Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
2
Sinaarsi Sesavali............................................................................................................................................................................... 3 mSeneblobis sferoSi moqmedi kanonmdeblobis zogadi mimoxilva................. 5 mSeneblobis nebarTvis miRebamde gansaxorcielebeli RonisZiebebi ..............9
miwis nakveTis arseboba .................................................................................................... 9
arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis gamoTxova .......................................... 11
asaSenebeli obieqtis proeqtis Sedgena ............................................................... 12
asaSenebeli obieqtis proeqtis SeTanxmeba ........................................................ 14
mSeneblobis proeqtis eqspertiza da damtkiceba ........................................... 15 mSeneblobis nebarTva......................................................................................................................................... 18
sanebarTvo saxeebi da gamcemi organoebi ........................................................... 18
mosakreblebi ......................................................................................................................... 21
sanebarTvo pirobebi......................................................................................................... 22 mSeneblobis nebarTvis gacemis wesi................................................................................................. 24 samSeneblo samuSaoebis SeCereba..........................................................................................................29 Senoba_nagebobebis eqspluataciaSi miRebis wesi...............................................................29 mSeneblobis procesze saxelmwifo zedamxedveloba ......................................................32 pasuxismgebloba ........................................................................................................................................................34
pasuxismgebloba arqiteqturul_samSeneblo saqmianobis darRvevisaTvis...................................................................................................................... 34 damrRvevis dajarimeba da darRveviT miyenebuli zianis gamosworebis dakisreba................................................................................................... 35
dajarimebis Sesaxeb dadgenilebis gasaCivreba .................................................. 35 sajarooba da informaciis Tavisufleba.....................................................................................36 saproeqto-samSeneblo saqmianobis licenzireba ................................................................37 mSenebare obieqtis gankargvis samarTlebrivi formebi .............................................39 mSeneblobis sferoSi arsebuli biznes garemo..................................................................... 42 daskvnebi da rekomendaciebi ...................................................................................................................... 46 praqtikuli xasiaTis problemebi........................................................................................................ 49
3
Sesavali
90-iani wlebis dasawyisSi saqarTveloSi saerTod ar arsebobda
sakanonmdeblo baza samewarmeo saqmianobis, maT Soris mSeneblobis
sferos regulirebisTvis, ramac uaryofiTad imoqmeda samSeneblo
biznesis ganviTarebaze. wlebis manZilze ganviTarebuli problemebi
dResac aqtualuri rCeba.
damoukideblobis mopovebis Semdeg qveynisTvis aucilebeli iyo
sabazro ekonomikis modelze gadasvla. qveynisaTvis prioriteti
mewarmeobis ganviTareba da misTvis Sesabamisi sakanonmdeblo bazis
Seqmna gaxda. es Tavis mxriv kanonis CarCoSi moaqcevda samewarmeo
saqmianobas, rac Sedegad qveyanaSi jansaRi konkurentuli garemos
Camoyalibebisa da saboloo jamSi qveynis ekonomikuri winsvlis
safuZveli gaxdeboda. amasTanave aRsaniSnavia, rom mewarmeobis
ganviTarebis erT-erT xelisSemSlel pirobas saxelmwifo
administraciuli barierebi warmoadgenda. kvlevaSi yuradReba
gamaxvilebulia swored saxelmwifo administraciul barierebze,
kerZod mSeneblobis nebarTvaze.
ukanaskneli wlebis ganmavlobaSi samewarmeo sferos daregulirebis
araerTi mcdeloba iyo. Tumca sferoSi mimdinare xSirma cvlilebebma
da mouwesrigebeli erTiani sistemis arsebobam gamoiwvia
informirebulobis dabali done da gaurkvevloba TviT saxelmwifo
struqturebSi. yvelaze metad ki am gaurkvevlobiT rasakvirvelia
pirvel rigSi dazaralda mewarmeebi da mTlianad sazogadoeba.
ganxorcielebul reformebSi wingadadgmuli nabiji iyo 2002 wlis 14
maiss `samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis
safuZvlebis Sesaxeb~ kanonis miReba, romelmac garkveulwilad
erTianobaSi moaqcia salicenzio da sanebarTvo sistema. miuxedavad am
kanonis progresulobisa, mis udides naklad unda CaiTvalos
licenziasa da nebarTvas daqvemdebarebuli saqmianobebis simravle.
TiTouli licenziisa, Tu nebarTvis aReba moiTxovs ramdenime (Cvens
SemTxvevaSi mraval) saxelmwifo organosTan urTierTobas, rac xSir
SemTxvevaSi gaumarTlebelia.
`samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis
Sesaxeb~ kanoni gansazRvravs licenzirebisa da nebarTvebis sistemis
ZiriTad principebs, saxeobebsa da pirobebs. amave kanoniT dadgenilia,
rom Tu salicenzio/sanebarTvo saqmianobaze saWiroa damatebiTi
pirobebis anda sxva specifikuri-dargobrivi sakiTxebis dakonkreteba
da dadgena, es unda moxdes mxolod kanoniT. swored am mizniT 2004
wlis 25 ivniss miRebul iqna `mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb~ kanoni.
mSeneblobis sferos dRes-dReobiT aregulirebs mravali kanoni da
kanonqvemdebare normatiuli aqti, romlebic xSir SemTxvevaSi
winaaRmdegobaSi modis erTmaneTTan. aRniSnulidan gamomdinare,
mSeneblobis sferos maregulirebel kanonmdeblobaSi sruli qaosia da
rTulia maTi erTian sistemaSi aRqma.
4
garda amisa, mSeneblobis sferoSi dRes arsebuli kanonmdebloba
moicavs mravali saxis administraciul Tu teqnikur bariers
(mSeneblobis nebarTvis miRebamde mewarmes, Tu fizikur pirs
esaWiroeba mravali saxelmwifo uwyebebidan sanebarTvo xasiaTis
oficialuri dokumentebis miReba) rac seriozul droisa da finansur
xarjebTan aris dakavSirebuli, saboloo jamSi ki uaryofiTad
aisaxeba Tbilisis infrastruqturis ganviTarebasa da mSeneblobis
sferoSi mewarmeobis ganviTarebaze.
mSeneblobis nebarTvis gasacemad kanoniT 1 Tviani vadaa dadgenili,
magram mewarmes sxvadasxva uwyebebidan saWiro dokumentebis (daskvnebi,
sxva saxis nebarTvebi, sertifikatebi, SeTanxmebebi) miRebisaTvis
SesaZloa 1 welze meti dasWirdes.
5
mSeneblobis sferoSi moqmedi kanonmdeblobis zogadi mimoxilva
nebarTvis gacemis zogadi wesebi da principebi dadgenilia `samewarmeo
saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~
kanoniT.
`samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis
Sesaxeb~ kanonidan gamomdinare miRebul iqna `mSeneblobis nebarTvis
Sesaxeb~ kanoni, romelmac gansazRvra mSeneblobis sferoSi nebarTvis
gacemasTan dakavSirebuli urTierTobebi, sanebarTvo saxeobebi da
nebarTvis misaRebad warsadgeni damatebiTi dokumentebi.
1997 wlis 14 noembers miRebul iqna kanoni `arqiteqturul-samSeneblo
saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb~, romelic
warmoadgenda erTgvar mcdelobas moewesrigebina arqiteqturul-
samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedveloba, Sesabamisi
oficialuri struqturebis funqciebi da uflebebi, aseve am sferoSi
mewarme-subieqtebis pasuxismgebloba. misi miReba miznad isaxavda
saproeqto-saZiebo da samSeneblo-samontaJo samuSaoebis, samSeneblo
nakeTobebisa da konstruqciebis xarisxis amaRlebisTvis xelis
Sewyobasa da amis safuZvelze yvela saxis Senoba-nagebobebis saimedo
da usafrTxo eqspluataciisa da arqiteqturuli gadawyvetis
uzrunvelyofas. aRsaniSnavia, rom zemoaRniSnuli kanoni vrceldeboda
mxolod iuridiul da mewarme fizikur pirze.
mSeneblobis sferos sanebarTvo sistemis regulireba moicavda
mxolod mSeneblobis dawyebis nebarTvas. aRsaniSnavia, rom am periodSi
ar arsebobda asaSenebeli obieqtis Seqmnis samarTlebrivi safuZvlebi.
Sesabamisad, ar arsebobda mSeneblobis dawyebis nebarTvamde
gansaxorcielebeli RonisZiebebis saxelmwifo regulireba, rac
gaurkvevel situaciaSi ayenebda mewarmes Tu fizikur pirs.
dReisaTvis arqiteqturuli obieqtis Seqmnis samarTlebrivi
safuZvlebi gansazRvrulia, Tumca mSeneblobis sferos maregulirebel
kanonmdeblobaSi arsebuli qaosis gamo kvlavac ver xdeba dargis
realuri regulireba.
mSeneblobis sferos sakanonmdeblo regulirebaSi wingadadgmuli
nabiji iyo 1998 wlis 14 aprils miRebuli kanoni `arqiteqturuli
saqmianobis Sesaxeb~, romlis mizani iyo saqarTvelos teritoriaze
adamianis yofa-cxovrebisTvis srulyofili, ekologiurad usafrTxo,
esTetikuri garemos Camoyalibeba da arqiteqturuli xelovnebis
ganviTareba. aRniSnulma kanonma garkveulwilad Seavso sferos
maregulirebel kanonmdeblobaSi arsebuli naklovanebebi. manve
gansazRvra arqiteqturuli obieqtis Seqmnis samarTlebrivi safuZvlebi
(arqiteqturul-gegmarebiT davalebis safuZvelze, asaSenebeli obieqtis
proeqtis Seqmnisa da proeqtis SeTanxmebis sakiTxebi).
`arqiteqturuli saqmianobis Sesaxeb~ kanoni aseve moicavs iseT
sakiTxebs, rogorebicaa:
6
1. arqiteqturuli saqmianobis licenzireba, romlis mixedviTac
arqiteqturuli proeqtis SemoqmedebiTi procesis monawile
arqiteqtors ar sWirdeba licenzia da saqmianoba, romelic
dakavSirebulia arqiteqturuli obieqtis realizaciasTan
(dokumentaciis momzadebis procesis organizeba, eqspertiza,
mSeneblobis gaZRola), saWiroebs licenzirebas.
2. mSeneblobis nebarTva, romelic warmoadgens erT-erT pirobas
arqiteqturuli obieqtis Sesaqmnelad.
aqve unda aRiniSnos, rom arc arqiteqturuli saqmianobis licenziis
da arc mSeneblobis nebarTvis gacemis wesi arcerTi kanoniT ar iyo
dadgenili.
1999 wlis 16 aprils miRebul iqna kanoni `mSeneblobis proeqtebis
saxelmwifo kompleqsuri eqspertizisa da damtkicebis Sesaxeb~,
romelmac gansazRvra qveynis teritoriaze saqarTvelos saxelmwifo
da afxazeTisa da aWaris avtonomiuri respublikebis biujetebiT
gaTvaliswinebuli, agreTve saxelmwifo mniSvnelobis obieqtebis
(dafinansebis wyarosa da sakuTrebis formis miuxedavad) mSeneblobis
proeqtebis saxelmwifo kompleqsuri eqspertizis Catarebis, ganxilvisa
da damtkicebis samarTlebrivi normebi da wesebi.
kanonis mixedviT kompleqsur eqspertizas axorcielebda saqarTvelos
urbanizaciisa da mSeneblobis saministrosTan arsebuli saxelmwifo
eqspertizis mTavari sammarTvelo, xolo afxazeTisa da aWaris
avtonomiuri respublikebis SemTxvevaSi - Sesabamisi sammarTveloebi
(Sps, romelic saxelmwifos 100%-ani wilobrivi monawileobiTaa
Seqmnili).
saxelmwifo eqspertizis Catarebis ZiriTad principebTan erTad
kanoniT dadginda mSeneblobis proeqtis damtkicebasTan dakavSirebuli
sakiTxebi:
saqarTvelos saxelmwifo da afxazeTisa da aWaris avtonomiuri
respublikebis biujetebiT gaTvaliswinebuli, agreTve
saxelmwifo mniSvnelobis obieqtebis (dafinansebis wyarosa da
sakuTrebis formis miuxedavad) mSeneblobis proeqtebi
eqvemdebareba saxelmwifo kompleqsur eqspertizas, romlis
Catarebis farglebsa da wess amtkicebs saqarTvelos prezidenti;
im mSeneblobis proeqtebis eqspertizas, romlebic saxelmwifo
kompleqsur eqspertizas ar eqvemdebareba, atareben
damoukidebeli saeqsperto organizaciebi, nebayoflobiT
sawyisebze, damkveTis ganacxadis Sesabamisad, saqarTvelos
urbanizaciisa da mSeneblobis saministros mier dadgenili
wesiT;
mSeneblobis proeqts amtkicebs damkveTi saxelmwifo eqspertizis
organos dadebiTi daskvnis safuZvelze. amasTan, rodesac
obieqtis saxarjTaRricxvo Rirebuleba 1 milion lars aRemateba,
7
saWiroa saqarTvelos urbanizaciisa da mSeneblobis saministros1
da saqarTvelos ekonomikis saministros Tanxmoba.
1999 wlis 9 seqtembers miRebul iqna kanoni `saproeqto-samSeneblo
saqmianobis licenzirebis Sesaxeb~, romelmac gansazRvra saproeqto-
samSeneblo saqmianobis licenzirebasTan dakavSirebuli urTierTobebi,
saproeqto-samSeneblo saqmianobis licenziiT nebadarTuli saqmianobis
saxeobebi da licenziis miRebisaTvis gaTvaliswinebuli dokumentebisa
da pirobebis damatebiT nusxa.
aRniSnuli kanoniT dadginda saproeqto-samSeneblo saqmianobis
licenzirebis wesis ZiriTadi debulebebi:
licenziis moqmedebis vada ar unda iyos 3 welze naklebi.
licenziis maZieblis gancxadebis safuZvelze licenzia SeiZleba
gaices 3 welze naklebi vadiT.
licenzia 3 weliwadSi erTxel saWiroebs xelaxal registracias
gacemuli licenziis pirobebis SesrulebasTan dakavSirebiT.
ucxo qveynebis firmebze gaicema erTjeradi licenzia
konkretuli obieqtebis daproeqtebisa da mSeneblobisTvis.
licenziis moqmedebis SeCereba, ganaxleba da gauqmeba xdeba `sa-
mewarmeo saqmianobis licenzirebis Sesaxeb“ saqarTvelos kanonis
Sesabamisad (aRniSnuli kanoni gauqmebulia 2002 wlis 14 maiss
miRebuli kanoniT `samewarmeo saqmianobis licenziis da
nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~).
`saproeqto-samSeneblo saqmianobis licenzirebis Sesaxeb~ kanoni ewinaaRmdegeba `samewarmeo saqmianobis licenziis da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanons, vinaidan licenzia erTjeradia da gaicema uvadod. `samewarmeo saqmianobis licenziis da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanons aqvs upiratesi Zala da Sesabamisad misi debulebebi moqmedebs.
2000 wlis 27 oqtombers miRebul iqna kanoni `samSeneblo saqmianobis
Sesaxeb~, romelmac gansazRvra saqarTvelos teritoriaze samSeneblo
saqmianobaSi monawileTa Soris urTierTobebis samarTlebrivi,
organizaciuli da ekonomikuri Taviseburebebi, daadgina am
saqmianobasTan dakavSirebuli normebis dacvisa da regulirebis
zogadi meqanizmi.
2001 wlis 22 ivniss, `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze
saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb~ kanonSi Setanil iqna pirveli
cvlilebebi, romlis mixedviTac gauqmda mSeneblobis dawyebis
nebarTva da gaCnda axali termini `mSeneblobis warmoebis nebarTva~,
romelic faqtobrivad igive Sinaarsis matarebelia. garda amisa,
daemata iseTi sakiTxebi, rogorebicaa:
arqmSeninspeqciis marTva;
proeqtis SemTanxmebel organos pasuxismgeblobis sakiTxebi;
1 `saqarTvelos mTavrobis struqturis, uflebamosilebisa da saqmianobis wesis
Sesaxeb~ kanoniT saministro gauqmebulia da misi funqciebi mmarTvelobaSi gadaeca
ekonomikuri ganviTarebis saministros.
8
Senoba-nagebobebis mTlianad an nawilobrivi dangrevis
(demontaJis) Sesaxeb arqmSeninspeqciis mier miRebuli
dadgenilebis samarTlebrivi safuZvlebi (arqmSeninspeqciis mier
miRebuli dadgenileba unda aRasrulos damrRvevma Tavisi
xarjebiT.);
pasuxismgebloba samSeneblo saqmianobis TviTneburad
ganxorcielebisTvis, Sesabamisi SeTanxmebisa da dokumentaciis
gareSe an maTi darRveviT;
jarimis ganawileba da gamoyeneba (arqiteqturul-samSeneblo
saqmianobaSi gamovlenili darRvevisTvis dadgenili jarimis 35%
Cairicxeba saqarTvelos centralur biujetSi, 35% – Sesabamisad
afxazeTis an aWaris avtonomiuri respublikis an teritoriuli
erTeulis biujetSi, miuxedavad mSeneblobis obieqtis
dafinansebis wyarosa da sakuTrebis formisa, xolo am Tanxis
danarCeni 30% – arqmSeninspeqciebisTvis am mizniT xazinaSi
gaxsnil specialur angariSebze).
2004 wlis 12 dekembers, `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze
saxelmwifo zedamxedvelobis Sesaxeb~ kanonSi Setanil iqna meore
cvlileba, romlis mixedviTac:
arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaSi gamovlenili
darRvevisTvis dadgenili jarima mTlianad Cairicxeba
saqarTvelos saxelmwifo biujetSi, miuxedavad mSeneblobis
obieqtis dafinansebis wyarosa da sakuTrebis formisa.
9
mSeneblobis nebarTvis miRebamde gansaxorcielebeli RonisZiebebi
2004 wlis 25 ivniss miRebul iqna `mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb~
kanoni, ris mixedviTac Senoba-nagebobis mSeneblobis, rekonstruqciisa
da demontaJis gansaxorcieleblad saWiroa mSeneblobis nebarTva.
Tumca mis misaRebad unda gaiaros ramdenime etapi, rogoricaa:
• miwis nakveTis sakuTrebaSi an sargeblobaSi arseboba;
• adgilobrivi mmarTvelobis arqiteqturis samsaxurisagan
arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis gamoTxova;
• am davalebis safuZvelze asaSenebeli obieqtis proeqtis
Sedgena;
• asaSenebeli obieqtis proeqtis (mSeneblobis proeqti)
SeTanxmeba adgilobrivi mmarTvelobis arqiteqturul
samsaxurTan.
am procedurebis gavlis Semdeg maZiebeli akeTebs ganacxads
mSeneblobis nebarTvis misaRebad.
miwis nakveTis arseboba
miwis nakveTis arseboba mSeneblobis sferoSi aris ZiriTadi da
imavdroulad minimaluri moTxovna, radganac mis gareSe SeuZlebelia
gadaidgas Semdegi nabiji mSeneblobis nebarTvis misaRebad urTules
procedurul gzaze. Tavisuflad SeiZleba iTqvas, rom mSeneblobis
sferoSi nebismieri urTierToba agebulia miwis nakveTze, amosavali
centraluri punqti miwis nakveTia (mag., Tundac agd-s gamosaTxovad).
nebarTvis maZiebels miwis nakveTi unda gaaCndes sakuTrebaSi an
sargeblobaSi.
miwis nakveTi ganekuTvneba uZravi nivTebis kategorias da masze
sakuTrebis ufleba dasturdeba sajaro reestrSi arsebuli CanaweriT.
aseve sajaro reestridan vlindeba miwis nakveTze ganxorcielebuli
samarTlebrivi gankargvis Sesaxeb, mag., uflebrivi datvirTvis
(ipoTeka), sargeblobaSi gadacema (mag., aRnagoba, uzufruqti).
mSeneblobis dros Tavisuflad SesaZlebelia ipoTekiT datvirTuli
miwis nakveTis gamoyeneba. mesakuTres aseve Tavisuflad, ipoTekaris
Tanxmobis gareSe SeuZlia ipoTekiT datvirTuli miwis nakveTis
gankargva (gasxviseba, sargeblobaSi gadacema da a.S.).
miwis nakveTis sakuTrebis SemTxvevaSi warmodgenili unda iyos
amonaweri sajaro reestridan, romliTac dasturdeba, rom es nakveTi
aris mSeneblobis procesSi monawile piris _ damkveTis sakuTreba.
saxelmwifo an adgilobrivi organos dakveTiT mSeneblobisas
moqmedebs igive samarTlebrivi reJimi da am organoebsac ekisrebaT
analogiurad miwis nakveTis sakuTrebis an sargeblobis
damadasturebeli dokumetebis wardgena.
10
sargeblobis uflebiT miwis nakveTi ZiriTadad gaicema aRnagobis2
formiT. SesaZlebelia miwis nakveTis sargeblobis uflebiT gacema
moxdes uzufruqtis3 an servitutis4 formiTac, Tu mesakuTre Tanaxma
iqneba miwis nakveTi gamoyenebul iqnes mSeneblobisTvis. garda
gankargvis am samarTlebrivi formebisa, miwis nakveTis sargeblobaSi
gadacema SesaZlebelia moxdes sxva kerZosamarTlebrivi garigegebis
saSualebiT, rogoricaa ijaris xelSekruleba. ijaris xelSekruleba
ufro misaRebi da gacilebiT liberaluri formaa, radganac ar
warmoiSoba sajaro reestrSi registraciis savaldebulooba da TviT
sanotaro damowmebac ki, Tu es mxareebma ar moisurves. es yovelive
urTierTobis process xdis gacilebiT martivsa da misaRebs
mewarmeebisaTvis. procesi Tavisufldeba zedmeti administraciuli
(saxelmwifo) barierebisagan, rac droisa da finansuri saxsrebis
rentabelurad gamoyenebis saSualebas iZleva.
aRniSnuli sakiTxis ukeT aRqmisaTvis qvemoT ganxilulia magaliTi:
erTi piri sargeblobaSi gadascems meores arasasoflo-sameurneo
daniSnulebis miwis nakveTs, romelic unda damowmdes sanotaro wesiT.
ra dokumentebi unda iqnes am dros wardgenili notariusisTvis?
uwinares yovlisa amonaweri sajaro reestridan, romliTac
dasturdeba piris sakuTrebis ufleba miwis nakveTze (gaicema 1 samuSao
dReSi, sajaro reestris mier gaweuli momsaxurebis safasuri 7 lari);
meore, yadaRis cnoba (gaicema 1 samuSao dReSi, sajaro reestris mier
gaweuli momsaxurebis safasuri 7 lari); Tu garigebis romelime mxare
iuridiuli piria, maSin amonaweri samewarmeo reestridan (gascems
maregistrirebeli uwyeba, Sesabamisad, sasamarTlo an iusticiis
saministro). amas emateba ukve sanotaro damowmebis safasuri, romelic
gamoiangariSeba garigebaSi dafiqsirebuli Rirebulebis mixedviT. im
SemTxvevaSi, Tu registraciac xdeba gadasaxdelia sajaro reestris
mier gaweuli saregistracio momsaxurebis safasuri imis mixedviT, Tu
ra vadaSi surs pirs registracia _ 1, 3 Tu 5 samuSao dReSi. safasuris
odenoba izrdeba registraciis daCqarebis mixedviT. amasTan, pirma
sajaro reestrs registracisTvis unda mimarTos sanotaro
damowmebidan 1 Tvis vadaSi, winaaRmdeg SemTxvevaSi mas mouwevs
registraciis safasuris sammagi odenobis gadaxda.
miwis nakveTis sargeblobaSi gadacema aRnagobisa da uzufruqtis
saxiT aseve moiTxovs sajaro reestrSi registracias. aRnagobisa da
uzufruqtis saxiT sargeblobis ufleba warmoiSoba sajaro reestrSi
registracis Sedegad.
2 miwis nakveTis droebiT sargeblobaSi gadacema masze an mis qveS raime nagebobis aSenebisaTvis; 3 miwis nakveTis droebiT sargeblobaSi gadacema, Tumca aRnagobisgan gansxvavebiT am
SemTxvevaSi uzufruqtuars ara aqvs ufleba sxvas gadasces memkvidreobiT an
sargeblobis uflebiT miwis nakveTi; 4 miwis nakveTis droebiT sargeblobaSi gadacema, romelic xorcieldeba sxva miwis
nakveTis ukeT gamoyenebis mizniT an piris sasargeblod.
11
arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis gamoTxova
asaSenebeli obieqtis Sesaqmnelad erT-erTi moTxovnaa, rom damkveTs
hqondes arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis safuZvelze Sedgenili
proeqti. arqiteqturul-gegmarebiTi davaleba aris normatiuli aqtebiT
gansazRvrul moTxovnaTa erToblioba, romliTac gansazRvrulia
asaSenebeli obieqtis:
• daniSnuleba (sacxovrebeli, sawarmoo da sxva);
• parametrebi (sarTulianoba, moculoba da sxva);
• miwis nakveTze ganTavseba;
• daproeqtebisa da mSeneblobis ekologiuri, teqnikuri5,
organizaciuli da sxva pirobebi.
arqiteqturul-gegmarebiTi davaleba unda Seicavdes
qalaqmSeneblobiTi dokumentaciis debulebebs, ekologiuri,
sanitariul-higienuri usafrTxoebis, istoriis, kulturisa da bunebis
ZeglTa dacvis savaldebulo pirobebsa da sxva gansakuTrebul
moTxovnebs, agreTve im fizikur da iuridiul pirTa uflebebis dacvis
pirobebs, romelTa interesebzec zegavlenas moaxdens momavali
mSenebloba.
arqiteqturul-gegmarebiT davalebas gascems adgilobrivi
mmarTvelobis arqiteqturis samsaxuri. mis misaRebad pirma unda
waradginos gancxadeba, romelsac unda daerTos miwis nakveTze misi
sakuTrebis an sargeblobis damadasturebeli dokumenti:
• sakuTrebis SemTxvevaSi _ amonaweri sajaro reestridan,
• sargeblobis SemTxvevaSi _ miwis nakveTis mesakuTresTan
gaformebuli xelSekruleba.
Tu miwis nakveTi saxelmwifo an adgilobrivi TviTmmarTvelobis (an
mmarTvelobis) sakuTrebaSia, maSin Sesabamisad saWiroa am organos
Tanxmoba.
xSiria SemTxvevebi, rodesac piri ver iRebs mSeneblobis nebarTvas, imis gamo, rom miwis nakveTi mSeneblobisaTvis aramdgradia. es Zalzed didi problemaa, radgan am SemTxvevaSi saproeqto samuSaoebze ukve mniSvnelovani finansuri danaxarjebia gaweuli. amitom, rom aviciloT aseTi SemTxvevebi, arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis gamosaTxovad kanoniT dadgenili dokumentebis garda moTxovnil unda iqnes sainJinro-geologiuri daskvna, romelic amJamad warmoadgens mSeneblobis nebarTvis misaReb erT-erT pirobas, aRniSnul miwis nakveTze.
gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebzec arqiteqturul-gegmarebiT
davalebas gascems adgilobrivi mmarTvelobis arqiteqturis samsaxuri.
arqiteqturul-gegmarebiT davalebas yovel konkretul SemTxvevaSi
adgens arqiteqturis samsaxuri individualuri administraciuli aqtis
(brZanebis) saxiT. arqiteqturul-gegmarebiT davalebaSi detalurad
5 wyalgayvaniloba, eleqtroqselebi, kavSirgabmuloba, gazmomarageba. TiToeuli
teqnikuri piroba unda SeTanxmdes Sesabamis samsaxurTan, romelic Tan daerTveba
saproeqto dokumentacias.
12
aris mocemuli is farglebi da moTxovnebi, rac unda iqnes
gaTvaliswinebuli proeqtis Sedgenisas (sarTulianoba, eqspertizis
saWiroeba6, istoriul zonaSi mSeneblobisas daskvnis miReba
kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministrosagan da a.S.).
arqiteqturul-gegmarebiT davalebis gasacemad imarTeba martivi
administraciuli warmoeba.
dauSvebelia arqiteqturul-gegmarebiT davalebaSi damkveTisa da
asaSenebeli obieqtis proeqtis avtoris uflebebis SemzRudavi
moTxovnebis CarTva, garda kanonmdeblobisa da qalaqmSeneblobis
dokumentaciiT gaTvaliswinebuli moTxovnebisa.
arqiteqturis samsaxurma damkveTs SeiZleba uari uTxras
arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis gacemaze, Tu damkveTis ganzraxva
ewinaaRmdegeba normatiuli aqtebis moTxovnebs. arqiteqturul-
gegmarebiTi davalebis gacemaze uari SeiZleba gasaCivrdes
sasamarTloSi.
im SemTxvevaSi, Tu ar arsebobs qalaqmSeneblobiTi dokumentacia,
arqiteqturul-gegmarebiTi davaleba unda SemuSavdes winasaproeqto
samuSaoebis safuZvelze, romelTa Sesrulebasac uzrunvelyofs
damkveTi. samuSaoebis Sinaarssa da moculobas gansazRvravs
adgilobrivi mmarTvelobis arqiteqturisa da qalaqmSeneblobis
samsaxuri.
gansakuTrebuli qalaqmSeneblobiTi moTxovnebis arsebobisas
arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis Sesadgenad an saukeTeso
arqiteqturuli gadawyvetis SerCevisa da sazogadoebrivi azris
gaTvaliswinebis mizniT, arqiteqturisa da qalaqmSeneblobis Sesabamisi
organos winadadebiT, damkveTTan SeTanxmebiT tardeba tenderi
(konkursi).
asaSenebeli obieqtis proeqtis Sedgena
arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis safuZvelze dgeba asaSenebeli
obieqtis proeqti, romelic SesabamisobaSi unda iyos arqiteqturul-
gegmarebiTi davalebiT gansazRvrul parametrebTan da moTxovnebTan
(mag.: sarTulianoba, nagebobis simaRle, insolacia da bunebrivi
ganaTeba da a.S.).
Tu mSenebloba igegmeba kulturuli memkvidreobis dacviT zonaSi
arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis safuZvelze saWiroa asaSenebeli
obieqtis proeqtze daskvnis (Tanxmoba) miReba (gacemis vada 15 dRe)
kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministrosgan.
asaSenebeli obieqtis proeqtis Sedgenisas gaTvaliswinebul unda iqnes
samSeneblo normebiTa da wesebiT gansazRvruli moTxovnebi (mag.:
bunebrivi ganaTebisa da insolaciis, anu asaSenebelma obieqtma ar
6 eqspertizis daskvna warsadgenia ara asaSenebeli obieqtis proeqtis SesaTanxmeblad,
aramed mSeneblobis nebarTvis misaRebad.
13
unda daubnelos mimdebare teritoriaze arsebul nagebobebs bunebrivi
ganaTebuloba).
asaSenebeli obieqtis proeqtis Sedgenisas gasaTvaliswinebeli
damatebiTi moTxovnebi SeiZleba dadgenil iqnes Sesabamisi
raionis/qalaqis sakrebulos mier, romlis samoqmedo teritoriazec
igegmeba mSenebloba. Tbilisis sakrebulos mier dadgenilia e.w.
mSeneblobis regulirebis wesebi (reglamenti), romliTac dadgenilia
ganaSenianebis koeficientebi, aseve, sxva moTxovnebic, mag.,
mravalbiniani sacxovrebeli saxlis proeqtis Sedgenisas
gaTvaliswinebul unda iqnes 1 ojaxisaTvis manqanis dasayenebeli 1
adgili.
arqiteqtors, romelic aris damkveTis warmomadgeneli, ufleba aqvs
TviTon gamoiTxovos arqiteqturul-gegmarebiTi davaleba, SeimuSavos
proeqti da SeaTanxmos igi arqiteqturis samsaxurTan.
arqiteqturuli proeqtis SemmuSavebeli arqiteqtoris saqmianoba ar
eqvemdebareba licenzirebas7.
saqarTvelos teritoriaze msxvilmasStabiani8 samSeneblo,
samelioracio, sagzao, navTobsadeni da gazsadeni magistralebisa da
sxva saxis samSeneblo da sarekonstruqcio proeqtebs esaWiroeba
kulturis, ZeglTa dacvis da sportis saministrosa da saqarTvelos
mecnierebaTa akademiis arqeologiuri kvlevis centris mier gacemuli
(gacemis vada 10 dRe) daskvnebi.
pirebi, romlebic apireben msxvilmaStabiani samSeneblo an sxva
samuSaoebis Catarebas (sagzao da sainJinro infrastruqturebis ageba,
samelioracio samuSaoebis Catareba da a.S.), valdebulni arian
daproeqtebis procesSi, samuSaoebis dawyebamde 3 TviT adre,
arqeologiuri da sxva ZeglTa dacviTi samuSaoebis
gansaxorcieleblad warudginon ganacxadi kulturis, ZeglTa dacvis
da sportis saministrosa da saqarTvelos mecnierebaTa akademiis
arqeologiuri kvlevis centrs.
mSeneblobis procesSi arqeologiuri Zeglis niSnis mqone obieqtis
aRmoCenis SemTxvevaSi samSeneblo samuSaoTa droebiT SeCerebis
gadawyvetilebas iRebs kulturis, ZeglTa dacvis da sportis
saministro da saqarTvelos mecnierebaTa akademiis arqeologiuri
kvlevis centri Sesabamis saxelmwifo uwyebebTan erTad.
am SemTxvevaSi mewarmes adgeba mniSvnelovani zarali, vinaidan mas mSeneblobis mTeli procesi dagegmili da konkretul vadebSi aqvs gawerili. arqeologiuri Zeglis niSnis mqone obieqtis aRmoCenis SemTxvevaSi ki mas ganusazRvreli droiT gadaedeba mSeneblobis procesi, rac saboloo jamSi mniSvnelovan finansur danaxarjebTanaa dakavSirebuli. kargi iqneba Tu saxelmwifo gaiTvaliswinebs mewarmis interesebs da SeCerebuli mSeneblobis sanacvlod moaxdens maT materialur kompensacias.
7 `mewarmeTa Sesaxeb~ kanonis mixedviT fizikuri piris arqiteqturuli saqmianoba ar
iTvleba samewarmeo saqmianobad da igi ar eqvemdebareba licenzirebas. 8 msxvilmasStabiani obieqtis cneba sakanonmdeblo doneze ganmartebuli ar aris da
warmoadgens SefasebiT kategorias.
14
asaSenebeli obieqtis proeqtis SeTanxmeba
damkveTma an misma warmomadgenelma arqiteqtorma arqiteqturul-
gegmarebiTi davalebisa da samSeneblo normebisa da wesebis
safuZvelze Sedgenili proeqti unda SeaTanxmos adgilobrivi
mmarTvelobis arqiteqturis samsaxurTan. proeqtis SeTanxmebis procesi
mimdinareobs zogadi administraciuli kodeqsis moTxovnaTa
Sesabamisad martivi administraciuli warmoebis wesiT.
SesaTanxmebeli proeqti wardgenili unda iyos 3 egzemplarad, xolo
gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebze 4 egzemplarad.
gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebis proeqts SeiTanxmebs
adgilobrivi mmarTvelobis arqiteqturis samsaxuri.
SeTanxmebas eqvemdebareba mxolod asaSenebeli obieqtis proeqti da
ara saproeqto dokumentacia.
saqmiswarmoeba iwyeba werilobiTi gancxadebisa da arqiteqturul-
gegmarebiTi davalebis safuZvelze Sedgenili asaSenebeli obieqtis
proeqtisa da masze TandarTuli masalebis (mag.: kulturis, ZeglTa
dacvisa da sportis saministros daskvna da a.S.) wardgeniT
arqiteqturis samsaxurSi (SemdegSi: samsaxuri).
Tavdapirvelad SemTanxmebeli organo gancxadebis registraciidan 3
dRis vadaSi amowmebs gancxadebisa da masze TandarTuli masalebis
Sesabamisobas dadgenil moTxovnebTan. wardgenili masalebi mowmdeba
arqiteqturul-gegmarebiT davalebasTan SesabamisobaSi.
Tu kanonmdeblobiT dadgenili dokumentebi srulad ar iqna
wardgenili, maSin samsaxurma unda mosTxovos ganmcxadebels
waradginos aucilebeli dokumentebi da ganusazRvros amisaTvis
aranakleb 5 dRiani vada. Tu am vadaSi ar iqna wardgenili dokumentebi,
samsaxurs aqvs ufleba (magram ara valdebuleba) ganmcxadeblis
moTxovniT mxolod erTxel, ara umetes 15 dRisa damatebiT
gaagrZelos dokumentebis wardgenis vada.
asaSenebeli obieqtis proeqtis SeTanxmebis warmoebaSi miwveuli unda
iqnes ganmcxadebeli; mas unda mieces SesaZlebloba gamoTqvas Tavisi
mosazreba (maT Soris, werilobiT) gaecnos saqmis masalebs, gadaiRos
maTi aslebi, waradginos mtkicebulebebi da daayenos Suamdgomlobebi.
Suamdgomlobis dakmayofilebis an masze uaris Tqmis Sesaxeb
gadawyvetilebas administraciuli organo iRebs 2 dRis vadaSi.
SemTanxmebeli organo valdebulia ganmcxadebels ganumartos misi
ufleba-movaleobebi, gaacnos saqmis ganxilvis wesi da vadebi.
garda ganmcxadeblisa, proeqtis SeTanxmebisas miwveul unda iqnes
mimdebare teritoriaze arsebuli nagebobebis mflobeli pirebi, Tu
warmodgenili proeqtiT asaSenebeli nageboba gavlenas moaxdens maT
uflebebze.
SemTanxmebeli organo ikvlevs warmodgenil masalebs, usmens mxareebs,
ganixilavs dayenebul Suamdgomlobebs, ris Semdegac iRebs
15
gadawyvetilebas proeqtis SeTanxmebis an SeTanxmebaze uaris Tqmis
Sesaxeb. gadawyvetileba miiReba administraciuli aqtis saxiT (mag.:
brZaneba) gancxadebis wardgenidan (registraciidan) 15 dRis vadaSi, Tu
vada winaswar ar aris gagrZelebuli (maqsimum sam Tvemde). Tu proeqtis
SeTanxmeba exeba mesame piris interesebs (mag. mezobeli)
administraciuli aqti gamoicema erTi Tvis vadaSi.
proeqtis SeTanxmebis an SeTanxmebaze uaris Tqmis Sesaxeb
arqiteqturis samsaxuris administraciuli aqti SeiZleba gasaCivrdes
zemdgom organoSi (Tanamdebobis pirTan) an sasamarTloSi.
asaSenebeli obieqtis proeqtSi cvlilebebis Setana moiTxovs mis
SeTanxmebas arqiteqturis samsaxurTan da proeqtis avtorTan.
samSeneblo samuSaoebi SeiZleba SeCerdes avtoris moTxovnis
safuZvelze, Tu proeqtSi cvlilebebi avtorTan SeuTanxmebladaa
Setanili.
Tu proeqtis avtori ar eTanxmeba cvlilebebis Setanas, obieqtis
mesakuTres (mflobels) ufleba aqvs mimarTos sasamarTlos.
asaSenebeli obieqtis proeqtis SeTanxmeba arqiteqturis samsaxurTan
aris mSeneblobis nebarTvis misaRebad dokumentaciis wardgenis
safuZveli.
mSeneblobis proeqtis eqspertiza da damtkiceba
`mSeneblobis proeqtebis saxelmwifo kompleqsuri eqspertizisa da
damtkicebis Sesaxeb~ kanonis Sesabamisad, proeqtebi, romlebic
moicaven winasaproeqto da saproeqto saxarjTaRricxvo dokumentacias
eqvemdebarebian saxelmwifo kompleqsur eqspertizas. savaldebulo
eqspertizas eqvemdebareba:
saxelmwifo da avtonomiuri respublikebis biujetebiT
gaTvaliswinebuli, agreTve saxelmwifo mniSvnelobis obieqtebis
(miuxedavad dafinansebis wyarosa da mesakuTrisa) mSeneblobis
proeqtebi;
kerZo pirebis mier dafinansebuli mSeneblobis proeqtebis mxolod
gansazRvruli saxeoba (im obieqtTa proeqtebi, romelTa
saxarjTaRricxvo Rirebuleba Seadgens 0,5 mln. lars da mets).
garda amisa im obieqtebis CamonaTvali, romlebic eqvemdebarebian
saxelmwifo kompleqsur eqspertizas, gansazRvrulia mSeneblobisa
da urbanizaciis ministris brZanebiT:
1. yvela saxis qalaqmSeneblobiTi dokumentacia, maT Soris:
• gansaxlebis generaluri sqema;
• raionuli dagegmarebis sqema (proeqti);
• dasaxlebis generaluri gegma (sqema);
• detaluri dagegmarebis proeqti;
• ganaSenianebis proeqti.
2. asaSenebeli obieqtebi ganlagebis mixedviT:
16
• qalaqebisa da sxva dasaxlebis istoriul-kulturuli
memkvidreobis saxelmwifo dacvis zonaSi, sanitariuli dacvis
zonebSi, sasazRvro da sxva gegmarebiTi SezRudvebis
teritoriebze, saxelmwifo nakrZalebSi, erovnul parkebSi.
• respublikuri da saerTaSoriso mniSvnelobis saxazo
miwisqveSa da miwiszeda komunikaciebis mimdebared, normiT
dadgenil zonebis mixedviT (gzebi, rkinigzebi, maRali Zabvisa
da kavSirgabmulobis xazebi da sxvadasxva daniSnulebis
milsadenebi).
3. asaSenebeli obieqtebi teqnologiebis mixedviT:
• sawarmoebi, romlebic iyeneben radiaqtiur an toqsikur
nivTierebebs da romelTa eqspluataciis Sedegad adgili aqvs
gamosxivebas;
• radiaqtiul da toqsikur nivTierebaTa narCenebis samarxebi,
raionuli da saqalaqo sasaflaoebi da krematoriumebi;
• sawarmoebi, nagebobebi, mowyobilobebi, romlebsac gaaCniaT
eleqtromagnituri gamosxiveba;
• raionuli da saqalaqo nagavsayrelebi, nagavgadamamuSavebeli
an nagavsawvavi qarxnebi;
• mravaljeradi gamoyenebis da seriuli gamoSvebis proeqtebi;
• sakulto da sazogadoebrivi daniSnulebis gadaxuruli
Senobebi 50 da meti adgiliT.
4. xazobrivi da energetikuli sainJinro nagebobebi:
• rkinigzis da metropolitenis axali mSeneblobebi;
• yvela saxis milsadenebis axali mSenebloba. wyalsadenebi,
gazsadenebi, navTobsadenebi, saniaRvreebi, sakanalizacio
koleqtorebi, gamwmendi nagebobebi;
• sabagiro gzebi da kiduli xidebi;
• maRali Zabvis eleqtrogadamcemi xazebi (35 kv da meti Zabvis)
da qvesadgurebi (110 kv da meti Zabvis);
• wyalsacavebi da samelioracio sistemebi;
• hidro da Tboeleqtrosadgurebi, simZlavriT _ aTasi
kilovati da meti.
saxelmwifo eqspertizis sakiTxi metad problematuria. ukmayofilebas iwvevs is, rom saxelmwifo eqspertizas atarebs mxolod erTi subieqti _ S.p.s `samSeneblo proeqtebis saxelmwifo eqspertizis mTavari sammarTvelo~, romelic warmoadgens Cveulebriv iuridiul pirs _ mewarme subieqts, romelic sxva kerZo kompaniebisagan arafriT gansxvavdeba. is faqti, rom igi Seqmnilia saxelmwifos 100%-ani wilobrivi monawileobiT, ar cvlis am organizaciis pasuxismgeblobis xarisxs da ar iZleva mis mier Catarebuli eqspertizis saimedoobis garantias. igi erT-erTi kerZo kompaniaa, romelsac monopoliuri mdgomareoba ukavia samSeneblo bazarze. misi arseboba ganpirobebulia sabWoTa tradiciebiT, rodesac mTlianad saxelmwifos mier kontroldeboda mTeli bazari da misive organoebis saSualebiT atarebda saxelmwifo eqspertizasac. sabazro ekonomikis principebidan gamomdinare reforma unda Seexos am sferosac da eqspertizis Catarebis ufleba unda mieceT licenzirebul kompaniebs, miuxedavad imisa, Tu visi wilobrivi monawileobiT iqneba igi Seqmnili.
17
yuradReba unda mieqces calke saxelmwifo eqspertizis Catarebis
tarifebs, romelic sakmaod Zviria (saproeqto dokumentaciis Sedgenis
Rirebulebis Sesabamisad procentulad).
ramdenadac erTi subieqti dominirebs bazarze, momsaxurebis tarifebsac TviTon adgens. piri xdeba iZulebuli mas daeTanxmos, radganac arCevani ararsebobs (xelovnurad). realurad gamoiricxeba yovelgvari molaparakeba, momsaxurebis fasis SeTanxmebiT dadgena da kerZo samarTlis fuZemdebluri principi _ subieqtebs Soris xelSekrulebis konsensusis gziT dadeba. piri, ramdenadac es misTvis arasasurveli iyos, iZulebulia mxolod miuerTdes Sps `samSeneblo proeqtebis saxelmwifo eqspertizis mTavari sammarTvelo~-s mier dadgenil saxelSekrulebo pirobebs (fasi, vadebi, ufleba-movaleobebi da a.S.). rodesac sxva kompaniebsac miecemaT saxelmwifo eqspertizis Catarebis ufleba, TavisTavad gaCndeba konkurencia, arCevanis SesaZlebloba, momsaxurebis vadisa da fasis SeTanxmebiT gansazRvra, rac mSeneblobis process da zogadad qveynis ekonomikur ganviTarebasac mniSvnelovnad xels Seuwyobs.
amasTan, miuRebelia TviT saxelwodeba `saxelmwifo eqspertiza~. ras niSnavs am dasaxelebaSi termin `saxelmwifos~ CarTva, iRebs ki saxelmwifo raime valdebulebas an pasuxismgeblobas, Tu e.w. saxelmwifo eqspertiza gavlili proeqti, romelzedac dadebiTi daskvna (rekomendacia) gaica SemdgomSi aramdgradi aRmoCndeba? Tu kanonmdeblobis analizidan gamovalT, ara! Sps `samSeneblo proeqtebis saxelmwifo eqspertizis mTavari sammmarTvelo~ aris samewarmeo sazogadoeba, romlis pasuxismgebloba SemoisazRvreba mxolod misi qonebiT. misi mepaie (mocemul SemTxvevaSi _ saxelmwifo) ar agebs pasuxs sazogadoebis valdebulebebze. amdenad, yovlad miuRebeli da dausabuTebelia `saxelmwifo eqspertizis~ gamoyeneba, miT ufro misi sakanonmdeblo doneze ganmtkiceba.
SesaZlebelia savaldebulo eqspertizis saerTod gauqmeba. Tuki savaldebulo eqspertiza darCeba, maSin mkacrad da dasabuTebulad unda ganisazRvros savaldebulo eqspertizis Catarebis SemTxvevebi. kategoriulad unda gamoiricxos savaldebulo eqspertiza asaSenebeli obieqtis Rirebulebis mixedviT. eqspertiza savaldebulo SeiZleba iyos mxolod obieqtis daniSnulebis (mag., samxedro, qimiuri daniSnulebis da a.S.) mixedviT.
eqspertiza ar unda utardebodes proeqtis arqiteqturul nawils, ramdenadac arqiteqturuli saqmianoba warmoadgens SemoqmedebiT saqmianobas, Sesabamisad arqiteqtori Tavisufali unda iyos Tavis SemoqmedebiT saqmianobaSi. sxva SemTxvevaa, rodesac ama Tu im qalaqSi, raionSi arsebobs ganviTarebis konkretuli gegma, romelic garkveul SezRudvebs awesebs, romelsac unda Seesabamebodes asaSenebeli obieqtis iersaxe, mag., TbilisSi aglaZis quCis ganaSenianeba unda iyos renesansis epoqis Sesabamisi, xolo wereTlis gamzirze unda ganTavsdes klasikuri stilis Senoba-nagebobebi. eqspertiza unda Catardes proeqtis teqnikur nawilTan dakavSirebiT.
damkveTis surviliT eqspertiza utardeba im mSeneblobis proeqtebs,
romlebic ar eqvemdebareba saxelmwifo kompleqsur eqspertizas. aseT
eqspertizas atareben damoukidebeli saeqsperto organizaciebi
damkveTTan gaformebuli xelSekrulebis safuZvelze. mSeneblobis
proeqts, dadebiTi saeqsperto daskvnis safuZvelze amtkicebs damkveTi9.
9 saxelmwifo da avtonomiuri respublikebis biujetebiT gaTvaliswinebuli, agreTve
saxelmwifo mniSvnelobis obieqtebis proeqtebs, romelTa saxarjTaRricxvo
Rirebuleba 1 mln lars aRemateba, amtkicebs damkveTi ekonomikuri ganviTarebis
saministros TanxmobiT.
18
mSeneblobis nebarTva
fizikur an iuridiul pirs, an sxva organizebul warmonaqmns
(SemdgomSi „piri’’), romelic apirebs raime obieqtis mSeneblobas,
esaWiroeba saxelmwifo organos mier gacemuli mSeneblobis nebarTva.
mSeneblobis nebarTvis miReba savaldebuloa nebismier SemTxvevaSi,
Tundac piri obieqts aSenebdes individualuri sargeblobisTvis.
kanoniT gansazRvrulia calkeuli saxis samSeneblo samuSaoebi,
romlebic ar saWiroeben mSeneblobis nebarTvas, Tumca isini
xorcieldeba adgilobrivi mmarTvelobis arqiteqturis samsaxurTan10
SeTanxmebuli saproeqto dokumentaciis safuZvelze, romlis
Sesabamisobaze zedamxedvelobas axorcielebs adgilobrivi
mmarTvelobis organos arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze
saxelmwifo zedamxedvelobis inspeqcia (arqmSeninspeqcia).
mSeneblobis nebarTva ar gaicema Semdeg saqmianobebze:
a) sakarmidamo miwis nakveTze ganTavsebul damxmare sameurneo
saTavsos mowyobaze;
b) mcire arqiteqturuli formebis (kioski, saCrdilobeli,
sayvavile, bosketi da sxva), mozardTa Ria sportuli da saTamaSo
moednebisa da Ria avtosadgomebis mowyobaze;
g) sanaxaobiTi RonisZiebebis, saxalxo dResaswaulebisa da
bazroba-gamofenebisTvis saWiro droebiTi Senoba-nagebobis mowyobaze;
d) sareklamo konstruqciis mowyobaze, romlis firniSis
farTobi ar aRemateba 27 kv. metrs;
e) Senoba-nagebobis, maT Soris, fasadis, yvela saxis saremonto
samuSaoebis ganxorcielebaze, arsebuli gabaritebis farglebSi;
v) xazobrivi nagebobebisa da sxva sakomunikacio qselebis
saremonto samuSaoebis ganxorcielebaze.
sanebarTvo saxeebi da gamcemi organoebi
mSeneblobis nebarTva gaicema obieqtis:
• mSeneblobaze;
• rekonstruqciaze11;
• demontaJze12.
obieqtis demontaJi ar eqvemdebareba nebarTvis miRebas, Tu:
1. demontaJi gaTvaliswinebulia SeTanxmebuli saproeqto
dokumentaciiT da gacemulia mSeneblobis nebarTva;
10 mSeneblobis nebarTvis gamcemi adgilobrivi mmarTvelobis organos saxelwodeba
aris sxvadasxva raionebisa Tu qalaqebis mixedviT. amrigad, Cvens mier gamoyenebuli
saxelwodeba `arqiteqturis samsaxuri” aris zogadi aRniSvna zemoaRniSnuli
uflebamosilebis matarebeli samsaxurisa da ar emTxveva romelime konkretuli
raionisa Tu qalaqis Sesabamisi samsaxuris saxelwodebas. magaliTad Tbilisis
SemTxvevaSi _ meriis urbanuli dagegmarebis saqalaqo samsaxuri. 11 gadakeTeba; 12 dangreva, moxsna, aReba, likvidacia;
19
2. arsebobs demontaJis Taobaze arqiteqturul-samSeneblo
inspeqciis Sesabamisi samsaxuris dadgenileba, sasamarTlos
gadawyvetileba da maT safuZvelze SeTanxmebuli saproeqto
dokumentacia.
mSeneblobis nebarTvas gascemen Semdegi organoebi:
1. mSeneblobis nebarTva (garda gansakuTrebuli mniSvnelobis
obieqtebis mSeneblobis nebarTvisa) – adgilobrivi mmarTvelobis
arqiteqturis samsaxuri;
2. gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebis mSeneblobis nebarTva –
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministro, xolo
TbilisSi meriis arqiteqturis saqalaqo samsaxuri.
gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebis CamonaTvali13, romelTa
mSenebloba saWiroebs nebarTvas da am nebarTvebis gamcemi organoebi
mocemulia cxrilSi:
# sanebarTvo saxeebi gamcemi organo
1 magistraluri navTobsadeni, gazsadeni da
wyalsadeni
ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
2 navTobisa da Txevadi airis terminalebi ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
3
saerTaSoriso da Sidasaxelmwifoebrivi
mniSvnelobis saavtomobilo gzebi, rkinigza
da masze ganTavsebuli xidi, gvirabi,
gzagamtari
ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
4 maRali Zabvis eleqtrogadamcemi xazi (35
kvt da meti) da qvesadguri (110 kvt da meti)
ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
5 hidroeleqtrosadguri (2 mgvt da meti) da
Tboeleqtrosadguri (10 mgvt da meti)
ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
6 metropoliteni ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
7 saxelmwifo mniSvnelobis teleanZa, 12
metrze meti simaRlis kavSirgabmulobis
anZa da telekoSki
ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
8 wyalsacavi (100 000 kub. metri da meti) ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
9 regionaluri da saqalaqo gamwmendi
nagebobebi (20 000 kub. metri dRe-RameSi da
meti)
ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
10 sawarmo, romelic iyenebs radioaqtiur an/da
mwvave toqsikur nivTierebebs
ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
13 saqarTvelos kanoni `mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb~, me-4 muxli.
20
11
saxelmwifo mniSvnelobis aerovagzlis,
aeroportis, rkinigzis vagzlis, sazRvao
vagzlisa da sazRvao portis Senoba-
nagebobebi
ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
12
qveynis uSiSroebis uzrunvelyofisTvis
saWiro specialuri Senoba-nageboba
(samrewvelo, samecniero-sakonstruqtoro,
samxedro, sasjelaRsrulebis, sabaJo,
sasazRvro daniSnulebis da sxva) Sesabamisi
uwyebis moTxovnis safuZvelze
ekonomikuri ganviTarebis
saministros nebarTvebis
samsaxuri
13
sportuli Senoba-nagebobebi: Ria _ 10 000-
adgiliani da 10 000-ze met adgiliani,
daxuruli _ 1000-adgiliani da 1000-ze met
adgiliani
regionebSi _ ekonomikuri
ganviTarebis saministros
nebarTvebis samsaxuri;
TbilisSi _ meriis
arqiteqturis saqalaqo
samsaxuri
14
ucxo qveynebis warmomadgenlobaTa Senoba-
nagebobebi da maTi kompleqsi (saelCo,
sakonsulo, misia, warmomadgenloba,
kulturis centri)
regionebSi _ ekonomikuri
ganviTarebis saministros
nebarTvebis samsaxuri;
TbilisSi _ meriis
arqiteqturis saqalaqo
samsaxuri
15
qveynis sakanonmdeblo da aRmasrulebeli
xelisuflebis administraciuli Senoba-
nagebobebi
regionebSi _ ekonomikuri
ganviTarebis saministros
nebarTvebis samsaxuri;
TbilisSi _ meriis
arqiteqturis saqalaqo
samsaxuri
16
yvela saxis Teatris, sakoncerto da
samayureblo daniSnulebis 500-adgiliani
da 500-ze met adgiliani Senoba –nagebobebi
regionebSi _ ekonomikuri
ganviTarebis saministros
nebarTvebis samsaxuri;
TbilisSi _ meriis
arqiteqturis saqalaqo
samsaxuri
17
saxelmwifo biblioTekis, arqivisa da
muzeumis Senoba-nagebobebi 500 000 erTeulze
meti an/da 50 000 eqsponatze meti
regionebSi _ ekonomikuri
ganviTarebis saministros
nebarTvebis samsaxuri;
TbilisSi _ meriis
arqiteqturis saqalaqo
samsaxuri
18
umaRlesi saswavleblisa da universitetis
Senoba-nagebobebi an/da maTi kompleqsi 2000
da met studentze
regionebSi _ ekonomikuri
ganviTarebis saministros
nebarTvebis samsaxuri;
TbilisSi _ meriis
arqiteqturis saqalaqo
samsaxuri
19
sastumros, sanatoriumisa da samedicino
dawesebulebis Senoba-nagebobebi an/da maTi
kompleqsi 300-adgiliani da 300-ze met
adgiliani
regionebSi _ ekonomikuri
ganviTarebis saministros
nebarTvebis samsaxuri;
TbilisSi _ meriis
arqiteqturis saqalaqo
samsaxuri
21
mSeneblobis nebarTva gaicema saproeqto dokumentaciiT gansazRvruli
mSeneblobis dasrulebisTvis saWiro vadiT.
Tu Senoba-nagebobis mSenebloba ar dasrulda mSeneblobis nebarTviT
dadgenil vadaSi, damkveTi valdebulia, nebarTvis vadis
gasagrZeleblad mimarTos mSeneblobis nebarTvis gamcem organos.
vadis gagrZelebis Taobaze saqmis ganxilva warmoebs sajaro
administraciuli warmoebis wesiT.
saproeqto dokumentaciaSi iseTi cvlilebebis Setana, romlebic iwvevs
arqiteqturul-gegmarebiTi davalebisa da konstruqciuli gadawyvetis
Secvlas, saWiroebs mSeneblobis axal nebarTvas.
dasaSvebia mSeneblobis nebarTvis sxva pirisTvis gadacema, rodesac
xdeba mSenebare obieqtis gasxviseba.
mosakreblebi
gansakuTrebuli mniSvnelobis obieqtebis mSeneblobis nebarTvaze
mosakrebeli gansazRvrulia `salicenzio da sanebarTvo mosakreblebis
Sesaxeb~ kanoniT. mosakreblebi dawesebulia obieqtis Rirebulebis
Sesabamisad. aRniSnuli ganakveTebia:
• 500 aTas laramde Rirebulebis obieqti _ 1000 lars + obieqtis
Rirebulebis 0.5%;
• 500 aTasidan 1 milion laramde Rirebulebis obieqti _ 8000
lari.;
• 1-dan 3 milion laramde Rirebulebis obieqti _ 14000 lari;
• 3-dan 5 milion laramde Rirebulebis obieqti _ 19000 lari;
• 5-dan 10 milion laramde Rirebulebis obieqti _ 24000 lari;
• 10 milioni da meti laris Rirebulebis obieqti _ 24000 +
obieqtis Rirebulebis 0.01%.
adgilobrivi mmarTvelobis arqiteqturis samsaxuris mier gasacem
mSeneblobis nebarTvebze mosakrebels gansazRvravs Sesamabisi raionis
(qalaqis) sakrebulo. mosakreblis odenobis zogadi farglebi
gansazRvrulia `adgilobrivi mosakreblebis Sesaxeb~ kanoniT, romlis
mixedviTac `mosakreblis odenoba asaSenebeli obieqtis proeqtiT
gaTvaliswinebuli ganaSenianebis farTis TiToeuli kvadratuli
metrisaTvis ar unda aRematebodes 1 lars, xolo sakurorto zonaSi
samrewvelo obieqtis mSeneblobisaTvis _ 5 lars~.
TbilisSi sakrebulos mier dadgenilia mosakreblebis Semdegi
ganakveTebi: I zona – 1 lari, II da III zona _ 50 TeTri. zonebis
dadgenis Sesaxeb ix. danarTi 1.
sanebarTvo mosakreblis gadaxda SesaZlebelia specialur sabanko
angariSze rogorc naRdi, ise unaRdo angariSsworebiT.
zedmetad gadaxdili Tanxa ubrundeba nebarTvis maZiebels.
22
sanebarTvo pirobebi
mSeneblobis nebarTvis misaRebad nebarTvis maZiebelma (damkveTma)
nebarTvis gamcem samsaxurs unda warudginos gancxadeba, sadac
aRniSnuli iqneba:
• nebarTvis gamcemi organos dasaxeleba, romelsac mimarTavs
ganmcxadebeli;
• ganmcxadeblis vinaoba da misamarTi:
fizikuri pirisTvis – dabadebis adgili da TariRi, samuSao
da sacxovrebeli adgilebis misamarTebi; individualuri
mewarmisTvis – samewarmeo reestrSi registraciis Sesaxeb
monacemebi;
iuridiuli pirisTvis – samewarmeo reestrSi registraciis
Sesaxeb monacemebi;
sxva organizaciuli warmonaqmnisTvis (mag., amxanagoba) _
saxelwodeba, misamarTi, wevrebi, xelmZRvaneli piri.
• moTxovna mSeneblobis nebarTvis miRebis Sesaxeb;
• gancxadebaze TandarTuli sabuTebis nusxa;
• gancxadebis wardgenis TariRi da ganmcxadeblis xelmowera.
gancxadebas unda daerTos:
• sanebarTvo mosakreblis gadaxdis damadasturebeli sabuTi;
• warmomadgenlis mier gancxadebis Setanis SemTxvevaSi saTanado
wesiT gaformebuli rwmunebuleba;
• adgilobrivi mmarTvelobis organos arqiteqturis samsaxurTan
SeTanxmebuli arqteqturuli proeqti (sam egzemplarad);
• saproeqto dokumentacia (sam egzemplarad), maT Soris:
a) arqiteqturul-gegmarebiTi davaleba;
b) davaleba daproeqtebaze (damkveTsa da licenzirebul
organizacias Soris dadebuli xelSekruleba daproeqtebaze);
g) miwis nakveTis sakadastro dokumentacia14;
d) sainJinro geologiuri daskvna da topografiuli safuZveli15;
e) garemosdacviTi nebarTva16;
v) SeTanxmebuli teqnikuri pirobebi;
z) mSeneblobis organizebis proeqti;
T) saTanado saeqsperto daskvna17;
14 sakadastro dokumentacias gascems sajaro reestris erovnuli saagento (yofili
miwis marTvis departamenti); 15 sainJinro-geologiuri daskvna warmoadgens dokuments, romelic adasturebs, rom
mocemul teritoriaze dasaSvebia Senobis aSeneba. mas gascems sainJinro-geologiuri
saqmianobis licenziis mflobeli organizacia; 16 garemosdacviT nebarTvas gascems garemos dacvisa da bunebrivi resursebis
saministro kanonis Sesabamisad; 17 warmosadgenia mxolod kanoniT gansazRvruli savaldebuli eqspertizis
SemTxvevaSi, romelic dawvrilebiT aris aRwerili gv. 9-ze.
23
i) muSa dokumentacia;
k) cnoba (informacia) miwis nakveTze dafis ganTavsebis Sesaxeb;
(ix. sajaroobis Tavi gv. 35).
• saproeqto da samSeneblo organizaciebis licenziebisa da
Sesabamisi xelSekrulebebis aslebi;
• saTanado uwyebebis mier gacemuli sanebarTvo xasiaTis
oficialuri dokumentebi Semdegi gansakuTrebuli reJimis
teritoriebisTvis:
a) daculi teritoria (saxelmwifo nakrZali, erovnuli parki,
bunebis Zegli, aRkveTili, daculi landSapti da mravalmxrivi
gamoyenebis teritoria);
b) sasazRvro zoli da sasazRvro zona;
g) kurortebisa da sakurorto adgilebis sanitariuli dacvis
zona;
d) sanapiro zona;
e) rkinigzis, saavtomobilo gzis, magistraluri milsadenebisa da
maRali Zabvis eleqtrogadamcemi xazis gasxvisebis zonebi;
v) saTave nagebobebis, radiaciuli da sxva narCenebis samarxebis
wyalsacavebisa da sxva obieqtebis sanitariuli zonebi;
z) bunebrivi da istoriul-kulturuli memkvidreobis uZravi
Zeglebis teritoriebi (dasaxlebebi) da `kulturuli
memkvidreobis dacvis Sesaxeb~ saqarTvelos kanoniT
gansazRvruli damcavi zonebis sistemaSi Semavali zonebi.
nebarTvis misaRebad saWiro damatebiTi pirobebi ganisazRvreba
mxolod kanoniT an kanonis safuZvelze adgilobrivi
TviTmmarTvelobis (mmarTvelobis) warmomadgenlobiTi organos
gadawyvetilebiT.
mSeneblobis nebarTvis gareSe aSenebuli obieqti eqvemdebareba
demontaJs mflobelis xarjiT. dauSvebelia aseTi obieqtis
eqspluataciaSi miReba.
am kanonis naklad SeiZleba CaiTvalos sanebarTvo pirobebis simravle. mag.: garemosdacviTi nebarTva warmoadgens erT-erT pirobas mSeneblobis nebarTvis misaRebad. realurad, asaSenebeli obieqtis proeqtis SeTanxmebisas, garemosdacviTi nebarTvis miReba saWiroa mxolod im SemTxvevaSi, Tu mSenebloba dagegmilia gansakuTrebuli reJimis teritoriaze.
24
mSeneblobis nebarTvis gacemis wesi
mSeneblobis nebarTva gaicema sajaro administraciuli warmoebis
wesiT. administraciuli warmoeba iwyeba gancxadebisa da masze
TandarTuli sabuTebis SetaniT.
nebarTvis gamcemi organo gancxadebis registraciidan 3 dRis vadaSi
amowmebs akmayofilebs Tu ara wardgenili gancxadeba da masze
TandarTuli masalebi dadgenil moTxovnebs. ganacxadis xarvezi unda
dadgindes am vadaSi. Sesabamisobis Semowmebisas gamovlindeba Semdegi
garemoebebi:
1. gancxadeba an masze darTuli masalebi xom ar aris warmodgenili
ucxo enaze.
2. vadis gagrZelebis aucilebloba. vadis 3 Tvemde gagrZeleba aris
maqsimumi (romelSic mieTvleba erTTviani vadac). vadis
gagrZelebis gadawyvetileba (administraciuli aqti) unda
Seicavdes dasabuTebas, Tu ratom gaxda aucilebeli vadis
gagrZeleba da igi miiReba ara ugvianes 7 dRisa gancxadebis
registraciidan. vadis gagrZelebis Sesaxeb ara ugvianes momdevno
dRes unda ecnobos maZiebels.
3. Tu dadgenili dokumentebi ar iqna srulad wardgenili, maSin
nebarTvis gamcemma organom unda mosTxovos ganmcxadebels
waradginos aucilebeli dokumentebi da ganusazRvros maTi
wardgenis vada, romelic ar unda iyos 5 dReze naklebi.
dokumentebis warmosadgenad gansazRvruli vada unda iyos
gonivruli. moTxovnaSi konkretulad unda mieTiTos Tu ra
dokumenti an informacia unda warmoadginos maZiebelma. Tu am
vadaSi ar iqna wardgenili dokumentebi, nebarTvis gamcem organos
ufleba aqvs ganmcxadeblis moTxovniT mxolod erTxel, ara
umetes 15 dRiT damatebiT gaagrZelos dokumentebis warmodgenis
vada.
damatebiT moTxovnili dokumentebis warudgenloba iwvevs nebarTvis
moTxovnis Sesaxeb gancxadebis ganuxilvelad datovebas.
gancxadebisa da masze TandarTuli masalebis Sesabamisobis
dadgenidan momdevno 3 dRis ganmavlobaSi unda gamoqveyndes cnoba
sajaro gacnobisaTvis dokumentebis wardgenis Sesaxeb. cnobaSi
unda mieTiTos:
nebarTvis gamcemi organo, romelSic mimdinareobs
administraciuli warmoeba da misi misamarTi;
nebarTvis moTxovniT wardgenili gancxadebis mokle
Sinaarsi;
nebarTvis gacemis an gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb
administraciuli aqtis gamocemis vada;
nebismieri piris mier sakuTari mosazrebis wardgebis vada;
nebismieri piris ufleba, rom mas mosazrebis wardgenisas
SeuZlia ar daasaxelos Tavisi vinaoba;
cnobis gamoqveynebis TariRi.
25
sajaro gacnobisaTvis dokumentebis wardgenis Sesaxeb cnoba unda
gamoqveyndes nebarTvis gamcemi organos oficialur beWdviT organoSi.
Tu nebarTvis gamcem organos ara aqvs oficialuri beWdviTi organo,
maSin cnoba qveyndeba im beWdviT organoSi, romelic vrceldeba
nebarTvis gamcemi organos samoqmedo teritoriaze da gamoicema
kviraSi erTxel mainc. cnobis beWdviT organoSi gamoqveynebis
SeuZleblobisas, nebarTvis gamcemi organo valdebulia, sul mcire,
cnoba ganaTavsos samsaxuris oficialur dafaze (e.w. stendze), sadac
nebismier pirs eqneba SesaZlebloba daubrkoleblad gaecnos mas.
sajaro gacnobisaTvis dokumentebis wardgenis Sesaxeb cnobis
gamoqveynebidan 20 dRis vadaSi nebismier pirs ufleba aqvs nebarTvis
gamcem organoSi gaecnos nebarTvis maZieblis mier warmodgenil
dokumentebsa da sxva dainteresebuli pirebis mosazrebebs, aseve
saqmeSi arsebul sxva masalas, gaakeTos amonawerebi, sakuTari xarjiT
gadaiRos aslebi, waradginos sakuTari mosazreba werilobiT, saqmis
zepir mosmenaze ki, zepiradac SeuZlia gamoxatos mosazreba.
mosazrebis wardgena SeuZlia ara mxolod ganmcxadebels, aramed sxva
nebismier pirsac, romelsac SeuZlia ar daasaxelos Tavisi vinaoba.
mosazrebis wardgena SeuZlia nebismier pirs, romelic SesaZlebelia
darCes anonimurad.
ganmcxadebels an/da mis warmomadgenels ufleba aqvs daeswros
administraciul warmoebas. nebarTvis gamcemi valdebulia moiwvios
isini zepir mosmenaze.
mosazrebis warmodgenis vadis gasvlidan 5 dRis vadaSi imarTeba saqmis
zepiri mosmena. zepiri mosmenis gamarTvis Sesaxeb maZiebels da aseve
sxva dainteresebul pirebs (mezoblebs) unda ecnobos zepiri mosmenis
sxdomis gamarTvamde 7 dRiT adre mainc da mowveul iqnes zepir
mosmenaSi monawileobis misaRebad. mosawvev uwyebaSi unda mieTiTos
administraciuli organos uflebamosileba _ saqme ganixilos da
gadawyvitos dainteresebuli mxaris monawileobis gareSec.
Tu dainteresebul mxareTa ricxvi aRemateba 50-s, maSin
administraciuli organo uflebamosilia dainteresebuli mxareebi
zepir mosmenaSi monawileobis misaRebad moiwvios oficialur beWdviT
organoSi cnobis gamoqveynebis meSveobiT. cnobaSi unda mieTiTos
sakiTxi, romlis Taobazedac unda moewyos zepiri mosmena,
administraciuli organos dasaxeleba, romelic awyobs mosmenas,
administraciuli warmoebis dawyebis safuZveli, zepiri mosmenis dro
da adgili.
nebarTvis gamcemi organo valdebulia ganumartos ganmcxadebels misi
uflebebi da movaleobebi, gaacnos gancxadebis ganxilvis wesi da vada,
miuTiTos gancxadebaSi daSvebuli Secdomis Sesaxeb.
zepiri mosmenis sxdoma sajaroa da maZieblisa da sxva dainteresebuli
piris garda, nebismier pirs aqvs ufleba daeswros mas, Tumca sxdomaze
26
gamosvlis uflebiT sargebloben maZiebeli da dainteresebuli piri.
sxdomaze dgeba oqmi, sadac aRiniSneba saqmis mimdinareoba, ganxilvis
dro da adgili, sxdomaze monawile mxareebi, eqspertebisa da mowmeebis
vinaoba (aseTis arsebobis SemTxvevaSi), gansaxilveli sakiTxis mokle
aRwera. oqms xels awers sxdomis Tavmjdomare da mdivani.
gadawyvetileba nebarTvis gacemis an gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb
miiReba individualuri administraciuli aqtis (brZanebis) saxiT
gancxadebis dadgenil moTxovnebTan Sesabamisobis Semowmebidan 1 Tvis
vadaSi (zepiri mosmenis gamarTvidan 10 dRis vadaSi). brZaneba ZalaSi
Sedis ganmcxadeblisaTvis gadacemis an gamoqveynebis dRes.
mSeneblobis nebarTvis gacemis an gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb
administraciuli aqti aucileblad unda gamoqveyndes.
mSeneblobis nebarTva (sanebarTvo mowmoba) da damowmebuli saproeqto
dokumentaciis erTi kompleqti nebarTvis gamcemi organos mier
gadaecema damkveTs administraciuli aqtis gamocemidan 3 dRis vadaSi.
amave vadaSi meore egzemplari gadaecema arqmSeninspeqcias,
mSeneblobaze saxelmwifo obieqtis zedamxedvelobis obieqtis
ganxorcielebis mizniT.
informacia nebarTvis gacemis an gacemaze uaris Tqmis Sesaxeb unda
gamoqveyndes administraciuli aqtis gamocemidan 10 dRis vadaSi
oficialur beWdviT organo _ `saqarTvelos sakanonmdeblo macneSi~.
administraciuli warmoebis dadgenili vadis darRveva CaiTvleba
nebarTvis gacemaze uaris Tqmad, romlis gasaCivrebac SesaZlebelia.
administraciuli warmoebisas darRveuli anu gaSvebuli vadis aRdgena
SesaZlebelia, Tu vadis gaSveba moxda sapatio garemoebebis
arsebobisas, rogoricaa dauZleveli Zala (miwisZvra, wyaldidoba da
a.S.), nebarTvis maZieblis avadmyofoba an sxva sapatio mizezi da
nebarTvis gamcemi organos brali. gaSvebuli vadis aRdgenisaTvis
nebarTvis maZiebelma werilobiTi gancxadebiT unda mimarTos sapatio
garemoebebis aRmofxvridan ara ugvianes 15 dReSi da unda
daadasturos sapatio garemoebebis arseboba gancxadebaze
avadmyofobis cnobis darTviT da sxva. nebarTvis gamcemi organo
gaSvebuli vadis aRdgenis gancxadebas ganixilavs 5 dRis vadaSi da
iRebs erT-erT Semdeg gadawyvetilebas (administraciuli aqtis
formiT): vadis aRdgenis an vadis aRdgenis dauSveblobis Sesaxeb.
27
sajaro administraciuli warmoeba
s q e m a
gancxadebis registracia
miRebisTanave
gancxadebisa da masze TandarTuli
masalebis wardgena nebarTvis gamcem
organoSi
nebarTvis maZieblis mier wardgenili
dokumentebis Sesabamisobis Semowmeba
dadgenil moTxovnebTan
gancxadebis registraciidan 3 dReSi
vadis ara umetes 3 Tvemde
gagrZelebis Sesaxeb dasabuTebuli
gadawyvetilebis miReba
gancxadebis registraciidan 7 dRis
vadaSi.
dokumentebis an informaciis
arasrulad wardgenisas nebarTvis
maZieblisaTvis maT warsadgenad vadis
(aranakleb 5 dRis) gansazRvra
nebarTvis maZieblis TxovniT mxolod
erTxel damatebiT, ara umetes 15
dRiT moTxovnili dokumentebis an
informaciis wardgenis vadis
gagrZeleba
nebarTvis Taobaze wardgenili
masalebis sajaro gacnobisaTvis
cnobis gamoqveyneba
Sesabamisobis dadgenidan 3 dReSi
28
kanonmdeblobiT gaTvaliswinebulia mSeneblobis warmoebis nebarTvis arseboba. igi winaaRmdegobaSi modis `samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanonTan _ dauSvebelia nebarTvis SemoReba iseT saqmianobaze, romelic ar aris gaTvaliswinebuli `samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanoniT18. mSeneblobis warmoebis nebarTvaze mosakrebelic ar aris gansazRvruli da arc adgilobrivi organoebs aqvT igi SemoRebuli Sesabamis qalaqebsa da raionebSi. aRniSnulidan gamomdinare mSeneblobis warmoebis nebarTva aris ukanono.
18 `samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~
kanonis me-4 muxlis pirveli punqti.
sanebarTvo mowmobis gacema
nebarTvis gacemis Sesaxeb
gadawyvetilebis miRebidan 3 dRis
vadaSi
gadawyvetilebis miReba nebarTvis
gacemis an mis gacemaze uaris Tqmis
Sesaxeb
gancxadebis dadgenil moTxovnebTan
Sesabamisobis dadgenidan erT TveSi
zepiri mosmenidan 10 dReSi
zepiri mosmena
mosazrebebis wardgenis vadis
gasvlidan 5 dReSi
nebarTvis misaRebad warmodgenili
dokumentebis gacnoba da sakuTari
mosazrebis wardgena nebismieri
dainteresebuli piris mier
sajaro gacnobisaTvis dokumentebis
wardgenis Sesaxeb cnobis
gamoqveynebidan 20 dRis vadaSi
zepiri mosmenis daniSvna
maZiebels ecnobeba saqmis zepiri
mosmenis Sesaxeb mis gamarTvamde 7
dRiT adre mainc
29
samSeneblo samuSaoebis SeCereba
arqmSeninspeqcias ufleba aqvs SeaCeros samSeneblo samuSaoebi
mTlianad an nawilobriv, risi safuZvelic SeiZleba iyos:
• samSeneblo normebis, wesebis, standartebisa da saxelSekrulebo
valdebulebebis uxeSi darRveva;
• fors-maJoruli garemoebebi (dauZleveli Zala).
arqmSeninspeqcias ufleba aqvs SeaCeros mSeneblobis procesi. samarTlebrivad mSeneblobis SeCereba aris mSeneblobis nebarTvis gacemis Sesaxeb administraciuli aqtis – brZanebis SeCereba. aRniSnuli ufleba aqvs mSeneblobis nebarTvis gamcems an mis zemdgom organos, gansazRvrul SemTxvevaSi sasamarTlos. arqmSeninspeqcia ar aris mSeneblobis nebarTvis gamcemi da arc misi zemdgomi organo, Sesabamisad sruliad ukanonoa arqmSeninspeqciis mier mSeneblobis SeCereba. kanonmdeblobaSi darCenili es debuleba, rac arqmSeninspeqcias aZlevs mSeneblobis SeCerebis uflebas, gamoxatulebaa im epoqisa, rodesac arsebobda mSeneblobis warmoebis nebarTva. mSeneblobis warmoebis nebarTvas gascemda arqmSeninspeqcia da maSin misi (mSeneblobis) SeCereba savsebiT kanonzomieri iyo. mSeneblobis warmoebis nebarTva ar aris moqmedi, xolo arqmSeninspeqciis uflebebi ar iqna misadagebuli (SesabamisobaSi moyvanili) cvlilebebis Sedegad arsebul realobasTan.
Senoba_nagebobebis eqspluataciaSi miRebis wesi
mas Semdeg, rac dasruldeba proeqtiT gaTvaliswinebuli samSeneblo-
samontaJo samuSaoebi, damkveTma an menardem ganacxadi unda gaakeTos
mSeneblobadasrulebuli obieqtis eqspluataciaSi miRebis Sesaxeb.
eqspluataciaSi miuRebeli obieqtis funqcionireba dauSvebelia.
sawarmoo daniSnulebis obieqtebis eqspluataciaSi misaRebad wardgena
SeiZleba mxolod im SemTxvevaSi, Tu damTavrebulia samSeneblo-
samontaJo samuSaoebi mTlianad obieqtisaTvis an proeqtiT
gansazRvruli dasaSvebi kompleqsisaTvis.
samoqalaqo daniSnulebis obieqtebis, eqspluataciaSi misaRebad
wardgena SeiZleba mxolod maSin, Tu damTavrebulia samSeneblo-
samontaJo samuSaoebi, romlebic gaTvaliswinebulia saproeqto
dokumentaciiT.
sacxovrebeli saxlebis eqspluataciaSi misaRebad wardgena dasaSvebia
obieqtebis mzadyofnis I, II da III etapebze:
• mzadyofnis I etapi _ damTavrebulia samSeneblo-samontaJo
samuSaoebi Senobis saerTo moxmarebis yvela saTavsoSi (lifti,
kibis ujredi, nagavsadeni, saSrobi), miwisqveSa da miwis zeda
komunikaciebis mowyoba, keTilmowyoba da gamwvaneba, Senobis
fasadebi, Senobis SigniT damontaJebulia yvela komunikaciis
dgarebi, Casmulia binaSi Sesasvleli kari da gare fanjrebi;
30
• mzadyofnis II etapi _ garda zemo punqtSi mocemuli
samuSaoebisa, damTavrebulia tixrebis mowyoba, kedlebis
galesva, iatakze Tbosaizolacio fenis mowyoba da xsnariT
moWimva. darCenilia samRebro samuSaoebi eleqtro da
santeqnikuri mowyobilobebis montaJi;
• mzadyofnis III etapi (`gasaRebis qveS~) _ damTavrebulia yvela
samSeneblo samontaJo samuSaoebi.
damkveTi (menaSene) mSeneblobadamTavrebuli Senobebisa da nagebobebis
eqspluataciaSi miRebaze ganacxads waradgens Semdegi kategoriis
obieqtebze Semdeg saxelmwifo organoebSi:
I kategoria _ saqarTvelos saxelmwifo biujetiT da saqarTvelos sxva
qveynebTan da saerTaSoriso xelSekrulebiT gaTvaliswinebuli
obieqtebi, romelTa Rirebuleba aRemateba 2 mln. aSS dolaris
ekvivalents erovnul valutaSi _ ekonomikuri ganviTarebis
saministro;
II kategoria _ sawarmoo, sabinao da samoqalaqo daniSnulebis
obieqtebi, romelTa Rirebuleba aRemateba 0,5 mln. aSS dolaris
ekvivalents erovnul valutaSi garda I kategorias mikuTvnebuli
obieqtebisa, dafinansebis wyaros miuxedavad _ saqarTvelos
ekonomikuri ganviTarebis saministro, xolo afxazeTsa da aWaraSi
avtonomiuri respublikebis analogiuri uflebamosilebis mqone
uwyeba;
III kategoria _ sawarmoo, sabinao da samoqalaqo daniSnulebis
obieqtebi, romelTa Rirebuleba Seadgens 0,4 mln-dan 0,5 mln-mde aSS
dolaris ekvivalents erovnul valutaSi, garda I kategorias
mikuTnebuli obieqtebisa, dafinansebis wyaros miuxedavad _
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis saministros teritoriuli
organoebi, xolo afxazeTsa da aWaraSi avtonomiuri respublikebis
Sesabamisi uwyebebi, q. TbilisSi _ qalaqis meria.
IV kategoria _ sxvadasxva daniSnulebis obieqtebi, maTY Soris
sakarmidamo nakveTebze aSenebuli individualuri sacxovrebeli
saxlebi da damxmare nagebobebi, romelTa Rirebulebaa 0,4 mln-mde aSS
dolaris ekvivalenti erovnul valutaSi miuxedavad dafinansebis
wyarosa _ qalaqebisa da raionebis mmarTvelobis adgilobrivi
organoebi.
ganacxadi, romelsac damkveTi (menaSene) mimReb komisias warudgens:
• gancxadebas Senoba-nagebobis eqspluataciaSi miRebis Sesaxeb;
• saproeqto-saxarjTaRricxvo dokumentacias;
• nebarTvebs mSeneblobis ganxorcielebaze da arsebul sainJinro
komunikaciebTan mierTebaze;
• mSeneblobaze dasaqmebuli samSeneblo, samontaJo da saproeqto
organizaciebis nusxas;
• samSeneblo-samontaJo samuSaoTa warmoebis Jurnalebs;
• aqtebs faruli samuSaobis Sesrulebaze;
31
• damontaJebuli mowyobilobisa da sainJinro qselebis gamocdis
aqtebs;
• Senobebisa da nagebobebis mSeneblobisas gamoyenebuli
samSeneblo masalebis, konstruqciebis, nakeTobebis, mowyobiloba-
danadgarebis Sesabamisobis sertifikatebs da xarisxis
damadasturebel sxva dokumentebs;
• sxva damatebiT teqnikur dokumentebs, romlebic aucilebelia
obieqtis eqspluataciaSi miRebisaTvis.
obieqtis eqspluataciaSi miReba xdeba mimRebi komisiis mier. komisias
akompleqtebs organo, romelsac warudgines ganacxadi obieqtis
eqspluataciaSi miRebis Sesaxeb. es organo aseve gansazRvravs komisiis
muSaobis dawyebisa da damTavrebis vadebs.
I kategoriis yvela obieqtisTvis da II kategoriis sawarmoo
daniSnulebis obieqtebisTvis mimRebi komisia iniSneba obieqtebis
eqspluataciaSi miRebamde 2 TviT adre, xolo danarCeni kategoriis
obieqtebisTvis erTi TviT adre.
eqspluataciaSi mimRebi komisiis SemadgenlobaSi Sedian:
• arqmSenispeqciis, adgilobrivi arqiteqturuli samsaxuris,
saxanZro zedamxedvelobis, sanitariuli inspeqciis, garemos
dacvisa da bunebrivi resursebis saministros, saqarTvelos
teqnikuri zedamxedvelobisa da mSeneblobaSi sertifikaciis
sistemis organos warmomadgenlebi;
• sazogadoebrivi organizaciebis warmomadgenlebi Senoba-
nagebobis mniSvnelobidan gamomdinare;
• mmarTvelobis adgilobrivi organoebis Sesabamisi samsaxurebis
warmomadgenlebi;
• damkveTis (menaSenes) warmomadgenlebi;
• menardes da saproeqto organizaciis warmomadgenlebi;
• eqspertebi, specialobebis mixedviT Senoba-nagebobaTa
mniSvnelobidan gamomdinare;
• im saxelmwifo uwyebaTa da organizaciaTa warmomadgenlebi,
romelTa mier gacemul iqna daskvna misaRebi obieqtis Taobaze,
agreTve sxva organizaciaTa warmomadgenlebi, romelTa komisiaSi
monawileoba CaiTvleba mizanSewonilad.
saWiroebis SemTxvevaSi mimRebi komisia gadawyvetilebas iRebs samuSao
jgufis Seqmnis Sesaxeb. mimRebi komisiis sxdoma iniSneba mas Semdeg,
rac komisiis Tavmjdomares waredgineba yvela wevris, mowveuli
eqspertebisa da muSa jgufebis werilobiTi daskvnebi obieqtis
eqspluataciaSi misaRebad mzadyofnis Sesaxeb.
mimRebi komisia ixilavs wardgenil daskvnas da komisiis Tavmjdomare
komisiis wevrebis dadebiTi daskvnis safuZvelze Rebulobs
gadawyvetilebas ganacxadSi wardgenili obieqtis eqspluataciaSi
miRebis Sesaxeb. komisiis gadawyvetileba formdeba Sesabamisi aqtiT.
masSi mocemuli unda iyos Senoba-nagebobebis saerTo daxasiaTeba,
aRwera, proeqtiT gaTvaliswinebuli teqnikuri maCveneblebi. dadebiTi
32
daskvnis SemTxvevaSi aqti dasamtkiceblad waredgineba komisiis
damniSvnel organos.
aqtis ganxilva da damtkiceba unda moxdes misi wardgenidan ara
ugvianes erT TveSi. aqtis damtkicebis TariRi warmoadgens
eqspluataciaSi miRebis TariRs. damtkicebul aqts damkveTi warudgens qalaqis an raionis
arqmSeninspeqcias da sajaro reestris samsaxurs. sajaro reestrs
damtkicebuli aqti waredgineba aSenebul obieqtze sakuTrebis
uflebis mosapoveblad.
mSeneblobis procesze saxelmwifo zedamxedveloba
(amonaweri `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis
Sesaxeb~ kanonidan)
mSeneblobis procesze saxelmwifo zedamxedvelobas axorcielebs
arqmSeninspeqcia. mas ufleba aqvs: • Sevides misi kontrolisadmi daqvemdebarebul samSeneblo
obieqtebze da samSeneblo nakeTobebisa da konstruqciebis
damamzadebel sawarmoebSi19; • mosTxovos mSeneblobaSi monawileebs yvela aucilebeli
saproeqto, normatiuli da saSemsruleblo dokumentacia, da
samSeneblo masalebis xarisxis sertifikati; • gasces mSeneblobaSi monawileTaTvis da samSeneblo nakeTobebisa
da konstruqciebis damamzadebeli sawarmoebisaTvis
Sesasruleblad savaldebulo miweriloba proeqtis, samSeneblo
normebisa da wesebis, standartebisa da sxva normatiuli
dokumentaciis moTxovnebis darRvevaTa gamosworebis Sesaxeb; • SeaCeros mSenebloba, Sesabamisi uwyebis winaSe dasvas sakiTxi
samSeneblo masalebis, nakeTobebisa da konstruqciebis warmoebis,
maTi daniSnulebiT realizaciis an gamoyenebis Sesaxeb; • saWiroebis SemTxvevaSi mosTxovos mSenebel organizacias,
samSeneblo nakeTobebisa da konstruqciebis damamzadebel
sawarmos damatebiTi laboratoriuli gamocdebis, gazomvebisa da
gadaRebebis Catareba. Tu darRveva dadasturda, laboratoriuli
gamokvlevebis xarjebs gaiRebs damrRvevi, winaaRmdeg SemTxvevaSi
_ arqmSeninspeqcia; • fizikuri an iuridiuli piris, an amxanagobis mier wlis
ganmavlobaSi darRvevis ganmeorebis an damrRvevis mier jarimis
gadauxdelobis SemTxvevaSi Sesabamisi saxelmwifo organos
19 mxolod `samewarmeo saqmianobis kontrolis Sesaxeb~ kanoniT dadgenili wesis
Sesabamisad.
33
winaSe dasvas am subieqtisaTvis saproeqto-samSeneblo
saqmianobis licenziis an/da sertifikatis moqmedebis SeCerebis
an misi gauqmebis sakiTxi; • proeqtis SemTanxmebel organos mosTxovos proeqtis
SeTanxmebisas daSvebuli darRvevisa da am darRveviT miyenebuli
zianis gamosworeba; • gafrTxilebis Semdeg damrRvevis mier Sesabamisi RonisZiebebis
gautareblobis SemTxvevaSi, miiRos dadgenileba da
sasamarTloSi Seitanos sarCeli saqarTvelos kanonmdeblobis
darRveviT aSenebuli, miSenebuli, daSenebuli, aRdgenili,
rekonstruirebuli an/da damontaJebuli Senoba-nagebobebis
mTlianad an nawilobrivi dangrevis (demontaJis) Sesaxeb.
dadgenilebis miRebis safuZveli SeiZleba iyos: mSeneblobis ganxorcieleba miwis nakveTis flobis an miwis
nakveTze Senoba-nagebobis ganTavsebis uflebis gareSe; mSeneblobis ganxorcieleba uproeqtod an proeqtis
darRveviT, rodesac Senoba-nageboba ver pasuxobs
teritoriis ganaSenianebis qalaqTmSeneblobis normebs; Senoba-nagebobis mdgomareoba, rodesac igi ver
akmayofilebs usafrTxo eqspluataciis pirobebs da ar
aris uzrunvelyofili konstruqciuli elementebis
simtkice, mdgradoba, saimedooba da am darRvevebis
gamosworeba teqnikurad SeuZlebelia; mSeneblobis ganxorcieleba saqarTvelos kanonmdeblobiT
gansazRvruli nebarTvis gareSe.
mSeneblobis procesze zedamxedvelobis ganxorcielebisas
arqmSeninspeqciis saxelmZRvanelo dokumentebi aris samSeneblo
normebi da wesebi, romelTa normatiuli buneba sadavoa. amasTan, am
normebis umetesi nawili aris saxelmZRvanelo xasiaTis. am normebis
safuZvelze arqmSeninspeqcia afiqsirebs darRvevebs, romlebzedac
gamoscems aqtebs – miweriloba, dadgenileba. miwerilobis
Seusrulebloba ki iwvevs sakmaod maRali sajarimo sanqciis
dakisrebas. aseTi saqmianobis gasaCivreba sasamarTloSi gamoiwvevs
arqmSeninspeqciis mier sasamarTlo procesis wagebas, vinaidan
samSeneblo normebis da wesebis normatiuli buneba, rogorc zemoT
aRvniSne sadavoa.
arqmSeninspeqciis uflebebi aris sakmaod gazrdili da igi ar ukavSirdeba mxolod mSeneblobis zedamxedvelobas. realurad igi mSeneblobasTan dakavSirebul yvela urTierTobaze vrceldeba. misi uflebebidan gamomdinare arqmSeninspeqciis uflebamosileba SezRuduli ar aris da kanonze maRlac ki dgas.
34
pasuxismgebloba
(amonaweri `arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis
Sesaxeb~ kanonidan)
pasuxismgebloba arqiteqturul_samSeneblo saqmianobis darRvevisaTvis
(`arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis
Sesaxeb~ kanonis me-5 muxli).
1. arqiteqturul_samSeneblo saqmianobaSi monawile subieqtebi,
romlebic iTvlebian damkveTad an menarded, an romlebsac
SeTavsebuli aqvT damkveTisa da menardis funqcia, arqiteqturul-
samSeneblo saqmianobis ganxorcielebisas daSvebuli darRvevisaTvis
jarimdebian: a) saproeqto da samSeneblo-samontaJo samuSaoebis Catarebisas,
samSeneblo nakeTobebisa da konstruqciebis warmoebisas normatiuli
dokumentaciis moTxovnaTa darRvevisaTvis, rac iwvevs warmoebuli
samSeneblo nakeTobebisa da konstruqciebis simtkicis daqveiTebas,
Senoba-nagebobis arqiteqturuli gadawyvetis damaxinjebas, an misi
calkeuli nawilebisa da konstruqciuli elementebis simtkicis
daqveiTebas an mdgradobis dakargvas _ darRvevis gamosworebisaTvis
saWiro Tanxis 50-dan 200%-mde odenobiT; b) arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaSi dadgenili
organizaciuli wesebis darRvevisaTvis: b.a. ori aTasi lariT _ obieqtis mSeneblobis dawyebisaTvis
saTanado nebarTvis gareSe; b.b. sami aTasi lariT _ arqiteqturul-samSeneblo saqmianobis
ganxorcielebisaTvis am saqmianobis licenziis, sertifikatis gareSe an
arqiteqturul samSeneblo saqmianobis im samuSaoebis SesrulebisaTvis,
romlebic araa moxseniebuli licenziaSi; b.g. sami aTasi lariT _ obieqtis mSeneblobis
ganxorcielebisaTvis uproeqtod an proeqtiT, romelsac ar gauvlia
eqspertiza dadgenili wesiT; b.d. ori aTasi lariT _ saxelmwifo dakveTiT mSeneblobis
utenderod warmarTvisaTvis; b.e. aTasi lariT _ obieqtis saeqspluataciod miRebis dadgenili
wesis darRvevisaTvis; b.v. ori aTasi lariT _ arqmSeninspeqciis organoebis
miwerilobis SeusruleblobisaTvis. 2. mSeneblobis nebarTvis gacemis wesis darRvevisaTvis Sesabamis
organos sami aTasi lariT ajarimebs mTavari arqmSeninspeqcia. 3. dajarimeba damrRvevs ar aTavisuflebs darRvevis
gamosworebisa da darRveviT gamowveuli zianis anazRaurebisgan. 4. arqmSeninspeqciis sistemis muSaki, romelic ar asrulebs
misTvis dakisrebul movaleobebs, pasuxs agebs saqarTvelos
kanonmdeblobiT dadgenili wesiT. 5. Senoba-nagebobebis mTlianad an nawilobrivi dangrevis
(demontaJis) Sesaxeb arqmSeninspeqciis mier miRebuli dadgenileba unda
aRasrulos damrRvevma Tavisi xarjebiT. Tu damrRvevi dadgenil
35
vadaSi nebayoflobiT ar aRasrulebs arqmSeninspeqciis dadgenilebas,
igi aRsruldeba sasamarTlos gadawyvetilebiT iZulebiTi wesiT. 6. pasuxismgebloba samSeneblo saqmianobis TviTneburad
ganxorcielebisaTvis an Sesabamisi SeTanxmebisa da dokumentaciis
gareSe an maTi darRveviT ganisazRvreba saqarTvelos kanonmdeblobis
Sesabamisad.
damrRvevis dajarimeba da darRveviT miyenebuli zianis gamosworebis dakisreba
(`arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis
Sesaxeb~ kanonis me-6 muxli)
1. arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaSi daSvebuli darRvevisa da
darRveviT miyenebuli zianis aRmoCenisas Sesabamisi arqmSeninspeqcia
damrRvevs sTavazobs darRvevisa da darRveviT miyenebuli zianis
nebayoflobiT gamosworebas 10 dRis vadaSi. Tu damrRvevi uars
acxadebs darRvevisa da darRveviT miyenebuli zianis gamosworebaze,
arqmSeninspeqcia iRebs dadgenilebas damrRvevisaTvis sajarimo
sanqciis dakisrebis Sesaxeb da ajarimebs mas. Tu damrRvevi ar
gadaixdis jarimas, arqmSeninspeqcia mimarTavs sasamarTlos sajarimo
Tanxis amoRebis moTxovniT.
2. damrRvevisaTvis darRvevis an darRveviT miyenebuli zianis
gamosworebis valdebulebebis dakisrebis moTxovniT arqmSeninspeqcia
mimarTavs sasamarTlos.
3. sasamarTlo arqmSeninspeqciis oqmis safuZvelze wyvets darRvevis da
darRveviT miyenebuli zianis gamosworebis valdebulebebis
dakisrebasa da saqarTvelos kanonmdeblobis darRveviT aSenebuli,
miSenebuli, daSenebuli, aRdgenili, rekonstruirebuli an/da
damontaJebuli Senoba-nagebobebis mTlianad an nawilobrivi dangrevis
(demontaJis) sakiTxebs.
4. Senoba-nagebobebis mTlianad an nawilobrivi dangrevis (demontaJis)
xarjebi daekisreba damrRvevs, masve SeiZleba daekisros
arqmSeninspeqciis mier saqmis warmoebisas gaweuli sxva xarjebic.
arqiteqturul-samSeneblo saqmianobis ganxorcielebis Sedegad
miyenebuli zianis odenobasa da Senoba-nagebobebis dangrevis
(demontaJis) Rirebulebas gansazRvravs mosamarTle.
dajarimebis Sesaxeb dadgenilebis gasaCivreba
(`arqiteqturul-samSeneblo saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis
Sesaxeb~ kanonis me-7 muxli) arqmSeninspeqciis dadgenileba dajarimebis Sesaxeb SeiZleba
gasaCivrdes misi miRebidan 10 dRis vadaSi, arqiteqturul-samSeneblo
saqmianobaze saxelmwifo zedamxedvelobis zemdgom organoSi an
sasamarTloSi. amasTan, dadgenilebis aRsruleba SeCerdeba am organos
an sasamarTlos mier gadawyvetilebis miRebamde.
36
sajarooba da informaciis Tavisufleba
mSeneblobis nebarTvis gacema, misi mniSvnelobidan gamomdinare,
uzrunvelyofilia sajaroobisa da informaciis Tavisuflebis maRali
xarisxiT. kanonmdeblobiT dadgenilia saxelmwifo organoebisa da
mSeneblobis procesSi monawile pirebis (menaSene, damkveTi, menarde,
qvemenarde) valdebuleba xelmisawvdomi gaxadon sajaro informacia,
raTa mSeneblobis procesi gaxdes gamWirvale da nebismier pirs mieces
SesaZlebloba gaecnos mSeneblobis procesTan dakavSirebul
informacias.
menaSene (ganmcxadebeli) arqiteqturul-gegmarebiTi davalebis
momzadebis periodSi uzrunvelyofs Sesabamis miwis nakveTze (Senoba-
nagebobaze), TvalsaCino adgilas sainformacio dafis ganTavsebas
mosalodneli mSeneblobisa da misi funqciuri daniSnulebis Sesaxeb,
romelzedac aRniSnuli unda iyos:
• damkveTis vinaoba da Senoba-nagebobis funqciuri daniSnuleba;
• mSeneblobis nebarTvis gamcemi organo;
• mSeneblobis dawyebisa da damTavrebis savaraudo vadebi;
• Senobis sarTulianoba da gabaritebi;
• mSeneblobis nebarTvaze gancxadebis Setanis savaraudo vadebi;
• informacia dainteresebul pirTaTvis gancxadebis miRebidan 20
dRis ganmavlobaSi nebarTvis gamcem organoSi ganmartebebis
miRebisa da sakuTari mosazrebebis wardgenis uflebis Sesaxeb;
• damkveTis misamarTi, telefoni.
menaSenem (ganmcxadebelma) samSeneblo samuSaoebis warmoebis periodSi
miwis nakveTze (Senoba-nagebobaze) TvalsaCino adgilas sainformacio
dafaze unda ganaTavsos sanebarTvo dokumentaciis ZiriTadi
aspeqtebisa da parametrebis amsaxveli informacia, maT Soris:
• damkveTis vinaoba da Senoba-nagebobis funqciuri daniSnuleba;
• mSeneblobis nebarTvis gamcemi organo, nebarTvis nomeri da
moqmedebis vada;
• mSeneblobis dawyebisa da damTavrebis vadebi;
• Senobis sarTulianoba da gabaritebi;
• saproeqto da samSeneblo organizaciebis dasaxeleba, licenziis
nomeri, misamarTi, telefoni;
• damkveTis misamarTi, telefoni.
saproeqto dokumentaciaSi Setanili nebismieri cvlilebebi, romlebic
cvlis sainformacio dafaze ganTavsebuli informaciis arss, unda
ganTavsdes sainformacio dafaze.
37
saproeqto-samSeneblo saqmianobis licenzireba
rogorc cnobilia mSeneblobis nebarTvis misaRebad erT-erT
sanebarTvo pirobad dadgenilia saproeqto da samSeneblo
organizaciebis licenziebisa da Sesabamisi xelSekrulebebis aslebi.
aqedan gamomdinare, saWirod CavTvaleT saproeqto-samSeneblo
saqmianobis licenzirebasac SevxebodiT, raTa sruli suraTi Segveqmna
mSeneblobis sferoSi arsebuli barierebis Sesaxeb.
samSeneblo kompaniebi, romlebic axorcieleben saproeqto-samSeneblo
saqmianobas aucilebelia flobdnen licenzias, romelic gaicema
sajaro administraciuli warmoebis wesiT. licenziis gamcemi organoa
ekonomikuri ganviTarebis saministro.
salicenzio saxeebi da mosakrebeli
# salicenzio saqmianobis saxeoba mosakrebeli
(lari)
1 sainJinro-saZiebo samuSaoebi 100
2 qalaqTgegmareba 100
3 sacxovrebeli, samoqalaqo da sazogadoebrivi
daniSnulebis Senoba-nagebobebis daproeqteba 100
4 samrewvelo, sawarmoo da sasoflo-sameurneo
Senoba-nagebobaTa daproeqteba 100
5 satransporto obieqtebis daproeqteba 100
6 energetikis, hidroteqnikuri da samelioracio
obieqtebis daproeqteba 100
7 wyalsameurneo, sainJinro sistemebisa da qselebis
daproeqteba 100
8 mSeneblobis proeqtebis eqspertiza 100
9 istoriisa da kulturis Zeglebis konservacia,
restavracia-rekonstruqcia, adaptacia 200
10 samSeneblo konstruqciebis warmoeba 200
11 sacxovrebeli, samoqalaqo da sazogadoebrivi
daniSnulebis Senoba-nagebobebis mSenebloba 200
12 samrewvelo da sawarmoo daniSnulebis Senoba-
nagebobebis mSenebloba 200
13 energetikis obieqtebis mSenebloba 200
14 sainJinro sistemebisa da komunikaciebis
mSenebloba 200
15 satransporto obieqtebis mSenebloba 200
16 xidebisa da gvirabebis mSenebloba 200
17
sakabelo xazebis, radio-satelefono da
satelevizio-sareleo xazebis, radiosadgurebis
mSenebloba
200
18 specialuri nagebobebis mSenebloba 200
19 sasoflo-sameurneo daniSnulebis obieqtebis
mSenebloba 200
20 hidroteqnikuri da melioraciuli mSenebloba 200
21 teqnologiuri mowyobilobebisa da komunikaciebis
montaJi da gasaSveb-gammarTavi samuSaoebi 200
38
licenziis misaRebad maZiebelma licenziis gamcems unda warudginos
Semdegi dokumentebi:
• gancxadeba;
• salicenzio mosakreblis gadaxdis damadasturebeli sabuTi
(bankis mier gacemuli qviTari);
• warmomadgenlis mier gancxadebis Setanis SemTxvevaSi
saTanado wesiT gaformebuli rwmunebuleba.
• informacia arsebuli materialur-teqnikuri bazis Sesaxeb;
• damkveTis daskvna adre Sesrulebul samuSaoTa Sesaxeb.
licenziis moqmedebis vada ar unda iyos 3 welze naklebi. licenziis
maZieblis gancxadebis safuZvelze licenzia SeiZleba gaices 3 welze
naklebi vadiT.
`saproeqto-samSeneblo saqmianobis licenzirebis Sesaxeb~ kanonis moTxovna licenziis vadasTan dakavSirebiT winaaRmdegobaSi modis `samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanonTan, romlis mixedviT licenzia aris uvado.
licenzia 3 weliwadSi erTxel saWiroebs xelaxal registracias
gacemuli licenziis pirobebis SesrulebasTan dakavSirebiT.
es muxli ewinaaRmdegeba `samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanons. am kanoniT ar arsebobs termini licenziis xelaxali registracia. Sesabamisad `saproeqto-samSeneblo saqmianobis licenzirebis Sesaxeb~ kanonis Canaweri umoqmedoa.
ucxo qveynebis firmebze gaicema erTjeradi licenzia konkretuli
obieqtebis daproeqtebisa da mSeneblobisaTvis.
aRniSnuli debulebac ewinaaRmdegeba `samewarmeo saqmianobis licenziisa da nebarTvis gacemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanons, swored im motiviT, rom licenzia gaicema uvadod.
39
mSenebare obieqtis gankargvis samarTlebrivi formebi
mSeneblobis procesSi monawileobs ramdenime subieqti, romelTa
Soris ideba sxvadasxvagvari tipis garigebebi.
mSeneblobis procesSi `konstituciuri~ mniSvnelobis garigebas
warmoadgens erToblivi saqmianobis (amxanagobis) xelSekruleba.
amxanagobis xelSekruleba ideba ramdenime pirs Soris (amxanagobis
xelSekrulebis monawileebi). marTalia, xdeba mxolod xelSekrulebis
dadeba, magram amxanagoba aris organizebuli warmonaqmni _ ori an
meti fizikuri anda iuridiuli piris gaerTianebis Sedegad
warmoSobili organizacia, romelic ar warmoadgens iuridiul pirs.
xelSekrulebiTve ganisazRvreba amxanagobis marTvis struqtura,
xelmZRvanelobasa da warmomadgenlobaze uflebamosili piri.
amxanagobis saqmianoba iTvleba ekonomikur saqmianobad da igi
Cveulebriv, aRricxvaze dgeba sagadasaxado organoSi gadasaxadis
gadamxdelad Tavisi adgilsamyoflis mixedviT.
amxanagobebi ufro gavrcelebulia mravalbiniani sacxovrebeli
saxlebis mSeneblobisas. aseT SemTxvevaSi, zogirT subieqts
amxanagobaSi Sesatanis saxiT Seaqvs miwis nakveTi, samSeneblo
masalebi, samSeneblo kompanias _ momsaxureba (mSeneblobis
ganxorcieleba) da a.S. amxanagobaSi Sesatanis saxiT SeiZleba
gaTvaliswinebul iqnes sxva saxis momsaxurebac, mag., mSeneblobis
nebarTvis aReba, aSenebuli nagebobis eqspluataciaSi miRebisa da
sajaro reestrSi registraciis organizeba. amxanagobis
xelSekrulebiT ganisazRvreba wilobrivi monawileobac, kerZod, Tu ra
odebiT gadaecema amxanagobis TiToeul monawiles qoneba saqmianobis
dasrulebis Semdeg. swored aRniSnulis safuZvelze dgeba amxanagobis
oqmi, romelic notariulad mowmdeba da waredgineba sajaro reestris
samsaxurs sakuTrebis uflebis registraciisaTvis.
zemoaRniSnul SemTxvevebSi samSeneblo urTierTobebSi amxanagoba
gamodis damkveTis saxiT.
SesaZlebelia iyos iseTi SemTxvevebic, roca samSeneblo kompania ar
monawileobs amxanagobaSi, aramed mas amxanagobasTan an sxva
damkveTTan dadebuli aqvs nardobis xelSekruleba. nardobis
xelSekrulebiT samSeneblo kompania awarmoebs samSeneblo samuSaoebs
da nardobis xelSekrulebiT gansazRvruli pirobebiTa da vadaSi
gadascems nagebobas.
gansakuTrebiT problematuria mSeneblobis dasrulebamde nagebobis
gankargvis sakiTxi. mSeneblobis dasrulebamde da Sesabamisad
eqspluataciaSi miRebisa da sajaro reestrSi registraciamde ar
arsebobs uSualod nagebobaze sakuTrebis ufleba da Sesabamisad
dauSvebelia misi gankargvac (gayidva, gacvla, gaCuqeba da a.S). Tumca
aris ramdenime samarTlebrivi meqanizmi, romelic saSualebas iZleva
gamoyenebul iqnes mSeneblobis urTierTobebSi:
40
1. nardobis xelSekruleba _
• mSenebare obieqtis gankargvis yvelaze martivi da misaRebi forma,
samSeneblo kompania pirs gansazRvrul vadaSi auSenebs da
gadascems uZrav qonebas.
2. amxanagobis xelSekruleba _
• amxanagobaSi sakuTari wilis nawilis gayidva;
• myidvelTan axali amxanagobis xelSekrulebis dadeba (zepiri
formiT an werilobiT sanotaro damowmebis gareSe), romliTac
myidveli amxanagobaSi Semoitans fuls, samSeneblo kompania ki,
momsaxurebas. zepiri formisas gaformdeba calke SeTanxmeba
myidvelisaTvis gadasacemi binis mdgomareobisa da sxva pirobebis
Sesaxeb.
3. xelSekruleba uZravi qonebi gadacemis Sesaxeb (gansazRvrul
vadaSi) _
• es iqneba Sereuli tipis xelSekruleba nasyidobisa da nardobis
elementebiT. ganisazRvreba pirobebi, vada, rodis unda moxdes
gadacema. aseve, mieTiTeba qonebis gadacemis aqtis Sesaxeb (igive
binis miReba-Cabarebis aqti), romelic sanotaro wesiT
damtkicdeba da gatardeba reestrSi an reestrSi gatareba
moxdeba amxanagobis oqmiT.
4. nasyidobis xelSekruleba _ miwis nakveTis nawilis gayidva masTan
dakavSirebul mSenebare obieqtis nawilTan erTad _
• misaRebi, Tumca gankargvis garTulebuli forma. gayidvis ufleba
aqvs mis mesakuTres, mag., amxanagobas, razedac Tanxmoba iqneba
misaRebi amxanagobis yvela wevrisgan;
uaryofiTi mxare _ a) Tanxmobis miReba sxva pirebisgan; b)
TiToeuli aseTi gayidvis sanotaro damowmeba da reestrSi
registracia (Sesabamisi xarjebiT).
5. sesxis xelSekruleba (miznobrivi, uprocento) _
• mSenebare obieqtis gankargvisaTvis naklebad gavrcelebuli
forma, Tumca gamoyeneba SesaZlebelia. daideba uprocento sesxis
xelSekruleba, nasyidobis xelSekrulebis elementebiT. sesxi
gacemuli iqneba miznobrivad da pirobiT _ mSeneblobisaTvis,
piroba ki iqneba mSeneblobis dasrulebis Semdeg gamsesxeblis
mier binis SeZena.
uaryofiTi mxare _ Tu xelSekruleba pirobiT ar daideba
(mSeneblobis dasrulebis mier gamsesxeblis mier binis SeZena),
maSin sakmaod didia riski, rom sesxis xelSekrulebis vadis
gasvlis Semdeg pirma ar SeiZinos bina da moiTxovos fulis
dabruneba.
qonebis gadacema, kerZosamarTlebrivi garigebebis garda, uSualod
ukavSirdeba sajarosamarTlebriv valdebulebebsac. amis erT-erTi
41
klasikuri magaliTia sagadasaxado valdebuleba. saqarTvelos
sagadasaxado kodeqsis mixedviT qonebis registracia SesaZlebelia
mxolod sagadasaxado organos mier gacemuli cnobis safuZvelze,
romliTac dasturdeba qonebis gadasaxadis gadaxdis an gadasacem
qonebaze raime davalianebis ararsebobis faqti.
fizikurma pirebma qonebis gadacemisas miRebuli anazRaurebidan unda
gadaixadon saSemosavlo gadasaxadi.
• saSemosavlo gadasaxadis gadaxdisagan ganTavisuflebulia iseTi
qonebis gadacema, romelic fizikuri piris sakuTrebaSia 2 welze
meti xnis ganmavlobaSi gadacemis momentisTvis.
• saSemosavlo gadasaxadis gamoangariSeba xdeba fasTa sxvaobidan.
sxvaobas warmoadgens gayidvasa da SeZenisas arsebuli fasTa
metoba. fasTa metobis ararsebobisas saSemosavlo gadasaxadi ar
gadaixdeba.
• axladaSenebuli qonebis gadacemisas fizikuri piris mier
gadasaxdeli saSemosavlo gadasaxadi gamoiTvleba am obieqtis
mSeneblobaze gaweul Rirebulebasa (TviTRirebuleba) da
gayidvis fass Soris arsebul sxvaobidan.
iuridiuli piris mier qonebis gadacemisas warsadgenia mxolod
qonebis gadasaxadis gadaxdis an am qonebaze davalianebis ararsebobis
faqtis damadasturebeli cnobis wardgena. iuridiuli piri ar aris
qonebis gadasaxadis gadamxdeli da mis mier qonebis gadacemidan
miRebuli anazRaureba aisaxeba iuridiuli piris SemosavlebSi,
saidanac Semdeg gadaixdeba sxva gadasaxadebi (mag., sameurneo wlis
dasrulebisas mogebis gadasaxadi).
uZravi qonebis gadacema ar warmoadgens dRg-s dabegvris obieqts.
saqarTvelos sagadasaxado kodeqsiT, dRg-s miznebisaTvis miwis
nakveTis gadacema ar warmoadgens arc saqonlis da arc momsaxurebis
gadacemas. uZravi qoneba ki, miwis nakveTis arsebiTi Semadgeneli
nawilia. Tumca, unda aRiniSnos, rom rodesac xdeba nardobis
xelSekrulebis gaformeba, saqme gvaqvs dRg-T dasabegr operaciasTan.
nardobis xelSekruleba _ es aris samSeneblo momsaxurebis
damadasturebeli dokumenti. momsaxureba ki, dRg-T dasabegri
operaciaa (ra Tqma unda, Tu piri dRg-s gadamxdelia. piri dRg-s
gadamxdelia, Tu mas sameurneo wlis ganmavlobaSi ufiqsirdeba brunva
100 000 larze meti odenobiT).
42
mSeneblobis sferoSi arsebuli biznes garemo
saqarTvelos mdgradi ekonomikuri ganviTarebis erT-erT mniSvnelovan
komponets sxvadasxva dargebSi Cedebuli investiciebi warmoadgns.
amasTan, ucxouri investiciebi erovnul ekonomikaSi SeiZleba gaxdes
stimuli Sida investiciebis ganviTarebisa da zrdisTvis.
gansakuTrebiT es exeba pirdapir investiciebs, radgan maTTan erTad
saqarTveloSi Semodis ara marto finansuri saxsrebi, aramed
saerTaSoriso bazrebze kompania-investorebis mier dagrovili
mravalwliani gamocdileba.
qveyanaSi gasuli saukunis 90-iani wlebis dasawyisSi mimdinare
negatiurma ekonomikurma da politikurma movlenebma gansakuTrebiT
mZime gavlena moaxdina investiciebis mTlian moculobasa da
ekonomikis iseTi mniSvnelovani dargis ganviTarebaze, rogoricaa
mSenebloba. 1991-1993 wlebSi faqtobrivad Sewyda dargis funqcionireba,
minimumamde daeca kapitaluri dabandebebi, gaiZarcva da ganadgurda
samSeneblo industriis sawarmoTa materialuri baza. kerZod, 1989-1994
wlebSi kapitaluri dabandebebis moculobebi TiTqmis 35-jer Semcirda.
mSenebloba qveynis ekonomikis erT-erTi dinamiurad mzardi dargia. 1997-
2004 wlebSi, miuxedavad garkveuli Cavardnebisa, am dargSi Seqmnili
damatebuli Rirebulebis zrdis saSualo tempi 14,3 procents Seadgens. am
sferoSi saqmianobis safuZveli ZiriTadad Sida moTxovnis Sesabamisad
mSeneblobaa, Tumca arsebiTia sagareo wyaroebidan dafinansebuli
msxvili proeqtebis – baqo-jeihanis navTobsadenis, Sah-deniz-TurqeTis
gazsadenis, agreTve energetikisa da komunikaciebis sferoebis
reabilitaciis saerTaSoriso proeqtebis realizacia.
1994 wlidan antikrizisuli programiT gaTvaliswinebul RonisZiebaTa
realizaciis Sedegad, rac dakavSirebuli iyo sabazro ekonomikis
formirebisaTvis saTanado sakanonmdeblo bazis SeqmnasTan,
saxelmwifo qonebis privatizaciis tempebis daCqarebasa da aqedan
gamomdinare, sakuTrebiTi formebis transformaciasTan, investiciur
sferoSi kvlav warmoCinda dadebiTi tendenciebi.
bolo wlebSi, arc Tu masStaburad, magram mainc garkveuli Zvrebia
sawarmoo daniSnulebis obieqtebis mSeneblobaSi. magaliTad,
saavtomobilo gzebis reabilitaciis samuSaoebis mimdinareoba, ramac
ZiriTad kapitalSi mTliani investiciebis mniSvnelovani nawili
Seadgina.
mSeneblobis sferoSi rogorc damoukideblad, ise samSeneblo
organizaciebTan kombinirebuli saxiT dinamiurad viTardeboda
araformaluri seqtoris saqmianobac, romlis wili, arsebuli
SefasebebiT, dargis Cadebuli investiciebis mesameds aRwevs.
43
2004 wels 7,5 procentiT zrdis Sedegad mSeneblobis sferoSi Seqmnili
mTliani damatebuli Rirebulebis 2004 wlis maCvenebeli realuri
sididiT 4,4-jer sWarbobs 1996 wlis dones.
2004 wels Sesrulebuli iyo 693,7 mln. laris samSeneblo-samontaJo
samuSaoebi, maT Soris baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadenisa da Sah-
denizis gazsadenis mSeneblobebze – 388,7 mln. laris (mTeli samSeneblo-
samontaJo samuSaoebis 56,0 procenti).
msxvili, saSualo da mcire sawarmoebis deklarirebuli operatiuli
monacemebiT (baqo-Tbilisi-jeihanis navTobsadenisa da Sah-denizis
gazsadenis mSeneblobebis garda), samSeneblo sawarmoebis produqciis
(saqonlisa da momsaxurebis) moculobam ZiriTadi saqmianobis mixedviT
moqmed fasebSi 305,0 mln. lari Seadgina, rac mTlianad samewarmeo
sferoSi Seqmnili produqciis 8.0 procents Seadgens (2003 wels iyo 8,6
procenti).
mSeneblobis produqciis (saqonlisa da momsaxurebis) mTel moculobaSi
saqmianobis calkeuli saxeobebis wili Semdegnairad xasiaTdeba:
mSeneblobis produqciis mTel moculobaSi saqmianobis calkeuli saxeobebis wili
produqciis
(saqonlisa da
momsaxurebis)
moculoba, mln.
lari
procentobiT
jamTan
mSenebloba – sul 305,0 100
maT Soris:
samSeneblo ubnis momzadeba 3,2 1,1
mza nagebobebis an maTi
nawilebis mSenebloba 282,9 92,7
Senobebis mowyoba 17,9 5,9
mSeneblobis damTavreba 1,0 0,3
2004 wels mSeneblobis sawarmoebis mier warmoebuli produqciis
moculobis 85,4 procenti arasaxelmwifo seqtorze modis, xolo 14,6
procenti – saxelmwifo seqtorze (2003 wels – Sesabamisad 85,3 da 14,7
procenti).
2004 wels moqmed samSeneblo sawarmoebSi dasaqmebulTa raodenobam
17,0 aTasi kaci Seadgina, anu 1,9 aTasi kaciT meti 2003 welTan
SedarebiT. dasaqmebulTa saerTo raodenobidan 44,5 procenti muSaobda
msxvil sawarmoebSi, 31,6 procenti – saSualo, xolo 23,9 procenti –
mcire sawarmoebSi.
2004 wels saqarTveloSi axal mSeneblobasa da rekonstruqciaze
gacemulia 1012 nebarTva, maT Soris q. TbilisSi – 290. saerTo
44
raodenobidan 401 nebarTva gacemulia sacxovrebeli Senobis agebaze,
xolo 611 – arasacxovrebeli Senobis.
amave periodSi mSeneblobiT damTavrebuli obieqtebis raodenobam
Seadgina 325 erTeuli, saerTo farTobiT 134,2 aTasi kv. metri. aqedan
106 sacxovrebeli saxlia, 87 savaWro obieqti, 26 avtogasamarTi
sadguri, 14 sazkvebis obieqti, 9 administraciuli Senoba da sxva.
2004 wels mosaxleobis saxsrebiT aSenda da eqspluataciaSi Sevida 551
sacxovrebeli saxli. Cabarebul saxlebSi binebis raodenobam 715
erTeuli Seadgina, saerTo farTobma – 138,9 aTasi kv. metri. maT Soris
TbilisSi Cabarebulia 89 sacxovrebeli saxli 65,3 aTasi kv. metris
saerTo farTobiT.
aRsaniSnavia, rom Tu ar gaviTvaliswinebT zemoaRniSnuli saerTaSoriso
proeqtebis realizacias, sferoSi praqtikulad ar arsebobs ucxouri
investiciebi, rac upirveles yovlisa gamowveulia mSeneblobis sferos
maregulirebel kanonmdeblobaSi arsebuli sruli qaosiT, rac Tavis
mxriv ayalibebs arasamarTlian konkurentul garemos.
saqarTveloSi ucxouri investiciebis gazrda, cxadia, ganapirobebs
investorTa Semosavlebis zrdas da, aqedan gamomdinare,
sazRvargareTidan wminda Semosavlebis klebas, Tumca am Semosavlebis
didi nawili reinvestirebis saxiT isev qveyanaSi darCeba. amdenad,
mniSvnelovania qveyanaSi Seiqmnas mSeneblobis dargisaTvis mimzidveli
sainvesticio garemo.
saxelmwifo sainvesticio politikas udidesi roli eniWeba rogorc
kerZo, ise saxelmwifo kapitaldabandebebis ganviTarebaSi. swored man
unda Seqmnas xelsayreli sainvesticio garemo qveyanaSi. saqarTveloSi
saxelmwifo sainvesticio politika jer kidev sustia, ris gamoc ver
xerxdeba investiciebis waxaliseba.
sawarmoTa finansur mdgomareobas ganamtkicebs saxelmwifos fiskalur
politikaSi mastimulirebeli rolis wina planze wamoweva, rac maT
sainvesticio aqtiurobas Seuwyobs xels. es RonisZieba Sesabamisad
ucxouri investiciebis mozidvasac waaxalisebs.
investiciuri procesis ganxorcielebaze udides gavlenas moaxdens
bankis procentis saaRricxvo ganakveTis daregulireba, romelic
arsebiTad universaluri bazaa kapitalis alternatiuli dabandebis
efeqtianobis Sedarebisas. konkretul ekonomikur viTarebaSi unda
ganxorcieldes misi optimaluri donis SerCeva da SenarCuneba,
radganac ganakveTis rogorc metismetad maRali, ise xelovnurad
dabali mniSvnelobebi zians ayenebs sainvesticio aqtiurobas. pirvel
SemTxvevaSi SeuZlebeli xdeba kreditisa da misi procentebis
gamosyidva, meoreSi ki sakredito resursebze yvelas miuwvdeba xeli
da imavdroulad saxsrebis dabandeba SeiZleba moklevadian,
maRalSemosavlian safinanso da saSuamavlo operaciebSi.
45
saqarTvelos sabanko sistemas aqvs investirebis potenciuri
SesaZleblobebi. es gansakuTrebiT mniSvnelovania imitom, rom amJamad
sabanko sfero ganviTarebis intensiur fazaSi Sedis. aseT pirobebSi
principuli mniSvneloba eqneba saxelmwifos mier iseTi ekonomikuri
politikis gatarebas, romelic waaxalisebs sabanko kapitalis
dabandebas ekonomikis realur seqtorSi, maT Soris mSeneblobis
sferoSic. bankebs ezrdebaT grZelvadiani dabandebebis interesi.
strategiuli politikis realizaciis garda maT aqvT kidev erTi,
uaRresad arsebiTi motivi sainvesticio saqmianobis
ganxorcielebisaTvis – kavSirurTierTobebis ganmtkiceba seriozul
klientebTan. swored es ori mizani amoZravebT bankirebs finansur-
samrewvelo jgufebis Seqmnis dros.
finansur-samrewvelo jgufebis formirebisa da saqmianobis
ekonomikuri meqanizmis srulyofisaTvis aucilebelia saxelmwifo da
kerZo dazRvevis meqanizmis SemuSaveba da danergva im saxsrebze,
romlebsac finansur-samrewvelo jgufebi izidaven da iyeneben
sainvesticio proeqtebis dasafinanseblad. amasTan, saxelmwifo
dazRveva Seexeba saxelmwifosTvis prioritetuli proeqtebis
dafinansebas.
dasasrul, yuradReba unda mieqces sainvesticio procesSi iseTi
potenciuri investoris CarTvas, rogoricaa sadazRvevo kompaniebi.
rogorc cnobilia, maT investirebisaTvis gadamwyveti upiratesoba –
saxsrebis mozidvis grZelvadiani xasiaTi aqvT. Tumca am ideis
ganxorcielebas aferxebs sainvesticio saqmianobaSi SeRavaTebis
sistemis Seqmnis dausrulebloba.
garda amisa, kerZo investorebis mimarT unda xorcieldebodes
saxelmwifo politikis gatereba, rac imaSi mdgomareobs, rom unda:
Seiqmnas aucilebeli sakanonmdeblo baza sainvesticio
saqmianobis gasaaqtiureblad da dabandebuli saxsrebis saimedod
dasacavad;
Semcirdes sainvesticio riskebi da amiT daCqardes investiciebad
dagrovebis transformirebis procesi (wilobrivi monawileobis,
garantiebisa da dazRvevis sistemis ganviTarebis saxiT).
46
daskvnebi da rekomendaciebi
mSeneblobis sferoSi moqmedi kanonmdeblobis kvlevisa da analizis,
agreTve dargSi moqmed mewarmeebTan urTierTobis Sedegad gamovlinda
mravali normatiuli Tu praqtikuli xasiaTis problema da SemuSavda
Sesabamisi rekomendaciebi:
1. mSeneblobis sferos dReisaTvis aregulirebs ramdenime kanoni da
kanonqvemdebare normatiuli aqti, romlebic xSir SemTxvevaSi
winaaRmdegobaSi modis erTmaneTTan. aRniSnulidan gamomdinare,
mSeneblobis sferos maregulirebel kanonmdeblobaSi sruli
qaosia da xSir SemTxvevaSi SeuZlebelia maTi erTian sistemaSi
aRqma. bunebrivia, rom aRniSnuli faqti garkveul gaugebrobas
qmnis mSeneblobis sferoTi dainteresebul pirTaTvis.
Cveni azriT, saukeTeso gamosavali arsebuli situaciidan
iqneboda samSeneblo kodeqsis Seqmna, sadac Tavmoyrili da
erTian sistemaSi iqneboda moqceuli mSeneblobis sferos
maregulirebeli yvela kanoni da kanonqvemdebare normatiuli
aqti. Sesabamisad ar iqneba kanonebs Soris kolizia da
sakanonmdeblo qaosi.
2. garda amisa, mSeneblobis sferoSi dRes arsebuli kanonmdebloba
moicavs mravali saxis administraciul Tu teqnikur bariers.
mSeneblobis nebarTvis miRebamde mewarmes, Tu fizikur pirs
esaWiroeba Semdegi saxelmwifo uwyebebidan sanebarTvo xasiaTis
oficialuri dokumentebis miReba, rac seriozul droisa da
finansur xarjebTan aris dakavSirebuli:
garemos dacvisa da bunebrivi resursebis saministro;
kulturis, ZeglTa dacvisa da sportis saministro;
samSeneblo proeqtebis saxelmwifo eqspertizis sammarTvelo;
sanitariuli zedamxedvelobis inspeqcia;
sajaro reestris erovnuli saagento;
saqarTvelos saxelmwifo sazRvris dacvis saxelmwifo
departamenti;
turizmisa da kurortebis departamenti;
saqnapirdacva da sxva.
aRniSnuli faqti saboloo jamSi uaryofiTad aisaxeba
mSeneblobis sferoSi mewarmeobis ganviTarebaze da afrxebs
ucxouri investiciebis mozidvas.
aucilebelia kanonmdeblobis liberalizacia da arsebuli
barierebis Semcireba. samSeneblo kodeqsSi gaTvaliswinebul
unda iqnes e.w. `erTi gaCerebis~ principi, ris mixedviTac
nebarTvis maZiebels aRar dasWirdeba ramdenime uwyebisagan
dokumentebis miReba. mas Semdeg, rac maZiebeli gamoiTxovs
arqiteqturul-gegmarebiT davalebas, nebarTvis gamcemma organom
unda izrunos asaSenebeli obieqtis proeqtis SeTanxmebasa da
damtkicebaze.
47
3. mSeneblobis sferoSi dasaqmebuli mewarmeebi ukmayofiloebi
arian TbilisSi dRes arsebuli ganaSenianebis koeficientebis
mimarT (asaSenebeli obieqtebis sarTulianobis SezRudva).
aRniSnuli koeficientebi zRudavs maT imoqmedon sakuTari biznes
interesebidan gamomdinare da aaSenon gacilebiT ufro didi
Senobebi da Tundac iseTebi, rogorebic amJamad arsebobs ama Tu
im teritoriaze. aRniSnul quCebze mSenebloba ararentabeluria
da Sedegad Tbilisis quCebi rCeba ganuviTarebeli da
auTvisebeli (aq, ra Tqma unda, ar igulisxmeba is Zveli binebi,
romlebic amJamad arsebobs).
Cveni azriT, aucilebelia SemuSavdes axali liberaluri
ganaSenianebis koeficientebi, rac mniSvnelovnad Seuwyobs xels
Tbilisis infrastruqturis ganviTarebasa da sferoSi
mewarmeobis ganviTarebas.
4. mSeneblobis nebarTvasTan dakavSirebuli sanebarTvo xasiaTis
oficialuri dokumentebis miReba mniSvnelovnadaa gawelili
droSi, mag.: garemosdacviTi nebarTva, romelic saerTo reJimSi
ar jdeba. aRniSnuli nebarTvis miReba xdeba 30-90 dReSi. aqve
unda aRiniSnos, rom garemosdacviTi nebarTvis gacemis Sesaxeb
gadawyvetilebis misaRebad aucilebeli pirobaa saxelmwifo
ekologiuri eqspertizis daskvna, romlis gacema xdeba
kategoriebis mixedviT 10-dan 80 dRemde. unda dazustdes da
mkacrad dadgindes vadebi, ris ganmavlobaSic SesaZlebelia
nebarTvis misaRebi sxvadasxva dokumentebis miReba da Sesabamisi
mosakreblebi.
5. `mSeneblobis nebarTvis Sesaxeb kanoni~-s miRebiT moxda
sanebarTvo pirobebis da sxva specifikuri-dargobrivi sakiTxebis
detalizacia, Tumca unda aRiniSnos, rom aRniSnulma kanonma
daadgina mravali sanebarTvo piroba mSeneblobis nebarTvis
misaRebad. unda moxdes sanebarTvo pirobebis liberalizacia.
unda gamoiricxos is pirobebi, romlebic formalur xasiaTs
atarebs, mag., mSeneblobis organizebis proeqti, muSa
dokumentacia. aseve garemosdacviTi nebarTva warmoadgens erT-
erT pirobas mSeneblobis nebarTvis misaRebad. realurad,
asaSenebeli obieqtis proeqtis SeTanxmebisas, garemosdacviTi
nebarTvis miReba saWiroa mxolod im SemTxvevaSi, rodesac:
mSeneblobam SeiZleba gamoiwvios seriozuli uaryofiTi da
Seuqcevadi zemoqmedeba garemoze, bunebriv resursebze da
adamianis janmrTelobaze;
mSeneblobam SeiZleba moaxdinos mniSvnelovani uaryofiTi
zemoqmedeba adamianis janmrTelobaze da im regionis
garemoze, sadac dagegmilia mSeneblobis ganxorcieleba.
aqedan gamomdinare, garemosdacviTi nebarTva, rogorc erT-erTi
sanebarTvo piroba amosaRebi da gadasatania im qvepunqtSi, sadac
saubaria gansakuTrebul reJimis teritoriebze.
48
6. arqiteqturul-gegmarebiT davalebas (agd), ris safuZvelzec
dgeba mSeneblobis proeqti, gansakuTrebul obieqtebzec gascems
adgilobrivi mmarTvelobis arqiteqturis samsaxuri. iseTi
gansakuTrebuli obieqtis mSeneblobaze, romelic moicavs
ramdenime raions (mag., navTobsadeni), nebarTvis maZiebels mouwevs
agd-s gamoTxova TiToeuli raionisagan. gansakuTrebul
obieqtebze mSeneblobis nebarTvas ki, gascems ekonomikuri
ganviTarebis saministro. mniSvnelovania, rom gansakuTrebuli
obieqtis mSeneblobaze agd-s gacemis funqcia gadaeces
ekonomikuri ganviTarebis saministros.
7. gansakuTrebuli obieqtis SemTxvevaSi agd-s gacemis dros
arsebuli analogiuri problema dgas mSeneblobis proeqtis
SeTaxmebaze anu gansakuTrebuli obieqtis proeqtsac iTanxmebs
adgilobrivi mmarTvelobis arqiteqturis samsaxuri.
mniSvnelovania, rom gansakuTrebuli obieqtis mSeneblobis
proeqtis SeTanxmebis funqcia gadaeces ekonomikuri ganviTarebis
saministros. miTumetes im pirobebSi, rodesac kanonmdeblobis
liberalizaciaze vsaubrobT.
8. unda gadaisinjos mSeneblobis proeqtebis eqspertizis sakiTxi.
amJamad eqspertiza savaldebuloa saxelmwifo biujetidan
dafinansebuli obieqtebis proeqtebze da im proeqtebze, romelTa
Rirebuleba Seadgens 500 000 lars. eqspertizis es sistema
calsaxad Sesacvlelia. eqspertizis savaldebulooba unda
dadgindes sxva kriteriumebis mixedviT, rogoricaa obieqtis
daniSnuleba, parametrebi, ganTavsebis adgili. garda amisa unda
Seicvalos eqspertizis Camtarebeli subieqti. amJamad saxelmwifo
eqspertizas atarebs mxolod erTi subieqti _ saxelmwifos 100%-
ani wilobrivi monawileobiT Seqmnili Sps. eqspertizis Catarebis
ufleba unda mieniWos nebismier licenzirebul kompanias.
9. problematuria uSualod mSeneblobis procesze zedamxedveli
organos - arqmSeninspeqciis saqmianoba. arqmSeninspeqcia
realurad axdens mSeneblobis Semowmebas yovelgvari brZanebisa
Tu Setyobinebis gareSe, rac garkveulwilad aferxebs
samSeneblo saqmianobas. arqmSeninspeqciis zedamxedveloba
mewarmeebTan mimarTebaSi warmoadgens samewarmeo saqmianobis
kontrols, romelic calkeuli gamonaklisebis garda SeiZleba
ganxorcieldes mxolod sasamarTlos brZanebis safuZvelze.
mniSvnelovania moxdes mSeneblobis procesze zedamxedvelobis
mkacri reglamentacia da SeizRudos arqmSeninspeqciis uflebebi.
arqmSeninspeqcias ar unda hqondes ufleba TviTneburad,
yovelgvari dasabuTebis gareSe Sevides mSenebare obieqtze da
Seamowmos igi. mSenebare obieqtze Sesvla da Semowmeba unda
xdebodes mxolod sasamarTlos brZanebis safuZvelze.
mSeneblobis mniSvnelobidan gamomdinare SesaZlebelia
gaTvaliswinebul iqnes mSenebare obieqtis daTvalierebis ufleba
nebarTvis mflobelisadmi winaswar (erTi samuSao dRiT adre
49
mainc) Setyobinebis Semdeg. am daTvalierebis Sedegebi SeiZleba
gaxdes Semowmebaze sasamarTlo brZanebis gamoTxovis safuZveli.
winaaRmdeg SemTxvevaSi arqmSeninspeqciis TviTneburi da xSiri
Semowmeba SesaZlebelia gaxdes mSeneblobis procesis
Semaferxebeli faqtori.
10. mSeneblobis sferoSi mniSvnelovani normatiuli xasiaTis
problema iqmneba sanebarTvo pirobebis SemowmebasTan
dakavSirebiT. `samewarmeo saqmianobis licenziis da nebarTvis
gacemis safuZvlebis Sesaxeb~ kanoniT nebarTvis gamcemi amowmebs
sanebarTvo pirobis Sesrulebas (rogorc nebarTvis gacemamde,
ise gacemis Semdeg). realurad mSeneblobis nebarTvis gacemis
Semdeg nebarTvis gamcemi organo ar axorcielebs sanebarTvo
pirobebis Semowmebas da es funqcia gadacemuli aqvs
arqmSeninspeqcias. aRniSnuli iwvevs funqciebis dublirebasa da
erTmaneTSi aRrevas. aqedan gamomdinare, dgeba sakiTxi,
arqmSeninspeqciis arsebobis mizanSewonilobis Sesaxeb.
aucilebelia sakanonmdeblo doneze gamoswordes zemoaRniSnuli
xarvezi da am ori organos funqciebi gaimijnos, anda
arqmSeninspeqcia miuerTdes nebarTvis gamcem organos.
praqtikuli xasiaTis problemebi
mSeneblobis sferos maregulirebel kanonmdeblobaSi arsebuli
problemebis garda, arsebobs praqtikuli xasiaTis problemebic,
romlebic aranakleb yuradRebas imsaxurebs, miTumetes im pirobebSi,
rodesac kanonis SeusruleblobasTan gvaqvs saqme. aRniSnuli
problemebi gamovlinda mSeneblobis sferoSi dasaqmebul mewarmeebTan
(Tbilisis masStabiT) urTierTobis safuZvelze. ganvixiloT maT Soris
umniSvnelovanesebi:
1. TbilisSi xSiria SemTxvevebi, rodesac ar xdeba mSeneblobis
procesSi kanoniT dadgenili vadebis dacva, mag.: nebarTvis
gacemis, proeqtis SeTanxmebis da a.S. ar xdeba agreTve vadis
gasvlis Semdeg raime reagireba adgilobrivi mmarTvelobis
arqiteqturis samsaxuris mier. amis mizezi SeiZleba iyos
xelmZRvanel Tanamdebobebis pirTa xSiri cvla da am
Tanamdebobebze daniSnuli pirebis gamoucdeloba.
2. TbilisSi xSiria SemTxvevebi, rodesac xdeba meriis mier
mSeneblobis usafuZvlod SeCereba. aRniSnuli faqti aSkara
kanondarRvevas warmoadgens da yovlad miuRebelia. aseve ar
arsebobs precendenti imisa, rom menaSenes aunazRaurdes zarali
mSeneblobis usafuZvlo SeCerebis SemTxvevaSi.
aucilebelia aRniSnuli precendentebis mospoba da saxelmwifo
struqturebis mier kanonis dacva, rac karg samsaxurs gauwevs
50
igive am sferoSi dasaqmebul mewarmeebis samarTlebrivi
kulturis Camoyalibebas.
3. xSiria SemTxveva, rodesac adgilobrivi mmarTvelobis
arqiteqturis samsaxuris mier xdeba zogadi administraciuli
kodeqsiT dadgenili sajaro administraciuli warmoebis wesis
moTxovnaTa uxeSi darRveva. magaliTad, zepiri mosmenis sxdomaze
dainteresebuli pirebis (mezoblebis) mouwvevloba. rogorc
cnobilia mSeneblobis nebarTva swored imitom gaicema sajaro
administraciuli warmoebis wesiT, raTa uzrunvelyofil iqnes
sajaroobis maRali done, Sesabamisad warmoebaSi monawileobas
iRebdes nebismieri dainteresebuli Tu mesame piri.
zemoaRniSnuli darRvevis ganmeorebis SemTxvevaSi ki saerTod
azri ekargeba yovelgvar mcdelobas kanonmdeblobis
liberalizaciisa Tu sajaroobis xarisxis gazrdisa. aRniSnuli
faqti Semdgom xdeba sasamarTloSi saCivris Setanis safuZveli,
rac saboloo jamSi aferxebs mSeneblobis process, miTumetes
Tu gaviTvaliswinebT imas, rom sasamarTlo procesebi Zalzed
iweleba droSi.
4. mSeneblobis sferoSi dasaqmebuli mewarmeebi ukmayofilebas
gamoTqvamen Telasis moTxovnis mimarT, kerZod es ukanaskneli
avaldebulebs menaSenes infrastruqturulad ganuviTarebel
teritoriaze gaiyvanos eleqtrogadamcemi sadenebi da Semdeg
sakuTrebaSi gadasces mas.
Cveni azriT, aRniSnuli moTxovna arasamarTliania da menaSenes
ar unda evalebodes obieqtis eleqtroenergiiT uzrunvelyofa.
aRniSnuli faqti unda atarebdes nebayoflobiT xasiaTs.
51
d a n a r T i
52
danarTi 1
qalaq Tbilisis teritoriis zonebisa da qvezonebis
sazRvrebis aRwera
pirveli zona (centraluri)
moicavs 16 qvezonas /1-16 qvezonebi /
pirveli qvezona
Crdilo - dasavleTidan SemoisazRvreba varazis xeviT da kekeliZis
quCiT. samxreTidn - lermontovis quCiT. Crdilo - aRmosavleTidan -
kostavas, qiaCelis da TabukaSvilis quCebiT. aRmosavleTidan -
puSkinis quCiT. samxreT- dasavleTidan - xoravas, WoveliZis,
xanZTelis, oZelaSvilis da ingoroyvas quCebiT.
me-2 qvezona
CrdiloeTidan SemoisazRvreba WavWavaZis gamziris CrdiloeT
ganaSenianebis zonis sazRvriT. dasavleTidan - yifSiZis da miSvelaZis
quCebiT. samxreTidan - faliaSvilis quCiT. aRmosavleTidan - kekeliZis
quCiT.
me-3 qvezona
CrdiloeTidan SemoisazRvreba kandelakis quCiT. Crdilo-
aRmosavleTidan-Sartavas quCiT, saakaZis moedniT, mdinare mtkvris
marjvena sanapiroTi vaxuStis xididan metexis xidamde. samxreTidan -
beTlemis, abo-Tbilelis da lermontovis quCebiT. dasavleTidan - c.
dadianis da puSkinis quCebiT. samxreTdasavleTidan - TabukaSvilis,
qiaCelis, nikolaZis da kostavas quCebiT. Semdeg varazis xevis qveda
nawilis gavliT kveTs zooparkis teritorias da gadis Cailuris,
qarelis da baxtrionis quCebze. dasavleTidan SemoisazRvreba
cincaZisa da gamrekelis quCebiT da gamsaxurdias gamziriT.
me-4 qvezona
Crdilo-dasavleTidan SemoisazRvreba u. CxeiZis, uznaZis da pasteris
quCebiT, aRmaSeneblis gamziriT, tovstonogovis, winamZRvriSvilis da
kldiaSvilis quCebiT. Crdilo-aRmosavleTidan - CubiniSvilis quCiT.
samxreT-aRmosavleTidan - merkvilaZis quCiT, aRmaSeneblis gamziriT
da varcixis quCiT. samxreTdasavleTidan - mdinare mtkvris marcxena
sanapiroTi - u. CxeiZis quCis Sesaxvevidan varcixis quCis Casaxvevamde.
me-5 qvezona
(riyis teritoria) dasavleTidan SemoisazRvreba - md. mtkvris marcxena
sanapiroTi - baraTaSvilis xididan metexis xidamde. aRmosavleTidan -
baraTaSvilis aRmarTiT, xolo samxreTidan - Rvinis aRmarTiT.
me-6 qvezona
CrdiloeTidan SemoisazRvreba nucubiZis da kandelakis quCebiT.
53
aRmosavleTidan - gamsaxurdias gamziriT, gamrekelis, cincaZis,
baxtrionis, qarelisa da Cailuris quCebiT, Semdeg kveTs zooparkis
teritorias varazis xevade samxreT sazRvari miuyveba WavWavaZis
gamziris ganaSenianebuli teritoriis CrdiloeT sazRvars, Semdeg
yifSiZis quCis gavliT Cadis miSvelaZis quCaze da kveTs vakis parkis
teritorias ucxo enebis institutamde. TamaraSvilis quCis gavliT
miuyveba md. veres xeobas iyalTos mTamde, iyalTos mTidan eSveba
cincaZis quCamde da cincaZis quCis gavliT gadis TamaraSvilis quCaze
ipodromis SesasvlelTan. dasavleTidan SemosazRvrulia vaJa-fSavelas
mesame SesaxveviT, al. yazbegis gamziriT da sxirtlaZis quCiT.
me-7 qvezona
CdiloeTidan SemoisazRvreba muStaidis parkis teritoriaze gamavali -
saguramos quCis gaswvrivi xaziT, maiakovskis da cabaZis quCebiT.
aRmosavleTidan i. winamZRvriSvilis quCiT, samxreT - aRmosavleTidan -
tovstonogovis quCiT, aRmaSeneblis gamziriT, pasteris, uznaZis da
CxeiZis quCebiT. dasavleTidan - md. mtkvris marcxena sanapiroTi -
muStaidis parkidan u. CxeiZis quCamde.
me-8 qvezona
CrdiloeTiT SemoisazRvreba faliaSvilis quCiT. Crdilo-
aRmosavleTidan - xoravas, WoveliZis, zandukelis, oZelaSvilis,
ingoroyvas, lermontovis, abo Tbilelis da beTlemis quCebiT.
samxreT-dasavleTidan - miSvelaZis, t. tabiZis mcxeTis, gogebaSvilis
da p. kakabaZis quCebiT. samxreTidan - komkavSiris xeivniT.
me-9 qvezona
Crdilo-dasavleTidan - SemoisazRvreba merkvilaZis quCiT,
aRmaSeneblis gamziriT da varcixis quCiT. aRmosavleTidan - Ciqobavas
quCiT; samxreT- dasavleTidan - md. mtkvris marcxena sanapiroTi -
varcixis quCidan baraTaSvilis xidamde.
me-10 qvezona
dasavleTidan SemoisazRvreba Rvinis aRmarTiT da armazis quCiT,
CrdiloeTidan faRavas da wurwumias quCebiT. aRmosavleTidan -
Telavis quCiT. samxreTidan - mtkvris marcxena sanapiroTi - metexis
xididan gvirabis gamosasvlelamde.
me-11 qvezona
CrdiloeTidan SemoisazRvreba md. mtkvris marjvena sanapiroTi -
metexis xididan orTaWalhesamde. samxreTidan - griSaSvilis quCiT.
me-12 qvezona
Crdilo-dasavleTidan - SemoisazRvreba vaxuSti bagrationis quCiT.
CrdiloaRmosavleTidan - Tevdore mRvdlis, firosmanis da Citaias
quCebiT. samxreT dasavleTidan - md. mtkvris marcxena sanapiroTi -
vaxuStis xididan muStaidis parkis teritoriamde, Semdeg sazRvari
kveTs muStaidis parkis teritorias saguramos quCis gaswvrivi xaziT
da gadis maiakovskis, cabaZis, il. winamZRvriSvilis da CubinaSvilis
quCebze.
54
me-13 qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia nucubiZis quCiT. samxreTidan -
universitetis quCiT. dasavleTidan - sandro eulis quCiT.
aRmosavleTidan - vaJa-fSavelas me-3 SesaxveviT, al. yazbegis gamziriT
da g. sxirtlaZis quCiT.
me-14 qvezona
CrdiloeTidan SemoisazRvreba md. veres xeobiT TamaraSvilis quCamde,
kveTs vakis parkis teritorias da miSvelaZis quCiT gadis t. tabiZis,
mcxeTis da gogebaSvilis quCebze. samxreTidan - SemoisazRvreba zemo
vakis dasaxlebis ganaSenianebuli teritoriis sazRvriT.
me-15 qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia s. cincaZis quCiT. Semdeg adis
iyalTos mTaze da miuyveba md. veres xeobas TamaraSvilis quCamde.
dasavleTidan esazRvreba TamaraSvilis quCa.
me-16 qvezona
CrTiloeTidan SemosazRvrulia guTnis da sabaduris quCebiT da q.
wamebulis gamziriT. samxreTidan - md. mtkvris marcxena sanapiroTi -
gvirabis gamosasvlelidan Savi zRvis quCamde. dasavleTidan - Telavis
quCiT. aRmosavleTidan - Savi zRvis quCiT.
meore zona (Sualeduri)
moicavs 19 qvezonas /17-35 qvezonebi/
me-17 qvezona
Crdilo-dasavleTidan SemosazRvrulia gagarinis quCiT. samxreT-
dasavleTidan J. Sartavas quCiT. aRmosavleTidan - md. mtkvris marjvena
sanapiroTi -"vefxvi da moyme"-s Zeglidan vaxuStis xidamde. samxreTidan
- saakaZis moedniT da vaxuStis xidiT.
me-18 qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia gvetaZis, sp.kedias da depos quCebiT.
aRmosavleTidan - cotne dadianis quCiT. samxreT-dasavleTidan -
firosmanis, Tevdore mRvdlis, vaxuSti bagrationis da aglaZis
quCebiT.
me-19 qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia zaziaSvilis quCiT. aRmosavleTidan -
gociriZis, ToiZis da mesxiSvilis quCebiT. samxreT-dasavleTidan -
qeTevan wamebulis moedniT, baraTaSvilis aRmarTiT, xeTagurovis,
Citaias da Ciqobavas quCebiT.
me-20 qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia axmetelis da axaldabis quCebiT.
aRmosavleTidan - cotne dadianis quCiT. samxreT -aRmosavleTidan -
aglaZis, kedias da depos quCebiT. dasavleTidan - gelovanis
55
gamziridan dasavleTiT 200 - metriani zoliT da md. mtkvris marcxena
sanapiroTi - axmetelis quCidan vaxuStis xidamde.
21-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia zemo veZisis ganaSenianebuli
teritoriis zonis sazRvriT. samxreTidan - kandelakis quCiT.
dasavleTidan - delisis quCiT. aRmosavleTidan - gagarinis quCiT.
22-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia nucbiZis quCis ind. ganaSenianebis
zolis sazRvriT, samxreTidan - nucubiZis quCiT. aRmosavleTidan -
delisis quCiT. dasavleTidan - vaJa-fSavelas me-5 kvartliT.
23-e qvezona
CrdiloeTidan zonas esazRvreba metros sadguri "naZaladevi".
dasavleTidan - dadianis quCa. samxreTidan - zaziaSvilis quCa.
aRmosavleTidan - e. manjgalaZis quCa.
24-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia cucqiriZis da dmanisis quCebiT,
rkinigzis magistraliT - dmanisis quCidan Savi zRvis quCamde da
awyuris quCiT. aRmosavleTidan - maxaTas wylis xeobiT. samxreT-
dasavleTidan - wurwumias, Telavis, guTnis da sabaduris quCebiT,
qeTevan wamebulis gamziriT da Savi zRvis quCiT.
25-e qvezona
Crdilo-aRmosavleTidan SemosazRvrulia griSaSvilis da g. guluas
quCebiT xidamde da Semdeg m. mtkvris marjvena sanapiros 350-metriani
sigrZis monakveTiT. samxreT-dasavleTidan - gorgaslis quCis samxreT-
dasavleTiT 200 - metriani zoliT.
26-e qvezona
moicavs bagebis dasaxlebis ganaSenianebul teritorias.
27-e qvezona
moicavs daba wyneTis ganaSenianebul teritorias.
28-e qvezona
moicavs daba oqroyanis ganaSenianebul teritorias.
29-e qvezona
CrdiloeT-dasavleTidan SemosazRvrulia nucubiZis ferdobis
ganaSenianebuli teritoriis sazRvriT. samxreTidan - nucubiZis quCis
ind. ganaSenianebis sazRvriT. aRmosavleTidan - delisis quCiT.
30-e qvezona
Crdilo-aRmosavleTidan SemosazRvrulia universitetis da
TamaraSvilis quCebiT. zemo vakis ganaSenianebuli teritoriis
sazRvriT, p. kakabaZis quCiT da komkavSiris xeivniT. samxreTiT es zona
moicavs kus tbis mimdebare teritorias, zemo vakis ganaSenianebis
56
sazRvris samxreT teritoriebs, mamadaviTis da botanikuri baRis
teritoriebs.
31-e qvezona
CrdiloeT-aRmosavleTiT SemosazRvrulia gorgasalis quCis
dasavleTiT 200-metriani zolis sazRvriT. aRmosavleTiT moicavs
aRmosavleT krwanisis ganaSenianebul teritorias. samxreTiT miuyveba
mdinare duqnisxevis xeobas.
32-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia rkinigzis magistraliT - Savi zRvis
quCidan miqelaZis quCamde da kaxeTis gzatkecilis CrdiloeTiT 200
metriani zoliT. dasavleTidan - Savi zRvis da awyuris quCebi, maxaTas
wylis xeobiT da md. mtkvris marjvena sanapiroTi - maxaTas wylis
SesarTavidan g. guluas xidamde. samxreT-dasavleTidan - samgoris
quCiT da rkinigzis magistralis CixiT.
33-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia xudadovis quCiT. samxreTidan -
cucqiriZis da dmanisis quCebiT. dasavleTidan - e. manjgalaZis, ToiZis
da mesxiSvilis quCebiT, aRmosavleTidan - rkinigzis magistraliT-
dmanisis quCidan lamis quCamde da lamis quCaze rkinigzis
magistralze gadasasvleli xididan CrdiloeTiT perpedikularuli
xaziT xudadovis quCamde.
34-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia gldani-diRomis SemaerTebeli
magistraliT. dasavleTidan - saqarTvelos samxedro gziT. samxreTidan
- axmetelis da axaldabis quCebiT. aRmosavleTidan - rkinigzis
magistraliT - gldani - diRomis SemaerTebeli xididan qsnis quCamde,
qsnis quCiT da guramiSvilis gamziriT.
35-e qvezona
aRmosavleTidan SemosazRvrulia - saqarTvelos samxedro gziT da
marSal gelovanis gamziriT. dasavleTiT moicavs didi diRomis
ganaSenianebul teritorias, sofel diRomis ukidures aRmosavleT
nawils da vaSlijvaris dasaxlebis ganaSenianebul teritorias.
mesame zona (periferiuli)
moicavs 18 qvezonas /36-53 qvezona/
36-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia wyalsadenis, feiqrebis da gudamayris
quCebiT. samxreTidan - xudadovis quCiT. dasavleTidan - qsnis quCiT da
guramiSvilis gamziriT. aRmosavleTidan - glinkas, nagomaris,
Jinvalis, knolevis, imereTis, leCxumis da kurnatovis quCebiT.
37-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia xarabaZis, wulukiZis da xomlelis
57
quCebiT. samxreTidan - md. mtkvris marcxena sanapiroTi - guluas
xididan Savnabadas asaxvevamde. dasavleTidan - mesxeTis quCis
dasawyisiT, kaxeTis gzatkeciliT, samgoris quCiT da rkinigzis
magistralis CixiT. dasavleTidan - TrialeTis quCiT, kaxeTis
gzatkeciliT, moskovis gamzirze, rkinigzis magistralze
gadasasvleli xididan samxreTiT perpendikularuli xaziT md.
mtkvramde.
38-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia sasoflo-sameurneo institutis
teritoriiT. samxreTidan - gldani - diRomis SemarTebeli
magistraliT. aRmosavleTidan - sasoflo - sameurneo institutis
dasaxlebis teritoriiT da saqarTvelos samxedro gzis aRmosavleTi
da dasavaleTi 200-metriani zoliT.
39-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia Jinvalis quCiT. samxreTidan -
arsenalis xeviT. dasavleTidan - knolevis, imereTis, leCxumis da
kurnatovis quCebiT. aRmosavleTidan - naZaladevis CrdiloeTi nawilis
ganaSenianebuli teritoriis sazRvriT, naZaladevis samxreTi nawilis
teritoriis c. dadianis quCidan 600 metriani zoliT da CuRureTis
dasaxlebis ganaSenianebuli teritoriis sazRvriT.
me-40 qvezona
moicavs lisis tbis samxreT teritorias nucubiZis ferdobebis
ganaSenianebuli teritoriis sazRvramde.
41-e qvezona
moicavs teritorias Tbilisis zRvis dasavleTi nawilis sanapiro
zolidan Semosavlel gzamde.
42-e qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia arsenalis xeviT, somxeTis quCiT,
petre-pavles sasaflaoze CrdiloeTiT gamavali gziT, uSakovis da
tviSis quCebiT da varkeTilis zeda platoTi. samxreTidan - rkinigzis
magistraliT - arsenalis xevidan miqelaZis quCis asaxvevamde, kaxeTis
gzatkeciliT mesxeTis quCamde, xarabaZis, wulukiZis, xomlelis da
TrialeTis quCebiT. dasavleTi sazRvari TrialeTis quCiT Camodis
kaxeTis gzatkecilze, Cadis moskovis gamzirze rkinigzis magistralze
gadasasvlel xidTan da perpendikularuli xaziT uerTdeba md.
mtkvars. aRmosavleTidan - SemosazRvrulia gaxokiZis quCiT, kaxeTis
gzatkecilidan rkinigzis magistralamde Camavali xaziT da rkinigzis
magistralidan md. mtkvramde Camavali xaziT.
43-e qvezona
moicavs Savnabadis ganaSenianebul teritorias.
44-e qvezona
Crdilo-dasavleTidan esazRvreba md. mtkvris marjvena sanapiro -
qalaqis administraculi sazRvridan gldani - diRomis SemarTebel
xidamde samxreTidan - gldani- diRomis SemarTebeli magistrali.
58
samxreT-dasavleTidan - saqarTvelos samxedro gzis samxreT dasavleT
200-metriani zoli.
45-e qvezona
CrdiloeTidan esazRvreba md. mtkvris marjvna sanapiro. samxreTidan -
gorgasalis quCis ganaSenianebuli teritoriis sazRvari da vrceldeba
dasavleTidan aRmosavleTisaken 1.5 km-iani monakveTis farglebSi. 46-e qvezona
Crdilo-dasavleTidan SemosazRvrulia TianeTis gzatkeciliT,
rkinigzis magistraliT - Satilis quCis Casaxvevidan qsnis quCamde.
Crdilo-aRmosavleTidan - omis gmirebis quCiT. samxreT -
aRmosavleTiT - md. xevZmaris xeobiT, urekis, JRentis da Carglis
quCebiT. samxreTidan - qsnis, wyalsadenis, feiqrebis da gudamayris
quCebiT. 47-e qvezona
dasavleTidan SemosazRvrulia md. mtkvris marcxena sanapiroTi -
revoluciis quCidan xevZmaris xeobamde. zona moicavs zemo avWalis,
avWalis, gldanis, Temqis, sanzonis da muxianis dasaxlebebis
sacxovrebeli masivebis teritoriebs. 48-e qvezona
moicavs lotkinis goris ganaSenianebul teritorias. samxreTidan
SemosazRvrulia xudadovis quCiT. am zonis meore nawili
CrdiloeTidan SemosazRvrulia vaSlijvaris dasaxlebis
ganaSenianebuli teritoriis samxreTi sazRvriT, samxreTidan zemo
veZisis ganaSenianebuli teritoriis CrdiloeTi sazRvriT,
aRmosavleTidan gelovanis gamziris dasavleT 200-metriani zoliT da
dasavleTiT vrceldeba saSualod 500 m-is farglebSi.
49-e qvezona
moicavs elias, vazisubnis da zemo varkeTilis dasaxlebebis
ganaSenianebis teritoriebs.
50-e qvezona
zonis CrdiloeTi sazRvari miuyveba qvemo samgoris arxs. samxreTiT -
moicavs orxevis, aeroportis, qvemo aleqseevkis da aleqseevkis
dasaxlebebis ganaSenianebul teritoriebs.
51- qvezona
CrdiloeTidan SemosazRvrulia md. mtkvris marjvena sanapiroTi -
rusTavis gzatkecilis dasawyisidan Tbilisis administraciul-
teritoriul sazRvramde. dasavleTiT moicavs TeleTis gzatkecilis
400 m. siganis zols qalaqis administraciul-teritoriul sazRvramde.
samxreT-aRmosavleTiT - soRanluRis teritorias. 52-e qvezona
moicavs teritorias Tbilisis zRvis aRmosavleT sanapiro zolidan
Semosasvlel gzamde. 53-e qvezona
59
darCenili teritoria Tbilisis administraciul-teritoriul
sazRvramde.