Embed Size (px)
Citation preview
44
Bunları bilmək faydalıdırİnsan ətraf aləmdəki əşyaları formalarına görə fərq lən
dirir. İnsanın hər hansı bir əşyanın formasına olan ma ra ğı həyati zərurətdən və ya həmin əşyanın formasının gö zəlliyindən irəli gəlir. Formanın qurulması əsasında sim metriklik və “qızıl nisbət” gözlənilirsə, forma daha baxımlı və gö zəl olur.
“Qızıl nisbət” (“Qızıl kəsim”) – parçanın uzun lu ğu nun elə bərabər olmayan iki hissəyə bölünməsidir
ki, par ça nın öz uzunluğunun böyük his səsi nin uzun luğuna olan nis bə ti, eyni ilə böyük his sə nin uzunluğunun kiçik hissənin uzunlu ğuna olan nisbətinə bə ra bərdir. Bu nisbət ≈1.618dir. ”Qı zıl kəsim” ilahi ya ra dılı şın tam və his sə lərə elə mükəmməl böl güsü dür ki, bu bölgüyə tə biət, arxitektura,
texnika, incəsənət və məişətdə rast gəlinir.
Elmə “Qızıl kə sim” anlayışını qə dim yunan fi lo sofu Pifaqorun (b.e.ə. VI əsr) gətirdiyi qəbul edilmiş dir.
İncəsənətdə
İnsan bədəninin hissələri arasında
Təbiətdə
Arxitekturada
125
6. Televizor ekranının ölçüsü onun diaqo nalı nın ölçüsü ilə təyin edilir. Diaqo na lı nın uzun luğu isə düyüm ilə verilir. Düyümü san timetrə çevirmək üçün l = 2,54d düs turundan istifadə edilir.
a) Diaqonalın uzunluğu 14, 21, 29 düyüm olar sa, onu santimetrlə ifa də edin. Cavabı təkliklərə qədər yuvar laq laş dırın.
b) dni l ilə ifadə edin və bu düsturdan isti fadə edərək uzunluğu 47 sm, 51 sm, 61 sm, olan diaqonalın uzunluğunu düyümə çe vi rin. Cavabı təkliklərə qədər yu var laq laşdırın.
c) Praktik iş: Evinizdəki televizorun diaqonalının uzunluğunu santimetrlə ölçüb düyümə çevi rin.
7. Fuad Nəsirə hər hansı tam ədədi deyir və Nəsir ona uyğun bir ədəd söyləyir və hər iki ədədi cədvələ yazır. Sizcə, Nəsir bu ədədləri hansı qanunauyğunluqla ta pır? Bəs Fuadın dediyi ədədlərdə bir qanunauyğunluq varmı? Cədvəli tamam layın.
Fuad 2 –2 4 0
Nəsir 7 –1 11 3
8. y = 2x – 1 funksiyası verilmişdir:a) x = –2; 0; 13 olarsa, yi; b) y = –5; 0; 19 olarsa, xi tapın.Bu qiymətlər üçün cədvəl tərtib edin.
Bunları bilmək faydalıdır
Düyüm (“düym” sö zündən dir, niderland dilində “duim” – baş barmaq demək dir) xalq ara sında bu gün də işlənən öl çü vahidi dir. Əsasən, bəzi Av ro pa öl kə lə rin də qeyrimet rik öl çü sis te mində uzun luq va hi didir. Ta ri xən kişi baş bar mağının eni ki mi gö türül müşdür. Müa sir dövr də “dü yüm” de dik də, adə tən, in gi lis düyümü ba şa dü şülür: 1 düyü m 25,4 mmə və ya 2,54 smə bəra bər gö tü rül müş dür. Dü yü m dən daha çox bo ru la rın iç dia met rini ölç mək üçün is tifadə olunur.
diaqonal
140
Bunları bilmək faydalıdırSimmetriya haqqında təsəvvürlər qədim zamanlardan
möv cuddur. Yunan filo so fu Platon deyirdi: “Tamın tən zimlən məsi elə tamın harmoniyaya çevrilməsidir və harmoniya sim metriyadır, mütənasiblikdir, ritmdir”. Platon simmetriyanı har mo niyanın əsas elementlərindən biri hesab edirdi. Doğru
dan da, simmetrik fiqur lar gö zəl, harmonik bir obyekt ki mi təqdim olu nur. Tə biətin ya rat dıq la rın da: yarpaq la rın, gül lə rin, quşların, hey van ların və s. qu ru luşunda sim metriya göz lə nil ib.
Riyaziyyatda da simmetriyaya rast gəlirik.
