หน้า - 1 - ของ 12

สรุปรายงานการจัดกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์

หลักสูตร “เยาวชนหัวใจอินทรีย์” ณ ห้องประชุม โรงเรียนบ้านค าแมด ต.ค าแมด อ.ซ าสูง จ.ขอนแก่น

ระหว่งวันที่ 16 – 17 มิถุนายน 2559

เกษตรอินทรีย์ เป็นระบบการจัดการการผลิตที่ให้ความส าคัญกับระบบนิเวศซึ่งจะท าให้ได้ผลผลิตทางการเกษตรที่มีคุณภาพ ส่งเสริมสุขภาพที่ดีของมนุษย์ และมีความยั่งยืน โดยมีระบบการจัดการนิเวศวิทยาที่คล้ายคลึงกับธรรมชาติ และหลีกเลี่ยงการใช้ปุ๋ยเคมี สารเคมีก าจัดศัตรูพืชและฮอร์โมนต่างๆ เน้นการใช้อินทรีย์วัตถุ เช่น ปุ๋ยคอก ปุ๋ยหมัก ปุ๋ยพืชสด และปุ๋ยชีวภาพในการปรับปรุงบ ารุงให้มีความอุดมสมบูรณ์ เพ่ือให้ต้นพืชมีความแข็งแรงสามารถต้านทานโรคและแมลงด้วยตนเอง รวมถึงการน าเอาภูมิปัญญาชาวบ้านมาใช้ประโยชน์ด้วย ผลผลิตที่ได้จะปลอดภัยจากสารพิษตกค้างท าให้ปลอดภัยทั้งผู้ผลิตและผู้บริโภคและไม่ท าให้สภาพแวดล้อมเสื่อมโทรมอีกด้วย

จากคุณค่าและความส าคัญของการผลิตในระบบเกษตรอินทรีย์ และเพ่ือให้องค์ความรู้การท าเกษตรอินทรีย์ที่ พ่ึงพาธรรมชาติเป็นหลักมาช่วยในการบริหารจัดการเขตกรรมของเกษตรกร ให้มีการส่งเสริมและสานต่อองค์ความรู้จากรุ่นสู่รุ่น จากพ่อแม่มายังลูกหลานได้เรียนรู้และเกิดความตระหนักกับอาชีพเกษตรในระบบธรรมชาติที่มีความเชื่อมโยงระหว่างภูมิปัญญาท้องถิ่นกับวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีได้เป็นอย่างดี ส านักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) โดยฝ่ายชุมชนและผู้ด้อยโอกาส จึงได้จัดกิจกรรมการเรียนรู้ในรูปแบบค่ายเรื่อง “เยาวชนหัวใจอินทรีย์” เพ่ือให้เด็กและเยาวชนของโรงเรียนในพ้ืนที่หมู่บ้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีบ้านค าแมด ได้ศึกษาเรียนรู้และเห็นคุณค่าของกระบวนการผลิตในระบบเกษตรอินทรีย์ เพ่ือให้เด็กๆ ได้เกิดความตระหนักและสามารถพ่ึงตนเองได้ในเรื่องอาหารและสุขภาพในระยะยาวต่อไป

การจัดกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์ในครั้งนี้ มีผู้เข้าร่วมกิจกรรมทั้งหมด 66 คน เป็นนักเรียนโรงเรียนบ้านค าแมด จ.ขอนแก่น ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6 และนักเรียนมัธยมศึกษาปีที่ 1-3 ประกอบด้วย

1) นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จ านวน 13 คน 2) นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 5 จ านวน 11 คน 3) นักเรียนชั้นประถมศึกษาปีที่ 6 จ านวน 22 คน 4) นักเรียนชันมัธยมศึกษาปีที่ 1 จ านวน 5 คน 5) นักเรียนชันมัธยมศึกษาปีที่ 2 จ านวน 5 คน 6) นักเรียนชันมัธยมศึกษาปีที่ 3 จ านวน 10 คน

หน้า - 2 - ของ 12

การจัดกิจกรรมค่ายวิทยาศาตร์ในครั้งนี้มีรูปแบบการอบรม 2 ส่วน ประกอบด้วย ภาคบรรยาย และปฏิบัติการ ซึง่มีระดับความพึงพอใจโดยรวมร้อยละ 86 สรุปรายละเอียดได้ดังนี้ วันที่ 16 มิถุนายน 2559 ช่วงเช้า

ลงทะเบียนและแจกเอกสารประกอบกิจกรรม ให้แก่นักเรียนที่เข้าร่วมกิจกรรม ณ ห้องประชุมโรงเรียนบ้านค าแมด กล่าวรายงานของการจัดค่ายวิทยาศาสตร์ โดย นางสาวกัลยารัตน์ รัตนะจิตร นักวิชาการ ฝ่ายชุมชนและผู้ด้อยโอกาส สวทช. และได้รับเกียรติจากผู้อ านวยการโรงเรียนบ้านค าแมด นายบุญศิลป์ อาษาสนา กล่าวเปิดงานกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์และให้โอวาทกับนักเรียน

เริ่มต้นการเล่าเรื่อง เกษตรอินทรีย์กับภูมิปัญญาท้องถิ่น โดย นายสุทัศน์ ทัศนิยม เกษตรกรบ้านดอนเขียง ต.ค าแมด อ.ซ าสูง จ.ขอนแก่น ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญในการท าเกษตรอินทรีย์ เพ่ือเป็นแนวคิดให้เด็กและเยาวชนรุ่นใหม่ตระหนัก และเห็นความส าคัญของการท าเกษตรอินทรีย์ ซึ่งมีมาตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ

ล าดับต่อมา แนะน าวิทยากรและเจ้าหน้าที่ จัดกิจกรรมสันทนาการแบ่งกลุ่มนักเรียนออกเป็น 6 กลุ่ม และท าแบบทดสอบก่อนเรียน จากนั้น นายวรเทพ ศุภวาสน์ นักวิชาการ ฝ่ายชุมชนและผู้ด้อยโอกาส สวทช. ได้บรรยายเรื่อง “หัวใจของการท าเกษตรอินทรีย์”

ล าดับสุดท้ายในช่วงเช้า ได้น ากลุ่มนักเรียนลงพ้ืนที่แปลงเกษตร เพ่ือส ารวจระบบนิเวศ เรียนรู้วิธีเก็บตัวอย่างดินในพ้ืนที่นั้นๆ และนักเรียนได้ลงมือเก็บตัวอย่างดิน เพ่ือน ามาวิเคราะห์จ าแนกประเภท และคุณลักษณะของดินต่อไป จากนั้นนักเรียนได้ระดมความคิดและจดบันทึก สิ่งที่พบเห็นในแปลงเกษตร และบริเวณรอบๆ พ้ืนที่ส ารวจ เพ่ือจ าแนกสิ่งมีชีวิตโดยแยกเป็นพืชและสัตว์ และสิ่งที่ไม่มีชีวิต เพ่ือน าเสนอผลงานของกลุ่ม ช่วงบ่าย หลังจากพักรับประทานอาหารกลางวัน เริ่มต้นกิจกรรม “แกะรอยผักเคมี - ผักอินทรีย์” ให้นักเรียนแต่ละกลุ่มระดมความคิดและวิเคราะห์ตัวอย่างผัก สังเกตและเปรียบเทียบลักษณะ ข้อดี ข้อเสีย ของผักเคมีและผักอินทรีย์ ว่ามีลักษณะเหมือนหรือต่างกันอย่างไร รวมถึงการเรียนรู้ถึงความส าคัญของการปลูกผักและท าเกษตรอินทรีย์ ล าดับต่อมา นายณัฐวุฒิ ด าริห์ นักวิชาการ ฝ่ายชุมชนและผู้ด้วยโอกาส สวทช. ได้บรรยายเรื่อง “รู้จักแมลง และประโยชน์ของแมลงในระบบนิเวศ” ลักษณะของแมง และแมลง ต่างกันอย่างไร และแมลงมีประโยชน์อย่างไรในระบบนิเวศ พร้อมทั้งยกตัวอย่างประกอบการบรรยาย และให้นักเรียนได้เสนอความคิดและซักถามประเด็นที่ไม่เข้าใจ หลังจากนั้นนักเรียนแต่ละกลุ่มระดมความคิด และท ากิจกรรม “จ าแนกตัวห้ า ตัวเบียน และแมลงศัตรูพืช” จากแผ่นภาพตัวอย่างที่เตรียมให้แต่ละกลุ่ม เพ่ือน าเสนอผลงานกลุ่ม แต่ละกลุ่มน าเสนอผลงานและแสดงความคิดเห็น กิจกรรมส ารวจระบบนิเวศในแปลงเกษตร กิจกรรมแกะรอยผักเคมี – ผักอินทรีย์ กิจกรรมการจ าแนกตัวห้ า ตัวเบียน และแมลงศัตรูพืช สรุปและแลกเปลี่ยนซักถาม

หน้า - 3 - ของ 12

วันที่ 17 มิถุนายน 2559 ช่วงเช้า

นายวรเทพ ศุภวาสน์ นักวิชาการ ฝ่ายชุมชนและผู้ด้วยโอกาส สวทช. ได้บรรยายเรื่อง “การบ ารุงดิน และสิ่งมีชีวิตในดิน” ดินลักษณะอย่างไรที่เหมาะแก่การเพาะปลูก วิธีการบ ารุงดินและตรวจสอบธาตุอาหารในดิน ที่เหมาะแก่ความต้องการของพืชแต่ละชนิด และล าดับต่อมา ด าเนินกิจกรรม “ส ารวจและทดสอบความสมบูรณ์ของดิน” ศึกษาและจ าแนกชนิดของเนื้อดินร่วน ดินทราย ดินเหนียว และอธิบายถึงจุดเด่น จุดด้อยของดินแต่ละชนิด และปฏิบัติการตรวจ pH ในดิน และการปรับสภาพดินที่เป็นกรดด้วยปุ๋ยอินทรีย์ (มูลสัตว์) และวิเคราะห์ผลได้ด้วยตนเอง โดยใช้ในพ้ืนที่ที่เก็บตัวอย่าง ที่ต้องการทดสอบความเป็นกรด ด่าง โดยให้เด็กๆ แต่ละกลุ่มท างานทดลองและบันทึกกิจกรรมของกลุ่ม เพ่ือน าเสนอแลกเปลี่ยนความคิด ช่วงบ่าย ให้แต่ละกลุ่มน าเสนอผลงานและแสดงความคิดเห็น สรุปกิจกรรมทั้งหมดและแลกเปลี่ยนซักถาม และท าแบบทดสอบหลังเรียน เด็กๆ เล่าถึงความประทับใจ และประโยชน์ที่ได้จากการเข้าร่วมกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์ กิจกรรมมอบของรางวัลส าหรับคนเก่ง และรางวัลการประกวดผลงานกิจกรรมของแต่ละกลุ่ม

ล าดับต่อมา นายบุญศิลป์ อาษาสนา ผู้อ านวยการโรงเรียนบ้านค าแมด ได้กล่าวปิดงานการจัดค่ายวิทยาศาสตร์ และให้ข้อคิดแก่นักเรียน ในการท าความรู้ที่ได้ประยุกต์ใช้ในชีวิตประจ าวัน และตระหนักถึงความส าคัญของการท าเกษตรอินทรีย์

จากการจัดค่ายวิทยาศาสตร์ “หลักสูตรเยาวชนหัวใจอินทรีย์” สามารถสรุปความพึงพอใจของผู้เข้าร่วมอบรมฯ ทั้งหมด 66 คน จากแบบสอบถาม 66 ชุด ดังตาราง

ประเด็น ระดับความพึงพอใจ(%)

1 การถ่ายทอดความรู้ของวิทยากรมีความชัดเจน 85.00

2 มีความครบถ้วนของเนื้อหาในการฝึกอบรม 85.00

3 การใช้เวลาตามที่ก าหนดไว้ 67.00

4 การตอบข้อซักถามในการฝึกอบรม 75.00

5 เอกสารประกอบค าบรรยายมีความเหมาะสม 72.00

6 ความรู้ ความเข้าใจในเรื่องนี้ ก่อน การอบรม 74.00

7 ความรู้ ความเข้าใจในเรื่องนี้ หลัง การอบรม 78.00

8 สามารถน าความรู้ที่ได้รับไปประยุกต์ใช้ในการปฏิบัติงานได้ 86.00

หน้า - 4 - ของ 12

ประเด็น ระดับความพึงพอใจ(%)

9 สามารถน าความรู้ไปเผยแพร่/ถ่ายทอดได้ 85.00

10 สถานที่สะอาดและมีความเหมาะสม 78.00

11 ความพร้อมของอุปกรณ์โสตทัศนูปกรณ์ 73.00

12 ระยะเวลาในการอบรมมีความเหมาะสม 86.00

13 อาหารมีความเหมาะสม 85.00

14 เจ้าหน้าที่ให้บริการอย่างเอาใจใส่ รวดเร็วและให้บริการด้วยความเต็มใจ 80.00

15 เจ้าหน้าที่มีความรู้และทักษะในการให้บริการในเรื่องที่เก่ียวข้อง 78.00

16 ขั้นตอนการให้บริการมีความชัดเจนและสะดวกต่อการให้บริการ 84.00

17 ความพึงพอใจกับการให้บริการโดยภาพรวม 86.00

ข้อเสนอแนะและข้อคิดเห็น สรุปประโยชน์ที่ได้รับจากการฝึกอบรม

1. ได้ความรู้เรื่องการปลูกผักและสามารถน าไปขายได้ 2. ได้รู้จักพ่ีๆ ทุกคน และได้ความรู้เรื่องดินและเรื่องค่า pH ของดิน 3. สามารถเอาไปใช้ในอนาคต สนุกและเอาไปใช้ในการศึกษา 4. ได้ความรู้เรื่องการท าเกษตรอินทรีย์และเคมี 5. ได้รู้เรื่องดิน ปุ๋ย และแมลง 6. ได้ความรู้เรื่องการปลูกผัก และรู้ว่าดินมีกรดหรือไม่มีกรดเป็นอย่างไร 7. ได้ความรู้และสนุกในการท ากิจกรรม สามรถน าไปใช้ในชีวิตประจ าวัน 8. ได้ความรู้เรื่องดินและการท าเกษตร สามารถน าไปประยุกต์ใช้ในการด ารงชีวิต 9. ดินมีประโยชน์หลายอย่าง สามารถท าไปปลูกผัก ท าบ้านดินได้ 10. ได้ทดลองทางวิทยาศาสตร์ และทดลองทุกอย่างในการฝึกอบรมทั้งเรื่องดินและเรื่องท าการเกษตร

ข้อเสนอแนะ ติชม ในการอบรมครั้งนี้ได้แก่ 1. ให้ขนมเยอะ 2. ไม่บอกกติกาครบทุกอย่าง 3. ให้ค าปรึกษาไม่ทั่วถึง 4. พิธีกรน่ารักมากๆ

หน้า - 5 - ของ 12

5. ยกมือแล้วพ่ีๆ มองไม่เห็น 6. กิจกรรมสนุกและได้ความรู้ด้วย 7. อยากให้มีการจัดค่ายอีก 8. การจัดค่ายครั้งนี้ดีมากๆ

ภาพรวมกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์ หลักสูตร “เยาวชนหัวใจอินทรีย์”

ระหว่างวันที่ 16 – 17 มิถุนายน 2559 ณ โรงเรียนบ้านค าแมด จ.ขอนแก่น

ลงทะเบียนแจกเอกสารประกอบกิจกรรม

ลงทะเบียนแจกเอกสารประกอบกิจกรรม

น.ส.กัลยารัตน์ รัตนะจิตร กล่าวรายงานความส าคัญของการ

จัดค่ายวิทยาศาสตร ์

น.ส.กัลยารัตน์ รัตนะจิตร กล่าวรายงานความส าคัญของการ

จัดค่ายวิทยาศาสตร ์

นายบุญศิลป์ อาษาสนา ผู้อ านวยการโรงเรียนบ้านค าแมด กล่าวเปิดงานและให้โอวาทแก่นักเรียน

น.ส.เลอทีชา เมืองมีศรี ตัวแทน สวทช. มอบของที่ระลึกให้ผู้อ านวยการโรงเรียนบา้นค าแมด

หน้า - 6 - ของ 12

นายณัฐวฒุิ ด าริห์ ชี้แจงกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร ์

น้องๆ ท าแบบทดสอบก่อนเรียน

กิจกรรมแนะน าวิทยากรและละลายพฤติกรรม

กิจกรรมแนะน าวิทยากรและละลายพฤติกรรม

กิจกรรมสันทนาการและแบ่งกลุม่ท ากิจกรรม

กิจกรรมสันทนาการและแบ่งกลุม่ท ากิจกรรม

นายสทุัศน์ ทัศนิยม เกษตรกรบ้านดอนเขียง บรรยาย

เร่ืองเกษตรอินทรีย์กับภูมิปัญญาท้องถิ่น

นายสทุัศน์ ทัศนิยม เกษตรกรบ้านดอนเขียง บรรยาย

เร่ืองเกษตรอินทรีย์กับภูมิปัญญาท้องถิ่น

หน้า - 7 - ของ 12

นายวรเทพ ศุภวาสน์ บรรยายเรื่องหัวใจของการท าเกษตรอินทรีย์

ทบทวนความรู้และความเข้าใจของผู้ร่วมกิจกรรมค่าย

เจา้หน้าทีช่ี้แจงวิธีการเก็บตัวอยา่งดิน

อุปกรณ์เก็บตัวอย่างดิน

ลงพื้นที่แปลงเกษตร ส ารวจระบบนิเวศและเก็บตัวอย่าง

ดิน

ลงพื้นที่แปลงเกษตร ส ารวจระบบนิเวศและเก็บตัวอย่าง

ดิน

สาธิตวิธีเก็บตัวอยา่งดนิ

น้องๆ ลงมือเก็บตัวอย่างดนิ

หน้า - 8 - ของ 12

เตรียมตัวอย่างดิน เพื่อทดลองหาความสมบูรณ ์และความเป็นกรด - ด่างของดิน

เตรียมตัวอย่างดิน เพื่อทดลองหาความสมบูรณ์ และความเป็นกรด - ด่างของดิน

ระดมความคิดบนัทึกสิ่งที่ส ารวจพบในแปลงเกษตร

ระดมความคิดบนัทึกสิ่งที่ส ารวจพบในแปลงเกษตร

กิจกรรมแกะรอยผักเคมี - ผักอินทรีย ์

กิจกรรมแกะรอยผักเคมี - ผักอินทรีย ์

นายณัฐวฒุิ ด าริห์ บรรยายเร่ือง“รู้จักแมง-แมลง และ

ประโยชน์ของแมลงในระบบนิเวศ” ทบทวนความรู้ความเข้าใจระหว่างกิจกรรม

หน้า - 9 - ของ 12

ผู้เข้าร่วมกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์น าเสนอกิจกรรม

“จ าแนกตัวห้ า ตัวเบียน และแมลงศัตรูพืช”

ผู้เข้าร่วมกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์น าเสนอกิจกรรม

“จ าแนกตัวห้ า ตัวเบียน และแมลงศัตรูพืช”

ผู้เข้าร่วมกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์

น าเสนอผลงานกลุ่ม

ผู้เข้าร่วมกิจกรรมค่ายวิทยาศาสตร์

น าเสนอผลงานกลุ่ม

สรุป ซักถาม และแสดงความคดิเห็น

สรุป ซักถาม และแสดงความคดิเห็น

นายณัฐวฒุิ ด าริห์ บรรยายเร่ือง “การบ ารุงดิน และ

สิ่งมีชีวิตในดิน”

นายณัฐวฒุิ ด าริห์ บรรยายเร่ือง “การบ ารุงดิน และ

สิ่งมีชีวิตในดิน”

หน้า - 10 - ของ 12

กิจกรรม “ส ารวจและทดสอบความสมบูรณ์ของดนิ”

กิจกรรม “ส ารวจและทดสอบความสมบูรณ์ของดนิ”

กิจกรรม “ส ารวจและทดสอบความสมบูรณ์ของดนิ”

กิจกรรม “ส ารวจและทดสอบความสมบูรณ์ของดนิ”

กิจกรรมสันทนาการ

กิจกรรมสันทนาการ

กิจกรรมทดสอบความเป็นกรด - ด่างของดิน

กิจกรรมทดสอบความเป็นกรด - ด่างของดิน

หน้า - 11 - ของ 12

กิจกรรมทดสอบความเป็นกรด - ด่างของดิน

กิจกรรมทดสอบความเป็นกรด – ด่างของดิน

สรุป แลกเปลี่ยนซักถาม และแสดงความคิดเห็น

สรุป แลกเปลี่ยนซักถาม และแสดงความคิดเห็น

ท าแบบทดสอบหลงัเรียน

ท าแบบทดสอบหลงัเรียน

มอบของรางวัลให้คนเก่ง

มอบของรางวัลให้คนเก่ง

หน้า - 12 - ของ 12

มอบของรางวัลให้คนเก่ง

มอบของรางวัลให้คนเก่ง

ผู้อ านวยการโรงเรียนบา้นค าแมดมอบเกียรติบัตรให้

นักเรียน

ผู้อ านวยการโรงเรียนบา้นค าแมดกล่าวปิดกิจกรรมค่าย

วิทยาศาสตร ์

น้องๆ มอบของที่ระลึกให้พี่ๆ ทมีงาน

ถ่ายภาพหมู่ร่วมกัน

นางสาวขวัญธิดา ดงหลง ผู้สรุปรายงาน

21 มิถุนายน 2559