Malazgirt

İktaHaçlıMelik

KervansarayMedrese

9

Ünitenin Kazanımları

10.1.1. TürklerinAnadolu’ya yerleşmeyebaşlaması ileTürkiye SelçukluDevleti’nin yıkılışı ara-sındakisüreçtemeydanagelenbaşlıcasiyasigelişmeleritarihşeridiveharitalarüzerindegösterir.

10.1.2.Anadolu’yayapılanTürkgöçlerininsosyokültüreletkilerinianalizeder.

a) Oğuz göçleri sırasındaTürklerinAnadolu’da yerleşmesini kolaylaştırannedenler üzerindedurulur.

b) DöneminLatinveArapkaynaklarındaAnadolu’nunilkkezonikinciyüzyıldaTürkiye(Turchia,Turkiya)olarakanılmasınavurguyapılır.

10.1.3. Anadolu’dakiilkTürksiyasiteşekküllerininbirbirleriyleveçevredevletlerleolanilişkileri-niuzlaşmaveçatışmabağlamındadeğerlendirir.

a) Anadolu’dakurulanilkTürkbeyliklerininbirbirleriyleveçevredevletlerleolanilişkilerinekı-sacadeğinilir.

b) TürkiyeSelçukluDevleti’ninBizansilemücadeleleriçerçevesindeMiryokefalonMuharebesi’nedeğinilir.

10.1.4. TürklerinAnadolu’dadevletleşmesürecinietkileyenfaktörleriaçıklar.

a) Oğuzboylarınınöncekidönemlerdeboybirliğiyadabeylikgibigeçicisiyasiçatılaraltındabirarayagelmesivurgulanır.

b) TürkiyeSelçukluDevleti’ninteşkilatyapısıilesosyokültürelözelliklerikısacaelealınır.

10.1.5. İslamdünyasınınkorunmasıbağlamındaTürkiyeSelçukluDevletiveEyyubiDevleti’ninHaçlılarlayaptıklarımücadelelerinsosyokültüreletkilerinianalizeder.

Konuişlenirkenilgilihaçlıseferiningüzergâhı,tariharalığı,tarafları,komutanları(SelahaddinEyyubivurgulanmaküzere)harita/haritalarüzerindegösterilir.

10.1.6. Moğolİstilası’nınAnadolu’dameydanagetirdiğisiyasivesosyaldeğişimianalizeder.

a) TürkiyeSelçukluDevleti’ninMoğollarakarşımücadelesindeçevresindekidiğerdevletvebey-liklerleuzlaşmaarayışlarıilebuçerçevedealınantedbirlerüzerindedurulur.

b) KösedağMuharebesi’ndensonraAnadolu’daİkinciBeyliklerDönemi’ninortayaçıkmasınınpolitikvesosyolojiksebepvesonuçlarıüzerindedurulur.

c) Babailerİsyanı’nakısacadeğinilir.

d) Anadolu’daki sosyal huzurun bozulması karşısında düzeni yeniden sağlanmasına yönelikgayretleribulunanbaşlıcaisimler(Mevlânâ,HacıBektaş-ıVeliveYunusEmre)üzerindedu-rulur.

10

BİLGİ KÖŞESİ-1 OĞUZ / TÜRKMEN GÖÇLERİ - ANADOLU’NUN TÜRKLEŞMESİSo

rula

rdan

önc

e

Oğuz/Türkmen Göçleri

Malazgirt Savaşı Tablosu (Askerî Müze)

Türkmenler (Müslüman olmuş Oğuz boyları), siyasi baskı-lar, artan nüfus, yurt bulma ihtiyacı gibi nedenlerle Hazar Denizi’nin doğusundaki yurtlarından zamanla batıya doğru göçe başlamışlardır. Bu sırada Bizans’ta yaşanan taht çekiş-meleri ve merkezî otoritenin zayıflaması Anadolu’da Bizans’ın etkinliğinin azalmasına neden oluyordu. Anadolu’nun siyasi ve sosyal yapısındaki bu karmaşa yurt arayışı içinde olan Türk-menler için oldukça elverişli bir ortam oluşturmaktaydı. Nite-kim bölgede Türkmenlere karşı koyabilecek büyük bir gücün olmadığı ve bölgenin yurt edinmek için uygun bir durumda olduğu sonucuna ulaşan Selçuklular, devletlerinin kurulma-sıyla daha sistemli hareket ederek Türkmen topluluklarını, Anadolu’ya yerleştirmeye başladılar.

T

U

KARADENİZ

AKDENİZ

ARTUKLULARDİLMAÇOĞULLARI

SALTUKLULAR

MENGÜCEKLER

ÇAKA BEYLİĞİ

EGE

DENİZ

SİNOP

TRABZON RUM İMP.

TRABZON

ERZİNCAN

TOKAT

SİVAS

KONYA

EDİRNE

BALIKESİR

İSTANBULİZNİK

AYDIN

İZMİR

NİĞDEAKSARAY

KIBRIS 0 80 160 km

ANTAKYA

ANİ

PASİNLER

VAN

BİTLİS

DİYARBAKIRHARPUT

URFAADANAKARAMAN

KÜTAHYA

ANKARABURSA

AHLAT

TÜRKİYE SELÇUKLU DEVLETİ

DANİŞMENTLİLER

BİZ

AN

S İMPA

RATO

RLUĞ

U

Kuruluşunda Türkiye Selçukluları

Malazgirt Savaşı’ndan sonra Oğuz/Türkmen göçleri daha da artmış ve kurulan beylikler sayesinde Türkiye tarihi başlamış-tır. Türklerden önce “Anatolia” ya da “Bilâd-ı Rûm” olarak adlandırılan Anadolu, Malazgirt Savaşı’ndan bir asır sonra Türkiye olarak anılmaya başlamıştır.

Anadolu’da Siyasi Yapı

Anadolu’da kurulan Türk beylik ve devletleri, başlangıçta Bü-yük Selçuklu otoritesine bağlı olarak hareket etmiş olmaları-na karşılık 1092 yılında Sultan Melikşah’ın ölümünden sonra daha bağımsız hareket etmeye başlamışlardır.Türkiye Selçuklu Devleti, Alparslan’a karşı yaptığı saltanat mücadelesini kaybeden Kutalmışoğulları’ndan Süleyman Şah tarafından kurulmuştur. Önce Konya’yı Bizans’tan alan Sü-leyman Şah, daha sonra İznik’i alarak burayı başkent yaptı. Böylece 1077’de Türkiye Selçuklu Devleti kurulmuş oldu.

Anadolu’daki Türkmen beyliklerinin Ermeni, Gürcü, Bizans ve Haçlı tehdidi ile karşı karşıya olmaları çoğunlukla birlikte hareket etmelerine neden olmuştur. Bu tehditler karşısında Batı Anadolu’da büyük bir güç hâline gelen Türkiye Selçuk-lu Devleti ile ittifak kurmak veya egemenliğini benimsemek beylikler arasında tercih edilen bir politikaydı.

II. Kılıçarslan Dönemi Sınırları

Anadolu’nun Türkleşme Süreci: 1072 – 1308 Yılları Arası Kronolojisi

Danişmentliler Beyliği’nin kurulması

Saltuklular Beyliği’nin kurulması

Çaka Beyliği’nin yıkılması

Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurulması

II. Haçlı Seferi

Katvan Muharebesi

Danişmentliler Beyliği’nin yıkılması

Miryokefalon Muharebesi

Çaka Beyliği’nin kurulması

Mengücekliler Beyliği’nin kurulması

Artuklular Beyliği’nin kurulması

I. Haçlı Seferi

Eyyubiler Devleti’nin kurulması

Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkıl-

ması

III. Haçlı Seferi

1080

1080

1147-1149

1157

10931096-1099

1178

1189-1192

10811072

1174

1176

1102

11411077

11

ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ

BEYLİĞİN ADI KURUCUSU KURULDUĞU BÖLGE

DanişmentlilerDanişment

Ahmet GaziSivas ve çevresi

Saltuklular Ebulkâsım Saltuk Erzurum ve çevresi

Mengücekliler Mengücük Gazi Erzincan, Kemah, Divriği çevresi

ArtuklularArtuk Bey’in

oğulları

Sökmen ve İl Gazi

Hasankeyf, Mardin, Harput çevresi

Çaka Beyliği Çaka Bey İzmir ve çevresi

Sökmenliler

(Ahlatşahlar)Kutbeddin İl–Ars-

lan SökmenAhlat ve Van Gölü çevresi

İnaloğulları Sadr Diyarbakır çevresi

Çubukoğulları Çubuk Bey Harput yakınları

DilmaçoğullarıDilmaçoğlu

Mehmet BeyBitlis civarı

İnançoğulları Mehmet Bey Denizli çevresi

Tanrıvermişo-ğulları Tanrıvermiş Bey Efes çevresi

Haçlı tehdidinin ortadan kaldırıldığı dönemlerde Anadolu’da-ki otoritesini güçlendiren Türkiye Selçukluları, II. Kılıçarslan Dönemi’nde Sakarya Irmağından Fırat’a kadar olan bölgeyi kontrol etmeye başlamıştı.

Anadolu’da Türk Kültürü ve Devlet Teşkilatının Gelişimi

Selçuklu devlet yapısının küçük bir örneğini oluşturan Ana-dolu beylikleri, Moğol istilası başlayana kadar zaman zaman Türkiye Selçuklu Devleti’ne tabi olmuşlar, bastırdıkları sik-kelerde Selçuklu sultanlarının unvanlarına yer vermişlerdir. Diğer Türk İslam devletlerinde olduğu gibi beyliklerde ve Tür-

kiye Selçuklu Devleti’nde taht ve iktidar “hükümdar ailesinin ortak malı” anlayışına dayanmaktaydı. Devlet teşkilatları bü-yük oranda Büyük Selçuklular örnek alınarak düzenlenmişti.

Türkiye Selçuklularında devlet işleri, Büyük Divan’da görüşü-lürdü. Divan’a sultan veya vezir başkanlık yapardı. Diğer Türk İslam devletlerinde olduğu gibi Türkiye Selçuklularında da Büyük Divan’a bağlı alt divanlar vardı. Merkezî yapısı Büyük Selçuklu Devleti’ne göre daha güçlü olan Türkiye Selçuklu-larında hükümdarlar, sarayın resmi dilinin Farsça olmasının etkisiyle Keykavus, Keyhüsrev, Keykubat gibi Farsça unvanlar kullanmışlardır.

Türkiye Selçuklu ordusunun, Büyük Selçuklu ordusundan en büyük farkı deniz ticareti ve donanmaya verilen önemdir. Tür-kiye Selçuklularında askerî sistemin temelini “iktâ sistemi” oluştururdu.

Göçlerle Anadolu’ya yerleştirilen Türkmenler Türkistan’dan getirdikleri kültür birikimlerini Anadolu’ya yansıtmışlar ve bölgedeki yerli halkla da kısa sürede kaynaşmışlardı. Ana-dolu’daki mevcut şehirlerin gelişmesi ve yeni şehirlerin ku-rulmasında tasavvuf düşüncesini benimsemiş derviş ve mu-tasavvıfların rolü de belirleyici olmuştur. Özellikle Ahmet Yesevi geleneğinden gelen mutasavvıflar ve ahilik kurumu Anadolu’nun Türk-İslam yurdu olmasında son derece etkili olmuştur.

Ahilik

Anadolu’da Ahi Evran’ın öncülüğünde Kayseri, Konya, Kırşehir’de esnaflar kendi aralarında dinî, sosyal ve ekonomik özellikler taşıyan “Ahilik” adı verilen bir teşkilat oluşturmuş-lardı. Ahiliğin temel amacı zengin ile fakir, üretici ile tüketici, halk ile devlet arasında ilişkiler kurarak “sosyal adaleti” ger-çekleştirmektir.

Haçlı Seferleri’nin sona

ermesi

Türkiye Selçuk-lu Devleti’nin

yıkılmasıIV. Haçlı Seferi

Saltuklular Beyliği’nin yıkıl-

ması

Artuklular Beyliği’nin yıkıl-

ması

Yassıçimen Muharebesi

Memlûklular Devleti’nin kurul-

ması

Eyyubiler Devleti’nin yıkıl-

ması

Moğol İmparatorluğu’nun

kurulması

Karamanoğlu Mehmet Bey’in

Türkçeyi resmî dil ilan etmesi

Mengücekliler Beyliği’nin yıkıl-

ması

Moğol İmparatorluğu’nun

parçalanması

Kösedağ Muharebesi

Bâbailer Ayak-lanması

Ayn-ı Calut Mu-harebesi

1308

1277

1231

1240

1202-1204

1227

1250

1260

1196

1202

1243

1250

1228

1230

1270

12

Soru 1

10. yüzyıldan itibaren Batı'ya doğru yoğun bir şekil-de göç eden Oğuzlar’dan İslamiyet’i kabul edenlere Türkmen denilmiştir. Türkmenler 11. yüzyıldan itiba-ren Anadolu'ya yerleşme imkânını bulmuşlardır.

Aşağıdaki gelişmelerden hangisi Türkmenlerin Anadolu'ya yerleşmesini kolaylaştıran bir etken değildir?

A) Büyük Selçuklu Devleti'nin kurulması

B) Batıya doğru Türk göçlerinin hızlanması

C) Selçukluların Abbasi halifesini koruması

D) Malazgirt Savaşı'nın kazanılması

E) Bizans’ın Anadolu’daki etkinliğinin azalması

Çözüm 1

Büyük Selçuklu Devleti’nin kurulması, Türkmenlerin Anadolu’ya yerleşmesinin sistemli bir hâle gelme-sini sağlamıştır. Zira Selçuklu siyasi otoritesi Türk-menlerin güvenliğinin sağlanması ve yeni yerleşim alanlarının kurulmasında etkili olmuştur. Batıya doğru Türk göçlerinin hızlanması da Anadolu’ya yerleşmeyi kolaylaştıran bir etkendir, çünkü göçle artan nüfus askerî bir gücü de beraberinde getirmiş-tir. Yerel unsurlara karşı kalabalık savaşçı topluluk-ların göçle sürekli desteklenmesi askerî üstünlüğü de beraberinde getirmiş bu da yerleşimi kolaylaştır-mıştır. Malazgirt Savaşı ise zaten Anadolu’daki Türk yerleşiminin kesinleşmesindeki en önemli gelişme-dir. Bizans’ın Anadolu’daki etkinliğinin azalmasıyla Türkmenlerin Anadolu’ya yerleşmesi kolaylaşmıştır. Selçukluların Abbasi halifesini korumasının Türk-men yerleşimiyle ilgisi yoktur.

Cevap C

Soru 2

Danişmentli Beyliği’nin önde gelen isimleri olan Da-nişment Gazi, Emir Gazi gibi beylerin Bizans’a ve Haçlılara karşı yaptıkları savaşlardaki üstünlük ve kahramanlıkları halk tarafından destanlaştırılmış ve bu destanlar nesilden nesile aktarılarak anlatılmıştır.

Buna göre, Danişmentlilerle ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Türk kültüründe izler bırakmışlardır.

B) Yurtlarını korumak için savaşmışlardır.

C) Gaza duygusuyla hareket etmişlerdir.

D) Bizans ve Haçlılara karşı başarılar elde etmiş-lerdir.

E) Beyleri aynı zamanda edebiyatla uğraşmışlardır.

Çözüm 2

Danişment Gazi ve Emir Gazi’nin destanlaşan sa-vaşları Türk kültürünün önemli unsurlarından olan Danişmentname gibi eserlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu durum A seçeneğindeki yargıyı doğrulamaktadır. Danişmentli beylerinin Bizans ve Haçlılara karşı yaptıkları savaşlardaki temel düşün-celer yeni edindikleri yurtlarını korumak ve gaza düşüncesidir. Zaten kullandıkları gazi unvanı da gaza düşüncesine sahip olduklarını göstermektedir. Parçada Bizans ve Haçlılara karşı üstünlük ve kah-ramanlıklarından söz edilmesi de D seçeneğindeki yargıyı doğrulamaktadır. Ancak parçada bu beylerin kendilerinin edebiyatla uğraştığına dair bir bilgi yok-tur. Sadece yaptıklarının destanlaştığından bahset-mektedir.

Cevap E

Soru 3

Türkiye Selçukluları Dönemi’nde Anadolu’nun farklı yörelerinde ağırlıklı olarak hukuk, tıp, astronomi gibi alanlarda eğitim veren medreseler açılmıştır.

Bu durum Selçuklularla ilgili,

I. Bilimsel çalışmalar desteklenmiştir.

II. Eğitim faaliyetlerinde yabancı bilim insanlarının desteği alınmıştır.

III. Dinî eğitimle ilgili çalışmalar devletin kontrolün-de değildir.

yargılarından hangilerini doğrulamaktadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I ve III

Çözüm 3

Türkiye Selçukluları Anadolu’nun pek çok kentinde kurdukları medreselerle bilimsel çalışmaları destek-lediklerini göstermişlerdir. Hatta öyle ki kurulan bu medreseler Osmanlılar Dönemi’nde de faal olarak kullanılmaya devam edilmiştir. Paragrafta dinî eği-tim ve bilim insanlarının milletlerine dair bilgi veril-memiştir. Buna göre sadece I. öncüldeki yargı doğ-ru olarak kabul edilebilir.

Cevap A

Çözü

mlü

Sor

ular

ÇÖZÜMLERLE ÖĞRENELİM

Soru 4

Malazgirt Savaşı’nı izleyen dönemde Anadolu’da kurulan Türk beylikleri,

• Bölge ve şehir isimlerini Türkçeleştirmeye baş-lamıştır.

• Haçlı saldırılarıyla mücadele etmiştir.

Bu girişimlere bakılarak,

I. Beylikler Anadolu’nun Türkleşmesine katkı sağlamışlardır.

II. Anadolu’da Türk topluluklarının güvenliği ko-runmak istenmiştir.

III. Bizans yönetiminde görüş ayrılıkları çıkarılma-sı hedeflenmiştir.

yargılarından hangilerine ulaşılabilir?


D) I ve II E) II ve III

Çözüm 4

Anadolu’da kurulan Türk beylikleri Anadolu’nun Türk-İslam yurdu olmasındaki en temel unsurlardır. Zaten bölgedeki yer adlarının Türkçeleştirilmesi de bunu göstermektedir. Böylece I. öncüldeki yargıya ulaşılabilir. Haçlı saldırılarına karşı mücadele edil-mesi de II. öncüldeki yargıyı doğrulamaktadır. Pa-ragrafta III. öncüldeki bilgiyi destekleyecek herhangi bir şeyden söz edilmemiştir.

Cevap D

Soru 5

Türkiye Selçuklu Devleti’nin kurucusu Süleyman Şah’a Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah tarafından ferman, Abbasi halifesi tarafında da menşur gönde-rilmiştir.

Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?

A) Anadolu’da Selçuklu hanedanında taht kavgala-rı yaşandığının

B) Türkiye Selçuklularının Büyük Selçuklu Devleti ile karşı karşıya geldiğinin

C) Süleyman Şah’ın dinî ve siyasi otorite hâline geldiğinin

D) Süleyman Şah’ın Abbasi halifesine yardım etti-ğinin

E) Süleyman Şah’ın hükümdarlığının dinî ve siyasi otorite tarafından onaylandığının

Çözüm 5

Türkiye Selçuklu Devleti kurulduğunda Büyük Sel-çuklu Devleti’nin merkezî otoritesine bağlı bir devlet konumundadır. Dolayısıyla Melikşah’ın gönderdiği ferman Süleyman Şah’ın Selçuklu siyasi otoritesi-ne bağlı olarak devletini kurduğunu göstermektedir. Abbasi halifesi de dönemin Sünni İslam dünyasının dinî lideri konumundadır. Sadece Süleyman Şah değil Büyük Selçuklu sultanları da tahta geçtiklerin-de Abbasi halifesinden menşur almaya özen gös-termişlerdir. Çünkü dinî otorite konumunda olan ha-lifenin onayı hükümdarlığın meşruluğunu sağlayan unsurlardan biridir. Buna göre gönderilen ferman ve menşurlar Süleyman Şah’ın hükümdarlığının dinî ve siyasi otorite tarafından onaylandığını göster-mektedir.

Cevap E

Soru 6

Türkiye Selçuklu Hükümdarı I. Kılıçarslan doğudan gelen göçebe Türkmen topluluklarını batıda bulu-nan ve uç adı verilen bölgelere yerleştirmiştir.

I. Kılıçarslan’ın bu politikasının;

I. Bizans’ın olası saldırılarına karşı önlem alma,

II. topraklarının güvenliğini artırma,

III. diğer Türk beyliklerini egemenliği altına alma

amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?



Çözüm 6

Türkiye Selçuklularında görülen bu uygulama te-melde iki hedefe yöneliktir. Birinci hedef söz konusu Türkmenlerin yerleşmesinin sağlanmasıdır. İkinci hedef ise Selçuklu sınırlarında yerleşimi güçlendi-rerek olası tehditlere karşı bir savunma hattı oluş-turmak ve güvenliği sağlamaktır. Olası tehditlerin başında da Bizans gelmektedir. Diğer Türk beylik-leri çoğunlukla devletin doğu sınırlarındadır ve III. öncüldeki gibi bir hedeften söz edilemez.

Cevap D

13

14

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)01

1. Mo ğol lar dan ka çan Türk men le rin Ana do lu top rak-la rı na yö nel me si, böl ge de ki eko no mik kay nak la rın hal kın ih ti yaç la rı nı kar şı la ma da ye ter siz kal ma sı na ne den ol muş tur.

Bu gelişmenin;

I. top lum sal hu zur suz lu ğun art ma sı,

II. dev let oto ri te si nin ko run ma sı nın güç leş me si,

II I. yeni Türk bey lik le ri nin kurul ma sı

sonuçlarından hangilerine yol açtığı savunulabilir?


D) I ve II E) I, II ve III

2. “Ma laz girt Sa va şı son ra sın da Ana do lu’da Türk le ri dur du ra cak her han gi bir güç kal ma mış tı.” te zi ni ile ri sü ren bir araş tır ma cı nın aşa ğı da ki ler den han gisi ni vur gu la mak is te di ği söy le ne bi lir?

A) Bi zans Dev le ti’nin Sel çuk lu lar için bü yük bir teh-li ke ol mak tan çı ka rıl dı ğı nı

B) Ana do lu’nun bü tü nüy le bir Türk yur du hâli ne gel di ği ni

C) Sel çuk lu la rın Ana do lu’da Türk si ya si bir li ği ni sağ la dı ğı nı

D) Ana do lu’da Bi zans Dev le ti’nin top ra ğı nın kal ma-dı ğı nı

E) Ana do lu’da eko no mik fa ali yet le rin ye ni den can-lı lık ka zan dı ğı nı

3. Anadolu’daki Türk nüfusunun artmasında;

I. Moğolların batıya doğru seferler yapmaları,

II. Haçlıların Anadolu üzerinden Kudüs’e ilerleme-leri,

III. Oğuz Türkmen boylarının yeni yurt arayışına girmeleri

gelişmelerinden hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?


D) I ve III E) II ve III

4. Aşağıdakilerden hangisi, XI. yüzyılda Anadolu’da kurulan Mengücekoğulları Beyliği ile ilgili doğru bir bilgi değildir?

A) Erzincan, Şebinkarahisar, Divriği civarında siya-si egemenlik kurmuştur.

B) Gürcülerle mücadele etmiştir.

C) Trabzon Rum İmparatorluğu’nun güneye ilerle-yerek Orta Anadolu’ya yayılmasını önlemiştir.

D) Zamanla Türkiye Selçuklularının egemenliği altı-na girmiştir.

E) Karadeniz ticareti üzerinde etkinlik kurmaya ça-lışmıştır.

5. Malazgirt Savaşı’nda Bizans’ın yenilmesi sonrasın-da Anadolu’ya Türk göçleri hızlanmıştır. Selçuklu komutanları fethettikleri bölgelerde kendi adları-na beylikler kurmuşlardır. Bu bağlamda nerdeyse Anadolu’nun tamamında değişik isimlerde birçok Türk beyliği kurulmuştur. Bu beylikler zaman zaman kendi aralarında rekabete girmiş ve bunun sonucun-da savaşlar yaşanmıştır.

Buna göre ilk Türk beylikleri döneminde Anadolu’yla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Anadolu’da siyasi birlik sağlanamamıştır.

B) Bizans’a karşı üstünlük kurulamamıştır.

C) Türk yerleşimleri Doğu Anadolu’yla sınırlı kal-mıştır.

D) Yaşanan savaşlar Anadolu’ya yapılan Türk göç-lerini sona erdirmiştir.

E) Savaşlar nedeniyle imar faaliyetleri yapılama-mıştır.

OĞUZ - TÜRKMEN GÖÇLERİ / ANADOLU’DA SİYASİ YAPI - 1

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109849

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

15

6. • �Erzincan merkez olmak üzere Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar bölgelerinde kurulmuştur.

• Gürcülere ve Rumlara karşı savaşlar yapmış-lardır.

• Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası en önemli mi-mari eserleridir.

Bazı özellikleri verilen Anadolu Türk beyliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Danişmentliler B) Saltuklular

C) Mengücekliler D) Artuklular

E) Çaka Beyliği

7. • Sultan Mesut, Danişmentlilerle iş birliği yaparak Bizans’a karşı başarılar kazandı.

• I. Mesut, daha sonra Danişmentlilerin taht kav-galarından yararlanarak Ankara, Çankırı, Kas-tamonu ve Elbistan’ı ele geçirdi.

Sultan Mesut’un bu faaliyetleri aşağıdakilerden hangisini gerçekleştirmeye yöneliktir?

A) Anadolu beyliklerinden destek almaya

B) Anadolu hâkimiyetini güçlendirmeye

C) Haçlılara karşı ittifak sağlamaya

D) Anadolu ticaretine egemen olmaya

E) Anadolu beyliklerini birbirine düşürmeye

8. Anadolu’da kurulan beylikler ve kuruluş yerleri ile ilgili aşağıda verilen eşleşmelerden hangisi yanlıştır?

Beylik Kurulduğu Yer

A) Sökmenliler Van Gölü Havzası

B) Çubukoğulları İzmir çevresi

C) İnaloğulları Diyarbakır çevresi

D) İnançoğulları Denizli

E) Dilmaçoğulları Bitlis civarı

9. Anadolu, XII. yüzyıldan itibaren Batılılar tarafından Türkiye olarak anılmaya başlanmıştır.

Bu tanımlama;

I. Anadolu’da Hristiyanların kalmadığı,

II. Anadolu’nun Türk vatanı hâline geldiği,

III. Anadolu’da Bizans toprağı kalmadığı

çıkarımlarından hangilerinin yapılmasını sağlar?



10. Büyük Selçuklu Devleti kurulmadan önce, Anadolu’ya yönelik ilk Selçuklu akınları aşağıdakilerden hangisinin liderliğinde başlamıştır?

A) Çağrı Bey B) Alp Arslan

C) Melikşah D) I. Kılıç Arslan

E) Süleyman Şah

11. Çaka Bey’in kuvvetlenmesini istemeyen Bizans im-paratoru, I. Kılıçarslan ile Çaka Bey’in arasını aç-mış; bunun üzerine I. Kılıçarslan kayınpederi olan Çaka Bey’i ortadan kaldırmıştır.

Bu gelişme;

I. Bizans’ın Türkler arasında ayrılık çıkardığı,

II. Anadolu’da Bizans etkisinin devam ettirilmeye çalışıldığı,

III. Bizans’ın Çaka Bey’den çekindiği

çıkarımlarından hangilerinin yapılmasına olanak sağlar?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

16

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

2) 1. Diğer Türk toplulukları gibi Oğuzlar da boylar hâlinde konargöçer bir hayat yaşamışlardır. Geniş bir sahaya yayılmış olan Oğuzlar genellikle baş-ka devletlerin egemenliğinde yaşamışlardır. Buna karşılık yerleşik hayatı benimsedikleri dönemlerde Selçuklu ve Osmanlı devletleri gibi güçlü devletler kurabilmişlerdir.

Buna göre, Oğuzlarla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) İslamiyet’i benimsemeleri millî kimliklerini kay-betmelerine neden olmuştur.

B) Hayat tarzlarındaki değişiklik siyasi yapılarının da değişmesine neden olmuştur.

C) Konargöçer hayat tarzına sahip olmaları siyasi varlıklarını etkilemiştir.

D) Farklı coğrafyalarda izlerine rastlamak mümkün-dür.

E) Türk toplumsal yapısının çeşitli özelliklerini yan-sıtmışlardır.

2. Oğuz boyları 10. yüzyıldan itibaren Orta Asya’dan batıya doğru yoğun bir şekilde göç etmeye başla-mışlardır.

Bu durum aşağıdakilerden hangisine zemin hazırlamıştır?

A) Orta Asya’da Türk hâkimiyetinin son bulmasına

B) Anadolu’da Türk devletlerinin kurulmasına

C) Oğuzların millî benliklerini kaybetmelerine

D) Türk kültürünün Orta Asya’yla sınırlı kalmasına

E) Türkler arasındaki çatışmaların artmasına

3. Süleyman Şah Dönemi’nde Türkiye Selçuklu Dev-leti’nin sınırları Marmara, Karadeniz ve Ege kıyıla-rından Çukurova’ya kadar genişlemişti. Bu gelişme neticesinde Bizans İmparatoru Aleksios Komnenos ile Türkiye Selçukluları, İstanbul Boğazı’nı sınır ola-rak belirleyen bir antlaşma imzaladılar.

Yapılan bu antlaşmayla ilgili,

I. Bizans, İstanbul’u korumak istemiştir.

II. Süleyman Şah Anadolu’daki varlığını güçlen-dirmiştir.

III. Türkiye Selçukluları İstanbul Boğazı’na kadar ulaşmışlardır.


A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III


4. Aşağıda verilenlerden hangisi Miryokefalon Savaşı’nın çıkış nedenleri arasında gösterilemez?

A) Türkiye Selçuklularının Anadolu’da hızlı bir şe-kilde ilerlemeleri

B) Selçukluların Anadolu’da siyasi birliği kurma yo-lunda başarılı girişimlerde bulunmaları

C) Türkmenlerin, Bizans’la yapılan anlaşmayı ihlal ederek Bizans topraklarına akınlar düzenleme-leri

D) Bizans İmparatorunun Türkleri Anadolu’dan at-mak istemesi

E) Türklerin Balkan topraklarına geçmelerinin en-gellenmek istenmesi

5. Büyük Selçuklu Devleti’nin kuruluşundan sonra ortaya çıkan Anadolu’yu yurt edinme politikasının temelleri aşağıdakilerden hangisinin döneminde atılmıştır?

A) Tuğrul Bey

B) Kutalmışoğlu Süleyman Şah

C) Melikşah

D) I. Kılıç Arslan

E) Selçuk Bey

6. Aşağıdaki Türk beyliklerinden hangileri denizcilik alanında faaliyette bulunmuştur?

A) Saltukoğulları Beyliği

B) Danişmentoğulları Beyliği

C) Çaka Beyliği

D) Artukoğulları Beyliği

E) Karamanoğulları Beyliği

02 OĞUZ - TÜRKMEN GÖÇLERİ / ANADOLU’DA SİYASİ YAPI - 2

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109850


17

7. Danişmentlilerde kendi adına para bastıran ilk hü-kümdar Danişment Ahmet Gazi’dir. Danişmentlilere ait paralarda Grekçe yazılar bulunmuştur.

Bu durum;

I. Danişmentlilerin bağımsızlıklarını ilan ettiği,

II. ticari faaliyetlerinde Bizans ve Rumlarla ilişkide oldukları,

III. beyliğin kuruluşunda Rumların etkili olduğu

çıkarımlarından hangilerini doğrulamaktadır?



8. XI. yüzyılda Anadolu’nun içinde bulunduğu durum, Türklerin Anadolu’yu fethini kolaylaştırmıştır.

Bu kolaylığın sağlanmasında aşağıdakilerden hangisinin etkisi olduğu söylenemez?

A) Anadolu’da Grekçenin yaygın olmasının

B) Bizans’ın bölgeden yüksek vergi talep etmesi

C) Halkın Bizans emrinde zorla çalıştırılması

D) Bizans tekfurlarının halka zalimlik yapması

E) Bizans’ın halkın mezhebini değiştirmek için bas-kı yapması

9. Bizans Devleti Miryakefalon Savaşı ile birlikte, elde kalan toprakları koruma politikasına yönelmiştir.

Buna göre,

I. Türkiye Selçukluları, Bizans üzerinde üstünlük kurmuşlardır.

II. Bizans ile Türkiye Selçukluları son kez savaş-mışlardır.

III. Bizans yönetimi savunmaya dayalı bir politika benimsemiştir.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


10. Batılı kaynaklar Türkleri, Miryokefalon Savaşı’na kadar işgalci olarak nitelerken bu savaşı izleyen dö-nemde Anadolu’dan Türk yurdu olarak söz etmeye başlamışlardır.

Bu bilgilere dayanılarak,

I. Batılılar, Türklerin Anadolu’daki üstünlüğünü kabul etmişlerdir.

II. Miryokefalon Savaşı ile Anadolu’da Türk birliği sağlanmıştır.

III. Anadolu’nun Türkleşmesi süreci kesintiye uğra-mıştır.


A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

11. • Haberleşme, kontrol, denge kurma ve ayarlama ilmi olan sibernetiğin ilk kurucusudur.

• Su saatleri, kendiliğinden kesilip akan fıskiye, mekanik olarak çalışan müzik aletleri, tulumba-lar ve şifreli kilitler yapmayı başarmıştır.

Bu çalışmaları geçekleştiren Türk bilim insanı aşağıdakilerden hangisidir?

A) İbn-i Sina B) El-Cezerî

C) El-Kindî D) Biruni

E) Ali Kuşçu

12. Türkiye Selçuklu Devleti’nin Bizans’la yaptığı Miryo-kefalon Savaşı ile Anadolu’nun Türk yurdu olduğu kesinleşmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi bu durumun sonucu olarak gösterilemez?

A) Bizans’ın Selçuklu Devleti’ne tabi hâle gelmesi

B) Selçuklu Devleti’nin Anadolu’da rahat hareket etmesi

C) Anadolu’daki Türk egemenliğinin kalıcı olması

D) Anadolu’da Türk nüfusunun artması

E) Türk kültürünün Anadolu’da daha köklü hâle gelmesi

18

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)ANADOLU’DA SİYASİ YAPI - 103

1. Türkiye Selçukluları II. Kılıçarslan Dönemi’nde sı-nırlarını Fırat Nehri’ne kadar genişletmişlerdir.

Bu gelişmeye bakılarak,

I. Anadolu’da Türk birliği önemli ölçüde sağlan-mıştır.

II. Anadolu Türk beyliklerinin askerî desteği alın-mıştır.

III. Bizans’ın Anadolu’da toprağı kalmamıştır.

yargılarından hangilerine ulaşılamaz?



2. Anadolu’da Türk varlığı XI. yüzyılın sonlarında baş-lamıştır. Buna karşın Türklerin denizcilik faaliyetleri ancak XII. yüzyılda ilerleme göstermiştir.

Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kıyı bölgelerde egemenliğin geç dönemlerde kurulması

B) Ticaret yollarının güvenliğinin sağlanmasına önem verilmesi

C) Denizlerde Bizans’la rekabet edilememesi

D) Anadolu’da siyasi birliğin sağlanmaya çalışılma-sı

E) Türkmen grupların yerleşik hayata geçirilmeye çalışılması

3. Türkiye Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat Dönemi’nde gerçekleştirilen;

• Artuklu ve Mengücekli beyliklerinin hâkimiyet altına alınması,

• Alanya’da tersane kurulması,

• Suğdak Limanı’nın fethedilmesi,

• Konya, Kayseri ve Sivas gibi şehirlerin surları-nın ve sınır kalelerinin yeniden inşa ettirilmesi

uygulamalarının aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulamaz?

A) Moğol istilasına karşı güvenlik önlemi almak

B) Anadolu’da siyasi birliği sağlamak

C) İstanbul’daki Latin egemenliğine son vermek

D) Ticareti geliştirmek

E) Denizlerde etkili olmak

4. Türkiye Selçukluları, Moğolların Türk yurtlarına yö-nelik gerçekleştirdiği istiladan kaçarak Anadolu’ya gelen Türkmenleri uç bölgelerine yerleştirmiştir.

Bu politikanın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenemez?

D) Türkmenlere yeni yurtlar bulmak

B) Anadolu’da Türk nüfusunu artırmak

C) Devletin sınırlarını güvence altına almak

D) Kendilerine sığınan kitleleri koruma altına almak

E) Anadolu’da feodal beyliklerin kurulmasını sağla-mak

5. Türkiye Selçuklu Sultanı I. Kılıçarslan’ın uyguladığı bazı politikalar şunlardır:

• Haçlılara karşı savunma savaşı yapmak

• Anadolu’daki Türk beylikleri ile akrabalık kur-mak

• Bizans topraklarına akınlar yapmak

• Anadolu’daki bazı beyliklere bağlı çeşitli şehir-leri kontrol altına almak

Buna göre aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) I. Kılıçarslan Anadolu’da kalıcı olmaya çalışmış-tır.

B) I. Kılıçarslan Haçlılara karşı ülkesini korumayı önemsemiştir.

C) Bizans’ın Haçlılar ile birlikte hareket etmesi en-gellenmiştir.

D) Anadolu beyliklerine karşı fetih hareketleri ger-çekleştirilmiştir.

E) Türkiye Selçuklu toprakları genişletilmeye çalı-şılmıştır.

6. Türkiye Selçuklu Devleti kendinden önce kurulan Türk devletlerine kıyasla merkezî otoriteyi sağlamak için daha büyük çaba göstermiştir.

Aşağıdakilerden hangisi bu yargıyı destekleyen bir uygulamadır?

A) Türkmenleri sınırlara yerleştirmeleri

B) Vilayetlerde görevlendirilen meliklerin yetkilerini sınırlandırmaları

C) Liman kentlerinin fethedilmesine önem vermele-ri

D) İkta sistemini uygulamaları

E) Devlet işlerini büyük divanda karara bağlamaları

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109851


19

7. • Anadolu’nun Türk yurdu olduğu kesinleşti.

• Bizans İmparatorluğu’nun Anadolu’yu geri alma düşüncesi ortadan kalktı.

Çeşitli özellikleri verilen bu zafer aşağıdakilerden hangisidir?

A) Pasinler Savaşı

B) Dorileon Savaşı

C) Miryokefalon Savaşı

D) Yassı Çimen Savaşı

E) Kösedağ Savaşı

8. I. Ma laz girt Sa va şı’n dan son ra Ana do lu’da ku ru-lan bey lik le rin en güç lü sü dür.

II. Haç lı lar la mü ca de le et miş ler dir.

III. Ana do lu’da ilk med re se yi yap mış lar dır.

Yu ka rı da özel lik le ri ve ri len Türk bey li ği aşa ğı daki ler den han gi si dir?

A) Men gü cekli ler B) Da niş ment li ler

C) Ar tuk lu lar D) Sal tuk lu lar

E) Ça ka Bey li ği

9. Sü ley man fiah li der li ğin de ki Tür ki ye Sel çuk lu la-rı, Ma laz girt Sa va şı’ndan sa de ce al tı yıl son ra Bi-zans’ın elin de ki İz nik’i ele ge çir miş tir.

Bu gelişmenin,

I. Sel çuk lu ege men li ği ni Bal kan top rak la rı na ta şı-mak için ze min ha zır lan mış tır.

II. Ana do lu’da hız lı bir fe tih sü re ci ya şan mış tır.

II I. Ana do lu top rak la rı nın Türk leş me si sü re ci ta-mam lan mış tır.

yargılarından hangilerini desteklediği söylenebilir?



10. Türkiye Selçuklu Sultanı Süleyman fiah, Suriye se-ferinde ölünce oğulları Kılıçarslan ve Kulanarslan’ın, Selçuklu hükümdarı Melikşah tarafından İsfahan’a götürülmesi üzerine Anadolu’da taht altı yıl hüküm-darsız kalmıştır.

Melikşah’ın bu tutumunun, aşağıdakilerden hangisine yol açtığı savunulabilir?

A) Anadolu’da ekonomik faaliyetlerin durmasına

B) Bizans’ın Anadolu’yu geri almasına

C) Anadolu’da Türk beyliklerinin zayıflamasına

D) Selçuklu yönetim şeklinin değişmesine

E) Anadolu’da otorite boşluğunun yaşanmasına

11. Türkiye Selçukluları I. Alaaddin Keykubat Dönemi’nde Alanya’yı alarak burada bir tersane kurmuşlardır.

Bu girişimin amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenemez?

A) Anadolu’yu hedef alan Moğol tehlikesini azalt-mak

B) Anadolu kıyılarının güvenliğini sağlamak

C) Ticaret yolları üzerinde etkinlik kurmak

D) Deniz ticaretini geliştirmek

E) Yeni topraklar fethetmek

12. Anadolu’da XII. yüzyıl başlarında Danişment, Artuk, Mengücek, Saltuk ve Çaka beylikleri ile Türkiye Sel-çukluları Devleti bulunuyordu.

Bu durum, aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir?

A) Anadolu’da siyasal birliğinin sağlanamadığını

B) Anadolu’da çok uluslu bir toplum yapısına sahip olunduğunu

C) Türklerin Anadolu’daki siyasi etkinliğinin güçlen-dirilemediğini

D) Türk toplulukları arasındaki askerî mücadelele-rin sona erdirildiğini

E) Türk kültürünün yaygınlaştırılma çabalarının za-yıfladığını

20

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

2) 1. Melikşah 1077’de Süleyman Şah’a hükümdarlık unvanı veren bir ferman göndermiştir. Abbasi hali-fesi ise Süleyman Şah’a hükümdarlığını onaylayan menşur göndermiş, böylece merkez İznik olmak üzere Türkiye Selçuklu Devleti kurulmuştur.

Bu durum aşağıdakilerden hangisinin gösterge-sidir?

A) Türkiye Selçuklularının başlangıçta Büyük Sel-çuklulara bağlı olduğunun

B) Türkiye Selçuklularının Büyük Selçuklulardan daha güçlü bir devlet kurduğunun

C) Türkiye Selçuklularının Anadolu’da merkezî oto-riteyi sağladıklarının

D) Türkiye Selçuklu Devleti’nin askerî yönden güç-lü olduğunun

E) Türkiye Selçuklu Devleti’nin Büyük Selçuklu Devleti üzerinde baskı politikası kurduğunun

2. I. Kılıçarslan döneminde başkentin İznik’ten Konya’ya taşınmasında;

I. I. Kılıçarslan’ın Bizans üzerine baskı kurması,

II. I. Haçlı Seferi esnasında İznik’in Bizans’a terk edilmesi,

III. I. Kılıçarslan’ın Musul üzerine yürümesi

gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?



3. Çaka Bey’in I. Kılıçarslan tarafından öldürülme-sinde;

I. Bizans’ın Çaka Bey’in başarılarından rahatsız olması,

II. Çaka Bey’in kuvvetli olmayışı,

III. Bizans’ın kışkırtmaları

durumlarından hangileri etkili olmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


4. Türkiye Selçukluları’nın Anadolu’da yollar, han-lar ve kervansaraylar yapmalarının;

I. ülkede ulaşımı kolaylaştırma,

II. ticareti geliştirme,

III. Türk siyasal birliğini sağlama

hedeflerinden hangileri ile ilgili olduğu söylene-bilir?



5. Suriye Selçukluları ile yapılan savaşta Türkiye Sel-çukluları yenilmiş ve Süleyman Şah ölmüştür. Bü-yük Selçuklu Sultanı Melikşah, iki Selçuklu devleti arasında yaşanan mücadelelere müdahale ederek Süleyman Şah’ın iki oğlunu kendi başkentine götür-müştür.

Bu durumun aşağıdakilerden hangisine yol açtı-ğı söylenebilir?

A) Anadolu’da Fetret Dönemi olarak bilinen siyasi boşluk döneminin başlamasına

B) Türkiye Selçuklu Devleti’nin askerî yönden güç-lenmesine

C) Büyük Selçuklu Devleti’nde taht kavgalarının yaşanmasına

D) Suriye Selçuklu Devleti’nin sınırlarının daralma-sına

E) Türkiye Selçuklu ekonomisinin güçlenmesine

6. 1176 yılında Miryokefalon’da II. Kılıçarslan tarafın-dan Bizans ordusu ağır bir yenilgiye uğratılmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi Miryokefalon Savaşı’nın sonuçları arasında gösterilemez?

A) Bizans’ın, Anadolu’yu Türkler’den geri alma ümitleri tamamen ortadan kalkmıştır.

B) Anadolu kesin olarak Türk yurdu hâline gelmiş-tir.

C) Anadolu’da Haçlı Seferleri’yle Bizans’a geçen üstünlük tekrar Türkiye Selçukluları’na geçmiş-tir.

D) Bizans savunmaya çekilirken, Türkler taarruza geçmişlerdir.

E) Büyük Selçuklu Devleti yıkılmıştır.

04 ANADOLU’DA SİYASİ YAPI - 2

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109852


21

7. Miryokefalon Savaşı’nın yaşanmasında;

I. II. Kılıçarslan’ın Anadolu’da büyük bir siyasi güç hâline gelmesi,

II. Bizans ile yapılan antlaşmaya aykırı olarak Türkmenlerin Bizans topraklarına sürekli akın-lar düzenlemesi,

III. İmparator Manuel’in Türkleri Anadolu’dan ata-rak Anadolu’da yeniden Bizans hâkimiyetini kurmak istemesi

nedenlerinden hangileri etkili olmuştur?



8. Sultan II. Kılıçarslan Dönemi’nde, Türkistan’dan ge-len binlerce Türkmen Anadolu’ya yerleştirilmiştir.

Bu uygulama ile;

I. Anadolu’yu Türkleştirme,

II. Anadolu’da Türk nüfusunu artırma,

III. sınırları genişletme

amaçlarından hangilerine ulaşılmak istendiği savunulabilir?



9. “Türkiye Selçuklu hükümdarlarının fetih politikala-rında deniz ticaretinden elde edilen gelirin artırılma-sı düşüncesinin belirleyici bir rolü bulunmaktadır.” tezini ileri süren bir araştırmacı, Selçuklular tarafından ele geçirilen;

I. Suğdak,

II. Sinop,

III. Alaiye

bölgelerinden hangilerini bu düşüncesine dayanak olarak gösterebilir?



10. I. Alâeddin Keykubad Dönemi’nde Kırım’ın Suğdak limanı Selçukluların eline geçmiştir.

Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır?

A) Türkiye Selçuklularının Anadolu’da siyasi birliği sağlamalarına

B) Akdeniz ticaretinin Türkiye Selçuklularının hâkimiyeti altına girmesine

C) Türkiye Selçuklularının Karadeniz ticareti üze-rindeki denetimlerini artırmalarına

D) Türkiye Selçuklularında fetret dönemi yaşanma-sına

E) Anadolu’da Türk nüfusunun artmasına

11. Erzurum’u alarak Saltuklulara son veren Türkiye Selçuklu hükümdarı aşağıdakilerden hangisidir?

A) II. Kılıçarslan

B) I. Gıyaseddin Keyhüsrev

C) II. Rükneddin Süleyman Şah

D) I. İzzettin Keykavus

E) I. Alâeddin Keykubad

12. Anadolu, XI. yüzyıl sonlarında Avrupa’dan bölgeye yönelen dış tehditlerle karşı karşıya kalmıştır.

Bu durumun;

I. Türkiye Selçuklularının askerî etkinliği artırma-ya yönelmesi,

II. Bizans’ın Türkiye Selçuklularıyla askerî ittifak kurmaya çalışması,

III. Anadolu halkının Selçuklu yönetimine olan bağlılığının azalması




22

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)05 ANADOLU’DA TÜRK KÜLTÜRÜ VE DEVLET TEŞKİLATININ GELİŞİMİ - 1

1. II. Kılıçarslan, ülkeyi on bir oğlu arasında paylaş-tırmış ancak oğullarının taht kavgasına başlaması üzerine bu tercihinden vazgeçerek en küçük oğlu I. Gıyaseddin Keyhüsrev’i tahta varis olarak belirle-miştir.

Bu gelişme Türkiye Selçukluları ile ilgili;

I. saltanat sisteminin geçerli olduğu,

II. tahta veliaht tayin etmenin mümkün olabildiği,

III. meliklerin vali olarak görev yaptıkları

yargılarından hangilerini doğrular?



2. Türkiye Selçukluları Sinop ve Alâiye (Alanya) gibi liman şehirlerini ele geçirerek bu şehirlerde tersa-neler kurmuşlardır.

Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulamaz?

A) Donanma oluşturmak için gemi inşa etmek

B) Haçlıların Anadolu’ya girişini engellemek

C) Karadeniz ve Akdeniz ticaretini güvenceye al-mak

D) Denizlerde etkinlik kurmak

E) Ticareti geliştirmek

3. Türkiye Selçukluları Alanya, Sinop gibi limanları ele geçirdikten sonra buralarda Avrupalı tüccarlara dü-şük gümrük vergisi uygulamışlardır.

Bu uygulamanın;

I. ticareti geliştirmek,

II. ekonominin hareketlilik kazanmasını sağlamak,

III. Avrupalıları Anadolu ile ticarete teşvik etmek




4. Türkiye Selçukluları Venedik, Ceneviz ve Kıbrıs Krallığı gibi devletlerle ticaret antlaşmaları imzalayıp bu devletlerin vatandaşlarına düşük gümrük tarifesi uygulamışlardır.

Bu politikayla;

I. askerî ittifakların kurulması,

II. ülke içinde üretilemeyen ve bulunmayan malla-rın temininin kolaylaştırılması,

III. ticari hayatın canlandırılması

hedeflerinden hangilerine ulaşılmak istendiği savunulabilir?



5. “Niyabet-i Saltanat Divanı”, Türkiye Selçuklu hü-kümdarları başkentte olmadığı zamanlarda ona ve-kalet ederdi.


I. Niyabet-i Saltanat Divanı’nın varlığı merkezî otoriteyi sarsmıştır.

II. Siyasi otorite boşluğu oluşması engellenmek istenmiştir.

III. Devlet yapılanmasında eski Türk gelenekleri-nin etkinliği kalmamıştır.




6. Türkiye Selçuklu Devleti’nde komutanlara büyük öl-çekli iktalar verilmemiştir. Ayrıca subaşıların yetkileri de sınırlı tutulmuştur.

Bu uygulamaların temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?

A) Merkezî otoriteyi güçlü tutmak

B) Ticari faaliyetleri kolaylaştırmak

C) Fetih politikalarına hız kazandırmak

D) Yabancı ülkelerle olan ilişkileri güçlendirmek

E) Türk kültürünün Anadolu’da yaygınlaşmasını sağlamak

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109853


23

7. Türkiye Selçuklu hükümdarları inanç ayrımı yapma-dan halka toprak dağıtmışlardır.

Bu uygulamanın;

I. Anadolu’da kültür birliğinin sağlanması,

II. merkezî yönetimin yetkilerinin azaltılması,

III. tarımsal üretimde süreklilik sağlanması

amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir?



8. Türkiye Selçuklularının uyguladığı aşağıdaki politikalardan hangisi “İslam dünyasının koruyuculu-ğunu üstlendiklerini” gösterir?

A) Karadeniz kıyılarında fetihler yapmaları

B) Anadolu’da kervansaraylar sayesinde bir ticaret ağı oluşturmaları

C) Anadolu’da medrese, kütüphane gibi ilim mer-kezleri kurmaları

D) Haçlı Seferlerine karşı askerî mücadeleler yap-maları

E) Anadolu’ya göç eden Türkmenleri uç bölgeleri-ne yerleştirmeleri

9. Selçuklular Dönemi’nde Anadolu’da faaliyet göste-ren Ahiler, mesleki eğitim vermek, üretimde kalite ve standardı yükseltmek gibi görevler üstlenmişti.

Buna göre Ahilerle ilgili olarak,

I. Esnafın nitelikli eleman ihtiyacının karşılanma-sına yardımcı olmuştur.

II. Tüketici haklarını korumaya çalışmışlardır.

III. Niteliksiz üretimi engellemeye çalışmışlardır.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


10. Türkiye Selçuklu sultanları tahta çıktıklarında Ab-basi halifesinden menşur adı verilen hükümdarlık beratı alırlardı.

Bu uygulamanın temel amacının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?

A) Yeni yerlerin fethini sağlamak

B) Hükümdarın otoritesini güçlendirmek

C) Taht kavgalarının yaşanmasını önlemek

D) Ekonomik bağımsızlığı sağlamak

E) Asker sayısını artırmak

11. Türkiye Selçuklu Devleti Dönemi’nde Anadolu şehir-lerinde han, hamam, şifahane, çarşı, cami ve ker-vansarayların inşa edildiği görülmüştür.

Bu bilgilere dayanılarak, Türkiye Selçukluları ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?

A) Türk - İslam kültürüne katkı sağlamışlardır.

B) Anadolu’da ticaretin gelişmesine önem vermiş-lerdir.

C) Anadolu’nun şehirleşmesine katkıda bulunmuş-lardır.

D) Toplumun ihtiyaçlarına yönelik politikalar geliş-tirmişlerdir.

E) Anadolu şehirlerindeki Bizans Dönemi izlerini silmişlerdir.

12. Türkiye Selçukluları göçebe toplulukların yerleşik düzene geçmeleri için girişimlerde bulunmuştur.

Bu politikanın temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toprak bütünlüğünü korumak

B) Devlet otoritesini güçlendirmek

C) Çok uluslu toplum yapısını sürdürmek

D) Göçebe unsurların zarar görmesini engellemek

E) Bizans Devleti’nin Anadolu’daki etkinliğini sona erdirmek

24

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

2) 1. Türkiye Selçuklu Devleti’nde, ordu sistemi içinde yer alan “Gulaman-ı Saray” örgütlenmesi doğrudan sa-raya bağlı ve değişik milletlerden esir alınan kişiler-den meydana gelmiştir.

Bu bilgi Selçuklularla ilgili olarak,

I. Selçuklu ordusu tek bir etnik gruba dayalı ola-rak yapılandırılmıştır.

II. Çok uluslu yapı askerî etkinliği olumsuz etkile-miştir.

III. Sultana bağlı bir askerî yapılanma oluşturul-mak istenmiştir.

yargılarından hangilerini destekler niteliktedir?



2. Türkiye Selçuklularında faaliyette bulunan loncalar, zor durumda kalan esnafa yardım ederlerdi.

Bu bilgi aşağıdakilerden hangisini göstermektedir?

A) Esnaf arasında dayanışma düşüncesinin geliş-miş olduğunu

B) Türkiye Selçuklularında ekonomik yapının güç-lendirilemediğini

C) Loncaların ekonomik yapıyı tümüyle denetim al-tında tuttuğunu

D) Devlet yönetiminin loncalar üzerinde etkin ola-madığını

E) Yabancıların Anadolu’daki ticari faaliyetlerinin sınırlandırıldığını

3. Türkiye Selçuklularında görülen;

I. edebiyat alanında Farsça, eğitim alanında ise Arapçanın kullanım alanı bulması,

II. yönetimde farklı etnik kökenlerden kişilere gö-rev verilmesi,

III. bazı eğitim kurumlarının vakıfların denetiminde olması

durumlarından hangileri, Türk dilinin gelişmesini engelleyici bir etkiye sahip olmuştur?



4. Türkiye Selçuklularında geniş ölçüde dinî özgürlük olmasına rağmen, Türklerin loncalarına Hristiyanlar üye olarak kabul edilmemiştir.

Bu uygulamayla ilgili,

I. Ekonomik alanda inanç farklılıkları etkin olmuş-tur.

II. Devlet otoritesini korumak için gayrimüslimlere ayrıcalıklar verilmiştir.

III. Gayrimüslimlerin ekonomik faaliyetleri engel-lenmiştir.




5. Türkiye Selçuklularında ikta sahipleri görevlerinden ayrıldıklarında kendilerine tahsis edilmiş olan top-raklar da göreve yeni atanan kişiye verilirdi.

Bu uygulama;

I. toprakların devlet mülkiyeti altında olması,

II. iktaların hizmet karşılığında verilmesi,

III. toprakların bir kısmının özel mülk olması

durumlarından hangilerinin bir sonucudur?



6. Türkiye Selçukluları, Anadolu’da ticari faaliyetleri geliştirmek için çaba harcamışlardır.

Aşağıdakilerden hangisi, bu amaçla gerçekleştirilmiş girişimler arasında gösterilemez?

A) Suğdak’ın egemenlik altına alınması

B) Yassıçimen Savaşı’nın gerçekleşmesi

C) Saldırıya uğrayan kervanların zararının karşı-lanması

D) Kervansarayların inşa edilmesi

E) Sinop’un egemenlik altına alınması

ANADOLU’DA TÜRK KÜLTÜRÜ VE DEVLET TEŞKİLATININ GELİŞİMİ - 206

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109854


25

7. Türkiye Selçuklu Devleti’nde görülen aşağıdaki uygulamalardan hangisinin Anadolu’daki Türk varlığını güçlendirdiği söylenemez?

A) Bizans sınırında uç beyliklerinin kurulması

B) Türk boylarının Anadolu’da iskan edilmesi

C) Haçlılarla mücadele edilmesi

D) Yabancı devletlere ekonomik ayrıcalıklar veril-mesi

E) Göçebe Türkmen boylarının yerleşik yaşama geçmeye özendirilmesi

8. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye Selçuklu Devleti’nin özelliklerinden biri olarak gösterilemez?

A) Balkan topraklarına geçmeyi amaçlamıştır.

B) Anadolu’da ticaret yollarının canlılığının artma-sını sağlamıştır.

C) Anadolu’da Bizans Devleti’nin siyasi üstünlüğü-nü sona erdirmiştir.

D) Deniz ticareti üzerindeki denetimi artırmayı he-deflemiştir.

E) Büyük Selçuklu yönetimiyle siyasi anlaşmazlık-lar yaşamıştır.

9. Türkiye Selçuklularında ikta askerlerinin masrafları ikta topraklarının gelirinden karşılanıyordu.

Bu uygulama;

I. devlet hazinesinin büyük bir yükten kurtulması,

II. göçebe yaşamın sona ermesi,

III. her an savaşa hazır bir ordunun bulundurulma-sı

sonuçlarından hangilerine ortam hazırlamıştır?



10. Türkiye Selçuklu Devleti Dönemi’nde bazı Anadolu şehirleri önemli birer ticaret merkezi hâline getiril-miştir.

Türkiye Selçuklularının bu amaçla;

I. kervansaray,

II. medrese,

III. han

eserlerinden hangilerini ortaya koydukları söylenebilir?



11. Türkiye Selçukluları Dönemi’nde Antalya Limanı ve çevresindeki diğer liman şehirleri ele geçirilmiş, Ve-nedik ile ticaret antlaşması yapılmıştır.

Buna göre Selçukluların temel hedefinin aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir?

A) Anadolu’daki Rum varlığını sona erdirmek

B) Türk siyasi birliğini sağlamak

C) Anadolu’yu ticari açıdan daha önemli hâle getir-mek

D) Asker sayısını artırmak

E) Diğer Türk devletlerinin desteğini elde etmek

12. Türkiye Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan, ülke toprak-larını oğulları arasında paylaştırmıştır.

Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir?

A) Yabancı devletlerin baskısı altında kalındığına

B) Merkezî otoritenin güçlendirilmeye çalışıldığına

C) Türk devlet geleneklerinin etkinliğinin sürdüğüne

D) Halkın devlete bağlılığının güçlendirilmek isten-diğine

E) İktidar mücadelelerinin engellendiğine

26

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

2) 1. Ahiliğin temel amacı, zenginle fakir, üretici ile tüketi-ci, emek ile sermaye, halk ile devlet arasında iyi ve sağlam ilişkiler kurarak “sosyal adaleti” gerçekleş-tirmektir.

Buna göre Ahiliğin;

I. üretimin denetlenmesi,

II. esnafın ihtiyaçlarının giderilmesi,

III. halkın haksızlığa uğramasının engellenmesi,

IV. üreticilerin tekel oluşturmasının sağlanması

durumlarından hangilerini hedeflediği söylenemez?

A) Yalnız II B) Yalnız IV C) I ve IV

D) II ve III E) I, II ve IV

2. Türkiye Selçuklularında vakıflar tarafından imaret-hane, medrese ve şifahane gibi kurumlar yanında kervansaraylar da yaptırıldığı görülür.

Vakıfların bu girişiminin aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir?

A) Kervansarayların güvenliğinin sağlanmaya çalı-şılması

B) Anadolu’da ekonomik canlılığın artırılması

C) Devletin taşra yörelerindeki otoritesinin güçlen-dirilmesi

D) Azınlıklara yönelik hoşgörülü sosyal politikalar oluşturulması

E) Gayrimüslim unsurların ekonomik alandaki et-kinliğinin sınırlandırılması

3. Türkiye Selçukluları Devleti’nde Alaaddin Keykubat Dönemi’nde,

• Anadolu’nun farklı bölgelerinde kervansaraylar yaptırılmıştır.

• Ticaret için Anadolu’da bulunan tüccarların malları sigortalanmıştır.

Bu girişimlerin;

I. ekonomik,

II. siyasi,

III. askerî

alanların hangilerinde kazanımlar sağlanmasına yönelik olduğu söylenebilir?



4. XIII. yüzyılda Anadolu’yu dolaşan bir gezgin, özel-likle sahil yörelerinde farklı milletlerden çok sayıda tüccarla karşılaştığını kaydetmiştir.

Buna göre Anadolu ile ilgili,

I. Önemli ticaret merkezi durumundadır.

II. Uluslararası ticaretin gerçekleştiği bir yer hâline gelmiştir.

III. Yabancı tüccarlara bazı ekonomik ayrıcalıklar verilmiştir.

yorumlarından hangileri yapılabilir?



5. Türkiye Selçukluları Devleti’nde fethedilen bölgelere yerleştirilerek tarımsal üretimle uğraşması sağlanan köylü, toprağını satamaz, devredemez ve boş bıra-kamazdı.

Bu bilgi,

I. Topraklar genel olarak devletin mülkiyeti altın-da olmuştur.

II. Devlet tarım üretimini artırmaya yönelik girişim-lerde bulunmuştur.

III. Toprakların ekonomik yaşama kazandırılması hedeflenmiştir.

yargılarından hangilerine kanıt olarak gösterilebilir?



6. Türkiye Selçukluları Dönemi’nde Malatya’da kumaş üretilen tezgah sayısının binlerle ifade edilecek ka-dar fazla olduğu bilinmektedir.

Bu bilgi,

I. Anadolu’da halkın temel uğraş alanlarından biri dokumacılık olmuştur.

II. Anadolu önemli dokumacılık merkezlerinden biri durumuna getirilmiştir.

III. Selçuklular döneminde Anadolu’da yerli üretim sınırlandırılmıştır.

yargılarından hangilerine kanıt oluşturmaktadır?



ANADOLU’DA TÜRK KÜLTÜRÜ VE DEVLET TEŞKİLATININ GELİŞİMİ - 307

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109855


27

7. Türkiye Selçuklularında devlet yönetimi, ekonomik zenginliğin belirli kişi veya ailelerde toplanmasını engellemeye çalışmıştır.

Bu politikanın;

I. ekonomik düzeni koruma,

II. belirli bir zümrenin kontrol dışı hareket etmesini önleme,

III. toplumsal refahı halk geneline yayma

hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu savunulabilir?



8. Türk-İslam devletlerinde şer’i davalar kadının, örfi davalar ise emir-i dadın yönettiği farklı mahkeme-lerde görülmüştür.

Bu yapı dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?

A) Türk-İslam devletlerinde adalet sistemi gelişme-miştir.

B) Hükümdarların yetkileri hukuk kurallarıyla sınır-landırılmıştır.

C) Türk-İslam devletlerinde toplumsal düzen koru-namamıştır.

D) Karşılaşılan ayrı nitelikteki davalar için farklı ku-rallar geçerli olmuştur.

E) Örfi kurallar hukuk sisteminde temel belirleyici durumunda olmuştur.

9. Türkiye Selçuklularında ülke, ailenin ortak malı ka-bul edilmiş ve şehzadeler vilayetlere yönetici olarak gönderilmiştir.

Bu uygulamanın;

I. sık sık taht kavgalarının çıkması,

II. fetihlerin durması,

III. devletin zayıflaması ve kısa sürede yıkılması

sonuçlarından hangilerine neden olduğu söylenebilir?



10. Türkiye Selçuklu Devleti birçok alanda Büyük Sel-çuklu Devleti’ni örnek almıştır.

Türkiye Selçuklu Devleti’nin aşağıdaki özelliklerinden hangisi bu duruma kanıt olarak gösterilemez?

A) Ülke topraklarının hükümdar ailesinin ortak malı kabul edilmesi

B) Türkiye Selçuklu sultanlarının Farsça unvanlar kullanmaları

C) Devlet işlerinin Büyük Divan’da görüşülmesi

D) Türkiye Selçuklu ordusunun beş ana gruptan oluşması

E) Halkın konargöçer, köylüler ve şehirliler olarak üç gruba ayrılması

11. Türkiye Selçuklu Devleti’nde melikler bölgelerinin yönetiminde söz sahibiydiler. Fakat kendi adlarına para bastıramaz ve tek başlarına savaş kararı ala-mazlardı.

Bu uygulamanın;

I. devletin toprak bütünlüğünün korunması,

II. meliklerin kendi başlarına hareket etmelerinin önlenmesi,

III. merkezî otoritenin güçlü tutulması




12. Aşağıdakilerden hangisi Haçlı Seferleri’nin sebepleri arasında yer almaz?

A) Hristiyanların Kudüs’ü Müslümanlardan geri al-mak istemesi

B) Bizans İmparatorunun Türklere karşı Avrupa’dan yardım istemesi

C) Avrupalıların doğudan gelen ticaret yollarına hâkim olmak istemesi

D) Papa ve din adamlarının İslam dünyasında etkin olmak istemeleri

E) Avrupalıların Türkleri Anadolu’dan çıkarmak is-temeleri

Soru

lard

an ö

nce

28

BİLGİ KÖŞESİ-2 HAÇLI SEFERLERİ VE MOĞOL İSTİLASIXI. yüzyılın sonlarından XIII. yüzyılın sonlarına kadar (1096 - 1270) dinî, siyasi ve ekonomik nedenlerle Avrupa’dan doğuya doğru yapılan ve kutsal topraklar olarak kabul edilen “Kudüs ve civarını” Müslümanlardan kurtarmayı amaçlayan seferle-re "Haçlı Seferleri" denmiştir.

Seferlerin Dinî Nedenleri

• Hristiyanların Müslümanların elinde bulunan Kudüs’ü almak istemesi

• Hristiyan Kluni tarikatının Avrupa halkını Müslüman-larla savaşmak için kışkırtması

• Papanın Ortodoks Hıristiyanlar üzerinde etki alanını genişletmek istemesi

• Din adamlarının bu savaşlara katılanlarla cennet vaat etmesi

Seferlerin Siyasi Nedenleri

• Bizans’ın Türklere karşı Avrupa’dan yardım istemesi• Şövalye ve soyluların macera istekleri• Soyluların fethedecekleri topraklarda krallık kurmak

istemeleri• Türklerin Anadolu’dan çıkarılmak istenmesi

Seferlerin Ekonomik Nedenleri

• Yoksulluk içindeki Avrupalıların doğunun zenginlik kay-naklarını ele geçirmek istemeleri

• Avrupalıların Doğu ticaret yollarına sahip olmak iste-meleri

IV. Haçlı Seferi’nde Haçlılar İstanbul’u işgal ederek bir Latin İmparatorluğu kurmuşlardır.

Haçlı Seferlerinin Dinî Sonuçları

• Avrupa’da kiliseye ve din adamlarına duyulan güven sarsılmıştır.

• Skolastik düşünce zayıflamış, hümanizm düşüncesi doğmuştur.

• Haçlılar, kutsal kabul ettikleri şehirlere uzun süre hâkim olamamışlardır.

• Katolik ve Ortodokslar arasındaki ayrılıklar artmıştır.Haçlı Seferlerinin Siyasi Sonuçları

• Seferlere katılan derebeyi ve şövalyelerin bir kısmının ölmesi, bir kısmının da ülkelerine döndüklerinde borç-ları yüzünden mal varlıklarını satmaları feodalite reji-minin zayıflamasına neden olmuştur.

• Merkezî krallıklar güç kazanmaya başlamıştır.• Batı Anadolu’nun Bizans’ın eline geçmesi Anadolu’nun

Türkleşme sürecini geciktirmiştir.• Türklerin batıya doğru ilerleyişleri bir süre için durdur-

muştur.

Haçlı Seferlerinin Ekonomik Sonuçları

• Doğu ile Batı ülkeleri arasındaki ticari ilişkiler artmıştır.• Akdeniz limanları önem kazanmıştır.• Papa ve Avrupalı Kralların, Haçlı Seferleri sırasında İtal-

yan bankerlerden borç para almaları bankacılığın geliş-mesine neden olmuştur.

• Avrupa’da derebeylerin topraklarını satın alan burjuva sınıfı, ticaretin de gelişmesiyle zenginleşmiştir.

Eyyubilerin başında bulunan Selahaddin Eyyubi 1187’deki

Hıttin Savaşı’yla Kudüs’ü Haçlılardan geri almıştır.

Moğol İstilası ve Türkiye Selçuklu Devleti’nin Sonu

13. yüzyılda Asya’da büyük bir güç olarak ortaya çıkan Mo-ğollar, kısa sürede Kafkaslara kadar gelmişlerdi. Ortaya çıkan Moğol tehdidi Türkiye Selçuklularını Harzemşahlarla ittifak arayışına itmişti. Ancak Moğol saldırıları nedeniyle parçala-nan Harzemşahlar daha batıya göç ederek Doğu Anadolu’ya kadar geldiler. Bozulan ilişkiler iki devlet arasında Yassıçimen Savaşı’nın yapılmasına neden oldu (1230). Bu savaşta mağ-lup olan Harzemşahlar bir daha toparlanamadılar. Bu savaş, Türkiye Selçuklularıyla Moğollar arasındaki tampon bölge-nin ortadan kalkmasına neden oldu. Anadolu’da çıkan Baba İshak İsyanı’na kadar Moğollar Anadolu’ya girmeye cesaret edememişlerdi.

Ancak dinî nitelikli bir isyan olan Baba İshak Ayaklanması’nın gereğinden fazla sürmesi devletin güçsüzlüğünü ortaya çı-kardı. Bu durum da Moğolları Anadolu’ya saldırmak için ce-saretlendirmişti.

1242 yılında Baycu Noyan komutasında Anadolu’ya giren bir Moğol ordusu önce Erzurum’u, ardından Sivas’ı işgal ederek Kayseri’ye kadar ilerledi. 80 bin kişilik Selçuklular Moğolları Sivas önlerinde Kösedağ’da karşıladı. Yapılan savaşta Türkiye Selçuklu ordusu yenildi.

Kösedağ Savaşı ile Anadolu’yu egemenlikleri altına alan Mo-ğol İlhanlılar, Selçuklu hanedanından istediklerini tahta çı-karmışlardır. Bu durum Türkiye Selçuklularının Anadolu’daki etkinliğini azaltmış bunun sonucunda da Anadolu’nun batı kısımlarında bağımsız Türk beylikleri kurulmuştur. Böylece Anadolu’da kurulan Türk siyasal birliği bozulmuştur. Ana-dolu’daki önemli bilim, sanat ve ticaret merkezleri tahribata uğramış, kültürel gelişmeler durmuştur. Moğol baskısı hal-kın batıya göçüne yol açmış, uçlarda Türk nüfusu yoğunlaş-mıştır. Moğollar, 1308 yılında II. Mesut öldükten sonra yerine herhangi birini sultan ilan etmediler. Böylece Türkiye Selçuk-luları Devleti son bulmuş oldu.

29

Çözü

mlü

Sor

ular

ÇÖZÜMLERLE ÖĞRENELİM

Soru 1

Avrupa’da yeterince toprağa sahip olmadıklarını dü-şünen soylular, Haçlı seferlerine katılarak doğudaki ülkelerde toprak sahibi olmayı planlamışlardır.

Bu planların aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu savunulabilir?

A) Sınıf farklılığını Avrupa genelinde yaygınlaştır-mak

B) Avrupa’da sınıf ayrımını sona erdirmek

C) Avrupa’da elde edemedikleri zenginliğe ulaşmak

D) Avrupa siyasetinde söz sahibi olmak

E) Papa’nın Avrupa’daki siyasi etkinliğine son ver-mek

Çözüm 1

Haçlı Seferlerinin en önemli nedenlerinden biri Avrupalıların doğunun sahip olduğu zenginliği ele geçirmek istemeleri olmuştur. Nitekim Kudüs için çeşitli kaynaklarda “sokaklarında bal ve süt akan kutsal topraklar” şeklinde tanımlamalar yapılması Avrupalıların zenginlik amacıyla ulaşmak istediği bir hedef yaratmıştır.

Cevap C

Soru 2

Haçlı Seferlerinin başlamasına neden olan;

I. Anadolu'da Selçuklu ilerleyişinin durdurulmak istenmesi,

II. Kudüs'ün Müslümanlardan alınmak istenmesi,

III. İpek ve Baharat yollarının Müslümanların kont-rolünden alınmak istenmesi

sebeplerinin sırasıyla aşağıdaki alanlardan hangileri ile ilgili olduğu söylenebilir?

I II III

A) Siyasi Dinî Ekonomik

B) Ekonomik Dinî Siyasi

C) Dinî Ekonomik Siyasi

D) Siyasi Ekonomik Dinî

E) Ekonomik Siyasi Dinî

Çözüm 2

Haçlı Seferlerinin başlamasına neden olan Anadolu'da Selçuklu ilerleyişinin durdurulmak isten-mesi siyasi bir nedendir. Kudüs'ün Müslümanlardan alınmak istenmesi ise seferlerin dinî nedenlerinden biridir. İpek ve Baharat yollarının ele geçirilmek is-tenmesi ise seferlerin ekonomik nedenidir.

Cevap A

Soru 3

Haçlı Seferlerinin "Haçlı" terimiyle nitelendirilmesi;

I. savaşa katılan Hristiyan askerlerin elbiselerin-de haç sembolü taşımaları,

II. seferlerde Müslümanlardan "öç alma" duygu-suyla hareket edilmesi,

III. Haçlıların Müslümanların Hristiyanlara zulüm yaptıklarını iddia etmeleri

durumlarından hangileriyle ilgilidir?



Çözüm 3

Avrupalıların Kutsal toprakları Müslümanlardan geri almak üzere başlattıkları bu seferlerin "Haçlı" adı ile anılması sefere katılanların kıyafetlerinde haç sim-gesinin bulunmasından kaynaklanmaktadır.

Cevap A

30

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)08 HAÇLI SEFERLERİ

1. Haçlı Seferlerinin sonuçlarından biri de Avrupa ile Türk-İslam dünyası arasındaki ticari ilişkilerin geliş-mesi olmuştur.

Bu gelişmenin;

I. Avrupa’da burjuva sınıfının yönetimi soyluların elinden almaları,

II. doğuya ulaşan yeni ticaret yollarının bulunma-sı,

III. Akdeniz limanlarının canlılığının artması




2. Haçlı Seferlerinin dinî nedenleri arasında, Hristiyan-ların kutsal şehir Kudüs’ü ve etrafındaki toprakları almak istemeleri önemli bir yer tutmuştur.

Buna göre,

I. Avrupalı devletler arasında dinî alanda görüş birliği sağlanamamıştır.

II. Haçlı Seferlerinde dinî etkenler belirleyici ol-muştur.

III. Avrupalı devletler Orta Doğu’daki siyasi denge-leri değiştirmeyi başaramamışlardır.




3. XI-XIII. yüzyılları arasında Hristiyan Batı dünyasının Müslümanların elinde bulunan ve Hristiyanlarca kut-sal sayılan Kudüs ve çevresini geri almak için dü-zenledikleri seferlere “Haçlı Seferleri” denir.

Yalnız bu tanıma dayanılarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?

A) Bizans, kalabalık Haçlı ordularının İstanbul’a gelmesini istememiştir.

B) Haçlı Seferlerinin siyasi, sosyal ve ekonomik se-bepleri de vardır.

C) Haçlı Seferleri başarıya ulaşmıştır.

D) Haçlı Seferlerinde dinî hedefler rol oynamıştır.

E) Bizans tarafından Haçlı Seferleri başlatılmıştır.

4. Haçlıların 1204 yılında İstanbul’u işgal ederek burada bir Latin egemenliği kurmaları, aşağıdaki Haçlı Seferleri’nin hangisinin sonucunda meydana gelmiştir?

A) Piyer L’Hermite’nin komutasındaki Haçlı Seferi

B) I. Haçlı Seferi

C) II. Haçlı Seferi

D) III. Haçlı Seferi

E) IV. Haçlı Seferi

5. I. Haçlı Seferi için İstanbul’a gelen Haçlılar, Bizans imparatoru ile bir sözleşme yapmışlardı. Bu söz-leşmeye göre, Haçlılar, Anadolu’da ele geçirdikleri yerleri Bizans İmparatorluğu’na bırakacaklar, buna karşılık Bizans İmparatorluğu da Haçlılara gıda yar-dımında bulunacak ve Anadolu’da rehberlik yapa-caktı.

Bu bilgi aşağıdaki yargılardan hangisini destekler niteliktedir?

A) Bizans İmparatorluğu’nun savunmaya dayalı bir tutum benimsediğini

B) Avrupalı devletler arasında dinî alanda görüş birliğinin olmadığını

C) Haçlıların Bizans İmparatorluğu adına savaştık-larını

D) I. Haçlı Seferi’nin Kudüs’e yönelik olarak düzen-lenen seferler arasında başarılı olan tek Haçlı seferi olduğunu

E) Bizans’ın Haçlılar ile bir takım anlaşmazlıklar içerisinde olduğunu

6. Sultan I. Kılıçarslan Türkiye Selçuklu Devleti’nin başkentini İznik’ten Konya’ya taşımıştır.

Yaşanan bu değişimin temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Haçlı Seferleri esnasında İznik’in kaybedilmesi

B) Konya’nın İslami bir merkez olması

C) Konya’da tarım imkânlarının fazla olması

D) İznik’in Hristiyanlığın merkezlerinden biri olması

E) Bizans ile yeni bir anlaşma yapılması

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109856


31

7. XI. yüzyıldan başlayarak Avrupalıların doğuya yönelik olarak düzenledikleri seferlerde;

I. siyasi,

II. ekonomik,

III. dinî

unsurlardan hangilerinin belirleyici olduğu söylenebilir?



8. 1096’da başlayan Haçlı Seferlerinin nedenlerinden bazıları şunlardır:

I. İpek ve Baharat yollarının Müslümanlarda bulunması

II. Papa’nın, Ortodokslar üzerindeki nüfuzunu artırmak istemesi

III. Soyluların zenginliklerini artırmak istemeleri

Bunlardan hangilerinin doğrudan ekonomik nitelikli olduğu savunulabilir?



9. Türkiye Selçukluları Kudüs’ü hedef alan Haçlı saldı-rılarına karşı koymuşlardır.

Bu bilgilere göre Türkiye Selçuklularıyla ilgili olarak,

I. İslam dünyasını korumuşlardır.

II. İslam dünyasında saygınlıkları artmıştır.

III. Haçlıların Kudüs’ü ele geçirmelerine engel ol-muşlardır.




10. Avrupalı krallar, Haçlı Seferleri sonucunda güçlerini kaybeden ve fakirleşmeye başlayan feodal beylerin topraklarını ele geçirerek etkinliklerini artırmışlardır.


I. Avrupa’da yerleşik siyasi düzende değişimler yaşanmıştır.

II. Avrupa toplumlarının ekonomik refahı artmıştır.

III. Avrupa’da toplumsal sınıf farklılıkları ortadan kalkmıştır.




11. 1204’te IV. Haçlı Seferi ile Bizans’a yardım etmek için gelen Haçlı orduları en büyük darbeyi Bizans’a indirdiler. Haçlılar İstanbul’da bir Latin İmparator-luğu kurdular. Bizans’taki hanedan mensupları da İstanbul’dan ayrılarak biri İznik’te, diğeri Trabzon’da olmak üzere iki ayrı devlet kurdular ve İstanbul’u geri almak için mücadeleye giriştiler.

IV. Haçlı Seferi’nin bu sonuçlarının;

I. Türklerin Anadolu’da rahat hareket etmesi,

II. İstanbul’un yıkıma uğraması,

III. Katolik ve Ortodoks birliğinin sağlanması

gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir?



32

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1) 1. Avrupa toplumları, Haçlı Seferleri sonucunda İslam toplumlarından etkilenmiş, mimari ve sanat dalların-da yeni yorumlar ortaya koyulmuştur.

Buna göre,

I. Avrupa’da mimari alanda ilk çalışmalar başla-mıştır.

II. Toplumlar arasında etkileşim yaşanmıştır.

III. İslam kültürü Avrupa toplumlarını etkilemiştir.




2. I. Alâeddin Keykubad Türkiye Selçuklu tahtına geç-tiği sırada, Moğollar büyük istila hareketlerine baş-lamışlardı. Bunun üzerine I. Alâeddin Keykubad Moğollara karşı bazı tedbirler aldı.

Alınan bu tedbirler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A Bazı şehirlerdeki sur ve kaleleri yeniden inşa et-tirmesi

B) Eyyûbilerle dostluk kurulması

C) Moğollarla iyi geçinmeye çalışılması

D) Çevredeki Türk devletleriyle ittifak kurmaya çalı-şılması

E) Moğollarla saldırmazlık antlaşması yapılması

3. I. Haçlı Seferi sonucunda Kudüs’ü ele geçiren Haç-lılar, burada bir Latin Krallığı, Halep, Sur ve Yafa gibi yerlerde ise kontluklar kurmuşlardır.


I. Haçlılar Avrupa’daki yönetim modellerinin ben-zerlerini Orta Doğu’da kurmuşlardır.

II. Papa, Ortodoks dünyasını egemenliği altına al-mıştır.

III. Orta Doğu’da ticari etkinlikler tümüyle Avrupalı-ların denetimine girmiştir.




4. Haçlı Seferlerinden sonra İslam ülkeleriyle yaptıkları ticaretle zenginleşen İtalya’daki şehir devletlerinde sermaye ve bilgi birikiminin artması, aşağıdakilerden hangisine ortam hazırlamıştır?

A) Roma İmparatorluğu’nun tekrar kurulma düşün-cesinin gelişmesine

B) Hümanizm ve Rönesans’ın doğmasına

C) İtalya’da siyasi birliğin kurulmasına

D) Katolik-Ortodoks çatışmalarının başlamasına

E) Avrupa’da din birliğinin sağlanmasına

5. Türkiye Selçukluları devlet merkezlerini İznik’ten Konya’ya taşımak durumunda kalmışlardır.

Bu gelişme aşağıdakilerin hangisine bağlı olarak meydana gelmiştir?

A) Yassıçimen Savaşı’nın yapılmasına

B) Anadolu’da Türk siyasi birliğinin sağlanmasına

C) Kösedağ Savaşı’nın kaybedilmesine

D) I. Haçlı Seferi’nin gerçekleşmesine

E) Miryokefalon Savaşı’nın yaşanmasına

6. Aşa ğı da ki ler den han gi sin de I. ola y, II. ola yın gerçek leş me sin de et ki li ol ma mış tır?

I. Olay II. Olay

A) Kat van Sa va şı Bü yük Sel çuk lu Dev-leti’nin yı kıl ma sı

B) Ma laz girt Sa va şı Ana do lu’nun Türk leş-meye baş la ma sı

C) Mir yo ke fa lon Sa va şı Ana do lu ka pı la rı nın Türklere açıl ma sı

D) Kö se dağ Sa va şı Ana do lu’da ki bey lik le rin bağım sız lı ğı nı ka zan-ması

E) Dan da na kan Sa va şı Gaz ne li ler Dev le ti’nin yıkılma sü re ci ne gir me si

09 HAÇLI SEFERLERİ – MOĞOL İSTİLASI VE SELÇUKLU DEVLETİ’NİN SONU

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109857


33

7. Ha zi ran 1097’de al tı haf ta sü ren bir ku şat ma nın ar dın dan ve şid det li ça tış ma lar dan son ra Sel çuk lu ida re sin de ki İz nik Bi zans’ın eli ne geç ti.

Bu bil gi ler,

I. Sel çuk lu top rak bü tün lü ğü za rar gör müş tür.

II. Ana do lu’da si ya si bir lik bo zul muş tur.

III. Ana do lu ye ni den Bi zans ege men li ği ne gir miş tir.

yar gı la rın dan han gi le ri ni doğ ru lar ni te lik te dir?

A) Yal nız I B) Yal nız II C) I ve II


8. Haçlı Seferlerinin aşağıdaki sonuçlarından hangisinin özgür düşüncenin oluşmasına ortam hazırladığı savunulabilir?

A) Kralların otoritesinin güçlenmesi

B) Akdeniz ticaretinin canlılık kazanması

C) Kilise ve papaya duyulan güvenin zayıflaması

D) Feodal senyörlerin eski gücünü kaybetmesi

E) Burjuva sınıfının etkinliğini artırması

9. Türkiye Selçuklu hükümdarı Alaaddin Keykubat’ın Yassıçimen Savaşı’nda elde ettiği başarı, Moğol-ların Anadolu’ya yönelik ilerleyişini bir süreliğine kesintiye uğratmış ve beklemeye geçmelerine yol açmıştır.

Moğolların bu bekleyişinin aşağıdakilerden hangisiyle sona erdiği söylenebilir?

A) Elbistan Savaşı’nın yaşanmasıyla

B) Alaaddin Keykubat’ın ölmesiyle

C) Baba İshak İsyanı’nın yaşanmasıyla

D) Kösedağ Savaşı’nın yaşanmasıyla

E) Selçuklu ülkesinde taht mücadelelerinin yaşan-masıyla

10. Önceleri dostane bir şekilde olan Harzemşah-Sel-çuklu ilişkileri daha sonra Celaleddin Harzemşah’ın Türkiye Selçuklularına ait Ahlat’ı muhasara etmesi ve I. Alâeddin Keykubad’a karşı sadakatsizlik gös-teren Erzurum Melik’i Cihanşah ile ittifak yapması sonucu bozulmuştur.

Bu gelişmeler;

I. iki taraf arasında Yassı Çimen Savaşı’nın ya-şanması,

II. Harzemşah-Türkiye Selçuklu ilişkilerinin bozul-ması,

III. Harzemşahların Türkiye Selçuklularına karşı üstünlük kazanması

sonuçlarından hangilerine yol açmıştır?



11. Kö se dağ Sa va şı son ra sı dö nem de gi de rek ar tan Mo ğol bas kı la rı, Türk men un sur la rın ba tı ya yö nel-me si ne ve Bi zans top rak la rı na sal dı rı lar dü zen le me-si ne yol aç mış tır.

Bu na gö re Mo ğol bas kı la rı nın;

I. Sel çuk lu la rın Ana do lu’da ki si ya si et kin li ği nin güç len me si,

II. Bi zans’ın top rak bü tün lü ğü nü ko ru ma sı nın güç leş me si,

II I. Bi zans yö ne ti mi nin Mo ğol la rın de ne ti mi al tı na gir me si

ge liş me le rin den han gi si ne or tam ha zır la dı ğı savu nu la bi lir?



34

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

1)MOĞOL İSTİLASI VE SELÇUKLU DEVLETİ’NİN SONU - 110

1. Sultan Alâeddin Keykubad, Moğol tehlikesine karşı çevresindeki Türk devletleriyle ittifak kurmak istemiş fakat başarılı olamamıştır. Daha sonra Moğollar, Harzemşahların ve Selçukluların yıkılışında etkili olmuşlardır.

Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesi olamaz?

A) Moğolların Türk dünyasına zarar verdiğinin

B) Türk dünyasında siyasal anlaşmazlıklar olduğu-nun

C) Moğolların güçlü ordulara sahip olduğunun

D) Harzemşahlar ile Türkiye Selçuklularının Moğol-lara karşı ittifak yaptığının

E) Alâeddin Keykubad’ın Moğol tehlikesinin farkın-da olduğunun

2. II. Kılıçarslan’ın, Bizans İmparatorluğu ile saldırmazlık antlaşması imzalamasında;

I. kendisine karşı oluşturulan ittifakları bozma,

II. batı sınırlarını güvence altına alma,

III. Danişmentliler ile ittifak yapma

amaçlarından hangileri etkili olmuştur?



3. Kösedağ yenilgisinden sonra Türkiye Selçuklu Dev-leti Moğollara ağır bir vergi ödemeye başlamıştır. Ayrıca Moğollar Anadolu’yu tahrip etmişlerdir.

Moğolların bu faaliyetlerinin;

I. Anadolu’da ticaretin gerilemesi,

II. Anadolu halkının ekonomik yönden olumsuz etkilenmesi,

III. Anadolu’da mevcut etnik yapının değişmesi

gelişmelerinden hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir?



4. Türkiye Selçuklularının yıkılmasında etkili olan nedenler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Baba İshak İsyanı’nın çıkması

B) I. Haçlı Seferi’nin yaşanması

C) Kösedağ Savaşı’nın kaybedilmesi

D) Anadolu’nun Moğol hâkimiyetine girmesi

E) Merkezî otoritenin bozulması

5. Kösedağ Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan Türk beylikleri, birbirleriyle egemenlik mücadelesine girişmişlerdir.

Bu durumun;

I. Türk toplulukları arasında ulusal bilincin güç-lenmesi,

II. Bizans üzerindeki baskının yeterince artırıla-maması,

III. Bizans’ın Anadolu’ya egemen olması

sonuçlarından hangilerine neden olduğu savunulabilir?



6. Kösedağ Savaşı’ndan sonra Anadolu’da egemenlik Moğolların eline geçmiştir. Batı sınırında yaşayan uç beyleri bu ortamda bağımsız hareket etmeye başla-mışlardır.

Bu gelişmelerden;

I. siyasal birlik,

II. toplumsal düzen,

III. ekonomik düzen

unsurlarından hangilerinin olumsuz etkilendiği söylenebilir?



Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109858


35

7. Türkiye Selçuklu devlet adamları Kösedağ Savaşı sonrasındaki dönemde Memlük Sultanı Baybars’tan yardım istemişlerdir.

Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden han-gisidir?

A) Anadolu beyliklerinin Selçuklu merkezî otorite-sinden bağımsız olmak istemeleri

B) Anadolu’da ticari faaliyetlerin geliştirilmeye çalı-şılması

C) Türkler üzerindeki Bizans baskısının sona erdi-rilmek istenmesi

D) Anadolu’da Türk siyasi birliğinin yeniden sağlan-maya çalışılması

E) Anadolu’daki Moğol etkinliğinin sona erdirilmek istenmesi

8. Türkiye Selçuklu Devleti’nin yıkılmasında;

I. Baba İshak İsyanı’nı çıkması,

II. Kösedağ Savaşı’nın yaşanması,

III. Haçlı Seferlerinin yaşanması

gelişmelerinden hangileri etkili olmuştur?



9. Kösedağ Savaşı sürecinde Sivas, Kayseri ve Erzin-can gibi Anadolu şehirleri Moğollar tarafından tahrip ve yağma edilmiştir.

Bu bilgilere dayanılarak aşağıdaki yargılardan hangilerine ulaşılabilir?

A) Moğollar kültürleri korumaya önem vermişlerdir.

B) Anadolu’nun sosyal ve ekonomik dokusu zarar görmüştür.

C) Fethedilen topraklarda, Moğol nüfusu iskan edil-miştir.

D) Anadolu’nun kültürel gelişimi hızlanmıştır.

E) Anadolu’daki çok uluslu yapı sona ermiştir.

10. Moğol baskıları Horasan bölgesindeki Türk topluluk-larını batıya göçe zorlamıştır.

Bu gelişme;

I. Anadolu’daki Türk nüfusunun artması,

II. Anadolu’da toplumsal sorunların artması,

III. Anadolu’daki Bizans egemenliğinin güçlenmesi

sonuçlarından hangilerine yol açmıştır?



11. 1243’te Moğollarla yapılan Kösedağ Savaşı’nda Türkiye Selçukluları mağlup olmuştur.

Bu gelişme;

I. Anadolu’nun Moğolların hâkimiyeti’ne girmesi,

II. Anadolu’da kurulan Türk siyasal birliğinin bo-zulması,

III. Türkiye Selçukluları Devleti’nin yıkılma süreci-ne girmesi

sonuçlarından hangilerine ortam hazırlamıştır?



12. Türkiye Selçuklu sınırlarında yerleştirilen uç beylik-leri, düşman devletlerin saldırılarına karşı koymakla görevliydi.

Buna göre uç beyliklerinin;

I. sınırlarda güvenli bir tampon bölge oluşturma,

II. toprak bütünlüğünü koruma,

III. ticari faaliyetleri denetleme

işlevlerinden hangilerini yerine getirdikleri savu-nulabilir?



36

Seçe

nekl

i sor

ular

(sev

iye

2) 1. Türkiye Selçuklu hükümdarı Alaaddin Keykubat, gi-derek artan Moğol tehlikesine karşı bazı önlemler almıştır.

Aşağıdakilerden hangisi bu önlemler arasında yer almaz?

A) Eyyubiler ile ittifak yapılmaya çalışılması

B) Bizans’ın askerî ve siyasi desteğinin aranması

C) Doğu sınırına yakın kalelere asker yerleştirilme-si

D) Moğollar ile ilişkilerin iyileştirilmeye çalışılması

E) Anadolu’da bazı kalelerin onarılması

2. Moğol baskısından kaçarak Doğu Anadolu’ya ve Güney Kafkasya’ya çekilen Harzemşahlar, Alaeddin Keykubat’ın ittifak önerisini kabul etmemiş, yürüttü-ğü politikalar sonucunda da Türkiye Selçukluları ile Yassı Çimen Savaşı’na girmişlerdir.

Buna göre,

I. Türkiye Selçuklu Devleti Moğollara karşı iş bir-liği arayışına girmişlerdir.

II. Moğollar çeşitli toplulukların Anadolu’ya yönel-mesine neden olmuşlardır.

III. Harzemşahlar Türkiye Selçuklularına karşı ha-reket etmişlerdir.




3. I. Pasinler Savaşı

II. Malazgirt Savaşı

III. Yassıçimen Savaşı

IV. Miryokefalon Savaşı

Yukarıdaki savaşlardan hangileri, Türkiye Selçuklu Devleti ile Bizans arasında yaşanmamıştır?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) II ve IV E) I, II ve III

4. Türkiye Selçuklularının Yassıçimen Savaşı’nda galip gelmesi, aşağıdaki devletlerden hangisinin yıkılış sürecine girmesine neden olmuştur?

A) Eyyubi Devleti

B) Saltukoğulları Beyliği

C) Harzemşahlar Devleti

D) Mengücekoğulları Beyliği

E) Danişmentoğulları Beyliği

5. Türkiye Selçuklu Devleti’nin uyguladığı;

I. Haçlılara karşı mücadele etmek,

II. Anadolu’da han, cami, kervansaray gibi yapılar inşa etmek,

III. Bizans’a karşı mücadele içinde olmak

politikalarından hangilerinin İslam dünyasında öneminin artmasına neden oluğu savunulabilir?



6. Türkiye Selçukluları İran üzerinden Anadolu’ya ge-len göçebe Türkmenleri Batı Anadolu’da uç nokta-lara yerleştirmiştir.

Bu girişimin;

I. Anadolu’da yeni beylikler kurulmasını sağlama,

II. devletin sınır güvenliğini artırma,

III. Batı Anadolu’da ticaret kolonileri oluşturma

amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulamaz?



7. I. Akdeniz limanlarının ekonomik konumunun güçlenmesi

II. I. Haçlı Seferi’nin gerçekleştirilmesi

III. Kösedağ Savaşı’nın kaybedilmesi

Yukarıdaki gelişmelerden hangileri, Türkiye Selçuklu merkezî otoritesini olumsuz etkilemiştir?



11 MOĞOL İSTİLASI VE SELÇUKLU DEVLETİ’NİN SONU - 2

Soru Soru Soru

C E

V A

P L

A R

Num

ara AD SOYAD

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1

2

3

4

5

A B C D E

6

7

8

9

10

A B C D E

11

12

13

14

15

A B C D E

109859


37

8. Türkiye Selçuklu Devleti Kösedağ Savaşı’ndan sonra otoritesini kaybetmiş; özellikle Anadolu’nun batısın-da birçok yeni Türk beyliği kurulmuştur.

Bu bilgilere dayanılarak Kösedağ Savaşı’nın aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir?

A) Anadolu’da ekonominin güçlenmesine

B) Anadolu siyasi birliğinin bozulmasına

C) Anadolu’ya Haçlı saldırılarının yapılmasına

D) Bizans’ın Anadolu’daki otoritesinin zayıflaması-na

E) Anadolu’nun Türkleşmesine

9. Kösedağ Savaşı’ndan sonra Anadolu’da kurulan beylikler, Moğol baskısıyla Anadolu’ya göç eden Türkmenlere toprak vererek onların yerleşik yaşa-ma geçmelerini sağlamışlardır.

Bu gelişme Türkiye Selçuklularından sonra;

I. Anadolu’da siyasi yapının değiştiği,

II. Anadolu’daki Türk nüfusunun azaldığı,

III. Moğolların Anadolu’daki emellerinden vazgeç-tiği

durumlarından hangilerinin ortaya çıktığını gösterir?



10. Türkiye Selçuklularının Bizans topraklarına doğru genişlemesinin yanı sıra özellikle Malatya, Antakya, Sivas gibi Türk beyliklerinin denetiminde olan bölgeleri de ele geçirmeye çalışmaları;

I. Büyük Selçuklu mirasına sahip olmak,

II. Anadolu’da siyasi birliği sağlamak,

III. Haçlılarla mücadele etmek

amaçlarından hangileri ile ilişkilidir?



11. Türkiye Selçuklu Devleti aşağıdakilerden hangisiyle askerî mücadeleye girmemiştir?

A) Bizans Devleti

B) Karesioğulları Beyliği

C) İlhanlı Devleti

D) Saltukoğulları Beyliği

E) Mengücekoğulları Beyliği

12. II. Kılıçarslan, Mengücek Beyliğini egemenliği altı-na alarak Fırat Nehri’nden Sakarya Nehri’ne kadar uzanan toprakları Türkiye Selçuklu Devleti’nin yöne-timi altında birleştirmiştir.

Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir?

A) Bizans Devleti’nin Türkleri Anadolu’dan atmak üzere harekete geçmesine

B) Haçlı Seferlerinin başlamasına

C) Moğolların Anadolu’ya yönelik emellerinin art-masına

D) Anadolu’daki beyliklerin Türkiye Selçuklu Devleti’ne karşı birleşmesine

E) Ermeni ve Gürcülerin Anadolu beylikleri ile ittifak oluşturmasına

13. Aşağıdakilerden hangisi Kösedağ Savaşı’nın sonuçlarından biri değildir?

A) Türkiye Selçukluları Moğollara tabi hâle gelmiş-tir.

B) Moğollar Anadolu’da etkinlik kurmuştur.

C) İstanbul’da Latin İmparatorluğu kurulmuştur.

D) Anadolu tahrip edilmiştir.

E) Anadolu’da ticaret gerilemiş, batıya doğru göç başlamıştır.

Documents

10.SINIF TARIH - Test OkulSeçenekli sorular (seviye 1) Seçenekli sorular (seviye 2) Seçenekli sorular (genel) Farklı farklı sorular Yazılı için sorular Çözümlü sorular