Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
220
12. kombinirebuli oraluri da saineqcio kontraceptivebi
kombinirebuli oraluri kontraceptivebi (kok)
ganmarteba
kombinirebuli oraluri kontraceptivebi warmoadgens maRalefeqtur,
sinTezur estrogen-progestagenur preparatebs, romlebic icavs qals
arasasurveli orsulobisagan.
kok-i, masSi Semavali estrogenisa da progestagenis kombinaciis mixedviT
iyofa or ZiriTad tipad: monofazuri da mravalfaziani.
• monofazuri _ 21 aqtiuri tabletidan TiToeuli Seicavs estrogenisa
da progestagenis Tanabar raodenobas;
• mravalfaziani: orfaziani (bifazuri) da samfaziani (trifazuri).
• orfaziani (bifazuri) _ 21 aqtiuri tabletidan TiToeuli Seicavs
estrogenis ucvlel dozas, xolo progestagenis doza izrdeba
ciklis meore fazaSi;
• samfaziani (trifazuri) _ 21 aqtiuri tableti Seicavs estrogenisa
da progestagenis sam sxvadasxva kombinacias: estrogenis Semcveloba
izrdeba mxolod meore fazaSi, progestagenis Semcveloba izrdeba
safexurebrivad sam etapad.
estrogenuli komponentis Semadgenlobis mixedviT kok-i iyofa:
• maRaldoziani _ 1 tableti Seicavs 50 mkg e. e.*
• dabaldoziani _ 1 tableti Seicavs 30-35 mkg e. e.
• mikrodozirebuli _ 1 tableti Seicavs 15-20 mkg e. e.
(3, 6 _ xarisxi A)
moqmedebis meqanizmi
kok-is moqmedebis meqanizmi vlindeba reproduqciuli sistemis sxvadasxva
doneze: hipoTalamusi _ hipofizi _ sakvercxeebi _ saSvilosno _
saSvilosnos milebi.
• Trgunavs ovulacias. kok-is moqmedebiT mcirdeba hipoTalamusis mier
rilizing-hormonis da hipofizis mier gonadotropuli hormonebis
sekrecia, ris Sedegadac sakvercxeSi estrogenis gamomuSaveba orjer
mcirdeba da ovulacia iTrguneba. sakvercxeebi mcirdeba zomebSi da
Seicavs mraval atreziul folikuls.
* e.e. _ eTinilestradioli
221
• endometriumi proliferaciul fazaSi ganicdis swraf regress da
naadrev sekreciul transformacias. zogjer aRiniSneba atrofiuli
cvlilebebic, romelsac aqvs antiimplantaciuri efeqti.
• mcirdeba saSvilosnos milebis peristaltika, rac aqveiTebs maTSi
spermatozoidebis moZraobas.
• icvleba cervikaluri lorwos bioqimiuri Semadgenloba _ qveiTdeba
sialis mJava. aseve cikluri cvlilebebis ararsebobis gamo
cervikaluri lorwo sqeldeba da masSi spermatozoidebis SeRweva
Zneldeba.
(3, 5 _ xarisxi A)
efeqturoba
kok-is efeqturoba Seadgens:
0,3 orsulobas 100 qalze/weliwadSi, praqtikulad, sworad da
regularulad gamoyenebis SemTxvevaSi;
6-8 orsulobas qalze/weliwadSi usistemod, araregularulad gamoyenebis
SemTxvevaSi.
(2 _ xarisxi A)
kontracepciuli upiratesobebi
• maRali da swrafi efeqturoba;
• meTodis Seqcevadoba;
• qals eZleva SesaZlebloba akontrolos fertiloba;
• gverdiTi movlenebis simcire;
• gamoyenebis simartive;
• gamoyenebis win ar aris aucilebeli saSosmxrivi gasinjva;
• ar ukavSirdeba sqesobriv aqts;
• SedarebiT iafia (Tu SevadarebT abortis xarjebs);
• SeiZleba gavrceldes arasamedicino personalis mier;
• menstrualuri ciklis adeqvaturi kontroli.
(3, 5, 6 _ xarisxi A)
arakontracepciuli upiratesobebi
samedicino praqtikaSi kok gamoiyeneba ara marto kontracepciuli, aramed
arakontracepciuli mizniTac, romelsac aqvs Tavisi upiratesobebi:
• mcirdeba saSvilosnosgare orsulobis sixSire;
• mcirdeba mcire menjis Rrus organoebis anTebiTi daavadebebis
sixSire;
222
• mcirdeba menstrualuri gamonadeni;
• mcirdeba sarZeve jirkvlebis keTilTvisebiani daavadebis (fibrozul-
kistozuri mastopaTia) riski;
• mcirdeba sakvercxis, endometriumisa da koloreqtaluri kibos
ganviTarebis riski;
• qreba, an mcirdeba premenstrualuri daZabuloba da dismenoreis
simptomebi;
• mcirdeba rkinadeficituri anemiis riski (menstrualuri gamonadenis
Semcirebis xarjze);
• dadebiTad moqmedebs endometriozis mimdinareobaze;
• mcirdeba saSvilosnos miomis ganviTarebis riski;
• mcirdeba sakvercxis retenciuli warmonaqmnebis sixSire;
• xasiaTdeba samkurnalo efeqtiT hiperandrogenuli (akne, hirsutizmi,
seborea) mdgomareobebisas;
• gamoiyeneba saSvilosnodan disfunqciuri sisxldenebis, uSvilobis
samkurnalod;
• izrdeba Zvlis simkvrive;
• ixsneba `arasasurveli orsulobis SiSi~;
• SesaZlebelia morigi menstruaciis `gadaweva~ gamocdis, Sejibrebis,
dasvenebis dros, an samedicino CvenebiT.
(3, 5, 6, 7 _ xarisxi A)
naklovanebebi
• miRebis wesis darRveva zrdis arasasurveli orsulobis risks;
• saWiroebs kvalificiur konsultacias;
• yoveldRiuri gamoyeneba _ saWiroebs mudmiv motivacias. gulmaviwyoba
zrdis orsulobis risks;
• efeqturoba qveiTdeba zogierT wamalTan erTdrouli miRebisas
(barbituratebi, antituberkulozuri preparatebi);
• ar icavs sqesobrivi gziT gadamdebi daavadebebisagan (maT Soris B hepatitis virusi da aiv/Sidsi);
• SesaZloa fertilobis aRdgenis Seferxeba (1-2% SemTxvevaSi);
• Zalian iSviaTad SesaZlebelia seriozuli garTulebebi: infarqti,
insulti, filtvis an Tavis tvinis Trombozi (Sesabamisad 1, 3 an da
11 SemTxveva 100 000 qalze, romlebic iyeneben kok-s)
• aucilebelia uwyveti momarageba
(3, 5, 6, 7 _ xarisxi A)
223
mdgomareobebi, romlebic kok-is gamoyenebis dawyebamde moiTxovs winaswar
samedicino Sefasebas
janmos klasifikacia:
kategoria 1: kok-i SeuzRudavad gamoiyeneba nebismieri
situaciaSi.
kategoria 2: kok-i umetes SemTxvevaSi SeuzRudavad
gamoiyeneba, radganac sargebloba metia, vidre
Teoriuli da/an dadasturebuli riski.
kategoria 3: kok-is gamoyeneba rekomendebuli ar aris,
radganac Teoriuli an dadasturebuli riski metia
vidre sargebloba. kok-i gamoiyeneba mxolod im
SemTxvevaSi, Tu sxva meTodi ar aris xelmisawvdomi.
kategoria 4: kok-is gamoyeneba ar SeiZleba.
(2 _ xarisxi A)
kok-is gamoyenebis ukuCvenebebia:
• orsuloba;
• mSobiarobis Semdeg 6 Tve ZuZuTi kvebis dros;
• mSobiarobis Semdeg 3 kvira ara meZuZur dedebSi;
• sasqeso gzebidan daudgeneli genezis sisxldena;
• gul-sisxlZarRvTa daavadebis mravlobiTi risk-faqtorebis arseboba;
garTulebebiT mimdinare gulis sarqvlebis daavadebebi;
• Tromboflebiti, Tromboemboliuri daavadebebi, Tavis tvinis sisxlis
mimoqcevis darRveva, cerebro-vaskuluri insultebi, miokardiumis
infarqti (anamnezSi);
• Trombogenuri mutacia _ sisxlis Sededebis darRvevebi;
• Sakiki nevrologiuri simptomebiT;
• 35 wlis zeviT sigaretis moweva (dReSi 15 Reri da meti sigareti);
• arteriuli hipertonia;
T/A sistoluri ≥ 160 diastoluri ≥ 100 mm vwy sv (me-4 kategoria) an sistoluri ≥ 140-159 diastoluri ≥ 90-99 mm vwy sv (me-3 kategoria);
• Saqriani diabeti sisxlZarRvovani garTulebebiT, an sxva
sisxlZarRvovan daavadebebTan erTad, an 20 wlis xangrZlivobiT;
• ZuZus kibo amJamad;
• RviZlis mwvave daavadeba (hepatiti);
ki
meTodis
gamoyeneba
SeiZleba
ara
meTodis
gamoyeneba
rekomendebu-
li ar aris
224
• RviZlis keTilTvisebiani an avTvisebiani simsivne, RviZlis cirozi,
dekompensaciis stadiaSi;
• qirurgiuli operacia xangrZlivi imobilizaciiT.
(2 _ xarisxi A)
orsuloba (dadasturebuli an saeWvo)
kategoria 4. kok-i ar gamoiyeneba orsulobis dros. Tu preparatis miRebis
fonze orsuloba dadasturda saSvilosnos RruSi, kok-is miReba unda
Sewydes. Tanamedrove monacemebiT kok-is miReba ar zrdis
mkvdradSobadobis, TviTnebiTi abortisa da Tandayolili mankis
ganviTarebis risks. miuxedavad amisa, orsulobis adreul vadazec ki
rekomendebuli araa preparatebis gamoyeneba.
Tu menstruaciis dagvianebisas orsulobis gamoricxva ver xerxdeba, kok-is
miReba unda gadavaddes Semdeg menstruaciamde. am SualedSi qalma unda
gamoiyenos kontracepciis sxva meTodi (mag. barieruli).
ZuZuTi kveba
kategoria 4. Tu qali ZuZuTi kvebavs bavSvs da ar iyenebs lam-s,
mSobiarobidan 6 Tvis ganmavlobaSi mizanSewonili araa kok-is miReba,
radganac masSi Semavali estrogeni gadis dedis rZeSi da axalSobilze
SesaZlebelia mavne zegavlena iqonios. aseve cnobilia, rom mSobiarobidan
pirveli 6 kviris ganmavlobaSi estrogeni amcirebs laqtaciis process. Tu
qali ar iyenebs lam-s, mSobiarobidan 6 Tvemde sasurvelia gamoiyenos
kontracepciis sxva meTodi (mag: sSs, barieruli, sufTa progestagenuli
abebi da sxva).
kategoria 3. Tu qali mSobiarobis Semdgom periodSi ar kvebavs ZuZuTi,
kok-is dawyeba SeuZlia mSobiarobidan mxolod 3 kviris Semdeg, radganac,
pirveli 3 kviris ganmavlobaSi estrogenuli komponenti zrdis Trombis
warmoqmnis risks. aseve, mSobiarobidan pirveli 3-6 kviris ganmavlobaSi
ovulaciis naklebi albaTobaa da amdenad qalebi orsulobis dabali
riskis qveS imyofebian.
sasqeso gzebidan daudgeneli genezis sisxldena
kategoria 4. Tu qals aReniSneba sisxldena saSodan, sanam sisxldenis
swori diagnozi ar dadgindeba, rekomendebuli araa kok-is gamoyeneba,
radganac kok-s SeuZlia menstruaciebs Soris periodSi sisxldena SeaCeros
da SeniRbos ZiriTadi problema (mag: saSvilosnos Rrus an saSvilosnos
gare orsuloba, mcire menjis Rrus sxva paTologia da iSviaTad
genitaluri traqtis kibo). saWiroa Catardes srulyofili ginekologiuri
gamokvleva da kategoria ganisazRvros mxolod amis Semdeg.
kategoria 2. diagnozis dadgenis Semdeg Tu dadasturda disfunqciuri
sisxldena saSvilosnodan, kok-is miReba mizanSewonilia samkurnalo
mizniTac.
225
gul-sisxlZarRvTa daavadebebi
kategoria 4. gul-sisxlZarRvTa daavadebebis dros _ gulis iSemiuri
daavadeba (amJamad da adre), stenokardia, garTulebuli gulis sarqvlebis
daavadeba (filtvismieri hipertenzia, winagulebis fibrilaciis riski,
qvemwvave baqteriuli endokarditi anamnezSi), lipiduri metabolizmis
aTerogenuli darRvevebi, arteriuli an venuri Trombozi, Trombogenuri
mutacia (magaliTad: leidenis V faqtori, proTrombinis mutacia, protein
S, protein C da antiTrombinis ukmarisoba) _ rekomendebuli araa kok-is
miReba, radgan man SeiZleba Seqmnas daavadebebis ganviTarebis damatebiTi
riski (estrogenis efeqti).
Tavis tvinis sisxlZarRvebis dazianeba
kategoria 4. Tu qals anamnezSi aReniSneba insulti da Tavis tvinis
sisxlZarRvebis sxva dazianeba, rekomendebuli araa kok-is miReba.
sisxlis Sededebis darRvevebi
kategoria 4. Tu qals aReniSneba Rrma venebis Trombozi an filtvis
embolia amJamad an anamnezSi, an didi qirurgiuli operacia da xangrZlivi
imobilizacia, rekomendebuli araa kok-is miReba.
kategoria 2. Rrma venebis Trombozi / filtvis emboliis ojaxuri anamnezi,
didi operacia araxangrZlivi imobilizaciiT, `mcire~ qirurgia
imobilizaciis gareSe.
Sakiki (Tavis tkivili)
kategoria 4. Tu qals aReniSneba Sakiki kerovani nevrologiuri
simptomebiT (mag: metyvelebis unaris droebiTi dakargva, mxedvelobis
velebis gamovardna da a.S.), nebismier asakSi, rekomendebuli ar aris kok-is
miReba. misma gamoyenebam SeiZleba Seqmnas insultis damatebiTi riski
(estrogenis efeqti).
gamokvlevebiT damtkicda, rom qalebis is jgufi, romelTac aReniSnebaT
aura, imyofebian insultis ganviTarebis ufro maRali riskis qveS vidre
isini, visac aura ara aqvs. auris mqone pacientebSi kok-is gamoyenebisas 2-4-
jer izrdeba insultis riski, vidre im qalebSi, romlebic kontracepciis
am meTods ar iyeneben.
kategoria 3. Sakiki kerovani nevrologiuri simptomebis gareSe ≥ 35 wlis
asakSi.
kategoria 2. Sakiki kerovani nevrologiuri simptomebis gareSe < 35 wlis
asakSi.
35 wlis da meti asakis mweveli qalebi
kategoria 4. aRniSnuli asakis qalma ar unda miiRos kok-i, Tu eweva dReSi
≥ 15 sigarets.
226
35 wlis da ufro meti asakis mweveli (intensiuri, an araintensiuri) qalebi
imyofebian infarqtis, insultis da sisxlis Sededebis sxva problemebis
gazrdili riskis qveS. aseT SemTxvevebSi kok-is miReba qmnis Trombis
warmoqmnis damatebiT risks (estrogenis efeqti)
kategoria 3. asaki ≥ 35 _ sigareti <15 dReSi
kategoria 2. asaki < 35
maRali arteriuli wneva
kategoria 4. qalebma, romelTac aReniSnebaT arteriuli wneva ≥160/100 mm.vwy.sv. (sisxlZarRvovani problemebiT, an maT gareSe), ar unda miiRon
kok-i.
kategoria 3. Tu eqimTan orjer ganmeorebiTi vizitis dros qals
arteriuli wneva aReniSna 140-159/90-99 mm.vwy.sv., man ar unda miiRos kok-i.
sasurvelia SeirCes kontracepciis sxva meTodi (spermicidi, kondomi da
a.S.). janmrTel qalebSi kok-is miReba iwvevs arteriuli wnevis mxolod
umniSvnelo cvlilebas. hipertenziis dros ki, is qmnis insultis,
miokardiumis mwvave infarqtis da periferiuli arteriebis dazianebis
damatebiT risks (estrogenis efeqti). wamlis miReba unda Sewydes, Tu
pirveli ramdenime Tvis ganmavlobaSi vlindeba arteriuli wnevis
mniSvnelovani mateba, an arteriuli sisxlZarRvebis daavadeba.
kategoria 2. anamnezSi maRali arteriuli wneva orsulobis dros, Tumca
amJamad arteriuli wneva normis farglebSia.
Saqriani diabeti
kategoria 3/4. progresuli da didxans mimdinare (>20 welze) Saqriani
diabeti, sxvadasxva garTulebebiT: sisxlZarRvovani, neiropaTia,
retinopaTia, nefropaTia.
aRniSnuli mdgomareobebis dros qalebma ar unda miiRon kok, radganac
masSi Semavali estrogeni zrdis Trombis warmoqmnis damatebiT risks.
kategoria 2. qalebs, insulin damokidebuli an insulin damoukidebeli
Saqriani diabetiT seriozuli garTulebebis gareSe, ZiriTadad SeuZliaT
kok-is miReba.
kategoria 1. anamnezSi diabeti orsulobis dros.
ZuZus kibo
kategoria 4. Tu qals aReniSneba ZuZus kibo amJamad an anamnezSi, ar unda
miiRos kok-i. cnobilia, rom sarZeve jirkvelis kibo hormondamokidebuli
simsivnea da kok-is miRebam SeiZleba gazardos simsivnis progresirebis
riski.
kategoria 1. sarZeve jirkvlebis keTilTvisebiani daavadeba.
kategoria 1. sarZeve jirkvlebis kibos ojaxuri anamnezi. kok-is gamoyeneba
aRniSnuli kategoriis qalebSi ar iwvevs sarZeve jirkvlebis kibos
gazrdil risks imaTTan SedarebiT, visac analogiuri anamnezi hqonda da
227
kok-s ar iyenebda. Tu aRiniSneba sarZeve jirkvlis kibos ganmapirobebuli
genis BRCA1 tipis mutacia, kok-is gamoyenebam SeiZleba umniSvnelod
gazardos zemoT aRniSnuli kibos riski.
RviZlis daavadebebi
kategoria 4. simptomuri siyviTle, virusuli hepatiti, dubin-jonsonis
sindromi, rotoris sindromi warmoadgens kok-is miRebis ukuCvenebas,
radganac aRniSnuli mdgomareobis dros kok-Si Semavali steroidebi
mTlianad ver metabolizdeba RviZlSi, ramac SeiZleba damatebiTi ziani
moutanos qalis janmrTelobas.
qalebma hepatitis dros ar unda miiRon kok manam, sanam ar moxdeba RviZlis
funqciuri maCveneblebis normalizeba (uxSiresad siyviTlis gaqrobidan 3-5
Tvis Semdeg).
RviZlis simsivneebi, cirozi
kategoria 4. RviZlis keTilTvisebiani (adenoma) da avTvisebiani (hepatoma)
simsivne, cirozis mZime (dekomepensirebuli) forma _ warmoadgenen kok-is
miRebis ukuCvenebas, radganac preparatis miRebam SeiZleba gaauaresos
zemoT aRniSnuli mdgomareobebi.
naRvlis buStis daavadebebi
kategoria 3. Tu qals amJamad aReniSneba naRvlis buStis daavadeba da
imyofeba medikamenturi mkurnalobis qveS, man sasurvelia kok-i ar miiRos,
garda im SemTxvevebisa, roca kontracepciis sxva ufro Sesaferisi
meTodebi xelmisawvdomi ar aris.
kok-ma SeiZleba gamoiwvios naRvlis buStis daavadebis riskis mcire
gazrda. arsebobs agreTve mosazreba, rom kok-s SeuZlia gamoiwvios
naRvlis buStis arsebuli daavadebebis gauareseba.
kategoria 2. qolecisteqtomiis Semdeg kok-is gamoyeneba SeiZleba.
kategoria 2. asimptomuri mdgomareobis dros, kok-is gamoiyeneba SeiZleba.
qirurgiuli operacia xangrZlivi woliTi reJimiT
kategoria 4. xangrZlivi imobilizacia zrdis venuri sisxlis Sededebis
momatebis risks. Tu SesaZlebelia, kok-is miReba unda Sewydes qirurgiuli
Carevidan (roca saWiroa xangrZlivi imobilizacia) 4 kviriT adre da mis
Semdeg 2 kviris ganmavlobaSi.
kategoria 3. antikonvulsantebis (fenitoini, barbituratebi, karbamazepini,
primidoni) valprois mJavas garda da antituberkulozuri (rifampicini)
preparatebis miReba
aRniSnuli preparatebis miRebis fonze dabaldoziani kok-is efeqturoba
mcirdeba, radgan maTi didxans miReba iwvevs RviZlis fermentebis
228
aqtiurobis momatebas, rac iwvevs estrogenisa da progestagenis
metabolizmis daCqarebas da preparatebis efeqturobis Semcirebas.
menstruaciebs Soris periodSi sisxliani gamonadeni SeiZleba miuTiTebdes
estrogenis da progestagenis daqveiTebul doneze. am SemTxvevaSi saWiroa
maRaldoziani (estrogenis maRali done) kok-is gamoyeneba, an unda SeirCes
kontracepciis sxva meTodi.
antimikozuri preparatis (grizeofulvini) miReba
kategoria 2. ramdenadac grizeofulvini, romelic iwvevs estrogenis da
progestagenis metabolizmis gazrdas, Cveulebriv mxolod xanmokle
periodis ganmavlobaSi (2-4 kvira) gamoiyeneba, qalebs, romlebic mas
sokovani infeqciis samkurnalod iyeneben, SeuZliaT kok-is miRebis
gagrZeleba da paralelurad damatebiTi meTodis (mag: kondomi) gamoyeneba
momdevno menstruaciis dawyebamde.
(2 _ xarisxi A)
kok-is miRebis dawyeba da gamoyenebis reJimi
kok-is miRebis dawyeba SesaZlebelia regularuli menstrualuri ciklis
dros:
• menstrualuri ciklis dawyebidan 5 dRis ganmavlobaSi;
• menstrualuri ciklis nebismier dros, Tu sakmarisi safuZveli
arsebobs imisi, rom qali orsulad ar aris;
• Tu kok-is miReba iwyeba menstrualuri ciklis dawyebidan 5 dRis
Semdeg, qals rekomendacia eZleva Tavi Seikavos sqesobrivi
kavSirisagan, an gamoiyenos kontracepciis damatebiTi meTodi 7 dRis
ganmavlobaSi (kondomi / spermicidi).
(1 _ xarisxi A, 12, 13 _ xarisxi B)
amenoreis dros:
• kok-is miRebis dawyeba SeiZleba nebismier dros, Tu sakmarisi
safuZveli arsebobs imisi, rom qali orsulad ar aris. aseT
SemTxvevaSi qalma sasurvelia Tavi Seikavos sqesobrivi kavSirisagan
an gamoiyenos kontracepciis damatebiTi meTodi 7 dRis ganmavlobaSi
(kondomi / spermicidi)
(1 _ xarisxi A, 8, 9 _ xarisxi B)
mSobiarobisa da abortis Semdeg:
• mSobiarobidan 6 Tvis Semdeg, Tu qali ZuZuTi kvebavs bavSvs;
• mSobiarobidan 3 kviris Semdeg, Tu qali ZuZuTi ar kvebavs bavSvs;
• abortis Semdeg kok-is gamoyeneba SeiZleba maSinve. amasTan
kontracepciis damatebiTi meTodis gamoyeneba saWiro ar aris.
(1 _ xarisxi A, 12, 13 _ xarisxi B)
229
gamoyenebis reJimi:
• qali Rebulobs TiTo tablets yoveldRe 21 dRis ganmavlobaSi
(erTsa da imave dros). isvenebs 7 dRe da me-8-e dRidan iwyebs axal
firfitas.
• Tu firfita Seicavs 28 tablets (bolo 7 tableti arahormonulia da
SeiZleba Seicavdes rkinas an vitamins), qali kok-s Rebulobs uwyveti
reJimiT, anu 28 tabletis damTavrebis Semdeg qali Sesvenebis gareSe
tabletebis miRebas iwyebs axali firfitidan.
(1 _ xarisxi A, 12, 13 _ xarisxi B)
• prof. a. xomasuruZis mier SemuSavebuli modifikaciis mixedviT
monofazuri tabletebis raodenoba unda gaizardos an Semcirdes
menstrualuri ciklis xangrZlivobis mixedviT. mag: 30 dRiani
menstrualuri ciklis SemTxvevaSi qali Rebulobs TiTo tablets
yovel dRe 23 dRis ganmavlobaSi; 26 dRiani menstrualuri ciklis
SemTxvevaSi – TiTo tableti erTxel dReSi 19 dRis ganmavlobaSi da
a.S. 7 dRiani Sesvenebis wesi SenarCunebulia.
sxva hormonuli meTodidan kok-ze gadasvla
• SeiZleba Sualedis gakeTebis gareSe, mxolod im pirobiT, rom wina
meTodi gamoyenebuli iyo rekomendaciis mixedviT. aseT SemTxvevaSi
Semdgom menstruaciamde mocda aucilebeli ar aris.
• Tu wina meTodi warmoadgenda ineqcias, kok-is dawyeba SeiZleba
Semdgomi ineqciis savaraudo dRes. aseT SemTxvevaSi kontracepciis
damatebiTi meTodis gamoyeneba saWiro ar aris.
(1 _ xarisxi A, 12, 13 _ xarisxi B)
arahormonuli kontracepciidan (sSs-s garda) kok-ze gadasvla
• kok-is miRebis dawyeba SeiZleba menstrualuri ciklis dawyebidan 5
dRis ganmavlobaSi. kontracepciis damatebiTi meTodis gamoyeneba
saWiro ar aris.
• aseve, kok-is miRebis dawyeba SeiZleba wina meTodis Sewyvetidan
maSinve, an nebismier dros, Tu sakmarisi safuZveli aris imisa, rom
qali orsulad ar aris. Tu kok-is miRebis dawyeba xdeba
menstrualuri ciklis dawyebidan 5 dRis Semdeg, qals rekomendacia
eZleva Semdgomi 7 dRis ganmavlobaSi Tavi Seikavos sqesobrivi
kavSirisagan, an gamoiyenos kontracepciis damatebiTi meTodi.
(1 _ xarisxi A, 12, 13 _ xarisxi B)
sSs-dan (levonorgestreliani sSs-s CaTvliT) kok-ze gadasvla
• kok-is miRebis dawyeba SeiZleba menstrualuri ciklis dawyebidan 5
dRis ganmavlobaSi. kontracepciis damatebiTi meTodebis gamoyeneba
saWiro ar aris, sSs amoRebuli unda iyos am periodSi.
230
• aseve kok-is miRebis dawyeba SeiZleba nebismier dros, Tu sakmarisi
safuZveli aris imisa, rom qali orsulad ar aris.
_ Tu aRniSnuli menstrualuri ciklis ganmavlobaSi qali aqtiuri
sqesobrivi cxovrebiT cxovrobda da menstruaciis dawyebidan
gasulia 5 dReze meti, aseT SemTxvevaSi amoReba rekomendebulia
Semdgomi menstrualuri ciklis dros.
_ Tu aRniSnuli menstrualuri ciklis ganmavlobaSi qali
sqesobrivi cxovrebiT ar cxovrobda da menstruaciis dawyebidan
gavida 5 dReze meti, qals rekomendacia eZleva Semdgomi 7 dRis
ganmavlobaSi Tavi Seikavos sqesobrivi kavSirisagan, an gamoiyenos
kontracepciis damatebiTi meTodi. Tu zemoT xsenebul kontracepciis
damatebiT meTodad sSs iTvleba, maSin misi amoReba unda moxdes
Semdgomi menstrualuri ciklis dros.
• Tu qals aqvs araregularuli menstrualuri gamonadeni an amenorea,
kok-is miRebis dawyeba SeiZleba im rekomendaciiT, romelic
miTiTebulia: `kok-is miRebis dawyebaSi amenoreis dros~.
(1 _ xarisxi A, 12, 13 _ xarisxi B)
kok-is miRebis Semdeg fertilobis aRdgena
kok-is did upiratesobas warmoadgens misi miRebis Semdeg fertilobis
swrafi aRdgena. hipoTalamus – hipofiz – sakvercxeebis funqcionireba 90%-
Si aRdgeba 2-6 Tvis ganmavlobaSi. SemTxvevaTa 2%-Si SeiZleba adgili
hqondes hipofizis gonadotropuli funqciis hiperdamuxruWebis sindroms
da Sesabamisad amenoreas. aRniSnuli mdgomareoba ZiriTadad gvxvdeba
maRaldoziani preparatebis gamoyenebisas 6 da meti Tvis ganmavlobaSi.
amenorea SeiZleba ganviTardes endometriumis atrofiuli cvlilebebis
Sedegad, romelic Seqcevadi procesia. endometriumis funqciuri Sris
aRdgenis Semdeg menstruacia TavisTavad aRdgeba an SesaZlebelia saWiro
gaxdes estrogenebiT mkurnaloba.
(1, 3 _ xarisxi A)
preparatebiT momarageba
• eqimma qals unda misces kok-is wliuri maragi (damokidebulia qalis
survilze, ramden xans gegmavs igi kok-is miRebas) Tu eqims gaaCnia
kontraceptivebiT (kok-iT) programuli uzrunvelyofa. an urCios mas,
TviTon izrunos maragis Seqmnaze.
• maragis Sevsebis sistema moqnili unda iyos, romelic qals
saSualebas miscems, Tavisuflad miiRos kontracepciis saWiro
raodenoba misTvis mosaxerxebel dros.
• janmo-s eqspertebis monacemebiT eqimis mier qalisTvis kok-is gacema
raodenobis TvalsazrisiT SezRuduli ar unda iyos, radganac
hormonuli kontracepciis gamoyenebis dros arasasurveli (an
iZulebiTi) Sesveneba zrdis daugegmavi orsulobis risks
(1 _ xarisxi A)
231
meTvalyureoba _ ganmeorebiTi viziti
• kok-is gamoyenebisas qali eqimTan unda mivides yovelwliurad.
• kok-is miRebis dawyebidan 3 Tvis Semdeg aucilebelia eqimTan
ganmeorebiTi viziti.
• qalma eqims unda mimarTos nebismier dros kontracepciasTan
dakavSirebuli romelime gverdiTi movlenis, an sxva raime problemis
warmoqmnis SemTxvevaSi, an Tu qals surs kontracepciis aRniSnuli
meTodis Secvla.
(1 _ xarisxi A)
konsultireba
kontracepciis meTodis SerCeva xdeba: reproduqtologis, mean-ginekologis
da ojaxis eqimis mier.
qals unda mieces zusti instruqcia kok-is:
• moqmedebis meqanizmze
• gverdiT movlenebze (ix. gverdiTi movlenebi)
• sayuradRebo niSnebze (ix. sayuradRebo niSnebi)
• kok-is miRebis dawyebaze (ix. kok-is miRebis dawyeba)
• reJimze (ix. gamoyenebis reJimi)
• gamotovebul abebze (ix. protokoli gverdiTi movlenebi, Sefaseba,
marTva)
• ganmeorebiT vizitze (ix. meTvalyureoba _ ganmeorebiTi viziti)
• fertilobis aRdgenaze
232
kok-is gverdiTi movlenebis klasifikacia
estrogendamokidebuli efeqti progestagendamokidebuli efeqti
• Tavis tkivili
• T/A-is momateba (arteriuli
wnevis momateba)
• gaRizianeba
• gulisreva, Rebineba
• Tavbrusxveva
• mastodinia (sisavsis SegrZneba
sarZeve jirkvlebSi)
• qloazma (orsulobis msgavsi
laqebi saxeze)
• varikozuli venebis
mdgomareobis gauareseba
• kontaqturi linzebis
autanloba
• sxeulis wonaSi momateba
• Tavis tkivili
• depresia
• advilad daRla
• akne
• libidos daqveiTeba
• saSos lorwovani garsis
simSrale
• varikozuli venebis
mdgomareobis gauareseba
• sxeulis wonaSi momateba
estrogenuli efeqtis ukmarisoba
(estrogenis SefardebiT mcire doza)
progestagenuli efeqtis ukmarisoba
(progestagenis SefardebiT
mcire doza)
• Tavis tkivili
• depresia
• gaRizianeba
• sarZeve jirkvlebis zomaSi
Semcireba
• libidos daqveiTeba
• saSos lorwovani garsis
simSrale
• menstruaciaTa Soris
sisxliani CamonaSali ciklis
dasawyisSi da/an SuaSi
• mcire menstrualuri
gamonadeni
• Warbi menstruacia
• menstruaciaTa Soris
sisxliani CamonaSali ciklis
meore fazaSi
• menstruaciis Seferxeba
233
kok-is miRebis dawyebamde rekomendebuli gamokvlevebi da analizebi,
pacientis saWiroebebisa da moTxovnilebebis mixedviT:
klasi
• sarZeve jirkvlebis gamokvleva _ C
• mcire menjis Rrus/sasqeso organoebis gamokvleva _ C
• saSvilosnos yelis kiboze skriningi _ C
• standartuli laboratoriuli analizebi _ C
• hemoglobinis gansazRvra sisxlSi _ C
• sggi-iT daavadebis riski
anamnezis Sekreba da saerTo gasinjva _ C
• sggi/Sids-is gamovlenis skrininguli
laboratoriuli analizebi _ C
• arteriuli wnevis gazomva _ *
klasi _ `C~ _ aRniSnuli gamokvlevisa da analizis Catareba ar
uzrunvelyofs kontracepciis am konkretuli meTodis uSiSrad
gamoyenebas da efeqturobas.
* _ gamokvlevis Catareba rekomendebulia.
sayuradRebo niSnebi kok-is miRebisas
qalma unda mimarTos samedicino dawesebulebas maSinve, Tu
SeamCnia qvemoT aRwerili romelime niSani:
• Zlieri tkivili gulmkerdSi, an qoSini;
• Zlieri Tavis tkivili, an mxedvelobis darRveva, metyvelebis
moSla;
• Zlieri tkivili qvemo kidurebSi;
• Zlieri tkivili muclis areSi;
• siyviTle ;
• sisxliani gamonadenis ararseboba: 21 tabletiani firfitis
damTavrebis SemTxvevaSi an 7 araaqtiuri tabletis miRebis
periodSi, romelic SeiZleba iyos orsulobis niSani.
(3, 7 _ xarisxi A)
234
kombinirebuli saineqcio kontraceptivebi (ksk)
ganmarteba
kombinirebuli saineqcio kontraceptivebi Seicavs xanmokle moqmedebis
(bunebriv) estrogens da xangrZlivi moqmedebis progestagens. saineqcio
preparatebi TandaTanobiT Seiwoveba ineqciis Semdeg 28 dRis ganmavlobaSi.
erTi ineqcia keTdeba TveSi erTxel.
ksk-s tipebi
• 25 mg depo-medroqsiprogesteron acetati da 5 mg estradiol
cipionati (ciklofemi, cikloprovera, lunela da novafemi)
• 50 mg noreTisteron enantati da 5 mg estradiol valerati (mesijina
da noriginoni)
radganac ksk-Si Semavali estrogeni ufro fiziologiuria da naklebad
Zlieri, vidre kok-Si Semavali sinTezuri estrogeni, ksk-s gamoyenebisas
gamovlenili estrogendamokidebuli gverdiTi movlenebi SeiZleba
gansxvavdebodes kok-is gverdiTi movlenebisagan. ksk-s moklevadianma
gamokvlevebma aCvena, rom kok-Tan SedarebiT igi umniSvnelod moqmedebs
arteriul wnevaze, hemostazze, sisxlis Sededebaze, lipidebis
metabolizmze da RviZlis funqciaze.
ksk-i warmoadgens kontracepiis SedarebiT axal meTods, amdenad maTi
xangrZlivi gamoyenebis epidemiologiuri monacemebi am etapze mcirea.
amasTan, kok-is miRebisas hormonuli datvirTvis moxsna SeiZleba
preparatis miRebis SewyvetiT, xolo ksk-s gamoyenebisas hormonis
zemoqmedeba grZeldeba xangrZlivad.
janmo-s samuSao jgufis daskvniTi masala, romelic kok-is gamoyenebaze
arsebobs, umetes SemTxvevaSi misaRebia ksk-ze, magram ara yvela SemTxvevaSi.
amitom ksk-s gamoyenebisas pacientebis mdgomareobis kvalifikaciis dros
janmo-s samuSao jgufi orinetirebuli iyo kok-is da pk-s (progestagenuli
kontraceptivebi) kategoriebze da SearCia saSualo maT Soris. Tumca mZime
formis paTologiebis dros (mag: gulis iSemiuri daavadeba) klasifikacia
aris igive, rac kok-is dros. amitom aRniSnuli kategoriebi aris winaswari
da axali monacemebis mixedviT eqvemdebareba gadasinjvas.
(2 _ xarisxi A)
ksk-s moqmedebis meqanizmi (ix. kok-i)
efeqturoba
ksk-s efeqturoba Seadgens 0,05 orsuloba 100 qalze/weliwadSi, sworad da
regularulad gamoyenebis SemTxvevaSi. 3 orsuloba 100 qalze/weliwadSi
araregularulad gamoyenebis SemTxvevaSi.
(2 _ xarisxi A)
235
kontracepciuli upiratesobebi
• maRali efeqturoba
• meTodis Seqcevadoba
• SeiZleba daculi iyos kontracepciis meTodis gamoyenebasTan
dakavSirebuli konfedencialoba
• gamoyenebis simartive
• gamoyenebis win ar aris aucilebeli saSosmxrivi gasinjva
• ar moiTxovs maragis gakeTebas
(3 _ xarisxi A)
naklovanebebi
• zogierT SemTxvevaSi iwvevs menstrualuri ciklis xasiaTis
Secvlas (adreul stadiaze araregularuli _ mcire raodenobiT
sisxliani gamonadeni)
• damokidebulia gamomyenebelze (pacienti klinikaSi unda movides
30 dReSi erTxel)
• ar icavs sqesobrivi gziT gadamdebi daavadebebisagan (maT Soris B hepatitis virusi da aiv/Sidsi)
(3 _ xarisxi A)
ksk-is gamoyenebis Cvenebebi
ksk SeiZleba gamoiyenon im qalebma, romlebsac:
• aviwydebaT tabletebis yoveldRe miReba
• progestagenuli saineqcio kontraceptivebis fonze aReniSnebodaT
araregularuli sisxliani CamonaSali
(7 _ xarisxi A)
ksk-s gverdiTi movlenebi
• menstrualuri ciklis cvlilebebi. ufro naklebad gvxvdeba, vidre
progestagenuli saineqcio kontraceptivebis gamoyenebis dros.
pirveli cikli aris mokle (10-20 dRe), romlis Semdeg aRiniSneba
yovelTviuri sisxldena. araregularuli sisxldena aRiniSneba
SemTxvevaTa 30%-Si pirveli 3 Tvis ganmavlobaSi. ksk-s
gamomyeneblebis umravlesobas pirveli wlis bolos aReniSnebaT
regularuli menstrualuri cikli
• amenorea ar aRiniSneba
• sxva mcire gverdiTi movlenebia: wonaSi momateba, Tavis tkivili
(3 _ xarisxi A)
ukuCvenebebi, kategoriebi, urTierTqmedeba sxva medikamentebTan da
gegmiuri gamokvlevebi ix. kok-is Sesabamis nawilSi
236
ksk-s gamoyenebis dros gansxvavebuli kategoriebi mocemulia qvemoT:
sigaretis moweva
kategoria 2. asaki < 35 w.
kategoria 2. asaki ≥ 35 w. sigareti < 15 dReSi
kategoria 3. asaki ≥ 35 w. sigareti ≥ 15 dReSi
naRvlis buStis daavadeba
kategoria 2. qolecisteqtomiis Semdeg
kategoria 2. medikamenturi mkurnalobis Semdeg
kategoria 2. daavadeba amJamad
kategoria 2. usimptomod mimdinare
RviZlis cirozi
kategoria 2. msubuqi forma (kompensirebuli)
kategoria 3. mZime forma (dekompensirebuli)
(2 _ xarisxi A)
ksk-s ineqciis gakeTebis vadebi
regularuli menstrualuri ciklis dros:
• menstrualuri ciklis dawyebidan 7 dRis ganmavlobaSi.
kontracepciis damatebiTi meTodis gamoyeneba saWiro ar aris;
• menstrualuri ciklis nebismier dros, Tu sakmarisi safuZveli
arsebobs imisa, rom qali orsulad ar aris;
• Tu ineqcia keTdeba menstrualuri ciklis dawyebidan 7 dRis
Semdeg, qals eZleva rekomendacia Tavi Seikavos sqesobrivi
kavSirisagan, an gamoiyenos kontracepciis damatebiTi meTodi 7
dRis ganmavlobaSi.
amenoreis dros:
• ksk-s ineqcia SeiZleba nebismier dros, Tu sakmarisi safuZveli
arsebobs imisi, rom qali orsulad ar aris. aseT SemTxvevaSi,
qalma sasurvelia Tavi Seikavos sqesobrivi kavSirisagan, an
gamoiyenos kontracepciis damatebiTi meTodi ineqciidan 7 dRis
ganmavlobaSi.
237
mSobiarobisa da abortis Semdeg:
• Tu mSobiarobidan gavida 6 Tveze meti, qali agrZelebs bavSvis
ZuZuTi kvebas da aqvs amenorea, ksk-s ineqcia keTdeba `amenoreis~
Sesabamisi rekomendaciis mixedviT.
• Tu mSobiarobidan gavida 6 Tveze meti, qali ZuZuTi kvebavs bavSvs
da aqvs regularuli menstrualuri cikli, ksk-s ineqcia keTdeba
`regularuli menstrualuri ciklis~ rekomendaciis mixedviT.
• Tu mSobiarobidan gavida 3 da meti kvira, qali ZuZuTi ar kvebavs
bavSvs da aqvs amenorea, ksk-s ineqciis gakeTeba SeiZleba nebismier
dros, Tu sakmarisi safuZveli arsebobs imisa, rom qali orsulad
ar aris. amasTan qals eZleva rekomendacia Tavi Seikavos
sqesobrivi kavSirisagan, an gamoiyenos kontracepciis damatebiTi
meTodi ineqciidan 7 dRis ganmavlobaSi.
• Tu mSobiarobidan gavida 3 da meti kvira, qali ZuZuTi ar kvebavs
bavSvs da menstrualuri cikli aRdga, ksk-s ineqcia keTdeba
`regularuli menstrualuri cikli~-s rekomendaciis mixedviT.
• abortis Semdeg maSinve SeiZleba ksk-s ineqciis gakeTeba. amasTan
kontracepciis damatebiTi meTodis gamoyeneba saWiro ar aris.
ksk-s gamoyenebis reJimi:
• ksk-s ganmeorebiT ineqciebs Soris Sualedi Seadgens 4 kviras.
• Tu rekomendebuli intervalis dacva ver xerxdeba, ineqciis
gakeTeba SeiZleba vadaze 1-7 dRiT adre. Tumca aseT SemTxvevaSi
SesaZlebelia dairRves menstrualuri cikli.
• Tu rekomendebuli intervalis dacva ver xerxdeba, ineqciis
gakeTeba SeiZleba 1-7 dRiT gvian. 7 dReze meti gadacilebis
SemTxvevaSi SeiZleba mxolod im pirobiT, Tu sakmarisi safuZveli
arsebobs imisi, rom qali orsulad ar aris. aseT SemTxvevaSi qals
eZleva rekomendacia Tavi Seikavos sqesobrivi kavSirisagan, an
gamoiyenos kontracepciis damatebiTi meTodi 7 dRis ganmavlobaSi.
(1 _ xarisxi A, 10, 11 _ xarisxi B)
sxva hormonuli meTodidan ksk-ze gadasvla _ ix. kok-is Sesabamis nawilSi.
arahormonuli kontracepciidan (sSs-s garda) ksk-ze gadasvla
• ksk-s ineqciis gakeTeba SeiZleba ukve gamoyenebuli meTodis
SewyvetisTanave, Tu sakmarisi safuZveli aris imisa, rom qali
orsulad ar aris. aseT SemTxvevaSi kontracepciis damatebiTi
meTodis gamoyeneba saWiro ar aris.
• Tu menstruaciis dawyebidan ar gasula 7 dReze meti, aseT
SemTxvevaSi kontracepciis damatebiTi meTodis gamoyeneba saWiro
ar aris.
238
• Tu ksk-s ineqcia keTdeba menstrualuri ciklis pirveli 7 dRis
Semdeg, qals eZleva rekomendacia Tavi Seikavos sqesobrivi
kavSirisagan, an gamoiyenos kontracepciis damatebiTi meTodi 7
dRis ganmavlobaSi.
sSs-dan (levonorgestrel-sSs-s CaTvliT) ksk-ze gadasvla
• ksk-s ineqciis gakeTeba SeiZleba menstrualuri ciklis dawyebidan
pirveli 7 dRis ganmavlobaSi. sSs amoRebuli unda iyos am
periodSi. kontracepciis damatebiTi meTodis gamoyeneba saWiro ar
aris.
• nebismier dros, Tu safuZveli arsebobs imisa, rom qali orsulad
ar aris.
• Tu qals aqvs araregularuli menstrualuri gamonadeni an
amenorea, ksk-s ineqcia keTdeba `amenoreis~ rekomendaciiT.
(1 _ xarisxi A, 8, 9 _ xarisxi B)
fertilobis aRdgena
• ksk-s ineqciis Semdeg fertilobis aRdgenis Sesaxeb gamokveTili
monacemebi amJamad ar aris.
(1, 2 _ xarisxi A)
konsultireba
ksk-s ineqciis gakeTebamde qalTan unda Catardes konsultireba,
romelic moicavs:
• meTodis upiratesobebs da naklovanebebs, efeqturobas, risks da
sargebels, gverdiT movlenebs da Rirebulebas;
• ojaxis dagegmvis alternatiul meTodebs;
• sigaretis mowevas da masTan dakavSirebul sisxlZarRvovan
garTulebebs;
• ineqciebis vadebs.
239
sayuradRebo niSnebi ksk-s gamoyenebis dros
• Zlieri tkivili muclis areSi;
• Zlieri tkivili gulmkerdis areSi, xvela, sunTqvis
ukmarisoba;
• Zlieri Tavis tkivili;
• mxedvelobis dakargva an dabindva;
• mZafri tkivili barZayis an wvivis areSi;
• kanis da Tvalebis siyviTle;
• Zlieri sisxliani gamonadeni;
• diskomforti an sxva problemebi ineqciis adgilze.
(3, 7 _ xarisxi A)
240
ksk-s ineqciis dawyebamde skrininguli kiTxvari
anamnezis Sekrebis mizania sxvadasxva risk faqtorebis aRmoCena da maTi
gaTvaliswineba ksk-s ineqciis dawyebamde
qals dausviT Semdegi kiTxvebi:
ara ki
1. menstruacia dagvianebulia an fiqrobT, rom orsulad
xarT?
2. ZuZuTi kvebavT 6 Tvemde asakis axalSobils?
3. eweviT sigarets (dReSi ramdens) da xarT >35 welze?
4. gaqvT Tavis tkivili, xSirad erT mxareze, pulsirebadi,
Tavbrusxveva, diskomforti sinaTlesa da xmaurze?
5. gaqvT xolme maRali arteriuli wneva?
6. Tu gqoniaT rodesme mwvave sisxlZarRvovani moSla
(insulti, stenokardiuli Seteva, barZayis an filtvis
arteriis Trombozi)?
7. gaqvT Tu ara Saqriani diabeti?
8. gqoniaT (an amJamad gaqvT) sarZeve jirkvlis kibo?
9. gqoniaT (an amJamad gaqvT) RviZlis raime seriozuli
daavadeba an siyviTle?
10. amJamad xom ar iRebT antituberkulozur an
antiepilefsiur wamlebs?
11. gaqvT sisxldena sqesobrivi kavSiris Semdeg an
menstruaciebs Soris periodSi?
Tu qali
Tundac erT
kiTxvaze
pasuxobs "diax",
CautareT
gamokvleva.
mieciT kondomi
kontracepciis
sxva meTodis
SerCevamde.
Tu qali yvela
aRniSnul
kiTxvaze
pasuxobs -
"ara"-mas
SeuZlia ksk-is
gamoyeneba
241
gamoyenebuli literatura
1. Фонд народонаселения Организции Объединенных Нации в области; Репродуктивное здоровье и исследования Всемирная Организация Здравоохранения //«Свод Практических Рекомендаций по применению средств контрацепции»//, Женева, Издание второе, 2005г. `xarisxi A.~
2. Фонд Организции Объединенных Нации в области народонаселения; Репродуктивное здоровье и исследования Всемирная Организация Здравоохранения //«Медицинские критерии приемлемости для использования методов контрацепции»//, Женева, Третье издание, 2004г. `xarisxi A.~
3. Руководство по Контрацепции / Под ред. Прилепской В. Н. – М.: МЕД пресс, 2006. – 399с. `xarisxi A.~
4. Elomaa K., Ranta S., Tuominen J., Lahteenmaki P. Charcoal treatment and risk of escape ovulation in oral contraceptive users. Human Reproduction, 2001. `xarisxi A.~
5. Hatcher R. A., Trussell J, Stewart F. et all. Contraceptive Technology. Eighteenth Revised Edition. N Y, Ardent Media, 2004. `xarisxi A.~.
6. IPPF Guidlines –Medical and Service delivery Guidlines 2004/ 254-268. `xarisxi A.~.
7. Paul D. Blumental, Noel Mclntosh. Краткое руководство по репродуктивному здоровью и контрацепции. Второе издание, 1996, стр. 404. `xarisxi A.~.
8. Petta CA et al. Delayed first injection of the once-a-month injectable contraceptive containing 25 mg of medroxyprogesterone acetate and 5 mg E (2) cypionate: effects on ovarian function. Fertility & Sterility, 2001. `xarisxi B.~.
9. Petta CA et al. Delayed first injection of the once-a-month injectable contraceptive containing 25 mg of medroxyprogesterone acetate and 5 mg estradiol-cypionate: effects on cervical mucus. Contraception, 2001. `xarisxi B.~.
10. Wilcox AJ, Dunson D, Baird DD. The timing of the “fertile window” in the menstrual cycle: day specific estimates from a prospective study. British Medical journal, 2000. `xarisxi B.~.
11. Wilcox AJ, Dunson DB, Weinberg CR, Trussell J, Baird DD. Likelihood of conception with a single act of intercourse: providing benchmark rates for assessment of post-coital contraceptives. Contraception, 2001. `xarisxi B~.
12. Westhoff C et al. Quick start: novel oral contraceptive initiation method. Contraception 2002. `xarisxi B.~.
13. Westhoff C et al. Bleeding patterns after immediates vs. conventional oral contraceptive initiation: a randomized, controlled trial. Fertility and Sterility, 2003. `xarisxi B.~.
242
avtorTa jgufi
saqarTvelos reproduqtologTa asociacia
⇒ a. xomasuriZe _ profesori, medicinis mecnierebaTa doqtori;
i.Jordanias sax. adamianis reproduqciuli janmrTelobis s/k
institutis direqtori;
⇒ n. marsagiSvili _ medicinis doqtori. i.Jordanias sax. adamianis
reproduqciis s/k institutis Sobadobis regulaciis ganyofileba;
⇒ g. cercvaZe _ medicinis doqtori. i.Jordanias sax. adamianis
reproduqciis s/k instituti. Sobadobis regulaciis ganyofilebis
ufrosi;
⇒ T. maRularia _ medicinis doqtori.
eqspertebi:
⇒ n. parunaSvili – medicinisAdoqtori;
⇒ j. qristesiaSvili _ iv. javaxiSvilis saxelobis Tbilisis
saxelmwifo universitetis, reproduqtologia-meanoba-gienkologiis
departamentis asocirebuli profesori; i.Jordanias sax. adamianis
reproduqciis samecniero kvleviTi instituti, med. mecn. doqtori,
profesori;
⇒ saojaxo medicinis profesionalTa kavSiri _ i. qarosaniZe.
243
protokoli
kok-i (reproduqtologebisaTvis, mean-ginekologebisaTvis da ojaxis
eqimebisaTvis)
kok-is miRebis dawyebamde skrininguli kiTxvari
anamnezis Sekrebis mizania sxvadasxva risk faqtorebis aRmoCena da maTi
gaTvaliswineba kok-is miRebis dawyebamde
dausviT qals Semdegi kiTxvebi:
ara ki
1. menstruacia dagvianebulia an fiqrobT, rom orsulad
xarT?
2. ZuZuTi kvebavT 6 Tvemde asakis axalSobils?
3. eweviT sigarets (dReSi ramdens) da xarT >35 welze?
4. gaqvT Tavis tkivili, xSirad erT mxareze, pulsirebadi,
Tavbrusxveva, diskomforti sinaTlesa da xmaurze?
5. gaqvT xolme maRali arteriuli wneva?
6. Tu gqoniaT rodisme mwvave sisxlZarRvovani moSla
(insulti, stenokardiuli Seteva, barZayis an filtvis
arteriis Trombozi)?
7. gaqvT Tu ara Saqriani diabeti?
8. gqoniaT (an amJamad gaqvT) sarZeve jirkvlis kibo?
9. gqoniaT (an amJamad gaqvT) RviZlis raime seriozuli
daavadeba an siyviTle?
10. amJamad xom ar iRebT antituberkulozur, an
antiepilefsiur wamlebs?
11. gaqvT sisxldena sqesobrivi kavSiris Semdeg an
menstruaciebs Soris periodSi?
12. ramdeni dRis win dagewyoT ukanaskneli menstruacia?
Tu qali
Tundac erT
kiTxvaze
pasuxobs "diax",
CautareT
gamokvleva.
mieciT kondomi
kontracepciis
sxva meTodis
SerCevamde.
Tu qali yvela
aRniSnul
kiTxvaze
pasuxobs -
"ara"-mas
SeuZlia kok-is
gamoyeneba da
gadadiT me-12-e
kiTxvaze
244
• Tu qals ukanaskneli menstruacia daewyo bolo 5 dRis ganmavlobaSi,
SeuZlia exlave daiwyos kok-is miReba.
• Tu qals ukanaskneli menstruacia daewyo 5 dReze meti xnis win da am
periodSi iyenebda kontracepciis romelime meTods (TavSekavebis
CaTvliT), mieciT kok da uTxariT - axlave daiwyos misi miReba da
auxseniT, rom uaxloesi 7 dRis ganmavlobaSi kondomi da/an
spermicidi gamoiyenos.
• Tu qals ukanaskneli menstruacia daewyo 5 dReze meti xnis win da am
periodSi ar iyenebda kontracepciis romelime meTods (TavSekavebis
CaTvliT), mieciT kok da uTxariT, rom misi miReba daiwyos momdevno
menstruaciis pirveli 5 dRis ganmavlobaSi.
245
gverdiTi movlenebi, maTi Sefaseba, marTva
gverdiTi
movlena
Sefaseba marTva
gulisreva,
Rebineba,
Tavbrusxveva
• daadgineT, tabletebs xom
ar Rebulobs diliT an
uzmoze.
• SeamowmeT orsulobaze
(testi orsulobaze).
• urCieT qals tabletebi
miiRos Zilis win vaxSmis
Semdeg, an vaxSmis dros.
• orsulobis dadgenis
SemTxvevaSi qalma
tabletebis miReba unda
Sewyvitos da gagzavnili
unda iyos specialistTan
(ginekologi, reproduqto-
logi). Tu orsuloba ar
dadasturda, auxseniT
qals, rom es movlenebi
gaivlis 1-2 Tvis
ganmavlobaSi, kok-is
miRebis fonze, an mieciT
Zalian mcire doziani
kok-i (20mkg.e.e.).
• Tu problema
autanelia, Sewyvitos kok-
is miReba. daexmareT mas
kontracepciis sxva
meTodis SerCevaSi.
• amenorea
• hkiTxeT qals, rogor
iRebda tabletebs, xom ar
daaviwyda erTi an
ramodenime tabletis miReba?
• SeamowmeT orsulobaze
(saSvilosnos RruSi,
saSvilosnosgare): anamnezi,
testi orsulobaze, gasinjva.
• tabletebis gamotoveba
zrdis orsulobis risks.
Tu qalma gamotova an
daagviana tabletis (erTi
an ramodenime) miReba, is
gamokvleuli unda iyos
orsulobaze.
• orsulobis dadgenis
SemTxvevaSi qali
gaagzavneT ginekologTan
an reproduqtologTan. Tu
qali gadawyvitavs
orsulobis SenarCunebas,
man tabletebis miReba
unda Sewyvitos. qals
unda aexsnas, rom kok-Si
Semavali estrogeni da
progestageni xanmokle
miRebisas orsulobis
adreul stadiaze nayofze
uaryofiT gavlenas ar
246
axdens.
• Tu pacienti iRebda 21
tabletian firfitas,
daaviwyda erT kviriani
Sesvenebis gakeTeba
menstruaciisaTvis da
uwyveti reJimiT miiRo
tabletebi, ganuviTardeba
amenorea. mieciT axsna-
ganmarteba, rom es saSiSi
ara aris. Tu qali
ukmayofiloa, dauniSneT
mas maRaldoziani kok-i
(50 mkg e.e.).
• Tu qali swori reJimiT
iRebda tabletebs da
aReniSneba amenorea,
auxseniT, rom amenoreis
SemTxvevaSi mis sxeulSi
an saSvilosnoSi sisxli
ar grovdeba.
progestagenis mcire
dozis mudmivi moqmedebiT
endometriumis sisqe
mcirdeba, rac iwvevs
sisxldenis Semcirebas an
mTlianad Sewyvetas. Tu is
ganagrZobs dabaldoziani
kok-is (30-35 mkg e.e.)
miRebas, amenorea
Cveulebriv SenarCundeba.
urCieT qals, ganmeorebiT
momarTos klinikas, Tu
amenorea kvlav
Semawuxebeli iqneba.
247
• vaginaluri
sisxldena/
CamonaSali
• hkiTxeT qals rogor
iRebda tabletebs, xom ar
daaviwyda erTi an ramodenime
tabletis miReba?
• kok-s miReba axali
dawyebulia
• SeamowmeT ginekologiur
daavadebebze (menjis Rrus
anTebiTi daavadeba),
orsulobaze (saSvilosnos
RruSi, eqtopiuri), arasrul
abortze (teqsti
orsulobaze)
• ginekologiur
daavadebebze eWvis
SemTxvevaSi ojaxis eqimi
qals agzavnis Sesabamis
specialistTan
(ginekologTan,
reproduqtologTan)
• kok-is fonze qalma daiwyo
axali medikamentebis miReba
(mag. rifampicini)
• Tu qals aviwydeba
tabletebis miReba,
SeaxseneT wamlis miRebis
wesebi da auxseniT, rom
tabletebis gamotoveba
zrdis orsulobis risks.
Tu SemdgomSi mas kvlav
aviwydeba tabletebis
miReba, SeurCieT
kontracepciis sxva
meTodi.
• daamSvideT, uTxariT,
rom sisxldena/CamonaSali
SesaZlebelia kok-is
gamoyenebis pirveli sami
Tvis ganmavlobaSi da
umravles SemTxvevaSi
mcirdeba gamoyenebis
meoTxe Tvidan. Tu
sisxldena/CamonaSali
Semawuxebelia,
gadaiyvaneT SedarebiT
maRaldozian kok-ze, an
daexmareT qals
kontracepciis sxva
meTodis SerCevaSi.
• Tu saxezea
ginekologiuri
problemebi, CaatareT
Sesabamisi mkurnalobis
kursi.
• mieciT maRaldoziani
kok-i (50 mkg.e.e.), an
daexmareT qals
kontracepciis sxva
meTodis SerCevaSi.
248
• maRali
arteriuli
wneva ≥160/100 _ me-4 kategoria
≥140-159/90-99 _ me-3 kategoria
• Tu arteriuli wnevis
momateba ganpirobebulia
kok-is gamoyenebiT, qalma
unda Sewyvitos
preparatebis miReba.
daexmareT qals
kontracepciis sxva
meTodebis SerCevaSi.
• kok-is miRebis
Sewyvetis Semdeg 3 Tvis
ganmavlobaSi Tu ar
moxda arteriuli wnevis
normalizeba, qali
gaagzavneT Sesabamis
specialistTan
gamokvlevaze.
• tkivili
gulmkerdis
areSi
(gansakuTrebiT
Tu is
dakavSirebulia
fizikur
datvirTvasTan)
• SeamowmeT gul-
sisxlZarRvTa daavadebebze,
arteriuli wneva, guliscemis
sixSire.
• Tu gamoikveTa gsd-is
niSnebi, gaagzavneT
gamokvlevaze. qals mieciT
rekomendacia Sewyvitos
kok-is gamoyeneba,
daexmareT kontracepciis
sxva meTodis SerCevaSi.
• Tavis
tkivili
(mxedvelobis
darRveviT)
• daadgineT, Seicvala Tu
ara Tavis tkivilis xasiaTi
da intensivoba kok-is
miRebis dawyebis Semdeg.
• CaatareT fizikuri
gasinjva, SeamowmeT
arteriuli wneva.
aucileblobis SemTxvevaSi
gamoikvlieT: Tvalis fskeri
da nevrologiuri statusi
• Tu Tavis tkivili susti
xasiaTisaa da iSviaTia,
mieciT
tkivilgamayuCebeli
wamali. 1 Tvis Semdeg
mdgomareoba SeafaseT
ganmeorebiT.
• Tu kok-is miRebis
dawyebis Semdeg Seicvala
Tavis tkivilis
intensivoba (tkivilis
gaZliereba, mxedvelobis
cvlileba, metyvelebis
unaris darRveva an
dakargva), SewyviteT kok-
is gamoyeneba da
daexmareT qals
kontracepciis sxva
(arahormonuli) meTodis
SerCevaSi.
249
• sarZeve jirkvlebis
daWimuloba an
mtkivneuloba
(mastalgia)
• SeamowmeT orsulobaze
• orsulobis SemTxvevaSi
imoqmedeT ise, rogorc es
zemoTaa aRniSnuli (ix.
amenorea).
• gasinjeT s/jirkvali: _
kvanZi an kista -gamonadeni an
galaqtorea (Tu ar kvebavs
ZuZuTi)
• Tu qali orsulad ar
aris, sarZeve jirkvlebis
mtkivneuloba gaivlis 3
Tvis Semdeg.
• Tu fizikuri gasinjviT
gamovlinda kvanZi an
gamonadeni, romelic
saeWvoa kiboze (mag:
mkvrivi, palpaciis dros
umtkivneulo an
moZraobaSi SezRuduli
kvanZi, romelic ar
icvleba mensturaciis
dros), qali gaagzavneT
Sesabamis gamokvlevaze.
• hkiTxeT qals, Tu amCnevs
s/jirkvlebis daWimulobas
Tvis mxolod garkveul
dros (mag. menstruaciis
dawyebamde)
• urCieT qals, moeridos
kofeins, Sokolads da a.S.
da auxseniT, rom
s/jirkvlebSi mimdinare
cikluri cvlilebebi
(daWimuloba,
mtkivneuloba)
damokidebulia
estrogen/progestagenis
dozis cvlilebaze. qali
gadaiyvaneT ufro
dabaldozian kok-ze.
magram Tu ukve imyofeba
yvelaze dabaldozian
kok-ze da preparatis
miRebis dawyebidan gavida
3 Tveze meti, daexmareT
mas kontracepciis sxva
meTodis SerCevaSi.
• depresia • ganixileT xasiaTis
cvlilebebi
• Tu qals depresia
gauRrmavda kok-is miRebis
Semdeg, daexmareT
kontracepciis sxva,
arahormonuli meTodis
SerCevaSi, an kok-i
SearCieT progestagenis
dabali doziT.
250
• Tu xasiaTis cvlileba
kok-s ar gamouwvevia,
SeiZleba maTi miRebis
gagrZeleba.
• SesaZlebelia
piridoqsinis (B6)-s miReba
50 mg dReSi 2 Tve.
• libidos
daqveiTeba
• ganixileT libidos
cvlilebebi
• Tu kok-s ar gamouwvevia
libidos daqveiTeba,
SeiZleba maTi miRebis
gagrZeleba. Tu qali
fiqrobs, rom libidos
daqveiTebis mizezi
preparatebia, daexmareT
mas kontracepciis sxva
meTodis SerCevaSi.
• akne • hkiTxeT, rogor da ra
sixSiriT iwmends saxes?
• xom ar imyofeba amJamad didi stresis qveS?
• Cveulebriv kok-is
miRebis dros akne
umjobesdeba da qreba.
Tumca, zogierT
SemTxvevaSi, man SeiZleba
ar imoqmedos da misi
gauaresebac ki
gamoiwvios. qali
gadaiyvaneT naklebi
androgenuli efeqtis
mqone progestagenis
Semcvel kok-ze.
rekomendebulia saxis
gawmenda dReSi orjer da
saxis cximiani kremebis
gamoyenebisagan Tavis
Sekaveba. Tu mdgomareoba
ar Seicvala, daexmareT
qals sxva meTodis
SerCevaSi (ara
hormonuli).
• siyviTle • Tu siyviTle gamovlinda
kok-is miRebis dawyebis
Semdeg, SeamowmeT qali
hepatitze, RviZlis
keTilTvisebian an
avTvisebian simsivneze,
cirozze, naRvlis buStis
daavadebaze.
• kok-Si Semavali
hormonebi, praqtikulad
ar moqmedebs RviZlis
funqciaze. Tu siyviTle
ganpirobebulia virusuli
hepatitiT, SewyviteT
hormonuli preparatebis
miReba da daexmareT qals
sxva arahormonuli
meTodis SerCevaSi srul
gamojanmrTelebamde (anu
simptomebis gaqrobidan an
251
RviZlis funqciis
normalizaciidan 3 Tve).
• Tu siyviTle
ganpirobebulia RviZlis
simsivniT an ciroziT,
SewyviteT kok-is
gamoyeneba, gagzavneT qali
Sesabamis gamokvlevaze,
daexmareT mas
kontracepciis sxva
meTodis SerCevaSi.
• Tu siyviTle
ganpirobebulia naRvlis
buStis daavadebiT,
SewyviteT kok-is
gamoyeneba da daexmareT
qals sxva Sesaferisi
meTodis SerCevaSi.
• Rebineba kok-is miRebidan 2
saaTis
ganmavlobaSi
• aseT SemTxvevaSi qalma
unda miiRos kidev erTi
aqtiuri tableti
(1, 4 _ xarisxi A, 10, 11 _ xarisxi B)
252
rodis SeiZleba kok-is miRebis dawyeba
regularuli menstrua-
luri ciklis dros
amenoreis
dros
abortis
Semdeg
mSobiarobis
Semdeg
_ menstrualuri ciklis
dawyebidan 5 dRis
ganmavlobaSi.
_ menstrualuri ciklis
nebismier dros, Tu sakmarisi
safuZveli arsebobs imisi,
rom qali orsulad ar aris.
_ Tu kok-is miReba iwyeba
menstrualuri ciklis daw-
yebidan 5 dRis Semdeg, qals
rekomendacia eZleva Tavi
Seikavos sqesobrivi
kavSirisagan, an gamoiyenos
kontracepciis damatebiTi
meTodi 7 dRis ganmavlobaSi
(kondomi /spermicidi).
_ kok-is miRebis dawyeba
SeiZleba nebismier
dros, Tu sakmarisi
safuZveli arsebobs
imisa, rom qali
orsulad ar aris. aseT
SemTxvevaSi qalma
sasurvelia Tavi
Seikavos sqesobrivi kav-
Sirisagan, an gamoiyenos
kontracepciis
damatebiTi meTodi 7
dRis ganmavlobaSi
(kondomi/spermicidi).
_ abortis Semdeg
kok-is gamoyeneba
SeiZleba maSinve.
amasTan
kontracepciis
damatebiTi
meTodis
gamoyeneba saWiro
ar aris.
qali ZuZuTi
kvebavs
bavSvs
qali ZuZuTi
ar kvebavs
bavSvs
_
mSobiarobi
dan 6 Tvis
Semdeg
_
mSobiarobi
dan 3 kviris
Semdeg
(1, 2 _ xarisxi A)
253
kok-is gamoyenebis reJimi
21 tabletiani
firfita
28 tabletiani
firfita
_ erTi tableti erTxel
dReSi 21 dRis ganmavlobaSi
(erTsa da imave dros).
Sesveneba 7 dRe, me-8 dRidan
saWiroa axali firfitis
dawyeba.
_ erTi tableti erTxel
dReSi (erTsa da imave dros)
28 dRis ganmavlobaSi (bolo
7 tableti arahormonulia da
SeiZleba Seicavdes rkinas an
vitamins). anu erTi firfitis
damTavrebis Semdeg Sesvenebis
gareSe saWiroa axali
firfitis dawyeba.
(1, 2 _ xarisxi A)
254
kok-is urTierTqmedeba sxva medikamentebTan
xSirad gamoyenebuli an
daniSnuli wamlebi
gverdiTi efeqtebi komentarebi da
rekomendaciebi
tkivilgamayuCeblebi _
acetaminofeni
(tailenoli,
paracetamoli da sxv.).
tkivilgamayuCebeli
efeqtis SesaZlo
daqveiTeba (wamlebis
eqskreciis gaZliereba).
Tvalyuri adevneT
tkivilgamayuCebel
efeqts.
antibiotikebi * -
grizeofulvini da
rifampicini.
ar arsebobs klinikurad
dadasturebuli efeqti
penicilinebisTvis,
tetraciklinebisTvis,
cefalosporinebisTvis
da sxva xSirad
gamoyenebuli
antibiotikebisaTvis.
aRniSnuli
antibiotikebis miRebisas
SeiZleba kontracepciis
hormonuli meTodis
miReba da Cveulebriv
saWiro aRar aris
kontracepciis
damatebiTi meTodis
gamoyeneba.
kok-is kontracepciuli
efeqtis daqveiTeba,
gansakuTrebiT
dabaldoziani kok-is
SemTxvevaSi 30-35 mkg
eTinil estradioli (ee).
daexmareT qals,
aarCios
kontracepciis sxva
meTodi, an
gamoiyeneT abebi
estrogenis ufro
maRali
SemcvelobiT (50 mkg
ee) an kontracepciis
damatebiTi meTodi
(mag. kondomi).
antidepresantebi
(elavili, norpramini,
tofranili da sxv.).
SesaZloa
antidepresantuli
efeqtis gaZliereba.
gamoiyeneT
sifrTxiliT.
antidepresantebis
dabali dozebi
praqtikulad
usafrTxoa.
255
hipotenziuri preparatebi
meTildopa (dopegiti),
aldometi da sxv.
SesaZloa hipotenziuri
efeqtis Sesusteba.
gamoiyeneT kok da
ksk sifrTxiliT,
gaakontroleT
arteriuli wneva.
krunCxvis sawinaaRmdego
barbituratebi
(fenobarbitali da sxv.)
karbamazepini
(tegretoli) fenitoini
(dilantini) primidoni
(misolini).
kok da ksk
kontracepciuli efeqtis
Semcireba,
gansakuTrebiT
dabaldoziani kok-is
miRebis SemTxvevaSi.
SesaZloa fenitoinis
efeqtis gazrda.
daexmareT qals
aarCios
kontracepciis sxva
meTodi an
gamoiyeneT
maRaldoziani kok
(50 mkg ee) an
kontracepciis
damatebiTi meTodi
(mag. kondomi).
beta blokatori
(korgardi, inderali,
lopresori, tenormini).
SesaZloa beta
blokatoruli efeqtis
gazrda.
akontroleT gul-
sisxlZarRvTa
mdgomareoba.
bronqodilatatorebi
Teofilini (bronkotabsi,
maraqsi, primateni,
quibron tedrali, Teo-
duri da sxv.).
Teofilinis efeqtis
gaZliereba.
akontroleT
Teofilinis dozis
gadaWarbebis
simptomebi.
hipoglikemiuri
(diabineze, orinaze,
tolbutamidi, tolinaze).
SesaZloa
hipoglikemiuri efeqtis
daqveiTeba.
akontroleT Saqari
sisxlSi iseve,
rogorc nebismier
diabetian qalSi.
trankvilizatorebi
benzodiazepini (ativani,
libriumi, seraqsi,
tranqseni, valiumi,
qsanaqsi da sxva).
SesaZloa
trankvilizatorebis
efeqtis gaZliereba an
Sesusteba, maT Soris
fsiqomotoruli
darRvevebi.
gamoiyeneT
sifrTxiliT.
Cveulebrivi dozebi,
rogorc wesi,
mniSvnelovan
efeqtebs ar iwvevs.
* ramdenadac grizeofulvini, romelic iwvevs estrogenisa da
progestagenis metabolizmis gazrdas, Cveulebriv mxolod xanmokle
periodis ganmavlobaSi (2-4 kvira) gamoiyeneba, qalebs, romlebic iReben mas
mikozuri infeqciis samkurnalod, SeuZliaT gaagrZelon kok-is miReba. maT
unda gamoiyenon kontracepciis damatebiTi meTodi grizeofulvinis miRebis
periodSi da misi Sewyvetis Semdeg momdevno menstruaciis dawyebamde.
(7 _ xarisxi A)