1.RaaijmakersSID19- Beheersing van vergelingsziekte- def.29 ......14 Overschrijdingen schadedrempel 2019 Bron: Suiker Unie 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 Aantal bladluizen per plant

1

Beheersing van vergelingsziekte

Vermijd het gebruik van pyrethroïden in de bietenteelt

Elma Raaijmakers

SID Tilburg en Espel, 10/11 december 2019

Beheersing van vergelingsziekte SUIKERBIETENINFORMATIEDAGEN Tilburg 10-12-2019; Espel 11-12-2019

© IRS 2019, [email protected]

2

Ernst vergelingsziekte fluctueert van jaar tot jaar

Vergelingsziekte begin september



3

Beheersing van vergelingsziekte in het verleden:

vernietig virusbronnen

• onkruiden

• opslag van suikerbieten

volg bladluiswaarschuwingsdienst

kies voor de juiste middelen

• spaar natuurlijke vijanden

Foto: Suiker Unie

De vergelingsvirussenBYV BChVBMYV

Schade tot 50% tot 35% tot 30%



4

Overdracht van vergelingsvirussen

BChV

BYV

BMYV

Closterovirus

Polerovirussen

semi - persistent (a)

persistent - circulatief (b)

Deze virussen worden niet overgedragen op nakomelingen

Overbrengers van de virussen

www.bugguide.net

www.aphidnet.org

www.aphidnet.org

Groene perzikluisSjalotteluis

AardappelkelderluisAardappeltopluis Boterbloemluis Zwarte bonenluis



5

Overdrachtsefficiëntie BMYV

Schliephake et al., 2000

Aphis fabae - 1,1%zwarte bonenluis

Macrosiphum euphorbiae - 1,8%aardappeltopluis

Myzus persicae - 28,6%groene perzikluis

Levenscyclus groene perzikluis(Myzus persicae)

A = fundatrix (stammoeder), B = ongevleugeld levend barend wijfje,C = gevleugeld levend barend wijfje (emigrant), D = ongevleugeld levend barend wijfje,E = gevleugeld levend barend wijfje, F = gevleugeld levend barend wijfje (immigrant),G = gevleugeld mannelijke luis, H = eieren leggend wijfje, I = ei

voorjaarsvlucht

zomervlucht

herfstvlucht

winterwaard

C

D

D

D

D

FG

H

I

A

B

paring



6

De groene perzikluisDe groene perzikluis

hopt van biet naar biet

brengt BYV, BMYV en BChV over

De zwarte bonenluisDe zwarte bonenluis

koloniseert bieten - verspreidt zich niet

brengt nauwelijks BMYV en/of BChV over



7

Verspreiding van BYV (2019)Monster positief voor BYV

BYV niet aangetoond

18% van de monsters was positief voor BYV

Verspreiding van BMYV (2019)Monster positief voor BMYV

BMYV niet aangetoond

40% van de monsters was positief voor BMYV



8

Verspreiding van BChV (2019)Monster positief voor BChV

BChV niet aangetoond

44% van de monsters was positief voor BChV

Belangrijke waardplanten BYV

Gewone spurrie Herik Postelein

Vogelmuur Paarse dovenetel Melganzenvoet



9

Belangrijke waardplanten BMYV

Gele mosterd Herderstasje

Klein kruiskruid

Grote klaproos

Smalle weegbree

Belangrijke waardplanten BChV

Gewone spurrie Spinazie Bladrammenas?

? zie uitgebreid schema achterin de handout



10

Teeltvoorschrift vergelingsziektein suikerbieten

tegengaan verspreiding vergelingsziekte

vooral kuilluis en aardappelkelderluis

verbod om in belangrijke teeltgebieden suiker- en voederbieten (of resten daarvan) met bladvorming in voorraad te hebben. In Noord-Nederland geldt dit verbod vanaf 15 april en in Midden-Nederland en Zuid-Nederland vanaf 1 april

zie hiervoor de NVWA-site via www.irs.nl/teeltvoorschrift

Voorkom vergelingsziekte -ruim resten op

doel: overleving van virussen beperken



11

Voorkom vergelingsziekte -bestrijd opslag van bieten in andere gewassen

doel: overleving van virussen beperken

Bestrijdingsdrempels van de groene bladluizen

periode aantal luizenper 10 planten

april, mei en eerste helft juni > 2

tweede helft juni > 5

eerste helft juli > 50

Schadedrempel groene bladluizen

voorkomt massale uitbraak, maar geen geel

Drempel overschreden? Voer bespuiting uit met Teppeki of Calypso. Wissel af!!!



12

eind mei/begin juni nog veel overschrijdingenBron: Suiker Unie

Overschrijdingen schadedrempel 2019

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

Aa

nta

l b

lad

luiz

en

pe

r p

lan

tZuidwest Nederland

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

Aan

tal

bla

dlu

izen

per

pla

nt

Flevopolder + Noord-Holland

Bron: Suiker Unie




13

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

Aan

tal

bla

dlu

izen

per

pla

nt

Oost-Nederland

Bron: Suiker Unie


0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

Aan

tal

bla

dlu

izen

per

pla

nt

Zuidoost Nederland

Bron: Suiker Unie




14


Bron: Suiker Unie

0,0

0,2

0,4

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

Aan

tal

bla

dlu

izen

per

pla

nt

Noorden (incl. Noordoostpolder)

Middelenkeuze bestrijding bladluizenbij overschrijding schadedrempel

Calypso/Bariard* Teppeki

advies: Teppeki alleen inzetten van 4-10 bladstadium(tot uiterlijk 1 juni)

*Calypso/Bariard mogen na 2020 niet meer worden toegepast

?Calypso/Bariard*



15

Advies inzet Teppeki vanaf 2020

Teppeki mag 1x per seizoen worden toegepast

op IRS-proefveld, dat vernietigd is, leidde 2x toepassen tot een overschrijding van de MRL

industrie wil alle problemen vermijden (en NIETbelanden in het aardappelscenario) daarom is het (aangescherpte) advies:

Zet Teppeki alleen in van 4-10 bladstadium

(tot uiterlijk 1 juni)

Tellingen groene perzikluizen in zuigval (ZV), vangbak(VA/VS) en veld (BT) kunnen wellicht in toekomst voorspellen

vanaf wanneer geteld moet gaan worden in percelen

In samenwerking met Suiker Unie en NAK

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2-apr 14-apr 26-apr 8-mei 20-mei 1-jun 13-jun 25-jun 7-jul 19-jul

Cu

mu

lati

ef

ge

mid

de

ld a

anta

l lu

ize

n p

er

pla

ntt

elli

ng

en

Cu

mu

lati

ef

aan

tal l

uiz

en

van

gb

akke

n e

n -z

uig

val

len

Colijnsplaat (BT) Colijnsplaat (ZV) Colijnsplaat (VA) Colijnsplaat (VS)



16

Relatie infectietijdstip BMYV -suikeropbrengst

bij 100% inoculatie met groene perzikluizen met BMYV, leidde infectie in augustus niet tot een opbrengstreductie

LSD = 4.69

LSD = 6.91

LSD = 7.97

Bron: Stevens et al., 2001

Relatie infectietijdstip BMYV en BYV -suikeropbrengst

bij 100% inoculatie leidde infectie in augustus tot een beperkte opbrengstreductie

Bron: De vergelingsziektewaarschuwingsdienst 25 jaar, 1984



17

Aantal zwarte bonenluizen

ab

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

onbehandeld Vydate 10G (15 kg/ha)

Aa

nta

l zw

art

e b

on

en

luiz

en

pe

r p

lan

t

Westmaas 1 mei 2019

Aantal groene perzikluizen

Zaaidatum: 28 maart 201914 mei geïnoculeerd met bladluizen (met BChV), 17 mei bespuitingen uitgevoerdPirimor werkte niet t.o.v. onbehandeld i.v.m. resistentie6 weken na zaai had Vydate 10G geen werking

a

abcabcd

bcdcd

cd

0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0

3,5

onbehandeld Vydate 10G(in zaaivoor)

Pirimor Bariard Teppeki nietgeïnoculeerd

Aan

tal

gro

ene

per

zikl

uiz

en p

er 1

0 p

lan

ten Westmaas (20 mei en 3 juni 2019)



18

Pyrethroïde doodt groene perzikluizen niet, maar natuurlijke vijanden wel

b

a

A

B

0

1

2

3

4

5

onbehandeld pyrethroïde

Aa

nta

l b

lad

luiz

en

pe

r p

lan

t

Westmaas II (20 mei 2019)

Groene perzikluis Zwarte bonenluis

Colijnsplaat 2019 - meerdere bespuitingen waren nodig

Een extra bespuiting had mogelijk tot een beter resultaat geleidOpbrengstpotentieel zonder inoculatie: € 2972/ha

a

abc abcdcd

d d

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

Fin

an

cië

le o

pb

ren

gs

t (€

/ha

)

T0 = 9 aprilT1 = 20 meiT2 = 17 juni



19

Bladluiswaarschuwingsdienst wordt aangepast

meer waarnemingen

nieuwe oranje tekens: groene bladluizen zijn aanwezig < schadedrempel

Suiker Unie gaat waarschuwingen versturen

bij waarschuwing wordt rekening gehouden met weersomstandigheden

Conclusie

BYV veelal in noorden en oosten aanwezig

zwarte bonenluis speelt nauwelijks rol in virusoverdracht

in zuidwesten vooral BMYV en BChVaanwezig

zet selectieve insecticiden in voor de beheersing van groene perzikluizen

bladluiswaarschuwingsdienst wordtaangepast in 2020 - telers ontvangenwaarschuwing



20

Advies vernietig virusbronnen

volg bladluiswaarschuwingsdienst

tel groene bladluizen

kies selectieve middelen, spaar natuurlijke

vijanden en vermijd pyrethroïden

E-mail [email protected]

Vergelingsziekte bestrijden is onmogelijk, beheersen wel!



Tabel. Waardplantstatussen van onkruiden voor de drie vergelingsvirussen (BYV, BMYV en BChV).

Vergelingsvirus

Latijnse naam Nederlandse naam BYV BMYV BChV

Crambe abyssinica Afrikaanse bolletjeskool ? ja nee

Myosotis arvensis Akkervergeet-mij-nietje nee nee ?

Viola arvensis Akkerviooltje nee ja ?

Convolvulus arvensis Akkerwinde ? ? ?

Artemisia vulgaris Bijvoet nee nee ?

Raphanus sativus subsp. Oleiferus Bladrammenas nee nee ja (?)

Fagopyrum esculentum Boekweit ? ? ?

Montia perfoliata Bronkruid soort ja ja nee

Matricaria chamomilla Echte kamille nee ja ?

Chrysanthemum segetum Gele ganzenbloem nee ja ?

Sinapis alba Gele mosterd nee ja nee

Fumaria officinalis Gewone duivenkervel ? ja ?

Sonchus oleraceus Gewone melkdistel nee ja ?

Spergula arvensis Gewone spurrie ja ja ja

Veronica persica Grote ereprijs nee ? ?

Papaver rhoeas Grote klaproos nee ja ?

Plantago major Grote weegbree ja ja ?

Anagallis arvensis Guichelheil nee ja ?

Capsella bursa-pastoris Herderstasje nee ja nee

Sinapis arvensis Herik ja ja ?

Lamium amplexicaule Hoenderbeet ? ja ?

Aethusa cynapium Hondsperterselie ? ? ?

Matricaria perforata Kamille soort nee nee ?

Senecio vulgaris Klein kruiskruid nee ja nee

Crepis capillaris Klein streepzaad nee ja ?

Malva parviflora Kleinbloemig kaasjeskruid nee ? ?

Urtica urens Kleine brandnetel nee nee ?

Veronica hederifolia Klimopereprijs nee ja ?

Raphanus raphanistrum Knopherik nee nee ?

Brassica napus Koolzaad ? nee nee

Centaurea cyanus Korenbloem ? nee ?

Physalis wrightii Lampionplant ? ? nee

Chenopodium album Melganzevoet ja nee ?

Silene alba Avondskoekoeksbloem nee nee ?

Tetragonia expansa Nieuw-Zeelandse spinazie ja ja ja

Taraxacum spp Paardenbloem nee ? ?

Lamium purpureum Paarse dovenetel ja ja ?

Amaranthus retroflexus Papegaaienkruid ? ja ?

Capsicum annuum Peper/paprika ? nee nee



Vergelingsvirus

Latijnse naam Nederlandse naam BYV BMYV BChV

Zinnia peruviana Peruaanse zinnia ? ja ?

Persicaria maculosa Perzikkruid ? ? ?

Phacelia tanacetifolia Phacelia ? ja ?

Portulaca oleracea Postelein ja nee nee

Rumex obtusifolius Ridderzuring ? ? ?

Rumex acetosella Schapenzuring nee nee ?

Lactuca sativa Sla nee nee nee

Plantago lanceolata Smalle weegbree nee ja ?

Spinacia oleracea Spinazie ja ja ja

Chenopodium vulvaria Stinkende ganzevoet nee ja ?

Poa annua Straatgras nee nee ?

Beta vulgaris Suikerbiet ja ja ja

Mercurialis annua Tuinbingelkruid nee ja ?

Atriplex patula Uitstaande melde ja nee ?

Rumex acetosa Veldzuring nee nee ?

Linum Vlas ? ja ?

Stellaria media Vogelmuur ja ja nee Claytonia perfoliata (syn. Montia perfoliata) Winterpostelein ja ja nee

Thlaspi arvense Witte Krodde nee ? nee

Potentilla anserina Zilverschoon nee ja ?

Fallopia convolvulus Zwaluwtong ? ja ?

Solanum nigrum Zwarte nachtschade nee nee ?

Bronnen: IRS onderzoek, Stevens (1994), Harveson (2009), Fernandez-Quitanilla (2001), Hauser (2001),

Graichen Rabenstein (1996), Jadot (1974), Winner (1988), Stevens (2003), Wallis (1967), Moreno et al

(2004), Stephan en Maiss (2005), Beuve et al. (2008), Yoshida en Tamada (2019) en Brunt et al. (1996).



Documents

1.RaaijmakersSID19- Beheersing van vergelingsziekte- def.29 ......14 Overschrijdingen schadedrempel 2019 Bron: Suiker Unie 0,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 Aantal bladluizen per plant