194วชาแบบธรรมเนยมทหาร

ขอ 1 กลาวทวไป

เมอทหารทราบเกยวกบเรองการฝกบคคลเบองตนแลว ทหารยงจ�าเปน จะตองทราบเรองยศ และเครองหมายของทหารบก, ทหารเรอ, ทหารอากาศ และต�ารวจประกอบกนไปดวย ทงนเพอใหมความรและทราบถงล�าดบชนยศของทหารและต�ารวจอยางถกตอง ซงนอกจากจะเปนความรแลว ทหารยงอาจน�าความรอบรเหลานไปเปนประโยชนในการแสดงความเคารพใหถกตองไดดวย นอกจากนทหารจะตองทราบเรองเครองหมายพเศษของกองทพบกทมใช โดยจะตองศกษาถงลกษณะและความหมายของเครองหมายพเศษเหลานน ตลอดจนสทธในการน�าเครองหมายพเศษมาใชประดบกบเครองแบบดวย

ขอ 2 ยศทหารบกทหารบกล�าดบชนยศไวดงตอไปน คอก. ยศส�ำหรบนำยทหำรประทวนชนนำยสบ ล�าดบชนยศไวตงแตต�าสด

ไปจนถงสงสดดงนคอ (1) สบตร (2) สบโท (3) สบเอกข. ยศส�ำหรบนำยทหำรประทวนชนจำนำยสบ ล�าดบชนยศไวตงแต

ต�าสดไปจนถงสงสดดงน คอ (1) จาสบตร (2) จาสบโท (3) จาสบเอก

เครองหมาย ยศ และเหลาทหาร

บททพลเอก

195

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

เครองหมายยศทหารบก

196วชาแบบธรรมเนยมทหาร

ค. นำยดำบง. ยศส�ำหรบนำยทหำรสญญำบตร ล�าดบชนยศไวตงแตต�าสดไปจนถงสงสด

ดงนคอ (1) รอยตร (2) รอยโท (3) รอยเอก (4) พนตร (5) พนโท (6) พนเอก (7) พลจตวา (8) พลตร (9) พลโท (10) พลเอก (11) จอมพล

ขอ 3 อนทรธนทหารบกอนทรธนของทหารบกม 2 แบบ คอก. อนทรธนออน ท�าดวยสกหลาด, เสรจ หรอผาชนดและสเดยวกบเสอ

มลกษณะเปนแผนสเหลยมเรยวจากทางดานไหลไปทางคอ ปลายมน ดานไหลกวาง 5 เซนตเมตร เยบตดไวกบเสอดานคอกวาง 4 เซนตเมตร ตอนปลายขดดม บนอนทรธนออนน จะตองไมมรอยเยบเปนลวดลายใดๆ ทงสน

ส�าหรบเสอทจะตองใชอนทรธนออนนน ไดแก เสอคอพบสกากแกมเขยว, เสอชนนอกคอแบะสกากแกมเขยว, เสอชนนอกคอปดสขาวส�าหรบนายทหารประทวน ชนนายสบ, นกเรยนนายสบ และพลทหาร ตลอดจนเสอเตมยศรกษาพระองคส�าหรบ นายทหารประทวนชนนายสบและพลทหาร

ข. อนทรธนแขง ท�าดวยสกหลาดหรอเสรจสน�าเงนด�าเวนแตอนทรธนแขงของนกเรยนนายรอยจะท�าดวยสกหลาดหรอเสรจสแดง และอนทรธนแขงของนกเรยน นายทหารแผนท จะท�าดวยสกหลาดหรอเสรจสเขยว อนทรธนแขงนท�าเปนแผนสเหลยม เรยวจากทางดานไหลไปทางคอ ปลายมน ดานไหลกวาง 5 เซนตเมตร ดานคอกวาง 4 เซนตเมตร ตอนปลายตดดมโลหะสทองขนาดเลก และแบงออกไปเปนประเภทตางๆ โดยใชเครองประกอบแตกตางกนออกไปดงตอไปน คอ

197

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

(1) นกเรยนนายรอย, นกเรยนนายทหารแผนท และนกเรยนนายรอยส�ารอง มแถบไหมทองกวาง 1 เซนตเมตร พาดกงกลางตามยาวของอนทรธน

(2) นายทหารประทวนชนจานายสบและนายดาบ มแถบไหมทองกวาง 0.5 เซนตเมตร เปนขอบเวนดานไหล และมสาบเปนสแดง

(3) นายทหารสญญาบตรชนนายรอย มแถบไหมทองกวาง 1 เซนตเมตร เปนขอบเวนดานไหล และมสาบเปนสแดง

(4) นายทหารสญญาบตรชนนายพน มแถบไหมทองกวาง 1 เซนตเมตร เปนขอบเวนดานไหล และมแถบไหมทองกวาง 0.5 เซนตเมตรสองแถบ เวนระยะหาง ระหวางแถบ 0.2 เซนตเมตร พาดกลางตามยาวของอนทรธน และมสาบเปนสแดง

(5) นายทหารสญญาบตรชนนายพลและจอมพล มดนทองปกเปนลายถกเตมแผนของอนทรธน และมสาบเปนสบานเยน

ส�าหรบอนทรธนออนและแขงของทหารหญงนน กคงมลกษณะเชนเดยวกนกบของทหารชาย เวนแตมขนาดดานไหลกวาง 4 เซนตเมตร ดานคอกวาง 3 เซนตเมตร

ขอ 4 เครองหมายยศทหารบก และการประดบเครองหมายยศ

เครองหมายยศส�าหรบเครองแบบชนดตาง ๆ นอกจากเครองแบบฝก

อนทรธนแขง

นกเรยนนายรอย นกเรยนนายทหารแผนทนกเรยนนายรอยส�ารอง

นายทหารประทวนชนจานายสบและนายดาบ

5 ซม.1 ซม.

นายทหารสญญาบตรชนนายพน

นายทหารสญญาบตรชนนายรอย

นายทหารสญญาบตรชนนายพล และจอมพล

1 ซม.

2.5 ซม.

1 ซม.

0.5 ซม.0.2 ซม.

198วชาแบบธรรมเนยมทหาร

ขอ 1 กลาวทวไป

เครองหมายเหลาและเครองหมายสงกดเปนสวนประกอบของเครองแบบ

อยางหนงทจะแสดงใหทราบเหลาและหนวยทผแตงเครองแบบนนสงกดอย ทหารจ�าเปนจะตอง

ศกษาทงเครองหมายเหลาและสงกดของทหารบก, ทหารเรอ, ทหารอากาศ และต�ารวจ

เพอใหรจกความหมายและรปรางลกษณะของเครองหมายสญลกษณตางๆ ทกองทพบก,

กองทพเรอ, กองทพอากาศ และกรมต�ารวจไดก�าหนดขนใชประกอบกบเครองแบบ

เครองหมายเหลาและเครองหมายแทนเครองหมายเหลาของทหารบก

ขอ 2

ก. รปรางลกษณะของเครองหมายเหลาของทหารบก มดงน

(1) เหลาทหารราบ รปปนเลกไขวประกอบกบตบกระสน

(2) เหลาทหารมา รปกระบไขวประกอบกบเกอกมาและรถถง

(3) เหลาทหารปนใหญ รปปนใหญไขวประกอบกบลกระเบดมเปลว

(4) เหลาทหารชาง รปพลวกบขวานไขวประกอบกบสมอ

(5) เหลาทหารสอสาร รปสายฟาแลบประกอบกบจกร

(6) เหลาทหารขนสง รปพวงมาลยเรอประกอบกบจกรและปกนก

อยบนแผนโล

(7) เหลาทหารสรรพาวธ รปลกระเบดมเปลว

เครองหมายเหลาและเครองหมายสงกด

199

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

(8) เหลาทหารพลาธการ รปกระบไขวประกอบกบจกรสามจกร

(9) เหลาทหารสารวตร รปปนพกไขวประกอบกบจกร

(10) เหลาทหารสารบรรณ รปกระบกบปากกาขนนกไขวประกอบกบ

หนงสอ

(11) เหลาทหารการเงน รปกระบไขวประกอบกบชางสามเศยร

(12) เหลาทหารพระธรรมนญ รปพระดลพาหประกอบกบจกร

(13) เหลาทหารแพทย รปพระพญานาคคพนคบเพลง

(14) เหลาทหารแผนท รปกระบไขวประกอบกบกลองสอง

(15) เหลาทหารการสตว รปพระพญานาคไขวประกอบกบเกอกมา

(16) เหลาทหารดรยางค รปพณ

(17) เหลาทหารการขาว รปสายฟาและลกศรไขวประกอบดาว

แปดแฉกบนแผนโล

ข. สญลกษณตางๆ ทกลาวในขอ ก. นจะตองท�าดวยโลหะสทอง

ค. ส�าหรบภาพทแสดงไวนน รปเครองหมายคทาไขวประกอบกบชอชยพฤกษ

ใชแทนเครองหมายเหลาและเครองหมายสงกดส�าหรบนายทหารทรบเงนเดอนชนพนเอก

พเศษ, นายทหารชนนายพล และจอมพล สวนรปเครองหมายรปดาวหากลบมรปตรา

หนาหมวกตดอยตรงกงกลางดาว และมชอชยพฤกษโอบใตดาวนน ใชส�าหรบนายทหาร

ซงด�ารงในต�าแหนงเสนาธการ, ฝายเสนาธการหรอต�าแหนงทก�าหนดวาเปนต�าแหนง

ฝายเสนาธการ ตงแตยศพนเอกลงมา ใชตดคอเสอขางขวาแทนเครองหมายเหลา

เครองหมายทงสองตามทกลาวในขอนมไดถอวาเปนเครองหมายเหลาของกองทพบก

เครองหมายสงกดของทหารบกขอ 3เครองหมายสงกดของทหารบก ซงกระทรวงกลาโหมไดก�าหนดใหทหารบก

ใชนน มดงตอไปน คอ

ก. ทหารสงกดส�านกงานเลขานการรฐมนตรว าการกระทรวงกลาโหม,

ส�านกงานปลดกระทรวงและกองบญชาการทหารสงสด ใชรปจกรมสมอสอดขดในจกร

ดานซายขวามรปปกนกกาง

200วชาแบบธรรมเนยมทหาร

เครองหมายเหลาทหารบก

เหลำทหำรรำบ เหลำทหำรมำ เหลำทหำรปนใหญ เหลำทหำรชำง

เหลำทหำรสอสำร เหลำทหำรขนสง เหลำทหำรพลำธกำร เหลำทหำรสรรพำวธ

เหลำทหำรแพทย เหลำทหำรกำรสตว เหลำทหำรแผนท เหลำทหำรดรยำงค

เหลำทหำรกำรขำว

เหลำทหำรสำรบรรณ เหลำทหำรกำรเงน เหลำทหำรสำรวตร เหลำทหำรพระธรรมนญ

201

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

202วชาแบบธรรมเนยมทหาร

ข. ทหารสงกดกรมราชองครกษ ใชรปครฑ

ค. ทหารกองประจ�าการ และทหารประจ�าการสงกดหนวยราชการในสวนกลาง

และสวนการศกษา กบนายทหารนอกกองและนายทหารพเศษสงกดกองทพบก

ใชเครองหมายสงกดดงตอไปนคอ

(1) กองบญชาการกองทพบก, ส�านกงานเลขานการกองทพบก และหนวย

ขาวกรองทางทหาร ใชอกษร ทบ

(2) ส�านกงานปลดบญชทหารบก " ปช

(3) กรมก�าลงพลทหารบก " กพ

(4) กรมขาวทหารบก " ขว

(5) กรมยทธการทหารบก " ยก

(6) กรมสงก�าลงบ�ารงทหารบก " กบ

(7) กรมสารบรรณทหารบก " สบ

(8) กรมสารวตรทหารบก " สห

(9) กรมสวสดการทหารบก " สก

(10) กรมสรรพาวธทหารบก " สพ

(11) กรมพลาธการทหารบก " พธ

(12) กรมแพทยทหารบก " พบ

(13) กรมยทธโยธาทหารบก " ยย

(14) กรมการขนสงทหารบก " ขส

(15) กรมการสตวทหารบก " กส

(16) กรมการทหารสอสาร " สส

(17) กรมการทหารชาง " กช

(18) กรมการเงนทหารบก " กง

(19) กรมจเรทหารบก " จบ

(20) กรมแผนททหาร " ผท

(21) กรมยทธศกษาทหารบก " ยศ

(22) หนวยบญชาการรกษาดนแดน " นรด

203

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

(23) ศนยการทหารราบ ใชอกษร ศร

(24) ศนยการทหารมา " ศม

(25) ศนยการทหารปนใหญ " ศป

(26) ศนยสงครามพเศษ " ศสพ

(27) วทยาลยการทพบก " วทบ

(28) โรงเรยนเสนาธการทหารบก " สธ

(29) โรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลา ใชเครองหมายเปนรปตราแผนดน

ในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

ง. ทหารกองประจ�าการและทหารประจ�าการสงกดหนวยราชการ ในสวนภมภาค

ใชเครองหมายสงกดดงตอไปน คอ

(1) กองทพภาค ใชอกษร ทภ และมหมายเลขกองทพภาคประกอบ

เชน กองทพภาคท 1 ใช ทภ 1 เปนตน

(2) มณฑลทหารบก ใชอกษร มบ และมหมายเลขมณฑลทหารบกประกอบ

เชน มณฑลทหารบกท 3 ใช มบ 3 เปนตน

(3) จงหวดทหารบก ใชเครองหมายของมณฑลทหารบกทจงหวดทหารบกนน

สงกด เชนจงหวดทหารบกอดรซงสงกดมณฑลทหารบกท 3 ใช มบ 3 เวนแตจงหวดทหารบก

ทขนตรงกองทพภาค จะตองใชเครองหมายสงกดของกองทพภาค เชน จงหวดทหารบก

ลพบรเปนหนวยขนตรงกองทพภาคท 1 จะใชเครองหมาย ทภ 1 เปนตน

จ. ทหารกองประจ�าการ, ทหารประจ�าการ และนายทหารพเศษสงกดหนวยทหาร

ใชเครองหมายสงกด คอ

(1) สงกดกองพล ใชอกษร พล มหมายเลขกองพลประกอบ เชน กองพลท 4

ใชตวอกษร พล 4 เปนตน ยกเวนเฉพาะกองพลทหารมา ใชอกษร ม แทนเลขหมายกองพล

เชน พล ม เปนตน

(2) สงกดกองบญชาการชวยรบ ใชอกษร บชร มหมายเลขกองบญชาการ

ตอทายโดยมขดทบคน

(3) สงกดกองพลทหารปนใหญตอสอากาศยาน ใชอกษร ปตอ

(4) สงกดกองพลทหารอาสาสมครหรอหนวยตางๆ ทขนอยในกองพลทหาร

อาสาสมคร ใชอกษร พล อสส

204วชาแบบธรรมเนยมทหาร

(5) สงกดกรมผสม ใชอกษร ผส มหมายเลขของกรมผสมประกอบ เชน

กรมผสมท 6 ใช ผส 6 เปนตน

(6) สงกดกรม ใชอกษรยอประจ�าเหลาและมหมายเลขของกรมประกอบ

เชน กรมทหารราบท 1 ใช ร 1 กรมทหารมาท 1 ใช ม 1 เปนตน ยกเวนเฉพาะกรมทหาร

ปนใหญตอสอากาศยาน จะใชอกษร ปตอ แทนอกษรประจ�าเหลา เชน กรมทหารปนใหญ

ตอสอากาศยานท 1 จะใช ปตอ 1 เปนตน

(7) สงกดกองพนทจดเปนกรม ใชอกษรประจ�าเหลามหมายเลขของ

กรมประกอบและมหมายเลขของกองพนตอทายโดยมขดทบคนเอาไว เชน กองพนท 2

กรมทหารราบท 1 ใชอกษร ร 1/2 เปนตน ยกเวนเฉพาะบางหนวยดงตอไปน จะใชเครองหมาย

ผดออกไป คอ

(ก) กองทหารมหาดเลกรกษาพระองคฯ กรมทหารราบท 1 มหาดเลก

รกษาพระองคฯ ใชเครองหมายสงกดเปนรปตราราชวลลภยอสวนขนาด 2 เซนตเมตร แทน

อกษรประจ�าเหลา

(ข) กองพนทหารปนใหญตอสอากาศยาน ใชตวอกษร ปตอ แทนอกษร

ประจ�าเหลา

(ค) กองพนทหารราบในกรมผสม ใชอกษร ผส แทนอกษรประจ�าเหลา

(ง) กองพนทหารเหลาอนทสงกดกรมผสม ใชอกษรประจ�าเหลา

มหมายเลขกองพนตอทายโดยมขดทบคน และไมตองมหมายเลขกรมผสมประกอบ เชน

ป พน. 3 สงกดกรมผสมท 3 ใชเครองหมาย ป/3 เปนตน

(8) สงกดกองพนทมไดจดเปนกรม ใชอกษรประจ�าเหลาและมหมายเลข

กองพนตอทายอกษรประจ�าเหลาโดยมขดทบคน เชน กองพนเสนารกษท 1 ใชเครองหมาย

พ/1 เปนตน ยกเวนเฉพาะ

(ก) กองพนทหารปนใหญตอสอากาศยาน ใชอกษร ปตอ แทนอกษร

ประจ�าเหลา เชน กองพนทหารปนใหญตอสอากาศยานท 2 ใช ปตอ/2 เปนตน

(ข) กองพนสงทางอากาศ ใชอกษร สอ แทนอกษรประจ�าเหลาและ

มหมายเลขกองพนตอทาย เชน กองพนสงทางอากาศท 1 ใชเครองหมาย สอ 1 เปนตน

(ค) กองรบพเศษ (พลรม) ใชรปรมชชพประกอบปกคแทนอกษรประจ�าเหลา

และใหหมายเลขกองพนอยเหนอรปรม

205

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

(9) สงกดกองรอยทมไดจดเปนกองพน ใชอกษรประจ�าเหลามหมายเลข

กองรอยตอทาย โดยมขดนอนคน เชน กองรอยทหารพลาธการท 1 ใชเครองหมาย พธ-1

เปนตน

(10) สงกดหนวยทหารทไมเขาลกษณะดงกลาวขางตน ใชเครองหมายสงกด

ของหนวยบงคบบญชาโดยตรง

(11) ทหารนอกกอง ใชอกษร นก เปนเครองหมายสงกด

อกษรประจำาเหลาของทหารบกขอ 4อกษรประจ�าเหลาตาง ๆ ของทหารบกทใชประกอบเปนเครองหมายสงกด

มดงตอไปนคอ

ก. เหลาทหารราบ ใช ร

ข. เหลาทหารมา ” ม

ค. เหลาทหารปนใหญ ” ป

ง. เหลาทหารชาง ” ช

จ. เหลาทหารสอสาร ” ส

ฉ. เหลาทหารขนสง ” ขส

ช. เหลาทหารสรรพาวธ ” สพ

ซ. เหลาทหารพลาธการ ” พธ

ด. เหลาทหารสารวตร ” สห

ต. เหลาทหารสารบรรณ ” สบ

ถ. เหลาทหารการเงน ” กง

ท. เหลาทหารพระธรรมนญ ” ธน

น. เหลาทหารแพทย ” พ

บ. เหลาทหารแผนท ” ผท

ป. เหลาทหารการสตว ” กส

ผ. เหลาทหารดรยางค ” ดย

ฝ. เหลาทหารการขาว ” ขว

206วชาแบบธรรมเนยมทหาร

การใชเครองหมายของนกเรยนทหารบกขอ 5

ก. นกเรยนนายรอย ใชเครองหมายโลหะสทองรปตราแผนดน ในรชกาลพระบาท

สมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ตดคอเสอทงสองขางโดยไมใชเครองหมายเหลาและ

เครองหมายสงกด

ข. นกเรยนนายทหารแผนท ใชเครองหมายโลหะสทองรปจกรกระบอง มดาว

กลางจกร ตดทคอเสอทงสองขางโดยไมใชเครองหมายเหลาและเครองหมายสงกด

ค. นกเรยนนายรอยส�ารอง ใชเครองหมายเหลา และเครองหมายสงกดตาม

เหลาและสงกดของตน

ง. นกเรยนนายสบปท 1 ใชเครองหมายดอกจนตดทคอเสอทงสองขาง

จ. นกเรยนนายสบปท 2 และนกเรยนนายสบหลกสตร 1 ป ใชเครองหมายดอกจน

ตดทคอเสอขางซายแทนเครองหมายสงกด และใชเครองหมายเหลาตามเหลาของตน

วธตดเครองหมายเหลาและเครองหมายสงกดของทหารบกขอ 6

เครองหมายเหลาใหตดทคอเสอขางขวา เครองหมายสงกดใหตดทคอเสอขางซาย

ดงตอไปน คอ

ก. เสอคอพบ ตดทมมปกคอพบ

ข. เสอคอเปด ตดทมมคอเปดตอนบน

ค. เสอชนนอกคอแบะ ตดทมมคอแบะตอนบน

ง. เสอชนนอกคอชด ตดทคอตอนหนา

จ. เสอชนนอกเปดอก ตดทคอแบะตอนบน

ส�าหรบนายทหารชนประทวนชนจานายสบ, นายทหารสญญาบตรตงแตรอยตร

ถงพนเอก เมอแตงเครองแบบฝกหรอเครองแบบสนาม ใหตดเครองหมายเหลาทมมคอเปด

ขางขวา, ตดเครองหมายยศทมมคอเปดขางซาย และใหตดเครองหมายสงกดไวทอกเสอ

คอเปดขางซายตรงเหนอกงกลางปกกระเปา

207

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

กลาวทวไปขอ 1

ในบทนจะไดกลาวถงเรองการเคารพตามขอบงคบทหารเทาทจ�าเปน

จะตองทราบในเรองเกยวกบการแสดงการเคารพเมออยตามล�าพง, การเคารพเมออยใน

ความควบคม, การเคารพดวยธงไชยเฉลมพลหรอธงประจ�ากอง, การบรรเลงเพลงเคารพ,

การเคารพของกองรกษาการณและทหารยาม, การเคารพของกองเกยรตยศและจะไดกลาว

รวมไปถงการผอนผนการเคารพ และการไมตองแสดงการเคารพดวย ทงน เพอใหทหาร

มความรอยางถกตอง และสามารถน�าไปปฏบตตนไดถกตองตามขอบงคบทหาร

ความสำาคญของการเคารพขอ 2การเคารพนน ถอวาเปนแบบธรรมเนยมทส�าคญยงส�าหรบทหารทจะตอง

ปฏบตตอกนเปนการประจ�า และถอวาการแสดงการเคารพตอกนยอมเปนเครองบ�ารง

ความสามคคระหวางทหาร คอใหรวาเปนพวกเดยวกน ทงยงเปนการฝกใหทหาร

มสายตาไว ซงเปนลกษณะอนพงประสงคอยางหนงของทหาร นอกจากนยงจะท�าให

ทหารมความส�านกอยเสมอวาใครเปนผบงคบบญชาหรอมยศสงกวากน ตามปกตแลว

ผใตบงคบบญชาหรอผทมยศนอยกวาจะตองเปนผแสดงการเคารพตอผบงคบบญชา

หรอผทมยศสงกวา หรอผใหญอน ๆ กอนเสมอ นอกจากนการเคารพของทหารยงเปน

เครองสอใหเหนถงวนยของทหารวาจะดหรอเลวเพยงใดดวย

การเคารพ

บทท

208วชาแบบธรรมเนยมทหาร

การเคารพเมออยตามลำาพงขอ 3 ก. ทาเคารพของทหารเมออยตามล�าพงมดงน คอ (1) เมอสวมหมวกแตมไดถอปน ท�าวนทยหตถ (2) เมอมไดสวมหมวกและมไดถอปน (ก) ถาอยกบท ใหท�าทาตรงแลวท�าแลขวา (ซาย) (ข) ถาก�าลงเคลอนท ใหท�าทาเดนโดยไมแกวงมอแลวท�าแลขวา (ซาย) (3) เมอถอปนอย (ทงสวมหมวกและไมสวมหมวก) (ก) ถาอยกบท ใหท�าทาวนทยาวธ (ข) ถาอยกบทเมอสะพายอาวธอย ใหท�าทาตรงแลวท�าแลขวา (ซาย) (ค) ถาก�าลงเคลอนท ใหท�าทาเดนโดยไมแกวงมอแลวท�าแลขวา (ซาย) (4) ในโอกาสขมา (ก) ถาสวมหมวกและมไดสะพายปน ใหท�าวนทยหตถ (ข) ถาไมไดสวมหมวกและมไดสะพายปน ใหท�าแลขวา (ซาย) (ค) เมอสะพายปน (ทงสวมหมวกและไมสวมหมวก) ใหท�าแลขวา (ซาย) ข. ทหารจะตองแสดงความเคารพตอผหรอสงซงจะกลาวตอไปน (1) พระบาทสมเดจพระเจาอยหว (2) สมเดจพระบรมราชนนาถ (3) รชทายาท (4) พระเจาแผนดนและพระราชนของตางประเทศ (5) พระบรมวงศซงเสดจโดยมธงราชวงศ (6) สมเดจพระราชชนน (7) เจาตางประเทศซงเปนเอกราชและเสดจโดยมธงราชวงศ (8) ผส�าเรจราชการแทนพระองค (9) นายกรฐมนตร (10) รฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหม (11) ทหารตอทหารทงทหารบก ทหารเรอ ทหารอากาศ และต�ารวจ (12) ทหารตางประเทศซงแตงเครองแบบ (13) พระบรมศพและพระอฐ

209

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

(14) พระศพและอฐพระบรมวงศ (15) ศพซงมกองทหารแหเปนเกยรตยศ (16) ธงไชยเฉลมพล และ/หรอธงประจ�ากองทหารตาง ๆ (17) ธงชาตประจ�าส�านกงานของรฐบาลในขณะขนลง, ธงหมายยศและต�าแหนง ตงแตชนผบญชาการทหารขนไป และธงราชนาวประจ�าเรอใหญในขณะท�าพธขนลง (18) ธงมหาราช, ธงราชน, ธงเยาวราช และธงราชวงศ เวลาผานหรอชกขนลง (19) อนสาวรยรปบคคลซงหลอปนหรอท�าดวยหนตงไวขณะเมอรฐบาล มงานฉลอง ค. เมอทหารก�าลงเดนอย ใหหยดท�าการเคารพตอผหรอสงทจะกลาวตอไปน ซงก�าลงเคลอนท คอ (1) พระบาทสมเดจพระเจาอยหว (2) สมเดจพระบรมราชนนาถ (3) รชทายาท (4) พระเจาแผนดนและพระราชนของตางประเทศ (5) พระบรมวงศซงเสดจโดยมธงราชวงศ (6) สมเดจพระราชชนน (7) เจาตางประเทศซงเปนเอกราชและเสดจโดยมธงราชวงศ (8) ผส�าเรจราชการแทนพระองค (9) นายกรฐมนตร (10) ผบงคบบญชาตามล�าดบชนของตนทกชน (11) พระบรมศพและพระบรมอฐ (12) พระศพและพระอฐพระบรมวงศ (13) ศพทหารซงมกองทหารแหเปนเกยรตยศ (14) ธงไชยเฉลมพล และ/หรอธงประจ�ากองทหารตาง ๆ ทงนจะตองหยดแสดงการเคารพกอนผหรอสงทตองการท�าความเคารพเคลอนทถงตวเอง 3 กาว และใหเลกการแสดงการเคารพเมอผหรอสงนนเคลอนทผานไปแลว 2 กาว (15) ธงชาตประจ�าส�านกงานของรฐบาล, ธงราชนาวประจ�าเรอใหญ, ธงมหาราช, ธงราชน, ธงเยาวราช และธงราชวงศในขณะชกขนลง

210วชาแบบธรรมเนยมทหาร

ง. ผทมยศต�าจะตองท�าความเคารพผทมยศสง, นกเรยนทหารตองท�าความเคารพ

ซงกนและกน, ผเรยนชนต�าตองท�าความเคารพผเรยนชนสง, พลทหารจะตองท�าความเคารพ

พลทหารซงเขารบราชการกอน, ผทมยศสงกวาตองเคารพตอบ ถายศเสมอกน หรอนกเรยน

ทหารชนเดยวกน หรอเปนพลทหารปเดยวกน หรอถาไมแนใจวาใครจะมอาวโสสงกวากน

จะตองท�าการเคารพซงกนและกนโดยไมเกยงงอน

จ. เมอทหารอยดวยกนหลายคน ใหผทมยศหรออาวโสสงเปนผรบการเคารพ

แตผเดยว

ฉ. ถาหากสวมหมวกอยจะถอดหมวกเคารพแกผใดไมได

ช. เมอทหารเขาไปในพระทนง, โบสถ, วหาร, ทวาการหรอเคหสถาน ใหถอด

หมวกออกเพอแสดงการเคารพตอสถานทนน ๆ

ซ. เมอทหารอยรวมสถานท ซงมการบรรเลงเพลงเปนเกยรตยศ ทหารจะตอง

ท�าการเคารพจนกวาจะสนสดการบรรเลงเพลงนน ๆ

ด. การแสดงการเคารพใหเรมและเลกดงตอไปน

(1) เมอผานใหเรมกระท�าในระยะหางเมอเหนไดถนด หรอกอนทจะผาน

ประมาณ 3 กาว และเลกการเคารพเมอผานไปแลวประมาณ 2 กาว

(2) เมอเขาไปหา ใหเรมท�าความเคารพกอนถงผหรอสงซงตองแสดงการเคารพ

ประมาณ 3 กาว และเลกการเคารพเมอไดรบอนญาต หรอเสรจกจแลว

(3) เมอผหรอสงซงตองแสดงการเคารพเขามายงบรเวณทตนอย ใหเรมและ

เลกการเคารพในโอกาสอนควร

การเคารพเมออยในการควบคมขอ 4 ก. ทาเคารพของทหารเมออยในความควบคม มดงตอไปน คอ

(1) แถวทหารถออาวธอยกบท ใหท�าวนทยาวธ

(2) แถวทหารสะพายอาวธหรอไมถออาวธอย กบท ใหท�าทาตรงแลว

ท�าแลขวา (ซาย)

(3) แถวทหารก�าลงเดน ใหท�าแลขวา (ซาย)

(4) ทหารทไมไดอยเปนแถว แตตองรวมกนอยเปนกลมกอน และมผควบคม

ประจ�า

211

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

(ก) ถาอยกบท ใหท�าทาตรงแลวท�าแลขวา (ซาย) (ข) ถาก�าลงเคลอนท ใหท�าทาเดนแลวท�าแลขวา (ซาย) การแสดงการเคารพตามขอ (4) น ผควบคมจะสงใหท�าความเคารพตามล�าพงกได ข. วธแสดงการเคารพของทหารเมออยในความควบคม มดงตอไปน คอ (1) ทหารทอยในความควบคม จะตองท�าความเคารพตามทกลาวใน ขอ 4 (ก) แกผหรอสงตามทกลาวไวในขอ 3 ข. ตงแตขอ (1) ถง (8) กบขอ (13) ถง (18) และผบงคบบญชาตงแตชนผบงคบกองรอยหรอผบงคบการเรอขนไป (2) แถวทหารซงพกอยจะตองเรยกแถว, ทหารมาถามไดอยบนหลงมา จะตองขนมา, ทหารขบขมาและขบรถถามไดอยบนหลงมาและบนรถจะตองขนมาและขนรถ เพอถวายความเคารพแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว, สมเดจพระบรมราชนนาถ และรชทายาทเสมอ ค. ผควบคมแถวทหารอยกบท ถาขดกระบหรอดาบอย เมอบอกแถวทหาร ใหท�าความเคารพดวยทาอาวธ ใหตนท�าความเคารพดวยทากระบหรอดาบ นอกจาก ทกลาวมานแลวใหผควบคมท�าการเคารพอยางอยตามล�าพง แตถาไมไดชกกระบหรอดาบอย ตามระเบยบของการบงคบแถว เชน เมอแถวทหารตดดาบอย เปนตน กใหท�าความเคารพดวยทาอาวธนนแตล�าพงโดยไมตองบอกแถวทหารท�าความเคารพดวยทาอาวธ ผควบคมแถวทหารพลรบกด หรอผชวยผควบคมแถวทหารพลรบทถอปน ในเวลาตรวจพลสวนสนาม ถาชกกระบหรอดาบอย เมอบอกแถวทหารท�าความเคารพ ใหท�าการเคารพดวยทากระบหรอดาบ ง. การเรมเคารพ ใหกระท�าเมอเหนไดถนดหรออนโลมตามโอกาสและสถานท และเลกแสดงการเคารพเมอผหรอสงซงรบการเคารพผานพนไปประมาณ 3 กาว หรอ เมอจบเพลงเคารพแลว

การเคารพดวยธงไชยเฉลมพลหรอธงประจำากองขอ 5 ก. การเคารพดวยธง มวธการดงตอไปน คอ (1) เมออยกบท กระท�าไดสองวธคอ (ก) ใหลดธงลง (ข) ใหถอธงทายกธง

(2) เมอเคลอนท ใหถอธงในทายกธง

212วชาแบบธรรมเนยมทหาร

ข. วธเคารพดวยธง ใหปฏบตดงน

(1) เมออยกบท การท�าความเคารพดวยการลดธงนน ใหกระท�าเฉพาะ

ในโอกาสถวายความเคารพแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว, พระบรมศพ และพระบรมอฐ

เทานน นอกจากนไมตองกระท�าความเคารพดวยธง เวนแตเปนธงประจ�ากองเกยรตยศ

ทจดส�าหรบผหรอสงใด จงใหท�าการเคารพดวยทายกธงแกผนนหรอสงนนดวย

(2) เมอเคลอนท ใหถอธงในทายกธงเพอถวายความเคารพแกเฉพาะ

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว, พระบรมศพ และพระบรมอฐเทานน

(3) เมอธงแสดงการเคารพ ใหนายทหารรกษาธงท�าวนทยาวธดวยทากระบ

และผชวยผเชญธงท�าแลขวา (ซาย)

ค. การเคารพดวยธงไชยเฉลมพลหรอธงประจ�ากอง ใหกระท�าเฉพาะเมอธง

อยในลกษณะทคลไว มไดอยในถงคลม

การบรรเลงเพลงเคารพขอ 6 ก. เพลงเคารพมเพลงตาง ๆ ซงแบงแยกออกไปตามประเภทของเครองบรรเลง

ดงตอไปนคอ

(1) เพลงเคารพดวยแตรวง มเพลงตาง ๆ คอ

(ก) เพลงสรรเสรญพระบารม

(ข) เพลงชาต

(ค) เพลงมหาชย

(ง) เพลงมหาฤกษ

(2) เพลงเคารพดวยแตรเดยว คอ เพลงค�านบ

(3) เพลงเคารพดวยขลยกลอง คอ เพลงมหาชย

ข. การบรรเลงเพลงเคารพนน มวธบรรเลง 2 วธ คอ

(1) วธบรรเลงเพลงเคารพของเครองบรรเลงประจ�าแถว

(2) วธบรรเลงเพลงเคารพของเครองบรรเลงทมไดประจ�าแถว

การบรรเลงเพลงเคารพทงสองวธนใหกระท�าเฉพาะเมอเครองบรรเลง

อยกบท และเฉพาะในพธเกยรตยศเทานน

213

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

ส�าหรบพระบาทสมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระบรมราชนนาถ และรชทายาททงสามพระองคนไมวาจะเปนในพธการใดๆ หรอไมอยในพธใดๆ กตองบรรเลงเพลงเคารพถวายเสมอ ค. เครองบรรเลงประจ�าแถว จะตองบรรเลงเพลงเคารพดวยเพลงตางๆ แกผหรอ สงซงรบการเคารพ ตามชนดของเครองบรรเลงดงน คอ (1) แตรวง บรรเลง (ก) เพลงสรรเสรญพระบารม ส�าหรบ - พระบาทสมเดจพระเจาอยหว - สมเดจพระบรมราชนนาถ - รชทายาท - พระบรมศพและพระบรมอฐ - ธงมหาราช, ธงราชน, ธงเยาวราช, ในเวลาผานหรอชกขนลง (ข) เพลงชาต ส�าหรบ - ธงไชยเฉลมพลหรอธงประจ�ากองทหาร - ธงชาตประจ�าส�านกงานของรฐบาลในขณะขนลง และธงราชนาว ประจ�าเรอใหญในขณะท�าพธชกขนลง (ค) เพลงมหาชย ส�าหรบ - พระบรมวงศและสมเดจพระราชชนน - ผส�าเรจราชการแทนพระองค - ธงราชวงศเวลาผานขนลง - นายทหารยศจอมพล, จอมพลเรอ หรอจอมพลอากาศ (ง) เพลงมหาฤกษ ส�าหรบผหรอสงอนซงมไดกลาวไวในขอ (ก) (ข) และ (ค) (2) แตรเดยว คงเปาแตเพลงค�านบอยางเดยว แตแตกตางกนดวยจ�านวนจบ ดงน (ก) เปาสามจบ ส�าหรบผหรอสงซงแตรวงตองบรรเลงเพลงสรรเสรญ พระบารม และเพลงชาต (ข) เปาสองจบ ส�าหรบผหรอสงซงแตรวงบรรเลงเพลงมหาชย (ค) เปาหนงจบ ส�าหรบผหรอสงซงแตรวงบรรเลงเพลงมหาฤกษ และ

ในพธเปลยนกองรกษาการณ

214วชาแบบธรรมเนยมทหาร

(3) ขล ยกลอง ใชบรรเลงเพลงมหาชยเฉพาะการถวายความเคารพ

แดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว, สมเดจพระบรมราชนนาถ, รชทายาท และในพธเปลยน

กองรกษาการณทมขลยกลองเปนเครองบรรเลงประจ�าแถวเทานน

ในขณะทเปลยนกองรกษาการณ ซงมการใชแตรเดยวเปาแตรเพลงค�านบหนง

จบหรอใชขลยกลองบรรเลงเพลงมหาชยนน ผอนซงมไดอยในพธการเปลยนกองรกษาการณ

เมอเหน, อยบรเวณใกลเคยง หรอไดยนเพลง จะตองแสดงความเคารพดวย

อนง ถาแถวทหารนน ๆ มเครองบรรเลงหลายประเภท เชน ทหาร

กองเกยรตยศ ซงมแตรเดยวแตไดจดแตรวงผสมดวย เปนตน กใหเปนหนาทของแตรวง

บรรเลงแตเพยงอยางเดยว แตรเดยวไมตองเปา ถาไมมแตรวงจงใหเปนหนาทของแตรเดยว

สวนขลยกลองนน จะใชบรรเลงแตเฉพาะเมอไมมเครองบรรเลงอน ๆ เวนแตการบรรเลง

เพลงเคารพเมอขณะเปลยนกองรกษาการณ ถามแตรเดยวกใหเปนหนาทของแตรเดยว

ถาไมมแตรเดยวจงใหเปนหนาทของขลยกลอง สวนแตรวงนนจะบรรเลงเฉพาะเมอรบสง

ธงไชยเฉลมพลหรอธงประจ�ากอง

ง. เครองบรรเลงทมไดประจ�าแถว จะตองบรรเลงเพลงเคารพเชนเดยวกบ

เครองบรรเลงประจ�าแถว แตจะบรรเลงเฉพาะเมอ

(1) ถวายความเคารพแดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว, สมเดจพระบรม

ราชนนาถ และรชทายาท เมอเสดจเขามายงทนน และเมอเสดจกลบ หรอเมอเสดจผาน

(2) บรรเลงเพลงเคารพอน ๆ เพอเปนเกยรตยศตามก�าหนดการนน ๆ

การเคารพของกองรกษาการณและทหารยามขอ 7 ก. ทาเคารพของกองรกษาการณและทหารยาม มดงนคอ

(1) เมออยกบท ใหท�าวนทยาวธ

(2) เคลอนท ใหท�าทาเดนแลวท�าแลขวา (ซาย)

ข. วธแสดงการเคารพของกองรกษาการณและทหารยาม มดงนคอ

(1) ส�าหรบกองรกษาการณ ใหเรยกแถวท�าวนทยาวธแกผและสงตามท

กลาวในขอ 3 ข. ตงแตขอ (1) ถง (8) กบขอ (13) ถง (18) และผบงคบบญชาตามล�าดบชน

ตงแตชนผบงคบกองพน หรอผบงคบการเรอขนไปจนถงผบงคบบญชาสงสดคอรฐมนตร

วาการกระทรวงกลาโหม

215

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

ในกรณทเรยกแถวท�าความเคารพผบงคบบญชาตามล�าดบชน ถาผบงคบบญชาเดนผาน ผบงคบกองรกษาการณจะตองเขาไปรายงานเหตการณดวย ส�าหรบ กองรกษาการณเขตพระราชฐาน ผบงคบกองรกษาการณจะตองเขาถวายรายงานตอพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเชนกน (2) ส�าหรบทหารยาม (ก) เมออยกบท ใหท�าความเคารพดวยวธวนทยาวธแกผและสงตามทกลาวไวในขอ 3 ข. แตไมตองเคารพทหารหรอต�ารวจซงมยศต�ากวาชนสญญาบตร (ข) เมอเคลอนท ใหท�าความเคารพแกผและสงตามทกลาวไวในขอ (ก) ขางตนดวยวธการท�าแลขวา (ซาย) ส�าหรบระเบยบการปฏบตอนๆ ซงนอกเหนอไปจากทไดกลาวไว ในขอน ใหปฏบตอนโลมตามทกลาวไวในขอ 4

การเคารพของกองเกยรตยศขอ 8 ก. ทาเคารพของกองเกยรตยศ มทาเดยวคอวนทยาวธ ข. วธแสดงการเคารพของกองเกยรตยศ มดงตอไปนคอ (1) กองเกยรตยศทจดส�าหรบผใดหรอสงใด กใหกระท�าความเคารพเฉพาะแกผนนหรอสงนนเทานน ผบงคบกองเกยรตยศปฏบตการอนโลมตามวธรบตรวจพล กอนทผหรอสงซงรบเกยรตยศ จะไดรบการเคารพตามทกองเกยรตยศจดให โดยเฉพาะนกองเกยรตยศจะกระท�าความเคารพไดเฉพาะแตการถวายความเคารพ แดพระบาทสมเดจพระเจาอยหว, สมเดจพระบรมราชนนาถ และรชทายาทเทานน แตในกรณ ทพระองคใดซงทรงราชอสรยยศสงกวาไดเสดจมาถงกอน กองเกยรตยศกไมตองถวาย ความเคารพแกพระองคซงทรงพระราชอสรยยศต�ากวาซงเสดจมาทหลงอก และในการน ผบงคบกองเกยรตยศไมตองปฏบตอยางการรบตรวจพล (2) ถาเปนกองเกยรตยศซงจดไปเคารพศพ ใหแสดงการเคารพในเวลาเผาหรอฝง โดยบอกแถวทหารท�าแถวตรงเมอประธานในพธวางเครองขมาศพ และแตรเดยวเปาเพลงนอนหนงจบ และเมอประธานจดไฟหรอวางดนฝงกองเกยรตยศจงท�าทาวนทยาวธ และ แตรเดยวเปาเพลงค�านบตามจ�านวนจบตามระเบยบทกลาวไวในขอ 6 แตอยางนอยทสดจะตองเปนหนงจบส�าหรบศพทมไดมฐานะตามทกลาวไวในขอ 6 อนงถากองเกยรตยศนน มแตรวงรวมดวย ในโอกาสทแตรเดยวเปาแตรนอนใหแตรวงบรรเลงเพลงโศกหนงจบ พรอมกนดวย

216วชาแบบธรรมเนยมทหาร

ส�าหรบระเบยบการปฏบตอน ๆ ซงนอกเหนอไปจากทไดกลาวไวในขอน

ใหปฏบตอนโลมตามทกลาวไวในขอ 4

การผอนผนการเคารพขอ 9 ก. ถาไมสามารถท�าการเคารพดวยการท�าวนทยาวธหรอวนทยหตถได กให

กระท�าดงน

(1) ถาอยกบท ใหท�าทาตรงแลวท�าแลขวา (ซาย)

(2) ถาเคลอนท ใหท�าทาเดนแลวท�าแลขวา (ซาย)

ข. ถาทหารสนทนาหรอตดตอกบผทมยศสงกวา ทหารไมตองแสดงการเคารพ

ผทมยศต�ากวาผซงตนสนทนาหรอตดตออยดวย แตถาอยเฉพาะพระพกตรพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว, สมเดจพระบรมราชนนาถ และรชทายาท ทหารไมตองท�าการเคารพผใด

นอกจากการแสดงการเคารพตามล�าดบชนของพระองคตามทกลาวน เชน ถาอยเฉพาะ

พระพกตรพระบาทสมเดจพระเจาอยหวกไมตองแสดงการเคารพสมเดจพระบรมราชนนาถ

หรอรชทายาท แตถาหากไดอย เฉพาะพระพกตรของสมเดจพระบรมราชนนาถหรอ

รชทายาท จะตองแสดงการเคารพพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในโอกาสทพระองคทาน

เสดจมาถงภายหลง เปนตน

ทหารในความควบคม ถาอยตอหนาผซงแถวทหารจะตองท�าความเคารพให

กไมตองท�าความเคารพผซงต�ากวาผทแถวทหารจะตองท�าความเคารพให เวนแตเปน

ระเบยบการเคารพของกองเกยรตยศ เชน กองเกยรตยศจดเปนเกยรตแกนายทหารชนผใหญ

ชาวตางประเทศยศพลตร แตมนายกรฐมนตรซงมยศสงกวาไปรอรบเชนน กองเกยรตยศ

จะตองแสดงการเคารพนายทหารชาวตางประเทศนน เปนตน

ค. เมอทหารสวมหมวกอย จะถอดหมวกออกไหวพระกได แตจะไหวพระ

โดยไมถอดหมวกไมได

ง. ในโอกาสตอไปน ทหารไมตองท�าการเคารพแกผใด

(1) เมอก�าลงเลนกฬา

(2) เมออยในทชมนมซงตองการความสงบ เชน ก�าลงฟงพระเทศน เปนตน

(3) เมอเจบปวยอาการสาหส

(4) เมอแบกหามของหนก

217

วชาแบบธรรมเนยมทหาร

(5) เมอก�าลงรบประทานอาหารอย

(6) เมอมหนาทตองประจ�าในขบวนหรอพธใด ๆ

(7) เมอก�าลงขบขยานพาหนะหรอสตวพาหนะ เคลอนทตามล�าพงในทคบขน

หรอเมอก�าลงขบยานพาหนะในการควบคม เชน ขบยานพาหนะในขบวนเคลอนยาย เปนตน

(8) เมอควบคมนกโทษเดนไปนอกเรอนจ�าหรอโดยสารไปบนยานพาหนะ

(9) เมอก�าลงท�าการรกษาพยาบาลตามหนาท

จ. ทหารในความควบคมซงก�าลงฝกภาคสนาม ผควบคมไมตองบอกแสดง

การเคารพ แตผควบคมตองแสดงการเคารพอยางอยตามล�าพง

ฉ. เมอแถวทหารก�าลงเดนตามสบายหรอวง ไมตองท�าความเคารพ

ช. เมอทหารซงอยบนยานพาหนะ ใหท�าการเคารพโดยนง หรอยนอยบน

ยานพาหนะนนได แตจะตองส�ารวจอรยาบถในขณะท�าการเคารพใหสมควร

ซ. ถามไดมค�าสงเปนพเศษ ในระหวางเวลาตงแตสวดมนตกอนนอนไปแลว

จนถงรงสวางเมอเหนไดถนด หรอเมอฝนตกจนถงตองเกบอาวธ กองรกษาการณไมตองตง

แถวแสดงการเคารพแกผใด ยกเวนส�าหรบกองรกษาการณเขตพระราชฐานจะตองตงแถว

ถวายความเคารพตลอดเวลา

ด. ทหารซงมไดแตงเครองแบบ กองรกษาการณไมตองเรยกแถวท�าการเคารพ

ต. ส�าหรบกองรกษาการณภายใน ผบงคบหนวยนนอาจมค�าสงเปนพเศษ

ใหกองรกษาการณ ตงแถวท�าความเคารพตนเพยงวนละครงกได