TP CH KHOA HC V CNG NGH, I HC NNG - S 2(31).2009

1

VN CON NGI V U T VO VN CON NGI HUMAN CAPITAL AND INVESTMENT IN HUMAN CAPITAL

Bi Quang Bnh

Trng i hc Kinh t, i hc Nng

TM TT Vn con ngi l nhng kin thc, k nng v kinh nghim tch lu trong mi con

ngi nh qu trnh hc tp, rn luyn v lao ng. Ngun vn ny c khai thc s dng trong qu trnh ngi lao ng tham gia vo sn xut v c phn nh qua nng sut lao ng v hiu qu cng vic ca h. Cng vi vn hu hnh n to ra ti sn ca nn kinh t, nhng vn con ngi l phn cu thnh quan trng nht trong , gp phn vo tng trng bn vng cho nn kinh t ca mi nc. Gio dc o to nh h thng ti chnh hnh thnh v tch lu vn con ngi ca nn kinh t. iu ny khng nh tm quan trng ca u t cho gio o to cng nh s dng c hiu qu khon u t nng cao cht lng hot ng ny trong tng lai.

ABSTRACT Human capital is the knowledge, skills and experience accumulated in each person in

the process learning, training and working. Capital is exploited as workers engage in production and is reflected through the efficiency and effectiveness of their work. Along with its capital tangible assets generated by an economy, human capital is the most important factor which contributes to the sustainable growth of each countrys economy. Education and training is regarded as a "financial system" which forms and accumulates human capital of a countrys economy. This affirms the importance of investments in education and training and effective uses of these investments in improving the quality of such work in the future.

1. t vn Vn con ngi (Human capital) c xc nh l ti sn ca mi quc gia. Khi nh gi ti sn quc gia cc nh kinh t cng tnh ton phn gi tr ca n vo tng ti sn. Ngy nay ngun vn ny gi vai tr rt ln trong s pht trin ca mi quc gia v l ngun lc quyt nh ti tnh bn vng s tng trng kinh t. Vn con ngi l vn v hnh gn vi con ngi v th hin qua kt qu v hiu qu lm vic trong qu trnh sn xut. Vn con ngi hnh thnh v tch lu nh gio dc o to v tng tri trong cuc sng lao ng. Trn th gii nhng nghin cu v ch ny bt u nhiu thp k trc, cn Vit Nam, hin c mt s nghin cu v ch ny trn nhng kha cnh khc nhau. Bi vit ny nhm i su xem xt bn cht, tm quan trng ca vn con ngi, v cch thc tch lu vn con ngi trong iu kin Vit Nam ang c gng vt qua thch t thc khng hong kinh t tip tc pht trin kinh t. 2. Khi nim vn con ngi

TP CH KHOA HC V CNG NGH, I HC NNG - S 2(31).2009

2

Trong vn phong kinh t ngi ta ni nhiu ti vn con ngi cng nh nh hng to ln ca n i vi kt qu kinh doanh ca doanh nghip v s pht trin ca quc gia. Vy vn con ngi l g v tm quan trng th no l vn cn phi lm r.

Trong t in kinh t vn (Capital) c nh ngha l gi tr ca t bn hay hng ho u t c s dng vo kinh doanh mang li li ch. Theo ngha ny vn l vn hu hnh. Nhng vn con ngi theo Mincer Jacob (1974) cng ging nh vn hu hnh, mun c th con ngi phi u t tch lu thng qua gio dc rn luyn trong lao ng v thuc v mi ngi, v n em li cho ngi s hu n khon thu nhp. Theo Nguyn Vn Ngc (2006) th vn con ngi l khi nim ch ton b hiu bit ca con ngi v phng thc tin hnh cc hot ng kinh t x hi. Nh vy v mt ni dung th khng c g khc nhau v nhng hiu bit v kinh nghim c hnh thnh v tch lu trong qu trnh hc tp v lao ng.

Gia hai loi vn ny c mt im chung nht l chng tng ln nh hot ng u t ca ch th v theo thi gian u b hao mn. Hot ng u t lm tng vn hu hnh nh mua sm trang b thm my mc nh xng cn hot ng u t vo vn con ngi nh u t hc hnh. S hao mn ca chng y cng l hao mn v hnh di nh hng ca tin b cng ngh. Tin b cng ngh lm t bn hu hnh lc hu v mt gi, cn nhng kin thc tch lu c cng b lc hu trong qu trnh nu khng c cp nht thng xuyn thng qua qu trnh o to li hay tip tc t hc tp b sung hon thin. Chng cng c nhng im khc nhau nht nh. Th nht, vn con ngi l vn v hnh gn vi ngi s hu n, v ch c s dng khi ngi ch ca n tham gia vo qu trnh sn xut. Loi vn ny khng th mang cho vay hay th chp nh vn hu hnh. Th hai, Vn ny gn vi ngi s hu khng chia s v u t dn tri trnh ri ro. Th ba, Vn con ngi d dch chuyn hn v ng hn.

Vn con ngi cu thnh t ba nhn t chnh (1) nng lc ban u, nhn t ny gn lin vi yu t nng khiu v bm sinh mi ngi, (2) nhng nng lc v kin thc chuyn mn c hnh thnh v tch lu thng qua qu trnh o to chnh quy, (3) cc k nng, kh nng chuyn mn, nhng kinh nghim tch lu t qu trnh sng v lm vic. Nng lc ban u nhn c t cha m v cc iu kin ca gia nh v x hi khi khi chm lo cho b m mang thai v sinh n. Khi i hc c nng lc th ngi ta phi b ra chi ph hc hnh v cui cng nhng tri nghim trong cuc sng lm vic nhiu trng hp ngi ta phi tr gi rt cao.

Nh vy vn con ngi l nhng kin thc, k nng v kinh nghim tch lu trong mi con ngi nh qu trnh hc tp, rn luyn v lao ng c th hin trong qu trnh s dng trong sn xut. Vn con ngi cng hao mn v phi tn chi ph u t hnh thnh v l ngun vn quan trng nht pht trin ca mi doanh nghip v quc gia.

3. Vai tr ca vn con ngi

TP CH KHOA HC V CNG NGH, I HC NNG - S 2(31).2009

3

Trong iu kin nn kinh t tri thc v qu trnh ton cu ho, yu t vn hu hnh tuy cn gi vi tr quan trng nhng khng nh trong giai on cng nghip ho, Thay vo vai tr ca vn v hnh m c bit l vn con ngi ngy cng ln hn. y l ngun vn rt quan trng vi cc cng ty v c tnh vo gi tr ca h, v hnh thnh nn vn v hnh ca quc gia. Vn con ngi ng vai tr ngy cng quan trng trong qu trnh pht trin kinh t: (1) l cc k nng c to ra bi gio dc v o to, vn con ngi l yu t ca qu trnh sn xut kt hp vi vn hu hnh v cc lao ng th (khng c k nng) to ra sn phm; (2) l kin thc to ra s sng to, mt yu t c bn ca pht trin kinh t. (Mincer, 1989). Ngoi ra, ngi ta a vn con ngi nh mt yu t u vo phn tch tng trng kinh t v ch ra nh hng tch cc ca n ging nh vn hu hnh nhng mc ngy cng ln hn. Tuy nhin, nu u t hnh thnh vn con ngi cha tt khng hiu qu th ngun vn ny khng tc ng tch cc m li lm gim tng trng. Theo cch tip cn thu nhp GDP ca nn kinh t bng tng thu nhp ca mi ngi trong nn kinh t, khi thu nhp ca mi ngi tng ln cng lm tng ch tiu ny. Borjas, George (2005) thng qua m hnh gio dc ch ra nh hng tch cc ca gio dc ti thu nhp.

Thc t pht trin kinh t ca nhiu nc trn th gii cho thy tm quan trng ca vn con ngi. S pht trin nhanh chng ca kinh t Nht Bn sau chin tranh, hay s phc hi kinh t nhanh ca Ty u nh vo ngun nhn lc cht lng cao ch khng phi ti nguyn. Vi cc nc ang pht trin d c nhiu ti nguyn nhng thiu lao ng c cht lng nn s pht trin chm (Waines, 1963). Mt khc, cc nc ang pht trin c gng thu ht thm ngun vn hu hnh t bn ngoi tng cng c s vt cht cho s pht trin, tuy nhin do trnh qun l km do thiu nhn lc cht lng cao nn hiu qu s dng vn huy ng thp khng cho php pht trin nhanh kinh t y.

S gia tng vn con ngi dn ti mc nng sut cao, nh hng ti tng trng kinh t v do cc nh chnh tr v hoch nh chnh sch u c gng hnh ng nhm to ra vn con ngi cho quc gia. Lucas (1988) a ra gii thiu phm tr tng trng ni sinh da vo tch lu vn con ngi. Qua m hnh hm sn xut m Lucas (1988), Barro and Sala-i-Martin (1995) xy dng c dng: Y = K (uH)1-. y u l thi gian dnh cho sn xut, H l vn con ngi v sn lng quc gia Y ph thuc v n. Vn con ngi c tch lu th no? Kin thc v kinh nghin thu nhn c trong o to v cuc sng l hai yu t quan trong nht hnh thnh vn con ngi. Ngi thng minh thng bit phn b hc hnh v lm vic mt cch hp l (nh thi gian dnh cho hc tp v lm vic), v sau l hc tp v lm vic (Lucas, 1988). Gi s rng mi lao ng phn b mt n v thi gian c th cho hc tp hay lm vic. Hc hay lm vic c th c m hnh ho nh sau: H = B(1-u) . y H l t l tng trng ca vn con ngi cho c nhn in hnh (do tng hp t cc c nhn nn H cng biu hin t l tng trng ca vn con ngi v m, 1-u l thi gian dnh cho hc tp, B l mc kin thc bin i thnh vn con ngi, l s gim gi ca vn con

TP CH KHOA HC V CNG NGH, I HC NNG - S 2(31).2009

4

ngi. Ct li ca m hnh tng trng ni sinh l li sut khng i theo quy m

gn vi vic to ra cc yu t u vo, t bn hu hnh v vn con ngi. u t vo t bn hu hnh v vn con ngi bt buc phi cn bng gia tiu dng hin ti v tng lai. Tiu dng ti u c xc nh t m hnh ti a ho li ch ca ngi tiu dng. Trong m hnh ny, s thch ngi tiu dng v tch lu vn con ngi cng nhau xc nh mc tng trng di hn. Do tng trng kinh t c xc nh t cc bin cu trc trong m hnh nn tng trng c gi l tng trng ni sinh. S gia tng vn con ngi th hin qua mc lng cao hn v khng phi l cc tc ng bn ngoi. V vy khng phi l l do cho s can thip ca chnh ph trong khun kh ny. Cc tranh lun vin dn rng ri rng chnh ph nn h tr nhiu cho gio dc v gio dc tt cho tng trng. Lucas cng cho rng m hnh vi biu hin bn ngoi vn con ngi. Sn lng chu nh hng ca lng vn con ngi trung bnh H.

y Y tip nhn t nh hng trn ln. Do trnh gio dc trung bnh nhn c c nh hng mt thi gian trc ln sn lng, iu i khi c gi l bn ngoi tnh. Cc c nhn da vo sn phm bin ca vn con ngi c nhn quyt nh u t vn con ngi ca h, to ra lng vn con ngi trung bnh. Sn phm bin ca vn con ngi x hi chu nh hng ca vic u t vn con ngi c nhn. Trong th hin s nh hng ca vn con ngi c m rng hn gia sn phm bin x hi ca vn con ngi v c nhn. Ngoi ra, thiu tc ng ca chnh ph s khng c u t vo vn con ngi t quan im x hi. 4. Gio dc o to vi vic hnh thnh v tch lu vn con ngi Trong vn phong kinh t hc nhiu nh nghin cu coi la chn i hc hay tham gia hc hoc o to ngh nhn c trnh gio dc o to hay chuyn mn ca c nhn nh hot ng u t. Tuy nhin vi mi ngi la chn ny rt khc nhau v nhiu nguyn nhn. Borjas George (2005) cho rng ngi lao ng quyt nh hc ngnh ngh g v n mc no ging nh a ra quyt nh u t gn vi gi thuyt c bn trong kinh t hc mi ngi u ti a ho li ch. Quyt nh u t vo gio dc cng ging nh quyt nh u t vo vn hu hnh khi ngi ta phi xem xt dng thu nhp quy v gi tr hin ti rng gia cc phng n khc nhau: i hc ngnh ngh no hay khng i v gia cc ngnh ngh vi nhau. Phng n i hc v hc ngnh ngh no s c la chn khi n em ti dng thu nhp cao nht c th.

Vn hu hnh ca cc doanh nghip trong nn kinh t thay i do hot ng u t v khu hao. Trong Kinh t v m, u t l hot ng mua sm trang b thm my mc thit b, xy dng thm nh xng nn lm tng vn hu hnh. Ngc li, khu hao lm gim vn hu hnh. S gia tng lng vn hu hnh khi u t ln hn

TP CH KHOA HC V CNG NGH, I HC NNG - S 2(31).2009

5

khu hao v iu gip cho cc doanh nghip pht trin. Nng lc, kin thc chuyn mn, cc k nng v c nhng kinh nghim ca con

ngi c hnh thnh v tch lu thng qua qu trnh o to chnh quy, qu trnh sng v lm vic. Mc vn con ngi c tch lu nhiu hay t tng ng vi nng lc, lng kin thc, k nng v kinh nghim m mi ngi nhn c t qu trnh hc tp, o to v lao ng. Chng thng c biu hin qua s nm i hc v s nm tng tri trn th trng lao ng (Mincer, Jacob 1974 v Borjas George 2005). H thng gio dc o to l mt trong nhng ni ngi ta tng kt nhng tri thc, hiu bit ca con ngi v phng thc tin hnh cc hot ng kinh t x hi vi mc ch truyn t li cho nhng ngi i sau. Ngoi ra bn thn x hi cng cn phng thc truyn t thng tin kin thc kinh nghim trc tip thng qua cc phng thc khc nh truyn ngh gia truyn. Gio dc o to em ti cho ngi ta nhng kin thc k nng kinh nghim ca x hi c tch lu li v khng dng theo thi gian cn trang b thm b sung cho ngi ta nhng kin thc mi p ng nhng yu cu ca cuc sng.

c c nhng nng lc ny ngi ta cn phi b ra chi ph nht nh hc hnh trong cc trng hc cui cng nhng tri nghim trn ng i, nhiu trng hp ngi ta phi tr gi rt cao chi ph u t. Cc loi chi ph ny c th bao gm chi ph nui dy ca gia nh v x hi t khi mi sinh, hc hnh t mu gio cho n ht ph thng trung hc, o to ngh. Ngoi ra cn nhng chi ph do tht bi hay c thnh cng trong cuc sng Nhng khon chi ph ny s gip cho con ngi tch lu c kin thc, k nng v kinh nghim ri lm vic hon thnh tt cng vic c giao v em li li ch ln hn. nh hng ln nht ti mc tch lu vn con ngi l gio dc o to chnh quy v qu trnh rn luyn trong lao ng. Nh vy vn con ngi l kt qu ca qu trnh u t. Cng nh vn hu hnh, vn con ngi cng phi thng xuyn c u t b sung v lm mi thay th nhng kin thc k nng c khng cn ph hp tc vn b hao mn. tch lu nhiu vn con ngi th phi c thi gian tch lu nhiu hn v cng chi ph cao hn.

Khi u t vo vn hu hnh, cn phi cn c vo tnh kh thi ca d n u t. Nhng vi vn con ngi th tnh kh thi ph thuc vo nng lc tip thu kin thc k nng t gio dc hay ph thuc vo nng lc ca mi ngi (Borjas George 2005). C hi u t vo gio dc o to gn nh bng nhau cho mi c nhn, nhng vic tn dng cc c hi c c li ch cao l khng ging nhau. Mc vn con ngi c th nhn c ph thuc vo nng lc ca con ngi v iu kin kinh t ca gia nh h. Trng hp khc nhau v nng lc c nhiu bng chng cho thy hai ngi khc nhau kh nng tip nhn nhng kin thc, k nng t gio dc hay kinh nghim t thc t lao ng khc nhau rt nhiu. Nhng ngi c nng lc cao hn s ha hn lm vic hiu qu hn, nng sut cao hn v h ng tin lng hc vn cao hn. Mc vn con ngi trong mi ngi s c th hin trong qu trnh lao ng bng nng sut lao ng ca h. Trong kinh t, thng s dng mc gi tr sn phm bin ca lao ng

TP CH KHOA HC V CNG NGH, I HC NNG - S 2(31).2009

6

phn nh, y l cn c m ch doanh nghip nh gi v tr lng cho lao ng. n lt n mc thu nhp nhn c ca lao ng l c s ngi ta xem xt nh gi mc vn v li nhun t u t vn con ngi, quyt nh u t vo vn con ngi. Trong thc tin nhiu sinh vin tt nghip cng ngnh hc, trng lp, thi im bt u i lm nhng sau mt thi gian s c s khc bit v tin lng v s thng tin.

Vic u t vo vn hu hnh ph thuc vo kh nng v iu kin ti chnh ca nh u t, nhng u t vo vn con ngi ca mi ngi cng ph thuc vo iu kin kinh t ca mi c nhn (Pedro, Carneiro v James J. Heckman 2003). Trng hp khc nhau v hon cnh gia nh, vi nhng hc sinh con em nng dn nng thn hay h ngho mc d c nng lc tip nhn kin thc k nng t qu trnh o to. Ngha l nu c iu kin kinh t hc hnh khi ra trng s c thu nhp cao. Nhng tic rng h khng c iu kin kinh t i hc khi m khon chi ph hc hnh chim mt phn khng nh trong thu nhp ca h gia nh. Trong kinh t hc trng hp ny l s u t vi chi ph vn qu cao nn khng th u t. Do khng u t vo vn con ngi nn mc vn con ngi ca h thp nn nng sut lao ng thp thu nhp s khng cao. Trng hp ny gip cho hc sinh con em nh ngho i hc th nh nc cn c tr cp hc ph hay cho vay li sut thp ging nh h tr li sut hay min thu cho doanh nghip khi u t.

u t vo vn con ngi ph thuc vo ch th ti tr cho qu trnh u t. Becker (1962) phn bit gia o to chung v o to c th. o to chung c gi tr nh nhau cho nhiu doanh nghip tc l k nng m n em ti cho lao ng c th lm vic c trong nhiu doanh nghip nh k ton, th hn Trong khi c th ch hu ch cho mt doanh nghip. Thc t, tnh trng ph bin trong qun tr nhn s l li ko tuyn m t bn ngoi nhng lao ng m doanh nghip cn. C doanh nghip s tm cch li ko nhng lao ng gii t cc doanh nghip cnh tranh m thc hin o to lao ng cho mnh nhng h tr lng cho lao ng thp hn sn phm bin ca lao ng nhm thu hi khon chi ph o to. Trong bi cnh , doanh nghip o to s nhn ra ri ro ln vi khon u t o to lao ng ca mnh, nn s l u t cho o to thp, v vy kh nng dch chuyn lao ng cng ln dn ti u t thp. Becker lp lun rng v trong th gii cnh tranh nhng lao ng hng ton b li nhun t o to chung, do vy h s ti tr cho iu bng cch trc tip hay thng qua nhn lng thp. T khi lao ng t ti tr cho o to chung th li ko lao ng tiu cc bin mt v u t thp trong o to chung ch xy ra khi ngi lao ng b gng p. S sng to quan trng th 2 trong l thuyt ca Backer l doanh nghip s ti tr cho o to c th nhng vi iu kin lao ng chp nhn lm vic sau o to vi mc lng thp hn sn phm bin ca h v phi bo m mc lng s cao hn mc lng trn th trng.

Trong hot ng u t, tnh hiu qu ca cc d n u t ph thuc vo thi im u t, nu la chn ng th hiu qu cao v u t sai th hiu qu thp hay tht bi. Vn con ngi c tch lu thng qua qu trnh u t theo thi gian, tuy nhin

TP CH KHOA HC V CNG NGH, I HC NNG - S 2(31).2009

7

lng vn ny cao hay thp cn ph thuc vo thi im u t vo gio dc ca mi ngi. Nu ai i hc ng tui v nhn c gio dc v ngh nghip tr th chnh l u t ng thi im v vic tch lu vn tt nht. Cng trnh nghin cu ca George Borjas ( 2005) kt lun rng ngi ta i hc lc tr s tch lu c nhiu hn nng lc tc kin thc k nng kinh nghim tch lu c nhiu hn. Gio dc to ra v gp phn tch lu vn con ngi v lm gia tng n theo thi gian do vy u t ng thi im s quyt nh mc vn c tch lu. y l c s lut gio dc nhiu nc quy nh tui n trng ca tr em chng hn Vit Nam trong iu 6 v Gio dc ph thng ca Lut gio dc quy nh tui bt u vo lp mt l su tui.

Nh vy gio dc o to cng vi cc hnh thc khc ca n em ti cho mi ngi hc vn kin thc k nng v kinh nghim v gip h khng ngng hon thin gia tng tch lu chng. Hay ni cch khc, vn con ngi c hnh thnh v tch lu gia tng nh qu trnh gio dc o to. Mc vn con ngi ph thuc vo thi gian v chi ph u t hc hnh trong h thng gio dc v tng tri trong cuc sng. 5. Kt lun

Vn con ngi l nhng kin thc k nng v kinh nghim c ngi lao ng tch lu c trong qu trnh hc tp, o to v cuc sng lm vic. Ngun vn ny l mt phn cu thnh ti sn quc gia, ngun lc quan trng bo m cho s pht trin bn vng ca nn kinh t.

L thuyt v thc nghim u chng t gio dc o to gi vai tr quyt nh trong vic hnh thnh v tch lu vn con ngi ca nn kinh t. S pht trin h thng gio dc quc dn ng vai tr nh h thng ti chnh thc hin tch lu ngun vn ny. Vit Nam cn thit phi ci cch nng cao cht lng gio dc o to trn c s s dng hiu qu cc ngun lc u t trong nn kinh t. Phi thc s coi u t cho gio dc l u t pht trin ca nn kinh t.

TI LIU THAM KHO [1] Barro, R. J. and X. Sala-i-Martin (1995). Economic Growth. Cambridge, MA: MIT

Press. Jovanovic, B. (1979a). Firm-specific capital and turnover. Journal of Political Economy, 87.

[2] Borjas, George, Labor Economics, McGraw-Hill, Third Edition, 2005. [3] Bi Quang Bnh, Vn con ngi v thu nhp ca h sn xut c ph Ty

Nguyn, Tp ch Khoa hc v cng ngh i hc Nng s 4(27) 2008. [4] George Psacharapoulos, Returns to Education: A further international update and

implications for evidence supporting the hypothesis that educational production functions exhibit diminishing marginal productivity, Journal of human resources 1985.

[5] Lut Gio dc Vit Nam 2005.

TP CH KHOA HC V CNG NGH, I HC NNG - S 2(31).2009

8

[6] Lucas, R. E. (1988). On the mechanics of economic development. Journal of Monetary Economics, 22 (1): 342.

1. Mincer, Jacob, Job Training: Costs, Returns, and Wage Profiles, Columbia University Press, 1989.

2. Mincer, Jacob, Schooling Experience and Earnings, Columbia University Press, 1974.

3. Nguyn Vn Ngc, T in Kinh t hc, NXB i hc Kinh t quc dn H Ni 2006.

4. Pedro, Carneiro v James J. Heckman, The Evidence on Credit constraints in post secondary schooling, Economic journal, 112 - 2003.

5. Rauch, J., 1993, Productivity gains from geographic concentration of human capital: evidence from the cities, Journal of Urban Economics, vol. 34, pp. 380-400.

6. W.J Waines, The Role of Education in the Development of Underdeveloped Countries, Economics and Political Science, XXIX, 1963 JSTOR.