1

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

หนวยท 12 การสอสารทางการเมองในภาวะวกฤต

รองศาสตราจารย ดร.จมพล หนมพานช สถาบนรฐประศาสนศาสตร วทยาลยรฐกจ

มหาวทยาลยรงสต

2

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

แผนผงแนวคดหนวยท 12 12.1.1 แนวคดทวไปเกยวกบการสอสารและ การสอสารทางการเมอง 12.1 แนวคดทฤษฎเกยวกบการ 12.1.2 แนวคดเกยวกบการประกอบ สอสารและการสอสารทาง สรางความเปนจรงทางสงคม การเมอง 12.1.3 แนวคดเกยวกบการโนมนาวใจ 12.1.4 แนวคดเกยวกบวาทกรรมและ การวเคราะหวาทกรรม 12.1.5 แนวคดเกยวกบสญญะวทยา และการวเคราะหเชงสญญะ 12.1.6 แนวคดเกยวกบศาสตรแหง การสอสาร การตความ การเมองใน ภาวะวกฤต 12.2.1 แนวคดเกยวกบภาวะวกฤตและ ภาวะวกฤตทางการเมอง 12.2.2 ความหมาย ลกษณะและปจจย

ทมผลตอการใชความรนแรง ทางการเมอง

12.2 แนวคดเกยวกบภาวะวกฤต 12.2.3 คณลกษณะทางจตวทยาและ

และการใชตนทนแรงงาน เปาหมายของบคคลและกลมบคคล ทางการเมอง ทใชความรนแรงทางการเมอง

12.2.4 ระดบและผลการใชความ รนแรงทางการเมอง

12.3.1 การสอสารทางการเมองในภาวะ

วกฤต: กรณศกษากลยทธการสอสาร ทางการเมองของทหารในชวงท 3 ตงแต 31 ม.ค. 52 ถง 13 เม.ย. 52

12.3 กรณศกษา: การศกษาสอสาร ทางการเมองในภาวะวกฤต 12.3.2 การสอสารทางการเมองในภาวะ

วกฤต: กรณศกษาการเคลอนไหวทาง การเมองของ “กลมหนากากขาว”

3

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

หนวยท 12

การสอสารการเมองในภาวะวกฤต เคาโครงเนอหา ตอนท 12.1 แนวคดทฤษฎเกยวกบการสอสารและการสอสารทางการเมอง 12.1.1 แนวคดเกยวกบการสอสารและการสอสารทางการเมอง 12.1.2 แนวคดเกยวกบการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคม 12.1.3 แนวคดเกยวกบการโนมนาวใจ 12.1.4 แนวคดเกยวกบวาทกรรมและการวเคราะหวาทกรรม 12.1.5 แนวคดเกยวกบสญญะวทยาและการวเคราะหเชงสญญะ 12.1.6 แนวคดเกยวกบศาสตรแหงการตความ ตอนท 12.2 แนวคดเกยวกบภาวะวกฤตและการใชตนทนแรงงานทางการเมอง 12.2.1 แนวคดเกยวกบภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมอง

12.2.2 ความหมาย ลกษณะและปจจยท มผลตอการใชความรนแรงทางการเมอง

12.2.3 คณลกษณะทางจตวทยาและเปาหมายของบคคลและกลมบคคลทใชความรนแรงทางการเมอง

12.2.4 ระดบและผลของการใชความรนแรงทางการเมอง ตอนท 12.3 กรณศกษา: การศกษาสอสารทางการเมองในภาวะวกฤต

12.3.1 การสอสารทางการเมองในภาวะวกฤต: กรณศกษากลยทธการสอสารทางการเมองของทหารในชวงท 3 ตงแต 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถง 13 เมษายน พ.ศ. 2552

12.3.2 การสอสารทางการเมองในภาวะวกฤต: กรณศกษาการเคลอนไหวทางการเมองของกลมหนากากขาว: พลงแหงความด

4

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

แนวคด 1. การสอสารและการสอสารทางการเมองมหลากหลายแนวคดทฤษฎ อาท การ

ประกอบสรางคามเปนจรงทางสงคม การโนมนาวใจ วาทกรรมและการวเคราะหวาทกรรม เปนตน

2. ภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมองเกยวของโดยตรงกบการใชความรนแรงทางการเมอง ขณะเดยวกนน าไปสระดบและผลของการใชความรนแรงทางการเมอง ไดแก การจลาจล การรฐประหาร การปฏวตทน าไปสการเปลยนแปลงโครงสรางทางอ านาจ นโยบายของรฐบาล เปนตน

3. กรณศกษาการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤต เปนกรณศกษาทแสดงหรอสะทอนใหเหนวาเมองใดทเกดภาวะวกฤตทางการเมองไดกอใหเกดระดบและผลการใชความรนแรงทางการเมอง นนกคอการเปลยนแปลงในบคคลในรฐบาล ตวรฐบาล เปนตน

วตถประสงค เมอศกษาหนวยท 12 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. น าแนวคดทฤษฎเกยวกบการสอสารและการสอสารทางการเมองมาอธบายได 2. วเคราะหระดบและผลของการใชความรนแรงทางการเมองในภาวะวกฤตได 3. สงเคราะหกรณศกษาเกยวกบการสอสารในภาวะวกฤตทน าเสนอได

5

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ตอนท 12.1

แนวคดทฤษฎเกยวกบการสอสารและการสอสารทางการเมอง โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 12.1 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง หวเรอง เรองท 12.1.1 แนวคดเกยวกบการสอสารและการสอสารทางการเมอง เรองท 12.1.2 แนวคดเกยวกบการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคม เรองท 12.1.3 แนวคดเกยวกบการสอสารเพอการโนมนาวใจ เรองท 12.1.4 แนวคดเกยวกบวาทกรรมและการวเคราะหวาทกรรม เรองท 12.1.5 แนวคดเกยวกบสญญะวทยาและการวเคราะหเชงสญญะ เรองท 12.1.6 แนวคดเกยวกบศาสตรแหงการตความ แนวคด 1. การสอสารและการสอสารทางการเมองมแนวคดทฤษฎมหลากหลาย ไดแก การ

ประกอบสรางความเปนจรงทางสงคม การโนมนาวใจ วาทกรรมและการวเคราะหวาทกรรม เปนตน

2. ความจรงทางสงคมหรอความเปนจรงทางสงคมเปนสงทไดรบการประกอบสรางขนมาขนอยกบประสบการณ การสะสมองคความรของบคคล กลมบคคล แตละบคคล แตละกลม

3. การสอสารเพอการโนมนาวใจเปนการสอสารดวยการใชสญลกษณ ท มจดมงหมายในการทจะมอทธพลตอกลมเปาหมายในการเลอกการตดสนใจ

4. วาทกรรมสวนใหญเปนเรองของการสะทอนประสบการณของมนษยรวมทงในเวลาเดยวกนวาทกรรมยงได เปนองคประกอบ สวน ตางๆ ทส าคญของ

6

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ประสบการณ ในแงดงกลาวการวเคราะหวาทกรรมจงมความเกยวของกบสวนใดสวนหนงทเกยวของกบประสบการณทวาทกรรมเปนองคประกอบทส าคญ

5. การวเคราะหเชงสญญะซงถอเปนสวนหนงของศาสตรแหงสญญะโดยทวไปแลวเทคนคการวเคราะหดงกลาวเปนทไดรบความนยมเทคนคหนง

6. ศาสตรแหงการตความเปนศาสตรทใหความส าคญระหวางตวบทกบบรบท วตถประสงค เมอศกษาตอนท 12.1 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. ระบนยของการสอสารและการสอสารทางการเมองได 2. อธบายแนวคดเกยวกบการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมได 3. วเคราะหความส าคญของการโนมนาวใจได 4. ระบองคประกอบของการวเคราะหวาทกรรมได 5. อธบายศาสตรทางดานสญญะวทยาได 6. น าศาสตรแหงการตความมาอธบายปรากฏการณทางการสอสารทางการเมองได

7

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.1.1 แนวคดทวไปเกยวกบการสอสารและการสอสาร ทางการเมอง

กอนทจะกลาวถง “การสอสารทางการเมองในภาวะวกฤต” ทจะปรากฏในรปของกรณศกษาทจะน าเสนอในตอนท 12.3 ทางผเขยนหนวยนเหนวานาจะน าเสนอ “แนวคดเกยวกบการสอสารทางการเมอง” จะเปนการดทเราจะท าความเขาใจเกยวกบแนวคดเกยวกบการสอสารโดยทวไปกอน โดยอาศยแนวคดโดยเฉพาะของเบอรโล (David K. Berlo) (บญเลศ ศภดลก 2548) ผซงไดสรางแบบจ าลองซงแสดงใหเหนถงองคประกอบ ตางๆ ของการสอสารไวอยางกระจางชดเจน โดยแบบจ าลองของเบอรโลประกอบดวยองคประกอบ 4 ประการดวยกน คอ ผสงสาร (Source) สาร (Message) ชองทางการสอสาร (Channel) และผรบสาร (Receiver) ในแบบจ าลองนเบอรโลไดรวมเอาผเขารหส (Encoder) และผถอดรหส (Decoder) เขาไวดวยกนกบ ผสงสาร (Source) และผรบสาร (Receiver) ตามล าดบ ตามแบบจ าลองนนยมเรยกกนแพรหลายทวไปตามตวอกษรยอวา S-M-C-R โดยมลกษณะทเดนประการหนงของแบบจ าลองนคอ เบอรโล ไดแยกแยะปจจยยอยตางๆ ขององคประกอบทง 4 ประการ ซงตางกมสวนชวยท าใหการสอสารไดอยางมประสทธภาพและมประสทธผลไดมากขน อกบคคลหนงทควรพดถงไดแก โรเจอรส (Everett M. Rogers) ศาสตราจารยทางสงคมวทยาและการสอสาร โรเจอรสไดขยายแบบจ าลองของเบอรโล โดยมความครอบคลมถงองคประกอบอนเพมเตม โดยโรเจอรสไดเนนความส าคญท “ผลหรอผลกระทบ” (Effect) ของการสอสาร แบบจ าลองของโรเจอรสอาจเรยกโดยยอวา S-M-C-R-E ดงนน หากมการใหนยหรอนยามการสอสารตามทศนะของโรเจอรสจงมองคประกอบเหมอนกนทกประการกบของลาสเวล (Harold D. Lasswell) แตอยางไรกตามมาในระยะหลงนโรเจอรสไดขยายองคประกอบใหมความครอบคลมเอาขอมลหรอปฏกรยาปอนกลบ (Feedback) เขาไว ในขณะเดยวกน กไดชใหเหนความส าคญของปจจยสงแวดลอมหรอสภาพแวดลอม (Environment) หรอสถานการณ (Situation) ซงการสอสารเกด ซงการสอสารเกดขนดวย แบบจ าลองของโรเจอรส อาจแสดงเปนแผนภาพท 1 ไดดงน (Everret M. Rogers, 1973)

8

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

สงแวดลอมหรอสถานการณขณะท าการสอสาร

ผสงสาร (ผเขารหสสาร) ชองทาง (Channel) ผรบสาร (ผถอดรหสสาร) Source (Encoder) Receiver (Decoder) สาร (Message) (Effect) ผลกระทบ ขอมลปอนกลบ (Feedback)

แผนภาพท 1 แสดงแบบจ าลองกระบวนการสอสารของ Rogers (1973) เมอเขาใจแนวคดเกยวกบการสอสารและแบบจ าลองของทง Berlo และ Rogers แลวในล าดบตอไปกจะน าเสนอแนวคดทฤษฎเกยวกบสอสารทางการเมอง หลงจากนนทางผเขยนจะน าเสนอแนวคดเกยวกบ “ภาวะวกฤต” และ “ภาวะวกฤตทางการเมอง” แลวปดทายดวยการน าเสนอกรณศกษาเกยวกบการสอสารในภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมอง ส าหรบเหตผลททางผเขยนหนวยนจดวาล าดบการน าเสนอเรองตางๆ ดงกลาวเชนนน เพราะตองการใหนกศกษารฐศาสตรทศกษาหนวยนเขาใจนน แนวคดทงแนวคดเกยวกบการสอสารทางการเมองและแนวคดเกยวกบภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมอง เมอนกศกษารฐศาสตรไดเขาใจแนวคดทง 2 แลว การจะท าความเขาใจการสอสารในภาวะวกฤตโดยเฉพาะในภาวะวกฤตทางการเมองเปนเรองทไมยงยากอกตอไป ส าหรบแนวคดเกยวกบการสอสารทางการเมอง เนองจากไดมการกลาวถงมาในหนวยท 1 แลว ผเขยนจะไมน าเสนอในรายละเอยด แตจะน ามากลาวถงเพยงแคน าไปสแนวคดเกยวกบภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมองกลาวคอจากหนวยท 1 ทไดกลาวถงการสอสารทางการเมองวา เปนตวกลางหรอสอกลางระหวางสมาชกของสงคมการเมองกบรฐบาล ระบบราชการ เปนตน กลาวคอ การสอสารทางการเมองเปนชองทางในการน าเสนอขอมลขาวสารตางๆ ทเกยวของกบการตดสนใจและนโยบายตาง ๆ ของรฐบาลใหประชาชนไดรบรไดรบทราบ

9

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ในขณะเดยวกนกเปนกระบวนการน าเอาขอเรยกรอง หรอและความตองการ (Demand) ของประชาชนไปใหรฐบาลไดรบรเชนเดยวกน ท งน เพอเออตอการเปลยนนโยบายของรฐบาลใหสอดคลองกบความตองการของประชาชนใหไดมากทสด ในแงทกลาวมาขางตนการสอสารทางการเมองจงเปนพนฐานหนงของระบบการเมอง เพอด ารงไวซงโครงสรางทางการเมอง (Political structure) และการเปลยนแปลงวฒนธรรมทางการเมอง (Political culture) ในกระบวนการกลอมเกลาทางการเมอง (Political socialization) แมจะไมไดเปลยนแปลงทศนคต

แตกไดกอใหเกดความรวมมอและการควบคมจากปจเจกบคคล โดยจะคอยท าหนาทเปนตวก าหนดความตองการขอมลขาวสารภายใตบทบาทขององคกรหรอสถาบนตางๆ ทท าหนาทในการกลอมเกลาทางการเมองผานการสอสาร โดยทางผ น ากลมผลประโยชน ผแทนราษฎร และผน าพรรคการเมองตางคอยท าหนาทแสดงออกซงผลประโยชน (Interest articulation aggre) และรวบรวมผลประโยชน (Interest aggregation) ของตนโดยสอสารความตองการ ตลอดจนขอเสนอแนะดานนโยบาย ซงผรบสารถอเปนองคประกอบทส าคญทจะตดสนใจถงความส าเรจหรอไมส าเรจในการสอสารของผสงสาร ในแงทกลาวมาผสงสารจงตองค านงถงผรบสารตลอดเวลาท งกอนการสอสาร ขณะทก าลงสอสาร และหลงการสอสาร และผสงสารควรตองมความรเกยวกบ ภมหลงของผรบสาร เพอเตรยมตววางแผนการสอสารใหเหมาะสมกบผรบสารของตน

แนนอนการจะกระท าเชนนนได ผสงสารจะตองมความสามารถในการวเคราะหผรบสารของตน ส าหรบสารและสอทผสงสารเลอกใชในกระบวนการสอสารของตนนน ควรมความสอดคลอง และความเหมาะสมกบทงสภาพแวดลอมและกลมผรบสารดวย ทงนเพราะสอแตละประเภทกมคณสมบตในการเขาถงผรบสารแตกตางกนไป แตทงนผรบสารกมอาจหลกเลยงการใหความส าคญกบสารหรอเนอหาได เพราะสารทดกจะท าใหกลมเปาหมายรบสารไดเขาใจดยงขน และเพอใหนกศกษาไดเขาใจกระบวนการสอสารทางการเมองดยงขน ผเขยนขอน าเสนอวาในทศนะของคารล ดอยทช (Karl W. Deutsch) ดอยทช เหนวาการสอสารทางการเมองเปนการสอสารทนอกจากจะตองมผสงสารและผรบสารแลว จะตองมทกษะในการเรยบเรยงสารทไดรบมาตามลกษณะของความทรงจ าหรอประสบการณทผานมา และคานยม ซงจากทกษะดานตางๆ เหลานท าใหมความสามารถใน

10

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

การตความหมายของสารซงน าไปสการตดสนใจ และวธการปอนกลบในทายทสด (ปยตา นวลละออง, 2548 : 11 – 12) ดงแผนภาพท 2

แผนภาพท 2 แสดงแบบจ าลองการสอสารทางการเมองของดอยทช

ผรบสาร การประมวล การตดสนใจ ผไดรบผลกระทบ ขอมล/ตความ

ความจ า และ ปฏบตตามการ คานยม ตดสนใจ

ขอมลปอนกลบ

จากแผนภาพท 2 ตามตวแบบขางตนอธบายไดวาทกระบบจะมรบขาวสารตาง ๆ จากสงแวดลอมทงภายในและภายนอกของระบบเขาสระบบการเมอง ซงผรบสารจะเลอกและรบเอาขาวสารทตองการ

ตอจากนนกจะน าขาวสารไปประมวลหรอแปลความหมายของขอมล ขาวสารหรอขอมลทผานจากขางตนน ถกสงไปยง 2 แหลง คอ แหลงแรกจะถกสงไปยงศนยกลางการตดสนใจและอกแหลงหนงจะถกสงไปยงศนยความจ าและคานยม

ในสวนของศนยความจ าจะตรวจสอบความเชอมโยงระหวางขาวสารทไดรบกบประสบการณเดมทเปนเรองเดยวกน เกยวกบกระบวนการและผลทตามมาของพฤตกรรมหรอเหตการณทเกดขน สวนคานยมนนจะท าหนาทในการก าหนดทศนคตหรอความคดเหนตอขาวสารนน

จากนนจงสงขาวสารนไปยงศนยกลางการตดสนใจ เพอตดสนใจด าเนนการอยางใดอยางหนง ซงจะเกดผลกระทบขนและในตอนสดทายขาวสารกจะถกสงยอนกลบมาเขาสตวระบบอกครงหนง

11

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ส าหรบกระบวนการการตดสนใจในแงของการไหลของขาวสาร มสวนประกอบทส าคญ เชน ชองทางในการสอสาร (Channel) ขนาดของขาวสารท เขามา (Load) และความสามารถในการรบขาวสาร (Load Capacity)

ชองทางในการสอสารทส าคญไดแก สอมวลชน หนวยงานของรฐ พรรคการเมองและกลมผลประโยชน รวมท งการตดตอผานตวบคคล ซงอาจจะเปนชองทางการตดตอสอสารแบบเปนทางการ (Formal Communication) หรอการตดตอสอสารแบบไมเปนทางการ (Informal Communication) กได

ขนาดของขาวสารทเขามา คอ จ านวนของขาวสารทหลงไหลเขามาสระบบการเมองในแตละชวงเวลา

ความสามารถในการรบขาวสาร ระบบการเมองจะมความสามารถในการรบขาวสารทระบบนนมอยวามมากนอยเพยงใด และมกประเภท ถามชองทางจ านวนมากและมหลายประเภท

ระบบการเมองกจะมความสามารถในการรบขาวสารสงมาก ซงจะท าใหระบบการเมองมโอกาสไดลวงรถงเหตการณทเกดขนไดดกวาระบบการเมองทมความสามารถนอย นอกจากนความสามารถในการรบขาวยงขนอยกบกลไกทรบผดชอบหรอทตอบสนองตอขาวสาร (Responsiveness) ความแนนอนของการรบขาวสาร (Fidelity) อกดวย

องคประกอบส าคญในการวดความสามารถในการสอสาร และควบคมของระบบการเมองอกประการหนง คอ ความสามารถในการใชขอมลหรอประสบการณในอดตทเกบไวมาใช (Recall) เพอประกอบการตดสนใจ ในกรณทมเหตการณใหมทเกดขนอกในลกษณะเดยวกน

ผล ท ไดจากการตด สน ใจจะเกดผลกระทบในแงของการยอมป ฏบ ต ตาม (Compliance) ประสทธผล (Effectiveness) และอ านาจหนาท (Authority) ซงหากกลาวโดยสรปกคอ การตดสนใจมผลในแงของการควบคม (Control) โดยเฉพาะอยางยงการควบคมบคคลอนๆ ใหท าตามในสงทผตดสนใจตองการ

อยางไรกตามในการทจะวนจฉยวา การตดสนใจเรองใดเรองหนงไดบรรลเปาหมายมากนอยเพยงใดนน ดอยทชไดเสนอแนะวาใหพจารณาดทผลของขอมลยอนหรอปอนกลบของขาวสารทเขามาสตวทเกดขนในทางตรงกนขามกบทผตดสนใจมงจะใหเกดขน

12

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ส าหรบเรองของขอมลปอนหรอยอนกลบมปจจยส าคญ 4 ประการ ในกระบวนการขอมลยอนหรอปอนกลบในทางลบ ไดแก

1. ปรมาณและความเรวของขาวสารทไหลเขาสระบบ ทมนยทหมายถง ขาวสารทกระบวนการยอนกลบสงเขามา เมอเปรยบเทยบกบความสามารถของระบบนน กลาวคอถาขาวสารเขามากมายในขณะทระบบมความสามารถไมสงพอ การทจะใหบรรลเปาหมายยอมจะกระท าไดยาก

2. การตอบสนองของระบบทมตอขาวสาร ทมนยทหมายถง ระยะเวลาของการรบรขาวสารกบการตอบโตขาวสาร ถาระยะเวลาทใชนนมมากหรอมความลาชามาก ยอมแสดงวาระบบการเมองนนขาดประสทธภาพในการปฏบตงานเพอบรรลเปาหมาย

3. ความสามารถในการตอบโตขาวสารทไดรบ ทมนยหรอหมายถง มขนาดหรอปรมาณของการเปลยนแปลงแกไขพฤตกรรมของระบบการเมอง เพอตอบสนองตอขาวสารทไดรบเขามา ถาระบบการเมองใดสามารถเปลยนแปลงแกไขสถานการณตางๆ ตามทไดรบขาวสารมาไดมาก กแสดงวาระบบการเมองนนมความสามารถสง

4. ความสามารถของระบบในการคาดการณลวงหนา ทมนยหรอหมายถงผลทจะเกดขนในอนาคต เพอบรรลเปาหมาย

จากแบบจ าลองการสอสารทางการเมองทกลาวขางตนสรปไดวา การศกษาการสอสารทางการเมอง โดยทวไปมกอธบายดวยแนวคดทวไปเกยวกบการสอสารกลาวถงความหมาย องคประกอบ กระบวนการสอสาร และธรรมชาตของการสอสารแลวน ามาประยกตใชกบทางการเมอง

ดงนนการสอสารทไดรบการน ามาใชศกษาในทางการเมอง จงถอเปนกระบวนการทมความส าคญตอมนษยในการด าเนนชวตเชนเดยวกบดานสงคม เศรษฐกจ และการศกษาทจดไดวาเปนทงเครองมอ (Instrument) หรอการใชเครองมอกคอวธการ (Means) ทกอใหเกดการเปลยนแปลงอยางใดอยางหนงทงตอตวบคคลเอง ตอองคกร และตอสงคมอกดวย

จาก ท ก ล าวม าขางตนส รป ไดว า ก าร ส อส ารท างการ เมอ ง (Political Com-munication) เปนแนวคดทน าเอาองคความรเกยวกบการสอสารและองคความรเกยวกบการเมองมาศกษารวมกน เพอใชอธบายความสมพนธระหวางการสอสารกบการเมอง และอธบายปรากฏการณทางการเมองดวยการสอสาร ทงในลกษณะทการสอสารเปนตวแปรตน

13

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ทมผลกระทบตอการเมองในฐานะทเปนตวแปรตาม และการศกษาบทบาทของการเมองทท าหนาทควบคมกจกรรมทางการสอ

กลาวคอ การศกษาการสอสารทางการเมองพบวา มกจะใหความสนใจในเรองทนกการเมองในฐานะผสงสารไดครอบครองปจจยการสอสารเมอไดเขาเปนรฐบาลแลว และใหการสอสารเปนเครองมอในทางการเมองการปกครองกบผรบสาร คอประชาชนเพอสเปาหมายและความส าเรจทางการเมอง

นอกจากนยงพบวามการน าแนวคดการสอสารทางการเมองมาใชประโยชนเพอใหเหนอทธพลของการสอสารทมตอการเมอง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.1.1 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.1

14

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.1.2 แนวคดเกยวกบการประกอบสรางความเปนจรงของสงคม

1. นยของการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคม กอนทจะท าความเขาใจแนวคดเกยวกบ “การประกอบสรางความเปนจรงทางสงคม” (Social Construction of Reality) จะเปนการดหากเราจะท าความเขาใจแนวคดเกยวกบ “การประกอบสรางทางสงคม” (Social Constructionism) กอน เวลาเรากลาวถง “ญาณวทยา” หรอ “ทฤษฎความร” เกยวกบ “การประกอบสรางนยม” (Constructionism) ตามทฤษฎความรนเชอวาความรความจรงเปนสงทไดรบการประกอบสรางขนมาไมใชสงทมอยแลว ดงนนความหมาย ความร ความจรงท าใหเราไมสามารถพรรณาในรปของวตถวจยได เวนแตเราจะพรรณาในรปของอตวสย ค าถามมวา ความร ความจรงเปนสงทไดรบการประกอบสรางขนมาไมใชสงทมอยแลว แลวใครเปนผประกอบสราง ค าตอบตอค าถามดงกลาวตอบไดวา มนษยเปนผประกอบสรางโดยมนษยไดเขาไปผกพนกบโลกทางสงคมทตนท าการตความอย ทงนเพอใหไดมาซงความหมาย ความร ความจรงในแงดงกลาว จงถอกนวานยหรอความหมายทไดรบการประกอบสรางขนมาจงเปนเรองทางสงคม ขณะเดยวกนถอกนวานยหรอความหมายทไดรบการประกอบสรางขนมาดงกลาวเปน “แหลงของกลยทธในการตความ” (The Source of the Interpretative Strategies) (Michael Crotty,1998) เมอเราไดท าความเขาใจเกยวกบเรองการประกอบสรางทางสงคม คราวนหนกลบมาท าความเขาใจเกยวกบ “การประกอบสรางความเปนจรงทางสงคม” ทไดมการใหนยหรอความหมายไวตางๆ กนดงตอไปน

อลเฟรด ชทส (Alfred Schutz) (Alfred Schutz ,1962) ไดใหความหมายของการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมวา โลกแหงความเปนจรงในชวตประจ าวนของมนษยทกคนเปนผลของอตวสยรวม (Intersubjectivity) ทเกดจากการประกอบสราง (Construction) ระหวางความเปนจรงทไดมาจากคนอนและผนวกกบความเปนจรงทตวเราสรางขนมาเอง

ส าหรบสจวต ฮอลล (Stuart Hall,1997) ดใหนยหรอความหมายของการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมวา หมายถงไมเคยมสงทเรยกวาความเปนจรงเกดขนจนกวาจะมผทประกอบสราง

15

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ความเปนจรงนนขนมา และการสอสารกคอกระบวนการทมนษยแตละคนใหเพอประกอบสรางความเปนจรงขนมานนเองซงไมจ าเปนตองเปนความจรงชดเดยวกน จากทไดน าเสนอถงนยของการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมสรปไดวาความหมายของการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมมนยวาสงตางๆ ในทางสงคม รวมถงความเปนจรง (Reality) ลวนเปนสงทมนษยเปนผประกอบสรางขนมาทงสน

2. การประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมตามแนวคดของส านกปรากฏการณวทยา แนวคดเกยวกบการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมมทมาหรอเกดมาจากแนวคดของกลมนกสงคมวทยาเยอรมน ส านกปรากฏการณวทยา อาท อลเฟรด ชทส และไดรบการพฒนาอยางมากจากนกสงคมวทยาชาวอเมรกน คอ จอรจ เฮอรเบรต มด (G.H. Mead) โดยมแกนความคดหลกของชทสทวาโลกแหงความเปนจรงในชวตประจ าวนของเราทกคนลวนแตเปนอตวสยรวม (Intersubjectivity) ทเกดขนจากการประกอบสรางระหวางความเปนจรงทหยบยกมาจากคนอน บวกผสมกบความเปนจรงทเราสรางขนมาเอง” (กาญจนา แกวเทพ. (2548). “กลมทฤษฎวาดวยเนอหา สาระและความหมาย” ใน เอกสารการสอนชดวชาปรชญานเทศศาสตรและทฤษฎสอสาร นนทบร: สาขาวชานเทศศาสตร มหาวทยาลยสโขทย) ธรรมาธราช. แนวคดของส านกปรากฏการณวทยาทกลาวมาขางตนถอเปนแนวคดทเหวยงกลบมาจากแนวคดประจกษนยมของส านกชคาโกและแนวคดปฏฐานนยมทเกดขนกอนหนานน โดยทวไปนนส านกปรากฏการณวทยามลกษณะการวพากษแนวคดและวธการของพวกปฏฐานนยมทเชอวา ความรเกดจากการตระหนกแนนในการด ารงอยของสง ๆ หนง ซงสามารถพสจนไดดวยประสาทสมผส และมนษยทไดรบการประกอบสรางขนมาดวยพลงทางสงคม ส านกปรากฏการณวทยาเชอวา ความรทมนษยไดรบการถายทอดจากผอนและสงคมเปนความรทไมไดรบรโดยตรง ฉะนนมนษยควรรบรโลกและสงคมดวยตนเอง และทงประสบการณทไดผานมาจากผอน กลาวคอ มนษยรบรปรากฏการณ ส านก คานยม โลกทศนเฉพาะจากการทมนษยไดสมผสกบโลกโดยตรง และเมอมนษยมประสบการณตรงในสงตางๆ แลว มนษยกจะใหความหมายแกสงตาง ๆ และโลกตามการรบรของตน พฤตกรรม/การกระท าของมนษยจงเปนผลจากวธการทมนษยใหความหมายแกโลก ฉะนนมนษยจงสรางโลกทางสงคม (Social World) ดวยตนเอง ในแงดงกลาวความรของมนษยจงเกดจาก

16

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

การทมนษยสรางโลกทางสงคม (คอโลกทมนษยมปฏสมพนธระหวางกน) จากการสรางความหมายใหแกการกระท าของตนเองและผอน ในแงดงกลาวความเปนจรงจงเปนสงทไดรบการประกอบสรางขนมาจากจตส านก (Consciousness) ของบคคลแลวเชอมโยงเขากบความคดและการกระท า ดงนน ลกษณะส าคญของมนษยคอการมปฏสมพนธทางสงคมกบบคคลอน แนวคดของส านกปรากฏการณวทยาอาจวาดเปนแผนภาพใหเขาใจไดงายๆ ไดดงน

แผนภาพท 3 แสดงการรบรความเปนจรง และโลกทางสงคมทเปนจรงของมนษย ส านก ความคด/การตความ โลกทางสงคมทเปนจรงและ การรบร ตวตนของมนษย สงทเปนอย/สงทถกรบร

ทมา: สภางค จนทวานช. (2559). ทฤษฎสงคมวทยา. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

จากแผนภาพท 3 ขางตนแสดงได เหนวาแนวคดดงกลาวสามารถอธบายโดยแนวคดของอลเฟรด ชทสทน าเสนอวา ความคดและการกระท าของมนษย เปนผลมาจากปทสถานทางสงคมและระบบคานยมตางๆ ในแงทกลาวมาขางตนการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมทเกดจงเปนผลมาจากความสมพนธของจตส านกบวกกบความคดและการกระท าของตนเอง ซงท าใหมนษยเกดความรสกวา ตนเองมอสระทจะสรางความเปนจรงอะไรขนมากได ตามความพอใจของตน

17

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

แตในความเปนจรงแลว มนอยภายใตการควบคมของปทสถานและระบบคานยมของสงคมซงมความสอดคลองแนวคดการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมทมพนฐานของความคดทวา ความเปนจรงไมไดเกดขนตามธรรมชาตอยางทเขาใจตามกนวาเกดจากจตส านก หากแตเกดมาจากการทไดรบการไดรบการประกอบสรางขนมา หรอไดรบการใหนยามวาอะไรเปนอะไร จากการท างานของสถาบนตางๆ ในสงคม แมวาการนยามดงกลาวอาจจะรสกวาเปนการนยามสวนตวเราของเรา นอกนจากนแนวคดปรากฏการณวทยายงเชอวา การประกอบสรางความจรงรอบตวเราทแตกตางกน เนองมาจากทกคนมโลกทแวดลอมตวเองอย 2 โลก คอ โลกทางกายภาพ (Physical World) และโลกทางสงคมหรอโลกสญลกษณ (Symbolic World) ทงนการประกอบสรางความเปนจรงทตางกน เกดมาจากโลกทางสงคมทแวดลอมตางกน ดงแผนภาพท 4

แผนภาพท 4 แสดงโลกสองโลกทแวดลอมตวมนษย

โลกทางกายภาพ

นาย ก. นาย ข. โลกทางสงคม

ทมา: กาญจนา แกวเทพ

โดยทวไปโลกทางสงคมท าหนาทเปนเหมอนซอฟตแวรในเครองคอมพวเตอรทท าหนาทอานความหมายตางๆ ทเปนความจรงของตวมนษย สวนค าถามทวาซอฟตแวรเหลานมาจากไหน ส านกปรากฏการณวทยากลาววา โลกทางสงคมไดรบการประกอบสรางขนมาจากปฏสมพนธระหวางมนษยกบบรรดาสถาบนทางสงคมทอยลอมรอบ ๆ ตวทท างานอยในชวตประจ าวน ดงแผนภาพท 5

18

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

แผนภาพท 5 แสดงปฏสมพนธระหวางมนษยกบสถาบนทางสงคมทสรางโลกทางสงคม

สอมวลชน ครอบครว รฐ โรงเรยน

โลกทางสงคม กลมเพอน ศาสนา

ทท างาน เพอนบาน

จากแผนภาพท 5 ในทศนะของอลเฟรด ชทส ชทสสนใจค าถามหลก 3 ค าถามดงตอไปนคอ (ชนกานต ไสยเกอ, 2555)

1. คนเราสรางความหมาย (Make Sense) กบโลกกรอบตวไดอยางไร เชน ท าไมเราจงรวาศกดศรส าคญกวาเงน 2. คน เราประกอบสราง/ดดแปลง ส รางใหมและ รอส รางห รอ รอถอน (Construct/ Reconstruct/Deconstruct) ชวตประจ าวนของตนเองไดอยางไร เชน หลงจบการศกษา เรารอสรางหรอรอถอนวธการใชชวตประจ าวนแบบนกศกษา และสรางวถชวตแบบคนท างานบรษทขนมาใหมไดอยางไร 3. คนเราสามารถท าอะไรกไดโดยปรยาย โดยไมตองหยดคดหรอหยดตงค าถามไดอยางทเรยกวา Take for Granted เชน เรารโดยปรยายวาขนรถเมลตองจายคาโดยสาร และเมอถงทหมายกตองลง

จากค าถามทง 3 ขอน นกปรากฏการณวทยาไดใหค าตอบวา เราท าไดทงหมดกเพราะแตละคนตางม “คลงแหงความรทางสงคม” (Stock of Social Knowledge) เอาไวเปนคมอ เมอเราเผชญกบโลก เราจงสามารถเปดคลงแหงความรของเราออกมาใชเหมอนกบวาเราท าไดโดยอตโนมต

3. องคประกอบของการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคม โดยทวไปการประกอบสรางความเปนจรงทางสงคมประกอบดวยองคประกอบดงตอไปน

(ฐรฐมา สขะพฒน, 2550)

19

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ทรพยากร (Resource) เปนสงท เราไดมาและสงสมจากประสบการณชวตทอาจจะประกอบดวย ความคด คานยม เรองราว สญลกษณ ความหมาย สถาบน และทกสงทกอยางทจะไดรบการน ามาใชประกอบสรางความเปนจรง ทรพยากรเหลานถอเปนสงทเราจะใชรวมกบคนอน ๆ และจะไดมการน าเขามาประกอบสรางขนมา โดยการมปฏสมพนธรวมกบคนอนๆ ในสงคม ภาคปฏบตหรอปฏบตการ (Practices) หมายถง วธการทเราลงมอการกระท า ซงอาจจะเปนพฤคตกรรมการกระท า และรปแบบการแสดงออก ทงทรพยากรและปฏบตการนนถอเปนสงทจะแยกออกจากกนไมได ทงนเพราะทรพยากรจะไดรบการสรางจากภาคปฏบตหรอปฏบตการ และปฏบตการจะปรากฏผลออกมาเปนอยางไรนนกขนอยกบทรพยากรนนเอง และวงจรดงกลาวนจะหมนรอบไปมาเชนนนเสมอ จากวงจรดงกลาว ทงทรพยากรและปฏบตการ จะตองมการกระท าผานบคคลทหมายถงการทคนคนหนงมปฏสมพนธกบคนอน ๆ เมอเวลาทเรามปฏบตการมกท าใหเราสามารถสรางทรพยากรอนใหมขนมา หรอมฉะนนกอาจจะตอกย าทรพยากรอนเกา ในขณะทการรบรความหมายของ “ความเปนจรง” ในโลกทางสงคมหรอโลกแหงสญลกษณนน มนษยเราจะรบรความเปนจรงเพยงบางสวนจากโลกแหงความเปนจรง แลวน ามาสรางขนเปน “คลงแหงความรทางสงคม” และเมอใดกตามทเราไดรบความเปนจรงอนใหมเขามา เรากจะมาเปดคคลงแหงความรทางสงคมน ท าใหมนษยสามารถเขาใจความหมายของความเปนจรงอนใหมนนไดทนท เราถอความเปนจรงทเกดขนในสมองการรบรของมนษยนกคอ ความเปนจรงทางสงคม (Social reality) นนเอง จากแนวคดนเมอน ามาอธบายกบสอมวลชน เชน ละครโทรทศนนนยอมหมายความวาทกสงทกอยางทปรากฏในละครแททจรงแลว กคอโลกทไดรบการประกอบสรางขนมาเปนโลกแหงสญลกษณ ทเราอาจเรยกวา “เปนโลกแหงละครโทรทศน” แนวคดดงกลาวขางตนนจะชวยเปนกรอบในการวเคราะหวา “ผผลตละคร” ไดท าหนาทประกอบสราง “ความเปนจรง” ขนมาในละครโทรทศนจากความเปนจรงในแงมมใดแงมมหนงและมกมการประกอบสรางในลกษณะใดลกษณะหนง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 14.1.2 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.2

20

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.1.3 แนวคดเกยวกบการสอสารเพอการโนมนาวใจ

1. นยหรอความหมายเกยวกบการโนมนาวใจ ในการศกษาเกยวกบการสอสาร สงทหนงทผศกษาตองใหความสนใจ นนกคอการทจะท าใหคนทเราท าการสอสารดวยเหนดวยกบเราไดอยางไร แนนอนวธการหนงทมกท ากนโดยทวไป นนกคอ การสอสารเพอโนมนาวใจค าถามกคอการศกษาเกยวกบสอสารดงกลาวไดมการศกษากนมานานแลว หรอยง ค าตอบตอค าถามดงกลาวตอบไดวา การศกษาเกยวกบการโนมนาวใจไดมการศกษามานานนบศตวรรษ ขณะเดยวกนไดมการใหนยหรอความหมายเกยวกบเรองของการโนมนาวใจไวหลายนยหรอหลายความหมายดวยกน โดยเฉพาะในนยหรอในความหมายทใหไวโดยอรสโตเตลทกลาวถงเรองภาษาทเชอมโยงกบการโนมนาวใจโดยอรสโตเตลไดอธบายวา การโนมนาวใจหมายถงการใชเครองมอตางๆ เพอกอใหเกดผลตอกลมเปาหมายตามทผสงสารตองการ ซงเครองมอดงกลาวหมายถงขอเทจจรงทพสจนได โดยในการโนมนาวใจจะตองมการใชอารมณการใชองคกรและการใชรปแบบการสอสารประเภทตาง ๆ ซงนบวาในชวงเวลาดงกลาว นบวาเปนชวงแรกๆ ทมการกลาวถงในการโนมนาวใจ ทมกจะใหน าหนกทผสงสารและความสามารถของผสงสารทสามารถสรางสารโนมนาวใจใหกบกลมเปาหมายได (กมลรฐ อนทรทศน, 2542)

นอกจากอรสโตเตลจะใหความหมายการโนมนาวใจขางตนแลว นกวชาการอยางอรวรรณ ปลนธนโอวาท (อรวรรณ อรรณนพ ปวนธนโอภาท, 2546) ไดท าการรวบรวมนยามเกยวกบการสอสารเพอการโนมนาวใจในแนวทางทคลาย ๆ กน ตวอยางเชน วอรเลส ซ. ฟอรเทอรรงแฮม (Wallace C. Fortheringham) ไดใหค านยามการโนมนาวใจทเนนทผรบสาร และวธการทผรบสารเกดแรงจงใจหรอทศนคตตอสารทสงมาเพอการโนมนาวใจ โดยกลาววา การโนมนาวใจหมายถง การทรางกายมปฏกรยาโตตอบเกดขนในผรบสารตามทผสงสารตองการ โดยเปนการเปลยนน าหนกความสนใจจากผสงสารมาทผรบสาร รวมทงการเกดผลทางดานจตใจจากกระบวนการสอสารเพอการโนมนาวใจนนๆ

21

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ส าหรบแคนเนท เบรก (Kenneth Burke) กลาววา การโนมนาวใจคอการใชสญลกษณตางๆ (Symbols) ค าพดและภาพลกษณตางๆ เพอกอใหเกดการกระท าหรอปฏกรยาในกลมคนหรอกลมเปาหมายทเราตองการ เปนตน จากทกลาวถงนยหรอความหมายของการสอสารเพอการโนมนาวใจมาขางตนสรปไดวาการสอสารเพอการโนมนาวใจ หมายถง การสอสารดวยการใชสญลกษณตางๆ ทมจดมงหมายในการทจะมอทธพลเหนอกลมเปาหมายในการเลอกตดสนใจ เปลยนความเชอคานยมหรอทศนคต เปนตน ตามทผโนมนาวใจตองการภายในเงอนไขและระยะเวลาทก าหนด

2. ลกษณะของการโนมนาวใจ จากทกลาวถงนยหรอความหมายของการโนมนาวใจหรอการสอสารเพอการโนมนาวใจมาขางตน สรปไดวาการโนมนาวใจมลกษณะดงตอไปน (กมลรฐ อนทรทศน, 2558) - ผโนมนาวใจโดยทวไปมความตงใจทจะมอทธพลบางประการเหนอผไดรบการโนมนาวใจทงนเพอกอใหเกดการเปลยนแปลงตามทตนตองการ - โดยปกตผไดรบการโนมนาวใจจะมทางเลอกมากกวาหนงทางเลอก และผโนมนาวใจจะพยายามชกจงผทไดถกรบโนมนาวใจใหยอมรบทางเลอกทตนทพวกตนน าเสนอ - สงทผโนมนาวใจตองการคอ การเปลยนแปลง หรอการสราง หรอการด ารงไวซงความคดเหน ทศนคต คานยม และความเชอของผโนมนาวใจซงจะสงผลตอปจจยอนอนไดแก อารมณ พฤตกรรม เปนตนของผทไดรบการโนมนาวใจ - การโนมนาวใจจะเปนกระบวนการของการผลตความหมายรวมกนทตองการสงผลใหเกดการเปลยนแปลงในกลมเปาหมายทผโนมนาวใจตองการทอาจเปนปจเจกบคคลหรอเปนกลมปจเจกบคคลกได การโนมนาวใจจะเปนกระบวนการในการสอสารทใชกลยทธดานภาษา ดานภาพ และดานสอประเภทตางๆ ทงนเพอท าใหเกดการเปลยนแปลงในกลมเปาหมายทตนทพวกตนตองการ

3. ลกษณะของการสอสารเพอการโนมนาวใจ แนวคดเรองการโนมนาวใจดงกลาวน ามาผนวกเขากบกระบวนการของการสอสาร ท าใหสามารถสรปลกษณะของการสอสารเพอการโนมนาวใจออกเปนประเดนหลกๆ ไดดงตอไปน (กมลรฐ อนทรทศน, 2558)

22

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

- ลกษณะประการแรกของการสอสารเพอการโนมนาวใจเปนท งกจกรรมและเปนท งกระบวนการการด าเนนการทมเปาหมายเฉพาะ โดยทการโนมนาวใจจะเปนกจกรรมทเกดขนตามแผนททไดมการก าหนดไวรวมกน (โดยจะโนมนาวใจส าเรจหรอไมกตาม) ในแงดงกลาวการโนมนาวใจจงถอเปนกระบวนการเมอเราพจารณาถงองคประกอบ อนไดแก แหลงสารหรอผสงสาร สาร ชองทาง สอ ผรบสารขอมลยอนกลบหรอปฏกรยาตอบกลบและสภาพการณของการสอสารในประเดนนนๆ ทมตอผรบสารหรอกลมเปาหมาย - ลกษณะประการทสองของการสอสารเพอการโนมนาวใจ เพอการจงใจ และเพอการบงคบ (Coercion) โดยทวไปลกษณะของการสอสารในขอน ถอวาเปนกระบวนการสอสารเพอการโนมนาวใจทเกดขนตอเนองกน แตอยกนคนละระดบโดยมระดบของความเขมขนหรอระดบของความรนแรงทมลกษณะทแตกตางกน - ลกษณะประการทสามของการสอสารเพอการโนมนาวใจท าใหผรบสารทนอกจะปจเจกบคคลหรอกลมคนทเปนกลมเปาหมายเปลยนความคดความเชอคานยมทศนคต และบางครงกอาจท าใหเกดการเปลยนแปลงในพฤตกรรมได ซงถอเปนขนตอนทยากและสลบซบซอน อยางไรกตาม การโนมนาวใจอาจจะไมประสบผลส าเรจใดๆ เลยกเปนได ทงนขนอยกบกระบวนการในการวางแผนเพอการโนมนาวใจนนๆ มจงไดมการด าเนนการอยางมประสทธภาพและประสทธผลเพยงใด - ลกษณะประการทสของการสอสารเพอการโนมนาวใจมกจะเปนกระบวนการทด าเนนการดวยความตงใจ แตบางครงกอาจเกดขนโดยทไมตงใจ แตเปนทแนนอนวา กระบวนการสอสารเพอการโนมนาวใจทผสอสารตงใจจะกระท าแกผรบสารทเปนกลมเปาหมายโดยผสอสารตางคาดหวงวาผลส าเรจจะเกดขนได จากทกลาวขางตนลกษณะของการสอสารเพอการโนมนาวใจจงมลกษณะทเปนกระบวนการสอสารเพอมงสงผลตอการเปลยนแปลงในมตตางๆ ของกลมเปาหมายตามทผสงสารตองการ ไมวาจะเปนความคดความเชอ คานยม ทศนคต หรอแมแตพฤตกรรมของกลมเปาหมายทผสอสารตองการใหเกดการเปลยนแปลงในกรณนนๆ หรอในมตนนๆ

4. ผลของการสอสารเพอการโนมนาวใจ ในการสอสารเพอการโนมนาวใจนน โดยทวไปแลวจะเปนการมงชใหเหนถงเรองหรอประเดนในการพจารณาในสวนทเปนความตงใจหรอความพยายามของผสอสาร และผลทเกดจากพฤตกรรมของผรบสารนน ๆ เปนส าคญ กลาวคอผสอสารจะตองพจารณาในสวนทเกยวกบประเดน

23

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

หรอเรองทจะท าใหประสบความส าเรจรวมทงประเดนหรอเรองทอาจจะท าใหไมประสบความส าเรจควบคกนไป โดยผลทเกดขนอาจจะเปนไปตามทผสอสารตองการหรอไม ไมเปนไปตามทผสอสารตองการกได สามารถดไดจากพฤตกรรมทกลมเปาหมายนนแสดงออกมาวาเปนไปตามทผสอตองการหรอไม ถาเปนไปตามน นกประเมนไดวา การสอสารเพอการโนมนาวใจในครงน นประสบความส าเรจ และในทางตรงกนขาม ความลมเหลวคอการทกลมเปาหมายไมมพฤตกรรมตามทเราตองการ อยางไรกตาม ผลของการโนมนาวใจนนหลายครงไมสามารถประเมนไดจากผลลพธทเกดขนทนทในระยะเวลาอนสนของการสอสารนนๆ (กมลรฐ อนทรทศน, 2558)

5. องคประกอบพนฐานของการสอสารเพอการโนมนาวใจ องคประกอบพนฐานส าคญๆ ของการสอสารเพอการโนมนาวใจมองคประกอบพนฐานทผ สงสารตองท าการศกษา หรอสรางความเขาใจกอนทจะท าการออกแบบการสอสารเพอการโนมนาวใจใดๆ กตาม จะมองคประกอบอย 5 ประการหลกๆ ดวยกนคอ (กมลรฐ อนทรทศน, 2558)

- ความแตกตางของผสงสาร ผสงสารแตละคนมปจจยตาง ๆ กน ซงท าใหมปจจยเกยวกบการโนมนาวใจไมเหมอนกน เชน ความนาเชอถอ อ านาจทางสงคม บทบาททางสงคม สมพนธภาพกบผรบสาร รวมถงลกษณะทางเศรษฐกจและสงคมอนๆ ดวย เชน อาย เพศ อาชพ รายได สถานภาพ เปนตน - ความแตกตางของสาร สารแตละเรองแตละประเดนจะมความนาโนมนาวใจแตกตางกน การพดหรอการเขยนตองมความนาโนมนาวใจไมเหมอนกน ความแตกตางในหวขอหรอในเนอหาหรอในประเดนของสาร ลกษณะของการโนมนาวใจทใช การจดเรยบเรยงเนอหาสาร ขอโตแยงทใช ภาษา ตลอดจนลกษณะของทวงท านองลลาของผสงสารนนๆ ดวย

- ความแตกตางของสอ ความนาโนมนาวใจของสอโดยทวไปจะมความแตกตางกนไปตามลกษณะและธรรมชาตของสอนนๆ ดวย เชน สอสารมวลชน โดยผานสอ เชน วทยา โทรทศน สออนเทอรเนต สอบคคล หรอสอ New Medias ตางๆ เปนตน - ความแตกตางของบรบท หรอสภาพการณหรอกรณแวดลอมทเปนอย เชน บรบทหรอสภาพการณทมปจเจกบคคลหนง ความคนเคยหรอไมคนเคยของผรบสารตอสภาพการณหนง การมสงเราเชงบวก หรอสงเราทเปนเชงลบในบรบทหรอสภาพการณนนๆ เชน การโนมนาวใจใหมการบรจาคเงนโดยมสอมวลชนคอยถายภาพรายลอมอย อาจจะเปนสงเราเชงบวกในการโนมนาวใจกเปนได

24

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

- ความแตกตางของผรบสาร การทผรบสารคนหนงๆ จะมความออนไหวตอการถกโนมนาวใจเพยงใดนน จะตองมการพจารณาประเดนตางๆ เชน ความร ประสบการณ มมมองทศนะ เปนตน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 14.1.3 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.3

25

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.1.4 แนวคดเกยวกบวาทกรรมและการวเคราะหวาทกรรม กอนทจะกลาวถงแนวคดเกยวกบ “วาทกรรม” (Discourse) และ “การวเคราะหวาทกรรม” (Discourse Analysis) จะเปนการดทเราควรจะท าความเขาใจเกยวกบแนวคดหลงโครงสรางนยมและกอนทฤษฎหลงสมยใหม กลาวคอในชวงทไดมการ “หนกลบมาสนใจภาษา” (The Linguistic Turn) ไดท าใหเกดแนวคดเกยวกบ “โครงสรางนยม” (Structuralism) ทแนวคดน เหนหรอใหความส าคญกบโครงสราง (Structure) ไมวาองคการ หนวยงานกตองมโครงสราง เชนเดยวกบภาษากตองใหความส าคญกบโครงสราง ดงนนตามแนวดงนคอ โครงสรางนยมจงเหนวา ถาใครเขาใจ “โครงสรางของภาษา” กจะเขาใจภาษา อาท กรณของภาษาองกฤษโดยไมยากเยน และตอมาแนวคดโครงสรางนยมกไดกอใหแนวคดทเปนทมาททงขดแยงและเสรมสรางกน นนคอแนวคดทฤษฎเกยวกบ “หลงโครงสรางนยม” (Post-Structuralism) ท เกดขนกลางทศวรรษ 1960 ทแนวคดดงกลาวตอมาไดเปนพนฐานของความคด “หลงสมยใหมนยม” (Postmodernism) และบคคลทส าคญทขอน ามากลาวถงบคคลคนนใหความส าคญกบแนวคดนคอ แดรรดา (Derrida) ทเหนวามนษยไมอาจหลดพนกรอบของภาษา ซงมธรรมชาตทคลมเครอและไรระ เบ ยบ ดงน นแด รรดาจง เสนอว ธการท เรยกวา “การ รอส ราง” ห รอ “การรอถอน” (Decenstruction) นอกจากแดรรดาจะเปนนกคดในสกลหลงโครงสรางนยมแลว ฟโกต (Foucault) กเปนอกคนหนงทอยในสกลแนวคดน ขณะเดยวกนฟโกตกเหนดวยในเรอง “การรอสราง” หรอ “การรอถอน” รวมทงความคดทฤษฎทอางวาสามารถเขาถง “ความร” (knowledge) ทไดรบ “การสราง” หรอ “ประกอบสราง” ขนมา และจากแนวคดทฤษฎหลงโครงสรางนยม ท าใหเปนทมาของแนวคดเกยวกบหลงสมยใหมนยม (Postmodernism) ทไดกลาวมาขางตนแลววาแนวคดดงกลาวไดใหความส าคญกบภาษาในรปของวาทกรรม (Discourse) ในแงของหลกการ วาทกรรมเปน “แนวคด” หรอ “ค า” ทมนยหรอความหมายทแตกตางหลากหลายในการใช และมกกอใหเกดความสบสนในความไมแนนอนของความหมายอยมาก

26

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

แตความหมายทมลกษณะรวมกนเมอกลาวถงวาทกรรม ไดแก ภาคปฏบตวาทกรรม (Discursive practice) ของการพดและการเขยนรวมทงผลผลตในภาคปฏบตของการพด และการเขยนเหลานน ในแงของการศกษาวธวทยาทเรยกวา “การวเคราะหวาทกรรม (Discourse analysis) ไดมการใหนยหรอใหความหมายของวาทกรรมวาเปนการศกษาการใชภาษาและการใหความหมายตอชวตทางสงคมของมนษย ในแงดงกลาวการศกษาวาทกรรมในทางสงคมศาสตร จงไมใชแคการวเคราะหภาษาทอยในรปตวอกษร ถอยค าของของการพดหรอการใชภาษาในรปแบบตางๆ ของชวตประจ าวนเทานน หากแตยงหมายถงเครองไมเครองมอบรบทแวดลอมทเปนองคประกอบของการพดการเขยนหรอการสงสารใดๆ (Messages) ทสรางความหมายใหกบสรรพสงตางๆ ในแงดงกลาววาทกรรมจงประกอบดวย “ตวบท” (Texts) ทมใชแคตวอกษรหากแตเปนทกสงทเราอานแลวเราสามารถเพอคนหาความหมายจากมนได แตนยหรอความหมายของวาทกรรมทปรากฏในผลงานเขยนในงานของฟโกตมความซบซอนไปมากกวานน ฟโกตสนใจสงทอยเบองหลงของการกอรปขนมาเปนวาทกรรมในฐานะทเปน “ระบบทางสญญะ” (Sign system) ทมความหมายทเปนความคดทมลกษณะเปนชนเลกชนนอยทมารวมกนอยางมระเบยบกฎเกณฑ ผลท าใหเปนรปเปนรางทางประวตศาสตรความเปนมาขนมา ขณะเดยวกนสามารถบงบอกรปแบบวธการ ทาทางการพดของสงนน รวมทงบรรดาเทคนควธการ เครองไมเครองมอประกอบการพด การเขยนทผลตมาสราง และสถาปนาระบบกฎเกณฑ รวมทงความคด เปนตน (สมชาย ศรสนต, 2558) อยางไรกตาม เปนทยอมรบกนวา หากจะไดค านยาม “การวเคราะหวาทกรรม” ทกลาวมาขางตน ทศาสตรตางๆ น าไปประยกตใชในศาสตรของตน ไมวาจะเปนรฐศาสตร จตวทยา สงคมวทยา การสอสาร และภาษาศาสตร เปนตน เปนไปไมไดวาการใหค านยามการวเคราะหวาทกรรมจะใหค านยามในแงของศาสตรใดศาสตรหนงเพยงศาสตรเดยว ทเปนเชนน น เพราะศาสตรตางๆ ทกลาวมามวธคด วธการปฏบต ทมรปแบบทมความแตกตางกนและมลกษณะทหลากหลาย อยางไรกตามกอนจะลงไปในรายละเอยดเกยวกบการวเคราะหวาทกรรม

มาถงตรงนทางผเขยนหนวยนขอยอนกลบไปกลาวถงแนวคดเกยวกบ “วาทกรรม” อกครงกอนวา วาทกรรมถอเปนแนวคดทแทรกซมใน “ชวตทางสงคม” (Social life) ท งนเพราะทกสงทบคคลท าหรอลงมอกระท าตางอยในกรอบของวาทกรรมทสามารถอธบายใหเหนใหเปนทเขาใจได (R.

27

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

Wooffitt, 1996) แมกระทง Science เอง (A. Worral,1990) เกยวกบเรองดงกลาวในทศนะของจปป จปปไดน าหรอไดอางการเกยวกบการใชแนวคดนของวอรแรล (Worral) (A. Worral, 1990) ดงตอไปน

“แนวคดเกยวกบวาทกรรมไดรวมเอาทกมตของการสอสารเขาไวดวยกน...ไมใชเพยงเนอหา (ของมน) แตไดรวมเอาผ ประพนธ ไดแก ผ ทน ามนมากลาวถง อยางไรกตาม หากมงานในแงการหนาทของมนอนไดแก การอางองในแงของหลกการ หลกฐาน ผ ฟง ผ รบสาร วตถประสงคของมน นนกคอจะตองท าใหบรรลผล แตค าถามคอบรรลผลเปนการบรรลผลในเรองอะไร นอกจากน แนวคดเกยวกบวาทกรรมยงไดรวมเอาความคดเหนตางๆ เกยวกบความรทเดนๆ ทเกดขนในชวงเวลาทเหมาะสม ทามกลางกลมบคคลทมลกษณะพเศษหรอทเฉพาะเจาะจง... และทตางเหนทตางมการยดถอทมความเกยวของกบกลมปจเจกชนอนๆ ขณะเดยวกนเปนทแนชดวาในการใชความคดทมลกษณะเชนนน กลาวไดวาแททจรงแลวเปนเรองของการประยกตเกยวกบอ านาจ (Power) นอกจากนนแนวคดเกยวกบวาทกรรม ยงเกยวของกบรปแบบทกรปแบบของการสอสารทรวมเอา การพดคย การสนทนา ซงในประการหลงไมไดมขอจ ากดเกยวกบขอเสนอทอย ในรปของวจนภาษาเทานน หากยงไดรวมถงวธการพจารณาหรอการมอง ตลอดจนวธการจ าแนกประเภทรวมทงการมปฏรยาตอโลกทางสงคมในชวตประจ าวน...” อยางไรกตาม แมวาทกรรมจะไดรบการโตแย งในแงของการใหค านยาม แตกม สงทนกวชาการทเกยวของ ดจะเหนในแงมมทมความสอดคลองกน นนคอการมงเนนในแงทวาวาทกรรมเปนเรองการใชภาษาทน าไปสการสรางหรอการประกอบสรางความหมายขนมา นอกจากนยงน าไปสการทเราจะใชในการท าความเขาใจโลกทางสงคม เกยวกบเรองดงกลาวไดมการบรรยายหรอการพรรณนากนวา “ภาษา” เปนเหมอนบางสงบางอยางทไดมการน าไปใชเพอสนบสนนการปฏบตงานเกยวกบกจกรรมทางสงคมตางๆ ขณะเดยวกนกไดมการน าไปสนบสนนตลอดจนการใหความส าคญกบภาษาในฐานะตวแทนในการระบชอคน วตถ หรอสงของทเปนรปธรรมตามกระบวนทศนของพวกประจกษนยม ในแงทกลาว “ภาษา” ในนยดงกลาวจงดเหมอนเปนเพยงแตเครองมอของมนษยทน ามาใชไมใชเพยงการตดตอสอสารเทานน หากแตส าหรบนกภาษาศาสตรเองในระยะหลงๆ ทยงไดมการใหความสนใจอทธพลของภาษาในแงทมอทธพลตอความคดและพฤตกรรมของมนษยเพมมากขนอกดวย นอกจากนนนกภาษาศาสตร ยงมความเหนวาภาษาไมใชแตเพยงท าหนาทแคการสะทอนภาพของความเปนจรง หากยงท าหนาทในการให “ความหมาย” หรอ “การประกอบสราง” ความเปนหนง

28

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ใหกบบางสงบางอยาง ประเดนนหมายความวาสงตางๆ จะมตวตน มคณคาและความหมายเพอเราในฐานะนกวจยจะเขาใจสงตางๆ ไดกตอเมอผาน “กระบวนการใหความหมาย” โดยมภาษาเปนตวเชอม และจากกระบวนการทไดกลาวมาขางตนนเอง ทเราอาจเรยกไดวาเปนจดเรมตนของการวเคราะหและการศกษาวาทกรรม มาถงตรงนอาจจะมค าถามวา แลวเมอมจดเรมตน โดยเฉพาะการศกษาในเรองของการวเคราะหวาทกรรม ดงทไดกลาวมาขางตน แลวเราระบไดไหมวา การวเคราะหวาทกรรมในฐานะทเปนเทคนคในการวเคราะห มองคความรเชงทฤษฎ/เชงเทคนค วธการและเชงปฏบตทเนนความเปนหนงเดยวไดใชไหม ค าตอบตอค าถามดงกลาว ตอบไดวาการวเคราะหวาทกรรมไมใชองคความรเชงทฤษฎ/เชงเทคนควธการและเชงปฏบตทมความเปนหนงเดยว ตามความเปนจรงแลว การวเคราะหวาทกรรมเปนศาสตรทมความหลากหลาย โดยมแนวทาง วธการทมความแตกตางกน ขณะเดยวกนกมความหลากหลายจนกระทงหากจะมการใหค านยามการวเคราะหวาทกรรมดจะเปนเรองทไมงายนก (J.P. Ger, S. Michaels and M.C. O, Conner,1992)

อยางไรกตาม ในทศนะของคลทฮารด (Coulthard) (M. Coulthard,1985) เหนวาหากจะมการพจารณาเกยวกบการวเคราะหวาทกรรมในภาพรวมเกยวกบพฒนาการทางประวตศาสตร รวมทงการแสดงเกยวกบศาสตรตางๆ ทมความหลากหลายกจะพบวาทงพฒนาการทางประวตศาสตรและศาสตรตางๆ ดงกลาว ตางมการชวยเหลอสนบสนนตอการวเคราะหวาทกรรม ในกรณของพอตเตอร (J. Potter) และเวสเธอรเรล (M. Whetherell) (J. Potter and M. Whetherell,

1987) ไดท าการระบรายการตางๆ ออกมา ปรากฏวาทง 2 ไดพบวาอยางนอยทสดมงาน 4 ประเภททใชปายประกาศหรอการตดประกาศในนามของการวเคราะหวาทกรรม ดงน ประเภทแรก ไดรบอทธพลจากทฤษฎทเรยกวา “วาทกรรม” ซงประเภทแรกของการวเคราะหวาทกรรมมลกษณะคลายๆ กบการวเคราะหการสนทนา (Conversational Analysis) หรอ Speech Act Theory รวมทงยงไดรบการชน าไปทการอธบายเกยวกบการจดระเบยบการแลกเปลยนเกยวกบการสนทนา ประเภททสอง เปนเรองทางจตวทยาทมจดเนนทมงไปทกระบวนการวาทกรรม (Discourse processes) ตวอยางเชน ผล/ผลกระทบของโครงสรางทางวาทกรรมทท าใหเกดการระลกถงหรอการจ าได และการกอใหเกดความเขาใจตามมา

29

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ประเภททสาม ไดรบการพฒนาจากศาสตรอยางเชนสงคมวทยาเกยวกบทศนะแหงความร รวมทงการศกษาวานกวทยาศาสตร “ประกอบสราง” หรอ “สราง” ตวบทและการพดคยหรอการน าเสนอและท าใหมเหตผลในผลงานและการด าเนนงานของพวกเขาไดอยางไร ประเภททส ไดมาจากปรชญาสงคมทางยโรปและการวเคราะหทางวฒนธรรม รวมทงการพยายามทจะแสดงใหเหนวาสถาบน การปฏบต (หรอการด าเนนการ) และแมแตบคคลแตละคนไดรบการเขาใจในฐานะไดรบการผลตขนมาผานชดผลงานทมความเกยวของกบวาทกรรมไดอยางไร นอกจากจะมการจ าแนกประเภทภายใตการตดประกาศในนามของการวเคราะหวาทกรรมทพอตเตอรและเวสเธอรเรลไดจ าแนกประเภทไวดงทกลาวมาขางตนแลว ทงพอตเตอรและเวสเธอรเรลยงมการจ าแนกประเภททมลกษณะคลายๆ กนทจ าแนกโดยจ (Gee) และคณะ ทตางไดระบวาการวเคราะหวาทกรรม 4 ประเภทเชนเดยวกน ดงน ประเภททหนง การมงเนนไปทภาษาศาสตร ประเภททสอง การวเคราะหการพดคยจากทศนะทางดานสงคมวทยา ประเภททสาม การวเคราะหตามแนวทางภาษาศาสตรเชงสงคม (Socio-Linguistics) และเชงมานษยวทยา ประเภททส รวมทงการวเคราะหวาทกรรมในลกษณะของการพรรณนาทสามารถอธบายไดหรอในเหตผลไดเกยวกบความสมพนธระหวางสถาบนทางการเมอง สงคม และวฒนธรรม

ขณะเดยวกนจและคณะยงไดระบความแตกตางเกยวกบการวเคราะหวาทกรรมระหวางทางประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศสหราชอาณาจกร อยางไรกตาม ทงๆ ทมทสนะทมความหลากหลายรวมทงการมศาสตรแขนงตางๆ ทมากมาย แตบรรดานกเขยนหรอบรรดานกประพนธตาง กไดพยายามชใหเหนถงหลกการพนฐานและลกษณะรวมกนของการวเคราะหวาทกรรมวาม 3 หลกการใหญๆ เกยวกบการศกษาวาทกรรม (J. Potter and M. Whetherell,1987)

หลกการขอแรก เปนหลกการทเกยวของกบ “วาทกรรมทเกยวของกบมนษย” (Human discourse) โดยทวไปหลกการในขอนจะเกยวของกบการจดโครงสรางภายในและการบงคบใหเปนตามกฎเกณฑ หลกการขอทสอง เปนหลกการเกยวกบการผลตวาทกรรมของผพด ผซงมจดยนหรอมฐานะหรอบทบาททไมสามารถหลบเลยงหรอหลกหนได ตามบอเกดหรอทมาทางประวตศาสตรสงคมท

30

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

บรรดาความเปนจรงสวนบคคล ความเปนจรงทางสงคม เศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม ลวนกอใหเกดวาทกรรมกอตวเปนรปรางขนมา หลกการขอทสาม วาทกรรมตวของมนเองไดท าใหลกษณะทส าคญเกยวกบบอเกดหรอทมาทางประวตศาสตรสงคมกอตงเปนรปรางขนมาได หรอกลาวอกนยหนงวาทกรรมสวนใหญเปนเรองของการสะทอนประสบการณของมนษย รวมทงในเวลาเดยวกนวาทกรรมยงไดกลายเปนองคประกอบสวนตางๆ ทส าคญของประสบการณ ในแงดงกลาว การวเคราะหวาทกรรมจงมความเกยวของกบสวนใดสวนหนงทเกยวของกบประสบการณทวาทกรรมเปนองคประกอบทส าคญ เชนเดยวกนกรณของจปป (V. Jupp) (V. Jupp, : 305) ทไดเสนอหลกการทมลกษณะทคลายคลงกนโดยไดระบลกษณะหรอหลกการของวาทกรรมวาม 3 หลกการทฟโกตไดเคยใช ดงน

หลกการขอแรก วาทกรรมเปนหลกการทางสงคมทชใหเหนถอยค าและความหมายทขนอยกบวามนถกใชทไหน โดยใครถงใคร ผลทเกดขนนตามมาน นกคอ ถอยค าและความหมายจะแปรเปลยนไปตามสภาวะเชงสถาบนและสงคม ในแงดงกลาวเราอาจกลาวไดวาไมมวาทกรรมใดวาทกรรมหนงมความเปนสากล หลกการขอทสอง โดยทวไปเราสามารถมวาทกรรมทแตกตางกน ทอาจน าไปสความขดแยงระหวางกนหรอซงกนและกนได

หลกการขอทสาม ดงทกลาวมาในหลกการขอทสองแลววา วาทกรรมมความแตกตางกนได ดงนนกยอมน าไปสความขดแยงระหวางกนได ในแงดงกลาววาทกรรมอาจไดรบการมองในฐานะทมการตระเตรยมหรอวางแผนในรปของรายการบงคบบญชา (Hierachy) อยางไรกตามมขอสงเกตวาความคดตาง ๆ เกยวกบความขดแยง (ทกลาวมาในหลกการขอทสอง) ความคดตางๆ เกยวกบการเชอมโยงกบสายบงคบบญชา แนนอนยอมมความเกยวของอยางใกลชดกบการใชอ านาจ โดยทวไปเมอกลาวถงแนวคดเกยวกบ “อ านาจ” แนนอนยอมมความส าคญเปนอยางยง ตอการวเคราะหวาทกรรมทน าไปสการเชอมโยงเชงทฤษฎระหวางการผลตวาทกรรมและการใชอ านาจททง 2 ประการดงกลาว ตางมความเชอมโยงระหวางกนอยางใกลชด นอกจากนท งพอตเตอรและเวสเธอรเรล (Potter and Whetherell,1987 :48.) ยงไดชลกษณะ 3 ประการทน าไปสการจ าแนกชนดหรอประเภทของการวเคราะหวาทกรรม

31

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

โดยทว 2 ไดพรรณนาวาการจ าแนกชนดของการวเคราะหวาทกรรมดงกลาวมความตรงตอกรณโดยเฉพาะส าหรบการวจยและหรอการท าดษฎนพนธเชงคณภาพ ลกษณะ 3 ประการทพอตเตอรและเวสเธอรเรล (Potter and Whetherell,1987 :48) ไดกลาวถง ไดแก

ลกษณะประการแรก เปนลกษณะทเกยวของกบการพดคยและเกยวของกบตวบท (Talk and texts) เทาๆ กบเรอง “ภาคปฏบตการทางสงคม” (Social practices) รวมทงการใหความสนใจอยางใกลชดตอลกษณะตางๆ ทไดมการจ าแนกเนอหาทางภาษาศาสตร ตลอดจนความหมายหรอนยและหวขอดงกลาวเชนเดยวกนกบการใหความสนใจเกยวกบลกษณะรปแบบของภาษาศาสตร อาท ไวยากรณ และการปะตดปะตอของถอยค าอยางเปนเรองราวและอยางเปนเหตเปนผล และตามความเปนจรงแลวเมอใดกตามทเรา “ลอกเลยนแบบ” แนวทางการวเคราะหวาทกรรม แนนอนมนมกจะกอใหความแตกตางระหวางรปแบบและเนอหาทมความแตกตาง และทส าคญมนมกจะท าใหกลายเปนปญหา ทงนเพราะโดยปกตเนอหาทเราเหน มกจะไดรบการพฒนาในลกษณะทแตกตางไปจากลกษณะทเปนทางการเกยวกบวาทกรรม โดยทวไปแลวสงทนกวเคราะหชอบท านนกคอความคาดหวงจากการตอบค าถาม/ปญหาทางสงคมวทยาหรอทางสงคมแลว กจะตอบค าถามปญหาของภาษาศาสตรไดนอยกวา ลกษณะประการทสอง การวเคราะหวาทกรรม (Discourse analysis) มกมการใหความสนใจ

เพมขนเปน 3 เทาตอการกระท าตอการประกอบสรางและตอความแปรเปลยนหรอตอความไมคงท กลาวคอโดยปกตแลวบคคลโดยทวไป มกแสดงออกซงการกระท าในลกษณะหรอในทาททแตกตางกน โดยผานหรอโดยอาศยการพดคยกน รวมทงการเขยนทมกจะท าใหการด าเนนการหรอการกระท าของพวกเขาดงทไดกลาวมาสมฤทธผล และอกสวนหนงการกระท าของพวกเขา มกกระท าผานการประกอบสรางวาทกรรมทอาจจะมลลา (Styles) รวมท งอาจจะมการศกษาเกยวกบทรพยากรทางดานภาษาศาสตรและเครองมอทางดานวาทวทยาควบคกนไป ลกษณะประการทสาม ลกษณะของการวเคราะหวาทกรรม กคอ มนไดใหความสนใจตอการจดระเบยบเชงวาทวทยาและเชงการอภปรายโตเถยง (Rhetorical and Argumentative Organization) ทเกยวของกบการพดคยและตวบท ปกตแลวการวเคราะหเชงวาทวทยา (Rhetorical analysis) หรอการวเคราะหทางภาษามสวนชวยในการ Highlight หรอท าใหวธการเลาเรองเชงวาทกรรมมความโดดเดนขนมา โดยไดรบการออกแบบเพอทจะตานทางเลอกทมศกยภาพหรอทางเลอกทแทจรง (M. Billing,1991)

32

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

จากทกลาวมาขางตนถงลกษณะ 3 ประการทพอตเตอรและเวสเธอรเรล (Potter and Whetherell,

1987 :47-66) ไดกลาวถง ไดน าไปสการจ าแนกชนดหรอประเภทของการวเคราะหวาทกรรมในทศนะของจและคณะ (Gee, Michaels and Corner, :227-291) ทไดตงขอสงเกตและอภปรายโดยมจดยนใน 2 ประเดนทส าคญภายในการวเคราะหวาทกรรมในกรณทมการท าการศกษานนคอ

จดยนในประเดนทหนง จและคณะเนนไปทการศกษาโครงสรางของวาทกรรม (Discourage of Structure) วาการใชเครองมอในการวเคราะหจากศาสตรทางภาษาหรอภาษาศาสตร โดยในจดยนนมองวาทกรรมในฐานะโครงสราง จดยนในประเดนทสอง จและคณะมองวาเวลาท าการศกษาวาทกรรม ควรท าการศกษาในฐานะทวาทกรรมมความเกยวของตอผลลพธ และกระบวนการทางสงคม การรบร หรอความร ความเขาใจ การเมอง วฒนธรรม เปนตน

เกยวกบเรองน ทางผเขยนหนวยนดงไดกลาวมาแลววา ส าหรบ Potter และ Whetherell ไดท าการจ าแนกแยกแยะจดเนนรวมสมยทแตกตางกนใน 2 ประเดน ในการวเคราะหวาทกรรมของพวกเขาทงสองคน จดเนนประเดนแรก ของทงพอตเตอรและเวสเธอรเรลลตางเหนวาควรศกษาทรพยากรทจะน ามาใชในการประกอบสรางวาทกรรม และการท าใหการด าเนนการเกยวกบการกระท ามลกษณะทเฉพาะเจาะจง และควรจะวางแผนเกยวกบระบบอยางกวางๆ ทงนเพอทจะท าใหภาษาปฏบตการทางสงคมทมความแตกตางกนมความย งยน จดเนนประเดนทสอง ของทงพอตเตอรและเวสเธอรเรลลเหนวาควรศกษาวธการปฏบตอยางประณตผานการเลาเรองทการวเคราะหวาทกรรมไดรบการประกอบสรางขนมาและท าใหขอเทจจรงปรากฏออกมาซงการทมจดเนนทแตกตางกนยอมมผลตอการวเคราะหวาทกรรม จากทกลาวมาขางตนทงหมดเกยวกบการวเคราะหวาทกรรมในมตตางๆ เปนทยอมรบกนแลววาเทคนควธการวเคราะหกรรมทกลาวมาเปนของฟโกตทพยายามศกษาและสบคนกระบวนการ ขนตอน ตลอดจนล าดบเหตการณและรายละเอยดในการประกอบสรางอตลกษณและความหมายใหกบสงตางๆ ทหอหมเราวาดวยเรองนนๆ วามความเปนมาอยางไร มความสมพนธเกยวของกบบคคลหรอสถาบนทเกดขนมาดวยสาเหตใดบาง ตอมาแนวคดความหมายเกยวกบวาทกรรมของฟโกตในชวงหลงทศวรรษ 1970 เปนการกลาวถงความหมายของวาทกรรมทฟโกตกลาวถงไมใช “สญลกษณ” หรอ “ตวบท” หากแตเปนกจกรรมทมกระบวนการในการประกอบสราง รวมทงการผลตอตลกษณและความหมายใหกบสงตาง

33

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ๆ ในสงคม โดยการประกอบสรางดงกลาว ประกอบสรางขนมาภายใตการก าหนดอยางเปนระบบทวาทกรรมนนๆ ไดเกดขนมา (สาวตร คทาวณช,2549; M. Foucault, 1971)

หลงจากนนนอรแมน แฟรคลาว (Norman Fairclough) (Norman Fairclough อางใน สาวตร คทาวณช,2549; M. Foucault, 1971) นกภาษาศาสตรไดสบทอดแนวคดของฟโกต โดยแฟรคลาวไดท าการศกษาการวเคราะหวาทกรรมใน 3 มตโดยอธบายวาในการวเคราะหวาทกรรมตองศกษาใน 3 มตดงกลาว ตงอยบนฐานความคดทวา “ถอยค า” ไมใชเปนเพยงการน าถอยค าทน ามาเรยงตอๆ กนเทานน หากแตแฝงดวยเจตนา ความคด ความเชอม ของผกลาวถอยค านนๆ ดวย

นอกจากนแฟรคลาวยงเหนวาถอยค าดงกลาวยงไดสะทอนความคดความชอบของกลมของสงคม ทงนเนองมาจากผใชภาษาไมไดใชภาษาคนเดยวในโลก แตปรากฏวาไดมการใชภาษาในฐานะเปนผลตของปฏสมพนธของบคคลของกลมบคคลในสงคมทพวกเขาเปนสมาชก ดงนนถอยค าจงมลกษณะทงทเปนของบคคลและของสงคม มาถงตอนนทางผเขยนหนวยนขอยอนกลบมาทประเดนเกยวกบการวเคราะหวาทกรรมของแฟรคลาวใน 3 มตทแฟรคลาวไดอธบายในการวเคราะหทง 3 มตในลกษณะดงตอไปน (Norman Fairclough อางใน สาวตร คทาวณช,2549) มตแรก เปนมตทพจารณาวาวาทกรรมในฐานะเปน “ตวบท” ในมตนนน แฟรคลาวเนนวาเวลาทมการพดพดถงตวบทแททจรงแลวเปนความสมพนธเกยวโยงระหวาง “ตวหมาย” กบ “ตวหมายถง” ทไดกลาวมาแลว โดยมกรอบทใชในการวเคราะหตวบท เชน ศพท ไวยากรณ การเชอมระหวางอปมาอปไมยและประโยคทเรยกวา Main Clause* หรอประโยคหลกทมความส าคญ การจดโครงสรางของตวบท (Structure of texts) ความตงใจในการสงสารทไดมการกลาวถง การเกาะเกยวของกบบรรดา “ตวบท” และ “สหบทของตวบท” ทงหลาย จากทกลาวถงตวบทในมตแรกขางตน ปกตแลวเราไมรวมถงกระบวนการผลตและการมความหมายมากเทากบเวลาทเราพดถง “ภาคปฏบตวาทกรรม” มตทสอง เปนมตทเกยวกบภาคปฏบตวาทกรรม เกยวของกบกระบวนการผลตตวบท การจ าหนายจายแจกและการบรโภคตวบทของกลมทเปนเปาหมาย ทผผลตตวบท เมอผลตแลวกมกจะสง

* ตามโครงสรางของภาษาองกฤษปกตแลวประโยค (Sentences) จะประกอบดวยประโยคทเรยกวา Main clause

(ประโยคหลห) และ Subordinate clause (อนประโยค)

34

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

หรอเผยแพรตวบทในรปของการจ าหนายจายแจกตวทผลตแลวไปยงกลมเปาหมาย ซงกคอผบรโภคตวบทนนๆ นนเอง ตวอยางเชน John F. Kenedy อดตประธานาธบดของสหรฐอเมรกา ในชวงทขนมาเปนประธานาธบดและบรหารประเทศ มการใชงบประมาณมากและระบบเศรษฐกจในตอนนนใชระบบเศรษฐกจแบบ Keynsian รฐบาลของสหรฐอเมรกาจงเปนรฐบาลทมลกษณะเปน Big Government ทมคาใชจายดานงบประมาณมากมาย จนกระทงท าใหประธานาธบดเคเนด (Kenedy) ถงกบกลาวกบประชาชนท านองวา “อยาถามวาประเทศจะใหอะไรกบทาน แตทานควรจะถามตวทานเองวา ทานจะใหอะไรกบประเทศ”

หรอในกรณของอดตนายกรฐมนตรไทยคนหนงไดกลาวถงอดตนายกรฐมนตรอกคนหนงทชวงนนก าลงบรหารประเทศอย โดยอดตนายกรฐมนตรคนแรกซงเหนวาพฤตกรรมการบรหารแผนดนของอดตนายกรฐมนตรคนทก าลงบรหารประเทศในชวงนนมพฤตกรรมทางการบรหารทมปญหาในหลายๆ เรอง อดตนายกรฐมนตรคนแรกจงกลาวท านองวา “การบรหารประเทศแบบน ระวงไมมแผนดนจะอย” ค ากลาวของอดตผน าคนแรกทกลาวเชนนนถาหากในแงของการวเคราะหวาทกรรม แสดงหรอสะทอนใหเหนวาอดตนายกรฐมนตรคนแรกไดท า “การผลตตวบท” ทผานภาคปฏบตวาทกรรม หรอไดท าการผลต “ตวบท” มาแลว ตอจากนนกท าการจ าหนายแจกจายหรอสงตวบทในรปการจ าหนาย “ตวบท” และนยของ “ตวบท” ไปยงกลมเปาหมายทจะเปนผบรโภคตวนนๆ แนนอนบรรดากลมเปาหมายทตวบทจะถกสงมากจะไดรบรถงนยของตวบทตรงนแสดงวาภาคปฏบตวาทกรรมในนยของกระบวนการผลตตวบททผผลตตองการใหกลมเปาหมายไดรบรและเขาใจตวบท ตามทผผลตตวบทนนๆ ปรารถนา มตทสาม เปนมตทเกยวของกบการวเคราะหวาทกรรมในฐานะเปนภาคปฏบตการทางสงคมและวฒนธรรม (Socio-Cultural Practices) ตามมตนในทศนะของแฟรคราวก าลงกลาวถงอดมการณและการครอบง า (Ideology and Hegemony) กลาวคอ แฟรคลาวเหนวาอดมการณเปนตวใหความหมายและเปนตวประกอบสรางความเปนจรงทางสงคม (Social construction of reality) ค าถามคอ อดมการณทกลาวมาขางตนจะแสดงออกมาในระดบไหนของ “ตวบท” หรอ “วาทกรรม” ค าตอบตอค าถามดงกลาว ตอบไดวาอดมการณจะแทรกอยในทกรปแบบของขอความ

35

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ในแงดงกลา แฟรคลาวจงยนย นวาวาทกรรมทกวาทกรรมตางม อดมการณแฝงอยนอกเหนอไปจากการเมองในแงของการมอ านาจบงคบ และศลปะในการใชภาษา หรอกลาวอกนยหนงไดวาเวลาเรากลาววาตวบทใดเนนวาทกรรม ตวบทหรอวาทกรรมนน ตองแฝงดวยอดมการณ การมอ านาจบงคบและศลปะในการใชภาษา1

เกยวกบขอสรปขางตนนาจะสรปไดวา ในทศนะของแฟรคลาว ยนยนวาในวาทกรรมทกวาทกรรมจะตองมอดมการณแฝงอยตราบเทาทวาทกรรมหรอภาคปฏบตวาทกรรมนนไดรวมความหมายซงอดมการณทน าไปสการรกษาไวซงความสมพนธเชงอ านาจและรวมถงศลปะของการใชภาษา ส าหรบ “การครอบง า” (Hegemony) แฟรคลาวไดใหค านยามวา การครอบง าคอภาวะการครอบง าทางเศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม และอดมการณของสงคมใดสงคมหนง ในแงดงกลาว การครอบง าจงคออ านาจทอยเหนอสงคมทมการแบงชนทางเศรษฐกจ แตอ านาจดงกลาวไมใช อ านาจอนถาวรหากเปนอ านาจเพยงบางสวน มาถงตรงนหากจะมค าถาม ถามวา “ภาคปฏบตการทางสงคมและวฒนธรรม” ตามความเปนจรงแลวเกยวของกบ “ตวบท” และ “ภาคปฏบตวาทกรรม” อยางไร ค าตอบค าถามดงกลาวตอบไดวา ภาคปฏบตการทางสงคมและวฒนธรรมมนยทหมายถงวาเวลาทมกระบวนการผลตวาทกรรมใดวาทกรรมหนงหรอตวบทใดตวบทหนงขนมา จะตองค านงถงบรบททางสงคมและวฒนธรรมดวยวา วาทกรรมหรอตวบททไดรบการผลตขนมานนผผลตตวบทหรอวาทกรรมนนตองค านงถงวาบรบททางสงคมและวฒนธรรมนนๆ ทโดยทวไปนอกจากจะสามารถมอทธพลตอกรณตามโครงสรางของตวบทหรอวาทกรรมแลว ผผลตจากวาทกรรมยงตองพจารณาดวยวาภายใตบรบททางสงคมและวฒนธรรมดงกลาว กลมเปาหมายตางยอมรบตวบทหรอวาทกรรมทผลตขนมาไดมากนอยแคไหน ตวอยางเชน ในสงคมไทยทใหความส าคญกบสถาบนกษตรย ในฐานะเปนสถาบนทอยเหนอการเมอง เพราะฉะนนกไมควรจะมบคคลกลมบคคลเขาไปยงเกยวกบสถาบนดงกลาว ดงนนหากมบคคล กลมบคคลใดกตามมสวนในการผลตวาทกรรมทสงผลหรอไปเกยวของกบสถาบนดงกลาวไปในทางทไมสรางสรรค สงคมไทย คนไทยสวนใหญทเปนผบรโภควาทกรรมนนๆ จะโดยตงใจหรอไมตงใจกตาม กจะยอมรบไมได และตางจะออกมาตอตาน ประเดนดงกลาว

1 อานรายละเอยดเกยวกบเรองไดใน กฤษดาวรรณ หงศลดารมภ และโสรจจ หงศลดารมภ. (2549). “วาทกรรม

เกยวกบภายใตและความรนแรงในสงคมไทย” ใน กฤษดาวรรณ หงศลดารมภ และจนทมา เจยมานนท (บก.). มองสงคมผานวรรณกรรม. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

36

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

สะทอนหรอแสดงใหเหนวาภาคปฏบตการทางสงคมและวฒนธรรมมผลหรอสามารถสงผลตอภาคปฏบตการวาทกรรมนนๆ ได โดยสรปจากการทกลาวถง แนวคด และวธการวเคราะหวาทกรรมมาขางตน จะเหนไดวาเปนวธการวเคราะหทมความสลบซบซอน โดยมกระบวนการขนตอนของการวเคราะหวาทกรรมทบรรดานกสอสารทางการเมอง ตองรบรและท าความเขาใจใหถกตอง จะไดสามารถน าการวเคราะหไปประยกตใชไดอยางไดรบความนาเชอถอและมความถกตองชอบธรรม

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.4 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.1.4 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.4

37

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.1.5 แนวคดทฤษฎเกยวกบสญวทยาและการวเคราะหเชงสญญะ

แนวคดเกยวกบ “สญวทยา” (Semiology) ถอเปนศาสตรหนงทอยในทฤษฎโครงสรางนยม มตนก าเนดจากสาขาวชาภาษาศาสตรและสาขาวชามานษยวทยาเชงโครงสราง (Struchtural antropology) ทการวเคราะหเชงโครงสรางนยมไมไดจ ากดตวอยางอยทการวเคราะหภาษาเทานน หากแตไดขยายขอบเขตการศกษาออกไปถงวตถดบทกอยางทอยในระบบสญญะ ทหมายถงทกอยางทมความหมายแฝงอยในเนอใน อาท แหวนแตงงาน อาการเจบปวย กลามเนอ เปนตน และการวเคราะหนนไดใหความส าคญในความสมพนธของ 3 สง ดงแผนภาพตอไปนคอ

“ตวบท” นยหรอความหมาย วฒนธรรมในฐานะ (Text) x ของ “ตวบท” x “บรบท” (Context) ของ “ตวบท” (Text) จากแผนภาพขางตน โดยทวไปการทเราจะทราบความหมายของ “ตวบท” น นมใชจะพจารณาไปท “ตวบท” อยางเดยว ทงนเพราะนยหรอความหมายของ ‘ตวบท’ มไดเกดจากการทตวมนสรางขนมาเอง หากแต “ตวบท” จะมความหมายหรอมนยกตอเมอมความสมพนธกบ “บรบท” ทเกดขน อาทเชน “คร” สอนในหองเรยน แตถาในหองเรยนไมม “นกเรยน” ซงถอวาคอ “บรบท” “ตวบท” ทถกเรยกวา “คร” กคงจะไมเกดความหมายได (กาญจนา แกวเทพ, 2548) ส าหรบการวเคราะหเชงสญญะ (Semiotic Analysis) ในแงของหลกการถอเปนการการวเคราะหทไดรบความนยมมากอยางหนง การวเคราะหนมทมาจากศาสตรทมชอวา “สญวทยา” หรอ “สญศาสตร” (Semilology) ซงเปนศาสตรทศกษากระบวนการสอความหมายโดยพจารณาจากหนวยสอความหมายและขนตอนในการท างานของมน

38

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ปกตแลว การวเคราะหนมองคประกอบทส าคญอย 2 องคประกอบ (สภางค จนทวานช,2554) ไดแก องคประกอบแรก ไดแก “ตวหมาย” หรอบางทเรยกวา “รปสญญะ” (Signifier) ยกตวอยางใหเหนในกรณของตวหมายไดแก ภาพ เสยง วตถทน ามาใชแทนความหมายทถอเปนองคประกอบทสอง ทเราเรยกวา “ตวหมายถง” หรอบางทเรยกวา “ความหมายสญญะ” (Signified) โดยทวไปตวอยางของตวหมายถงไดแก แนวคดตางๆ อาทเชน ความรก ความผกพนความคดถง ความอาลยอาวรณ เปนตน ปกตแลว “ตวหมายถง” เปนกระบวนการสรางรอยเชอมตอระหวาง “ตวหมาย” และ “ตวหมายถง” ทมการเรยกกระบวนการดงกลาววาคอ “กระบวนการสรางความหมาย” (Signification) โดยทวไปองคประกอบทง 2 องคประกอบขางตนตางมความสมพนธระหวางกน นนคอมความสมพนธระหวาง “ตวหมาย” และ “ตวหมายถง” และความสมพนธระหวางกนดงกลาวมลกษณะอย 3 ประการ ดงน ประการแรก มลกษณะของความไมเปนเหตเปนผล หรอทเรยกกนวา Arbitary กลาวคอ เปนความสมพนธทเปนไปตามอ าเภอใจไมได ขณะเดยวกนเปนความสมพนธทไมเปนเหตเปนผลระหวางกน ประการทสอง มลกษณะทไมมความเปนธรรมชาตหรอทเรยกกนวา Unnatural กลาวคอทงตวหมายและตวหมายถงตางมความสมพนธทจะตองมการเรยนร โดยทวไปความสมพนธลกษณะนเปนความสมพนธทเกดจากขอตกลง ทงนสบเนองมาจากความสมพนธดงกลาวไมไดเกดขนมาเองตามธรรมชาต

ประการทสาม มลกษณะของการทไมมหรอไมไดรบแรงจงใจทเรยกกนวา Unmotivated ลกษณะในประการนมนยวา “ตวหมาย” และ “ตวหมายถง” ไมไดรบการจงใจหรอไมไดแรงจงใจใดๆ ทเฉพาะเจาะจงหรอเปนพเศษ และผใชความหมายกไมไดมความเกยวของกนและไมมสวนในการกระตนตวผใชสญญะ ในแงของความหมาย ความหมายของ “เทคนคการวเคราะหเชงสญญะ” มความหมายทใหความส าคญกบการศกษาเรอง “เครองหมาย” ของสงทเปนกายภาพทเราสามารถรบรไดโดยประสาททงหาตว “เครองหมาย” นปกตแลวจะมการอางองไปถงสงอนนอกเหนอไปจากตวมนเองและตวมนเองมกขนอยกบผใชทตระหนกวานคอ “เครองหมาย”

39

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

และตวอยางของเครองหมายตามทศนะของแฟรดนองด เดอ โซซร (Ferdinand de Saussure) (อรวรรณ ปวนธนโอวาท,2547) กคอ “ภาษา” ทเปน “ระบบเครองหมายทส าคญทสด” แมเราจะม “ระบบสญญะ” อนๆ อาท สงทเหนดวยตากตาม

ในแงของความส าคญ หากจะมค าถาม ถามวาเทคนคการวเคราะหนมความส าคญไหม ค าตอบตอค าถามดงกลาวกตองตอบวาเทคนค การวเคราะหนมความส าคญ ทงนเพราะเทคนค การวเคราะหนชวยท าใหผใชมความเขาใจในเรองของ “สญญะ” เกยวกบเรองนตวโซซรเองกไดใหความสนใจในเรองของความสมพนธระหวางตวหมาย หรอ “รปสญญะ” (Signifier) กบตวหมายถง หรอ “ความหมายของสญญะ” (Signified) ทจะชวยใหผใช เทคนคการวเคราะหนไปประยกตใชในการวเคราะหโดยเฉพาะในการสอสารทางการเมอง หรอการวเคราะหทปรากฏการณทางการเมองได ดงน (กาญจนา แกวเทพ, 2548: หนา 345-351) ลกษณะสวนตว สวนรวมของสญญาเกยวกบประเดนน ในทศนะของโซซรไดเสนอวา สญญะทกอยางประกอบดวย 2 สวน หรอ 2 มต - มตแรกทเปนสวนรวม เรยกวา Language หรอ ภาษา - ส าหรบมตทสอง เรยกวา Speech การเปรยบเทยบคตรงกนขาม (Binary Opposition) โซซรไดเสนอเกยวกบประเดนหรอเรองนวาสญญะยอยๆ ตวหนง จะยงไมมความหมายในตวเอง จนกวาจะไปวางเทยบกบสญญะยอยตวอนๆ

การเปรยบเทยบสญญะยอยๆ กบสญญะอนๆ ในโครงสรางรวมทงหมด ประเดนน โซซรไดมทศนะวาหมายถง การมองเหนความแตกตางระหวางสญญะยอยในโครงสรางรวมทงหมด - ความหมายของสญญะยอยๆ ประเดนนหมายความวาเราจะเขาใจความหมายของ “ค า” ใด “ค า” หนง กตอเมอเราไดเหนวาค าๆ น นประกอบอยกบค าอนๆ ยกตวอยางเชน ค าวา “สนใจ” หมายความวาอยางไร เราจะเขาใจความหมายของค านกตอเมอเราไดเหนค านประกอบอยกบค าอนๆ เชน ความสนใจในการเมอง ความสนใจในบานเมอง ความสนใจในการแสวงหาความรในการเมองอยเสมอ เปนตน การจดประเภทของความหมาย โดยทวไปการจดประเภทของความหมายจะมอย 2 แบบ ดงน

40

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

- แบบแรก ความหมายทเราเรยกวา “ความหมายโดยอรรถ” (Denotative meaning) หมายถง ความหมายตรง คอความหมายทไดรบการระบอยในพจนานกรม เชน ค าวา Love แปลวา “รก” หรอ “ความรก” หรอค าวา Like แปลวา “ชอบ” เปนตน - แบบทสอง “ความหมายโดยนยประหวด” (Connotative meaning) เปนความหมายทางสงคมหรอความหมายโดยนยเปน “ตวหมายถง” ทไดรบการประกอบสรางขนมาในลกษณะทตรงกนขามกบ “ตวหมาย” โดยอรรถ โดยทวไป “ความหมายโดยนยประหวด” หรอความหมายทางสงคมมกจะมการแปรเปลยนไปตามวฒนธรรมของการรบในแตละบรบทสงคม (Social Context) ค าถามมวา “ควาหมายโดยนยประหวด” หรอ “ความหมายทางสงคม” จะเกดขนไดอยางไร ค าตอบตอค าถามดงกลาว ตอบไดวา ความหมายทางสงคมจะเกดขนไดจากการก าหนดรปแบบของตวหมายหรอตวใหความหมาย โดยทวไป การวเคราะหเทคนคนมกมการน ามาใชในการสอสาร โดยเฉพาะในกรณของศาสตรทางดานการสอสารทางการเมองกนอยางกวางขวาง อาท เวลาทมการวเคราะหความหมายของ “วาทกรรม” (Discourse) ชดตางๆ ทมความหมายแฝงในระดบทลกมาก (Deeper latent meanings) ของวาทกรรมชดตางๆ ทแตละกลมชอบใช และหากมการน าเทคนคการวเคราะหนมาใชประกอบ จะเปนการชวยใหผ ใชเขาถงความหมายทแฝงในระดบลกมากทกลาวมาขางตนไดเปนอยางด นอกจากศาสตรนจะมการน ามาใชในศาสตรการสอสารทางการเมองแลว ยงมการน าไปใชในทงศาสตรอนๆ เชน ศาสตรดานภาษาศาสตร (Linguistics) ทงนเพราะภาษาโดยเฉพาะภาษาในรปของอวจนภาษา (Non-verbal language) มกจะปรากฏหรอแสดงออกในรปของระบบสญญะเชงสญญลกษณ (As a symbolic sign system) ในแงดงกลาวภาษา (ในภาษาศาสตร) คอบางสงทสนบสนนสงอนๆ มาถงตรงนอาจจะมค าถาม ถามวาท าไมภาษาศาสตรจงใหความส าคญกบ “สญญะ” ค าตอบกเพราะ “สญญะคอถอยค า” (Signs are words) ในแงดงกลาวการวเคราะหเชงสญญะซงคอศาสตรแหงสญญะ นอกจากนภาษาในรปของสญญะยงมนยทหมายถงถอยค า สวนรปสญญะซงอาจไดแก เสยง หรอตวหนงสอ เปนตน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.5 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.1.5 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.5

41

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.1.6 แนวคดเกยวกบศาสตรแหงการตความ

ในการท าความเขาใจเกยวกบเรองของการสอสารการเมองโดยเฉพาะเรองของ “สาร” (Message) ทผสงสารสงสารมาถงผรบทงในรปของวจนภาษาและอวจนภาษา บางครงท าใหผรบสารตองท าการตความเนองจากบางครงมความหมายทแฝงอยในระดบลกมาก ในกรณนทางผรบสารตองตองตระหนกแนวคดเกยวกบ “ศาสตรแหงการตความ” (Hermeneutics) ทแนวคดนหากจะใหเกดความลกซงตองมการท าความ เขาใจวาแนวคดนไดมการน ามาใชในยคสมยใหมประมาณครสตศตวรรษท 17 ภายใตบรบทของการศกษาเกยวกบคมภรไบเบล ในแงดงกลาว ศาสตรแหงการตความหรอกลาวอกนยหนงกคอ “ศาสตรแหงการตความเกยวกบคมภรไบเบล” (Science of Biblical Interpretation) ทศาสตรนไดใหแนวทางแกบรรดานกวชาการทมพนธะหรอมความเกยวพนกบการตความคมภรใหมความถกตอง

และหากพจารณานเทอมหรอแนวคดนในนยทกวาง เราอาจกลาวไดวาศาสตรแหงการตความเปนศาสตรเปนทมความเกยวของกบ “ไวยากรณ” หรอ “ตรรกะของการใหเหตผล” (Crotty: 5-

7) นอกจากนการทเราจะท าความเขาใจเกยวกบแนวคดเกยวกบศาสตรแหงการตความท

ภาษาองกฤษเรยกวา Hermencutics ดงกลาวมาขางตน จะเปนการดหากเราจะไดมการท าความเขาใจเกยวกบแนวคดดงกลาวจากทศนะของไฮเดกเกอร (Heidegger) และกาดาเมอร (Gadamer) โดยจะขอน าเสนอทศนะของไฮเดกเกอรกอนและตามดวยทศนะของกาดาเมอร

แนวคดเกยวกบศาสตรแหงการตความตามทศนะของไฮเดกเกอร (M. Heidegger,

1971) มารตน ไฮเดกเกอร (Martin Heidegger) นกปรชญาชาวเยอรมนไดมหลกคดส าคญคอ วธการ

หรอความสามารถทจะเขาถงสจจะ (Truth) หรอความเปนจรง (Reality) นน ไมอาจจะลดทอนไปลงไปได เพยงแตการนงคดถงเอาแบบทเดสการต (Descartes) ไดเคยเสนอเอาไววา “ฉนคด ฉนจงด ารงอย” (ตนฉบบเปนภาษาฝรงเศส: Je pense, donc je suis. ตอมาแปลเปนภาษาลาตน: Cogito, ergo sum)

หากแตการจะเขาถงความเปนจรงไดน นมอยว ธการเดยว คอ ตองเขาไปอยเขาไปมประสบการณโดยตรงกบสงนนอยางเปนธรรมชาต (Natural experience)

42

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ตวอยางเชน ถาจะเขาใจความเปนจรงเกยวกบความรก เรากไมอาจท าไดดวยการนงฟงคนอนเลา หรอดวยการคดถง หากเราจะเขาถงเมอเราเกดความรกขนมาจรงๆ

นอกจากน ไฮเดกเกอรยงมแนวคดวา การรบรของมนษยนนมบรบทเฉพาะๆ เชนเดยวกบวธคด เชน การรบรวาอะไรเปนสงผดปกต ในแตละสงคมแตละยคความรสกดงกลาวทจะมลกษณะทแตกตางกน ตวอยางเชน การมเพศสมพนธกบผชายดวยกนกอนจะมความสมพนธทางเพศกบผหญงเปนสงทปกตในสงคมโรมน แตอาจเปนสงผดปกตในสงคมไทยในอดต เปนตน

ส าหรบทศนะตอเรอง “ถอยค า” และ “ภาษา” ไฮเดกเกอรเปรยบเทยบวา หากวาโลกทเปนจรง (สงของ/ตวบคคล/เหตการณ) เปนเสมอนตววสดสนคา ถอยค าและภาษากมไดเปนเพยงกระดาษทหอหมวสดสนคาเหลานนเทานน

กลาวคอมใชตววสดทมมากอนภาษา/ถอยค า ในทางตรงกนขามถอยค า/ภาษาตางหากทท าใหสงตางๆ เกดขนและด ารงอย ซงทศนะดงกลาวเปนทศนะทคลายคลงกบทศนะของส านกสมพนธเชงภาษาศาสตรของซาเฟยร หรอกลาวอกนยหนงวา ภาษา/ถอยค า เปนตวใหความหมายแกสารตางๆ

แนวคดเกยวกบศาสตรแหงการตความตามทศนะของกาดาเมอร (H.G.

Gadamer, 1989)

กาดาเมอร (Gadamer) เปนนกคดคนส าคญอกคนหนงของส านกศาสตรแหงการตความ โดยกาดาเมอรไดดดแปลงแนวคดบางประการของส านกปฏสมพนธนยม (Interactionism) อยางเชน อลเฟรด ชทส (Alfred Schutz) ทเสนอวา ภาษาและความหมายนนตางไดรบการสรางหรอไดรบการประกอบสรางขนมาในระหวางทคนเรามปฏสมพนธตอกน แตกาดาเมอรเนนวาภาษาไมนาเกดขนในระหวางทคนมปฏสมพนธกน หากทวาภาษาไดมมากอนหรอไดเกดขนกอนทคน 2 คนนนมปฏสมพนธระหวางกน และโลกของเรามกไดรบการเสนอผานภาษา ตวอยางเชนทไดยกมาขางตน กาดาเมอรไดกลาววา มใชมคน 2 คนทใชภาษาเปนสอกลาง หากทวามสวนประกอบในฉากทเลามา คอ มคน 2 คน และมภาษาอก 1 ภาษา กาดาเมอร จงไดใหขอสรปวา ประสบการณของผ คนจะตกผลกอยในภาษาเสมอ เพราะฉะนนเราจะแยกประสบการณออกจากภาษาไมได รปแบบภาษาทสรปประสบการณเอาไวอยางชดเจนทสดกคอ บรรดาธรรมเนยมประเพณตางๆ และบรรดาภาษาทอยในธรรมเนยมประเพณ

43

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เหลานมกจะเปนตวก าหนดการรบรโลกของเรา เชน ภาษาไทยใชค าเรยก “ครอบครว” วา “ผวเมย” ซงก าหนดใหเรารบรวาครอบครวจะตองประกอบดวยคน 2 คนเทานน คอผวกบเมย อยางไรกตาม กาดาเมอรกมทศนะทแตกตางไปจากนกภาษาศาสตรคนอนๆ ทมกกลาววา ภาษาเปนเครองมอในการแสดงออกหรอในการอางองซงประสบการณความเปนจรงของมนษย เพราะกาดาเมอรเหนวาภาษาเปนมากกวาเครองมอเทานน เพอชวยในการท าความเขาใจตวอยางทยกมาขางตนใหเพมมากขน กาดาเมอรไดท าการเปรยบเทยบ “ภาษา” กบ “เกม” วา กอนทคน 2 คนจะไปเลนหมากรกนน หมากรกนนมอยแลว และไมวาจะมคนมาเลนหรอไมเลน เกมหมากรกกมอยแลว ดงนนเมอเราเขาไปเลนเกมหมากรก เรากจะมประสบการณกบเกม โดยเกมจะแปรเปลยนไปตามการเลนของเรา แตเมอเราเลกเลนแลว เกมกจะยงคงคณสมบตเหมอนเดม อปมาอปมยขอความขางตนหากเราน ามาเปรยบเทยบกบภาษากเปนเชนเดยวกน ภาษานนถอเปนระบบทด ารงอยแลว เมอเราเขาไปมประสบการณกบโลก เรากจะหยบภาษามาใช เชน เมอลงวายน าในทะเล เรากจะหยบภาษามาพดวา “น าทะเลเยนดจง” แตเมอเราขนจากน าทะเล ภาษานนกจะยงคงอยเอยางเดม โดยสรป ดงทกลาวมาแลวขางตนวา ในกระบวนการตความนน แมวาเราจะพยายามเปดใจใหโอกาส “ตวบท” (Text) เปนฝายพดกบเรา “ผอาน” อยางเตมทสกเพยงใด แตเรากจะไมเคยตความไดโดยปราศจากขอสนนษฐานเบองตนตามความเชอ อคตสวนตวตางๆ ทตดตวเราอย ดงนนศาสตรแหงการตความจงไดระบวา กระบวนการตความนนมลกษณะเปน 2 ดาน ทขดแยงกน กลาวคอในดานหนง การตความเปนกระบวนการต งค าถามกบตวบท เพอแสวงหาความหมายทยงตดอยในตวบท แตในเวลาเดยวกน ในทามกลางกระบวนการตความนน เรากตองปลอยใหตวบทเปนผต งค าถามและอานความหมายจากเราเชนกน จากทกลาวมาขางตนเกยวกบศาสตรแหงการตความตามทศนะของไฮเดกเกอรและกาดาเมอร สรปอกครงไดวาในเวลาเราใชแนวคดน ตองใหความส าคญกบตวบท (Text) และ บรบท (Context) และทงตวบทและบรบทตางมความเกยวของกนแบบสมพทธ (Relativism) ระหวางกน ทมนยหรอความหมายวา ความหมายของตวบทจะเปนอยางไรขนอยกบบรบท กลาวคอ ถาบรบทเปลยน ความหมายของตวบทกจะเปลยนแปลงไปดวย เชน อดตผน าทางการเมองไทยเคยกลาวถอยค าวา “Enough is Enough” ถอยค าหรอค ากลาวนทเราเรยกวา “ตวบท”

44

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

จะเปลยนแปลงไปตาม “บรบท” ดงนนถอยค าดงกลาวจะเปลยนแปลงทกครงทบรบทเปลยนแปลงไป ดงน นถาผท เปนนกการสอสารการเมองเขาใจแนวคดดงกลาวอยางลกซง กจะเขาใจวาขอความหรอค ากลาวดงกลาวมนยเชนไร ตามแนวคดของศาสตรแหงการตความ

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.1.6 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.1.6 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.1 เรองท 12.1.6

45

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ตอนท 12.2 แนวคดเกยวกบภาวะวกฤตและการใชความรนแรงทางการเมอง โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 12.2 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง หวเรอง

เรองท 12.2.1 แนวคดเกยวกบภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมอง เรองท 12.2.2 ความหมาย ลกษณะ และปจจยทมผลตอการใชความรนแรงทางการเมอง เรองท 12.2.3 คณลกษณะทางจตวทยาและเปาหมายของบคคลและกลมบคคลทนยม ใชความรนแรงทางการเมอง เรองท 12.2.4 ระดบและผลของการใชความรนแรงทางการเมอง

แนวคด 1. ภาวะวกฤตเปนภาวะเกดความรนแรงอาทเชน การประทวง มการใชก าลงการปฏวต

รฐประหาร ส าหรบภาวะวกฤตทางการเมอง เชน สถานการณทเกดความขดแยงอยางรนแรงในชวงหวเลยวหวตอ

2. ปจจยทมผลตอการใชความรนแรงทางการเมองไดแก ปจจยทางเศรษฐกจ ปจจยทางจตวทยาและสงคม และปจจยทางดานวฒนธรรมทางการเมอง

3. คณลกษณะทางจตวทยาของบคคลทใชความรนแรงทางการเมอง การมความคบของใจ เปนตน

4. ผลของการใชความรนแรงทางการเมองไดกอใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมอง อาทเชน การเปลยนแปลงในระบอบการเมองการปกครองได

วตถประสงค เมอศกษาตอนท 12.2 จบแลว นกศกษาสามารถ

1. อธบายนยของภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมองได 2. ระบปจจยทมผลตอการใชความรนแรงทางการเมองได 3. วเคราะหคณลกษณะทางจตวทยาของบคคลทชอบใชความรนแรงทางการเมองได 4. สงเคราะหผลของการใชความรนแรงทางการเมองได

46

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.2.1 แนวคดเกยวกบภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมอง

1. นยเกยวกบภาวะวกฤต กอนทจะท าความเขาใจเกยวกบแนวคด “ภาวะวกฤตทางการเมอง” จะขอท าความเขาใจ

เกยวกบแนวคดเกยวกบ “ภาวะวกฤต” โดยทวไปกอน ในทศนะของเจมส เอ โรบนสน (James A. Robinson) (James A. Robinson อางใน สมควร

สาคร, 2554.) ไดใหนยหรอความหมายเกยวกบ ภาวะวกฤตไววา เปนค าหรอแนวคดทมความหมายคลายกบค าวา “ความตงเครยด” (Stress) ตลอดรวมทงความสบสนอลหมาน ความหายนะ (Disaster) และความรนแรง (Viorence)

กลาวคอภาวะวกฤตเปนสถานการณหรอเหตการณทเกดขนในกระบวนการตดสนใจ การตกลงใจ

1.1 ลกษณะทวไปของภาวะวกฤต โรบนสนไดประมวลลกษณะของภาวะวกฤตวามลกษณะทวไป ดงตอไปน - ภาวะวกฤต คอหวเลยวหวตอของเหตการณ หรอการกระท าอยางใดอยางหนง - ภาวะวกฤต คอสถานการณซงบคคลผมสวนรวม มความตองการในระดบสงทจะปฏบต

การณอยางใดอยางหนง - ภาวะวกฤตมกกอใหเกดการคกคามตอเปาหมายและวตถประสงคของผเกยวของ - ภาวะวกฤต เปนเหตการณทจะเกดผลตามมา ซงจะเปนการก าหนดอนาคตของผทเกยวของ - ภาวะวกฤต ประกอบดวยจดบรรจบของเหตการณ ซงมผลกระทบตอการก าหนด

สถานการณใหม ๆ - ภาวะวกฤต สรางความไมแนนอนใจในการควบคมสถานการณ และในการก าหนด

ทางเลอกตาง ๆ ทเกยวของ - ภาวะวกฤต ลดความสามารถทจะควบคมเหตการณและผลทจะเกดขน - ภาวะวกฤต ท าใหเกดภาวะฉกเฉน ความฉกละหก และความวตกกงวลแกผมสวนรวม - ภาวะวกฤต เปนสถานการณทผเกยวของในเหตการณรสกขาดขาวสารอยางผดปกต - ภาวะวกฤต เพมความกดดนดานเวลาใหแกผทเกยวของ - ภาวะวกฤต ถกก าหนดโดยความเปลยนแปลงของสมพนธภาพระหวางผมสวนรวม

47

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

- ภาวะวกฤต เพมความตงเครยดระหวางผทเกยวของ นอกจากน เอส แฮรรสน (S. Harrison) (S. Harrison, 1995: 82) ไดใหค าจ ากดความแนวคด

เกยวกบภาวะวกฤตวา หมายถงเรองทท าใหเกดการเปลยนแปลงทเกดขนอยางกะทนหน และมกจะเปนเรองราย ซงอาจจะเปนเรองทเกยวของกบหายนะ ทเกยวของกบความสญเสยชวตและทรพยสน

หรอหมายถงสถานการณทประสบกบภาวะไมเปนท พงพอใจของคนในทองท เนองจากพฤตกรรม หรอการกระท าของใครบางคน กลมคน หรอองคกร

ส าหรบ เอส ฟงค (S. Fink) (Steven Fink, 2000: 178) ไดใหความหมายวา ภาวะวฤตเปนสถานการณทเตอนลวงหนาวาจะเขาสภาวะทมความเสยงอยางมาก การตกอยภายใตการจบตามองของสอมวลชน และภาครฐการถกแทรกแซงการด าเนนจากภาวะปกต ความเสยหายตอภาพลกษณองคกร และความสญเสยตอบคคลรอบขาง

สวนเอม แบลนด (M. Bland) (Michael Bland,1998: 5) ไดใหความหมายวา โดยทวไปแลว ภาวะวกฤตคอผลกระทบอยางรนแรงทไมคาดคดลวงหนาวาจะเกดขน เชน ความปลอดภยของบคลากร สงแวดลอมผลตภณฑ หรอชอเสยงขององคกร อยางใดอยางหนงซงถกคกคาม โดยไดรบการเผยแพรขาวสารไปยงผทเกยวของ

1.2 ประเภทของภาวะวกฤต นกวชาการไดมการแบงหรอจ าแนกประเภทของภาวะวกฤตโดยใชเกณฑตามเหตการณและ

สถานการณสามารถแบงภาวะวกฤตออกเปนประเภทตางๆ ไดดงตอไปน (สมควร สาคร, 2554:หนา 21) - สถานการณ ทกอให เกดความตงเครยด ซงสถานการณดงกลาวอาจจะเกดจากการ

เปลยนแปลงอยางกะทนหน หรอเกดการเปลยนแปลงอยางมากและรวดเรว ขณะทผทมสวนเกยวของยงไมมความพรอมทจะรบการเปลยนแปลงนนๆ

- สถานการณทเกยวของกบความตนตระหนก (Panic) สถานการณเชนนสามารถเกดขนไดบอยๆ และหลายครงน ามาซงความเสยหายอยางใหญหลวงมาสธรกจ ตวอยางเชน ใน พ.ศ. 2547 ประเทศไทยเคยพบกบสถานการณไขหวดนก ทสถานการณดงกลาวไดน าซงความหวาดระแวงใหกบผคนจนท าใหคนไทยไมยอมบรโภคไก นอกจากนยงท าใหเกดความเสยหายใหกบอตสาหกรรมนอยางมาก จนในทสดรฐบาลทบรหารประเทศในขณะนนตองออกมารณรงคใหประชาชนมความเชอมนวาสามารถรบประทานไกทสกแลวไดโดยไมเปนอนตราย

และสถานการณทตนตระหนกในครงนท าใหการทองเทยวของประเทศเสยหายอยางมากอกครงหลงจากไดเกดโรคซารใน พ.ศ. 2546

48

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

- สถานการณความรนแรง สถานการณความรนแรงประเภทนอาจเกดจากสถานการณความขดแยง การประทวงของบรรดากลมนกเคลอนไหว เชน การประทวงอยางรนแรงเพอคดคานการวางทอแกสไทย-มาเลยทผาน ซงเกดขนหลายครงในประเทศไทย ท าใหเกดความเสยหาย ผคนไดรบบาดเจบ นบเปนสถานการณความรนแรงทเกดขนทยากแกการควบคมจนน าไปสความเสยหายตอชอเสยงและทรพยสนทงประชาชนและองคการ

- เหตการณภยพบต วนาศภย รวมถงอบตเหต อบตภย ภยธรรมชาตตางๆ ไดแก เหตระเบด ไฟไหม การรวไหลของสารเคม แผนดนไหว น าทวม ไฟปา เปนตน

1.3 องคประกอบเกยวกบภาวะวกฤต ทจะบอกหรอทจะบงชวาสถานการณใดก าลงอยในภาวะทเรยกวา วกฤต มกจะมองคประกอบดงตอไปน

- เปนเหตการณทเกดขนอยางปจจบนทนดวน ทนททนใด ผดแผกแตกตางไปจากเหตการณซงด าเนนอยเปนปกต

- เปนเหตการณทไมคาดคดมากอน แมจะมการคาดหมายมากอนบาง แตคนสวนใหญกมกคดวานาจะเกดกบคนอน ไมนาจะเกดขนกบตนเอง

- เปนเหตการณทมลกษณะฉกเฉนทมผลกระทบตอทงรางกายและจตใจ จ าเปนตองไดรบการเยยวยาแกไขอยางฉบพลนเปนขนตอน

- เปนเหตการณทมผลกระทบตอประชาชนขณะเดยวกนเกยวของกบคนหมมาก ตองไดรบการด าเนนการแกไขตอผไดรบผลกระทบดงกลาวอยางรวดเรว

- เปนภาวะทกอใหเกดความผดหวงอยางรนแรงชวขณะใดขณะหนงทไมสามารถจะจดระเบยบใดๆ ไดในชวงเวลานน

และเมอใดกตามทเกดภาวะวกฤตขนแลว มกจะมการเขาไปแทรกในเหตการณ เพอกอใหเกดผลในเชงปองกนในลกษณะดงตอไปนคอ

เพอลดความสบสนอลหมาน เพอลดผลกระทบของเหตการณ เพอพยงไมใหเกดความเสอมเสย หลงจากเกดเหตการณนน จากทไดกลาวถงนยหรอความหมาย ประเภท องคประกอบของภาวะวกฤตดงกลาวขางตน

นาจะสรปความหมายหรอนยของภาวะวกฤตดงกลาวไดวา หมายถง เหตการณทเกดขนทไมปกตธรรมดา และเหตการณนนกลายเปนขาวหรอเปนขาวใหญ

49

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

โดยภาวะวกฤตทเกดขนนมกจะสรางความประหลาดใด ความกดดน ความตนตระหนก การสรางความสบสน การสรางความเขาใจในเชงลบ และอยในความสนใจของหมชน รวมทงบางภาวะวกฤตอยในความสนใจของชาวโลก

ส าหรบในหนวยนไดใหความส าคญกบภาวะวกฤตในนยทหมายถงสถานการณทเกดความรนแรง (Violence) ทสถานการณดงกลาวเกดขนจากความขดแยง การชมนมประทวงของกลมนกเคลอนไหวตางๆ จนน าไปสการกอความไมสงบจนกลายเปนภาวะวกฤตทางการเมอง 1.4 แนวคดเกยวกบภาวะวกฤตทางการเมอง ส าหรบแนวคดเกยวกบภาวะวกฤตทางการเมองนน นกรฐศาสตรไดต งขอสงเกตวาในกระบวนการเปลยนแปลงไปสสภาวะทนสมย (Modernization) ในแตละชวงนนทอาจกอใหเกดสงทเรยกวา “วกฤตการณทางการเมอง” (Political Crisis)

ภาวะวกฤตทางการเมองหมายถงสถานการณทเกดความขดแยงอยางรนแรงในชวงหวเลยวหวตอ ขณะเดยวกนเปนชวงเวลาทจะตองมการตดสนใจกระท าการหรอหยดกระท าการอยางใดอยางหนง และวกฤตการณทางการเมองท เกดขนดงกลาวไดสงผลท าใหเกดการเปลยนแปลงขน ขณะเดยวกนไดสงผลกระทบตอบคคล กลมบคคล ผมสวนรวมในระบบการเมองเสมอ

สวนผลทเกดขนตามมานนจะมระดบของความรนแรงมากนอยแคไหนเพยงใด ขนอยกบวาวกฤตการณทางการเมองรนแรงมากนอยเพยงใด วกฤตการณทางการเมองดงกลาวมกจะเกดขนในระบบการเมองทก าลงพฒนา (เกยรตยา ธรรมวภชน, 2544: หนา 13.)

ดงทนกรฐศาสตรเหนวาเปนสถานการณทจะเกดขนในชวงเวลาใดชวงเวลาหนงของการพฒนา ทงนเนองมาจากการเปลยนแปลงในทกๆ ดานของกจกรรมและความคดของคนในระบบการเมองนนๆ (ระววรรณ ประกอบผล, 2528) ปรากฏการณทางการเมองทเกดขนในรปของวกฤตการณทางการเมองดงกลาว นกรฐศาสตรของไทยอยางชยอนนต สมทวนช กลาววาส าหรบในกรณของไทยนบตงแตหลงการเปลยนแปลงการปกครองใน พ.ศ. 2475 เปนตนมา ประเทศไทยในฐานะประเทศทก าลงพฒนาตางกประสบปญหาเกยวกบวกฤตการณทางการเมองหลายครงหลายหน โดยเฉพาะในชวงระหวาง พ.ศ. 2475-2535 นน ประเทศไทยไดประสบกบวกฤตการณทางการเมองทงหมด 24* ครงดวยกน

โดยแบงเปนการเปลยนแปลงโดยการปฏวตของทหาร 11 ครง โดยการกบฏ 11 ครง และการลมลางโดยประชาชน 2 ครง การเปลยนแปลงทางการเมองจนน าไปสภาวะวกฤตและน าไปสการนอง

* มาถงปจจบนน ภาวะวกฤตทางการเมองของไทยเกดขนมากกวา 24 ครง

50

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เลอดของประชาชนทส าคญมอย 3 ครงคอ วกฤตการณ 14 ตลาคม 2516, วกฤตการณ 6 ตลาคม 2519 และวกฤตการณเดอนพฤษภาคม 2535 (กตยาวด นลวรรณ, 2537: หนา 8-9.)

จากทกลาวมาขางตนถงแนวคดเกยวกบภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมอง โดยเฉพาะในนยของแนวคดทง 2 โดยทวไปทง ‘ภาวะวกฤต’ และ ‘ภาวะวกฤตทางการเมอง มกมความเกยวของกบการใชความรนแรงทางการเมองอยางหลกเลยงไมได ดงนนตงแตเรองท 12.1.2-12.1.4 ผเขยนขอน าเสนอเกยวกบเรองของ “การใชความรนแรงทางการเมอง” ในมตหรอในประเดนตางๆ กน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.2.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.2.1 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.2 เรองท 12.2.1

51

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.2.2 ความหมาย ลกษณะและปจจยทมผลตอการใช ความรนแรงทางการเมอง

1. ความหมายหรอนยของการใชความรนแรงทางการเมอง การใชความรนแรงในทางการเมอง เปนเรองของการใชก าลง (Physical Force) ของกลมทางการเมองเพอเรยกรอง บงคบ หรอตอสกบกลมทางการเมองอนหรอกบผน าทครอบง าอ านาจทางการเมอง

ทงนเพอใหไดมาซงความตองการหรอผลประโยชนของตน โดยทวไปการใชก าลงมกเปนเรองทมงกอใหเกดความเสยหายในทรพยสนและชวต ซงก าลงไมจ าเปนตองเปนของฝายตรงขามเสมอไป

ยกตวอยางเชน ผกอการจลาจล อาจใชวธการเผาบานเรอน หรอรถยนตของประชาชนทวไปทไมเกยวของเพอประทวงรฐบาลหรอกอความวนวาย การใชความรนแรงสวนใหญจะหมายถง การใชก าลงทไมใชจากเจาหนาทของรฐและมลกษณะผดกฎหมาย อยางไรกตามการใชความรนแรงอาจจะเกดจากการตอตานหรอปราบปราม โดยใชก าลงอยางไมระมดระวงจากเจาหนาทของรฐ ความรนแรงทางการเมองจงรวมถง การใชก าลงในขอบเขตทเกนความเหมาะสมจากเจาหนาทของรฐดวย นอกจากน นการใชความรนแรงทกลาวถงนจงเปนการใชความรนแรงรวม (Collective violence) ทเปนการกระท าทมหลายคนมสวนรวม ไมใชเปนการใชความรนแรงของคน ๆ เดยว เชน การกอการจลาจล การรฐประหาร และการปฏวต เปนตน (สจต บญบางการ,2526)

ในแงของหลกการการใชความรนแรงทางการเมองสวนใหญเปนเรองทมคนจ านวนมากเกยวของดวย กลาวคอยงมจ านวนคนเขารวมมากและมระดบความรนแรงสง ยอมมผลทางการเมองสงตามไปดวย

2. ลกษณะของการใชความรนแรงทางการเมอง ในการศกษาการใชก าลงรนแรงทางการเมองตามทศนะของทลล (Tilly) (Charles Tilly,1975:

514 - 515) ทลลไดสรปลกษณะส าคญๆ ของการใชความรนแรงทางการเมองไวดงตอไปน

52

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ประการแรก การใชความรนแรงสวนใหญกอใหเกดความเสยหายทงชวตและทรพยสน เปนสงทขยายตวจากการกระท าซงไมไดเปนลกษณะของการใชความรนแรงตงแตตอนเรมตน เปนการกระท าในลกษณะการเรยกรองรวมกนธรรมดาซงมไดเนนความรนแรง ตวอยางทเหนไดชดในเรองนคอ การใชความรนแรงทเกดจากการชมนมประทวงหรอเดนขบวน การชมนมประทวงหรอเดนขบวนนนโดยลกษณะของตวมนเองแลวไมใชเปนเรองของความรนแรง ไมไดมความตองการใหเกดความเสยหายแกชวตและทรพยสนแตอยางใด แตในบางครงการชมนมประทวงเหลานไดขยายรปเปนการใชความรนแรง เชน กลายเปนการกอจลาจล ประการทสอง การใชความรนแรงทางการเมองนนมเจาหนาทของรฐทท าหนาทปราบปราม เชน ต ารวจและทหาร มสวนเกยวของดวยอยางมาก แตทงนทงนนขนอยกบระดบของความรนแรง ถามคนเขารวมนอย เจาหนาทของรฐจะเขาไปเกยวของนอย แตไมไดหมายความวาถาขอบเขตของความรนแรงมมาก จะมเจาหนาทของรฐเขาไปเกยวของมากขน ความรนแรงทเกดขนนนบทบาทของเจาหนาทของรฐ มกมสวนรเรมใหเกดความรนแรงดวย และเปนตวกระท าในเรองความรนแรงทส าคญทเดยว

ตวอยางเชน จากการปราบปรามผชมนมประทวงโดยใชก าลงและไมมความยดหยน มกมผลใหความรนแรงขยายตวกวางขวางขน ในการใชความรนแรง เจาหนาทของรฐซงเปนผปราบปรามมกกอใหเกดความเสยหายในชวต คอท าใหเกดการเสยชวตและบาดเจบ

สวนผประทวงมกหนไปท าลายทรพยสน เชน เผารถยนตหรอสงกอสรางตางๆ ความแตกตางในบทบาทของเจาหนาทของรฐและผประทวงเชนนสบเนองจากเจาหนาทของรฐมความชอบธรรมในการใชอาวธ จงมโอกาสทจะใชอาวธสงหารหรอท ารายผประทวง ในขณะทผประทวงไมสามารถใชอาวธไดอยางถกตองตามกฎหมายจงหนไปท าลายทรพยสนแทน ลกษณะของความรนแรงทกลาวมาขางตนนใชไดกบประเทศตะวนตกทมรฐบาลทเขมแขง การใชความรนแรงในรปอนๆ จงไมเกดขน นอกจากการจลาจล การศกษาการใชความรนแรงในสงคมตะวนตกจงเนนเฉพาะในเรองนเทานน แตในประเทศเอเชย แอฟรกา และลาตนอเมรกา ความรนแรงทางการเมองมลกษณะแตกตางไปจากทกลาวแลวขางตนมาก ความรนแรงมทงการปฏวตการรฐประหาร สงครามกลางเมอง การกอการราย สงครามกองโจร การจลาจล ความรนแรงทเกดขนมใชเกดจากการประทวงทไมรนแรง

53

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เทานน แตเกดจากการวางแผนไวลวงหนาแลววา จะตองใชความรนแรง เชน การกอการราย หรอการรฐประหาร เปนตน อยางไรกตาม ความรนแรงทางการเมองทเกดขนท งในประเทศตะวนตก และในเอเชย แอฟรกา และลาตนอเมรกามลกษณะเหมอนกนอยประการหนงคอ เปนเรองของกลมทไมมสทธ ไมมอ านาจในระบบการเมอง ตองการเปลยนแปลงการแบงสรรทรพยากรทมคณคาเสยใหมเพอใหกลมของตนมสทธอ านาจมากขน การใชความรนแรงจงเปนเรองของการตอสระหวางผทาทาย (Challenger) และผรกษาสภาพเดม (Maintainer) เปาหมายของการใชความรนแรงอนเกดจากผท าทายจงเปนการใชก าลงเพอกอใหเกดความระส าระสายในวงการรฐบาล ท าใหประชาชนเหนวารฐบาลไมสามารถรกษาสถานการณได และหมดศรทธาในรฐบาลในทสด หรอเปนการสรางความเกรงกลวใหกบประชาชน เพอผลกดนประชาชนใหหนมารวมมอกบฝายของตน เปาหมายอกประการหนงของผทาทายคอ เพอลมลางรฐบาลหรอลมลางระบอบการปกครองโดยการใชความรนแรงเปนล าดบขน สวนเปาหมายของการใชความรนแรงของทางฝายรฐบาล หรอผรกษาสภาพคงเดมนน เปนการใชก าลงเพอปราบปรามผทาทาย

3. ปจจยดานตางๆทมผลตอการใชความรนแรงทางการเมอง 3.1 ปจจยทางเศรษฐกจ การพฒนาเศรษฐกจอาจน าไปสความไรเสถยรภาพทางการเมองไดโดยทวๆ ไป การพฒนาทางเศรษฐกจจะชวยเพมขดความสามารถของสงคมในการตอบสนองความตองการของกลมตางๆ อนจะชวยผอนคลายความตงเครยดลงได แตในขณะเดยวกน การพฒนาเศรษฐกจโดยเฉพาะในอตราทเรว อาจจะเปนพลงใหเกดความวนวายทางการเมองได ทงนเพราะความเจรญทางเศรษฐกจท าลายกลมและชนชนแบบเกา และสรางชนชนใหมขนมาซงพวกนไมไดรบการยอมรบจากสงคมทวไป พวกนตองการอ านาจทางการเมองและการยอมรบทางสงคม อนจะน าไปสความไรเสถยรภาพทางการเมองได นอกจากนนการขยายตวดานเศรษฐกจยงหมายถงการพฒนาอตสาหกรรม การคาขาย การขยายตวของเมอง การอพยพของคนจากชนบทมาสเมอง การขยายตวทางการศกษา คมนาคม และสอมวลชนตางๆ

54

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

สงเหลานท าใหเกดการรวมกลมใหมๆ ขน เกดการเรยกรองใหมๆ และการขดแยงระหวางกลมใหม ๆ เหลาน เชน มการขดแยงระหวางนกอตสาหกรรมและกรรมกร เปนตน (Samuel Huntington,1968: 54)

ในการพจารณาถงเรองนจะตองค านงถงระดบการพฒนาเศรษฐกจดวย ในประเทศทมระดบการพฒนาทางเศรษฐกจสง อตราทเพมขนของความเจรญดานเศรษฐกจจะไมมผลกระทบตอเสถยรภาพทางการเมอง มกจะปรากฏวาในประเทศทพฒนาแลว ความเจรญทางดานเศรษฐกจจะเพมขนในอตราทสง และในขณะเดยวกน มความราบรนทางการเมองพอสมควร เชน ญ ปน สหรฐอเมรกา และแคนาดา เปนตน ในขณะเดยวกนประเทศทมความลาหลงทางเศรษฐกจมกจะไมประสบกบความไรเสถยรภาพทางการเมองเทาไรนก

สวนประเทศทมแนวโนมทจะมความรนแรงทางการเมองไดมากคอ ประเทศทก าลงพฒนาหรอประเทศทไดพฒนาเศรษฐกจมาถงระดบหนงแลวนนเอง แมวาในประเทศเหลานจะไดมการพฒนาเศรษฐกจ แตกไมจ าเปนตองเพมความสามารถในการตอบสนองของระบบใหสงพอทจะไมใหประชาชนผดหวงได การคาดหวงของประชาชนมกจะเพมขนในอตราทรวดเรวกวาความสามารถของระบบ

นอกจากนนการพฒนาทางเศรษฐกจอาจกอใหเกดความไมเทาเทยมในรายไดของประชาชนอยางมากโดยเฉพาะอยางยงในระยะแรกๆ โดยทคนบางกลมจะร ารวยขนอยางรวดเรวในขณะทคนสวนใหญไมไดรบประโยชนจากการพฒนาเทาใดและยงจนอย ความไมเทาเทยมเชนน สะทอนใหเหนถงความไมสามารถของระบบทจะตอบสนองความตองการของทกคนได ชองวางดงกลาวเปนตวทเรงใหเกดความวนวายทางการเมองไดเปนอยางด (Samuel Huntington,1968:41-48.)

Marx ซงเปนนกทฤษฎคนส าคญทพดถงความส าคญระหวางเศรษฐกจกบการใชความรนแรงโดยเฉพาะการปฏวต มารกซเหนวามนษยเราตองการการปฏวตเพอทจะเปลยนแปลงระบบการผลต เพราะระบบผลตไมวาจะเปนระบบทาส ระบบศกดนา หรอระบบทนนยมกตาม กอใหเกดการขดรด โดยเจาของการผลตตอผใชแรงงานในการผลต ซงกอใหเกดความขดแยงอนท าใหระบบผลตนนๆ เสอมลงและเกดระบบผลตใหมขนตงแตระบบทาสมาเปนระบบศกดนา และมาเปนระบบทนนยม

ในระบบทนนยมนการขดแยงจะเปนระหวางนายทนผเปนเจาของการผลต กบกรรมกรผใชแรงงาน โดยเจาของการผลตหรอนายทนเอาประโยชนจากการขายผลผลตนนไปเกอบหมด และแบงใหกรรมกรในรปของคาจางเพยงเลกนอยพอใหกรรมกรประทงชวตอยไดเทานนซง มารกซเหนวาการเปนเจาของกจการไมควรจะไดรบประโยชนจากมลคาของผลผลตนนเลย กรรมกรเปนผทควรจะ

55

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ไดรบเสยเอง ทงนเพราะการทผลผลตมคามากนอยเพยงใดในตลาดขนอยกบการผลตของกรรมกรไมใชขนกบนายทน การขดแยงดงกลาวจะมมากขนเมอระบบทนนยมเจรญมากขน ความร ารวยจะตกอยกบนายทนเพยงไมกคน พวกนายทนทมทนนอยจะถกพวกนายทนร ารวยใชอ านาจทางเศรษฐกจเบยดบงเอากจการไปเปนของตวเอง พวกนายทนนอยในทายทสดจะมฐานะเปนกรรมกรจ านวนกรรมกรจะมมากขน อนท าใหนายทนสามารถกดคาแรงงานไดมากขนดวยเพราะกรรมกรมมากจนลนงาน สภาพเชนนจะท าใหกรรมกรลกขนปฏวตลมลางระบบนายทน ความคดของมารกซดงกลาวมอทธพลอยางส าคญตอการปฏวตของคอมมวนสตในระยะตอมา นอกจากทศนะของมารกซทกลาวมาขางตนแลว ยงมทศนะของเจมส ซ เดวส (James C. Davis) ซงไดใหขอคดเพมเตมวาความรนแรงทางการเมองจะขยายตวเปนการปฏวตเมอมการพฒนาเศรษฐกจตอเนองกนมานานพอสมควร แลวมเหตการณวกฤตทางเศรษฐกจเกดขนอยางกะทนหน ผลท าใหเกดความวาวนทางดานจตใจ เกดความกงวลและผดหวงในการพฒนาในอนาคต และเหนดวยวา การปฏวตไมเกดขนในสงคมทมแตความยากจน (Carl Leiden and Karl M. Schmitt,1968: 42 - 43)

เชนเดยวกนกบเครน บรนตน (Crane Brinton) ทไดมความเหนเชนเดยวกนวาวกฤตการณทางเศรษฐกจและการคลงทรนแรงจนรฐบาลไมสามารถแกไขได เปนสภาพส าคญอนหนงทน าไปสการปฏวต (Leving Louis Harowitz,1972)

3.2 ปจจยทางดานจตวทยาและสงคม ทมาทางดานจตวทยาและทางสงคมอนท าใหเกดการใชความรนแรงตามทศนะของเทด เกอร (Ted Gurr)2 สามารถอธบายไดเปน 3 ขนตอนคอ ขนตอนแรก คอขนของการขยายตวของความไมพอใจ (Discontent) ขนตอนทสองคอข นการท าใหความไมพอใจน นกลายเปนเรองการเมอง (Politicization of discontent) และขนตอนทสามคอขนการเปลยนสภาพความไมพอใจใหกลายเปนการกระท าทใชก าลงรนแรงอยางจรงจง การขยายตวของความไมพอใจน น ถาจะพจารณาจากในแงจตวทยาเปนเรองทเกดจากความรสกของบคคลทเหนวา สงตางๆ ทเขาสามารถหาครอบครองไวไดจรงนนนอยกวาสงทเขาคาดหวงวาจะไดรบ

2 อานรายละเอยดใน Ted R. Gurr. (1969). Why Men Rebel. Princeton: Princeton University Press, p.

254.

56

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ความแตก ต างระหวาง Value Expectations และ Value Capabilities เร ยกวา Relative Deprivation ส าหรบ Value Expectations นน หมายถงสงตางๆ และสภาพชวตทบคคลคดวาเขาควรมสทธอยางถกตองทจะไดรบ สวน Value Capabilities หมายถงสงตางๆ และสภาพของชวตทเขาสามารถแสวงหาและรกษาไวได ถามความแตกตางมากขน ความไมพอใจจะขยายตวมากขนดวย อนเปนขนตอนเรมตนของการใชก าลงรนแรงทางการเมอง ปจจยทางสงคมทมสวนเพมความคาดหวงของบคคลแตไมเพมความสามารถในการแสวงหาสภาพในชวตทเขาตองการ จะท าใหความไมพอใจเพมมากขน ปจจยทางสงคมเชนนอาจไดแกการทบคคลหรอกลมอนไดสงตางๆ เพมมากขน หรอไดมโอกาสใหมๆ เพมขน แตตวเขาเองไดรบเทาเดม ปจจยหรอสภาพทางสงคมทท าใหบคคลตองเสยสงทเขามอย โดยไมไดลดความคาดหวงของเขาใหนอยลงดวย กมผลใหความไมพอใจเพมมากขนเชนกน เมอมความไมพอใจดงกลาวมากขนเทาไร ยอมท าใหหนเหไปสการเมองมากขน กลาวอกนยหนง โดยทวไปคนเราเมอมความไมพอใจดงกลาวมากขน จะเหนวาท งหมดเปนเรองทเกดจากการเมองและจะตองแกดวยการเมองเชนกน เทากบเปนการชกน าใหบคคลนนใชก าลงเขาตอตานระบบ หรอสถาบนหรอนกการเมองทปกครองประเทศอย อนนบไดวาเปนการลมลางความชอบธรรมของระบบการเมอง 3.3 ปจจยทางดานวฒนธรรมทางการเมอง

ในดานวฒนธรรมทางการเมองทมผลตอการใชความรนแรงนนในทศนะของซ ดบเบลย แอนเดอรสน (C.W. Anderson), เฟรด ฟอน เดอ เมเดน (Fred von de Mehden) และครอฟอรด ยง (Crawford Young) (Charles W. Anderson, Fred R. Von der Mehen and Crawford Young,1967: 87 - 97) ไดแยกแยะใหเหนถงความสมพนธของการใชก าลงรนแรงกบวฒนธรรมทางการเมองและบคลกภาพดงน

ลกษณะแรก ประชาชนบางกลมบางสงคมมวฒนธรรมทเอออ านวยตอการใชก าลงรนแรงอยแลว เชน มลกษณะของวฒนะรรมของนกรบ ตามแบบของญปนกอนสงครามโลกครงทสอง หรอวฒนธรรมของเผาชนบางเผาทลเซยน พาย (Lucian Pye) ไดชใหเหนวาความรสกของคนพมาทเกยวกบเมอง มกจะค านงถงเรองการใชก าลงรนแรงมาก จนกระทงพวกเขาคดวาเปนพนฐานทางการเมองของพมา

ในกรณของลาตนอเมรกา วฒนธรรมของสเปนและของชาวอนเดยนแบบนกรบ ถอไดวามสวนชวยสรางวฒนธรรมทางการเมองทชอบใชก าลงใหกบคนลาตนอเมรกาในยคหลงๆ ได

57

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

นอกจากนนการมบทบาทของผชายและสภาพแวดลอมทยากล าบากท าใหมการปกครองทใชก าลง ผทเขมแขงเทานนทจะเปนใหญได และผปกครองมกจะใชอ านาจเดดขาด และไมรบผดชอบท าใหเกดการใชก าลงรนแรงไดงาย ลกษณะทสอง เปนเรองของวฒนธรรมยอย (Subculture) กลมในสงคมบางกลมอาจมวฒนธรรมของตนทเนนการใชก าลง ซงเปนเหตใหเกดความวนวายใชก าลงทางการเมองได เชน วฒนธรรมทเนนใหผชายหรอเพศชาย แสดงความเปนชายโดยการใชก าลงเปนตน หรอกลมทหารมวฒนธรรมทสนบสนนการใชก าลง เนนการแกปญหาอยางเดดขาด รวดเรว ซงขดกบการด าเนนงานของรฐบาลพลเรอน และรฐสภา ลกษณะทสาม เปนเรองเกยวกบบคลกภาพ คอ การอบรมเลยงดตงแตวยเดก ซงมผลตอการใชก าลงรนแรงทางการเมองได จากผลงานของพายในเรองของวฒนธรรมทางการเมองและบคลกภาพของคนพมา แสดงวาการเลยงดทใหยอมรบในอ านาจของผใหญ และการเลยงดจากมารดาทใหความอบอนไมสม าเสมอ ท าใหเมอโตขนมความรสกวาตนเองไมสามารถควบคมผอนได กอใหเกดบคลกภาพทชอบกาวราวไดเชนนแลวอาจกอใหเกดการใชก าลงรนแรงทางการเมองได นอกจากนยงมลกษณะทางดานบคลกภาพและดานชวตสวนตวอนๆ ทท าใหบคคลตดสนใจใชก าลงรนแรงในการแกปญหา ลกษณะเชนนไดแก ความรสกเบอหนายในสภาพความเปนอยและเหนวาชวตของสงครามกองโจรเปนสงทนาดงดด ความรสกวาตนถกตดขาดจากสงคม หรอมความไมพอใจในสภาพของตน ความรสกวาตนเองถกขดขวางทจะท าใหฐานะของคนดขน ความรสกทจะกลบเกลอนความไมสมบรณของตนโดยโทษสงภายนอก ความรสกสญเสยความมงหมายในชวต ความตองการทจะเปนวรบรษ ความรสกขมขนในความอยตธรรมและการกดขทารณของผปกครองเหลาน เปนตน จากทกลาวมาขางตนนเปนแตเพยงประเดนส าคญๆ ทเปนสาเหตใหมการใชก าลงรนแรงทางการเมองขน อยางไรกตามไมจ าเปนทการใชก าลงรนแรงจะสามารถขยายตวเปนการปฏวตไดในทกกรณ การปฏวตไมใชปรากฏการณทเกดขนไดงายนก และตองอาศยสภาพแวดลอมพเศษจงจะเกดขนได

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.2.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.2.2 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.2 เรองท 12.2.2

58

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.2.3 คณลกษณะทางจตวทยาและเปาหมายของบคคล และกลมบคคลทชอบใชความรนแรงทางการเมอง

1. คณลกษณะทางจตวทยาของบคคลและกลมบคคลชอบใชความรนแรงทางการเมอง คณลกษณะทางจตวทยาของบคคลและกลมบคคลพวกนมกจะแตกตางไปจากบคคลทยอมรบสถานภาพเดมของตน (Status quo) หรอพวกทชอบตอสทางการเมองโดยวถทางทถกตองตามกฎหมายซงความแตกตางดงกลาว มกจะเปนไปในลกษณะเชงปรมาณมากกวาคณภาพ

เกยวกบประเดนดงกลาวเปนทประจกษชดแจง ประเภทของบคคลกลมบคคลทพยายามจะโคนลมท าลายสถาบนตางๆ ทประชาชนสวนใหญยงคงใหความเหนชอบและกระท าการโคนลมท าลาย โดยใชความรนแรงของบคคลกลมบคคลเหลาน มกจะมคณลกษณะทางจตวทยาบางประการทท าใหบคคล กลมบคคลเหลานชอบใชความรนแรงในทางการเมอง ลกษณะทางจตวทยาทไดรบการพจารณาวาส าคญมดงตอไปนคอ (Robert L. Cord, James A. Mederiors, Walter S.Jones,1970: 286 – 290; Jack Harvey,1975) ความคบของใจ (Frustration) ความคบของใจเปนสภาวะของการทบคคลใดบคคลหนงไมมสงทเขาตองการ ดงทปรากฏในกรณของสหรฐอเมรกาในปจจบน เชนเดยวกนกบประเทศก าลงพฒนาหลายประเทศทรฐบาลชอบใหสญญาวาจะใหความชวยเหลอตางๆ มากมายกบประชาชน แตพอเอาเขาจรงรฐบาลกมกจะไมปฏบตตามสญญา ผลของการท าเชนนนกคอท าใหเกดความคบของใจในกลมทถกท าใหเขาใจผด (The misled) เมอเปนเชนนท าใหพวกนเกลยดชงรฐบาลและพยายามหาวธการทจะใชความรนแรงตอบโตกบรฐบาล กลท (Guilt) เปนความรสกรบผดชอบ (Sense of Responsibility) ทบคคลหนงมเมอมบางสงบางอยางเกดความผดพลาด เชน ถาบคคลหนงมความรสกคบของใจทไมไดเปนเจาของบางสงทเขาตองการบคคลคนนนอาจจะมความรสกรบผดชอบในการไมไดเปนเจาของสงนน วธหนงทบคคลคนนนอาจจะท าไดกคอ การใชความรนแรงเพอใหไดในสงทคนตองการได

59

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

หรออกตวอยาง หากมกลมบคคลกลมใดกลมหนงปรารถนาทจะใหมการปกครองแบบประชาธปไตยในประเทศของตนแตการปกครองดงกลาวไมสามารถเกดขนไดผลกคอ ท าใหกลมบคคลนนมความรสกคบของใจ ขณะเดยวกนกลมคนเหลาน นกมความรสกรบผดชอบในเรองนมากวธหนงทพวกคนเหลานนอาจจะท าไดนนกคอ ความพยายามทจะใชความรนแรงทางการเมอง ดสเพลสเมนท (Displacement) คอ การโยกยายความเกลยดชงของบคคลจากเปาหมายเดมไปยงเปาหมายใหมทบคคลคนนนสามารถบรรลผลได ยกตวอยาง หากกลมบคคลใดกลมบคคลหนงไมพอใจหรอเกลยดชงรฐบาลแตกลมบคคลนนๆ ไมสามารถท าอะไรได กลมบคคล เหลานนกอาจโยกยายความไมพอใจ ความรสกเกลยดชงไปทเจาของรานขายของช าในละแวกบานของพวกเขาดวยการเผาท าลายรานช ารานนนเสย โปรเจคชน (Projection) การทบคคลใดบคคลหนงทอาจเปนผทมอ านาจน าความรสกของตนเองไปใหหรอไประบายกบอกบคคลหนง อาทเชน ถาบคคลนนรสกรบผดชอบทตนไมสามารถจะเปนเจาของในสงทตนตองการได บคคลคนนนกอาจจะน าความรสกนนไปใหหรอไประบายกบบคคลอน แรทชนนอลไลเซชน (Rationalization) หมายถง การกระท าบางอยางของบคคลโดยบคคลคนหนงอาจจะเปนไปในรปทสงคมไมยอมรบ หรอขดตอวฒนธรรมอนดงาม และกรณทท าลงไปแลว บคคลคนนนกยงไมยอมรบผด ทงนเพราะการรบผดนนอาจเปนการพอกพนความเครยดใหกบชวตแทนทจะเปนการลดความเครยดใหกบชวต ดงนนเมอไดกระท าไปโดยเจตนาหรอไมเจตนากตามบคคลคนนนมกจะหาเหตผลมาประกอบ (Rationalization) การกระท านนๆ ทงนเพอทจะท าใหการกระท าของตนนนไดเปลยนจากการกระท าผดมาเปนการกระท าถกเสย หรอไมกเพอใหไดรบความเหนอกเหนใจจากสงคมจากผรเหตการณ การหาเหตผลมาประกอบดงกลาวไมไดหมายถงการคดหาเหตผลมาลบลางเหตผลทแทจรง ตวอยางเชน กรณทกลมบคคลใดกลมบคคลหนงไมพอใจรฐบาลแตท าอะไรรฐบาลไมได แลวกเลยมาเผารานช าการกระท าของพวกเขาครงนอาจจะพยายามหาเหตผลมาประกอบวา การทการทกลมของพวกเขาท าการเผารานกเพราะเจาของรานช ามแผนทจะฆากลมของพวกเขา พวกเขาเลยท าการเผารานเสยกอน คณลกษณะทางจตวทยาดงกลาวขางตนไดมการพจารณากนวานาจะเปนคณลกษณะส าคญของบคคลกลมบคคลทชอบใชความรนแรง

60

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

2. เปาหมายในการใชความรนแรงทางการเมอง โดยทวไปเปาหมายส าคญๆ ของพวกทชอบใชความรนแรงมอย 4 ประการคอ (Ibid., pp.

163-164.)60

เปนการเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาล (To Change Governmant Policy) ซ งการเปลยนแปลงนโยบายนอาจจะเกดขนกตอเมอบคคล กลมบคคลทใชความรนแรงเหนวานโยบายของรฐบาลทใชอยนน ไมสามารถความรนแรงทางการเมองตอบสนองผลประโยชนของพวกตนได

แตถาหากนโยบายของรฐบาลสามารถตอบสนองผลประโยชนของพวกตนได การเคลอนไหวเพอจะกอใหเกดการเปลยนแปลงดงกลาวอาจจะไมเกดขนกได เปนการเปลยนแปลงบคคลกลมบคคลในคณะรฐบาล (To Change Government Personnel) การเปลยนแปลงในเรองนอาจจะเปนเปาหมายในตวของมนเอง ของพวกทชอบใชความรนแรงทางการเมอง เปนเพยงวธการทจะน าไปสการเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาลกได อยางไรกตามปรากฏการณทเกดขนจรงๆ มกจะเปนอยางหลง คอการเปลยนแปลงบคลากรของรฐบาล มกจะเปนวธการทน าไปสการเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาลมากกวา เปนการเปลยนแปลงโครงสรางของรฐบาล (To Change The Government Structure) โดยทวไปเมอกลาวถงโครงสรางของรฐบาลมกจะหมายถง การเปลยนแปลงความสมพนธระหวางหนวยงานตางๆ ของรฐบาล ทงน เพอใหมผลกระทบหรอผลทตามมานนกคอมการเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาล โดยสรปเปาหมายในการใชความรนแรงทางการเมองมกจะมเปาหมาย 3 ประการดงกลาวมาขางตน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.2.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.2.3 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.2 เรองท 12.2.3

61

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.2.4 ระดบและผลของการใชความรนแรงทางการเมอง

1. ระดบของการใชความรนแรงทางการเมอง ระดบการใชความรนแรงทางการเมองภายในหนวยนทางผเขยนขอแบงออกเปน 3 ระดบ ซง

แตละระดบทจะกลาวถงตอไปนมความแตกตางกนในเรองเปาหมายของพวกทเขามามสวนรวมใน “ผลลพธทางการเมอง” (The Policitcal Results) 1.1 ระดบเทอรมอยล (Turmoil) ความรนแรงทางการเมองในระดบแรกเปนความรนแรงทางการเมองทเกดขนเองโดยไมมใครกระตน (Spontaneous activity) โดยมผทเขามามสวนรวมจ านวนมาก ตวอยางของปรากฏการณความรนแรงทางการเมองแบบน อาทเชน การจลาจล การนดหยดงาน เปนตน บอยครงทเดยวความรนแรงทางการเมองในระดบน มกจะท าใหเกดความเสยหายในทรพยสนส าหรบเปาหมายของผทเขามามสวนรวมตางไดรบการคาดหวงวา ตองการใหมการเปลยนแปลงในเรองของนโยบายมากกวาอยางอน ตวอยางของความรนแรงแบบนกคอ การจลาจล ทเกดขนในเดอนตลาคม ค.ศ. 1789 ของชาวฝรงเศสทอาศยอยในปารสทบกเขาไปในพระราชวงแวรซายส (Versailles) สงทพวกเขาตองการกคอใหรฐบาลประกนหรอมการรบรองวาจะไมใหมความขาดแคลนในเรองอาหาร นอกจากนยงมความตองการทจะใหกษตรยรวมมอกบสภานตบญญตแหงชาตในการรางรฐธรรมนญส าหรบประเทศ ในปจจบนนปรากฏการณความรนแรงทางการเมองระดบนเหมอนปรากฏการณความรนแรงทางการเมองระดบอนทเกดขนเสมอ ในทกประเทศทมระดบของรายไดของประชาชาตอยในระดบปานกลางและมผปกครองทเขมงวดกวดขน แตมขอสงเกตอยบางประการหนงกคอระดบรายไดของผ ทเขามามสวนรวมในการใชความรนแรงแบบนมกจะมรายไดปานกลางและต า

1.2 ระดบคอนสพเรซ (Conspiracy)

ความรนแรงทางการเมองในระดบทสองเปนความรนแรงทางการเมองทไดรบการจดตงอยางเปนระบบมาก (Highly Organizaed Activity) โดยผทเขามามสวนรวมจ านวนนอย

62

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ตวอยางของความรนแรงทางการเมองระดบนไดแก การลอบสงหาร (Assasination) การรฐประหาร (Coup d’état) โดยมขอสงเกตวากรณของการลอบสงหารทเกดขนมกจะด าเนนการโดยบคคลคนเดยวเปนสวนใหญ โดยมเปาหมายของการใชความรนแรงทางการเมองระดบนอาจจะไมใชเปาหมายทางการเมองทงหมด ทงนเพราะประธานาธบดของสหรฐอเมรกา 3 คนทถกลอบสงหารคอ อบราฮม ลนคอลน, วลเลยม แมกคนลย และ จอหน เอฟ. เคนเนด บคคลทสงหารเปนพวกทมปญหาและบอยทเดยวทผน าทใชความรนแรงทางการเมองระดบนไมไดตองการสงหารประมขของประเทศหรอหวหนารฐบาล หากเพยงแตใหมการเปลยนประมขหรอหวหนารฐบาลใหมเทานนตวอยางของความรนแรงทางการเมองระดบนทดจะใชประสบผลส าเรจโดยเฉพาะในประเทศละตนอเมรกา และประเทศก าลงพฒนาอกหลายประเทศไดแกการรฐประหาร ซงเปาหมายผทเขามามสวนรวมในทางการเมองแบบนโดยเฉพาะในประเทศยโรปสวนใหญกจะมงไปในเรองของการใหมการเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาล ส าหรบในประเทศอนมกจะมงใหมการเปลยนตวบคคลในคณะรฐบาล ระดบรายไดของผทเขามสวนรวมในการใชความรนแรงทางการเมองแบบนกรณของประเทศทไมใชยโรป ไมใชพวกทมรายไดปานกลางและต าอยางเดยว แตมพวกทหารและชนชนน าทางการเมอง (Political Elite) เขารวมดวย

1.3 ระดบอนเทอรนอลวอร (Internal War) ความรนแรงทางการเมองในระดบนเหมอนกบคอนสพเรซในแงทเปนความรนแรงทางการเมองทมการจดตงอยางมระบบมาก แตผทเขามามสวนรวมในกรณของอนเทอรนอลวอรมผทเขามามสวนรวมสงกวา ตวอยางของการใชความรนแรงทางการเมองแบบนกคอสงครามกองโจร (Guerrilla Warfare) การกอการรายในขอบเขตทกวางขวาง (Wide Scale Terrorism) การปฏว ต (Revolution) และสงครามกลางเมอง (Civil War) เปนตน การใชความรนแรงทางการเมองระดบน บางครงท าใหผคนเสยชวตและทรพยสนเสยหายมากมายซงเปาหมายอาจจะมงไปทการใหมการเปลยนแปลงบคคลในคณะรฐบาลหรออาจจะใหมการเปลยนแปลงโครงสรางของรฐบาล อาทเชน กรณทเกดขนในจน ค.ศ. 1930 และ ค.ศ. 1940 ส าหรบผ ทเขามามสวนรวมในการใชความรนแรงทางการเมองระดบนมกจะเปนผทมาจากทกกลมและทกระดบรายไดในสงคม

63

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

มขอสงเกตบางประการเกยวกบการใชความรนแรงระดบอนเทอรนอลวอรกคอกรณของการปฏวตอเมรกนและสงครามกลางเมองอเมรกา ผทเขามามสวนรวมในทง 2 เหตการณดเปาหมายจะมงในเรองของการก าหนดการปกครองตนเองมากกวาเรองอน ฉะนนกไมไดจดอยในสวนของ Internal War แตเปน Civil War มากกวา ส าหรบการใชความรนแรงทางการเมองแบบอนเทอรนอลวอรทเกดขนในประเทศตางๆ ในปจจบนนปรากฏอยเสมอๆ วาไดรบการสนบสนนจากตางชาตทมงหวงจะไดผลประโยชนจากการเปลยนแปลงทเกดขน ตวอยางกรณของสหรฐอเมรกากคอ พวกแบลค แพนเทอร (Black Panther) และกรณของฟลปปนส พวกฮกบาราฮบ (Hukbarahap) ททง 2 กลมนไดรบการสนบสนนก าลงอาวธจากตางประเทศ

2. ผลของการใชความรนแรงทางการเมองภายในประเทศ ผลของการใชความรนแรงทางการเมองภายในประเทศ (Results of Domestic Political Violence) ทเกดขน บางครงอาจมมากบางครงอาจมนอยและจากการศกษาพบวาไมมความสมพนธทส าคญระหวางขอบเขตและความเขมขนของการใชความรนแรงกบระดบทผเขาไปมสวนรวมในการใชความรนแรงทางการเมองแตละประเภทในการทจะท าใหเปาหมายของพวกเขาบรรลผล

หรอหากกลาวอกนยหนงกคอวา แมวาพวกทใชความรนแรงทางการเมองจะมสวนรวมมาก โดยมขอบเขตของการกระท าทกวางขวาง แตพวกเขาอาจจะท าใหเปาหมายของพวกเขาส าเรจไดบางสวน โดยมจ านวนไมมากนกทเปาหมายของพวกเขาบรรลผลอยางคมคาในกรณของเหตการณทเกดขนในอดต

ตวอยางเชน กรณของการปฏวตในองกฤษ (English Glorious Revolution) ในชวงระหวาง ค.ศ. 1688-ค.ศ. 1689 หลงจากกษตรยเจมสท 2 (James II) ถกแทนทโดยกษตรยวลเลยมท 3 (William III) และราชนแมรท 2 (Queen Mary II) ตามล าดบ

ปรากฏวาในชวงนนมการเปลยนแปลงโดยการเปลยนแปลงทเกดขนเปนการเปลยนแปลงในโครงสรางของรฐบาลทท าการปกครองขณะนนและผลของการใชความรนแรงทางการเมองดงกลาวไดท าใหเปาหมายของผน าทท าการปฏวตบรรลผลอยางคมคา ทงนเพราะผน าในชวงนนไดสามารถลดอ านาจและสทธของสถาบนพระมหากษตรยจนในทสดไดท าใหระบบการเมองการปกครองแบบสมบรณาญาสทธราชกลายเปนระบบการปกครองแบบรฐสภาหรอการปกครอง รวมกนระหวางกษตรยและรฐสภา

64

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

แตกรณของฝรงเศสใน ค.ศ. 1814 ปรากฏวาตรงกนขามกบกรณขององกฤษ กลาวคอหลงจากการปฏวต 25 ปการปกครองไมไดแตกตางอยางมากไปจาก ค.ศ. 1789 กลาวคอ ระบบการปกครองยงเปนระบบทยดมนในอ านาจเดดขาดของกษตรยโดยปราศจากความรบผดชอบ

โดยสรปผลของการใชความรนแรงทางการเมองภายในประเทศของแตละระดบของการใชความรนแรงทางการเมอง กลาวไดแตเพยงวาผลของการใชความรนแรงทางการเมองดงกลาวได กอใหเกดการเปลยนแปลงอะไรบาง และการเปลยนแปลงนนๆ จะอยไดนานมากนอยแคไหนขนอยกบการเหนพองตองกนในระดบของผน าทใชความรนแรงดงกลาววามมากนอยเพยงใด (T.H.

Stevenson, 1973)

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.2.4 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.2.4 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.2 เรองท 12.2.4

65

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ตอนท 12.3

กรณการศกษาการสอสารเมองในภาวะวกฤต โปรดอานแผนการสอนประจ าตอนท 12.3 แลวจงศกษาเนอหาสาระ พรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง หวเรอง

เรองท 12.3.1 การสอสารการเมองในภาวะวกฤต: กรณศกษากลยทธการสอสารทางการ เมองของทหารในชวงท 3 ต งแต 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถง 13 เมษายน พ.ศ. 2552

เรองท 12.3.2 การสอสารการเมองในภาวะวกฤต: กรณศกษาการเคลอนไหวทางการเมองของกลมหนากากขาว: พลงแหงความด

แนวคด

1. มการใชกลยทธการสอสารทางการเมองทหลากหลายในการน ามาใชในการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตในชวงตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถง 13 เมษายน พ.ศ. 2552

2. ในการเคลอนไหวทางการเมองของกลมหนากากขาว: พลงแหงความด ไดมการใชทงการใชสญญะ และวาทกรรมอยางหลากหลาย

วตถประสงค

เมอศกษาตอนท 12.3 จบแลว นกศกษาสามารถ 1. ระบกลยทธทน ามาใชในการสอสารทางการเมองในชวงภาวะวกฤตในชวงตงแต

วนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถง 13 เมษายน พ.ศ. 2552 ได 2. ยกตวอยางการใชสญญะและวาทกรรมในการเคลอนไหวทางการเมองของกลม

หนากากขาวได

66

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ความน า

ในตอนท 12.3 ทางผ เขยนหนวยนขอน าเสนอกรณการศกษาเกยวกบการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤต โดยน าแนวคด ทฤษฎจากตอนท 12.1 และตอนท 12.2 ทเกยวของมาใชในการวเคราะห

และเนองจากทางผเขยนหนวยนตองการใหนกศกษารฐศาสตรทศกษาตอนน ไดเหนไดเขาใจ ตลอดจนเขาถงสวนทเปนตนฉบบเดมจากกรณศกษาทง 2 กอาจจะท าใหนกศกษาทศกษาทง 2 กรณศกษาน อาจมความรสกวายาวไป

แตผเขยนมองวานกศกษารฐศาสตรทศกษากรณศกษาทง 2 กรณ แมจะรสกเชนนน แตกนาจะไดประโยชนอยางเตมท

ในแงดงกลาวจงท าใหผเขยนหนวยนจ าเปนตองน าเสนอสวนทเปนตนฉบบทคอนขางยาว และถานกศกษาตงใจอานและตดตามไปดวยวา แนวคดทฤษฎทน ามาจาก 2 ตอนแรก มาประยกตใชในการวเคราะหสงเคราะหสงทนกศกษารฐศาสตรจะไดประโยชนจากการศกษาตอนท 12.3 นกคอ การน าแนวคดทฤษฎ 2 ตอนแรกมาประยกตใชในกรณศกษาทง 2 กรณ ถานกศกษารฐศาสตรคนใดท าไดกถอวาประสบความส าเรจในการศกษาตอนน

67

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.3.1 การสอสารทางการเมองในภาวะวกฤต: กรณกลยทธการสอสารทางการเมองของทหารในชวงท 3 ตงแต 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถง 13 เมษายน พ.ศ. 2552

ในการน าเสนอการศกษาในเรอง “บทบาททางการเมองและกลยทธการสอสารทาง

การเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ศกษากรณระหวางวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552” เปนวทยานพนธทผศกษาคอ พอ.สมควร สาคร3 มงหาค าตอบถง บทบาทางการเมองในภาวะวกฤตทางการเมองไทย และ กลยทธการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ในหวงเวลาดงกลาว

ผลการศกษาทไดเปนขอมลในการสงเคราะหตวแบบ (Model) บทบาททางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมอง และรปแบบ (Pattern) กลยทธการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย

โดยมวตถประสงค 2 ขอ คอ 1. เพอศกษาบทบาททางการเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ระหวางวนท

19 กนยายน พ.ศ. 2549 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 ท งน เพอน าไปสการสงเคราะหตวแบบ (Model) บทบาททางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย

2. เพอศกษากลยทธการสอสารทางการเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ระหวางวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 ทงน เพอน าไปสการสงเคราะหรปแบบ (Pattern) กลยทธการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย

3 อานรายละเอยดวทยานพนธเลมนไดใน พนเอกสมควร สาคร, บทบาททางการเมองและกลยทธการ

สอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย: กรณศกษา ระหวางวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 วทยาดษฎนพนธเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาดษฎบณฑต (การสอสารการเมอง) วทยาลยการสอสารการเมอง มหาวทยาลยเกรก พ.ศ. 2554

68

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

แตในเรองทน าเสนอนผเขยนหนวยนน าเสนอเฉพาะวตถประสงคขอท 2 โดยมขอบเขตการศกษาดงน

ขอบเขตของการวจยหรอระเบยบวธการวจย การศกษาครงน เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยใชวธการวจยเอกสาร (Documentary Research) ซงเครองมอทใชในการวจย คอ 1. เอกสารทเกยวของ และ 2. การสมภาษณเจาะลก (In-depth Interview) จากผทเกยวของกบบทบาททางการเมองและกลยทธการสอสารทางการเมองของทหาร ไดแก กลมนายทหาร กลมนกการเมอง กลมการเมอง กลมนกวชาการดานการทหาร กลมนกวชาการดานรฐศาสตร และกลมนกวชาการดานการสอสารทางการเมอง ทงน การวเคราะหขอมลใชการวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

ส าหรบขอบเขตดานเนอหาทน าเสนอจะมงน าเสนอเฉพาะกลยทธการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยระหวางวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 ตามกระบวนการสอสาร SMCR-E Model ตงแตการสงสาร เนอหาของสาร ชองทางการสอสาร ผรบสาร และผลของการสอสารทางการเมองของทหาร

ขณะเดยวผเขยนขอน าเสนอนยามศพทธของผวจยโดยเฉพาะกบค าศพทตอไปนคอ กลยทธการสอสารทางการเมองของทหาร หมายถง เทคนควธการสอสารทางการเมอง

ของทหารตามกระบวนการสอสาร SMCR-E Model วาทหารมกลยทธการสอสารทางการเมองอยางไร โดยพจารณาตงแต กลยทธเกยวกบผสงสาร (S) กลยทธเกยวกบเนอหาสาร (M) กลยทธเกยวกบชองทางการสอสาร (C) กลยทธเกยวกบผรบสาร (R) และผลของการสอสารทางการเมองของทหาร (E ) เพอใหประชาชนเขาใจกระบวนการสอสารทางการเมองของทหาร

กลยทธการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย หมายถง เทคนควธการสอสารทางการเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ระหวางวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 ตามกระบวนการสอสาร SMCR-E Model วาทหารมกลยทธการสอสารทางการเมองอยางไร โดยพจารณาตงแต กลยทธเกยวกบผสงสาร (S) กลยทธเกยวกบเนอหาสาร (M) กลยทธเกยวกบชองทางการสอสาร (C) กลยทธเกยวกบผรบสาร (R) และผลของการสอสารทางการเมองของทหาร (E ) เพอใหประชาชนเขาใจกระบวนการสอสารทางการเมองของทหาร

ส าหรบขอบเขตดานชวงเวลาของการศกษา

69

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ในการศกษาครงน พ.อ.สมควร สาคร ไดศกษาขอมลบทบาททางการเมองและกลยทธการสอสารทางการเมองของทหาร ระหวางวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 โดยมปรากฏการณทางการเมองทเปนภาวะวกฤตทางการเมองไทยทส าคญ ในหวง เวลาดงกลาวจ านวน 3 ชวง ไดแก ภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 1 ตงแตวนท 4 กมภาพนธ พ.ศ. 2549 ถงวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 ภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 2 ตงแตวนท 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2551 ถงวนท 6 ธนวาคม พ.ศ. 2551 และภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552

และในการน าเสนอในเรองท 12.3.1 ผเขยนหนวยนขอน าเสนอกลยทธในการสอสารทางการเมองของทหารเฉพาะชวงท 3 คอ ชวงตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552” เทานน

สวนแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของท พ.อ. สมควร สาคร ในฐานะผวจยหรอผท าดษฎนพนธชนนไดก าหนดแนวคดและทฤษฎ เพอน ามาประกอบใชในการศกษา ดงน

แนวคดและทฤษฎเกยวกบภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมอง แนวคดและทฤษฎเกยวกบบทบาททางการเมองของทหาร แนวคดและทฤษฎเกยวกบอ านาจและการใชอ านาจ แนวคดและทฤษฎเกยวกบการสอสารและการสอสารทางการเมอง แนวคดและทฤษฎเรองสญญวทยา แนวคดและทฤษฎเรองวจนกรรม แนวคดและทฤษฎเกยวกบศาสตรแหงการตความ งานวจยทเกยวของ กรอบแนวคดทฤษฎในการวจย ส าหรบกรอบแนวคดทฤษฎในการวจยทาง พ.อ.สมควรไดสรางกรอบแนวคดทฤษฎในการ

วจยดงน

70

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

สถานการณการชมนมทางการเมอง

อาจจะน าไปสความรนแรงในรปแบบใดรปแบบหนงได

เมอเกนก าลงเจาหนาทต ารวจ มเงอนไขอะไร ทท าใหทหารเขาไปมบทบาททางการเมอง

ทหารมบทบาททางการเมองอยางไร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย

ทหารมการรกษาอ านาจและ

การสบทอดอ านาจทางการเมองหรอไม

S

บรบท X M X ความหมาย

C

E

R

ตวแบบบทบาททางการเมอง รปแบบ (Pattern) กลยทธ ของทหารในภาวะวกฤตทาง การสอสารทางการเมองของทหาร การเมองไทย ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย

71

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

จากกรอบแนวคดทฤษฎในการวจยขางตนทางผเขยนหนวยนขอน าเสนอเฉพาะสวนทเกยวของกบ SMCR-E Model เทานน และเพอใหนกศกษารฐศาสตรทศกษาหนวยนไดเขาใจถงกลยทธการสอสารทางการเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ในชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552

ทางผเขยนหนวยนขอน าเสนอผลการวเคราะหขอมลของ พ.อ.สมควร สาคร ดงตอไปน ผลการศกษากลยทธการสอสารทางการเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย

ชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 โดยใชองคประกอบหลกของการสอสารตามแบบจ าลองการสอสารของ Berio และแบบจ าลองการสอสารของ Lasswell ตามกระบวนการสอสาร SMCR-E Model เปนกระบวนการในการศกษา ผลทไดจากการศกษาพบวา

* กลยทธเกยวกบผสงสาร (Sender) ในการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552

จากผลการศกษากลยทธเกยวกบผสงสาร (Sender) ในการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวา ทหารมกลยทธเกยวกบผสงสาร ดงน

- ผบญชาการทหารสงสด เปนผสงสาร ดวยการแถลงขาวและใหสมภาษณกบสอมวลชน เพอชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตองและชดเจน

และเพอเรยกรองใหทกฝายสามคคกน ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจ คอ ผน ากองทพเปนผสงสารเอง ทงน จะมการแถลงขาวท าความเขาใจกบประชาชนเปนระยะ เรยกไดวาสามารถคลคลายสถานการณอยางไรกแถลงทนทแบบชอตตอชอต ไดแก

พลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผบญชาการทหารสงสด เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมอง ในภาวะวกฤตทางการเมองไทยดวยการแถลงขาวตอสอมวลชนเรอง “การออกแถลงการณของ ผบ.ทสส./ผอ.กอฉ.” โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอชแจงใหประชาชนเขาใจถสาน

การณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตองและชดเจน*

พลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผบญชาการทหารสงสด เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมอง ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “เรยกรองใหทกฝายสามคคกน” “ทกคนคอคนไทย” เปนตน โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไปเพอเรยกรองให ทกฝายสามมคกน

72

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

“ทานผบญชาการทหารสงสดใชวธการแถลงการณเปนหลก โดยเรยนเชญผบญชาการเหลาทพทงหมด มารวมแถลงผานโทรทศนรวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทย โดยใชเนอหาทผานการกลนกรองแงคดในแงมมตาง ๆ มากอนแลว เพอไมใหกระทบตอสงใด และเปนขอเทจจรงทจะใหประชาชนไดรบทราบ การสมภาษณสดเลยจะไมคอยท าเพราะวาอาจจะผดพลาดไดงาย (สมภาษณ สทธชย มากกญชร. วนท 2 มนาคม พ.ศ. 2553.)1

- โฆษกกองทพ ผชวยโฆษกกองทพเปนผสงสาร ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เพอเรยกรองใหทกฝายสามคคกน ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจคอ โฆษกกองทพเปนผสงสาร ไดแก พลตรวษณ ศรยาพนธ โฆษกกองอ านวยการแกไขสถานการณฉกเฉน เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมอง ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “ทกคนเปนประชาชนชาวไทยไมมการแบงเปนฝกเปนฝาย” “กองอ านวยการแกไขสถานการณฉกเฉนไดจดตงศนยประชาสมพนธ เรยกวา ศนยประชาสมพนธกองอ านวยการแกไขสถานการณฉกเฉน” เปนตน

โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอเรยกรองใหทกฝายสามคคกน และกองทพไดจดตงศนยประชาสมพนธเพอชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตองและชดเจน

พ นเอกสทธชย มากกญชร ผชวยโฆษกกองทพไทย เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมอง ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “ความสามคคของคนในชาต” โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอเรยกรองใหทกฝายสามคคกน

“เราไดรบหนาทใหประชาสมพนธ เผยแพรขอมลขาวสารทถกตอง ตรงตามความเปนจรง เพอเสรมสรางความเขาใจระหวางรฐบาลกบประชาชนและผกอความไมสงบ รวมถง การปฏบตการจตวทยาและการประชาสมพนธทเกยวของ ปกตจะใชโฆษกกองทพ และผ ชวยโฆษกกองทพเปนหลกในการเปนผสงสารไปตอประชาชน”(สมภาษณ สทธชย มากกญชร. วนท 2 มนาคม พ.ศ. 2553.)

สมภาษณบคคลหรอนกวชาการทเกยวของและเปนทยอมรบของประชาชนเพอจดท าเปนบทความเสนอขาวสนทกตนชวโมงทางสถานวทยและโทรทศน บคคลหรอนกวชาการจงเปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตทางการเมองไทยในชวงน เพอเรยกรองใหทกฝายสามคคกน การยอมรบความคดเหนทแตกตาง ชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ

73

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจคอ การสมภาษณบคคลหรอนกวชาการทมชอเสยงและเปนทยอมรบของประชาชน (สมภาษณ สทธชย มากกญชร. วนท 2 มนาคม พ.ศ. 2553.)3 ไดแก

รศ.ดร.ปารชาต สถาปตานนท ทปรกษาคณะกรรมการปฏบตการจตวทยาแหงชาต เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “การชมนมของ นปช. และความสามคคของคนในชาต” “คนไทยดวยกน” เปนตน โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอเรยกรองใหทกฝายสามคคกน

รศ.นเรศ พนธธราธร เปนผ สงสาร ในการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “ความคดเหนทแตกตาง” โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอยอมรบความคดเหนทแตกตาง

พระมหาวฒชย วชรเมธ เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “ความคดเหนทแตกตาง” โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอยอมรบความคดเหนทแตกตาง

อ.จนทนา วงศค า โรงเรยนหางฉตร จ.ล าปาง เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “ความคดเหนทแตกตาง” โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอยอมรบความคดเหนทแตกตาง

ดร.ธนวรรธน พลวชย คณบดคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “ผลกระทบตอเศรษฐกจไทย” โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ

นายสนต วลาศศกดานนท นายกสมาคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “ผลกระทบตอเศรษฐกจไทย” โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ

ดร.สรนทร พศสวรรณ เปนผสงสาร ในการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการใหสมภาษณตอสอมวลชน เรอง “ความคดเหนทแตกตาง” โดยมเปาหมายคอ ประชาชนทวไป เพอยอมรบความคดเหนทแตกตาง

สรปกลยทธเกยวกบผสงสาร (Sender) ในการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวา

74

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ทหารมผบญชาการทหารสงสด โฆษกกองทพ และผ ชวยโฆษกกองทพเปนผสงสาร ดวยการแถลงขาวและใหสมภาษณตอสอมวลชน ทงน จะมการแถลงขาวท าความเขาใจกบประชาชนเปนระยะ เรยกไดวาคลคลายสถานการณอยางไรกแถลงทนทแบบชอตตอชอต

รวมทงสมภาษณบคคลหรอนกวชาการทเกยวของและเปนทยอมรบของประชาชน เพอชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตองและชดเจน เรยกรองใหทกฝายสามคคกน ยอมรบความคดเหนทแตกตางและชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเสรษฐกจของประเทศ ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจคอ ผน ากองทพเปนผสงสารเอง หรอมอบใหโฆษกกองทพเปน ผสงสาร

* กลยทธเกยวกบเนอหา (Message) ในการสอสารทางการเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552

จากการศกษากลยทธเกยวกบเนอหาในการสอสารทางการเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวา มกลยทธเกยวกบเนอหาสารดงน

ทหารใชเนอหาทชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตอง และชดเจน เรยกรองใหทกฝายสามคคกน ชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ การยอมรบความคดเหนทแตกตาง

และนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมาปฏบต โดยมรปแบบเปน แถลงการณ การใหสมภาษณตอสอมวลชน จดท าสปอตเสยงออกอากาศทางสถานวทย และจดท าขอความสน ตววงทางสถานโทรทศน

ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจคอ การใชเนอหาสารทเปนการสอสารเชงวจนะโดยใชภาษาพดทผรบสารเขาใจไดงาย เปนขอเทจจรงและมเหตผลประกอบอยางเพยงพอ

ทงนเนอหาและรปแบบของสาร (Message) จะผานการกลนกรองจากชดปฏบตการขาวสาร (IO) ของกองทพไทยกอน

“เราจะใชคณะกรรมการจตวทยาแหงชาตใหเกดประโยชน ในการใหขอมลกบทานผบญชาการทหารสงสด ซงประกอบดวยผทรงคณวฒหลายทาน โดยมกรมกจการพลเรอนทหารเปนเจาภาพ รวมทงใชทมงานชดปฏบตการขาวสาร (IO) ของกองทพไทยกลนกรองเนอหาสารกอนทจะสอสารอกไปถงผรบสารกลมตาง ๆ4 ประเดนท 1 ชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตองและชดเจน

75

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

“กอฉ. จะน าความสงบกลบมาโดยเรวทสด” เปนเนอหาสารทพลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผบญชาการทหารสงสด/ผอ านวยการกองอ านวยการแกไขสถานการณฉกเฉน แถลงขาวตอสอมวลชนเมอวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 เวลา 15.35 น.

“กอฉ. อยากจะเรยนใหพนองประชาชนทราบวา เราจะด าเนนการทกวถทางทจะท าใหสถานการณตางๆ ซงเกดความไมสงบนน กลบสความสงบโดยเรวทสด บนพนฐานการเคารพในสทธประชาชน พยายามท าใหการจราจร การด ารงชวต การคมนาคมทส าคญอยในสภาพใชงานไดตลอดเวลา การเดนทาง การประกอบอาชพ การสญจรของประชาชนจะตองด าเนนการตอไป

...ขณะเดยวกน รกษาสทธของประชาชนตามกฎหมาย ใชการปฏบตตามกฎหมาย อยในขอบเขตดวยเจตนารมณทวา เราจะไมใชอาวธท ารายประชาชน เราตางตระหนกวาประชาชนทกคนคอ ประชาชนของประเทศไทย เราเคารพในสทธ แตเราขอสงวนสทธทจะใชอาวธในการปองกนตนเอง ขอสงวนสทธทจะรกษากฎระเบยบ ขอบงคบของประเทศ และรกษาสทธของประชาชนโดยทวไป ใหไดใชสทธของประชาชนชาวไทยอยางเกดความเปนธรรม

...ขอความรวมมอจากพนองประชาชน ใหเขาใจถงสถานการณและพจารณารบฟงขาวสารตางๆ จากทกชองทางอยางตอเนอง และใชวจารณญาณพจารณาเหตการณทเกดขน ใหความรวมมอกบทางราชการ ชวงเวลานนาจะ เปนเวลาทประชาชนชาวไทย ไดท าในสงทดตามขนบธรรมเนยมประเพณไทย และเชอวาประชาชนสวนใหญยงด าเนนชวต และกาวตอไปตามแนวทางทเหมาะสม

...การเดนทางของพนองประชาชนชาวไทย เพอกลบจากภมล าเนาในอนาคตซงจะจบเทศกาลสงกรานต ตนคดวาไมมความจ าเปนทจะตองเดนทางกลบมาในวนเดยวกนและขอใหทยอยกลบ แมวาอาจชาบางกตาม เราจะไมพยายามก าหนดขอจ ากด ก าหนดขอหามเพอทจะรกษาสทธของทาน แมมความจ าเปนทจะตองตรวจตราตรวจสอบ มการเคลอนยายอาวธเปนอนตรายกบประชาชนโดยรวมเขามาหรอไม อยากขอความกรณาชวยเดนทางมาทยอยมาเพอการจราจรไมคบคง ...ทหารหวงใหประชาชนไดรบความสข อย รวมในฐานะประชาชนชาวไทย มาตรการอนใด

ทถกก าหนดขนจะใชระยะเวลาอนสนทสดเทาทจ าเปน เมอหมดความจ าเปนจะหยดใชมาตรการดงกลาวทงสน หากไมมความจ าเปนจะไมประกาศมาตรการใดๆ ออกมา สทธของทกทานจะตองอยในขอบเขตของกฎหมาย ตองอยบนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย และอยบนขนบธรรมเนยม

76

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ประเพณอนดงาม คณะกรรมการ กอฉ. จะด าเนนการทกวถทางเพอใหชาวไทยไดรบสทธเทาเทยมกน”(แถลงการณกองอ านวยการแกไขสถานการณฉกเฉน ฉบบท 1/52.)5

“กอฉ. จะน าความสงบกลบมาโดยเรวทสด” เปนเนอหาสารทพลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผบญชาการทหารสงสด/ผอ านวยการกองอ านวยการแกไขสถานการณฉกเฉน แถลงขาวเมอวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 เวลา 15.35 น. โดยจดท าสปอตเสยงออกอากาศซ าทางสอวทยของกองทพ

“กอฉ. อยากจะเรยนใหพนองประชาชนทราบวา เราจะด าเนนการทกวถทางทจะท าใหสถานการณตางๆ ซงเกดความไมสงบนน กลบสความสงบโดยเรวทสด บนพนฐานการเคารพในสทธประชาชน พยายามท าใหการจราจร การด ารงชวต การคมนาคมทส าคญอยในสภาพใชงานไดตลอดเวลา การเดนทาง การประกอบอาชพ การสญจรของประชาชนจะตองด าเนนการตอไป

...ขอความรวมมอจากพนองประชาชน ใหเขาใจถงสถานการณและพจารณารบฟงขาวสารตางๆ จากทกชองทางอยางตอเนอง และใชวจารณญาณพจารณาเหตการณทเกดขน ใหความรวมมอกบทางราชการ ชวงเวล านนาจะเปนเวลาทประชาชนชาวไทย ไดท าในสงทดตามขนบธรรมเนยมประเพณไทย และเชอวาประชาชนสวนใหญยงด าเนนชวต และกาวตอไปตามแนวทางทเหมาะสม”4 บรบทเปนการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ในขณะทม

การชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) เพอขบไลรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ มการลอมท าเนยบรฐบาล และมการกอจลาจลในกรงเทพฯ

ความหมายโดยอรรถ (Denotative meaning) หรอความหมายโดยตรง หมายถง ทหารจะด าเนนการทกวถทางทจะท าใหสถานการณตางๆ ซงเกดความไมสงบนนกลบสความสงบโดยเรวทสด (การรกษาความสงบเรยบรอยใหบานเมอง) และขอความรวมมอจากประชาชนใหเขาใจถงสถานการณและใหความรวมมอกบทางราชการ

ความหมายโดยนย (Conotative meaning) หรอความหมายแฝง หมายถง การควบคมสถานการณการกอความไมสงบใหกลบสสภาวะปกตโดยเรวทสด (การสลายการชมนมของกลม นปช.) และสนบสนนรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ ใหบรหารประเทศตอไปได ซงจากความสมพนธ

4 สปอตเสยงแถลงขาวพลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผบญชาการทหารสงสด/ผอ านวยการกองอ านวยการแกไข

สถานการณฉกเฉน ออกอากาศทางสอวทยของกองทพวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552.

77

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ระหวางตวหมาย (Signifier) คอ ทหารจะด าเนนการทกวถทางทจะท าใหสถานการณตาง ๆ ซงเกดความไมสงบน น กลบสความสงบโดยเรวทสด และขอความรวมมอจากประชาชน ใหเขาใจถงสถานการณและใหความรวมมอกบทางราชการ กบตวหมายถง (Sianified) คอ ยตการชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.)

รปแบบของสารมรปแบบเปน “แถลงการณกองอ านวยการแกไขสถานการณฉกเฉน” และรปแบบ “การเผยแพรแถลงการณกองอ านวยการแกไขสถานการณฉกเฉน” ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจ คอ การใชเนอหาสารทเปนการสอสารเชงวจนะใชภาษาพดทผรบสารเขาใจไดงายและเปนความตองการของประชาชน

ประเดนท 2 เรยกรองใหทกฝายสามคคกน

“เรยกรองใหทกฝายสามคคกน” เปนเนอหาสารทสมภาษณพลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผบญชาการทหารสงสด มเนอหาสารทหมายถง การเรยกรองใหทกฝายสามคคกนปกปอง สถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย เพอความสงบรมเยนของคนไทยทกคนเฉกเชนวถไทยในอดต รปแบบของสารมรปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณพลเอกทรงกตต จกกาบาตร”

...ประเทศไทยมเอกราชคกบคนไทยมาชานาน โดยสถาบนหลกของชาต สถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย เปนสงทเราหวงแหนและปกปองไวเพอเราคนไทยทกคน จะไดอย กนอยางสงบรมเยน ดวยสนต เฉกเชนวถไทยสงบสขในอดตทผานมา5 “การชมนมของ นปช. และความสามคคของคนในชาต” เปนเนอหาสารทสมภาษณ

รศ.ดร.ปารชาต สถาปตานนท ทปรกษาคณะกรรมการปฏบตการจตวทยาแหงชาต มเนอหาสารทหมายถง การเรยกรองใหคนไทยมสตและใชวจารณญาณในการตดสนใจเขารวมการชมนม ของ นปช. เปนคนไทยดวยกนตองใหอภยกน และค านงถงประโยชนของสวนรวมเปนทตง รปแบบของสารเปน “สปอตเสยงสมภาษณ รศ.ดร.ปารชาต สถาปตานนท”

“ฝากขอคดสดทายไวเนนย าตลอด คอ การมสตและใชวจารณญาณในการตดสนใจ หรอแมแตการเสนอความคดใหกบผ อน เพราะในชวงวกฤตถามากคนยงมากความเรายงทะเลาะกน ไมมอะไรทจะเปนผลดกบใครเลย

5 สปอตเสยงสมภาษณพลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผบญชาการทหารสงสด ออกอากาศทางสอวทยของกองทพวนท 13

เมษายน พ.ศ. 2552.

78

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

...เราควรมองไปขางหนายงไงเรากเปนคนไทยดวยกน ความคดเหนตางๆ เรามค าๆ หนงคอ การใหอภย ปลอยวาง มาใชใหเปนประโยชนกบสถานการณจรงๆ ทเราก าลงเผชญอย

... เรามหนาทใชชวตอยางมสต และตอจากวนนเปนตนไปเราตองท าความเขาใจกบคนทมความคดแตกตาง ขณะเดยวกนเรากไมยดตดกบความคดของตวเราวาความคดของเรานนถก แตเราตองค านงถงประโยชนของสวนรวมเปนทตง”6 “ทกคนคอคนไทย” เปนเนอหาสารทสมภาษณพลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผบญชาการ

ทหารสงสด มเนอหาสารทหมายถง การเรยกรองใหทกฝายสามคคกน รปแบบของสาร (Message) มรปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณพลเอกทรงกตต จกกาบาตร

“คนไทยรหนาทของความเปนคนไทยทจะพฒนาประเทศ สรางความเจรญใหประเทศชาตทเรารก เราทกคนรวมกนบอกวาเรารกประเทศไทย เรารกชาต เรายดถอองคพระมหากษตรยเหนอสงอนใด เรามหนาททจะปกปอง เราตองท าอยางนน”7

“เรยกรองใหทกฝายสามคค ยดมนในกฎหมาย”8 “การท าใหบานเมองมความสงบเรยบรอย ทกฝายตองแสดงออกอยาง

เดนชด ใหเหนถงการยอมรบหลกการของการอยรวมในสงคมอยางสนต”9 “ไทยทงผอง ลวนพนองกน” ขอความสน ตววง วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2552”10 “ประชาชนสวนใหญเขาใจปญหาทเกดขนในบานเมอง ด าเนนชว ต

ตามปกตไมเขาไปยงเกยวกบการชมนมตอตานเพราะตองการเหนบานเมองสงบ”11 บรบทเปนการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ในขณะทม

การชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) เพอขบไลรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ มการลอมท าเนยบรฐบาล และมการกอจลาจลในกรงเทพฯ

6 สปอตเสยงสมภาษณ รศ.ดร.ปารชาต สถาปตานนท ทปรกษาคณะกรรมการปฏบตการจตวทยาแหงชาต ออกอากาศ

ทางสอวทยของกองทพ วนท 9-10 เมษายน พ.ศ. 2552. 7 สปอตเสยงสมภาษณ พลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผบญชาการทหารสงสด ออกอากาศทางสอวทยของกองทพวนท

17 เมษายน พ.ศ. 2552. 8 ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศนทกชอง วนท 9 เมษายน พ.ศ. 2552. 9 ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศนทกชอง วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2552. 10 ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศนทกชอง วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2552. 11 ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศนทกชอง วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2552.

79

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ความหมายโดยอรรถหรอความหมายโดยตรง หมายถง เรยกรองใหทกฝายสามคคกน ปกปอง สถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย เพอความสงบรมเยนของคนไทยทกคนเฉกเชนวถไทยในอดต

ความหมายโดยนยหรอความหมายแฝง หมายถง การควบคมสถานการณการกอความไมสงบใหกลบสสภาวะปกตโดยเรวทสด และขอใหประชาชนใชวจารณญาณในการตดสนใจเขารวมการชมนมของ นปช. ซงเกดจากความสมพนธระหวางตวหมายคอ การเรยกรองใหทกฝายสามคคกน ปกปอง สถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย เพอความสงบรมเยนของคนไทยทกคนเฉกเชนวถไทยในอดต กบตวหมายคอ การยตการชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.)

รปแบบของสารเปน “สปอตเสยงสมภาษณพลเอก ทรงกตต จกกาบาตร” และรปแบบ “สปอตเสยงสมภาษณ รศ.ดร.ปารชาต สถาปตานนท” ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศน ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจคอ การใชเนอหาสารทเปนการสอสารเชงวจนะใชภาษาพดทผรบสารเขาใจไดงายและเปนความตองการของประชาชนทอยากเหนประเทศชาตสงบ

ประเดนท 3 ชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ

“ผลกระทบตอเศรษฐกจจากการชมนมของกลมคนเสอแดง” เปนเนอหาสารทสมภาษณนายสนต วลาศศกดานนท นายกสมาคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย มเนอหาสารทหมายถง การเรยกรองใหทกฝายหนหนาเขาหากนเพอหาทางออกใหกบประเทศ รปแบบของสาร (Message) มรปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณนายสนต วลาศศกดานนท”

“ขอเรยกรองทกฝายหนหนาเขาหากน เพอหาทางออกใหกบประเทศ เนองจากสถานการณปจจบน สงผลกระทบตอความเชอมนของนกลงทนตางประเทศ”12 “การชมนมกบความเสยหายทางเศรษฐกจ” เปนเนอหาสารทสมภาษณดร.ธนวรรธ พล

วชย คณบดคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย มเนอหาสารทหมายถง การชมนมทางการเมองนจะท าใหเศรษฐกจถดถอย จงเรยกรองใหทกฝายหนหนาเขาหากนและใชกรอบของสภาเปนตวตงเพอหาทางออกใหกบประเทศ รปแบบของสาร (Message) มรปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณดร.ธนวรรธ พลวชย”

12 สปอตเสยงสมภาษณ นายสนต วลาศศกดานนท นายกสมาคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย ออกอากาศทางสอวทย

ของกองทพ วนท 10 เมษายน พ.ศ. 2552.

80

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

“ถาสมมตยงมเหตการณแบบนเกดขนอย เศรษฐกจไทยอาจจะมสญญาณของการถดถอย คอ เศรษฐกจจะตดลบมาก และกวาจะฟนตวไดมนจะชา และจะท าใหเกดปญหาของการวางงาน เกดการสญเสยกบเศรษฐกจคอนขางแรง เพราะฉะนนเชอวาทกฝายคงจะตองหนหนาเขาหากน และใชกรอบของสภาพเปนตวตง และใชเงอนไขของสภาเปนตวชวดทางธนาคาร”13

“ดร.ธนวรรธ พลวชย คณบดคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย เผยเศรษฐกจไดรบผลกระทบอยางหนก อาจสงผลใหไทยตองเผชญกบสภาวะเศรษฐกจถดถอยอยางรนแรง ขอใหทกฝายยตความขดแยง”14

“นายสนต วลาศศกดานนท นายกสมาคมอตสาหกรรมแหงประเทศไทย เรยกรองทกฝายหนหนาเขาหากนเพอหาทางออกใหกบประเทศ เนองจากสถานการณปจจบนสงผลกระทบตอความเชอมนของนกลงทนตางประเทศ”15

“นายชชวาล ศภชนานนท นายกสมาคมโรงแรมไทยภาคตะวนออก เผยเหตการณทเกดขนสงผลลบตอภาพลกษณเมองพทยา วอนทกฝายยตความขดแยงโดยเรว กอนสงผลกระทบรนแรงจนยากทจะเยยวยา”16

บรบทเปนการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ในขณะทมการชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) เพอขบไลรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ มการลอมท าเนยบรฐบาล และมการกอจลาจลในกรงเทพฯ

ความหมายโดยอรรถหรอความหมายโดยตรง หมายถง ผลกระทบตอเศรษฐกจจากการชมนมของกลมคนเสอแดง สงผบกระทบตอความเชอมนของนกลงทนตางประเทศ

ความหมายโดยนยหรอความหมายแฝง หมายถง การควบคมสถานการณการกอความไมสงบใหกลบสสภาวะปกตโดยเรวทสด และขอใหทกฝายน าความขดแยง ซงเกดจากความสมพนธระหวางตวหมายคอ ผลกระทบตอเศรษฐกจจากการชมนมของกลมคนเสอแดง สงผบกระทบตอความ

13 สปอตเสยงสมภาษณ ดร.ธนวรรธ พลวชย คณบดคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยหอการคาไทย ออกอากาศทางสอ

วทยของกองทพ วนท 12 เมษายน พ.ศ. 2552. 14 ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศนทกชอง วนท 12 เมษายน พ.ศ. 2552. 15 ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศนทกชอง วนท 12 เมษายน พ.ศ. 2552. 16 ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศนทกชอง วนท 12 เมษายน พ.ศ. 2552.

81

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เชอมนของนกลงทนตางประเทศ กบตวหมายคอ การยตการชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.)

รปแบบของสารมรปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณนกวชาการและผทมชอเสยง” และรปแบบขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศน ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจ คอ การใชเนอหาสารทเปนการสอสารเชงวจนะใชภาษาพดทผรบสารเขาใจไดงายและเปนความตองการของประชาชนทอยากเหนประเทศชาตสงบ

ประเดนท 4 การยอมรบความคดเหนทแตกตาง

“ความสงบของชาต” เปนเนอหาสารทสมภาษณพระมหาวฒชย วชรเมธ มเนอหาสารทหมายถง ความคดเหนทแตกตางกนเปนภาวะชวคราว แตสงทจะอยถาวรคอความสงบสขของประชาชนในชาตใหกบประเทศ รปแบบของสารมรปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณพระมหาวฒชย วชรเมธ”

“ความคดเหนทแตกตางกนมนเปนภาวะชวคราว คอ ทกคนมความคดเหนแตกตางกน และความคดเหนทแตกตางกนไมเกดขนตลอดไป แตเกดขนชวคราว เดยวกดบไป แตสงทจะอยถาวร คอ ความสงบสขของประชาชนในชาตของเราอนนส าคญมาก”17 “ความเหนทแตกตาง” เปนเนอหาสารทสมภาษณ ดร.นเรศ พนธะราธร จากมหาวทยาลย

รงสต มเนอหาสารทหมายถง การเรยกรองใหทกฝายยอมรบความคดเหนทแตกตางของแตละฝาย รปแบบของสารมรปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณ ดร.นเรศ พนธะราธร”

“ผมเชอวาปญหาทเกดขนตอนนเปนปญหาของความคดเหนทแตกตาง ซงจรงๆ แลวความคดเหนทแตกตางนนมมานานแลว เพยงแตวาสมยกอน ความคดเหนทแตกตางเราสามารถทจะยอมรบความคดเหนของแตละคนได ตอนนความคดเหนทแตกตาง มนคอคนละฝาย มนท าใหเกดเสยเลอดเสยเนอ18 “ความขดแยงของคนไทย” เปนเนอหาสารทสมภาษณ อ.จนทนา วงศค า จากโรงเรยน

หางฉตร จ.ล าปาง มเนอหาสารทหมายถง การเรยกรองใหทกฝายท าใหบานเมองเราอยรอดปลอดภย และนกถงสวนรวม รปแบบของสารมรปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณ อ.จนทนา วงศค า”

17 สปอตเสยงสมภาษณ พระมหาวฒชย วชรเมธ ออกอากาศทางสอวทยของกองทพ วนท 12 เมษายน พ.ศ. 2552. 18 สปอตเสยงสมภาษณ ดร.นเรศ พนธราธร จากมหาวทยาลยรงสต ออกอากาศทางสอวทยของกองทพ วนท 13

เมษายน พ.ศ. 2552.

82

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

“ทจรงแลวความคดเหนไมตรงกนอาจไมใชเรองส าคญ แตจะท าอยางไรใหบานเมองเราอยรอด ปลอดภย เราผานเหตการณมาหลายอยาง พอมาถงตรงนบานเราเรมเยนแลวแตเรากลบมาขดแยงกนเอง ฉะนนอยากใหทกคนไดคดสก นดวาเราท าไปแลวสวนใหญสวนรวมใครเสยหาย”19 “การเคารพความแตกตางซงกนและกน” เปนเนอหาสารทสมภาษณ ดร.สรนทร พศ

สวรรณ เลขาธการอาเซยน มเนอหาสาระทหมายถง การเรยกรองใหทกฝาย เคารพในความแตกตางชงกนและทน และหาทางออกของปญหารวมกน รปแบบของสารม

รปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณ ดร.สรนนทร พศสวรรณ” “ผมพยายามทจะพด ให ทกคนเคารพในความแตกตางซงกนและกน ม

ขนตธรรมตอกน อยาเหนอกฝายหนงเปนศตรตลอดเวลา ควานเหนไมตรงกนไมไดหมายถง วาเราอย รวมกนไมได ท างานดวยกนไมได เราหาทางออกใหกบปญหาทใหญกวาไดหากเรายอมรบ”20 บรบทเปนการสอสารทางการเมอของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ในขณะทม

การชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) เพอขบไลรฐบาลนายอภสทธ เวชาชาชวะ มการลอมท าเนยบรฐบาล และมการกอจลาจลในกรงเทพฯ

ความหมายโดยอรรถหรอความหมายโดยตรง หมายถงการเรยกรองใหทกฝายยอม รบความคดเหนทแตกตางของแตละฝาย

ความหมายโดยนยหรอความหมายแฝง หมายถง การควบคมสถานการณการกอความไมสงบใหกลบสสภาวะปกตโดยเรวทสด และขอใหทกฝายยอมรบความคดเหนทแตกตางของแตละฝาย ซงเกดจากความสมพนธระหวางตวหมายคอ การเรยกรองใหทกฝายยอมรบความคดเหนทแตกตางของแตละฝาย กบตวหมายถงคอ การยตการชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.)

19 สปอตเสยงสมภาษณ อ.จนทนา วงศค า จากโรงเรยนหางฉตร จ.ล าปาง ออกอากาศทางสอวทยของกองทพ วนท 14

เมษายน พ.ศ. 2552. 20 สปอตเสยงสมภาษณ ดร.สรนทร พศสวรรณ เลขาธการอาเซยน ออกอากาศทางวทยของกองทพ วนท 20 เมษายน

พ.ศ. 2552.

83

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

รปแบบของสารมรปแบบเปน “สปอตเสยงสมภาษณนกวชาการและผมชอเสยง” ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจ คอ การใชเนอหาสารทเปนการสอสารเชงวจนะใชภาษาพดทผรบสารเขาใจไดงาย และเปนความตองการของประชาชน อยากเหนประเทศชาตสงบ

ประเดนท 5 การนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมาปฏบต “การท าใหบานเมองคงอยน เปนงานทยากล าบากเพราะวาคนทอยในประเทศยอมตองม

ความขดแยงกนบาง เหมอนในครอบครวอยใกลชดกน กอาจขดแยงกนได แตวาเมออยในครอบครวเดยวกนคอประเทศชาตกเปนครอบครวใหญตองรจกอภยและรจกปรองดองกนใหด”21

“ทหารกตาม พลเรอนกตาม ตองสามคคเหมอนขาของเราทจะตองสามคคกน หมายความวา กาวไปขางหนาแลวอกกาวหนงกยนขางหลง และเมอยนขางหลงเรยบรอยแลวกกาวไปขางหนาอกขาง อนนสามารถเดนไดแลวไมหกลม ซงถาไมสามคคกนกบอกแลววาประเทศชาตจะประสบความหายนะ การท านบ ารงประเทศชาตนน มใชหนาทของผหนงผใดโดยเฉพาะ หากเปนภาระความรบผดชอบของคนไทยทกคนทจะตองขวนขวายกระท าหนาทของตนใหดทสด เพอธ ารงรกษาและพฒนาชาตบานเมองใหเจรญมนคงและผาสกรมเยน”22

“จงรกษาความสามคคและจตใจอนดนไวใหมนคง แลวพยายามเรงรดปฏบตสรรพกจการงานใหประสานสอดคลองและเกอกลกนดวยความสจรต บรสทธใจ และดวยความไมประมาท โดยยดเอาประเทศชาตและประโยชนสวนรวมเปนจดหมายสงสด”23

บรบทเปนการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ในขณะทมการชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.) เพอขบไลรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ มการลอมท าเนยบรฐบาล และมการกอจลาจลในกรงเทพฯ

ความหมายโดยอรรถหรอความหมายโดยตรง หมายถง การนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพรพะเจาอยหวฯ มาปฏบต

21 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอ 30 สงหาคม พ.ศ. 2514 ขอความสน ตววง ออกอากาศทาง

สอโทรทศนทกชอง วนท 21 เมษายน พ.ศ. 2552. 22 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศนทกชอง วนท 22

เมษายน พ.ศ. 2552. 23 พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ขอความสน ตววง ออกอากาศทางสอโทรทศนทกชอง วนท

24 เมษายน พ.ศ. 2552.

84

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ความหมายโดยนยหรอความหมายแฝง หมายถง การควบคมสถานการณการกอความไมสงบใหกลบสสภาวะปกตโดยเรวทสดและขอใหทกฝายนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาท สมเดจพระเจาอยหวฯ มาปฏบต ซงเกดจากความสมพนธระหวางตวหมายคอ การนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ มาปฏบต กบตวหมายถงคอ การยตการชมนมของกลมแนวรวมประชาธปไตยตอตานเผดจการแหงชาต (นปช.)

รปแบบของสารมรปแบบเปน “รปแบบขอความสน ตววงทางสถานโทรทศน” ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจคอ การใชเนอสารทเปนการสอสารเชงวจนะใชภาษาพดทรบสารเขาใจไดงาย และเปนความตองการของประชาชนทอยากเหนประเทศชาตสงบ

สรป กลยทธเกยวกบเนอหาสารในการสอสารทางการเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวา

ทหารใชเนอหาสารทชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตอง และชดเจน เรยกรองใหทกฝายสามคคกน ชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ การยอมรบความคดเหนทแตกตาง และนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมาปฏบต

โดยมรปแบบเปน แถลงการณ การใหสมภาษณตอสอมวลชน จดท าสปอตเสยงออกอากาศทางสถานวทย และจดท าขอความสน ตววงทางสถานโทรทศน

ส าหรบปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจ คอ การใชเนอหาสารทเปนการสอสารเชงวจนะโดยใชภาษาพดทผรบสารเขาใจไดงาย เปนขอเทจจรงและมเหตผลประกอบเพยงพอ

ท งน เนอหาและรปแบบของสารจะผานการกลนกรองจากชดปฏบตขาวสาร (IO) ของกองทพกอน

กลยทธเกยวกบชองทางการสอสาร (channel) ในการสอสารทางการของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 วนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552

จากการศกษากลยทธเกยวกบชองทางการสอสารในการสอสารการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 วนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวาทหารมกลยทธเกยวกบชองทางการสอสารดงน

- การใชชองทางการสอสารทหารสอสารมวลชน วธการสอสารคอ พลเอกทรงกตต จกกาบาตร ผ บญชาการทหารสงสด ใหขาวตอ

สอสารมวลชน เรอง “การออกแถลงการณของ ผบ.ทสส./ผอ.กอฉ.” เพอสอสารและชแจงความเขาใจ

85

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ใหกบคนในชาตไดเขาใจอยางถองแทในสถานการณภายในประเทศทก าลงเผชญและ กอฉ. จะน าความสงบกลบมาโดยเรวทสด เทคนคการสอสารคอ ใชสอโทรทศนรวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทยซงเขาถงผรบสารไดเปนจ านวนมาก

วธการสอสาร คอ ขอความรวมมอสอมวลชนในการน าเสนอขาวสารทถกตองและตรงกบขอเทจจรงไปสประชาชนทวไป เพอหวงผลในความรวมมอและการสนบสนนประชาชน โดยเชญสอมวลชนมาประจ าอยทกองบญชาการกองทพไทย ทง สอโทรทศน สอวทย สอสงพมพ และสออน ๆ จงสามารถถายทอดขาวสารไดในทนท (real time) เทคนคการสอสารน าเสนอขาวสารฝายตน และควบคมการท าขาวของฝายตรงขาม

“เราสามารถใชโทรทศนรวมการเฉพาะกจออกไดทกชองอยแลว เรามรถถายทอดและสอมวลชนทกสอมาอยทกองบญชาการกองทพไทย เราสามารถถายทอดขอมลขาวสารจากกองบญชาการกองทพไทยไดในทนท (real time)”24

- การใชชองทางการสอสารทางสอวทยของกองทพ วธการสอสาร คอ ผลตสอ/บทความออกอากาศใน “ขาวตนชวโมง” ของส านกขาวไอ เอน

เอน ทางสถานวทย วส. 101 และ วส. ของ นทพ. เพอเผยแพรบทความค าสมภาษณ สารคด และบทเพลง เพอชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรงถกตองและชดเจน เรยกรองใหทกฝายสามคคกน ชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ และยอมรบความคดเหนทแตกตาง เทคนคการสอสาร คอ การน าเสนอซ าหลายๆ ครง

วธการสอสาร คอ ผลตสอ/บทความออกอากาศในรายการ “ใจถงใจ” รายการ “เปดคลนคยขาว” ทางสถานวทยเครอขาย บก.ทท. ไดแก วส.909 วส.919 และ วส.912 วส.921 และ วส.934 เพอเผยแพรบทความ ค าสมภาษณ และบทเพลง ชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตองและชดเจน เรยกรองใหทกฝายสามคคกน ชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ และยอมรบความคดเหนทแตกตาง เทคนคการสอสารคอ การน าเสนอซ าหลายๆ ครง

“เรามสถานวทย วส.101 และ วส.ของ นทพ. ในสวนของเหลาทพกจะมสถานวทยของเขา เราใชชองพวกนใหเกดประโยชนในการเผยแพรบทความ ค าสมภาษณ สารคด และบทเพลง โดยเฉพาะรายการ “ใจถงใจ” ออกคอนขางบอย รวมทง เราใชสอมวลชนสายทหาร ทคอนขางม

24 สมภาษณ สทธย มากกญชร. วนท 2 มนาคม พ.ศ. 2553.

86

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ความสมพนธทดกบเราชวยเผยแพรประชาสมพนธอกทางหนง ทงขอความสน ตววง สปอต และสงพมพเพอใหประชาชนรบทราบ รบร และขาใจวาเหตการณทเกดขนทถกตองเปนอยางไร”25

- การใชชองทางการสอสารทางสอโสตทศน วธการสอสาร คอ ขอความรวมมอโทรทศนทกชองเผยแพรขอความส น ตววง เพอ

เรยกรองใหทกฝายสามคคและยดมนในกฎหมาย ชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ และนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ มาปฏบต เทคนคการสอสารคอ น าเสนอซ าหลายๆ ครง

วธการสอสาร คอ จดอภปรายหรอเสวนาทางโทรทศนโดยก าหนดหวขอการอภปราย และประเดนทอยในความสนใจและเปนทสงสยของประชาชน และเปดโอกาสใหซกถาม แสดงความคดเหนได

ทงนเพอเรยกรองใหทกฝายสามคคและยดมนในกฎหมาย ชใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ และนอมน าพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ มาปฏบต เทคนคการสอสารคอ กระตนใหผรบสารใชความคดพจารณาเหตผลและหาขอสรปดวยตนเอง

การใชชองทางการสอสารทางสออเลกทรอนกส ทาง Website บก.ทท. วธการสอสาร คอ จดท าตววง “ความคบหนาของรฐบาลในการคลคลายสถานการณ ตางๆ” Link ไปย งข าวประชาสมพน ธของส านกงานโฆษกประจ าส านกนายกรฐมนตรท Website รฐบาลไทย (www.thaigov.go.th) เพอชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตอง ชดเจน เทคนคการสอสาร คอ การใชสอททนสมย

“เราลงขอมลทาง Website บก.ทท. ตลอด เพอใหประชาชนรบทราบขอมล รวมทง เปด Webbord เพอสอสารและตอบโตขาวสารอยางตอเนอง”26 - การปดสถานโทรทศนระบบดาวเทยมดสเตชน วธการสอสาร คอ การปดสถานโทรทศนระบบดาวเทยมของฝายตรงขาม การสอสาร คอ

การควบคมการเผยแพรขอมลขาวสารของฝายตรงขาม ทงน วนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 ตงแตเวลา 12.00 น. สถานโทรทศนระบบดาวเทยมดสเตชน ทถายทอดสดการเคลอนของมวลชนเสอแดงยตการเผยแพรภาพออกอากาศ

25 สมภาษณ สทธย มากกญชร. วนท 2 มนาคม พ.ศ. 2553. 26 สมภาษณ สทธชย มากกญชร. วนท 2 มนาคม พ.ศ. 2553

87

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ตอมาเวลา 14.15 น. กลบมาเผยแพรภาพอกครง แตไมนานนกกถกตดสญญาณโดยหนาจอเขยนขอความไววา “ขออภยทางสถานดาวเทยมไทยคมมความจ าเปนตองตดสญาณดสเตชนตามค าสงของรฐบาลใน พ.ร.ก. ฉกเฉน” หลงถกตดสญญาณมาแลวครงหนงเมอวนท 12 เมษายน พ.ศ. 2552 ซงนายสาธต วงศหนองเตย รฐมนตรประจ าส านกรฐมนตร กลาววา

“เปนการด าเนนการของสถานดาวเทยมไทยคม เนองจากมการแพรภาพระดมใหเกดความรนแรง ทผานมาไทยคมบอกวากลมคนเสอแดงเฝาอยไมกลาปด แตวนนไดสงก าลงเจาหนาทไปดแลในพนทลาดหลมแกวแลว หากสอใดปลกปนใหเกดความแตกแยกกจ าเปนตองท า”27 - การสงทหารลงพนททกต าบลทวประเทศในฐานะสอบคคล วธการสอสาร การสงทหารลง

พนททกต าบลทวประเทศ เพอชแจงท าความเขาใจกบผน าชมชนและประชาชนทวไป แลวเพอลดความขดแยงทางการเมอง รวมทงเพอใหประชาชนสนบสนนฝายทหาร

โดยใหการสอสาร คอ การสอสารสองจงหวะผานผน าทางความคดและการสอสารโดยตรงกบประชาชน ทงน พลเอกอนพงษ เผาจนดา กลาวทกองบญาการกองทพบกเมอวนท 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2552 ถงกรณ พลโทดาวพงษ รตนสบรรณ ผชวยเสนาธการทหารบกฝายยทธการ ลงพนทท าความเขาใจกบประชาชนในพนทภาคอสานเกยวกบการสลายการชมนมกลมคนเสอแดงวา

“สงทกองทพกงวล คอ ความไมเขาใจของกระแสขาวลอทเกดขนออกไปจากศนยกลางของประเทศ คอ จากกรงเทพฯ กระแสขาวตาง ๆ จะผดเพยนไปและถกตอง ความไมเขาใจของคนจะน ามาซงความคบของทางจตใ และเกดปญหาขนมาในการแสดงออกทางการเมอง จะท าใหเกดความไมเรยบรอย กองทพบกจะชแจงใหฟงวาเหตการณเกดขนมาอยางไร และเราปฏบตอยางไร โดยใหผ ทเกยวของไมวาจะเปนระดบของฝายเสนาธการหรอฝายผปฏบต หรอพลทหารทอย ในพนทไปเรยนชแจงใหกบประชาชนหรอผน าทองถนเขาใจ เพอสรางความเขาใจทถกตองวากองทพไดด าเนนการไปอยางไร สวนคนทไมเขาใจในสงทกองทพชแจงกไมเปนไร เพราะจตใจเรองความเขาใจเราไปบงคบใครไมได แตจะเอาความจรงไปชแจงใหฟงคงจะไดผลในสวนทคนเขาใจ

27 “พล.ปตอ.คมไทยคมตดดสเตชน.” มตชน (14 เมษายน 2552). น. 5

88

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

สวนทคนจะพยายามไมเขาใจคงจะมชองทไดพดคยกบเรา ตนไมถอวาเสยโอกาสและถอเปนสงทด”28 สรป กลยทธเกยวกบชองทางการสอสารในการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤต

ทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวา ทหารใชกลยทธเกยวกบชองทางการสอสาร (Channel) ทหลากหลายเพอใหเขาถงกลมเปาหมาย ไดแก การใชชองทางการสอสารทางสอสารมวลชนดวยการแถลงขาวตอสอมวลชนและความรวมมอสอมวลชนในการน าเสนอขาวสารทถกตอง การใชชองทางการสอสารทางสอวทยของกองทพดวย การผลตสอ/บทความออกอากาศใน “ขาวตนชวโมง”

รวมทงผลตสอ/บทความออกอากาศในรายการ “ใจถงใจ” รายการ “เปดคลนคยขาว” การใชชองทางการสอสารทางสอสารทางสอโทรทศนดวยการขอความรวมมอโทรทศนทกชองเผยแพรขอความสน ตววง

และจดอภปรายหรอเสวนาทางโทรทศน และการใชชองทางการสอสารทางสออเลกทรอนกส ทาง Website บก.ทท. การปดสถานโทรทศนระบบดาวเทยมดสเตชน และการสงทหารลงพนททกต าบลทวประเทศในฐานะสอบคคล ท งนปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจคอ ใชชองทางการสอสารทหลากหลายท าใหเขาถงผรบสารไดจ านวนมาก

กลยทธเกยวกบผรบสาร (Receivers) ในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552

จากการศกษากลยทธเกยวกบผรบสารในการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวา ทหารมกลยทธเกยวกบผรบสารดงน

- ก าหนดกลมเปาหมายผรบสาร (Receivers) แบงอกเปน 5กลมเปาหมาย ดงน กลมเปาหมายในประเทศ ไดแก ประชาชน เยาวชน นสต นกศกษา นกวชาการ

ขาราชการ กลมศาสนา และสอมวลชน กลมนกธรกจนกลงทนจากตางประเทศและกลมทตานทตตาง ๆ ทอยในประเทศไทย กลมผชนม กลมองคกรตางๆ กลมผเรยกรอง กลมผเสยผลประโยชนและครอบครวผ

ชมนม

28 “ผบ.ทบ. สงทหารแจงสลายมอบ.” มตชน (2 พฤษภาคม 2552). น. 14.

89

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

กลมสอมวลชนในประเทศ กลมเปาหมายตางประเทศ (ประชาชนทอยในตางประเทศ สอมวลชนตางประเทศ,

องคการระหวางประเทศ) “เราแบงกลมผ รบสารเพอใหขาวสารถงผ รบสารทแตกตางกน โดยผ รบสารจะรบสารจากสอทแตกตางกนไป เชน สอโทรทศน สอวทย สอสงพมพ ซงแบงกลมผ รบสารในตวอยแลว ซงชดปฏบตการขาวสาร (IO) ของกองทพไทยจะตองเลอกผลตเนอหาสารทเหมาะกบผ รบสารในแตละกลมดวย”

กลมเปาหมายในประเทศ ไดแก ชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนชแจงใหประชาชนไดทราบถงแนวทาง การแกไขปญหาของภาครฐ และใหการสนบสนนการปฏบตงานของเจาหนาท และรณรงคใหทกฝายเหนประโยชนของชาตเปนส าคญและรวมมอเปนพลงในการสรางใหเกดความสามคคและลดความขดแยง กลมนกธรกจลงทนจากตางประเทศและกลมทตานทตตางๆ ทอยในประเทศไทย ไดแก เชญทตมารบทราบสถานการณและแนวทางการแกไขปญหาของรฐบาล และจดใหผน าภาคเอกชนของไทยไดแสดงออกผานสอมงสรางความมนใจในสถานะของประเทศ กลมผชมนม กลมองคกรตางๆ กลมผเรยกรอง กลมผเสยผลประโยชนและครอบครวผ ชมนม ไดแก เจาหนาทรกษาความสงบในพนทชมนมตองปฏบตดวยความละมนละมอมตามกระบวนการกฎหมายจากเบาไปหาหนก และรายงานขอเทจรงเกยวกบการสญเสยการจบกม การด าเนนการทกขนตอนอยางละเอยดไมซอนเรน กลมสอมวลชนในประเทศไทย ไดแก ขอความรวมมอจากสอมวลชนในการเสนอขาวและความคดเหนอยงเปนจรง จดตงศนยประสานงานหรอใหบรการขอมลขาวสารทถกตอง รวดเรว จดท าเอกสารขาวชแจงสถานการณทเกดขนอยางตอเนอง และแตงตงโฆษกเพอชแจงและตอบขอซกถามแกประชาชน กลมเปาหมายตางประเทศ (ประชาชนคนไทยทอยในตางประเทศสอมวลชนตางประเทศ และองคการระหวางประเทศ) ไดแก จดท าเอกสารขาวชแจงเผยแพรทางวทยและโทรทศน และชแจงและตอบโตตอการน าเสนอขาวสารทคลาดเคลอนหรอบดเบอน ทงน ปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจ คอ ก าหนดกลมเปาหมายผรบสาร (Receiver) แบงออกเปน 5 กลมเปาหมาย และก าหนดวธการสอสารทางการเมองตอกลมเปาหมายใหเหมาะสม

90

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

สรป กลยทธเกยวกบผรบสารในการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวา ทหารก าหนดกลมเปาหมายผรบสาร (Receiver) แบงออกเปน 5 กลมเปาหมาย ไดแก กลมเปาหมายในประเทศ กลมนกธรกจนกลงทนจากตางประเทศและกลมทตานทธตตางๆ ทอยในประเทศไทย

กลมผชมนมตางๆ กลมสอมวลชนในประเทศ และกลมเปาหมายตางประเทศ รวมท งก าหนดวธการสอสารทางการเมองตอกลมเปาหมายผรบสารใหเหมาะสม ทงนปจจยทท าใหการสอสารของทหารประสบผลส าเรจคอ ก าหนดกลมเปาหมายผรบสารและก าหนดวธการสอสารทางการเมองตอกลมเปาหมายใหเหมาะสม

ผลของการสอสารทางการเมองของทหาร (Effect) ในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552

จากการศกษาเกยวกบ ผลของการสอสารทางการเมองของทหาร (Effect) ในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวา

ผลของการสอสารทางการเมองของทหารจากการแถลงขาวของผ น ากองทพตวบท (Text)/เนอหสาร (Message) คอ “ชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนอยางเปนจรง ถกตอง และชดเจน” ความหมายโดยอรรถหรอความหมายโดยตรงคอ “ทหารจะด าเนนการทกวถทางทจะท าใหสถานการณตางๆ ซงเกดความไมสงบนน กลบสความสงบโดยเรวทสด (การรกษาความสงบเรยบรอยใหบานเมอง)

และขอความรวมมอจากประชาชน ใหเขาใจถงสถานการณและใหความรวมมอกบทางราชการ” ความหมายโดยนยคอ “เปนการควบคมสถานการณการกอความไมสงบใหกลบสภาวะปกตโดยเรวทสด (การสลายการชมนมกลม นปช.) และสนบสนนรฐบาลนายอภสทธ เวชชาชวะ ใหบรหารประเทศตอไปได” มดงน

ศ.ดร.ลขต ธรเวคน อาจารยวทยาลยสอสารการเมอง มหาวทยาลยเกรก มความเหนเกยวกบเรองนวา

“การสอสารางการเมองของทหาร ในภาวะวกฤตทางการเมองไทย ดวยการเปนกลไกหรอเครองมอของรฐบาล” ในวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 แสดงใหเหนวาทหารสอสารใหประชาชนทราบวา ทหารเขามาแกไขสถานการณทางการเมองใหกลบสภาวะปกตตามทรฐบาลมอบหมาย เรยกรองใหทกฝายสามคคคกน และชใหเหนผลกระทบตอ

91

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เศรษฐกจ ซงถอวา ฝายทชมนมประทวงไดสญเสยความชอบธรรมจากการกอจรลาจลขนในบานเมอง”29

พนอก ดร.วรชาต ปาลกะวงศ ณ อยธยา อาจารยประจ าวทยาลยการทพ มความเหนเกยวกบเรองนวา

“ทหารพยายามใชสอสารมวลชนเพอสอสาร และชแจงท าความเขาใจใหกบคนในชาตไดเขาใจสถานการณภายในประเทศทก าลงเผชญอย พยายามสรางความชอบธรรมใหกบทหาร ในการเขาไปควบคมสถานการณ และจะน าความสงบกลบมาโดยเรวทสด และสอสารใหประชาชนทราบวาทหารไมไดใชกระสนจรงในการควบคมฝงชน รวมทง ใหชอง 11 ไปออกอกาศซ า และสอมวลชนอนๆ กเอาไปขยายผลตอท าใหประชาชนเขาใจ

สถานการณทเกดขน และท าใหทหารสามารถควบคมสถานการณได”30 ในขณะทพนเอกสทธชย มากกญชร โฆษกกองบญชาการกองทพไทย มความเหนเกยวกบ

เรองนวา “เราเปดสายดวน call center เพอใหประชาชนโทรเขาเพอทจะดผลตอบรบจาก

ประชาชน (effect) ซงผลตอบรบทดทสด คอ โทรทศนรวมการเฉพาะกจแหงประเทศไทย เพราะออกอากาศพรอมกนทกชอง ทกคนตองดและไดรบผลตอบรบคอนขางด รวมทง ขอความสน ตววงกไดผลพอสมควร ผลตอบรบจาก call center มคนสงขอมลกลบมาคอนขางมาก แตกมทง 2 ฝาย คอ ฝายทใหขอมล และฝายทตอตาน”31 นอกจากนพนเอก ดร.ทฆมพร ชลลง ผอ านวยการกองความรวมมอดานความมนคง ส านก

นโยบายยทธศาสตร ส านกนโยบายและแผนกลาโหม มความเหนเกยวกบเรองนวา “การใชสอมวลชนในหวงเวลานน ประชาชนนาจะพยายามรบฟงขอมลขาวสาร

จากสอในหลายแหลง เพอน ามาประมวลและวเคราะหใหไดขอเทจจรง เนองจากไดรบขาวสารทตางกนจากหลายแหลงโดยเฉพาะจากกลมการเมองตางขวกน...การใชสอวทย สอโทรทศน สออเลกทรอนกส ทาง Website บก.ทท. นาจะไดผลในระดบหนงในเรองของการใหขอมลกบประชาชนในจากอกแหลงหนง อยางไรกตามในหวงเวลานน ไมวาจะ

29 สมภาษณ ลขต ธรเวคน. วนท 29 ตลาคม พ.ศ. 2552. 30 สมภาษณ วรชาต ปาลกะวงศ ณ อยธยา. วนท 22 กมภาพนธ พ.ศ. 2553. 31 สมภาษณ สทธชย มากกญชร. วนท 2 มนาคม พ.ศ. 2553.

92

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เปนสอจากแหลงใดกตามไมนาจะสงผลใหเกดความเชอใจหรอความเชอถอใหแกประชาชนไดอยางสมบรณ เนองจากเนอหาสารจากแหลงตางๆ ยงมความแตกตางกนอย 32 นอกจากน ดร.สนทร สนนทชย นกวชาการอสระมความเหนเกยวกบเรองนวา

การสอสารทางการเมองของทหารในครงน ตรงตามเจตนาของทหารในการเปนกลไกหรอเครองของรฐบาลและชอบดวยกฎหมาย และสอทไดผลากทสดคอ สอโทรทศน สวนสออยางอนไดผลบางไมไดผลบางขนอยกบผ รบสารทจะเปดรบสอไหน สอบางชนดกไปไมถงประชาชนโดยเฉพาะประชาชนในชนบท”33

นอกจากนน ผศ.ดร.สดา รงกพนธ อาจารยคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย มความเหนเกยวกบเรองนวา

“ทหารมอ านาจเบดเสรจในการควบคมสอของฝายตรงขาม เชน การปดสอโทรทศน สอวทยชมชน เปนตน จงไมแปลกทประชาชนจะเชอตามททหารสอสารใหทราบ จงเปนการสอสารดานเดยวของทหารและกไดผลเพราะทหารมอ านาจควบคมสอได แตไมไดหมายความวา การสอสารทางการเมองของทหารจะมประสทธภาพหรอไม”34 นอกจากนนอกพนเอก ดร.นเรศ วงศสวรรณ ผอ านวยการกองการศกษายทธศาสตร ศนย

ศกษายทธศาสตร สถาบนวชาการปองกนประเทศ มความเหนเกยวกบเรองนวา “การใชสออเลกทรอนกสทาง Website บก.ทท. ไมคอยไดผล เพราะวา ผรบสารท

ชนชอบรฐบาลกจะเชอและคลอยตามรฐบาล ในขณะทผ รบสารทไมชนชอบรฐบาลกจะไมเชอ และไมสนใจทจะเปดรบขาวสารจากรฐบาล และแสวงหาขาวสารทอยากรมากกวา”35 และพนเอกนรนดร ศรคชา ผอ านวยการกองนโยบายและแผน กรมกจการพลเรอนทหารบก

มความเหนเกยวกบเรองนวา “การใชสอสารมวลชนไดผลเปนทนาพอใจ สวนการใชสออเลกทรอนกสไดผล

นอยเพราะมวลชนของฝายตรงขามเปนมวลชนในระดบทไมเขาถงสออเลกทรอนกส

32 สมภาษณ ทฆมพร ชลลง, วนท 11 เมษายน พ.ศ. 2554. 33 สมภาษณ สนทร สนนทชย. วนท 23 กมภาพนธ พ.ศ. 2554. 34 สมภาษณ สดา รงกพนธ. วนท 23 กมภาพนธ พ.ศ. 2554. 35 สมภาษณ นเรศ วงศสวรรณ. วนท 9 กมภาพนธ พ.ศ. 2553.

93

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ส าหรบสอวทย สอโทรทศน ฝายตรงขามสนใจจะตดตามสอวทย สอโทรทศนในเครอขายของพวกตน ไมสนใจจะรบขอเทจจรงจากสอประเภทอน”36 และพนเอก ดร.ดเรก ดประเสรฐ อาจารยประจ าโรงเรยนเสนาธการทหารบก มความเหน

เกยวกบเรองนวา “การใชสอสารของทหาร ไมคอยไดผลเพราะสงคมแตกแยกอยางรนแรง ตางคน

ตางคด ดงนน ฝายทอยตรงขามจงไมเชอ37 และ รศ.ดร.สธาชย ยมประเสรฐ อาจารยภาควชาประวตศาสตร คณะอกษรศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย มความเหนเกยวกบเรองนวา “ผมคดวาในป 52 ความคดของคนมนแบงเปน 2 ฝายอยางชดเจน เปนปรากฏการณ

ใหมในสงคมไทย คนเสอเหลองกจะเชอแบบน คนเสอแดงกไมเชอความคดคนมนแบงและไมประนประนอมกน กอนหนานเราคดเหนไมเหมอนกนเรากไมตกน แตพอมาถงป 52 มนไมเปนอยางนน มนคยกนไมไดเลยจรงๆ มนคดคนละฐานคดกนคนละแบบ ระบบคดมนคนละแบบ ดงนน การสอสารทางการเมองจงประสบความส าเรจในหมคนทเชออยแลว แตไมประสบความส าเรจเลยกบคนอกดานหนง ผมคดวาเมอป 49 ยงไมแบงขนาดน แตพอป 52 นมนแบงกนจรง ความแตกแยกอนนชดเจนและไมรวมกนเลย”38 สรปผลของการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยชวงท 3 ตงแต

วนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 พบวาประชาชนเขาใจสถานการณภายในประเทศทก าลงเผชญอยและเชอมนวาทหารจะน าความสงบกลบมาได แตไมนาจะสงผลใหเกดความเชอใจหรอความเชอถอใหแกประชาชนไดอยางสมบรณ เนองจากเนอหาสารจากแหลงตางๆ ยงมความแตกตางกนอย

โดยฝายทอยตรงขามเหนวาทหารสอสารส าเรจเพราะวาทหารมอ านาจควบคมสอไมไดหมายความวาการสอสารทางการเมองของทหารมประสทธภาพหรอไม ผรบสารทไมชนชอบรฐบาลกจะไมเชอและไมสนใจทจะเปดรบขาวสารจากรฐบาล จะแสวงหาขาวสารทอยากรมากกวา จงสรปไดวา การสอสารทางการเมองของทหารประสบความส าเรจในหมคนทเชออยแลว แตไมประสบ

36 สมภาษณ นรนดร ศรคชา. วนท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2554. 37 สมภาษณ นรนดร ศรคชา. วนท 21 กมภาพนธ พ.ศ. 2554. 38 สมภาษณ สธาชย ยมประเสรฐ. วนท 5 เมษายน พ.ศ. 2554.

94

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ความส าเรจเลยกบคนอกดานหนง ทงน มการเปดสายดวน Call Center ใหประชาชนโทรเขาเพอทจะดผลตอบรบจากประชาชน

จากการน าเสนอกลยทธการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทยในชวงท 3 ตงแตวนท 31 มกราคม พ.ศ. 2552 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552 ของ พอ.สมควร สาคร จะเหนไดวาแนวคด ทฤษฎทน ามาใชในการวเคราะหขอมลสวนใหญใช “แนวคดทฤษฎ SMCR-E” และแนวคดทฤษฎเกยวกบการโนมนาวใจ การคดรวมท ง ไมวาจะกลยทธเกยวกบแนวคดเกยวกบสญญะจตวทยา และการวเคราะหเชงสญญะและศาสตรแหงการคาตามเปนหลก โดยแนวคดทฤษฎเหลานนไดน ามาใชในการวเคราะหผสงสาร เนอหาสาร ชองทางการสอสาร ผรบสาร และรวมทงผลหรอผลกระทบของการสอสาร เชนเดยวกบกลยทธเกยวกบผสงสารไมวาจะเปน

ประเดนท 1 การชแจงใหประชาชนเขาใจสถานการณทเกดขนจรงอยางถกตองชดเจน ประเดนท 2 การเรยกรองใหทกฝายสามคคกน ประเดนท 3 ใหเหนผลกระทบตอสภาวะเศรษฐกจของประเทศ ประเดนท 4 การยอมรบความคดทแตกตาง ประเดนท 5 การพรอมน าพระบรมราโชวาทของสมเดจพระเจาอยหวมาปฏบต รวมทงกลยทธเกยวกบชองทางการสอสาร (Channels) ไมวาจะเปนการใชชองทางการสอสารมวลชน การใชชองทางการสอสารทางสอวทยของกองทพ การใชชองทางการสอสารทางสอโทรทศน การใชชองทางการสอสารทางอเลกทรอนกส Website ในทศนะของผเขยนหนวยนเหนวาหาก พอ.สมควร สาคร จะใชแนวคดทฤษฎในตอนท 12.1

เชน แนวคดเกยวกบวาทกรรมและการวเคราะหวาท-กรรมมาเปน “แวน” (Theoretical Lens) กนาจะท าได อาท กรณการนอมน าพระบรมราโชวาทของสมเดจพระเจาอยหว (รชการท 9) ในฐานะเนอหาสาร ยกตวอยางขอความทวา

“ทหารกตาม พลเรอนกตาม ตองสามคคเหมอนขาของเราทจะตองสามคคกน หมายความวา กาวไปขางหนาแลว อกกาวหนงกยนขางหลง และเมอยนขางหลงเรยบรอยแลวกกาวไปขางหนาอกขาง อนกสามารถเดนไดโดยไมหกลม...” ขอความทยกตวอยางมาขางตน หากน าการวเคราะหวาทกรรม (Discourse Analysis) มา

วเคราะหกจะเหนไดวา ขอความดงกลาวคอตวบท (Texts) ทไดรบการประกอบสราง ขนมา

95

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

(Constructed) โดยใชภาคปฏบตจากวาทกรรม (Discursive Practce) ทเปนเรองของการผลต การแพรกระจายตวบทไปยงกลมเปาหมาย วาคอกลมคนในชาตทมความแตกแยก ขดแยงกนทางความคด ความเชอ คานยม ตลอดจนอดมการณ เปนตน

ขณะเดยวกนขอความทเปนพระบรมราโชวาทกอยนรปของ Metaphor หรอค าอปมาอปมยทเปนชดของความร ความจรง

และการน าขอความดงกลาวมาใชกสอดคลองกบบรบทางดานภาคปฏบตการทางสงคมและวฒนธรรมหรอ (Socio-Practice)

ขณะเดยวกนตว พ.อ.สมควร สาคร ในฐานะผวจยกไดเวลาท าการวเคราะหกลยทธการสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตในชวงเวลาททางผเขยนตดตอนมาน าเสนอกไดมการใชแนวคดทฤษฎเกยวกบการสอสารทางการเมอง แนวคดทฤษฎเกยวกบภาวะวกฤตและภาวะวกฤตทางการเมอง ตลอดรวมทงแนวคดทฤษฎเกยวกบสญญวทยาและศาสตรแหงการตความทภาษาองกฤษเรยกวา Hermenceutics ในการวเคราะหสงเคราะหขอมลตลอด

ดงนนในกรณศกษากรณน ในทศนะของผเขยนหนวยน นกศกษาทศกษาหนวยนดวยความตงใจ กจะไดประโยชนจากกรณศกษานไปประยกตใชปรากฏการณทางดานการสอสารในภาวะวกฤตไดอยางมระบบ

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.3.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.3.1 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.3 เรองท 12.3.1

96

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เรองท 12.3.2 การสอสารทางการเมองในภาวะวกฤตกรณของการ เคลอนไหวทางการเมอง: กรณของกลมหนากากขาว: พลงแหงความด

ดวยความเคารพประวตศาสตการเคลอนไหวการเมองของประชาชน งานวจยนควรบนทกไวดวยวา กอนหนาจะเกดปรากฏการณพลงมวลมหาประชาชน ทน าโดย กปปส.นน แททจรง ไดมกลมเคลอนไหวการเมองในรปองคกรตางๆ ทงทเปดเผยและปดลบจ านวนหนงซงมการแสดงออกเปนทประจกษวา ไดด าเนนการแสดงความไมพอใจและอดอดคบของใจกบระบอบทกษณและรฐบาลทายาทระบอบทกษณ รวมทงมเจตนารมณทจะพทกษปกปอง “ในหลวง” และสถาบนกษตรย ซงถกจวงจาบผานสอสงคมสาธารณะคอนขางกวางขวาง และมการเผยแพรแนวคดตอตาน “สถาบนฯ” ทงโดยทางลบและในทางเปดเผยโดยไมหว นเกรงวาจะถกด าเนนการทางกฎหมายเชนทเคยเปนมา อาจจะไมเปนธรรมเลย หากโครงการวจยนไมกลาวถงบทบาทของกลมเคลอนไหว “V For Thailand” อนเปนชอทรจกกนแพรหลายในชวงกอนหนาเกด ปรากฏการณพลงมวลมหาประชาชน เพราะสญลกษณของกลม การวจยหรองานการศกษางานชดการวจยชดนคอ “มหากาพย นาฏลลา พลงมหาประชาชน” เปนผลงานอกชดหนงของชลธชา สตยาวฒนาทไดท าการศกษาความเคลอนไหวทางการเมองของกลม กปปส. หรอคณะกรรมการประชาชนเพอการเปลยนแปลงประเทศไทยใหเปนประชาธปไตยทสมบ รณ อน มพระมหากษต รยทรงเปนพระประมข โดยทวไปงานวจย ชด น เขาลกษณะ Postmodernism Style ในสวนของระเบยบวธวจย ชลธขา สตยาวฒนา ใหใชแนวมานษยวทยา หลงสมยใหมขณะเดยวกนได มการน าแนวคดหลกๆ ของนกคดนกปรชญาตะวนตกมาใชเปนฐานคดในการวเคราะห ตความ และการกอดรหสไมวาจะเปนแนวคดเรองวาทกรรมของฟโกต วธการรอสรางของแดรรดา

97

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เปนตน* (ธญญา สงขพนธานนท. (2557). “ค าน าเสนอ: มหากาพย นาฏลลา พลงมหาประชาชน งานวจยเหนอวจยของ ศาตราจารยพเศษ ดร. ชลธชา สตยาวฒนา” ใน ชลธชา สตยาวฒนา มหากาพย นาฏลลา พลงมหาประชาชน, ส านกพมพมหาวทยาลยรงสต.) ส าหรบเรองทน ามาเสนอของแนววจยชดนคอเรอง “การเคลอนไหวของกลมหนากากขาว: พลงแหงความด” และผเขยนหนวยนน าเรองดงกลาวมาประยกตเพอชใหเหนวาในภาวะวกฤตทางการเมองทมการเคลอนไหวของกลม กปปส. กลมหนากากขาวมวธการสอสารทางการเมองอยางไร และเราสามารถน าแนวคดทฤษฎการสอสารทางการเมองทน าเสนอในตอนท 12.1 มาอธบายปรากฏการณดงกลาวไดมากนอยเพยงใด โดยทางผเขยนหนวยนขอน าผลงานของชลธชา เกยวกบเรองกลมหนากากขาวมาน าเสนอโดยมรายละเอยดโดยสงเขปดงตอไปนคอ “หนากากขาว” เมอใช “หนากาก” กบชอกลมเปนทางการนน กดลกลบแมนาสนใจ แตกไมเปนทรจกกนมากนกหากไมสบคนกนจรงๆ และกลมนกมแนวทางการเคลอนไหวแบบเจตนาทจะไมเปดเผยตวจรงและชอเสยงเรยงนามดวย ผวจยจงใหความเคารพวตถประสงคทแสดงแจงชดไวแลวน จากแนวทางทใสหนากากทกครงทมการเคลอนไหวการเมองเพอแสดงความไมพอใจรฐบาลระบอบทกษณ การวจยนจะสบคนเทาทคนไดจากหนา Face book ไมพยายามลวงลกเจาะลกหรอสาวใหถงตนตอ (ชลธชา สตยาวฒนา. (2557). “กลมหนากากขาวพลงแหงความด” ใน มหากาพย นาฏลลา พลงมหาประชาชน ส านกพมพมหาวทยาลย

รงสต.) “กลมหนากากขาว” พลงแหงความด V For Thailand39 ไดแสดงตนผานหนา Facebook วา ตนคอ กองทพประชาชน พลงแหงความด - V For Thailand [The Anonymous Thailand] ภารกจของกลมนทไดระบไวเปนทางการ คอการเชญชวนเพอนรวมกน เพอสรางสรรค “สงคมแหงความด” กลบสสงคมไทย

* ผเขยน หนวยนขอคงเชงอรรถตามตนฉบบโดยจดเรยงล าดบเชงอรรถใหมตามกรณศกษาน ธญญา สงขพนธานนท. (2557). “ค าน าเสนอ: มหากาพย นาฏลลา พลงมหาประชาชน งานวจยเหนอวจยของ ศาตราจารยพเศษ ดร. ชลธชา สตยาวฒนา” ใน ชลธชา สตยาวฒนา มหากาพย นาฏลลา พลงมหาประชาชน, ส านกพมพมหาวทยาลยรงสต. 39 คดจาก Facebook - V For Thailand: 180,099 likes; 12,578 talking about this; Joined Facebook 2511, retrieved March 2014.

98

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

แนวทางนสอดคลองกบแนวทางการวจยโครงการนโดยตรงทเนนการใช “สจจะวาจา” (Parrhesia) หรอททางโครงการวจยก าหนดชอใหเรยกงายขนวา “FRANK SPEECH” เพอใหมปฏสมพนธกบศพททางสงคมวทย ส านกสอสารมวลชนคอ “HATE SPEECH” ซงผวจยเหนวาไมเปนผลดตอสงคมไทยในระยะยาว หากเรามงปลกระดมมวลชนใหเกลยดชงกนดวย “วาทะแหงความเกลยดชง” แทนทจะเอาเหตผลเขาวา

ดวยเหตนจงจงใจสราง “วาทกรรม “FRANK SPEECH” ขนมาเพอปองกนการลกลามขยายตวจนอาจกลายเปนเนอรายเกาะกนสงคมไทย ซงกมวฒนธรรมแหงความกาวราวรนแรง (Aggression) คขนานกนไปกบการสราง “อตลกษณไทย” ทสภาพ นมนวล แตภายในความสภาพนมนวลนน อาจแฝงเรนดวยความหลอกลวง ฉอฉล โปปดมดเทจ กเปนได “อตลกษณ” (Identity) ตามแนวคดหลงสมยใหมน น เปนสงทประกอบสรางขนไดตามความตองการ ความประสงค หรอความจ าเปนของผสราง วเคราะหถงกนบง อตลกษณจงเปน โฉมหนาหนง (ซงอาจมหลายโฉมหนา) ของ “มายาคต” นนเอง40 หากประยกตทฤษฏอตลกษณและมายาคตใหกบการประกอบสราง “ตวตน” ของ กลมหนากากขาว กอธบายปรากฏการณนไดวา มนสามารถเกดขนไดในสงคมไทย ทมพฒนาการทางสงคมลกลน ซงบางภาคสวนของสงคมไทย โดยเฉพาะในวงการของนกท าสอสารมวลชน สารสนเทศ ศลปะการแสดงแบบใหมล ายค และภาพยนตรยคใหมรวมสมยนน บดนศลปน นกแสดง นกรอง นกดนตร ผก ากบวงดนตร ผก ากบการแสดง ผก ากบละคร และภาพยนตรสวนหนงและโดยเฉพาะบางราย ไดกาวล ายค ไปสแนวโนมของยคโพสตโมเดรน เมอแปลเปนภาษาไทยท าใหเขาใจยากวาเปน “ยคหลงสมยใหม” ทงนพวกเขากาวไปไกลไดแลวจรง ๆ จนเราอาจจะตามไมทนกเปนได

40 ผสนใจศกษาเรอง “อตลกษณ” และ “มายาคต” ตามแนวคดโพสตโมเดรน อยางจรงจง โปรดอาน Fredric

Jameson. (1991). Postmodernism, or. the Cultural Logic of Late Capitalism. (ISBN 0-8223-1090-2); Dougla

Groothuis. (2000). Truth Decay. Downers Grove, Illinois: inter-Varsity Press; Hans Bertens. (1995). The Idea of

the Ppstmoderm:_A History. London: Routledge. ISBN 0-145-06012-5; Jean-François Lyotard. (1979). The

Postmodern Condition: A Report on knowledge. Les Éditions de Minuit,. English Translation by Geoffrey

Bennington and Brian Massumi. Manchester University Press, 1984. See Chapter 1, The Field: Knowledge in

Computerised Societies.

99

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

“ตวตน” ของ “กลมหนากากขาว” มลกษณะเปนมายาคต โดยความจงใจของผประกอบสราง และเขากไดรวมกนสรางจนส าเรจจากภาพมายา (หนากาก) นน ใหกลายเปนอตลกษณเฉพาะกลม ทสามารถเรยกรองความสนใจจากสงคมและสอได ท าตวใหเปนขาวไดตอเนอง รวมทงสามารถรณรงคทางรปการจตส านกใหผเขารวม “โหยหาคณธรรมความด” ทไดดประหนงสญหายไปจากสงคมไทย การมงใฝหาความดและประกอบคณธรรมดวยความเพยรโดยไมเปดเผยตว ไมปรากฏชอเสยงเรยงนาม ยกเวนอาจมผใกลชดลวงร เปนการเคลอนไหวทางสงคมดวยวตถประสงคทางการเมองอยางแจงชด เพอปกปดตวตน แตกกระท าการแบบ “กงลบกงเปดเผย” จากสญลกษณ “หนากากขาว” ชอ “V For Thailand” ทใชอยางเปนทางการ รวมทง “เรองราวปรมปรา” จากคต (Myth) ทอยเบองหลงความเปนมาของ “หนากากขาว” บงชวา กลมการเมองแนวสรางอตลกษณทางวฒนธรรมนไดรบอทธพลโดยตรงจากกระแสการเคลอนไหวสงคมของโลกตะวนตก แตหนากากขาวแนวตะวนตกไดถกน ามาใชเพอพทกษปกปองโครงสรางเชงสถาบนอนเกาแกของไทย คอสถาบนกษตรย ซงกดเหมอนวาจะขดแยงกนอยบาง การขยายตวของกลมจงไมอาจ “จดตด” และขยายตวราว “พายบแคม” เชน ขบวนการมวลมหาประชาชน ซงไมสนใจทจะอ าพรางตน ทวาประกาศตน แสดงอตลกษณ “สธงชาต” และแสดงความรกชาต ปกปองสถาบนกษตรยอยางเปดเผยตรงไป ตรงมา ซงสอดคลองกบลกษณะพเศษทางวฒนธรรมแบบไทย ๆ ทถงลกถงคน ของผคนสงคมไทยมากกวา ในเวบเพจ Facebook: กลมหนากากขาว “V For Thailand” ไดเสนอ “ค าประกาศแสดงตน ดวยสจจะวาจา” อนจดเปน “FRANK SPEECH” (Parrhesia) อยางชดเจนวา “พวกเรา “กองทพประชาชน” หรอ “The Anonymous Thailand” เกดขนดวย “ศรทธา – พลงแหงความด” ภายใตความคดทตองการ สรางสรรคสงคมไทยใหกลบมาเนนเรองคณธรรม จรยธรรม” ขอความใน วรรคหนง น ประกาศส าแดงพลงของตนเองถงขนเปน “กองทพประชาชน” บอกใหรชดเจนวาเปนการ “จดตง” องคการขนใหมเพอเคลอนไหวในระดบชาต โดยไมประสงคเปดเผยวาตนเปนใครกนแน ขอเปนเพยง “นกรบนรนาม” ในกองทพน ทมความศรทธาในพลงแหงความด ค าวา “กลบมา” บงชวาสงคมไทยไดสญเสยพลงสวนนไป จงตองรอฟนใหกลบมาเนนเรองคณธรรม จรยธรรม “จงเชอและศรทธาในความดรวมการสรางสรรคสงดๆ ออกสสงคมไทย

100

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เราพยายามทจะกาวขาม “เรองสทางการเมอง” เพอปลกความคด ของประชาชน ใหกลบมามองเรองความด และสรางสรรคความด ใหกลบมาบนผนแผนดนประเทศไทย” ขอความใน วรรคสอง รณรงคไหเชอและศรทธาในความด ขอใหรวมการสรางสรรคสงดๆ สสงคมไทย โดยนกรบนรนามขององคกรนจะ “กาวขาม เรองสทางการเมอง” การประกาศตนเชนนเรมมาตงแต พ.ศ. 2551 อนเปนชวงเวลาทการตอสเรอง “ส” โดยเฉพาะสแดงกบสเหลองไดด าเนนไปอยางเขมขน ผานการสรบทโชกเลอดมาแลว “สาเหตทเราเคลอนไหวผานหนากาก Guy Fawkes ทอยใน ภาพยนตรเรอง V For Vendetta เนองจาก ตวละครเอกของเรองน ไดเคลอนไหวทางการเมองภายใตหนากากดงกลาว ในการตอสกบรฐบาลทชวราย ทมพฤตกรรมชวราย ในการลดลอน สทธของประชาชน และลอมวลชน” วรรคสาม บอกทมาของการหยบยมหนากาก จากภาพยนตรของทางตะวนตก โดยอาศยแนวคดเดยวกน คอ ตวเอกของเรองไดเคลอนไหวทางการเมองภายใตสญลกษณ”หนากากขาว” เพอตอสกบ “รฐบาลทชวรายมพฤตกรรมลดรอนสทธของประชาชนและสอมวลชน” “สงทกลมเราตองการบอกกลาว กคอ เราก าลงเคลอนไหวใน แนวทางทถกตอง ขาวสะอาด เพอสรางสงคม “ประชาธปไตยอนม พระมหากษตรยทรงเปนประมข” ทแทจรง โดยหลกการของเรา จะยนเคยงขาง ธงไตรรงค ไดแก ชาต ศาสนา พระมหากษตรย” วรรคส ประกาศ “จดยน” ของกลมคอเพอสราง “สงคมประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข” ทแทจรง นอกจากน ยงประกาศใช “สญญะ” ประจ ากลมเพอการรณรงคดงกลาว คอ การยนเคยงขาง “ธงไตรรงค” อนไดแก ชาต ศาสนา พระมหากษตรย ส าหรบวรรคน ผวจยมขอสงเกตเปนประการส าคญ อนเปนสาเหตทจ าเปนตองมการวจยเพอ “อาน” ความเปนมาและเจตนารมณของกลมนกรบนรนามทมการจดตงทแนนอนมาตงแต พ.ศ. 2551 คออยางนอยกเปนเวลา 7 ปมาแลว ทสมาชกของคนกลมน “ซม” ตวท างานการเมองเพอการดงกลาว อกทงจดยนและสญญะทใช รวมทงการประกาศเจตนารมณตามความขางตน (ในอญประกาศ) นน กมสงทอาจเรยกไดวาเปน

101

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

“เนอถอยกระทงความ” เดยวกนกบชอเตมของ “กปปส.” คอ “คณะกรรมการประชาชนเพอการเปลยนแปลงประเทศไทยให เปนประชาธปไตยทสมบรณอนมพระมหากษตรยเปนประมข” นยยะส าคญดงกลาวน จงเปนสงทโครงการวจยน ไมอาจมองขาม “ทมาทไป” ของกลมกองทพประชาชนนรนามน “สวนค าวา V ในทนคอ Victory หรอ “ชยชนะ” ทพวกเราปรารถนา จะท าใหแกประเทศไทยกลบสความสงบอกครง โดยรวมกนตอสกบ การคอรรปชนของเหลานกโกงเมอง ทก าลงบอนท าลายประเทศชาต และรวมกนสรางสรรคสงดๆ กลบสสงคมไทย” วรรคหา แสดงความคาดหวงทมงมน ทจะรวมกนตอสกบการคอรรปชนของเหลานกโกงเมองทก าลงบอนท าลายประเทศชาต จดมงหมายนชดเจนวาเปนจดมงหมายทไมตางกบของ กปปส. เลยแมแตนอย และดเหมอนวาจะเปนเปาหมายหลกของการตอสดวยซ าไป “เราอยากเหนประชาชนรกษาสทธ หนาท ตามระบอบประชาธปไตย ไมใชเพยงแค การหยอนบตรเลอกตงไปแลว กเปนอนจบ กระบวนการ แตการเรยกรองสทธทางการเมองมหลากหลายวธ” วรรคหกน กมประเดนการตอสทเนนใหเหนวา “ระบอบประชาธปไตย” ไมใชแคหยอนบตรเลอกตง การเรยกรองสทธทางการเมองมหลายวธ การแสดงออกเชนน กไมตางกบขอเสนออนเปนกระบวนทศนหรอ “ชดความคด” ทชดเจนของ กปปส. “การชมนมทางการเมอง อาจจะเปนอะไรทประชาชนเบอหนาย แตสงทเราอยากใหปรากฏในแบบประเทศทพฒนาเเลว กคอ การนดหมายออกมาชมนมอยางสงบ ไมตองมแกนน า แคออกมาประกาศในสงทเราไมเหนดวย จ านวนหลายลานคน พรอม ๆ กน ภายในเวลาเพยงแค 1-2 ชวโมง แลวสลายตว เพอ เปนการประจานการกระท าของสงทไมถกตองในสงคม ยกตวอยาง เชน พฤตกรรมคอรรปชนทเกดขนภายใตนกโกงเมองในคราบ นกการเมองทเขามาถลงกนเงนภาษ ของประชาชน” ทมาแหงแรงบนดาลใจของกลม “V for Thailand” http://ireport.cnn.com/docs/DOC-996222

102

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ความหมายในวรรคสดทาย ใหความส าคญกบการเรยกขานเพอมารวมการชมนมอยางสงบ ออกมาประกาศสงทไมเหนดวยกบรฐบาล ทนาสนใจกคอ สอความหมายใหออกมารวมกนชมนมเปนหลายลานคนพรอมๆ กน ใชเวลาไมมากนกแลวกสลายตว เพอประจานการกระท าทไมถกตองสงคม แนวทางนตรงกบสงท “ก านนสเทพ” ด าเนนการไดส าเรจในชวงระยะเวลา 6 ปตอมา ตางกนตรงทกลมนกรบนรนามเหนวา การชมนมลกษณะน “ไมตองมแกนน า” แตการเคลอนไหวจดตง กองทพมวลมหาประชาชนไดส าเรจนน ม องคกรน า คอ กปปส. มแกนน า อยางนอยในระยะแรก 9 นาย และมผน าสงสด ทแสดงตนและประกาศตนโดยเปดเผย คอ นายสเทพ เทอกสบรรณ ผไดแสดงภาวะการน าทางการเมองอยางมประสทธภาพและไดสะทอนศกยภาพของผน าทางจตวญญาณออกมาอยางเดนชด จน “ลงก านน” ในฐานะ “รางทรง” ของมวลมหาประชาชน เปนทยอมรบอยางกวางขวางทวประเทศ ภายในระยะเวลาเพยงไมถงสามเดอนของ “การชมนมลกขนส” รวมกบมวลมหาประชาชน รปการณเคลอนไหวลกษณะน ตามทฤษฎการเคลอนไหวการเมองเรยกวา เปนระดบ “People's Uprising” ยงไมใช “การปฏวตโดยประชาชน” - “People's Revolution” ความเหมอนกบความตางกนบาง ลกษณะรวนอนเปนลกษณะทวไปและลกษณะเฉพาะแตกตางกน ดงไดวเคราะหแจกเเจงมาน ท าใหมขอสรปขนตนวา กลมหนากากขาวไดสงอทธพลทางความคดใหกบขบวนการของก านนสเทพไมมากกนอย เฉพาะ “ชอเตม” กปปส. นนอาจตความไดวา เปนอะไรบางอยางทเปนสงเดยวกนกบเเนวทางของ “กลมหนากากขาว” อยางนาประหลาด สวนเมอถงเวลาเคลอนไหวของมวลมหาประชาชนอนเปนชวงเวลา ณ ปจจบนแลวนน เราจะมองเหนสญลกษณหนากากขาวผดขนประปรายเปนครงคราวเฉพาะในชวงตน ๆ ของการชมนมเทานนโดยเฉพาะทสวนลมพน (ชวงกอนเกด กปปส.) และทศนยการคาแถวอโศก-วทย-สยาม ทงกอนและหลงการกอเกด กปปส. เมอมวลมหาประชาชนไดมารบชวงการเคลอนไหวตอสจากกลม “V For Thailand” แลว ยงควรตความไดดวย วา “V - Victory” หรอ “ชยชนะ” ทกลมหนากากขาวมงมาดปรารถนาและได “ปกธง” ไวลวงหนา กใกลจะมาถงแลวเชนกน มความเปนไปไดวา กลม V For Thailand ในสวนของผรเรมกอตง ระยะแรกสด นาจะเปนกลมนกเรยนนอก ผมวชาชพท าสอสมยใหม ทรกในศลปะการละคร ภาพยนตร สอสารสนเทศ และเขาเปนผมดนตรการ

103

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ดงปรากฏวาในเวบเพจหนาหนงของ Facebook – “V For Thailand” ไดบรรจ เพลงสมยนยมภาษาองกฤษทไดรบการจดอนดบทางสากล ถอวาเปนเพลงตดอนดบทอปฮตของวงการแนวเพลงลกษณะนไวหลายเพลง เพลง “ยอดนยม” โดดเดนทสดเพลงหนงคอ เพลงในอลบมทอปฮทตดอนดบซงไดหลายรางวลตอเนองกนของวง Skillet3 ชอวา “Rise” จากอลบมเพลงชอเดยวกน อลบมชดนออกเผยแพรเปนครงแรกเมอวนท 25 มถนายน ค.ศ. 2013 มเพลงหลกทงหมด 12 (+ 3) เพลง ทกเพลงแตงเปนแนวกวนพนธท เรยกวา Lyrics ไดแกเพลงตอไปน Rise; Sick Of it; Good To Be Alive; Not Gonna Die; Circus For A Psycho; American Noise; Madness In Me; Salvation; Fire and Fury; My Religion; Hard To Find; What I Believe; Battlecry [Bonus Track]; Everything Goes Black [Bonus Track]; Freak Show [Bonus Track]

เนอหาของเพลงในอลบม “RISE” ทงหมด แสดงตวตนของหนมสาว ยคหลงสมยใหมทยงมความใฝด รกสจจธรรม พรอมทจะเผชญความจรงคอ ภาวะสงครามทตองตอสห าหนกนเพอสรางโลกใหม ทวงท านองของบทเพลงสะทอนความเจบปวดรวดราวกบสภาพสงคมเสอมทรามทด ารงอย ซงพวกเขาไมพอใจ แทนการตอตาน การใชอาวธและการท าสงครามห าหนกนแบบแนวเพลงยคกอนหนาน

ดงเชน เพลงรอคตอตานสงครามของพวกฮปปในยคอเมรกนตอตานสงครามอนโดจน หรอเพลงแบบโฟลคซองทเศราสรอยออนหวานอยาง “Where have all the Flowers gone?” ของ Pete Seeger ทแตงใน ค.ศ. 1955 ซงไดรบยกยองใหเปนเพลงการเมองหนงในยสบอนดบเพลงยอดนยมของแฟนเพลงสหรฐอเมรกาใน ค.ศ. 2010 จากหนงสอพมพ The New statesman “Top 20 Political Songs”....

เพลง “RISE” กลบเสนอปญหาสงคมและการเมองในทศทางตรงกนขาม คอ สะทอนใหเหนสภาพททกคนจ าตองเผชญกบสงครามโหดทอาจเกดขนเมอไรกไดอยางไมรเนอรตวในยคปจจบน

บทเพลงเพรยกขานใหตระหนกถงภย “สงคราม” ทก าลงด าเนนอยรอบตว โดย “เรา” ตางกมสวนรวมในการกอสงครามนน

104

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

แมจะรสกโหยไหในภาวะกระจดกระจายสนหวงตอทกสงทกอยาง เนอเพลง “RISE” ซงแตงและอ านวยเพลงโดย “นายวง Skillet” ไดแสดงความมงมนและมาดหมายทจะพากนกาวไปสอนาคตทดกวาเดม ทรออยเบองหนา

โดยกระโจนเขาส “สมรภมสรบ” นน และชกชวนปลกเราผคนใหพากน “RISE”... คอ “ลกขนมา...ลกขนมา” ตอสรวมกน เนอหาของเพลง “RISE” ทอนทายๆ ไมปดบงอ าพรางหนทางการตอสทก าหนดไวชดเจน

คอแสดงนยยะส าคญของการปลกเราใหลกขนสแบบ “ปฏวต” ขอให “เรา” จงรวมกนท าการปฏวตโคนลมสงคมโหดเบองหนาเราน และสรางสงคมใหมขนมาแทนท แนว เพลงของ “RISE” เปนแบบ ‘Hard Rock’ (Metal) มลลาโหยไห แบบกระแทกกระทน ผแตงเพลงและผรองซงเปนคนๆ เดยวกนและกเปนนายวง Skillet ดวย คอ John Cooper ใชค าสนๆ ทเรยบงาย ฟงเขาใจงาย แตทวาลกซงกนใจมากในการประพนธเพลงน เชน

“Sound off, this is the call. Tonight, we rise! RISE! Rise in revolution!” เพลงแนวนจดวาเปน “เพลงฮารดรอค” ซงเกดขนในยคหลงสมยใหม ‘Hard Rock’ เปนแนว

เพลงของหนมสาวชาวตะวนตกและอเมรกนปจจบน ซงสนหวงกบสภาพสงคมทเสอมทรามลงทวทงโลก

พวกเขาไมไดแสดงออกแบบฮปปยคกอนทหลกลหนปญหาหนเขาหายาเสพตด และตอตานสงครามดวยการชมนมประทวงผกอสงครามคอสหรฐอเมรกา

ในยคโพสต โมเดรนน ศลปนนกรองนกดนตรแนวฮารดรอค หาทางออกตามแนวคดทฤษฎโพสตโมเดรน คอการ “รอ-สราง” (Deconstruction) ซงมผลปฏบตการแบบ “ปรบ-รอ-สราง” หลากหลายรปแบบ

หนมสาวกลมทเปนฮารดคอรทางการดนตร ไดหนเขาหาดนตรหนกๆ เปนการแสวงหาทางออก แมแตบางกลมทมพนฐานดนตรจากการเตบโตสความบรรลวฒภาวะในโบสถครสตศาสนา

และยงไมละทงศาสนาในใจตนกไดปรบแนวเพลงศาสนาใหรบใชยคสมยแหง สงคมทนนยมทรามโดยการ “รอ-สราง” จากแนวทางการขบรองเพลงและการบรรเลงดนตรในโบสถทสงางามกองกงวานแบบเดมส Metal Hard Rock

105

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ศลปนยคหลงสมยใหมไมไดเนนความยงใหญของพระเจาแหงศาสนาครสตและเรองราวทเกยวของ ไมใชเสยงกระหมกองสะทอนบรรยากาศอนเวงวางโออาดวยเสยงออกแกนขนาดยกษในโบสถอายนบพนปแบบเดมอกตอไป

แตพวกเขาได “รอ-สราง” แนวเพลงแบบเพลงสวดทคอนขางชาเนบนาบอยางเดมในโบสถ ใหกลายเปนแนวเพลงเรว หนกและแนน เพอเสนอความตระหนกใน “ความจรง” อนโหดรายทไดเกดขนในสงคม โดยใชกตารและกลองเปนหลก

พวกเขาสะทอนออกมาแบบ “สมจรง” (Realistic) เพอบอก “ความจรง” (Truth) ใหกบสงคมและเพอนพองอยางตรงไปตรงมาโดยไมบดเบอนหรอปดบงอ าพราง ซงจดวาเปนการแสดงออกแบบ Frank SPEECH-Parrhesia ดงทไดวเคราะหมาแลวเปนล าดบขนรปการณหนง

พรอมกนนเพลงแบบประกาศ “สจจธรรม” โดยการเสนอ “สจจวาทะลกษณะนกไดท าหนาท (Function) ปลดปลอยความคบของใจ (Frustration) ทรนแรงไปในตวดวย “ความหนกแนน” ของ “ทางดนตร” แบบทเรยกวา Heavy Rock หรอ Metal Hard Rock

แนวเพลงประกอบดวยเนอหาทสอดคลองกบสภาพความเปนจรงทโหดรายในสงคมของผคนในวงการตาง ๆ เชน เรองสกปรกบบคนในวงการถายภาพเปลอย เหตระเบดท าลายแบบพลชพ หรอคารบอมบ การถกเขนฆาท ารายในทชมนมประทวงโดยเจาหนาทของรฐ ฯลฯ

เหตรายเหลานอาจจะเกดขนเมอไรและทไหนกได โดยผคนไมอาจรหรอคาดการณไดลวงหนา แมแตปญหาทางสงคมของวงการผตางศาสนาจากตน เชน ชมชนชาวมสลมผถกเหยยดหยามเบยดขบโดยสงคมชาวอเมรกน กมปรากฏในอลบมเพลงแนวศาสนาแบบ Hard Rock ความสนหวงทงปวงของคนหนมสาวถกเตมพลง ปลกเราดวยดนตรแนวหนกและแนน โดยมเนอเพลงทเนนภาวะทางอารมณและความคดทหนกหนวง

แนวเพลงอนเปนทนยมในปจจบนเชนน สามารถเตบโตขยายตวจากการบรรเลงดนตรแบบ Christian Hard Rock ในโบสถ ซงโดยระบบเสรประชาธปไตยไมวาในอเมรกาหรอยโรประยะหลง ๆ มาน ทางโบสถไมมขอขดของและเหนคลอยใหนกดนตรปรบแนวเพลงใหสอดคลองกบแนวนยมของยคสมยได

แมวาในระยะบกเบกจะตองฝาดานความคด “ผ ใหญหวโบราณ” กตาม จอหน คเปอร หวหนาวง Skillet กเคยใหสมภาษณวา เขามอารมณรกแนวเพลงนและความทเขาใกลชดผกพนกบแมมาก แตแมเกลยดชงแนวเพลงแบบน

106

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เพราะเหนวามลกษณะเปนแนวเพลงแบบ “ปศาจเขาสง” (Satanic Music) เขาไดรบเราขอใหแมไปรวมฟงดนตรประเภทนทเปนแนว Metal Hard Rock

เมอเขายางสวยรนในโบสถอแวนเจลลสตแหงหนง แมของจอหนนนแทจรงเปนนกรองผเชยวชาญการไลระดบเสยงของเพลงศาสนาครสตแบบคลาสสกทรองกนในโบสถ เมอทนการรบเราไมได แมของจอหนกยนยอมรวมทางไปกบจอหนดวย แตขอค ามนสญญาจากจอหนวา

เมอใดกตามขณะฟงเพลง หากแมเกดมความรสกวามปศาจหรอซาตานแฝงตวเขามากบเสยงเพลงแลวละกอ...แมจะขอพาจอหนลกขนออกจากโบสถน นทนท จอหนตกลงยนยอมกบขอเสนอนของแมดวยความมนใจ

และผลปรากฏวา แนวเพลงแบบ “Metal Hard Rock” กสามารถเอาชนะใจของแมจอหนซงมพรสวรรคและ “หทางดนตร” ไดส าเรจ

นบแตนนมา จอหนกมเสรภาพมากขนในการฟงเพลงแนวนและไดเขารวมแสดงคอนเสรตดวย จนในทสดกสามารถแตงเพลงแนวนและออกแสดงคอนเสรต

รวมทงจดท าอลบมทเปนของตนเองไดส าเรจ ปจจบนจอหน คเปอรไดรบความนยมจากสมาชกผเขารวมในโบสถอยางลนหลาม มการจดท าอลบมเพลงตามมาเปนล าดบอกหลายชด

และไดมการแพรขยายแนวเพลงตามความนยมแบบ “รอ-สราง” ของโพสตโมเดรน คอ ปฏเสธระบบสงคมทนนยมทชวราย มความรสกคบแคนแตไมสนหวง โดยยงคงมศรทธาแนบแนนตอพระเจาและพระเยซครสต

วง Skillet นในจดเรมแรกกอนทจะดงเปนพล จดเปนเพยงวงดนตรเลก ๆ บรรเลงและรองในโบสถมากอนโดยสองสามภรรยา คอ John and Korey Cooper กวาจะตงเปนวง Hard Rock สมบรณแบบเชนปจจบนตองผานพฒนาการของการไดรบความนยมมากบางนอยบาง มนกดนตรมอด ๆ เขามารวมวงและแตกออกไปจากวงบาง แมแตภรรยาของนายวงเองกหยดในบางชวง แตผทยนพนอยกบวง Skillet และเปนหวหนาวงมาโดยตลอดกคอ จอหน คเปอร เขาเปนผกดฟนสไมถอยแมแตกาวเดยวจนกระทงสามารถน าพาวง Skillet กาวใหถงดวงดาวได แนวเพลงไดถกปรบใหไปสวงการฮารดรอคแบบหนกหนวงและรนแรงยงขนเปนล าดบในสงคมวงกวาง

มการแสดงคอนเสรตและออกอลบมเพลงแบบ Metal Hard Rock เตมรปแบบ จนไดรบความนยมอยางถลมถลายตลอดระยะหาปทผานมา อลบมเพลงวง Skillet โดยเฉพาะอยางยงชด “RISE”

และเพลงเอกประจ าชดคอ “Rise” นเอง ไดรบความนยมสงสด เปนอลบมเพลงชดทจ าหนายไดมากทสดเปนประวตการณของวง Skillet

107

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

เฉพาะใน ค.ศ. 2013 วง Skillet และเพลงของวงน ท าสถตไดรบรางวลสงสดถง 5 รางวล ซงไมเคยปรากฏวามวงแนว Christian Band สามารถท าสถตเชนนไดมากอนเลย

จากการน าเสนอในเรองท 12.3.2 การสอสารทางการเมองในการเคลอนไหวทางการเมองของ “กลมหนากากขาว : พลงแหงความด”

ดงทไดกลาวมาขางตนแลววากอนหนาจะเกดปรากฏการณ “พลงมวลมหาประชาชนทน าโดย กปปส.” ไดมเคลอนไหวทางการเมองในรปกลมองคกรตางๆ

และกลมเคลอนไหวทใชสญญะ “For Thailand” เปนกลมทางการเมองกลมหนงทมการเคลอนไหวทางการเมอง โดยใชสญลกษณของกลมคอ “หนากากขาว” โดยถอเปนสญลกษณของพลงแหงความด

โดย “ภารกจ” ของกลมการเมองนคอการเชญชวนใหเพอนทกคนมารวมกนสรางสรรค “สงคมแหงความด” กลบสสงคมไทย

หากน าแนวคดทฤษฎเกยวกบการสอสารทางการเมองทกลาวไวในตอนท 12.2 โดยเฉพาะแนวคดเกยวกบ “การประกอบสรางความเปนจรงทางสงคม” (The Social Construction of Reality) มาวเคราะห “ภารกจ” ของกลมการเมองน จะเหนไดวาแนวคดดงกลาวสามารถอธบายไดวา การททางกลมเชญชวนใหเพอนทกคนมารวมสรางสรรคความดกลบสสงคมไทยเปนเรองทแสดงหรอสะทอนใหเหนวา ถากลมท าไดตามภารกจดงกลาว กจะเกด “ทนทางสงคม” (Social Capital) กบสงคมไทย

ขณะเดยวกนหากพจารณาในแงของการใชภาษา เชน ขอความทวา “จงเชอและศรทธาในความดรวมกนในการสรางสรรคสงดๆ ออกสสงคมไทย เราพยายามท

กาวขาม เรองสทางการเมอง.....” หากเราพ จารณาขอความขางตนโดยใชแนวคดทฤษฎหลงโครงส รางนยม (Post structuralism) เปนแนวคดทฤษฎในการสอสาร

และถาเรามองผานแนวคดทฤษฎหรอ “แวน” นเรากจะสามารถมองหรอพจารณาไดวา ภาษาทกลมหนากากขาวใช หมายถงระบบการสอความหมายรวมทงภาษาสญลกษณตางๆ จะเหนไดวาขอความทกลมหนากากขาวน าเสนอมาขางตน ชวยใหเราเขาถงขอมลและความร ความเชยวชาญ ตลอดจนทกษะความสามารถในการใชศพทแสลง และมความรในเรองของกฎการผกประโยคใหมๆ

ททงภาษาและสอสญลกษณเหลานนคอตวก าหนดทก ากบความสมพนธทางสงคมของมนษยเรา อยางนอยกก ากบความสมพนธระหวางกลมหนากากขาวกบมวลมหาประชาชน

108

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

โดยเฉพาะการท าใหมวลมหาประชาชนเชอและศรทธาในความดรวมกนในการสรางสรรคสงดๆ

นอกจากน หากพจารณาจากผลการตความของผวจยคอ ชลธชาทดจากเวบเพจหนาหนงของ Facebook_ ‘V For Thailand’ ไดบรรจเพลงตดอนดบทอปฮตเพลงหนงคอ ของวง Skillet ชอเพลงวา Rise

ทเพลงนมทวงท านองของบทเพลงทสะทอนความเจบปวดรวดราวกบสภาพสงคมทเสอมทราม โดยเพลงแนวนจดเปนเพลง Hard Rock ทขบรองโดยศลปนนกรองนกดนตรแนวนหาทางออกตามแนวคดทฤษฎ Postmodern คอ การรอสราง (Deconstruction) ท ถอเปนแนวคดทฤษฎหลงโครงสรางนยม ทเปนทมาของแนวคดทฤษฎ Postmodern โดยนกคดทมชอวาแดรรดา ในประเดนนนาจะถอไดวากลมหนากากขาวไดใชสอในการสอสารทางการเมองไดอยางมประสทธภาพ

และนอกเหนอไปจากนน หากพจารณาการตความของชลธชา สตยาวฒนา ถงขอความเกยวกบ “การจะยนเคยงขางธงไตรรงค ไดแก ชาต ศาสนา พระมหากษตรย”

ผเขยนหนวยนกเหนดวยกบชลธชา สตยาวฒนา วาขอความดงกลาวทกลมหนากากขาวสออกมาเปนเรองของการใชสญญะ

และหากเราใชศาสตรแหงการตความ ตความตวบทหรอขอความดงกลาว เรากจะพบวา “นย” หรอ “ความหมาย” ของตวบทดงกลาวเปน “ความหมายโดยนยประหวด” คอเปนความหมายทางสงคมทจะแปรเปลยนไปตามบรบททางสงคมและวฒนธรรม

ขณะเดยวกนสะทอนจดยน อดมการณของกลมดวยเชนเดยวกนวาจดยนหรออดมการณของกลมคอ เปนกลมอนรกษนยมเทดทนสถาบนกษตรย

และทส าคญอกประการหนงหากพจารณาขอความนอกจากทกลาวมาแลว และพจารณาขอความอน ๆ อาทเชน ขอความทวา

“การชมนมทางการเมอง อาจจะเปนอะไรทประชาชนเบอหนาย แตสงทเราอยากใหปรากฏในประเทศทพฒนาแลวกคอ การนดหมายออกมาชมนมอยางสงบ ไมมแกนน า แตออกมาประกาศในสงทเราไมเหนดวย.....”

ขอความทน ามาเสนอขางตนหากใชแนวคดการโนมนาวใจในมตของลกษณะการโนมนาวใจ จะเหนไดวากลมหนากากขาวพยายามผลตหรอประกอบสรางความหมายรวมกน โดยตองการสอสารใหประชาชนทเปนกลมเปาหมายทยงไมไดออกมาชมนมตดสนใจออกมาชมนมรวมกนกบพวกตน

109

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

โดยกลมหนากากขาวนาจะไดตระหนกถงองคประกอบของการสอสาร อนไดแก แหลงสารหรอผสงสาร สาร ชองทาง สอ ผรบสารและปฏกรยาตอบกลบหรอขอมลปอนกลบ

และหากพจารณาในมตตอไปโดยเฉพาะเกยวกบผลของการสอสารเพอโนมนาวใจ ผวจยคอ ชลธชา สตยาวฒนา กไดวเคราะหไววา ผลของการโนมนาวใจประสบผลในการสอสารตามทกลมหนากากขาวไดสอสาร

นอกจากนหากพจารณาผลการวจยของชลธชา สตยาวฒนา ทผเขยนน ามาเสนอจะเหนไดวา มการใชแนวคดทฤษฎเกยวกบสญวทยาและการวเคราะหเชงสญญะเตมไปหมด เชน ค าวา V for Thailand หรอแมกระทงตวหนากากเอง รวมทงค าวา “หนากากขาว: พลงแหงความด”

หรอแมแตค าวา “มายาคต” (Myth) ในการสอความหมายทางการเมอง โดยเฉพาะภาพของหนากากขาวทถาหากน ามาอธบายตามแนวคดของโรลองด บารต (Roland Barthe) นกภาษาศาสตรทสนใจแนวคดเกยวกบสญวทยา กจะอธบายไดวา “รปหนากาก” เปนสญญะหรอ S : G ทสามารถชวยสรางความผกพนใหกลมหนากากขาวใหมความผกพน ขณะเดยวกนเปนแรงจงใจใหกบสมาชกของกลมรวมพลงของความเปนอนหนงอนเดยวกน

นอกเหนอไปจากนน แนวคดเกยวกบวาทกรรมและการวเคราะหวาทกรรมกยงปรากฏใหเหน เชน ขอความทวา กลมหนากากขาว: พลงแหงความด V for Thailand ขอความนถอเปนวาทกรรมตามทศนะของฟโกต และถาหากน ากรอบการวเคราะหวาทกรรม (Discourse Analysis) มาวเคราะห กจะเหนไดวาขอความทงหมดคอตวบท และถาพจารณาในแงของภาคปฏบตวาทกรรม (Discursive Practice) ทคอกระบวนการ การผลตตวบท ผผลตตางตระหนกวานยทซอนหรอแฝงอยในขอความหรอถอยค าดงกลาวมนยเชนไร และตองการใหมการแพรกระจายไปยงชองทาง ดไดบาง และกลมเปาหมายคอกลมใดบาง

ขณะเดยวกน หากพจารณาในแง “ภาคปฏบตทางสงคมและวฒนธรรม” (Social Cultural Practice) กลมเปาหมายหรอประชาชนโดยทวไปยอมรบไดไหม

หรอหากกลาวอกนยหนงคอ กลมเปาหมายยอมรบไดไหมกบขอความ ถอยค าดงกลาวทส าคญขดกบบรบททางสงคมวฒนธรรมไทยไหม เหมอนกบค าวา “อ ามาตย” “ไพร” หรอไม อยางไร

ขณะเดยวกนจะเหนไดวาในผลการวเคราะหของงานวจยชนนทางผวจยไดใชแนวคดทฤษฎหลงโครงสรางนยม (Post-sturucturalism) และการใชวาทกรรม (Discourse) การวเคราะหวาทกรรมของฟโกตและแฟรคลาวตลอดทงงานวจย

110

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 12.3.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 12.3.2 ในแนวการศกษาหนวยท 12 ตอนท 12.3 เรองท 12.3.2

111

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

บรรณานกกรม กมลรฐ อนทรทศน. (2542). รปแบบการสอสารเพอการพฒนาแบบมสวนรวมของประชาชนและองคกร

ตางๆ ใน พนท : กรณ ศกษาสถาน วจยวนเกษตรตราด . ส านกส งเสรมฝกอบรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กมลรฐ อนทรทศน. (2558). “ยทธวธการสอสารเพอการพฒนา”, ใน เอกสารการสอนชดวชาการสอสารเพอการพฒนา. นนทบร: สาขาวชานเทศศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

กตยาวด นลวรรณ. 2537. การวเคราะหเนอหาของขาวสารในหนงสอพมพชวงวกฤตการณการเมองของไทย, วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร. หนา 8-9.

กาญจนา แกวเทพ. (2548). “กลมทฤษฎวาดวยเนอหา สาระและความหมาย” ใน เอกสารการสอนชดวชาปรชญ าน เทศศาสตรและทฤษฎ ส อสาร นนทบ ร : สาขาวชาน เทศศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

กาญจนา แกวเทพ. (2548). “ทฤษฎวาดวยเนอหา สาร และความหมาย” ใน ประมวลสาระชดวชาปรชญานเทศศาสตรและทฤษฎการสอสาร นนทบร: บณฑตศกษา สาขาวชานเทศศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เกยรตยา ธรรมวภชน. (2544). “การสรางความเปนจรงจากการรายงานขาวเหตการณในภาวะวกฤตในกรณกอวนาศกรรมอาคารเวลดเทรด เซนเตอร ประเทศสหรฐอเมรกาของสถานวทยโทรทศนในประเทศไทย”, วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนเทศศาสตร สาขาวชาการสอสารมวลชน จฬาลงกรณมหาวทยาลย. หนา 13.

ชนกานต ไสยเกอ. (2555). การสอสารการเมองผานหนงสอสอเลมวาดวยปญหาชายแดนภาคใต : กรณศกษาในหวงเวลาป พ.ศ. 2547 – 2553. ดษฎนพนธทเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดษฎบณฑต (สอสารการเมอง) วทยาลยสอสารการเมอง มหาวทยาลยเกรก

ชลธชา สตยาวฒนา. (2557). “กลมหนากากขาวพลงแหงความด” ใน มหากาพย นาฏลลา พลงมหาประชาชน ส านกพมพมหาวทยาลยรงสต.

ฐรฐมา สขะพฒน. (2550). การสรางความหมายและบทบาทหนาทของฉากและสถานทในละครโทรทศนไทยประเภทแนวตลก. วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามปลกสตรปรญญานเทศศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการสอสารมาเปนภาควชาการสอสารมวลชน คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

112

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

ธญญา สงขพนธานนท. (2557). “ค าน าเสนอ: มหากาพย นาฏลลา พลงมหาประชาชน งานวจยเหนอวจยของ ศาตราจารยพเศษ ดร. ชลธชา สตยาวฒนา” ใน ชลธชา สตยาวฒนา มหากาพย นาฏลลา พลงมหาประชาชน, ส านกพมพมหาวทยาลยรงสต.

บญเลศ ศภดลก. (2548). “ทฤษฎการสอสาร”. ใน เอกสารการสอนชดวชาปรญชานเทศศาสตรและทฤษฎการสอสาร นนทบร: สาขาวชานเทศศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช;

ปยตา นวลละออง, กลยทธการปราศรยหาเสยงเลอกตงสมาชกสภา ผแทนราษฎรของผน าทางการเมองพรรคประชาธปตย, วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนเทศศาสตร สาขาวชานเทศศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2548, น. 11-12.

ระววรรณ ประกอบผล. (2528). “สอมวลชนกบวกฤตการณทางการเมอง”, วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรดษฎบณฑต สาขาการเมองการปกครอง คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมควร สาคร พ.อ. บทบาททางการเมองและกลยทธการสอสารทางการเมองของทหารในภาวะวกฤตทางการเมองไทย: กรณศกษาระหวางวนท 19 กนยายน พ.ศ. 2549 ถงวนท 13 เมษายน พ.ศ. 2552. ดษฎนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต (การสอสารการเมอง) วทยาลยสอสารการเมอง มหาวทยาลยเกรก พ.ศ. 2554.

สมชาย ศรสนต. (2558). “ฟโกตการศกษาภายหลงการพฒนา” ใน อนสรณ อณโณ และคณะ (บก.) อานวพากษมเชล ฟโกต. กรงเทพฯ: ส านกพมพสยาม.

สาวตร คทาวณช. (2549). “วรรณกรรมศกษาเพอการวจยสงคม: กรอบทฤษฎเพอการวเคราะหเชงประจกษ” ใน กฤษดาวรรณ หงศลดารมภ และจนทมา เอยมานนท (บก.). มองสงคมผานวาทกรรม. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย; M. Foucault. (1971).

สจต บญบางการ. (2526). “การใชความรนแรงทางการเมอง” ใน เอกสารการสอนชดวชาสถาบนและกระบวนการทางการเมองไทย . นนทบร : สาขารฐศาสตร มหาวทยาลยส โขทย ธรรมาธราช.

สภางค จนทวานช . (2554 ). ทฤษฎทางสงคมวทยา กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อรวรรณ อรรณนพ ปวนธนโอภาท. (2546). การสอสารเพอการโนมนาวใจ. กรงเทพฯ: ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

A. Worral. (1990). Offending Women, London: Routledge.

113

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

Alfred Schutz. (1962). Collected Paper 1: The Problem of Social Reality. Ed. By Maurice Nathanson. The Hague: Martinus Nijhoff.

Carl Leiden and Karl M. Schmitt. (1968). The Politics of Violence: Revolution in the Modern World. Englewood Cliff: Prentice Hall, pp. 42-43.

Charles Tilly. (1975). “Revolution and Collective Violence” in Fred I. Greenstein and Nelson W. Polsby (eds.). Handbook of Political Science. VoL. 3. Macropolitical Theory. Reading Mass: Addison. Wesley, pp. 514-515.

Charles W. Anderson, Fred R. Von der Mehen and Crawford Young. (1967). Issues of Political Development. Englewood Cliffs: Prentice-Hall, pp. 87-97.

David K. Berlo, (1960). The Process of Communication. New York: Hall Rinehart and Winston, Inc.

Everret M. Rogers. (1973). Communication Strategics for Family Planning. New York: Free Press; Everret M. Rogers. (1986). Communication Technology: The New Medias in Society. New York: Free Press.

Gee, Michaels and Corner. op. cit., pp. 227-291. H.G. Gadamer. (1989). Truth and Method. 2nd ed. New York: Crossroad. Jack Harvey. (1975). How Britain is Governed. 2nd Edition. Mc. Millan Education Ltd. J.P. Ger, S. Michaels and M.C. O, Conner. (1992). “Discourse Analysis”, in M.D.Lo

Complete, W.L. Millrey and J Presissle (eds.). The Handbook of Qualitative Research in Education. San Diego CA: Academic Press.

J. Potter and M. Whetherell. (1987). Discourse and Social Psychology: Beyond Attitudes and Behavior, London: Sage.

Leving Louis Harowitz. (1972). Foundation of Political Sociology. New York: Harper and Row.

M. Billing. (1991). Ideologies and Belidfs. London: Sage. M. Coulthard. (1985). An Entroductive to Discourse Analysis. 2rd eds. London: Longman. M. Heidegger. (1971). On the Way to Language. New York: Harper & Row. Michael Bland. (1998). Communication out of Crisis. Chippenham. Wiltshire: Antony

Rowe, p.5.

114

83715-12 ราง 3 lap 8/1/61

Michael Crotty. (1998). The Foundation of Social Research Meaning and Perspective in the Research Process. London: Sage Publication.

Robert L. Cord, James A. Mederiors, Walter S. Jones. (1970). Political Science. Englewood Cliff, NJ: Prentice-Hall, Inc., pp. 286-290

R. Wooffitt. (1996). “Analysing accounts in Giberted”, Researching Social Life. London: Sage.

Samuel Huntington. (1968). Political order in Changing Society. New Haven: Yale University Press, p. 54.

S. Harrison. (1995). Public Relations: An introduction. London: Routledge, p.82. Steven Fink, (2000). Crisis Management: Planning for the Inevitable. N.Y. : Backinprint.

com, p.178. Stuart Hall. (1997). Representation: Cultural Representation and Sigalying Practices,

London: Sage. T.H. Stevenson, Politics and Government. (1973). Towawa, New Jersey: Littlefield Adam

& Co. Ted R. Gurr. (1969). Why Men Rebel. Princeton: Princeton University Press, p. 254.