CM

YB

C M Y B

SAYFA CUMHURİYET 1 ARALIK 2010 ÇARŞAMBA

14 EKONOMİ

Su ve elektrikteisim değilgider esas

Kıbrıs’ta çalışarak emekli oldum.Serbest meslekte çalışıp primlerimiyatırmaya devam ediyorum. Buşekilde Türkiye’den de emekli olabilirmiyim? Durukan Külahçı

Türkiye’deki çalışmalarınızdan dolayı dagerekli koşulları sağlamanız durumundaemekli aylığı bağlanabilecektir.

Sorularınız içinmalicozum�ismmmo.org.tr ad-resine mail ata-bilirsiniz. Tümsorular e-postaile tek tek ce-vaplanacaktır.

Basit gibi görünen,ancak iş yaşamındahemen birçoğumuzunbaşına gelen önemlibir konu “elektrik ve

su aboneliği sözleşmelerinindeğiştirilmesi” uygulamasıdır.Çokça da kiralama işlemindekarşımıza çıkar. Geneldesözleşme işi, bürokrasi ve maliyetyarattığından kiracılar, mevcutsözleşmelerin aynen devamındanyanadır.

Ancak bu gibi bir durumdaticari işletmenin ödeyeceğielektrik, su vb. faturaların nasıl birvergi işlemine tabi olacağı sorularıbirçok mükellefin kafasınıkarıştırmaktadır. Oysa durumsanıldığı kadar karmaşık değil,her sorunun yanıtı yasalardaaçıktır. Kurumlar VergisiKanunu’nun ilgili maddesinegöre; kurumlar vergisinin,mükelleflerin bir hesap dönemiiçinde elde ettikleri safi kazançüzerinden hesaplanacağı ve safi

kurum kazancının tespitinde GelirVergisi Kanunu’nun ticari kazançhükümlerinin uygulanacağı ifadeedilmiştir.

Bu aşamada; Gelir VergisiKanunu’nun “İndirilecek Giderler”başlıklı 40’ıncı maddesiniokumak, durumu netleştirmekaçısından önemli. Yasa, safikazancın tespit edilmesi için“aşağıdaki giderlerin indirilmesikabul edilir” diyerek şöyleyazılmış: “Ticari kazancın eldeedilmesi ve idame ettirilmesi içinyapılan genel giderler; (4108 sayılıkanunun 19’uncu maddesiyleeklenen hüküm) (İhracat,yurtdışında inşaat, onarma,

montaj ve taşımacılıkfaaliyetlerinde bulunanmükellefler, bu bentte yazılıgiderlere ilaveten bufaaliyetlerden döviz olarak eldeettikleri hasılatın binde beşiniaşmamak şartıyla yurtdışındaki buişlerle ilgili giderlerine karşılıkolmak üzere götürü olarakhesapladıkları giderleri deindirebilirler.)”

Öte yandan, 213 sayılı VergiUsul Kanunu’nun 3. maddesininB bendinde konumuzla ilgiliönemli bir tanımlama daha var,okuyalım: “Vergilendirmedevergiyi doğuran olay ve bu olayailişkin muamelelerin gerçekmahiyeti esastır. Vergiyi doğuranolay ve bu olaya ilişkinmuamelelerin gerçek mahiyetiyemin hariç her türlü delilleispatlanabilir. Şu kadar ki, vergiyidoğuran olayla ilgisi tabii ve açıkbulunmayan şahit ifadesiispatlama vasıtası olarakkullanılmaz. İktisadi, ticari ve

teknik icaplara uymayanveya olayın özelliğinegöre normal ve mutatolmayan bir durumuniddia olunması halindeispat külfeti bunu iddiaeden tarafa aittir.”

Değerli okurlarım,yukarıda açıklananhükümler uyarınca, bugibi durumda birşirketin kiralamışolduğu gayrimenkulünelektrik ve suabonelikleriningayrimenkul sahibi yada örneğin, şirketin eski

ortağının şahsına ait olması çoksorun yaratmıyor.

Bu gibi durumlarda dahi şirketinyapmış olduğu elektrik ve sufaturası ödemeleri, şirket ile ilgiliolmak zorunluluğuyla, kurumkazancının belirlenmesindeindirim olarak dikkate alınabilir.

Bu çerçevede, örneğin şirketinaktifine kayıtlı olmayan sabittelefonların da işletmede fiilenkullanılması şartı işletilerek,yukarıda açıkladığımız yasalarınmantığına göre değerlendirmeyapmak mümkün. Özetle; butelefonlara ait faturalar da kurumkazancının tespitinde gider olarakindirilebilir.

Bilim ve yenilikçilikile büyümek…

İş kazalar�n� nereye bildirmeli?

İş kazası, sigortalınınişverenin otoritesi altındabulunduğu bir sırada,

gördüğü iş veya işin gereğidolayısıyla aniden ve dıştanmeydana gelen bir etkenlesigortalıyı bedence ya da ruhçazarara uğratan bir olay olaraktanımlanmaktadır. Sosyalgüvenlik mevzuatına göre işkazası tanımları şöyledir:

a) Sigortalının işyerindebulunduğu sırada, b) İşverentarafından yürütülmekte olan işnedeniyle, sigortalı kendi adına vehesabına bağımsız çalışıyorsayürütmekte olduğu iş nedeniyle,c) Bir işverene bağlı olarakçalışan sigortalının, görevli olarakişyeri dışında başka bir yeregönderilmesi nedeniyle asıl işiniyapmaksızın geçen zamanlarda,d) Bu kanunun 4. maddesininbirinci fıkrasının (a) bendikapsamındaki emziren kadınsigortalının, iş mevzuatı gereğinceçocuğuna süt vermek için ayrılanzamanlarda, e) Sigortalıların,işverence sağlanan bir taşıtla işinyapıldığı yere gidiş gelişi

sırasında, meydana gelen vesigortalıyı hemen veya sonradanbedenen ya da ruhen özüreuğratan olaylar iş kazası olarakkabul edilir. 4/a yani SSK’lisigortalıların iş kazası geçirmelerihalinde işverenleri, stajyeröğrencilerin iş kazası geçirmelerihalinde ise eğitim veya stajgördükleri işyeri işverenleritarafından kazanın olduğu yerdekiyetkili kolluk kuvvetlerine derhal,Sosyal Güvenlik Kurumu’na iseen geç kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirmek zorundadır.Yine sosyal güvenlik anlaşmamızolmayan ülkelerde Türk işverenlertarafından çalıştırılan sigortalılarınise iş kazası geçirmesi halinde,işvereni tarafından kazanınolduğu ülkedeki yerel kollukkuvvetlerine derhal, SGK’ye iseen geç kazadan sonraki üç işgünü içinde iş kazası ve meslekhastalığı bildirgesi ile bildirilmesigereklidir. Ayrıca iş kazasınınÇalışma ve Sosyal GüvenlikBakanlığı Bölge Müdürlüğü’ne deiki iş günü içinde bildirilmesi yasalzorunluluktur.

YAHYA ARIKANe-posta: malicozum@ismmmo.org.tr

AYRI ÜLKEDEN EMEKLİ OLUNABİLİR…

3bin dolarl�k arabalar, 300dolarl�k bilgisayarlar vedakikas� 2 kuruşa ulusaldüzeyde hizmet veren 30dolarl�k cep telefonlar�…

Gelişmekte olan ülkeler grubu içinde“Yükselen Ülkeler” diye tan�mlad�-ğ�m�z bir grup, bilim ve inovasyonaodaklanarak diğerlerinden çok dahafarkl� bir gelişim içindeler.

Üretim ve dağ�t�m sistemlerini ye-niden geliştirdikleri gibi, tamamen ye-ni işletme modellerini de deniyorlar.Modern iş yaşam�n�n tüm temelleri, te-darik zinciri yönetiminden işe almayakadar yeniden tan�mlan�yor…

The Economist dergisinin 17 Nisan2010 tarihli “Yükselen Ülkeler İno-vasyon Özel Raporu” 1980’lerde Ja-ponya’n�n geliştirdiği ve “yalın ima-lat” diye tan�mlad�ğ� yeni bir üretim

sistemi geliştirerek ABD’yi dünyaotomotivinin lideri koltuğundan in-dirmeyi başard�ğ�na benzer bir sürecinyükselen ülkeler taraf�ndan uygulan-d�ğ�n� ortaya koyuyor.

Liderliğe terfi ediyorlar

Ulusal İnovasyon Girişimi’nin (UİG)İnovasyonun Renkleri bülteninin ra-pordan derlediği verilere göre yak�n za-mana kadar ucuz ve kalitesiz ürünler-le özleştirilen ülkeler, şimdi inovas-yonun (yenilikçilik) liderliğine terfi edi-

yorlar. Birleşmiş Milletler Dünya Ya-t�r�m Raporu, yükselen ülkeler merkezli21 bin 500 çokuluslu şirket bulundu-ğunu ortaya koyuyor.

Brezilya, Hindistan, Çin ve Rus şir-ketleri, Financial Times 500 listesinde2006-2008 döneminde say�lar�n� 15’ten62’ye yükselterek 4’e katlad�lar. Önü-müzdeki birkaç y�l içinde küresel bü-yümenin yüzde 70’inin yükselen ül-kelerden kaynaklanacağ�, bunun yüz-de 40’�n�n ise Çin ve Hindistan’da yo-ğunlaşacağ� tahmin ediliyor.

Peki Çin ve Hindistan bunu nas�l ya-

pacak?Rapor, özellikle Çin’in, bir ölçüye ka-

dar da Hindistan’�n son 20-30 y�ldakaynaklar�n� eğitime seferber ettiğinedikkat çekiyor.

Çin her y�l mühendislik ve bilgisa-yarda uzman 75 bin kişi mezun eder-ken, bu rakam Hindistan’da 60 bin ki-şi. Bat�l� şirketler Ar-Ge merkezlerinidünyaya yayd�kça “çok merkezli ino-vasyonu” kucakl�yorlar.

Ve Bat�l� olmayan şirketler tele-komdan bilgisayara inovasyonun güçmerkezi olmay� sürdürüyorlar. Micro-soft’un Pekin’deki laboratuvar�, bilgi-sayarlar�n el yaz�s�n� alg�lamas�na veresimleri çizgi filmlere dönüştürmesi-ne izin veren zekice programlar geliş-tirdi. 1998 y�l�nda kurulan Çin telekomdevi Hvawei, patent başvurular�ndadünyan�n 4. firmas� haline geldi.

� 3 bin dolarl�k arabalar, 300 dolarl�k bilgisayarlar ve dakikas� 2kuruşa ulusal düzeyde hizmet veren 30 dolarl�k cep telefonlar�…

Gelişmekte olan ülkeler grubu içinde “Yükselen Ülkeler” diyetan�mlad�ğ�m�z ve Çin’in baş� çektiği bir grup, bilim ve inovasyona

odaklanarak diğerlerinden çok daha farkl� bir gelişim içindeler...

Çin bilimde dünyagücü olabilir mi?

Bu sorunun yan�t� Bat� ül-kelerinin de gündeminde ol-mal� ki Frans�zlar�n Le Mondegazetesi bu konuya 2 tamsayfa ay�rm�ş durumda. Çin’inaşağ�daki alanlarda nas�l bir ge-lişim gösterdiğini şöyle özet-liyor:

� İnsan kaynağı: UNES-CO’nun 2010 Bilim raporunagöre 2007 y�l�nda dünyadakiaraşt�rmac�lar�n yüzde 19.7’siÇinli araşt�rmac�yd� (1 mil-yon 423 bin). 2008-2009 krizigelişmiş ülkelerin araşt�rma-c�lar�na verdiği desteği ve do-lay�s� ile say�y� azaltsa da Çinkrizden etkilenmedi ve araş-t�rmac� say�s�n� 2008’de 1 mil-yon 592 bine ç�kard�.

�Ar-Ge harcamaları:Bu alanda 3 lider olan ABD,AB ve Japonya ile karş�laşt�-r�ld�ğ�nda bu ülkelerin Ar-Geharcamalar�n�n ya yerinde say-d�ğ� ya da azald�ğ� gözlenirkenÇin başta olmak üzere Hin-distan, Brezilya ve Türkiyegibi ülkelerde bu oran�n artt�-ğ� belirtildi.

Sonuçta Asya Ar-Ge harca-malar�n� yüzde 27’den yüzde32’ye ç�kart�rken gelişmiş ül-kelerde bu oran yüzde 83’tenyüzde 76’ya geriledi. Şu andaAr-Ge’ye yüzde 1.54 pay ay�-ran Çin, 2015’te bu oran� yüz-de 2.2’ye ç�karacağ�n� aç�kla-d�. Ayr�ca üzerinde yoğunla-şacağ� 7 stratejik sektör belir-ledi. Bunlar aras�nda bilgi tek-

nolojileri, yeni malzemeler vealternatif enerji de bulunuyor.

� Bilimsel üretim: Bualanda bilimsel yay�nlar önem-li bir gösterge. Çin 2002-2008döneminde bilimsel yay�n sa-y�s�n� 2’ye katlad�. Latin Ame-rika’da ise Brezilya önde. Ay-n� dönemde gelişmiş ülkelerinyay�nlar� ile yüzde 84’den yüz-de 75’e geriledi.

� Özel sektör ve krizifırsata çevirmek: Yap�lanaraşt�rmalar, Çin özel sektö-rünün Ar-Ge harcamalar�n� dayüzde 40 oran�nda artt�rd�ğ�n�gösteriyor (Avrupa Komisyo-nu raporu). Ar-Ge’ye en fazlaharcama yapan 1400 şirketin21’i Çinli. Bu say� bir y�l ön-ce 15’ti.

� Eğitim: Çin kalk�nma-n�n anahtar�n�n yükseköğre-nim ve araşt�rmaya yat�r�myapmaktan geçtiğini anlad�.Yerel üniversiteleri h�zla iyi-leştiriyor, yenilerini aç�yor veart�k Asyal� çocuklar�n eğitimiçin Bat�’ya sistematik göçü gi-derek geriliyor.

� Beyin göçü: Pekin yö-netimi, akademik ve bilimselçal�şmalar yapan diyaspora-n�n ülkeye geri dönmesi içinyapt�ğ� teşvikleri art�rd�. Bunayabanc� araşt�rmac�lar�n Çin’egelmesi de dahil. 2008 y�l�nda100 bin yabanc� araşt�rmac�Çin’de çal�şmaya başlad�. 2001y�l�nda bu say� 30 bin civar�n-dayd�.

ÇİNGÖZÜNÜ

DENİZLERİNALTINADİKTİ

Denizlerin alt�, uzmanlar�n deyimiyletrilyonlarca dolar değerinde mineralyataklar�n�n yan� s�ra diplomatikiletişimi sağlayan kablolar, kay�pnükleer silahlar, batm�ş denizalt�larve füze testlerinden kalan yüzlercesavaş başl�ğ� gibi istihbarat aç�s�ndandeğerli çok say�da objeyle dolu.Efsanevi bir deniz ejderhas� olan

Jiaolong’un ad� verilen küçükdenizalt�, sekiz y�l boyunca gizlicegeliştirildikten sonra ağustos ay�ndaortaya ç�kt�. Türünün diğerörneklerinin hepsinden daha derinleregidebilecek şekilde tasarlanm�ş olandenizalt�, Çin’in okyanus taban�n�nneredeyse yüzde 100’üne erişmesinisağl�yor. Bu yaz yap�lan testler, 3 bin

759 metreye kadar indi. Önümüzdekiy�l Jiaolong 5 bin metreye dalacak ve2012’de maksimum derinlik olan 7bin metreye ulaşarak, bu aç�dandünya lideri olacak. Şimdiki lider,Japonya’n�n Shinkai denizalt�s�, 6 bin500 metreye kadar inebiliyor. Birzamanlar bu alanda lider olan Rusya,Fransa ve ABD çok gerilerde kald�.

Dünyanın en hızlı 5. bilgisayarı Tianhe-1 Çin’deÇin’de geliştirilen “Tianhe-1” adl� süperbilgisayar, Asya’n�n en h�zl�, dünyan�n da

beşinci h�zl� bilgisayar� seçildi. China Daily gazetesinin haberine göre

ABD’nin Portland şehrinde düzenlenenSüper Bilgisayar Konferans�’nda

Asya’n�n en süperi seçilen “Tianhe-1”,dünyan�n süper bilgisayarlar� aras�nda ilk

10’da ABD yap�m� olmayan tekbilgisayar oldu.Çin Milli Savunma

Teknolojileri Üniversitesi taraf�ndangeliştirilen “Tianhe-1” teorik olarak

saniyede 1 katrilyondan fazla

hesaplama yapabiliyor. Şinhua ajans�n�nhaberine göre yetkililer, standart çiftçekirdekli kişisel bir bilgisayar�n 160 y�lhiç durmadan çal�ş�rsa yapabileceği birişi, Türkçesi “Samanyolu-1” anlam�nagelen “Tianhe-1”in bir gündeyapabileceğini kaydetti. 600 milyonyuan’a (yaklaş�k 130.7 milyon TL) malolan “Tianhe-1”, 200 bilgisayarmühendisi taraf�ndan iki y�ldatamamland�. Dünyan�n 500 süperbilgisayar� aras�nda Çin’in 20 adetbilgisayar� bulunuyor.