Paggawa ng Paputok: Pagkilala sa Pinagmulan.

Mga Suliranin ng mga Manggagawa sa Paggawa nito

____________

Isang Tesis na Iniharap kay

G. Arnold P. Santos, Professor sa Filipino

BULACAN AGRICULTURAL STATE COLLEGE

San Ildefonso, Bulacan

_____________

Bilang Bahagi ng Pagtupad sa mga

Pangangailangan sa Pagtamo sa Kursong Filipino 110

(Pagbasa at Pagsulat Tungo sa Pananaliksik)

_______________

VANDOLPH V. BERNARDO

JENNY B. MARIANO

SHARLYN PASCUA

12 MARSO 2013

TALAAN NG NILALAMAN

TSAPTER I. SANDIGAN NG PAG-AARAL

A. Introduksyon

B. Paglalahad ng Suliranin

C. Layunin ng Pag-aaral

D. Kahalagahan ng Pag-aaral

E. Sakop at Limitasyon ng Pag-aaral

F. Depinisyon ng mga Terminolohiya

G. Paglalarawan Ng Lugar na Pinagsasaliksikan at Mapa

TSAPTER II. MGA KAUGNAY na LITERATURA AT PAG-AARAL

A. LITERATURE (DAYUHAN AT LOKAL)

B. PAG-AARAL (DAYUHAN AT LOKAL)

C. SINTESIS NG PAG-AARAL

TSAPTER III. PAMAMARAAN NG PANANLIKSIK (METODOLOHIYA)

A. PAMAMARAAN AT TEKNIK

B. MGA RESPONDENT

C. MGA TEKNIK AT SAMPLING

D. INSTRUMENTO SA PANANALIKSIK

E. PAGLALAPAT NG ISTATISTIKA

TSAPTER IV. PAGLALAHAD, PAGSUSURI AT INTERPRETASYON

NG MGA DATOS

TSAPTER V. LAGOM NG MGA NATUKLASAN, KONKLUSYON AT

REKOMENDASYON

BIBLIOGRAFI

PAGHAHANDOG

PASASALAMAT

TALAAN NG TALAHANAYAN

TSAPTER I.

SANDIGAN NG PAG-AARAL

A. Introduksyon

Lahat tayong mga Pilipino ay mayroong iba’t-ibang

pamamaraan sa pagsalubong ng bagong taon. Mga pamamaraang

kinamulatan na ng ating mga magulang simula ng sila’y mga bata

hanggang sa sila ay kalipasan na. Naitanong ba natin sa ating mga

sarili kung paano naitawid ang mga paniniwalang ito sa mga

nagdaang panahon?

Ang mga paniniwalang patuloy na isinasabuhay hanggang sa

kasalukuyan ay naging lugod at katanggap tanggap sa kanilang

pamumuhay, kultura, at grupo na kinabibilangan. At kung di naman

katanggap-tanggap ay unti-unting nawawala at tuluyang naalis sa

paglipas ng panahon (Maguigad et al. 2006).

Lahat ng mga paniniwala natin ngayong kasalukuyan ay niyakap

at pinaunlad ng ating mga kanunu-nunuan sa mga dayuhang nanakop

at di- nanakop sa ating bansa. Patunay nga na likas sa ating mga

Pilipino ang pagigimg mapag-unlak at pagkakaroon ng magiliw na

pagtanggap sa mga taong di pa natin lubos na kilala.

Nuon pa man ay likas na sa ating mga Pilipino ang pagiging

mapag-unlak ito ay natatanging kaugalian na ating maipagmamalaki

sa ibang bansa. Sabi nga: “It’s Only in the Philippines’’. Itong

kakatwang taguri na laging nasasambit natin sa mga dayuhan upang

maipagmalaki ang sariling atin, kung titimbangin ay masasabi nating

may katotohanan pala.

Nang dumating ang mga dayuhan mula sa karatig bansa

natin sa Asya. Isa ang mga Tsino sa mga nakaimpluwensya ng ating

mga paniniwala. Karamihan sa mga paniniwalang ito ay atin pang

isinasabuhay hanggang sa kasalukuyan.

Sa tuwing papalapit na ang bagong taon naglipana ang mga

bagay tulad ng mga ornaments, lucky charms, at iba’t-ibang klase ng

mga Fireworks na pinaniwalaang magbibigay ng swerte at

magtataboy ng malas. Madalas natin itong napapanood sa telebisyon,

karaniwan natin itong matatagpuan sa Chinatown sa Binondo, Manila

Tunay na nga na mayaman ang kulturang Intsik dahil lubos itong

nakaimpluwensya sa atin. Isa ang pagpapaputok sa mga tradisyong

atin namana sa mga Intsik, sila ang unang nakaimbento ng pulbura.

Ginaya natin ang pagpapaputok sa mga Intsik.

Tuwing sasapit ang “Chinese New Year” (hindi tuwing Enero-1

ang pagpapalit ng kanilang taon, may sinusunod silang kalendaryo)

tayo ay namamngha iba’t-ibang ilaw na lumilipad at pumuputok sa

kalangitan na may iba’t-ibang klase, uri at disenyo.

Tuwing sasapit ang bagong taon hindi na iba sa atin ang mga

ingay dulot ng mga bagay na maaaring pagmulan nito. Halimbawa ng

mga ito ay karaniwan nating mabibili tulad ng Torotot at Paputok, ang

iba ay maaaring matagpuan sa ating mga bahay. Naniniwala ang ilan

na maitataboy ng ingay ang malas at mga masasamang espirito at

upang magkaroon narin ng “swerte” sa darating na taon. Ngunit

naniniwala ang ilan na ang pagpapaputok ay hindi nagdudulot ng

swerte ngunit disgrasya lamang, dahil maaari itong makapinsala sa

katawan ng tao maging sa kanilang mga pag-aari. Pero bakit patuloy

pa rin na isinasagawa parin ng ilan?Kungsabagay ay makakaiba tayo

ng mga paniniwala. At isa ring dahilan ay ang iba sa atin ay hindi

nakukuntento sa mga pampaingay, gusto natin ay nabubusog ang

ating mga mata at mga tainga sa ingay na dulot ng mga ito.

Lubhang mapanganib ang paputok kung mali ang paggamit dito

at kung hahayaan lang ang mga bata na magpaputok ng mag-isa.

Ilan sa mga pinsalang maaaring maidulot ng paputok ay ang sunog,

pinsala sa katawan ng tao, sa kalusugan, at sa inilalabas na usok nito

sa ating kapaligiran. Nagiging delikado at masama lamang ang isang

bagay kung sobra at walang halong pag-iingat. Nasa pagsunod din sa

mga instruksyon at patnubay din ng mga mas nakakaalam at mga

nakakatandalalo na kung mga bata ang magpapaputok. Hindi dapat

isisi ang lahat sa mga gumagawa at nagbebenta nito. Mas delikado

pa nga ang pagpapaputok ng baril na wala kang kamalay malay ay

natamaan ka na pala. Ngunit nasa atin naman ang pagpapasya kung

magpapaputok o gagamit na lamang ng mga pampaingay. Dati ang

ilan ay maliit lang at ang iba ay maaari pa nating hawakan, ngunit

ating mapupuna na sa pagdaan ng panahon ay unti-unting lumalaki

at lumalakas ang ingay na dulot ng mga ito.

Alam natin na ang mga Intsik ang unang nakaimbento nito,

ngunit alam ba natin kung paano ito naimbento?

Ayon kay Amanda Green (2012), nagsimula ito noong 200 BC.

Isang malakas na putok ang naidulot nang ihagi ang isang tiyong

kawayan at pumutok ito dahil naglabasan lahat ng hangin na nasa

loob nito. Naniniwala ang mga Tsino na magtataboy ito ng

masasamang espirito.

Napaunlad nila ang kanilang natuklasan noong A.D. 600

hanggang 900. Naging malikhain ang mga Tsino gumamit sila ng

iba’t-ibang kemikal na may kinalaman sa pagpapasabog. Halimbawa

sa mga ito ay Saltpeter, Sulfur, Charcoal. Kung mas maraming

Oxygen ang nasa Saltpeter ay mas malakas ang pagsabog. Kalaunan

ay naimbento ang pulbura at ginamit nila ito bilang armas sa mga

mananakop.

Noong 1295, dinala ng isang tanyag na manlalakbay na si Marco

Polo mula sa Asya hanggang Europa ang pulbura, mga porselana,

mga hiyas at pampalasa. Taong 1400-1500 ang Renaissance sa

panahong ito mas higit ang kaalaman ng mga Europeyo sa Sining at

Literatura at higit sa lahat sa Paputok. Sa panahong ito nagkaroon ng

ebolusyon ng paputok, na ang unang maiisip ay pagsabog.

Nagkaroon din ng mga pailaw na may iba’t-ibang ilaw gamit ang

metallic salts gaya ng strontium paramagin pula, barium para

maging asul, copper para maging berde at sodium sa dilaw na ilaw.

Ginaamit ang Potassium Chlorate para maging Oxidizer upang

magkaroon ng matingkad na liwanag. Hanggang sa kasalukuyan ay

umuunlad upang pa rin ang mga Paputok.

Sa tuwing sasapit ang bagong taon ay dagsaan ang mga

mamimili, ang ilan sa kanila ay mga negosyante at ang iba ay para

lang gamitin.

Ang Bocaue, Bulacan ang sentro ng kalakalan ng paputok sa

bansa. Kamihan sa mga taga-Bocaue ay paggawa ng paputok ang

ikinabubuhay kapag papalapit na ang bagong taon. Kahit delikado ay

patuloy pa rin sila sa paggawa dahil dagdag kita rin at kung walang

trabaho ay dito nalang aasa.

Ayon kay Lilibeth Gatdula, ang pagbuo ng mga paputok ay

komplikado para isang karaniwan para isang taong walang

kamuwangmuwang hinggil dito. Binubuo ang isang simpleng paputok

ng iba’t-ibang materyales at mga kemikal. Ang isang taong nais

gumawa nito ay nangangailangan ng karanasan, pagsasanay, at pag-

iingat. Sa dami ng materyales na dapat kumpunihin bago ka

makagawa ng paputok nangagailangan ng maraming tauhan.

Dahil sa malaking kinikita ng mga Manufacturer nito ay marami

naring nangangahas na magpatayo ng mga gawaan. Sa mga karatig-

bayan nito sa Bulacan tulad ng San Ildefonso, Sta. Maria at Baliuag

matatagpuan ang iba pang mga gawaan. Karamihan sa mga ito ay

legal at di-legal. Ang iba ay may permit ang iba naman ay wala.

Masasabing ilegal ang gawaan batay sa mga pamantayan ibinigay ng

lokal na pamahalaan.

Ipinagbabawal ang pagawaan kung malapit ito sa mga

residential area, hindi maayos ang bentilasyon, may menor de edad

na trabahador at hindi sumusunod sa mga guidelines. Kapag

nagkaroon ng inspeksyon at Raid hinuhuli ang may-ari mismo ng

pagawaan, mga yaring-paputok, mga trabahador na maabutan sa

gawaan. Kung hindi sila susunod sa mga pamantayan ay malalagay

sila sa alanganing sitwasyon sakaling may mangyaring di-inaasahan.

Kung magkakaroon ng isang maling pagkakamali ay maaaring

mgdulot ito ng sunog at pagsabog na maaaring magdulot ng pinsala

sa katawan, mga ari-arian at kung mamalasin ay pagkamatay. Bawat

tindahan, pagawaan ay sumusunod sa mga guidelines. Okasyonal ang

paggawa nito..Dahil sa lakas ng demand nito ay nangangailangan ng

maraming trabahador. Ilan sa mga kababaihan, kabataaan ay

nagkakaroon ng income ang ilan sa kanila. Ngunit pili lang ang

binibigyan ng opurtunidad, pinipili lang ang may mga sapat na

kaalaman, karanasan at mga marunong mag-ingat dahil alam nila

ang panganib na maaaring idulot nito.

Ayon kay Eduardo Bernardo, ang paggawa ng paputok ay

komplikadong trabaho.Iba’t-iba ang materyales na gamit sa pagbuo

nito depende sa gamit. Isa ang Pulbura na mahalagang sangkap nito.

Bago makagawa nito ay kailangan ang mga sumusunod na kemikal:

Devil, at Sulfur. Dapat tama ang timpla kung nais na magkaroon ng

malakas na putok. Sumunod ay ang Mitsa na kailangan upang

masindihan ang paputok.Kinakailangan nito ay Labay, Salitre, Uling

(pinino), at Gaw-Gaw. Iba pang materyales ay Papel de Hapon, Tupe,

Leteng, Cellophane at Scotchtape.

Nagkakaiba ang mga paputok depende sa paraan ng paggawa

nito.Maraming panganib na maaariNg maidulot ang paputok sa mga

manggagawa, kabahayan at mga tao. Itinakda ng lokal na

pamahalaan ang iba’t-ibang panunutunan tulad ng dapat malayo ng

50 metro sa mga kabahayan dahil maaaring magdulot ito ng sunog at

pagkamatay.

Dahil patuloy pa rin ang pagpapatayo ng illegal na pagawaan ay

nagkaroon na din ng sorpresang raid na mas kinatatakutan kaysa sa

disgrasya. Sa tuwing may magaganap na raid ay agad ng

nagpupulasan ang mga manggagawa, ang iba ay nililigpit ang mga

yari na upang walang ebidensya at ang iba lumalayo dahil sa takot na

mahuli.

Dahil sorpresa kung manghuli ang mga awtoridad ay madalas pa

ring may nahuhulihan ng yari at mga tauhan.

Ayon kay Mary Grace Interino-Bernardo, dinadala ito sa

munisipyo upang lumantad ang may-ari at patawan ng multa dahil

resposable nila na tubusin ang kanilang tauhan. Ang mga yari ay

kinukumpiska at dinadala sa Malolos City. Nagdudulot ng ito

pagkalugi sa may-ari nito.

Kung sa paningin ng iba ay magdudulot lang ng disgrasya ang

paputok, iba naman ang saloobin ng mga manggagawa hinggil dito

“kaysa naman tumambay at magutom dahil walang trabaho, mainam

pang gumawa nito kahit delikado”.

B. Paglalahad ng Suliranin

C. Anu-ano ang maaaring maidulot ng paggawa ng paputok?

D. Anu-ano ang mga dahilan kung bakit gumagawa ng paputok?

E. Paano maimumulat sa panganib na maaaring maidulot nito sa

lahat?

F. Ano ang pagkilala sa paputok?

G. Gaano kahirap gumawa ng paputok?

H. Paano mabibigyan ng patas na pagtanaw ang imahe ng paputok?

I. Bakit mahalaga ang paggawa ng paputok?

Profile

BULACAN AGRICULTURAL STATE COLLEGE

San Ildefonso, Bulacan

“Makabuluhang Pananaw ng mga Manggagawa ng Paputok

Hinggil sa Epekto nito”

Survey Form

Punan lamang an angkop na sa sagot sa bawat patlang at lagyan tsek

(/) ang bilog.

Pangalan____________________

Kapanganakan__________

Edad______________ Lugar___________

Tirahan________________ Petsa

Katayuan sa buhay: Hanapbuhay:

□ Single Businessman

□ May asawa Empleyado ng

Gobyerno

□ Hiwalay Volunteer Worker

□ Biyudo/Biyuda Self Employed

Please specify:

LAGYAN LAMANG NG TSEK (/) ANG BILOG O KWADRADO NG

INYONG NAPILING SAGOT. KUNG ANG NASA TAPAT NG

PAMIMILIAN AY BILOG, ISA LAMANG ANG MAAARING PILIIN.

KUNG ITO NAMANAY KWADRADO, MAAARI KANG PUMILI NG

HIGIT SA ISA NG KASAGUTAN. MANGYARI LAMANG PO NA

SAGUTAN ANG KATANUNGAN NG MATAPAT.

MGA TANONG:

1.) Paano nakakaapekto ang paggawa ng paputok?

2.)Anu-ano ang mga pag-iingat na ginagawa ng may-ari ng

paputukan upang maiwasan ang disgrasya?

A. Sa mga Manggagawa

□ Pagbabawal ng paninigarilyo

□ Pagbabawal ng mga bata na lumapit sa gawaan

□ Maingat na pagkakarga ng pulbura

B. Sa Pagtetesting

□ Lumayo sa pagawaan sa tuwing mag-tetesting

□ Tanging may kasanayan lang an gang magtetesting

□ Tinitiyak na isa lang ang magtetesting, maaari itong

magdulot ng pinsala sa ktawan sakiling matamaan o

maapakan ang may sinding paputok

C. Sa mga Gawaan

□ Tinitiyak na malayo ang pagawaan sa mga bahay

□ Tinitiyak na walang batang makakalapit sa gawaan

□ Tinitiyak na sumusunod sa mga panunutunang itinakda

ng lokal na pamahaaan

3.)Gaano kahirap na gumawa ng paputok?

□ Mahirap, dahil maghapon nakaupo, gumaganat lahat ng

parte ng kamay at nakakangalay sa katawan,

nakakahapo

□ Mahirap, dahil nasasakripisyo an gaming kaligtasan at

kalusugan

□ Mahirap, dahil komplikado ang proseso lalo na sa

pagkakarga ng pulbura

□ Mahirap dahil may kota na dapat mayari sa isang buong

araw

4.) Paano ka naghahanda sakali na may sorpresang raid ang

mga awtoridad?

o Isasara ang pinto at mananahimik upang hindi

magdudulot ng ingay upang hindi madinig ng pulis

o Dali-dailing aalis sa lugar na pinag-gagawaan at

maghuhugas ng kamay upang sakaling mahuli ng

awtoridad ay walang ebidensya

o Hindi maghahanda dahil may permit ang gawaan

5.) Bakit ka gumagaw ang paputok?

□ Dahil madaling magkapera

□ Para magkaroon ng extra income

□ Walang trabaho

6.) Sinu-sino ang nag-uudyokna gumawa ka ng paputok sa

kanila?

□ Mga magulang, Kamag-anak

□ Mga kaibigan at barkada

□ Mga namumuhunan

□ Sariling Kagustuhan

7.)Kung ikaw ang masusunod, nais mo pa bang gumawang

paputok? Bakit?

o Oo, natutugunan ang aking pangangailangan sa pang-

arawaraw

o Hindi, nasasalalay ang aming kaligtasan pero walang

magagawa dahil walang ibang trabaho

C.)Layunin ng Pag-aaral

Ang pamanahunang papel na ito ay nagbibigay ng

impormasyon hinggil sa “Epektong dulot ng Paggawa ng

Paputok

1. Maipakilala ang paggawa ng paputok at gawing

pangkaraniwang trabaho ng mga mamamayan.

2. Mabigyan ng kaalaman ang mga tao patungkol sa

paggawa nito.

3. Maimulat ang mga tao sa trabahong maaaring idulot

nito.

4. Mailahad ang mga suliraning kahaharapin sa pagbuo ng

paputok.

5. Maisiwalat ang mga saloobin ng mga namumuhunan at

mga manggagawa ng paputok.

D. Kahalagahan ng Pag-aaral

Ang kahalagahan ng pag-aaral na ito ay sumasalamin

sa mga epektong dulot na paggawa ng paputok . Upang

mabigyan halaga ang mga pananaw ng madla ukol dito.

Anumang resulta ng pananaliksik na ito ay magsisilbing

pamulat sa mga epektong maaaring maihatid ng paggawa ng

paputok at pagpapaputok. Tumutulong din ang paksang ito sa

mga mag-aaral at mananaliksik upang palawigin ang mga

kaalaman ukol sa nasabing paksa.

E. Sakop at Limitasyon ng Pag-aaral

Ang pag-aaral na ito ay magsisismula mula

Nobyembre hanggang Marso, nakatuon sa mga epekto ng

paggawa ng paputok sa mga tao. At ito lamang ay nakatuon

sa mga mamamayan ng Barangay San Juan at Umpuacan ,

San Ildefonso Bulacan, na binubuo ng 4,337 na tao ayon sa

istatistika ng munisipalidad. Mayroon lamang na limampung

(50) respondente, na binubuo ng tatlumpung kalalakihan (30)

at sampung (20) kababaihan mula sa mga naturang

barangay.

E. Depinisyon ng mga Terminolohiya

Chinese New Year- karaniwang ipinagdiriwang ng mga

tsino

Saltpeter- Isa sa mga sangkap sa paggawa ng

gunpowder

Pulbura- tinatawag ding “ itim na pulbos” , mabilis itong

nasusunog at lumilikha ng gas.

Mitsa- Karaniwang sinisindihan bago paputukin ang

paputok o pailaw.

Devil- Isang klase ng pininong uling na inihahalo sa

pagbuo ng

pulbura.

Sulfur- “ kilala sa tawag na asupre” isa sa mga sangkap

sa pagbuo ng pulbura.

Kwitis- may hugis na kawangis ng rocket, kapag

sinindihan ang mitsa ay lilipad ito pahimpapawaid at

sasabog.Karaniwang ginagamit ito sa mga binyag at

kasal

Roman Candle-Hugis kandila ito na nagbubuga ng

makukulay na ilaw

Five Star- may hugis na “triyangulo”, pinakasikat na uri

ng paputok dahil sa kamurahan nito.

Whislte Bomb- hugis na maliit na “kandila” na humuhuni

at sumasabog kabag sinindihan.

Fountain- Gawa ito sa karton na hugis “korno” na

nagsisilbing “bukal” ng mga ilaw kapag sinindihan

Luces- hugis kandila na gawa sa karton at naglalabas ng

liwanag na may iba’t-ibang kulay

Sinturon ni Hudas- pinagdugtong-dugtong na Five Star

gamit ang Leteng.

Labay- kinulayang tali na sangkap sa pagbuo ng mitsa.

Tupe- piraso ng papel na may parihabang sukat . At

mano-manong tinutupe hanggang maging triyangulo

ang hugis.

Leteng- isang klase ng tali na ginagamit sa pagtitirintas

ng “sinturon ni hudas”.

Raid- karaniwang sinasagawa kung iligel ang mga

produkto o serbisyo.

Salitre- karaniwang ginagamit sa pagpapatigas ng

mitsa.

Uling- karaniwang ginagamit sa paggawa ng mitsa,

kinakailangan upang maging kulay ng mitsa .

Karaniwang pinipino.

F. Paglalarawan ng Pinagsasaliksikan at Mapa

Bayan ng Pinagsasaliksikan

MAPA NG SAN ILDEFONSO

Alamat ng Barangay na Pinagsasaliksikan

ALAMAT NG BARANGAY SAN JUAN

Libing na sa limo tang mga unang araw ng mag

naunangNanirahan sa ngayo’y barangay San Juan. Maging ang mga

matatanda ay hindi na matiyak kung kalian unang nagsidating dito ang

mga mag-anak na siyang humawan sa kakahuyang dati’y laganap dito.

Noon lamang 1982, kung kalian nagkaisa ang mga naririto na

gumawa ng isang bahay-dalanginan, umang petsang natanim sa ala-

ala ng nayon. Yari sa kawayan at kugon, ang bahay dalanginan ay

itinayo bilang parangal sa napiling patron ng kanayunan, ang butuhing

San Juan Bautista.

Sinasabing nagmula roon ang pasiglang pamumuhay rito. Nag

mga tao ay namulat sa kabihasnan kaya’t ang dating makikitid at

mabalahaw na mg adan ay inayos at tinambakan ng mga bato upang

maging tag-ulan ay hindi matigil ang daloy ng mg akalakal mula sa

karatig bayan patungo rito o mula rito patungo sa mg apamilihansa

paligid, ng mga ani ng bukid.

Palibhasa’y nasa bukana at binabagtas ng lansangan nasyunal,

ang San Juan ay nakaranas ng matinding pahirap ng mga dayong

manankop tulad ng kastila at mga hapon. Dahil dito’y maraming mga

tahanan ang napinsala, nasunog, o inulila ng mga naninirahan ng mg

anagdaang digmaan.

Sa mga namuno, amg mga naaala-ala pa’y sina:Basilio Manahan

(1946), Natalio Correa (1947), Angel Valmadrid (1948-’49), Ceferino

Manahan(1950) Ciriaco Sinciangco (1951-’53), Paulino Placido(1954),

Federico Nacu (1955-’57), Marcelino Galvez(1958- ’61), Valentin Badi

(1962-’63), Jose Valmadrid (1964-’68), Ildefonso Bandoy (1968-’72),

Eduardo Gonzales (1972-’82), at Tomas Galvez (1983-’85).

Liban sa gusali ng kapilya at mga bago’t naglalakihang gawaan

ng “hollow blocks”, ng mga kiskisan, at mga modernong tahanan, ang

maayos na paaralang bayan ang makatatawag pansin sa mga

nagdaran sa barangay na ito. Si Bb. Lucia Ramos ng pianaod ang

kinikilalang kaunaunahang giro rito samantalang, noong 1953 nama’y

kung saan binuksan ang 4 na silid aralan ng gusaling pinagkaisahang

itindig ng mga guro’t magulang sa ilalim ng pamumuno ng yumaong

Pedro Borja bilang Pangulo ng PTA at bilang Kalihi- Ingat-yaman

naman, G. Emiliano Reyes. Kaya’t mula sa Veteran’s clubhouse kung

saann nakisilong ang mga mag-aara nito, nag karoon ng pansariling

gusalin ang “San Juan Primary School.”

Ngayo’y napakarami na ng mga taga-rito ang nag sipagtapos

hindi lamang ng primarya kunhg hindi hanggang pandalubha pa sa

mga pamantasn sa loob at labas ng ating mga bayan.

Ayon kay Ricardo Bernardo, ang pagpili naman n patron ay

nangyari noong sumiklab ang digmang Pilipino-Amerikano kung kalian

ng kinakailangana lumikas ang mga taga-Anyatam sa kanilang mg

atahanan binulabog ng mg anagpipingkiang Katipunero at sundalong

Amerikano. Patron santo na noon ng mga taga-anyatam si San Juan

bautista. Dinadala ng maga ito ang kanilang istatwa ng mga santo

maging sa kanilang pageebakweyt ditto ngayo’y Barangay San Juan.

Iniluklok nila ito sa pansamantalang kapilya.

Sinasabi na nuong panahong iyo’y bagtagtuyot, walang ulang

dumadalaw sa ating kapuluan at nawalan ng tubig hindi lamng ang

mga sapa’t ilog kundi pati narin ang mga balon. Tanging isang balon

lamang umaasa ang mga tao rito – doon sa balon nasa tabi ng

pansamantalang kapilya. Ito’ itinuturing nilang “pagmimilagro” ng

patron ng santo.

Paglalarawan ng Barangay na Pinagsasaliksikan

Ang Barangay ng San Juan ay may populasyon na bibubuo ng 4,337 na

tao. Ang karaniwang ikinabubuhay ng mga tao rito ay ang mga

sumusunod:

Pagsasaka

Paghahalaman

Panghahayupan

Pagnenegosyo

Tricycle Driving

Pagtitinda

At ibang maaring pagkakitaan

Mga Naging Kapitan Mula 1984

(1984-’86)- Tomas Galvez

(1987-’89)- Bonifacio Bade

(1990-’92)- Bonifacio Bade

(1993-’95)- Bonifacio Bade

(1996-’98)- Nimencio Rivera

(1999-2001)- Nimencio Rivera

(2002-2004)- Nimencio Rivera

(2005-2007)- Epifania Galvez

(2008-2010)- Epifania Galvez

(2011-2013)- Epifania Gavez

Alamat ng Barangay Umpucan

Dati-rati’y ang pook na ito ay kilala bilang pook pulasan sapgkat

ditto nakakakuha ang mga tao ng mga malalaking ratano yantok o

pulasan. Noo’y tunay na gubat pa ito,at pinamamahayna lamang ng

mga mababangis na hayop.

Unti-unti, noong panahon ng kastila, pinmahayn na rin ng mga tao ang

pook na ito. Nagkaroon ng panahon na ginawang taguan ng mga

bandido ang madaawng palibot ng Pulong Pulasan. Iasa sa mga iyon

an gang kilabot na mangungulimbat, Mariano Malakas na may alyas na

Marianong Palakaw. Siya’y kinatatakutan ng mga kastilang pari at mga

nanunungkulan sa pamahalaan kahit na anong pagbabalak ang gawin

nitong huli’y lagi nitong naaalpasan palibhasa’y binigyan siya ng

tulomg ng mga taga rito. Ang ginawa ng may mga kapangyarihan ay

sapilitang pinalikas ang mga naririhan rito sa isang pook nang wala

nang mapagkunan ng pagkain at iba pang pangangailangan ang

tulisan. Ang mga tumangging sumama sa umpukan ng mga bahay ay

inutusang magsilikas sa ibang pook at dahil ang kanilang mga sakahan

at pastulan ng mga tao ay pumayag sa gayong kaayusan.Mula noon ay

tinawag nila itong barangay umpukan.

MAPA NG SAN JUAN

Tsapter II

Mga kaugnay na literatura at pag aaral

A. Literatura

Dayuhan

Ang paputok ay isang uri ng kagamitan na ginagamit sa mga

pangrelihiyosong pangkasiyahan at pangkaganpan.

NAglalaman ng kemikal na nakakalikha ng malalakas na

ingay, usok at iba’t-ibang ekshibisyon sa larangan ng iba’t-

ibang kulay na nilalabas na ito (Encyclopedia International

1973).

Ayon sa Encyclopedia Americana (1990), sa maramoiung

bansa ginagamit ito upang ipagdiwang mga selebrasyon

tulad ng mg aarawng Mga Patay, Pagsalubong ng Tagsibol

sa Alemanya Semana Santa sa Mexico at araw ng mga Santo

sa Timog Amerika at mga holidays. Katulad sa fourth Of July

ng Estados Unidos.

Ang Paputok ayon sa World Encyclopedia (1971), ay

kombimasyon ng pulbura at ibat ibang sangkap tulad ng mg

akemikal na nakakalikha ng pagsabog at nagdudulot ng

ingay at makukulay na ilaw kapag ito’y sinindihan. Ito’y

delikado sapagkat naglalaman ito ng pulbura , tanging

eksperto lang ang may kakayahang gumawwa nito,

ginagamit din ito bilang signal sa mga daraanan at kalsada

ng mga tren.

Ayon sa the colliers encyclopedia(1979) , ang paputok ay

tinatawag na pyrotechnics, dating kilala ito bilang artipisyal

na pampasabog , isa itong mahalagang ahensya upang

maklikha ng ingay, init, usok, iba’t-ibang makukulay na ilaw

sa iba’t-ibang porma at mga hugis.Ginagamit rin ito mbilang

pang-militar na ehersisyo at upang manlibang.

Ayon sa Encyclopedia Britanica (2002), ang paputopk ay

isang likhang-tunog na kagamitan na sumasabog na

ginagamit upang manlibang . Nagmula sa Tsina na

pinaunlad bilang mga rocket at mga missile. Dalawa ang

klase ng paputok ang forced, spark at flame at ang forced

spark.

Lokal

Ayon kay Mer Layson 2011, Ang mga fine particles sa hangin

na galing sa paputok ay maaaring makpasok sa baga,

habang ang ilan pa dito ay tiyak na humahalo na nagdudulot

ng polusyon sa hangin.

Tinatayang halos 1000 na katao taon-taon ang nagtatamo ng sakuna dulot ng pagpapaputok,

ayon sa mga datos ng Department of Health, at marami sa ito ay mga bata. Inaasahang ang

kampanyang isinasagawa ngayon ay makakabawas (kung hindi man makakaiwas) sa mga

sakuna.

http://kalusugan.ph/kampanya-kontra-paputok-inilunsad-ng-doh/

Ayon sa isang blog ,Binibigay ang mga paputok ng kaunting segundo ng kasiyahan lamang, pero ito ay nagbibigay ng permanenteng pagkasira sa ating mundo. Ang pinakamalinaw na epekto, ay tumataas ang mga fireworks ng “carbon dioxide levels” ng mundo natin dahil sa lahat ng usok na galing sa mga paputok .

http://rwng14.wordpress.com/2012/01/28/ang-kasamaan-ng-paputok/

pag-aaral

Dayuhan

Local

Tsapter III

Pamamaraan ng pananaliksik

a. Pamamaraan at teknik

Sa aming ginawang pag-aaral kami ay gumamit n

mga paraan kung saan maaari kaming makakalap

ng mga mahahalagang impormasyon hinggil sa

amnig paksa, ang paggawa ng

paputok:pinagmulan, mga suliranin ng mga

manggagawa sa pagbuo nito”. Aming ginamit ang

pamamaraang panlarawan bilang basehan sa

kasalukuyang panahon at sitwason

b. Respondent

Sa aming isinagawang pag-aaral, kami ay

nagsaliksik ng mga taong may kinalaman at may

kaugnay sa paglikha ng mga paputok

Nakakalap kami ng mga datos ng mga

manggagawa na mula sa bayan ng san

ildefonso;ang barangay ng san Juan At Barangay

umpukan

Kami ay kumuha ng 35 respondente sa barangay

ng San juan na binubuo ng 27 lalaki at 8 babae,

at sa barangay umpukan namn ay 10 lalaki at 5

babae.

c. Teknik at sampling

Sa aming ginawang pag-aaral kami ay masusing

nangalap ng mga impormasyon tungkol sa mga

manggagawa ng paputok sa mga nasabing

barangay. Kami ay masusing namili ng mga taong

may kinalaman sa paggawa ng paputok.

d. Instrumento sa pananaliksik

Sa aming ginawang pag-aaral, kami ay nagtungo

sa mga paggwaan at tahanan ng mga mga

napiling respondent n gaming pag-aaral dala ang

aming mga questionnaires. At camera upang

kunan sila habang gumagawa ng paputok.

e. Paglalapat ng statistics

Sa aming ginawang pag-aaral, gumamit kami ng

pormula upang makuha ang bahagdan sa aming

binuong mga katanungan. Ito ay ang sumusunod:

P=f/n x 100

P = porsyento

F= bilang ng isinagot

N = bilang ng mga sumagot

Tsapter iv

Paglalahad, pagsusuri, at interpretrasyon ng mga

datos

Kami sa piling dalawang barangay sa bayan ng

san ildefoso, bulacan . sa pagsasaliksik na aming

ginawa ang mga sumusunod na datos ang aming

nakalap.

Talhanayan Blg. 1

Kasarian ng mga Manggagawa

Bilang Bahagdan Pwesto

Kasarian

Lalaki 30 60 1

Babae 20 40 2

Kabuuan 50 100%

Sa talahanayang ito ay ipinapakita na mas marami ang bilang ng mga lalaking gumagawa ng paputok, kumpara sa mga kababihan.

Talahanyan blg.2

Edad

LALAKI BABAE KABUUAN BAHAGDAN RANGGO

EDAD

10-15 6 1 7 14% 2

16-20 7 3 1 20% 1

21-25 2 4 0 12% 3

26-30 4 1 6 10% 4

31-35 3 3 5 12% 2

36-40 3 1 4 8% 5

41-45 2 4 6 12% 3

46-50 3 3 6 12% 3

Iba pa 0 0 0 0% 6

KABUUAN 30 20 50 100%

Sa talahanayang ito ipinapakita na ang edad ng mga lalake at babae na gumagawa ng paputok. Pinapatunayan nito na ang edad 16-20 na nasa unang pwesto, na kabataan ang nalilinya sa produksyon ng paputok.

Talahanayan blg.3

Katayuang sibil

aytem Bilang Bahagdan pwesto

Katayuang sibil

Single 23 46% 1

Kasal 17 34% 2

Live-in 10 20% 3

Biyudo/biyuda 0 0% 4

Iba pa 0 0% 4

kabuuan 50 100%

Sa talahanayang ito ipinapakita na ang karaniwang manggagawa ng paputok ay mga single na nasa unang pwesto.

Talahanayan blg.4

Aytem Gradweyt Di-Gradweyt kabuuan bahagdan pwesto

Antas ng pinag-aralan

Elementarya 13 9 22 26% 2

Sekondarya 15 10 25 28% 1

Kolehiyo 0 3 3 30% 3

Iba pa 0 0 0 20% 4

kabuuan 28 22 50 100%

Sa talahanayang ito ipinapakita na ang antas ng pinag-aralan ng mga manggagawa ng paputok ay ang mga nakatapos ng sekondarya na nasa unang pwesto

Talahanayan blg.5

Aytem

Bilang Bahagdan PwestoHanapbuhay

Farmer 7 14% 1

Factory worker 14 30% 2

Self-employed 4 8% 4

Wala 15 30% 3

Iba pa 9 18% 5

Kabuuan 50 100%

Ipinapakita sa talahanayang ito na ang karaniwang manggagawa ng paputok ay iyong mga factory worker na nasa unang pwesto. Pinapatunayan lamang nito na ang dahila paggawa ng

paputok ay para magkaroon ng extra-income

Talatanungan

Talahanyan blg.6

1. Paaano nakakaapekto ang paggawa ng paputok?

Kaugnay sa pamayanan

KasagutanBilang Bahagdan Pwesto

Nagkakaroon ng pansamantalang trabaho

Nakapagbibigay ng extra-income sa mga kababaihan

28 25.0% 2

Nabibigyan ng trabaho ang out of school youth

20 17.90% 4

Nagkakaroon ng pagkakataong kumita, lalo na nalalapit ang bagong taon

26

23.2%

5

Naisasalalay ang kaligtasan sa pang araw-araw sa tuwing gumagawa

9 8% 3

Iba pa 0 0% 6

Kabuuan 112 100%

Ipinapakita sa talahanayang ito na ang paggawa ng paputok ay nakakaapekto sa pamayanan sa pamamagitan na nagkakaroon sila ng di-pirmihang trabaho na nasa unang pwesto . Isang

datos na nagpapatunay na ang pagawa ng paputok ay pansamantala lang at di-pangmatagalan.

Talahanayan bilang 7.A.Sa kalusugan

Sa kalusugan Bilang Bahagdan Pwesto

Pag-ubo 21 18.8% 3

Pananakit ng ulo

23 20.5% 2

Pananakit ng katawan

24 21.4% 1

Eye irritation 18 16.1% 4

Stress 21 18.8% 3

Iba pa 5 4.4% 5

Kabuuan 112 100%

Ipinapakita sa talhanyang ito na ang karaniwang nararanasan ng mga gumagawa ng paputok ay ang pananakit ng katawan na nasa unang pwesto.

Talahanayan blg.7

Aytem

Sa mga manggagawa

Bilang Bahagdan Pwesto

Pagbabawal sa mga bata na lumapit sa

gawaan

43 23.4% 1

Maingat na pagkakarga ng

pulbura

36 19.2% 3

Pagbabawal sa mga nakainom ng alak na

gumawa

32 17.3% 4

May kaalaman sa alituntunin sa ligtas

na paggawa

32 17.3% 4

Pagbabawal sa paninigarilyo malapit

sa gawaan

42 22.8% 2

Iba pa 0 0% 5

kabuuan 185 100%

Ipinapakita sa talahanyang ito na ang pag-iingat na ginagawa ng may-ari ng paggawaan hinggil sa pag-iingat na ginagawa sa kanilang mga tauhan ay pinaprayoridad ang

pagbabawal sa mga manggagawa ng paputok na nasa unang pwesto,sa kadahilanan na upang maiwasan ang mga disgrasya na

Aytem

Bilang Bahagdan PwestoSa pagtetesting

Lumayo sa pagawaan sa tuwing

mag-tetesting

45 25.14% 1

Tanging may kasanayan lang an gang magtetesting

35 19.55% 3

Tinitiyak na isa lang ang magtetesting,

maaari itong magdulot ng pinsala sa ktawan sakiling

matamaan o maapakan ang may

sinding paputok

31 17.32% 4

Pagbabawal sa mga menor de eda na

magtesting

29 16.20% 5

Tinitiyak na malayo sa mga kabahayan bago pa

man mag-testing

39 21.79% 2

Iba pa 0 0% 6

Aytem

Bilang Bahagdan PwestoSa mga gawaan

Tinitiyak na malayo ang pagawaan sa mga

bahay

43 23.12% 1

Tinitiyak na walang batang makakalapit sa

gawaan

36 19.35% 3

Tinitiyak na sumusunod sa mga

panunutunang itinakda ng lokal na

pamahaaan

32 17.20% 5

Tinitiyak na sinusunod ng mga manggagawa ang pamantayan sa

kaligtasan

35 18.82% 4

Tinitiyak na walang bagay na

makapagdudulot ng apoy

40 21.51% 2

Iba pa 0 0%

kabuuan 179 100%

Talahanyan blg.7

Gaano kahirap na gumawa ng paputok?

Bilang Bahagdan Pwesto

Mahirap, dahil maghapon nakaupo, gumaganat lahat

ng parte ng kamay at nakakangalay sa katawan,

nakakahapo

44 28.21% 1

Mahirap, dahil nasasakripisyo ang aming kaligtasan at

kalusugan

34

21.79% 2

Mahirap, dahil komplikado ang proseso lalo na sa pagkakarga ng pulbura

30 19.23% 3

Mahirap, dahil may kota na dapat mayari sa isang buong

araw

23 14.74% 5

Mahirap, dahil may takot sa dibdib, dahil mayroong

biglaang raid

25 16.03% 4

Iba pa 0 0% 6

kabuuan 156 100%

Paano ka naghahanda sakaling may sorpresang raid ang mga

awtoridad? Bilang Bahagdan Pwesto

Isasara ang pinto at mananahimik upang hindi

magdudulot ng ingay upang hindi madinig ng pulis

13 26%

3

Dali-dailing aalis sa lugar na pinag-gagawaan at

maghuhugas ng kamay upang sakaling mahuli ng

awtoridad ay walang ebidensya

15 30% 2

Hindi maghahanda dahil may permit ang gawaan

22 46% 1

Iba pa 0 0% 4

kabuuan 50 100%

Mga dahilan kung bakit ka gumagawa ng paputok

Bilang Bahagdan Pwesto

Dahil medaling magkapera 15 21.3% 2

Para magkaroon ng extra-income

38 12.8% 4

Walang trabaho 21 18.1% 3

Nakasanayan na 21 41.5% 1

Libangan 5 6.4% 5

Iba pa 0 0% 6

kabuuan 100 100%

Sinu-sino ang nag-udyok na gumaea ka

ng paputok?

Bilang Bahagdan Pwesto

Mga magulang / Kamag-anak

20

Mga kaibigan / at barkada

12

Mga namumuhunan 17

Sariling kagustuhan 39

Mga kakilala 6

Iba pa 0

kabuuan 94

Anu-ano ang mga klase ng paputok ng paputok na inyong ginagawa?

Bilang Bahagdan Pwesto

Sinturon ni hudas (100,200,500,1000,2000,5000,1000

rounds)

37 28.03% 1

Kabase 16 12.12% 4

Five star 36 27.27% 2

Kwitis 20 15.15% 3

Whistle bomb 12 9.1% 5

Fountain 11 8.3% 6

Iba pa 0 0% 7

132 100%