2. BÖLÜM - archive.ismmmo.org.trarchive.ismmmo.org.tr/docs/yayinlar/MevzuatSerisi/Mevzuat10/006... · Leasing irketinin alım yaptığı tarihten 24 ay (ya da 48 ay) önce mal bakasına

LEASING

FACTORING

FORFANTING

EXIMBANK KREDİLERİ

2. BÖLÜM

FİNANSMAN ARAÇLARI

ULUSLARARASI TİCARET ve MUHASEBESİ

278

Ferudun KAYA

279

İkinci Bölüm

FİNANSMAN ARAÇLARI113

Bizi güçlü yapan yediklerimiz değil, hazmettiklerimizdir.

Bizi zengin yapan kazandıklarımız değil, muhafaza ettiklerimizdir.

Bizi bilgili yapan okuduklarımız değil, kafamıza yerleştirdiklerimizdir.

Francis Bacon

GİRİŞ

İhracat, sürdürülebilir bir ekonomik büyümenin gerçekleşmesinde kilit rol üst-

lenmesi nedeniyle kalkınma olgusunun vazgeçilmez unsurlarından birini oluştur-

maktadır. İhracat artışı, bir yandan milli geliri artırarak doğrudan kalkınmayı olum-

lu yönde etkilerken, diğer yandan döviz darboğazını aşmak suretiyle ekonomik

kalkınmaya da destek olmaktadır. Bu nedenle, ihracatın artırılmasına ilişkin çaba ve

politikalar, öteden beri uluslararası ticari rekabetin de temel unsurunu oluşturmuş-

tur. İhracatın artırılmasına ilişkin çabaların ve yöntem arayışlarının yoğunluk ka-

zandığı alanlar arasında, finansman ve teminat unsuru kaçınılmaz olarak ön plana

çıkmaktadır.

İhracat faaliyeti; bizzat üretici/imalatçı firmalar veya ihracat konusunda uz-

manlaşmış tüccar/ihracatçılar tarafından yürütülmektedir. Her iki grup da, ihracat

siparişlerinin yerine getirilmesi için gerek sevkıyat öncesi gerekse sevkıyat sonrası

finansmana ihtiyaç duyarlar. İhracat için ihtiyaç duyulan finansman miktarı; ihracat

değeri kadar veya ihracat değerinden az veya fazla olabilir.

Üretici/imalatçı firmaların ihracatçılara kıyasla finansmana ihtiyaçları daha

fazladır. Çünkü:

İç ve dış piyasalar için üretilen malların tipleri farklılık arz ediyorsa, dış piyasa-

lara yönelik üretimdeki değişiklikler firmaya ek maliyetler getirecektir.

113 Finansman araçları bölümünün hazırlanmasında, yazarın; Dış Ticaret ve Finansmanı, Dış Ticaret İşlemle-

ri ve Muhasebe Uygulamaları kitaplarından faydalanılmıştır.


280

Mevcut bir işletme sermayesi ile sadece iç piyasaya yönelik belli bir kapasite ile

üretimde bulunan bir firma, ihracat siparişini de karşılamak istediğinde ek fi-

nansmana ihtiyaç duyacak, bir başka ifade ile artan üretim hacmi kredi temini

gereğini ortaya çıkaracaktır.

Ayrıca, ihracatçı, üretim maliyetinin dışında şayet nakliye, sigorta, vergi vb.

maliyetleri de yükümlenmekte ise finansman ihtiyacı daha da artacaktır.

İhracat bir ülkede üretilen malların dış ülkelere satılmasıdır. Farklı ülkelerde

bulunan kişi veya kuruşların birbirleriyle yaptıkları mal ya da hizmet alış verişi,

yurt içi işlemler veya alıcı ve satıcıların aralarında yaptıkları işlemlere benzemekle

birlikte uluslararası yapılmalarından dolayı bazı farklılıkları da beraberinde getir-

mektedir.

Dış ticaret işlemlerinde genellikle ithalatçılar ve ihracatçılar birbirlerinden

uzak mesafededirler.114

Çoğu kez de birbirlerini hiç tanımamakta, mali güçleri, iş

kapasiteleri ve ticari itibarları konusunda ayrıntılı bilgiye sahip değildirler. İthalatçı-

lar, ihracatçıların ticaret konusu malı ya da hizmeti kendilerine zamanında ve sipa-

rişe uygun nitelik ve kalitede göndereceklerinden emin olmadıkları gibi, ihracatçılar

da, ithalatçıların anlaşma yapılan malı almaktan vazgeçmesinden endişe duyabilirler.

Dış ticaret işlemlerinin yürütülmesinde sevk öncesi ve sevk sonrası yapılan

masrafları karşılayabilmesi için fon ihtiyacı duyulabilir. Oldukça riskli olan dış

ticaret işlemleri ihracatçılar, malın imali ve sevki sırasında, sevkten sonra ise mal

bedellerinin tahsil edildiği zamana kadar, ithalatçılar ise malın alınması ile satılması

arasında bu ticari işlemlere para bağlamak istemeyebilirler. Dolayısıyla, dışarıdan

fon temin etme yolunu tercih edeceklerdir.

Dış ticaretin finansmanında işletmelerin fon kaynakları yeterli ise ticareti kendi

kaynaklarından finanse eder. Şayet yeterli değilse yabancı kaynaklara başvurur.

Aynı zamanda, ihracatçılar, satılan malın bedelini de tahsilini de garanti etmek

isterler. İthalatçılar ise malı teslim almadan ve niteliklerini belirlemeden bedelini

ödemekten çekinirler. Dolayısıyla, bu işlemlerinde sorumluluklarının bir finansal

aracı kurum ile paylaşmaya gereksinim duyarlar. Başka bir ifade ile dış ticaret iş-

lemlerinde, işletmeler bir finansal kuruluşa ihtiyaç duyabilmektedirler.

Dolayısıyla dış ticaretin finansmanını, "dış ticaret işlemlerinin (ihracatın ya

da ithalatçının) gerçekleştirilebilmesi için gereksinim duyulan fon ihtiyacının karşı-

lanması" olarak tanımlanabilir.

İhracatın finansmanı; ihraç edilecek malın temini veya üretimi ile satış bede-

linin tahsili arasındaki faaliyetlerin finansmanıdır.

Başka bir tanıma göre; ihracatın finansmanı; ihracatçının ve/veya ihracatçının

sevkıyat yapacağı alıcının sevk öncesi ve/veya sevk sonrası dönemde kredi ve/veya

sigorta yöntemleri ile desteklenmesidir. İharacatın finansmanı kısacası ihracatçının

finansmanın demektir.115

114 Halil Seyidoğlu, (1997). Uluslararası Finans, 2. Baskı, İstabul: Güzem Yayınları, s. 343. 115 Ali Ceylan ve Turhan Korkmaz (2008), İşletmelerde Finansal Yönetim, Bursa: EkinYayın, ss.167-169.

Ferudun KAYA

281

İhracatın finansmanı;

Finansmanın vadesine göre kısa, orta ve uzun,

Kullanım yeri ve amacına göre sevk öncesi ve sevk sonrası finansman ve

Riskin alındığı tarafa göre satıcı ve alıcı kredileri gibi çeşitli şekillerde sınıf-

landırılmaktadır.

2.1. LEASİNG (FİNANSAL KİRALAMA)

Finansal kiralama kavramı yerine, bir çok ülkede leasing kavramı kullanılmak-

tadır.116

Finansal kiralama bir yatırım malının mülkiyeti finansal kiralama şirketinde

kalarak, belirlenen kiralar karşılığında kullanım hakkının kiracıya verilmesi ve söz-

leşmede belirlenen değer üzerinden kiracıya geçmesini sağlayan bir finansman

yöntemidir.117

Yatırım mallarının satın alınması yerine, kiralanarak kullanılmasını

sağlayarak firmaların işletme sermayelerini diğer ihtiyaçlarının karşılanmasında

kullanılması ile verimliliğin ve karlılığın artmasında önemli rol üstlenir.

Leasingin dünyada bilinen ilk uygulamaları Sümerler tarafından M.Ö. 2000‟li

yıllarda tarım araçları kiralamasında görülmüştür. Daha sonraki Roma dönemlerin-

de leasing uygulamaları belirginleşirken Ortaçağda arazi ve binalar da leasinge

konu olmuştur.

Modern anlamı ile leasing, 1930 yılında Amerika‟da yaşanan krizden sonra fi-

nansman güçlüklerini aşmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Bugünkü anlamı ile ilk

leasing şirketi 1952 yılında Amerika‟da kurulmuştur.

II. Dünya Savaşı sonrası yaşanan finansman güçlükleri, teknolojik yapılanma ve

buna bağlı işletmelerin modernizasyon ve teknoloji yenileme ihtiyaçları leasingin

116 Ceylan, Ali ve Turhan Korkmaz (2008), İşletmelerde Finansal Yönetim, 10. Bası, Bursa: Ekin Yayınları,

s.199-203. 117 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, 28 Haziran 1985 Tarihli 18795 sayılı Resmi Gazete.


282

yaygın olarak kullanılmaya başlanmasına neden olmuştur. 1950‟li yıllarda bankala-

rın tabi oldugu kurallar gereği bankalardan kredi alamayan küçük ve orta ölçekli

firmalara bankacılık sistemine zarar vermeden finansman saglayan bir yöntem ola-

rak Batı Avrupa ‟da yaygınlaşmış, 1970 yılından başlayarak da başta Japonya ve

Güney Kore olmak üzere Uzak Doğu ülkelerinde geniş bir uygulama alanı bulmuş-

tur. Gelişmekte olan ülkelerin bu yöntemle tanışmasi ise 1975 yılından sonra IFC

önderliginde olmuş ve 1975 - 1995 yılları arasında IFC‟nin uygulamada destek

oldugu 36 ülkede leasing finansman teknigi özellikle KOBİ‟lerin ekonomideki

katma degerinin artmasında önemli bir rol üstlenmiştir.

Bu süre içinde sektörde yerini derinleştiren leasing finansman tekniği, dünyada-

ki gelişimini kısa vadeli adi kiralamadan bugün uygulamasının yapıldığı standart

finansal kiralamaya, geri ödeme vadeleri ve işleyişi ile farklı uygulamalara, mülki-

yetin devri uygulamasından bağımsız operasyonel leasing‟e dönüştürmüştür.

Leasing; makine, araç gibi taşınır malların dışında taşınmaz mal statüsünde de-

ğerlendirilen gayrimenkuller için de uygulanmaktadır. İngiltere gibi bazı ülkelerde

taşınmaz mal leasing‟inin daha ön planda olduğu görülmektedir.

Türkiye‟de finansal kiralama işlemleri 3226 sayılı kanun çerçevesinde yapıl-

makta olup üçlü bir finansal ilişkiye (kiralayan, kiracı, satıcı) dayalı olarak uygula-

nan leasing yönteminin esası, yatırımcıya, bir malın kullanım hakkının mülkiyet

hakkından ayrılarak tahsis edilmesi ve bu sayede yatırımcıyı peşin veya kısa vadeli

finansman yükünden kurtarmaya dayalıdır. Türkiye‟de leasingin hukuki altyapısı

1985 yılında çıkan bir kanun ile oluşturulmuş ve ilk leasing şirketi (İktisat Leasing)

1986 yılında kurulmuştur.118

2.1.1. Leasing (Finansal Kiralama) Tanımı

Leasingin çeşitli tanımları yapılmaktadır. Türkiye‟de uygulandığı şekliyle Lea-

sing'in kelime anlamı "Finansal Kiralama" dır. Yatırımların finansmanında gelenek-

sel olarak kullanılan öz kaynak, satıcı kredisi ve banka kredilerine alternatif olan bir

finansman enstrümanıdır. Leasing, özellikle büyümekte olan şirketlerin, yatırımla-

rını gerçekleştirebilmek için orta ve uzun vadeli finansman ihtiyacını karşılayabile-

cekleri etkin bir yatırım yöntemidir.

Diğer bir tanıma göre leasing (finansal kiralama); bir yatırım malının, mülkiyeti

leasing şirketinde kalmak üzere belirlenen kiralar karşılığında kullanım hakkının

kiracıya verilmesi ve sözleşmede belirlenen bir değer üzerinden sözleşme süresi

sonunda mülkiyetin kiracıya devredilmesidir. Bu süre boyunca malın bakımı-

onarımı ve sigorta primlerinin ödenmesinden kiracı sorumlu olmaktadır.

Leasing, kiracının ihtiyaç duyduğu, beğenip seçtiği, pazarlığını yaptığı ve tüm

teknik özelliklerini uygun gördüğü makine, ekipman, yatırım malı veya diğer malla-

rın, leasing şirketi tarafından kiracının anlaştığı 3. kişilerden satın alınarak, kiracıya

malın teslim edilmesini öngören bir anlaşmadır.

118 Ali Ceylan, Finansal Teknikler, 5. Baskı, Bursa:Ekin Kitapevi Yayınları, 2003:112.

Ferudun KAYA

283

Leasing şirketi (kiralayan); yatırımcının (kiracı), kendi belirlediği satıcı firma ile

fiyat ve özelliklerinde anlaştığı malı, finansal kiralama sözleşmesi kapsamında pe-

şin olarak satın alıp, mutabık kalınan ve sözleşmede belirtilen vade ve bedel ile

kiraya verir. Mülkiyet hakkı leasing şirketinde, kullanım hakkı da kiracı firmada

kalmaktadır. Böylece; yatırım malı kendi kendini öderken, sözleşme süresi sonunda

sembolik bir değerle (örn. 10 USD) mülkiyeti yatırımcıya (kiracıya) geçecektir.

Bir yatırım malının mülkiyeti leasing şirketinde kalarak, belirlenen kiralar (tak-

sit) karşılığında kullanım hakkının kiracıya geçmesini sağlayan bir finansman yön-

temidir.

Mülkiyetin devri 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu gereğince gerçekleştiri-

lir. Leasing şirketinin alım yaptığı tarihten 24 ay (ya da 48 ay) önce mal başkasına

satılamaz, devredilemez, kiralanamaz. Leasing şirketi sözleşme sonuna kadar malın

sahibidir. Mülkiyet, sözleşme bitiminde önceden belirlenmiş sembolik bir bedel ile

kiracıya devredilebilir.

2.1.2. Leasingin Unsurları119

Kiralayan: Leasing işlemine konu olan ekipmanın hukuki mülkiyetini üzerinde

taşıyan ve sözleşme ile önceden belirlenen kira ödemeleri karşılığında kullanım

hakkını kiracı'ya devreden taraf. Finansal Kiralama Şirketlerinin Kuruluş ve Faali-

yetlerine İlişkin Yönetmeliği'ne göre, Türkiye‟de leasing işlemlerini katılım banka-

ları, finansal kiralama (leasing) şirketleri ile yatırım ve kalkınma bankaları gerçek-

leştirebilirler.

Satıcı: Leasing işlemine konu olan ekipmanı temin eden üretim veya pazarlama

kuruluşu.

Kira: Kiracı'nın Kiralayan'a, leasing konusu ekipmanın kullanım hakkı için yaptığı

ve sözleşme ile önceden belirlenen periyodik ödemeler.

Sözleşme: Kiracı ile kiralayan arasında, leasing işlemine konu olan ekipmanın kul-

lanım hakkının kiracıya devri ve kullanım bedellerinin kiralayana geri ödenmesi ile

ilgili tüm şartları kapsayan yazılı anlaşma.

Leasing işleminin dayandığı hukuki belge, sözleşmedir. Sözleşme; kiralayanın,

kiracının talebi ve seçimi üzerine üçüncü kişiden satın aldığı veya başka suretle

temin ettiği bir malın zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere ve belli bir süre

feshedilmemek şartı ile kira bedeli karşılığında, kiracıya bırakmasını öngören bir

sözleşmedir.120

Sözleşme ile Leasing şirketi, hangi malı, hangi kiracıya, hangi ko-

şulda kiraladığını ve uygulamanın nasıl yürütüleceğini belirtir. Sözleşmeye taşınır

ve taşınmaz mallar konu olabilir. Patent gibi fikri ve sınai haklar bu sözleşmeye

konu olamazlar.121

119 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, 28 Haziran 1985 Tarihli 18795 sayılı Resmi Gazete, madde 3. 120 Resmi Gazete, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, 28 Haziran 1985 tarihli 18795 sayılı, madde 4. 121 Resmi Gazete, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, 28 Haziran 1985 tarihli 18795 sayılı, madde 5.


284

Sözleşmenin Süresi: Finansal Kiralama Sözleşmeleri aksi belirtilmedikçe 4 yıllık

süre için düzenlenir. Teknolojik ömürleri, yararlanma süreleri kısa olan mallarda

sözleşme süresi 2 yıldan kısa olmamak koşuluyla, 4 yıldan kısa düzenlenebilir.

Sözleşme süresi 4 yıldan kısa olacak mallar Bakanlar Kurulunca belirlenmektedir.

Sözleşmenin Şekli Tescili:122

Sözleşmeler noter huzurunda, düzenleme şeklinde

imzalanır. Taşınır mala dair sözleşme, kiracının ikametgahı noterliğinde özel sicile

tescil edilir. Taşınmaz mala dair sözleşme ise taşınmazın bulunduğu tapu kütüğünün

beyanlar hanesine, gemilere dair sözleşmeler ise gemi siciline şerh edilir. Tescil

veya şerhden sonra, üçüncü kişilerin finansal kiralama konusu mal üzerindeki ayni

hak iktisapları kiralayana karşı ileri sürülemez. Yurtdışında yerleşik kiralayan şirke-

tin Türkiye'de şubesi yoksa sözleşmeler Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı‟nın

bağlı bulunduğu Bakanlıkça tescil edilir.

Kiracı: Leasing işlemlerinde ekipmanın kullanım hakkını sözleşme ile önceden

belirlenen kira ödemeleri karşılığında satın alan taraf. Hukuki işlem yapmaya yetkili

her türlü kişi ya da kuruluş finansal kiralama işlemi yapabilir. Anonim şirketler,

limited şirketler, kollektif şirketler, şahıs firmaları, kooperatifler, yabancı sermaye

şirketleri ve ortak girişimler, vakıflar, özetle tüm tüzel kişiler. Mevcut Finansal

Kiralama Kanunu gereği gerçek kişiler leasingden yararlanamazlar.

Kiracının Hak ve Sorumlulukları123

Finansal kiralama konusu malı itina ile kullanmak zorundadır. Sözleşmede aksi-

ne hüküm yok ise kiracı, malın her türlü bakımından ve korunmasından sorumlu

olup, bakım ve onarım masrafları kiracıya aittir.

Sözleşme konusu mal; gayrimenkul/araç ise her yıl ödenmesi gereken vergiler-

den de kiracı sorumludur.

Kiracı, sözleşme süresince finansal kiralama konusu malın zilyedi olup, sözleş-

menin amacına uygun olarak her türlü faydayı elde etmek hakkına sahiptir.

Kiralayan şirket, mülkiyeti kendisine ait olan finansal kiralama konusu malı

sözleşme süresince sigorta ettirmek zorundadır. Sigorta primlerinin ödenmesi ki-

racıya aittir.

Sigorta: Leasing Kanunu‟na göre, Leasing şirketleri kiralama konusu malları si-

gorta ettirmek zorundadır. Leasing kanununun bu amir hükümleri gereği sigorta

primlerini kiracı öder. Sözleşme süresi sonuna kadar da poliçe yenilemelerinde de

aynı yöntem izlenmelidir.

Sözleşmenin Sona Ermesi (Fesih – Haciz - İflas): Sözleşme, normal olarak sü-

renin bitimiyle sona erer. Kiraların belirtilen sürede ödenmemesi halinde, kiralayan

kiracıya fesih ihtarnamesi göndererek sözleşmeyi feshedebilir. Kiralayan şirket

aleyhine hukuki bir takip yapılması halinde, leasing konusu mallar sözleşme süre-

since haczedilemez.

122 Resmi Gazete, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, 28 Haziran 1985 tarihli 18795 sayılı, madde 22. 123 Resmi Gazete, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, 28 Haziran 1985 tarihli 18795 sayılı, madde 13.

Ferudun KAYA

285

Mülkiyet Devri: Finansal Kiralama işlemlerinde; sözleşme süresi sonunda ma-

lın kiracının mülkiyetine geçeceği sözleşmede belirtilmiştir. Devir işlemleri men-

kullere göre farklılık arzeder.

Makine ve teçhizat ise; sözleşme süresi sonunda sembolik devir bedeli tahsil

edilir, bu bedelle bir devir faturası kesilir ve devir işlemi tamamlanır.

Gayrimenkul ise; tapu devir işlemleri başlatılır, tüm tapu masraflarını kiracı öder.

Sembolik devir bedeli tahsil edilir, tapu devir işlemleri tamamlandıktan sonra,

devir faturası kesilir ve devir işlemi tamamlanır.

Gemi ise; sembolik devir bedeli tahsil edilir. Gemi sicilinde gerekli işlemler ta-

mamlanır. Devir faturası kesilir ve devir işlemi tamamlanır.

Araç ise; sembolik devir bedeli tahsil edilir. Noter satışı yapılır. Plaka-ruhsat

devir işlemleri tamamlanır. Ardından devir faturası kesilir ve devir işlemi tamam-

lanmış olur. (Tüm devir masrafları kiracıya aittir.)

İş makinası ise; sembolik devir bedeli tahsil edilir. Noter satışı yapılır. Tescil-

plaka değişikliği için işlemler tamamlanır. Ardından devir faturası kesilir ve devir

işlemi tamamlanmış olur (Devir masrafları kiracıya aittir).

2.1.3. Leasing'e Konu Olabilecek Mallar

Leasing, özellikle büyümekte olan şirketlerin, yatırımlarını gerçekleştirebilmek

için orta ve uzun vadeli finansman ihtiyacını karşılayabilecekleri etkin bir yatırım

yöntemidir.

Leasing, alımı gerçekleşecek ekipmanın, finansal kiralama şirketi tarafından

satın alınarak kiralanması ve kira süresi sonunda mülkiyet devrinin gerçekleştiril-

mesi şeklinde yapılmaktadır. Bu nedenle leasing, ekipman alımlarında şirketlere

önemli avantajlar sağlamaktadır. Sözleşme süresince ekipman mülkiyetinin finansal

kiralama şirketi üzerinde kalması nedeniyle asgari teminatlar ile uzun vadeli fi-

nansman imkânı verilebilmektedir. Aynı zamanda da satın alma, ithalat, yükleme,

akreditif, transfer gibi işlemlerin finansal kiralama şirketi tarafından yapılıyor olma-

sı, leasing'i çok daha avantajlı hale getirmektedir. Amortismana bağlı her türlü

ekipmanın leasing yolu ile alınabiliyor olması da, finansal kiralama işlemlerini her

alanda uygulanabilir hale getirmektedir.

3226 Sayılı Finansal Kiralama kanununda "Sabit kıymet niteliğindeki her türlü

taşınır ve taşınmaz mal, yani; amortismana tabi tüm sabit kıymetler leasinge konu

olabilir" şeklinde tanımlanır. Ancak, patent hakkı, fikri ve sınaî haklar ile bilgisayar

yazılımı gibi maddi olmayan konular için leasing yapılamamaktadır.124

Öte yandan

leasing konusu malın, bağımsız ve üzerinden amortisman ayrılabilen bir özellik

taşıması gerekmektedir. Buna göre hammadde ya da ara malı niteliğinde bulunan ve

kullanıldığında tüm özelliklerini yitiren mallar, leasing konusu yapılamamaktadır.

Leasing'e konu olabilecek başlıca mal grupları;

Elektronik ve Optik Cihazlar

124 Resmi Gazete, 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, 28.06.1985 tarihli 18795 sayılı , madde 5.


286

Enerji Tesisleri

Gayrimenkul

Görüntü ve Ses Sistemleri

Güvenlik Sistemleri

Hastane / Otel / Market / Büro Donanımları

Isıtma ve Soğutma Cihazları

İmalat makineleri, Takım Tezgahları

İş ve İnşaat Makineleri

Kara / Hava / Deniz Ulaşım Araçları

Komple Fabrikalar

Tarım Aletleri

Tekstil makineleri

Tıbbi Cihaz

Leasing kanalıyla amortismana tabi her türlü yatırım malı, ekipman ve

makina kiralanabilir. Patent hakkı, fikri ve sınai haklar ve bilgisayar yazılımı

gibi gayri maddi kıymetler için leasing işlemi kanunen yapılamamaktadır.

Leasing işlemlerinde talep edilecek teminatlar

Şahıs veya şirket kefaleti,

Teminat senedi,

Alacakların temliki,

Gayrimenkul İpoteği (Tapu harcından muaftır),

İşletme rehni

2.1.4. Leasing Sisteminin İşleyişi

Kaynak: Ali Ceylan, Finansal Teknikler, Ekin Kitapevi Yayınları, 5. Baskı, Bursa, 2003:112.

Ferudun KAYA

287

2.1.5. Leasing Türleri

Yurtiçi Kiralama: İhtiyaç duyulan yatırım malının, Türkiye'den veya dünya-

nın herhangi bir yerinden leasing şirketi tarafından satın alınarak kiralanmasıdır.

Yurtiçi kiralama sözleşmesinde iki taraf da yurt içindedir.

Uluslararası Kiralama: Herhangi bir yatırım malının, yurtdışında yerleşik bir

Leasing Şirketi tarafından satın alınarak kiralanmasıdır. Bu tür işlemlerde Türki-

ye'deki Leasing Şirketi aracılık işlevini görmektedir.

Satışa Yardımcı Kiralama: Leasing Şirketlerinin, pazar paylarını artırmak

amacıyla müşterilerine yeni finansman alternatifi sunmak isteyen satıcı ve üretici

firmalara verdiği bir hizmetdir. Satıcı firma, peşin ve vadeli satış önerilerinin

yanısıra leasing şirketinden almış olduğu kiralama opsiyonunu da müşterisine öne-

rebilir.

Kiracı gereksinim duyduğu yatırım malını ya da ekipmanı seçer ve karar verir,

kiralama şirketine başvurur, kiralama şirketi gerekli gördüğü araştırmaları yapar,

leasing sözleşmesi imzalanır. Satıcı firma ile satış anlaşması (bakım ve satış sonrası

hizmetler de dâhil) yapılarak ekipman kiracıya teslim edilir. Kiracı sözleşmede

belirlenen şartlar ve süreyle kira öder, süre sonunda yapılan anlaşmaya bağlı olarak

leasing sona erdirilir.

2.1.6. Leasing´in Ekonomik Etkileri

Leasing, alımı gerçekleşecek ekipmanın, Finansal Kiralama şirketi tarafından sa-

tın alınarak kiralanması ve kira süresi sonunda mülkiyet devrinin gerçekleştirilmesi

şeklinde yapılmaktadır. Bu nedenle leasing, ekipman alımlarında şirketlere önemli

avantajlar sağlamaktadır. Sözleşme süresince ekipman mülkiyetinin Finansal Kira-

lama şirketi üzerinde kalması nedeniyle asgari teminatlar ile uzun vadeli finansman

imkanı verilebilmektedir. Aynı zamanda da satın alma, ithalat, yükleme, akreditif,

transfer gibi işlemlerin Finansal Kiralama şirketi tarafından yapılıyor olması, lea-

sing'i çok daha avantajlı hale getirmektedir. Amortismana bağlı her türlü ekipmanın

leasing yolu ile alınabiliyor olması da, finansal kiralama işlemlerini her alanda uy-

gulanabilir hale getirmektedir.

Tüm dünyada yatırımların orta ve uzun vadeli finansmanında yaygın olarak kul-

lanılan leasing, şirketlerin her geçen gün artan işletme sermayesi ihtiyaçları karşı-

sında büyük avantajlar sağlar. Son yıllarda tüm dünyada ve Türkiye‟de geniş kabul

gören ve uygulama alanı bulan, gerek taraflara gerekse ülke ekonomisine avantajlar

sağlayan finansal kiralamanın başlıca avantajları şunlardır:125

Orta ve Uzun Vadeli Finansman: Leasing şirketleri orta ve uzun vadeli finansman

imkânı sağlar.

Esnek Kira Ödeme Planı: Değişken veya dönemsel nakit akışı olan şirketlere

uygun esnek kira ödeme planları ile yatırımlar gerçekleştirilebilir. Leasing şirketi

kira ödemelerini müşteriye danışarak, ihtiyaçlarını göz önüne alarak belirler. Böyle-

125 Niyazi Berk (2003). Finansal Yönetim, 7. Bası, İstanbul: Türkmen Kitabevi, s. 260-261.


288

ce ödeme gücü ve nakit akımı dikkate alınarak, müşteriye özgü bir model oluşturu-

lur.

Kira Süresi Boyunca Sabit Kira Ödemeleri: Leasing işlemlerinde sözleşme süre-

si boyunca kiraların sabit kalmasının avantajını kullanarak ileriye dönük plan yapa-

bilme fırsatı sunar.

Alternatif Finansman İmkânı: Yatırımların leasing yöntemiyle finanse edil-

mesi durumunda özkaynaklar ve bankalardaki kredi limitleri kullanılmamış olur.

Böylece özkaynaklar işletmelerdeki diğer alanlara yönlendirilebilmektedir.

Kira Süresi Sonunda Sembolik Bedelle Mülkiyet Devri: Kira süresi sonunda

kiralanan mal veya ekipmanlar, dönem sonunda sembolik bir bedelle satın alınabi-

lir.

Operasyonel Kolaylık: Özellikle küçük ve orta ölçekli şirketler genellikle bün-

yelerinde ithalat ve teşvik uzmanı bulundurmadıklarından, yatırım dönemlerinde bu

uzmanlıklara ihtiyaç duymaktadırlar. Yatırımın finansal kiralama ile yapılması

durumunda kiracının sadece alacağı sabit kıymeti belirlemesi yeterli olmakta, bun-

dan sonraki ithalat, teşvik, sigorta, nakliye işlemleri leasing şirketi tarafından ya-

pılmaktadır.

Özkaynak verimliliği; Özkaynakları ve bankalardaki kredi limitlerini daralt-

madan yatırımları kendi kendini finanse etmesini sağlar. Böylece özkaynaklar iş-

letmedeki diğer alanlara yönlendirilebilir.

Teşviklerinizi kullanma imkanı; Leasing şirketine teşvik belgesini devredebi-

lir ve teşvik belgesinin sağladığı avantajlardan yararlanmaya devam edilebilir.

% 100 Finansman: Yatırım projelerinin bir kısmının olabileceği gibi tamamını

da leasing ile finanse edilebilir. Talep edilen malın maliyetine ek olarak gümrük

vergisi, nakliye, montaj, sigorta gibi zaman zaman önemli tutarlara ulaşan diğer

maliyetler de finansmana dahil edilebilir.

Mali Raporlama: Leasing ile gerçekleştirilen yatırımlar firmaların bilançola-

rında yer almaz. Bu nedenle;

Cari oran yükselir,

Likidite oranı yükselir,

Aktif karlılık oranı yükselir,

Özkaynak karlılık oranı yükselir,

Borçlanma oranı düşer.

Leasing bilanço dışı bir işlem olduğu için borç/özkaynak dengesi etkilenmez ve

özkaynaklar korunurken borçlanma oranı düşer.

Amortisman: Leasing ile alımı gerçekleştirilen ekipmanlar için amortisman ki-

racı tarafından ayrılır.

Vergi Avantajı: Yapılan tüm kira ödemeleri kiracıya kira bedeli olarak fatura

edilir; bu fatura ilgili ay içinde kiracı tarafından gider kaydedilir. Böylece, leasing

projesinin efektif maliyeti kurumlar vergisi avantajı nedeniyle azalır.

Ferudun KAYA

289

Vergi, Resim ve Harç Muafiyeti: Leasing

sözleşmeleri ve bu sözleşmeler için alınan temi-

natlar her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.

Noterde düzenlenme zorunluluğu olan finansal

kiralama sözleşmeleri için sadece noter ücreti

ödenir. Sözleşme bedeli üzerinden Damga Vergi-

si ve Harç ödenmez. Aynı şekilde finansal kira-

lama işlemleri için verilen ipotek, banka teminat

mektubu gibi teminatlarda Damga Vergisi'nden

istisna tutulmuşlardır.126

BSMV ve KKDF uygulanamaz: Leasing faizleri, banka kredilerine uygulanan

BSMV ve KKDF gibi vergi ve fonlardan muaftır.

Enflasyona karşı güvence, faiz dalgalanmalarından etkilenmeme: Lea-

sing‟de ödemelerin tutar ve vadeleri önceden sabitlenir. Leasing ile kiralama süresi

ve kira ödemelerinin değişmezliğinin yarattığı güven ortamını yakalar, enflasyona

karşı bir önlem almış olunur. Leasing sözleşme süresince feshedilmediğinden ve

sözleşmeye konu olan mallar icra takibi dışında tutulduğundan sürekli ve istikrarlı

bir finansman yöntemidir. Diğer avantajları ise söyle listelenebilir:

Yatırımın Teşvik Belgesi kapsamında olması durumunda, finansal kiralama

konusu sabit kıymetlere ait devlet destekleri finansal kiralama şirketine devre-

dilmektedir. Finansal kiralama şirketi de devraldığı destek unsurlarını kira

ödemeleri aracılığıyla kiracısına yansıtabilmektedir.

Leasing sözleşmesi prosedürleri banka kredi anlaşmalarındakilere nazaran çok

daha basittir. Ayrıca, kiralanan mallar leasing sözleşmesi süresince leasing şir-

ketinin mülkiyetinde olduğundan, müşteriden talep edilen teminatlar da banka

kredilerine göre daha azdır.

Alımları yurtdışından yapılacak makine-teçhizat için kredi limitlerinin kulla-

nılmasına gerek kalmamaktadır. Leasing seçeneğinde, ithalat leasing şirketi ta-

rafından yapılacağından, leasing şirketinin kredi limitleri kullanılacaktır.

Ekonomik koşullardaki dalgalanmalar kiracının ödemelerine yansıtılmaz. Lea-

sing sözleşmesi yürürlüğe girdikten sonra hiçbir şekilde değişmeyecek bir

ödeme planının rahatlığını sağlanır.

Yeni yatırımlar için gerekli finansman arzının artmasını, finansman maliyetle-

rinin ise düşmesini sağlar.

Leasing bir ülkeye dış borçlanmaya gerek olmaksızın finansman temini olanağı

sağlar. Sermaye birikimi yeterli olmayan ülkelerde yatırıma yönelik finansman

ihtiyacı sorununun bir çözümüdür.

Risk nedeniyle gelmekte tereddüt eden yabancı sermayenin gelmesi için, daha

güvenli bir seçenek olduğundan ekonomik ve siyasi riski azaltmaktadır.

Finansman kaynaklarının etkin ve esnek kullanımını sağlar ve bu kaynakları

üretime kanalize ederek sermaye birikimine katkıda bulunur.

126 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu, 28 Haziran 1985 Tarihli 18795 sayılı Resmi Gazete, madde 30.


290

Enflasyonu önlemeye yönelik politikalarla birlikte, yatırımlar ve işsizlik üze-

rindeki olumsuz etkileri giderici yatırım olanağı sağlar.

İmalatçı firmaların tanıtım ve pazarlama olanaklarını arttırır.

Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerin yararına olarak, orta ve uzun vadeli

yatırım olanaklarının sınırlı olduğu dönemlerde, işletmelere uygun koşullu fi-

nansman kolaylığı sağlar.

Leasing ile sağlanan mal firmanın mülkiyetinde olmadığından, bilânçoda da

görünmeyeceğinden firmanın özkaynak/borç oranı yüksek olacak, bu da firma-

nın kredibilitesini yükseltecektir.

Kira ödemeleri, kiracının durumuna göre belirlendiğinden, kira konusu ekip-

manın yarattığı gelire göre ödeme planı yapılabilmekte, bu da işletmeye nakit

akımı avantajı sağlamaktadır.

Yatırım projesinin tümünün finanse edilebilmesini sağlar.

Tüm giderin vergi matrahından düşülebilmesini sağlar.

2.1.7. KDV Uygulaması

30.12.2007 tarih 26742 sayılı resmi gazetede yayınlanan 2007/13033 sayılı Bakan-

lar Kurulu kararı gereği finansal kiralama işlemlerinde malın tabii olduğu KDV

oranı uygulanacaktır. Kararın yayınlandığı tarihten itibaren imzalanacak finansal

kiralama sözleşmelerine konu mal alımlarının KDV oranları %18 olarak uygulana-

cak olup, bu tarihten önceki tarihlerde imzalanan sözleşmeler için uygulanacak

KDV oranları ile ilgili bir değişiklik söz konusu olmayacaktır.127

Başlıca Mal Gruplarında Uygulanacak KDV Oranları

Mal Grubu KDV Oranı

Makine ve Ekipman %18

Beko Loader %8

Ekskavatör (kulesi 360 derece dönenler) %8

Diğer İş ve İnşaat Makinaları %18

Fotoğraf Baskı Makinaları %18

Matbaa Makinaları %18

Plastik Enjeksiyon Makinaları %18

Ambalaj Makinaları %18

Binek araçlar %18

Ticari araçlar %18

Dorse %18

Kima,Ses ve Görüntü cihazları %18

Gayrimenkul %18

Gayrimenkul (150 m2 altı) %1

İnşaat-bina yapımı %18

Örgü ve Dikiş Makinaları %8

Diğer Tekstil Makinaları %18

Metal İşleme Makinaları (yatay) %8

Diğer Metal İşleme Makinaları %18

127 Resmi Gazete, Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Karar,

30 Aralık 2007 tarih ve 26742 sayılı Resmi Gazete‟nin 1. maddesi.

Ferudun KAYA

291

2.1.8. Leasing Sürecine İlişkin Muhasebe Uygulaması

Teklif Aşaması ……………………..

Leasing'e başvurulduğunda, yapılan yatırım ile ilgili teklif, Leasing Şirketi tarafından kiracının ihtiyacı doğrultusunda,

nakit akışına uygun olarak hazırlanır.

Vade 18 Ay

Peşinat 3.500,00 TL

Aylık Ödeme 3.500,00 TL

Anlaşma Aşaması ………………….

Leasing Şirketi tarafından hazırlanan ve ödeme planını içeren finansal kiralama sözleşmesi imzalanır.

Peşinat Ödemesi

Teklifte öngörülmüş peşinat tutarı ödemesini aşağıdaki gibi muhasebeleştirilebilr.

Borç Alacak

259 VERİLEN AVANSLAR 3.500,00 TL

102 BANKALAR HESABI 3.500,00 TL

Ödeme Planı ve Kiralamaya Konu Ekipmanın Teslimi

Ekipmanın teslimi ile kesin ödeme planı aşağıdaki gibi oluşur.

Satınalma KDV Oranı %18

Mal Bedeli 40.000,00 TL

KDV Tutarı 9.610,00 TL

Peşinat 3.500,00 TL

Para Birimi TL

Sıra Tarih Nakit Girişi Anapara Faiz KDV

1 17.09.2010 3.500,00 1.556,64 .409,47 533,89

2 17.10.2010 3.500,00 1.634,9 1.331,16 533,89

3 16.11.2010 3.500,00 1.713,25 1.252,86 533,89

4 " " " " "

" " " " " "

18 27.07.2014 3.500,00 2.887,69 78,42 533,89

63.000,00 40.000,00 13.390,00 9.610,00

Kiracıya hazırlanan kesin ödeme planı ile de sabit kıymet giriş muhasebe kaydı kiracı tarafından yapılır.

Borç Alacak

260 FİNANSAL KİR. SABİT KIYMET KULLANIM HAKKI 40.000,00 TL

302 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇ. MALİYETİ 13.390,00 TL

301 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 53.390,00 TL

Leasing Faturalarının Muhasebe Kaydı

Kiralar kiracı tarafından ödedikçe, finansal kiralama faturaları aşağıdaki gibi muhasebeleştirilir.

Borç Alacak

301 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR 2.966,11 TL

191 İNDİRİLECEK KDV 533,89 TL

660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERİ 1.409,47 TL

320 SATICILAR

X FİNANSAL KİRALAMA A.Ş. 3.500,00 TL

302 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETİ 1.409,47 TL

ABC Firmasının amortisman ayırmasını muhasebe kadı

Ekipmanın amortisman oranın %20 olduğunu düşünülürse,

Borç Alacak

632 AMORTİSMAN GİDERLERİ 8.000,00 TL

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 8.000,00 TL

Mülkiyet devri

Sözleşmenin bitim tarihinde, ödeme planındaki son kira olan 1.171,74 TL mülkiyet devir bedelini Leasing Şirketine

yatırdığında Leasing Şirketi, "Mülkiyet Devri Faturası"nı keserek kiracıya gönderir ve ekipmanın mülkiyetini kiracıya

devreder.


292

Can sıkıntısı Dünya'ya

tembellikle beraber gelmiştir.

La Bruyere

2.2. FAKTÖRİNG128

Türkiye ekonomisi son yıllarda dışa açılarak dünya ile bütünleşme sürecine gir-

miştir. Ekonominin kurumsal ve yapısal özelliklerinde önemli değişmelerin yaşan-

dığı bu süreçte, finansman kuruluşları değişimin öncüsü olmuştur. Gelişmiş ülke-

lerde 1950'lerden beri modern anlamda faktöring uygulaması yapılmasına karşın

Türkiye‟de yasal anlamda faktöring 1980'lerin sonlarında uygulanmaya başlanmış-

tır. Kısa zamanda Türk iş adamları tarafından benimsenen factoring'in kısa vadeli

alacakların finansmanında İşletmeler için faydalı bir yöntem olduğu görülmüştür.

Faktöring hem finansal bir teknik, hem de yönetsel bir hizmettir. Faktöring,

kaynakların idaresinde önemli bir araç olarak ortaya çıkmaktadır. Birçok işletme

için "nakit" kısıtlı bir kaynaktır ve alacakları tahsil edebilmek için uzun süreler

beklemek gerekir. Alacakların faktör'e satılarak nakde çevrilmesi suretiyle, işletme-

nin defterindeki alacak rakamları üretken bir nakde dönüşür. Kredi kullanmadan

işletmenin likiditesi artar. Alacakların satın alınması işlevi "faktöring" işleminin

merkezini oluşturmaktadır. Faktöring‟den, vadeli mal ve hizmet satışı yapan tüm

kuruluşlar yararlanabilir.129

Faktöring, kesintisiz nakit akışını ve bir işletmenin faaliyetlerini aksamadan yü-

rütmesini sağlayan önemli bir unsurdur. Satışların artması daha fazla kar getirdiği

gibi, daha fazla işgücü, hammadde, ekipman gereğini de ortaya çıkarır. Vadeli satış

yapan firmaların, her türlü mal ve hizmet satışlarından doğan alacak haklarını factor

(factoring şirketi) adı verilen finansal kuruluşlara temlik etmek suretiyle firmalarına

kısa vadeli kaynak sağladıkları bir finansman tekniğidir. Aynı zamanda factoring,

kaynakların idaresinde önemli bir araç olarak ortaya çıkmaktadır. Factoring, Latince

factor kelimesinden türetilmiştir. “Factor” başkası hesabına hareket eden kişiye

denir. Factoring'in işletme, hukuk, ekonomi dallarını kapsayan bir finansman tekni-

ği olması nedeniyle çeşitli tanımları yapılmıştır.

128 Kaya, Ferudun, (2011). Dış Ticaret ve Finansmanı, 2. Baskı: Beta Yayıncılık, Ankara, ss. 24-30. 129 Ali Ceylan, Finansal Teknikler, Ekin Kitabevi Yayınları, 5. Bası, Bursa, 2003:1-44.

Ferudun KAYA

293

2.2.1. Factoring Tanımı

Factoring, "alacak hakkının satışı ile firmalara fon sağlayan bir finans yönetimi-

dir." Factoring, satıcı firmaların kısa vadeli alacaklarının, belirli bir komisyon bede-

li veya factor ücreti karşılığında factor adı verilen factoring şirketlerince temlik

edilmesi ve tahsilinin üstlenilmesi ile satıcı firmaların da kredi sağlamış olmalarının

yanı sıra birçok finansman hizmetlerinden yararlanabildikleri bir finansman tekniği

olarak tanımlanabilir.130

Factoring, firmaların mal ve hizmet satışlarından doğmuş veya doğacak vadeli,

fatura veya fatura yerine geçen bir belgeye dayanan alacakların factoring şirketi

tarafından temlik alınması yoluyla, finansman, garanti ve tahsilât hizmetlerinin

sunulduğu bir finansal üründür.

Diğer bir tanıma göre faktoring, mal ve hizmet satışlarından doğan bir alacağın,

faktoring konusunda faaliyet gösteren bir kuruluşa temlik edilmesi karşılığı garanti,

alacağın takibi, yönetimi ve tahsili yoluyla bu fonksiyonlardan en az ikisinin bir

arada kullanıldığı bir finansman ve sigorta yöntemidir.

Gerek tanımlardan, gerekse kapsadığı konulardan anlaşılacağı üzere, faktoring

üç taraflı bir işlemdir. Mal ve hizmet satıcısı (müşteri), bu mal ve hizmeti vadeli

satın alarak borçlanan (borçlu) ve faktorıng kuruluşu bu üçlüye, yurtdışı faktoring

işlemlerinde bir de muhabir faktor eklenir.

Ticaret işlemlerinde, alacakların tahsilâtına yönelik olarak verilen hizmetlerin

bütünü olarak tanımlanan faktöring; faktöring hizmetini talep eden 'müşteri', hizme-

ti veren 'faktör' ve müşteri alacaklarının yönelmiş olduğu 'borçlu' arasında işlemek-

tedir. Faktöring‟in fonksiyonları alacak tahsili ve yönetimi, alacakların risklere karşı

sigorta edilmesi, istihbarat ve finansman olmak üzere dört ana başlık altında topla-

nabilir.131

2.2.2. Factoring’in Fonksiyonları

Alacağın Tahsili ve Yönetimi: Mal ve hizmet satışlarından doğmuş alacakla-

rın faktoring kuruluşuna temlik edilmesi ile başlayan süreçtir. Factoring şirketi,

kendisine temlik edilen fatura ve ilgili ödeme vasıtalarının tahsilatını satıcı adı-

na üstlenir. Alacakları temlik alan faktoring kuruluşu bu alacakların yönetimine

ilişkin; tahsilatı üstlenir, alacak kayıtlarını tutar, alacakların tahsili için ihbar,

ihtar gibi işlemleri yerine getirir. Açık hesap fatura tahsilatlarını borçlu bazında

takip ederek müşterilerine cari hesap detaylarını bildirir. Firmalar bu hizmet sa-

yesinde tahsilat işlemleri için harcamış oldukları vakit ve eleman maliyetleri

yerine yatırım ve pazarlama gibi kendileri için daha gerekli olan konulara yö-

nelme imkanına sahip olurlar. Satıcı firmanın, alacaklarını vadesini beklemeden

nakde çevirmesi, alıcılarına daha çok vadeli satış yapma imkanı verecektir. Bu

da satıcının piyasadaki rekabet gücünün artmasını sağlayacaktır. Ayrıca pazar

130 Haluk Erdemol, Factoring ve Forfaiting, Akbank Ekonomi Yayınları, İstanbul, 1992:11. 131 Niyazi Berk (2003). Finansal Yönetim, 7. Bası, İstanbul: Türkmen Kitabevi, s. 239-243.


294

araştırması yapılması ve pazar ile ilgili bilgilerin müşteriye aktarılması da bir

hizmet konusu olarak, faktör tarafından üstlenilebilir.

Alacağın Ödenmeme Riskine Karşı Garanti (Sigorta) Edilmesi: Factoring

şirketi, alıcı firmaların ödeyememe riskini üstlenerek, satıcı firmanın vadeli sa-

tışlarından doğan alacaklarını garanti altına alır. Böylece, alacaklarını faktöre

temlik eden müşteri mal sattığı kuruluşların borcunu ödemeyecek duruma düş-

mesi karşısında korunmuş olur.

Finansman: Faktoring kuruluşuna temlik edilen vadeli alacakların vadesi bek-

lenmeden faktör tarafından müşteriye (alacaklarını temlik edene) bir bölümü-

nün ödenmesidir. Başka bir ifade ile satıcı firmalar vadeli alacaklarını faktoring

şirketine devrederek alacak tutarının belirli bir yüzdesini vadesinde önce nakit

olarak kullanma imkanına kavuşurlar. Genellikle bu ödeme alacak toplamının

en çok %80‟i tutarındadır. Alacakların ödeme vadesi geldiğinde alacağın ta-

mamı borçlu tarafından faktore ödenir, faktör de bu tutardan masraflarını düşüp

bakiyeyi müşterisine öder. Bu hizmeti kullanan firmalar nakit akışlarını düzenli

bir hale getirebilir, üretim, satış ve mal ya da hizmet alımları için her hangi bir

dış kaynağa gerek duymadan işletmeye ait alacaklardan finansman sağlamış

olurlar.132

Factoring yapan işletmelerin, bilançolarında görülen alacakları ve ti-

cari borçları azalır, yaratacağı işletme sermayesi artar. Böylece işletme bilanço-

su kredi kullanmadan daha likit hale gelerek işletmenin kredibilitesi artar.

İstihbarat: İşletme yöneticileri, factoring firmalarınca yapılan güvenilir istih-

barat sonuçlarına göre yurtiçi ve yurtdışı müşterilerinin mali durumundan en

kısa zamanda haberdar olurlar ve böylece geleceğe dönük önemli kararları daha

kolay alırlar.

2.2.3. Factoring İşleyişi

Factoring işlemi, öncelikle satıcı ve alıcıların kredibilitelerinin tespit edilebil-

mesi için factor'un satıcıdan aşağıdaki belgeleri alması ile başlar.

Mali tablolar (Bilanço-gelir tablosu vb.)

İmza Sirküleri

Kuruluş (Ticaret Sicil) gazetesi

Son sermaye artırımı ile ilgili ticaret sicil gazetesi

Hazırun cetveli

Faaliyet Belgesi

Vergi Levhası

Alıcı ile olan yıllık ticaret hacmi

Alıcının adresi ve bankası

Alıcı ile temas kurma izni (satıcının onayına bırakılır).

Factor bu bilgiler ışığında müşterisi ve borçlu hakkında istihbarat yapar ve

müşteriye imzalanacak facttoring sözleşmesinin şartlarını, komisyon ve uygu-

lanacak faiz oranını sunar. Müşteri ile varılacak anlaşma çerçevesinde

132 Halil Seyidoğlu, (1997). Uluslararası Finans, 2. Baskı, İstabul: Güzem Yayınları, s. 358.

Ferudun KAYA

295

factoring sözleşmesi imzalanır ve satıcının alacaklarını factora temliki ile ça-

lışmalara başlar.

Alacakların Temliki ve Ödeme

Müşteri alacaklarını factor'a temlik eder (Vadeli satışlarından doğmuş ya da

doğacak faturalar).

Müşteriden, temlik ettiği alacaklara ait teminatlar (senet, çek, vb.) alınır.

Alacakların gerçek ticari alışverişten oluşup oluşmadığı incelenir.

Factor, düzenlenen factoring sözleşmesi çerçevesinde alacakları satın alır.

Factor, müşteriye alacakları karşılığında günün ekonomik koşullarında ödeme-

yi yapar.

Tahsilat

Vadeli satışlar sonucunda oluşan alacakların tahsilini factoring şirketi üstlenir.

Alacakların kayıtları ve takibi factoring şirketince yapılır.

Factor tarafından, tahakkuk eden factoring ücreti, komisyon, vb. masraflar için

fatura düzenlenir (Bu faturayı finansman giderlerinde gösterebilme imkânı

vardır).

Factor, müşteriye alacaklarının durumunu gösteren aylık ekstre ve raporlar

gönderir.

2.2.4. Factoring’in Maliyeti

Factoring sözleşmesi ile ticari işletmelere sunulan alacak yönetimi, tahsilat yö-

netimi ve nakit yönetimi hizmetleri karşılığında işletme iki tip maliyetle karşılaşa-

caktır. Bu maliyetler factoring komisyonu ve factoring ücretidir.133

Factoring Komisyonu: Factoring şirketi kredibilite araştırması, üstlendiği

risk, alacak hesaplarının tutulması ve tahsilatı gibi sunmuş olduğu faktoring hizmet-

leri sonucunda müşterisinin temlik ettiği alacaklar üzerinden günün koşullarına göre

en rekabetçi komisyon oranlarını uygular. Bu komisyon oranı; alıcı sayısı, alıcı

riski, fatura büyüklüğü ve sayısı, vade, satıcının taahhüt ettiği yıllık ciro, factoring

yapılan ülkeler gibi unsurlara göre belirlenir. Fatura bedeli üzerinden alınan ve

faktöring hizmet türüne göre % 0.5 ile %1,5 arasında değişen bir ücrettir.

Factoring Ücreti: Factoring şirketi tarafından kullandırılan finansman karşılı-

ğında iç ve dış piyasa durumuna göre belirlenen faiz oranıdır. Mevcut bakiye gün

ve factoring ücret oranı üzerinden hesaplanır ve işlemin başında veya her ay/vade

sonunda müşteriye fatura edilir. Uluslararası factoring işlemleri yürürlülükte olan

vergi mevzuatında ihracata tanınan teşvikler çerçevesinde her türlü vergi, resim ve

harçtan muaftır. Yurtiçi faktoring işlemlerinde ise faktoring ücreti ve komisyonu

%5 BSMV‟ye tabidir, KKDF‟den muaftır.

133 Ali Ceylan ve T. Korkmaz (2008), İşletmelerde Finansal Yönetim, Bursa: Ekin Yayın., s.185.


296

2.2.5. Faktöringin Türleri134

2.2.5.1. Yurtiçi Faktöring

Vadeli satış yapan ve bu alacaklarını kısa sürede nakde çevirmek isteyen işlet-

meler için finansal bir çözümdür. Öncelikle factoring şirketi tarafından satıcı firma-

ya bir finansman limiti tesis edilerek sözleşme imzalanır. Daha sonra satıcı firma

vadeli alacaklarını gerekli evraklar ile birlikte factoring şirketi‟ne temlik ederek en

uygun maliyetlerle nakde çevirebilir ve alacakların tahsilâtı ile uğraşmaz. Günü-

müzde sıkça başvurulan bir yol olan yurt içi faktoring şu şekilde işler:

Satıcı malları ve faturayı alıcıya yollar.

Satıcı bu faturanın bir kopyasını faktöring firmasına gönderir.

Faktoring firması satıcı ile yapacağı sözleşme çerçevesinde bu faturayı temlik

alır, fatura bedelinin %80‟ine kadar ön ödeme yapar.

Faktoring firması, vadesi gelince alıcıdan fatura bedelini tahsil eder ve satıcıya

factoring hizmet bedeli düşüldükten sonra kalan ödemeyi yapar.

2.2.5.1.1. Yurtiçi Factoring Yoluyla Sağlanacak Avantajlar

Şirketler factoring şirketi sayesinde vadeli alacaklarını nakde çevirerek işletme

sermayesi ihtiyacını karşılar ve nakit akışını düzenli hale getirme imkanına sahip

olur.

Şirketler, alıcılarına vade tanıma imkanı sağlayabildiğinden piyasadaki rekabet

gücünün artmasını sağlar.

Alacak, stok ve ticari borçlarının devir hızını yükselterek, bilançonun likidite

oranını yükseltir.

Şirketler vadeli alacaklarının tahsilâtıyla uğraşmaz. Tahsilâtın faktoring şirketi

tarafından takip ediliyor olması satıcının alacak takibi için personel istihdam ge-

reksinimini azaltır ve buna bağlı olarak zaman ve eleman tasarrufu sağlar.

Şirketler factoring şirketi‟nin istihbarat hizmeti sayesinde alıcılarının istihbaratı-

nın güncel olmasını sağlar.

İşletmelerin dış kaynak kullanma ihtiyacı azalır ve faiz giderleri düşer.

Periyodik olarak yapılan güvenilir istihbarat sonuçlarına göre işletmeler alıcıla-

rının mali durumundan güncel bilgi sahibi olurlar.

Faktoring işlemi kredi kullanımının aksine bilânçonun pasifinde banka borçları

arasında yer almaz. Bu nedenle firmanın kredi limitlerini doldurmaz,

borç/özkaynak oranını ve özkaynak karlılığını olumlu etkiler.

Şirkete giren nakit sayesinde peşin hammadde ve mamul alımlarında iskonto

imkânı sağlanır.

134 Kaya, Ferudun, (2011). Dış Ticaret ve Finansmanı, 2. Baskı: Beta Yayıncılık, Ankara, ss. 26-35.

Ferudun KAYA

297

2.2.5.2. Yurtdışı Faktoring

Factoring şirketi, işletmelerin uluslararası ticari faaliyetlerinde hem ihracat hem

de ithalat faktorü olarak hizmet sunabilmektedir. Yurtdışı Faktoring, İthalat ve İhra-

cat Faktoring olarak ikiye ayrılır. Günümüzde sıkça başvurulan bir yol olan yurtdı-

şı faktoring şu şekilde işler:

Satıcı malları ve faturayı alıcıya yollar.

Satıcı faturanın bir kopyasını faktoring şirketine gönderir.

Faktoring şirketi satıcıya faturanın %80‟ine kadar bir ön ödeme yapar.

Faktoring şirketi fatura kopyasını alıcının ülkesindeki muhabirine yollar.

Muhabir faturayı tahsil eder.

Muhabir, faktoring şirketine ödemeyi yapar, faktöring şirketi de satıcıya kalan

ödemeyi yapar.

2.2.5.2.1. İhracat Faktoring

Yurt dışına yapılan mal ve hizmet satışlarından

doğmuş ve doğacak olan alacakların temliki yolu

ile sağlanan finansman, alıcı adına garanti ve ala-

cakların tahsili hizmetleridir. En basit anlamıyla

açık hesap (mal mukabili) vadeli ihracatlara garan-

ti, tahsilât ve istenmesi halinde finansman hizmet-

lerinin bir bütün olarak sunulmasıdır. İhracat

faktoring‟i yurt dışı faktoring olarak da ifade edil-

mektedir.135

Garanti ve tahsilât hizmeti birbirinden

ayrılmaz ve ihracatçıya fatura bazında % 0,5 ile % 1 arasında değişen bir maliyet ile

sunulmaktadır. Garanti hizmeti sayesinde alıcının aczi durumunda fatura bedelinin

tamamı fatura ile ilgili herhangi bir ihtilaf olmaması şartıyla ihracatçıya vadeden

sonraki 90. günde ödenir. İhracatçı firma arzu ettiği takdirde yüklemeyi müteakip

fatura bedelinin %80‟i oranında finansman kullanabilir. Faktoring finansmanı döviz

kredisi veya diğer ihracat kredileri gibi taahhüt doğurmaz. İhracat faktoring için

İhracat ile ilgili her yüklemeden sonra gerekli belgeler şunlardır:

İhracat faturası (temlik pulu ile temlik edilmiş),

Gümrük beyannamesi nüshası,

Konşimento kopyası,

CF, CIF yüklemelerde sigorta poliçesinin aslı istenir.

2.2.5.2.1.1. İhracat Faktoring'i Türleri

Gayrikabilirücu Faktoring (Non-Recourse): İhracatçının temlik yolu ile devir

ettiği alacakları üzerinden, kendisine geri ödeme talebi ile dönülmeyecek şekilde

finansman sağlamasıdır. Gayrikabilirücu işlemlerde faktör kuruluş kendisini alıcı-

135 Ali Ceylan ve Turhan Korkmaz (2008), İşletmelerde Finansal Yönetim, 10. Bası, Bursa: Ekin Yayınları,

s.180-183.


298

nın ödeme riskine karşılık yurt dışındaki muhabirlerinden sağladığı "alıcı garantisi

hizmetleri" ile korur.

Kabilirücu Faktoring (Recourse): İhracatçının temlik yolu ile devir ettiği ala-

cakları üzerinden finansman sağladığı, ancak ithalatçının borcunu faktör kuruluşa

ödememesi durumunda kendisine tahsilât için geri dönülmesini kabul ettiği

faktoring çeşididir.

İhracat faktoringi yapabilecek kuruluşlar

Dış ticaret konusunda deneyimli olup, sürekli ve düzenli alış/satış bağlantısı

bulunan kuruluşlar,

Mal mukabili ihracat yapan veya yapabilecek olan kuruluşlar,

İhracat vadeleri genel olarak 90 günü aşmayan ve kredibilitesi iyi olan kuruluş-

lar factoring yapabilir.

2.2.5.2.1.2. İhracat Factoringi Yoluyla Sağlanacak Avantajlar

İhracatçı Firma Garanti Hizmeti Sayesinde,

Mal mukabili ihracatlarına garanti sağlar.

Yeni pazarlara risksiz girebilir.

Mevcut pazarlarda rekabet gücü artar.

Yurtdışındaki muhabir faktoring kuruluşu sayesinde alıcısının istihbaratının

güncel olmasını sağlar.

Akreditifli veya vesaik mukabili işlemlere göre çok daha düşük bir maliyetle ve

daha az prosedürle ihracatlarını gerçekleştirebilir.

Tahsilat hizmeti sayesinde, Alacak ve tahsilat kayıtlarının tutulmasından tasarruf eder. Bu sayede alacak

takibi için departman veya eleman istihdamı gerekmez.

Büyük ve güçlü alıcılara karşı kendini korur. Alıcıların ödemelerini disipline

eder.

Uluslararası işlemlerde muhabir faktorun alıcının ülkesindeki hukuki düzenle-

meleri çok iyi bilmesi, ihtilaf halinde para ve zaman tasarrufu sağlar.

Finansman hizmeti sayesinde, Nakit akışı düzenlenir ve daha likit bir finansal yapıya kavuşur,

Finansman sorununu çözmüş olduğu için vadeli ve daha çok satış gerçekleştirir,

Faktoring finansmanı kullandığı esnada Döviz Alım Belgesini kestirebilir ve

KDV iadesine erken başvurabilir.

Faktoring finansmanı taahhüt doğurmadığı gibi mevcut taahhütlerin de kapatıl-

masını sağlar.

2.2.5.2.2. İthalat Faktoring

İşletmelerin yurtdışından gerçekleştireceği vadeli ve mal mukabili ithalat işlem-

lerinde, factoring şirketi müşterisinin yurtdışındaki satıcısının bu alacakla ilgili

Ferudun KAYA

299

olarak garanti ve tahsilat takibi hizmetlerinden faydalanmasını sağlar. Bu yöntemle

yurtdışındaki satıcılara alternatif bir garanti modeli sunabilme imkânı sağlanır.

2.2.5.2.2.1. İthalat Factoringi Yoluyla Sağlanacak Avantajlar

İthalatçı firma yurtdışından gerçekleştireceği ithalat işlemlerinde factoring şirke-

ti‟nin kendisine garantör olması sayesinde,

Bankalar nezdindeki gayrinakdi kredi limitlerini doldurmadan yurtdışından

vadeli ithalat yapma olanağına kavuşur.

Yurtdışından kendisine mal mukabili veya açık hesap satış yapmak istemeyen

tedarikçilerinden ithalat yapma imkânına kavuşur.

Peşin yerine vadeli ve açık hesap ithalat yapma imkânı elde ettiği için yurtiçi

piyasada rekabet gücü artar.

Akreditifli veya vesaik mukabili işlemlere göre çok daha düşük bir maliyetle ve

daha az prosedürle ithalatlarını gerçekleştirme imkânına kavuşur.

2.2.6. Factoring Şirketlerin Yapamayacakları İş ve İşlemler

BDDK, 10 Ekim 2006 tarih ve 26315 sayılı Resmi Gazete‟de yayımladığı yö-

netmelik ile faktoring ve finansman şirketlerinin kuruluş ve faaliyet esasları hak-

kında aşagıdaki sınırlamaları getirmiştir.136

a) Ana faaliyet konuları dışında faaliyette bulunamazlar,

b) Teminat mektubu veremezler,

c) 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre menkul kıy-

met ihracı ile uluslararası piyasalardan ödünç para alınması dışında mevduat

veya her ne ad altında olursa olsun bir ivaz karşılığı para toplayamazlar.

d) Faktoring şirketleri kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal veya hizmet

satışından doğmuş veya doğacak fatura veya benzeri belgelerle tevsik edileme-

yen alacakları satın alamazlar veya tahsilini üstlenemezler.

2.2.7. Faktoring İşlemi Yapmaya Uygun Başlıca Sektörler

Beyaz ve kahverengi eşya

Dayanıklı tüketim malları

Demir-çelik, metalürji

Hediyelik eşya

Kırtasiye

Kuru ve konserve gıda

Otomotiv ve yan sanayii

Tekstil ve hazır giyim

Diğer uygun mal üreten sektörler sayılabilir.

136 Resmi Gazete (2006). Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet

Esasları Hakkında Yönetmelik, 10 Ekim 2006 tarih ve 26315 sayılı.


300

2.2.8. Faktoring Ekonomik Etkileri

Factoring işlemi ile sağlanan finansmanın maliyeti ticari kredilere (vade farkı) göre

daha ucuz olduğundan vadeli satışlardan ilave kazançlar sağlanabilir.

Yurt dışındaki alıcılar akreditif açmaktan kurtulur, ödemeyi kendi ülkesindeki mu-

habir factoring yaparak zamandan ve paradan tasarruf eder, alım gücü artar.

Güvenilir istihbarat sonuçlarına göre satışlarını ödeme gücü olan alıcılara yapan

işletme yöneticileri, geleceğe dönük en önemli yatırımları olan alıcıların mali duru-

mundan haberdar olurlar.

Yöneticiler alacakların tahsilâtı ve kredinin kontrolünü düşünmekten kurtulur, nakit

akışı belirlendiği için geleceğe dönük ve verimli planlar yapabilirler.

Satış muhasebesi ve defter kayıtları yapılması gerekmediğinden işletmenin idari

giderleri düşer, yöneticilerin zamanları artar.

Ön ödeme satıcının ihtiyacı ve talebi üzerine verildiği için, işletme gereksiz zaman-

larda banka kredisi kullanmaz ve faiz giderlerini düşürebilir.

Yurtiçi satışlarda factoring işlemleri %5 BSMV‟ye tabi, %3 KKDF'den muaftır.

Bir kredi türü olmayan factoring bilânçonun sadece aktif kısmında bir harekete ne-

den olur.

Alacakları düşürürken bilânçonun daha likit olmasını sağlar, işletmenin kredibilite-

sini artırır.

İşletmeler yurtdışı satışlarında, vadeli ve mal mukabili satış yaparak rekabet şansla-

rını ve satış hacimlerini artırma şansına sahip olurlar.

Hem yurtiçi hem de yurtdışı işlemlerde periyodik olarak yapılan borçlu istihbaratı

ile firmaların alıcıları hakkında güncel bilgi almaları sağlanır.

Alıcı ile doğabilecek dil problemleri ortadan kalkar, ortaya çıkabilecek sorunlar

kendi ana dili ile factoring tarafından çözülür.

Vadeli veya açık hesap şeklinde ihracat alacaklarını nakde çevirerek işletme serma-

yesi ihtiyacını karşılar.

Farklı ülkelerde tanımadıkları müşteriler ile kolay koşullarda çalışma, bu yolla ihra-

catlarını artırma fırsatı sağlar.

Vade ve açık hesap avantajları ile yabancı pazarlardaki rekabet gücünü artırır.

Tahsil edilmeme riskini faktoring kuruluşu ile minimize ederken, yurt dışı pazar

payı ile birlikte toplam iş hacminde yaratacağı genişleme sonucu iç pazarda da satış fır-

satları yaratır.

Borçlu ile yaşanabilecek sorunlarda aynı ülkedeki faktör kuruluşça verilecek hukuki

desteği sağlar.

İhracatçının nakit akışı ile ihracat tablolarını eşit zamanlı hale getirerek, nakit akış

tablosunun yönetimini kolaylaştırır ve verimini artırır.

Faktoring işlemleri gerek Türkiye‟de, gerekse yurt dışında banka kredilerinden farklı

bir yapıya sahip olduğundan bilançoda borç olarak görünmez. Dolayısı ile gerek

sermaye gerekse borç rasyolarını olumlu yönde etkiler, bilançoyu gereksiz oranda

şişirmez.

İhracatçıya satış vadesini beklemeden erken Döviz Alım Belgesi (DAB) alabilme

olanağı ile erken KDV tahsilatı sağlar.

Ferudun KAYA

301

Dün yaptığınız şey size hala çok iyi görünüyorsa,

bugün yeterli değilsiniz demektir.

Earle Wilson

2.3. FORFAITING137

2.3.1. Forfaiting Tanımı

Forfaiting, bir ihracatçının yapmış olduğu vadeli satıştan doğan ve kambiyo

senedi, garanti mektubu veya alacağın devrine izin veren başka bir araç ile belge-

lenmiş alacakların, ihracatçının kendisine veya belgelerin lehdarına rücu etme hakkı

olmaksızın bir banka veya bu alanda

uzmanlaşmış bir finans kurulusu tarafın-

dan satın alınması islemidir.138

Forfaiting ile ihracatçı, ithalatçıya

iletilen ürünler için alacak hakkını devre-

der ve bunun karşılığında forfaiting ya-

pan kuruluştan hemen nakit sağlar. Ürün-

ler teslim edildikten ve sözleşme tamam-

landıktan sonra ihracatçı bu alacakları bir

forfaiting kuruluşuna satar ve bu kuruluş

tüm riskleri üstlenmiş olur. Bu arada

forfaiting yapan kuruluş ücretlerini kestikten sonra ihracatçıya nakit ödeme yapar.

Sermaye ürünlerinin yanında diğer ürünlerin ihracatında da orta – uzun vade kredi

ihtiyacı bu yolla finanse edilebilir.139

Forfaiting işleminde alacak hakkını satın alan forfaiter, alacağın tahsil edile-

meme riskini üstlenirken alacak hakkını satan ihracatçı firmaya da bazı istisnalar

dışında müracaat edememektedir. Sahte belgeler düzenlenmesi, sözleşmeye aykırı

malların alıcıya sevkedilmesi gibi durumlar bu istisnalara örnek gösterilebilir. Ala-

137 Bu çalışmadaki Forfaiting bölümü Bartın Üniversitesi İİBF, İktisat Bölümü Öğretim Üyesi

Yard.Doç.Dr. Mehmet İslamoğlu tarafından hazırlanmıştır. 138 Famil Şamiloğlu. Factoring ve Forfaiting Finansman Teknikleri, Çetin Bedestenci ve Murat Canıtez

(Ed.). Ankara: Gazi Kitabevi, 2008, s.236. 139 Nazgül Adyranova. Dıs Ticaret ve Alternatif Finansman Tekniklerinin İsleyisi ile Muhasebe Uygulamala-

rı. Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, SBE, 2006, s.100.


302

cak hakkını satan ihracatçı ise alacağın tahsil edilmeme riskini bankaya devrederek

alacağını peşin paraya satmaktadır.140

Forfaiting'de vade 3 aydan başlayarak 10 yıla kadar uzamakta olup, süresi; ih-

racat-ithalat konusu ürüne, ihracat yapılan veya ithalatı yapan ülkeye ve dünya eko-

nomilerine göre belirlenir. Uygulamada en çok görülen süreler ise iki ve beş yıl

arasında değişmektedir.

Forfaiting işlemlerinde en sık kullanılan para birimleri ABD Doları, Avro ve

İsviçre Frangı‟dır.

Forfaiting işlemine senetli ve senetsiz her türlü alacak konu olabilir.141

Ancak,

uygulamaya bakıldığında daha çok poliçe ve bono gibi senede bağlı olan alacaklar

daha güvenli sayıldıklarından forfaiting işleminin konusu olmuşlardır. Poliçe ve

bono gibi senede bağlı olan alacaklar peşin olarak faiz ödenmesini gerektirir. Ban-

ka, kredinin vadesini hesaba katıp sabit bir faiz haddi üzerinden senet tutarını

iskonto ederek kredinin vadesine ilişkin faizi peşin olarak senet tutarından indir-

mektedir. Başlangıçta sabit bir faiz ödenmesi ileride oluşabilecek faiz oranlarındaki

artış riskine karşı ihracatçıyı korur. Bu durum, ihracatçı açısından forfaiting‟in daha

cazip bir finansman yöntemi olarak kabul edilmesine neden olur.

2.3.2. Forfaiting Süreci, Tarafları ve İşleyişi

Forfaiting işlemi ihracatçı, ithalatçı, forfaiter (ihracat faktörü) ve alacağı garanti

eden banka arasında gerçekleşen bir işlemdir.

İhracatçı alacaklarını hemen nakde dönüştürmek amacıyla bir forfaiter ile belli

bir iskonto haddi üzerinden anlaşmaya varmaktadır. İthalatçı firmadan alınan belge-

ler ihracatçı firma tarafından forfaitera verilir. Bunların karşılığında, gerekli

iskontolar yapıldıktan sonra alacağının ihracatçıya nakden ödenmesiyle, ihracatçı-

nın bu işlemle ilgili tüm sorumluluğu sona ermektedir. Bundan sonra forfaiter elin-

deki ödeme araçlarını vadesi geldiğinde tahsil edilmek amacıyla garantör bankaya

iletebileceği gibi üçüncü şahıslara da devredebilir.142

Forfaiting işleminde forfaiter‟ın ithalatçının kredi değerliliğini saptama, fi-

nansman sağlama ve tahsil edilmeme riskini üstlenme gibi işlevleri vardır. Forfaiter,

forfaiting işlemine konu olan senetli ve senetsiz olan alacakları satın alarak orta

vadeli bir yatırım yapmış olur. Forfaiter, satın aldığı kıymetleri riskli görmeye

başladığı anda başka bir gerçek ve ya tüzel kişiye satabilir. Bu şekilde oluşan piyasa

„ikincil piyasa‟ olarak adlandırılır. Forfaiting işleminde genellikle borç aracı olarak

tercih edilen poliçe ve bonoların kolay bir şekilde ciro edilebilir ve likit kıymetler

olması forfaiting piyasasının kredi ve yatırım piyasasına eşdeğer bir piyasa niteliği-

ne bürünmesine neden olmaktadır. İkincil piyasası olan forfait kağıtları diğer orta

140 Halil Seyidoğlu, Uluslararası Finans, 2. Baskı, İstabul: Güzem Yayınları,1998,s. 359. 141 Ali Ceylan ve Turhan Korkmaz, İşletmelerde Finansal Yönetim, 10. Bası, Bursa: Ekin Yayınla-

rı,2008,s.212. 142 K. Nesrin Kızılçağlayan,.Dışsatımın Finansmanında Uygulanan İki Yeni Yöntem: Factoring – Forfaiting,

Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, SBE, 1990, s.58.

Ferudun KAYA

303

vadeli yatırım araçları ile karşılaştırıldığında daha fazla gelir sağlamaktadır. Bu da

forfait kağıtların cazibesini artırmaktadır.

Forfaiter, genelikle sözkonusu finansman tekniğinin kullanılmasına öncülük

eden büyük İsviçre, Almanya veya Avusturya bankalarının iştirakleridir.143

Forfaiting finansman yöntemine olan talep, faiz oranlarının düzeyine ve firma-

ların orta vadeli riskli taahhütlerini ikame etme isteğine bağlıdır. Forfaiting işlemi

sabit faizli bir işlemdir. Bu yüzden faiz oranının yükseldiği zamanlarda forfait‟e

olan talep artarken, faiz oranının düştüğü zamanlarda ise forfait‟e olan talep azal-

maktadır. Firmaların orta vadeli riskli taahhütlerini ikame etme istekleri, firmalar

farklı sanayi kollarında faaliyette bulundukları için forfaiter‟ın farklı sanayi kolları-

na yayılmasına neden olur. Forfaiting işleminin yürütülmesi dört aşamada gerçekle-

şir.

2.3.2.1. İhracatçının Forfaiter’ı Bilgilendirmesi

Forfaiting işlemi için ihracatçının forfaiter‟a aşağıdaki bilgi ve belgelerle baş-

vurması gerekmektedir. Aşağıda belirtilen bilgileri ve belgeleri inceleyen forfaiter

ihracatçıya kesin bir teklif sunar.

Garanti veren bankayla ilgili unvan, adres ve ülke gibi bilgiler

Gereken durumlarda banka avali ve banka garantisi

143 Gunter Dufey and Ian H. Giddy, “Innovation in the International Financial Markets”, Journal of

International Business Studies, Vol. 12, No. 2, Tenth Anniversary Special Issue. Supplement (Autumn,

1981),s.37


304

İşlemde kullanılacak olan borç araçları

İhracatçı firmayla ilgili unvan, adres ve ülke gibi bilgiler

İhracatçı ile ithalatçı arasında yapılan sözleşme metni

İhracatçının bankası tarafından onaylanmış temlik mektubu ve imza sirküleri

İhracat işleminde kullanılan dövizin cinsi ve vadesi

İhracatın konusu ve ihracat tutarı

İthalatçı firmayla ilgili unvan, adres ve ülke gibi bilgiler

Ödeme şartları

Senetlerin ödeme yerinin belirtilmesi

İşlemde kullanılan borç aracı akreditif ise işlemle ilgili belgelerin akreditif met-

nine uygunluğunun ihracatçının ve ithalatçının bankaları tarafından onaylanması

2.3.2.2. Forfaiter’in İhracatçıya Teklifini Sunması

Forfaiter‟ın teklifi uygulamada bir sözleşme niteliği taşıdığı için farklı bir söz-

leşme metni hazırlanmasına gerek kalmamaktadır. İhracatçının istemesi durumunda

ayrıca bir sözleşme hazırlanabilir. Forfaiter‟ın teklifi aşağıdaki hususları içermekte-

dir:

İşin tam olarak tarifi

Alacak tutarı ve vade günlerinin ayrıntılı açıklanması

Forfaiter‟ın alacağı rücusuz satın alacağına dair beyanı,

İhracatçının forfaiter‟a devir edeceği belgeler

İhracatçının ithalatçıya karşı yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde bu

durumdan forfaiter‟in sorumlu olmayacağına ilişkin beyanı,

iİracatçının, alacağı satın alma tarihi ve borç araçlarını ibraz etme tarihi

İhracatın gerçekleşmesi için ithalatçının ülkesinde resmi makamların istediği

bütün izinlerin göz önünde bulundurulması

İşlemde kullanılacak iskonto oranı,ödenecek ön hazırlık ücreti ve kullanılacak

faiz metodu

Forfaiter‟ın teklifinin süresi, forfaiter‟ın teklifinin içerdiği haklar

2.3.2.3. İhracatçı İle Forfaiter Arasında Sözleşme Yapılması

İhracatçı ile forfaiter arasında yapılan sözleşmenin belirli bir formda olması ge-

rekmez.İhracatçı talep ettiği taktirde sözleşmenin ayrıca düzenlenmesi de mümkün-

dür.İhracatçı, sözleşmenin ardından borç araçlarını kendisine rücu edilmeksizin

forfaiter‟a ciro eder.

Ferudun KAYA

305

2.3.2.4. Alacağın Forfaiter Tarafından Satın Alınması

Sözleşmede belirtilen tüm belgeler forfaiter‟e teslim edilir ve alacak forfaiter

tarafından satın alınır.Forfaiter sözleşme gereği ihracatçıya bir taahhüt mektubu

gönderir.Taahhüt mektubunda, ihracatçı ile yaptığı sözleşmenin içeriğiyle ilgili

olarak anlaşmaya vardığını,sözleşme metninde yer almayan unsurları belirterek,

ithalatçının borç araçlarını vade süresince ödememesi durumunda ihracatçıya rücu

edilmeyeceğini taahhüt eder.

2.3.3. Forfaitingin Maliyeti

2.3.3.1. Forfaiting İşleminin İthalatçıya Olan Maliyeti

İthalatçıya forfaiting işleminin maliyeti ithalatçının garantöre ödediği ücrettir.

İthalatçı ile garantör banka arasında karşılıklı anlaşma sonucu belirlenen bu ücret,

garanti edilen senedin itibari değerinin belirli bir yüzdesidir. Bu ücretin ödenme

zamanları ise 6 aylıktır; peşin ve ya yıllık olarak ithalatçı tarafından bankasına ödenir.

2.3.3.2. Forfaiting İşleminin İhracatçıya Olan Maliyeti

Forfaiting finansmanında ihracatçının karşılaşacağı üç maliyet unsuru

sözkonusudur.

a. İskonto Oranı: Forfaiting işleminde ihracatçı elinde olan poliçe veya bono-

yu anlaşmaya varılan bir oran üzerinden forfaiter‟a iskonto ettirmektedir.

İskonto oranı anlaşmanın yapıldığı sırada uluslararası piyasada oluşan faiz

oranları civarında olmakta ve yapılacak olan iskonto işlemi ise sabit bir oran

üzerinden yapılmaktadır. İskonto oranını etkileyen faktörler arasında sözleşme

süresi, ithalatçının bankasının ve ülkesinin kredi değerliliği, para ve döviz piya-

sasının genel durumu ve işlemin yapıldığ döviz cinsi yer almaktadır.

b. Taahhüt Ücreti: Forfaiter, taahhüde girildiği an ile iskontonun yapılmasına

kadar olan zamanda kaynaklarının belirli bir kısmını ihracatçıya ödeme yapaca-

ğı için bloke etmekte ve bu kaynaklardan bu süre içersinde elde edeceği gelir-

lerden vazgeçmektedir. Taahhüt ücreti de forfaiter‟ın bu kaybını önlemek için

ödenmektedir. Bu ücret borç araçlarının itibari değerlerinin belirli bir yüzdesi

olarak yıllık ve ya aylık olarak alınmaktadır.

c. Bekleme Ücreti: Forfaiter iskonto miktarını belirlerken ödemelerde belirli bir

gecikmeyi hesaba katarak bekleme süresi için ücret talep eder. Hesaba katılan

bu gecikme süresi 2-3 gündür.

Yukarıda belirtilen maliyet unsurlarına ek olarak bekleme süresi ve tahsilat sü-

resi de maliyet unsuru niteliğindedir. Forfaiter iskonto miktarını belirlerken birkaç

günü geçmeyen bekleme süresini maliyete eklemektedir. Bekleme süresi ihracatçıya

maliyetini belirlemesi için tanınır. Borç araçlarının vadeleri geldiğinde tahsil edilir-

ken bazı gecikmeler ortaya çıkabilir. Tahsilat süresi, sözkonusu gecikmeleri önle-

mek üzere borç araçlarının vadelerine eklenen gün sayısıdır. Borç araçlarının vade-

lerine gün eklenmesi bir maliyet unsurunu oluşturur.


306

2.3.4. Forfaitingin Avantaj ve Dezavantajları

2.3.4.1. İhracatçı Açısından Avantajları ve Dezavantajları

Dünya ticaretinin canlandığı,faiz hadlerinin oynak olduğu, alternatif finansman

yollarının çok çekici olmadığı bir dönemde, forfaiting tekniğinin ihracatçı açısından

bazı üstünlükleri(avantajları) vardır.144

Avantajlar:

Forfaiting işlemi ihracatçıya sabit faizli bir finansman imkanı sağlamakta ve

ihracatçı faiz oranlarınındaki değişimlerden etkilenmemektedir.

Forfaiting işleminde bilanço analizi açısından alacakların gözükmemesi ihracat-

çının yeni krediler temin etme olanağına sahip olmasına neden olmaktadır.

Forfaiting işlemine taraf olan ülkelerdeki ekonomik ve politik riskler forfaiter‟a

yansıtılmaktadır.

Forfaiting'de kredi işlemi hızlı bir şekilde tamamlanmaktadır.

İhracatçı, vadeli olan satışını hemen nakite çevirebildiği için likiditesini artıra-

bilmekte, artan likiditesini yeni yatırımlar için kullanabilmektedir.

İthalatçı hakkında bilgi toplamak, ülke risklerini inceleyip değerlendirmek gibi

zaman alan ve çaba gerektiren işlemleri forfaiter yerine getirmektedir.

Dezavantajlar:

Forfaiter‟ın tüm riskleri üslenmesi, forfaiter‟ı diğer borç veren finans kurumları-

na göre daha yüksek bir marj uygulamasına neden olmaktadır.Bundan dolayı forfai-

ting'in maliyeti diğer finansman yöntemlerine göre daha yüksektir.

İhracatçı, alıcı ülkenin borç araçları senetleri konularındaki güncel mevzuatını

izlemek ve yeterince bilmek, borç araçlarının doğru düzenlenmesini ve garanti

edilmelerini sağlamakla yükümlüdür. Fakat uygulamada bu husustaki sorumluluk

yine forfaiter'e yüklenmektedir. Diğer taraftan, ihracatçının, garantörün güvenilir

olduğu hususunda forfaiter'i ikna etmekte zorlukla karşılaşabilmesi de mümkündür.

2.3.4.2. İthalatçı Açısından Avantajları ve Dezavantajları

Avantajlar: Alternatif bir finansman kaynağı olması,

İthalatçının her türlü yatırım indiriminden yararlanma imkanına sahip olması,

İşlemlerin basit oluşu, hızlı bir şekilde yürümesi ve sabit faizli bir finansman

olması.

Dezavantajlar:

Verilen aval ve garantilerin ithalatçının kredi limitini azaltması,

İthalatçının garanti ücreti ödemesi,

Forfaiter'in uyguladığı yüksek marjlar.

144 Öztin Akgüç, Finansal Yönetim, Avcıol Basım Yayın, İstanbul, 2010, s.638.

Ferudun KAYA

307

2.3.4.3. Forfaiter’e Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar

Avantajlar:

Forfaiting işlemiyle ilgili belgelerin basit olması ve hızlı bir şekilde hazırlana-

bilmesi,

Satın alınan borç araçlarının ikincil piyasalarının olması ve bu piyasada kolayca

alınıp satılabilmesi

Yüksek olan marjların temini forfaiter‟ın avantajlarıdır.

Dezavantajlar:

Ödemelerde bir gecikme sözkonusu olduğunda forfaiting finansmanının özelliği

gereği forfaiter ödemelerin yapılması konusunda herhangi bir merciye başvurama-

maktadır. Bu yüzden forfaiter, müşterisinin iş yaptığı ülkelerin mevzuatına hakim

olmalıdır.

Forfaiter garantör bankanın kredi değerliliğini de kontrol etmek durumundadır.

2.3.4.4. Garantör’e Sağladığı Avantajlar ve Dezavantajlar

Avantajlar: Grantör'ün, forfaiting işleminde faiz geliri temin etmesi ve sağladığı

hizmetler için ücret alması forfaiting işleminin garantöre sağladığı avantajlardır

Dezavantajlar: Forfaiting işleminde, garantör, garanti ettiği borcu mutlak surette

ödemekle yükümlüdür. İleride sözleşmeyle ilgili oluşabilecek herhangi bir anlaş-

mazlık durumunda ödemeleri geciktiremez.

2.3.5. Forfaiting İşleminde Aranan Garantiler

Forfaiter borç araçlarını satın alarak ithalatçıdan kaynaklanan riskleri de üzeri-

ne almaktadır. Borç araçlarının vadelerinin bitiminde ithalatçı tarafından ödenmeme

riskinin mevcudiyeti forfaiter‟ı borç araçlarının ödenmemesini güvence altına al-

mak için ithalatçıdan aval, vadeli akreditif ve ya garanti mektubu istemesine neden

olabilir.

Aval; ticari senetlerde, ödemeden sorumlu olanların ödemeyi yapmaması du-

rumunda üçüncü bir kişinin alacaklılara senet bedelini ödeyeceğine ilişkin verdiği

şartsız ve rücu edilmez bir güvencedir. Borç araçları üzerinde kendisine kanuni

olarak yükümlülük veriken kişi aval verendir.

Garanti mektubu; garantörün borç araçlarının vadelerinde ödenmesi husu-

sunda kendisini yükümlü kıldığı özel bir belgedir. Garanti mektubu; şartsız,

devredilebilir, müstakil ve bölünebilir olmalıdır.

Vadeli akreditif, akreditif açılana yapılacak ödemenin ithalata konu olan malın

sevkiyatına bağlı olduğunu gösteren belgenin ithalatçıya teslim edilmesinden belli

bir süre sonra yapıldığı akreditif şeklidir. Bu işlemde, banka tarafından belgeyi

ibraz eden tarafa bir taahhütname verilir. Bu taahhütnameye göre banka belgeyi

ibraz eden tarafa ödemeyi akreditifte belirtilen süre içersinde yapacaktır.


308

2.3.6. Forfaiting Finansmanında Riskler

Politik Risk: İthalatçının ülkesinde meydana gelebilecek savaş, isyan, mora-

toryum ilanı gibi olağanüstü olaylar karşısında ilgili devletin olağanüstü önlemler

alması politik riskin ortaya çıkmasına neden olur. Politik risk ise ihracatçının zarara

uğramasına yol açar. Forfaiting işleminde politik risk banka üzerinde kalır. Banka

bu riskle karşılaşmak istemiyorsa sigortalamaya başvurabilir.

Döviz Kuru Riski: Kur riski ödemenin ithalatçının ülkesinde pek kullanılma-

yan farklı bir para cinsinden yapılmasından kaynaklanır. Dövizin fiyatı anlaşmanın

yapıldığı tarih ile ödemenin yapıldığı tarih arasında değişikliğe uğrayabilir. Forfai-

ting işleminde sürenin 7 yıla kadar uzaması kur riskini artırır. Bu sebeplerden ötürü

bankalar genellikle güçlü paralar(hard currencies) üzerinden düzenlenmiş senetleri

satın almaktadırlar. Eğer satın alınacak senetler zayıf paralar üzerinden düzenlenmiş

ise banka ihracatçının yükümlülük altına girme koşulunu aramaktadır.

Transfer Riski: İthalatçının ödeme yapmasına rağmen borç araçlarını tasil

edecek olan tarafın ülkesinde var olan kambiyo kontrolleri ve döviz imkanlarının

yetersiz olması para transferinin gerçekleşmemesine neden olur.

Faiz Riski: Senetlerin vade süreleri içinde faiz oranlarının yükselmesi sabit fa-

iz oranlı forfaiting işlemlerinin bankalar açısından riskini artırmaktadır.Bankalar bu

riski azaltmak için kaynaklar ile kredilerin aynı ölçüde sabit faizli olmasına dikkat

etmelidirler

Ticari Risk: Ticari risk borçlunun ya da ticari senede ödeme garantisi verenin

ödeme güçlüğü içinde olması ya da kasıtlı olarak ödeme niyetinde olmamasından

kaynaklanmaktadır.Ticari riski azaltmak için kredi limitlerini gerçekçi bir şekilde

tanımlamak ve bu limitleri ekonomik konjonktüre göre ayarlamak gerekmektedir.

2.3.7. Forfaiting Yönteminin Doğuşu ve Türkiye'de Forfaiting Uygulaması

Forfaiting yönteminin kökeni, İkinci Dünya Savaşına kadar dayanmakta-

dır.1950‟li yılların sonunda Doğu Batı ticaretinin yeniden doğuşu ve dış ticaretin

serbestleşmesi dünya ticaretinde hızlı bir büyüme yaratmıştır. Bu gelişme ile dışsa-

tımcılar uzun vadeli kredilere gereksinim duymaya başlamışlardır.Batılı firmalar

gelişmekte olan ülkelerle ticarette riskten kaçınmak için bu tür vadeli satışları kendi

kaynaklarıyla finanse etmekten kaçınmışlardır ve bankaların uyguladıkları gelenek-

sel finansman yöntemleri de dışsatımcıların isteklerini karşılamada yeterli olama-

mıştır. Forfaiting sözkonusu eksiklikleri gidermek için geliştirilmiş bir finansman

yöntemidir.

Türkiye‟de 1980 yılından itibaren uygulanan ihracata yönelik sanayileşme ve

dışa açılma politikaları ve ihracatçıların kredi ile desteklenmesi gerektiği görüşü

sonucunda bankalar çeşitlilik arz eden ihtiyaçların karşılanması için yeni finansal

hizmetler sunmaya başlamışlardır. Bu yeni finansal hizmetler arasında forfaiting de

yer almaktadır.

Ferudun KAYA

309

Türkiye‟de forfaiting işlemleri 1989 yılında İktisat Bankası A.Ş. ve T. Garanti

Bankası tarafından başlatılmıştır. Değişik ülkelere ihracat yapan Türk firmaları

ithalatçı ülkelerin farklı talepleriyle karşılaşmaktadır. Günümüz uluslararası ticare-

tinin en önemli özelliği ticaretin serbestleşmesidir. Ticaretin serbestleşmesi de kre-

dili mal ticaretinin artmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla ülkelerin artan kredili

işlem talepleri, nakit paraya ihtiyacı olan ihracatçıları yeni finansman yöntemleri

arayışına neden olmaktadır. Tıpkı dünyada olduğu gibi ülkemizde de ihracatçılar

kredili ihracat yapmaktadır. İhracatçıların kredili ihracat yapması ülkemizde kredi

garantisi sağlayan bir kuruma olan ihtiyacı doğurarak Türk-Eximbank‟ın kurulma-

sına yol açmıştır.

Ülkemizde henüz istenen yaygınlığa kavuşamayan forfaiting, ağırlıklı olarak

ihracatçılar tarafından kullanılmakta olup, kullanım genellikle, çimento, demir-

çelik, petro-kimya, elektronik sanayi ve ilaç sektöründe yoğunluk kazanmakta-

dır.145

Türkiye‟de ihracata konu olan mallar içinde tüketim mallarının payı yatırım

mallarına göre daha fazla olduğundan factoring, forfaitinge göre daha yaygın bir

uygulama alanı olan bir finansman yöntemi olmaktadır.

145 Erkut Onursal. “Kredili Satışların Orta Vadeli Finansmanına Yardımcı Bir Yöntem: Forfaiting”, DTM

Dergi, 2001, s.23.


310

Dürüst insan her zaman gerçeği söyler,

akıllı insan ise yalnız zamanında.

Bernard Shaw

2.4. Türk Exımbank Kredileri 146

Türkiye İhracat Kredi Bankası AŞ. (Türk Eximbank) 1987 yılında çıkarılmış

olan 3332 sayılı Kanun‟un bazı maddelerinin verdiği yetkiye istinaden Bakanlar

Kurulu Kararı ile kurulmuştur.147

Türkiye‟nin Resmi İhracat Destek Kurumudur.

Türk Eximbank'ın temel amacı;

İhracatın geliştirilmesi,

İhraç edilen mal ve hizmetlerin çeşitlendirilmesi,

İhraç mallarına yeni pazarlar kazandırılması,

İhracatçıların uluslararası ticarette paylarının artırılması ve girişimlerinde ge-

rekli desteğin sağlanması,

İhracatçılar ile yurt dışında faaliyet gösteren müteahhitler ve yatırımcılara ulus-

lararası piyasalarda rekabet gücü ve güvence kazandırılması,

Yurt dışında yapılacak yatırımlar ile ihracata yönelik yatırım malları üretim ve

satışının desteklenmesidir.148

Türk Eximbank, gerek ihracatçılara finansman imkânı sağlayan kredi program-

ları, gerekse ihracatçıların/müteahhitlerin politik ve ticari risklerden arındırılmış

ortamlarda çalışmalarına imkân tanıyan sigorta ve garanti programları ile Türki-

ye‟nin ihracatının desteklenmesinde kurumsallaşmış bir ihtisas bankasıdır.

146 Türkiye İhracat Kredi Bankası (Türk Eximbank) AŞ. http://www.eximbank.gov.tr/html_files/ihkrdsig.

htm, [Erişim Tarihi, 25.07.2011]. 147 Halil Seyidoğlu, (1997). Uluslararası Finans, 2. Baskı, İstabul: Güzem Yayınları, s. 365. 148 Alptekin Güney (2007). Banka İşlemleri, İstanbul:Beta Yayınları, s.20.

http://www.eximbank.gov.tr/html_files/ihkrdsig.%20htm

http://www.eximbank.gov.tr/html_files/ihkrdsig.%20htm

Ferudun KAYA

311

Kurulduğu 1987 yılından bu yana ihracat sektörüyle yakın işbirliği içinde çalı-

şan Türk Eximbank, ihracatçıdan, dış müteahhitlere, dış yatırımcılara, nakliyecilere

ve turizmcilere kadar uzanan çok geniş bir yelpaze içinde hizmet vermektedir.149

Türk Eximbank'ın faaliyetleri;

Mal ve hizmet ihracatını, kısa orta ve uzun vadeli kredilerle finanse etmek,

İhracatın finansmanı amacıyla, ihracatçıya yurtiçi ve yurtdışı finansman kurum-

larından sağlanacak kredi için garanti vermek,

Mal ve hizmet ihracında, ihracatçının ticari ve politik risklerden kaynaklanabi-

lecek zararlarının belli bir bölümünü teminat altına almak şeklinde sıralanabilir.

Dünyada belirli bir ekonomik gelişmişlik seviyesine ulaşmış her ülkede, bu

genel amaçları gözeten kurumlar oluşmuştur. Belirgin bir işlem hacmi olan ve yer-

leşik kurallara göre faaliyetlerini sürdüren 49 kuruluş arasında, Türk Eximbank

Türkiye‟nin milli ihracat kuruluşu olarak yerini almıştır.

Türkiye'de ihracatın kurumsallaşmış tek asli teşvik unsuru olan Türk

Eximbank, bu amaca yönelik olarak ihracatçıları, ihracata yönelik üretim yapan

imalatçıları ve yurt dışında faaliyet gösteren müteahhit ve girişimcileri kısa, orta ve

uzun vadeli nakdi ve gayrinakdi kredi, sigorta ve garanti programları ile destekle-

mektedir. Türk Eximbank‟ın, gelişmiş birçok ülkenin resmi destekli ihracat kredi

kuruluşlarından farklı olarak kredi, garanti ve sigorta işlemlerini aynı çatı altında

toplamış olması, ihracatçı firmalara verilen hizmetlerde bir bütünlük oluşturulması-

na imkan tanımaktadır.

Türk Eximbank 2010 yılında 3,9 milyar ABD Doları tutarında nakdi kredi des-

teği ve 5 milyar ABD Doları tutarında sigorta/garanti imkanı sağlayarak ihracata

toplam 8,9 milyar ABD Doları seviyesinde bir destek vermiştir. Banka nakdi ve

gayrinakdi destekleri ile Türkiye ihracatının % 7,8‟ine finansman desteği sağlamış-

tır. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle Banka'nın aktif toplamı ise 6,3 milyar TL olup

ödenmiş sermayesi 2 milyar TL düzeyinde bulunmaktadır.

Üstlendiği özellikli görevler nedeniyle nitelikli insan kaynaklarına sahip Türk

Eximbank'da temel işlem birimlerindeki profesyonel kadroların yaş ortalaması 42

olup, destek birimleriyle birlikte toplam 360 personel görev yapmaktadır.

Türk Eximbank‟ın İstanbul ve İzmir‟de birer şubesi, Denizli, Kayseri, Gazian-

tep, Bursa, Adana ve Trabzon'da ise irtibat bürosu bulunmaktadır.

2.4.1. Eximbank Kredi Türleri

Türk Eximbank, ihracatçıları, ihracata yönelik üretim yapan imalatçıları ve yurt

dışında faaliyet gösteren girişimcileri kısa, orta-uzun vadeli nakdi ve gayrınakdi

kredi programları ile desteklemektedir. Ayrıca, vadeli satış işlemlerini teşvik etmek

149 Ali Ceylan ve Turhan Korkmaz (2008). İşletmelerde Finansal Yönetim, 10. Bası, Bursa: Ekin Yay. s.171.


312

ve bu yolla ihracat hacmini artırmak, yeni ve hedef pazarlara girilmesini kolaylaş-

tırmak amacıyla vadeli ihracat alacaklarını iskonto etmektedir.

2.4.1.1. Kısa Vadeli Eximbank Kredileri150

Türk Eximbank ihracatçı ve ihracat bağlantılı mal üreten imalatçı firmalara,

özellikle ihracata hazırlık döneminde finansman gereksinimlerinin karşılanması

amacıyla, kısa vadeli ihracat kredileri tahsis etmektedir. Bu krediler TL ve döviz

cinsinden, bankalar aracılığıyla veya doğrudan Türk Eximbank tarafından firmalara

kullandırılmaktadır.

Kısa Vadeli Krediler

Yıllar

Kredi Tutarı (Milyon ABD Doları)

1989 525

1990 1.223

1991 1.339

1992 1.595

1993 2.196

1994 1.867

1995 2.804

1996 2.962

1997 2.901

1998 3.270

1999 3.363

2000 3.377

2001 2.714

2002 2.158

2003 3.192

2004 3.338

2005 3.529

2006 3.503

2007 3.712

2008 4.276

2009 4.666

Kaynak :Eximbank

Kısa vadeli ihracat kredilerinden, imalatçı / ihracatçı, ihracatçı veya ihracata

yönelik mal üreten imalatçı firmalar, Türk menşeli malların, serbest dövizle, kesin

olarak ihracı taahhüdü karşılığı faydalanabilirler. Krediler Teşvik Mevzuatı gere-

ğince vergi, resim ve harç istisnasından yararlanırlar. FOB ihracat taahhüdünün

%100‟ü kredilendirilir, vade 360 gündür.

Döviz kredilerinde anapara, faiz ve varsa komisyon toplamı, TL kredilerinde

ise, kredinin başvuru tarihindeki TCMB Döviz Alış Kuru‟ndan döviz karşılığı ka-

dardır. FOB ihracat taahhüdünün kredinin orijinal vadesi içerisinde yapılan ihracat-

150 Eximbank, http://www.eximbank.gov.tr/html_files/ihkrdsig.htm, [Erişim Tarihi, 25.07.2011].

http://www.eximbank.gov.tr/html_files/ihkrdsig.htm

Ferudun KAYA

313

larla kapatılması esastır. İhracat taahhüdünün kredi talep formunda taahhüt edilen

malların ihracatı ile kapatılması esastır.

Kredinin kısmen veya tamamen geri ödenmemesi durumunda, ödenmesi gere-

ken tarihten fiilen ödenmesi gereken tarihe kadar cari en yüksek faiz oranının 1,2

katı kadar temerrüt faizi, vergi ve fonlar tahsil edilir. İhracat taahhüdünün yerine

getirilmemesi halinde, cari en yüksek faiz oranının 1,2 katı üzerinden hesaplanacak

ceza faizi ile vergi ve fonlar tahsil edilir.151

2.4.1.1.1. Sevk Öncesi İhracat Kredileri

Eximbank‟ın en etkin uygulamaları arasında, 1989 yılından bu yana tüm ihra-

catçılara ulaşabilmek amacıyla ticari bankalar aracılığıyla kullandırılan ve toplam

Kısa Vadeli İhracat Kredileri içerisinde % 65-67‟lik paya sahip olan Sevk Öncesi

İhracat Kredileri ağırlıklı yer tutmaktadır. Sevk Öncesi Türk Lirası İhracat Kredisi

(SÖİK-TL) ve Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredisi (SÖİK-DVZ)‟nden oluşan Sevk

Öncesi İhracat Kredileri, bütün sektörleri kapsayan ve ihracatçıların imalat aşama-

sından başlanarak desteklenmesi amacıyla kullandırılan kısa vadeli kredilerdir. Söz

konusu kredilerde, firma ve ihracat riski aracı banka tarafından üstlenilmektedir. Bu

nedenle, kredinin geri ödenmesinde sorun yaşanma-

maktadır. Bu sistemin en önemli fonksiyonu ise, çok

sayıda firmaya yönelik kredi işleminin yürütülebilme-

sine imkân sağlamasıdır.

Kredinin Amacı: İhracatçı, imalatçı ve imalatçı-

ihracatçıların ihracata hazırlık aşamasında finansman

ihtiyaçlarını karşılamak.

Krediden Yararlanabilen Firmalar: Sektörel Dış

Ticaret Şirketleri (SDTŞ), imalatçılar, imalatçı-

ihracatçılar ve ihracatçı firmalar.

Kredinin Kullandırım Şartı: Kredi, Türk menşeli malların serbest dövizle, ke-

sin olarak ihracı taahhüdü karşılığında kullandırılmak üzere aracı bankalara tahsis

edilir.

Kredilendirilecek Ürünler: Kanun, Kararname ve Tebliğler ile ihracı yasakla-

nanların dışında kalan Türk menşeli her tür mal.

Kredilendirilmeyen İhracat Şekilleri

İhracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler

Transit ticaret

Takas (Özel takas hariç)

Bedelsiz ihracat

Reeksport

Bağlı muamele

Sınır ticareti

151 Birgül Şakar (2007). Banka Kredileri ve Yönetimi, İstanbul: Beta Basım Yayım, s.168-169.


314

Geçici ithalat

Kredi talep formu

Firma taahhütnamesi

Firma bilgi formu

Muvafakat name (Krediyi kullanacak firmanın imalatçı olması durumunda ihra-

catçı firmadan alınacaktır.)

KÖY Kredi Talep Formu (SÖİK TL İhracat Kredisini talep eden firma KÖY

kapsamında mukim imalatçı firma ise)

2.4.1.1.1.1. Sevk Öncesi TL İhracat Kredisi (SÖİK-TL)152

İsminden de anlaşılacağı gibi sevk öncesi ihracat kredisinin TL olarak kullanıl-

dığı kredi türüdür.

Kredi Nasıl Kullanılır

Limit tahsis edilen aracı bankalar vasıtası ile kullandırılır.

Aracı bankalar, uygun buldukları firmaların kredi başvuru formlarını Türk

Eximbank‟a gönderirler.

Türk Eximbank kredi taleplerini değerlendirir.

Kabul edilmesi halinde kredi, firma hesabına aktarılmak üzere aracı bankaya

ödenir.

Aracı bankalar hesaplarına intikal eden kredi tutarlarını aynı gün ilgili firma

hesabına aktarırlar.

Firmalar aracı bankanın krediyi kullandırım tarihinde, kendilerine ödediği-

ni/ödemediğini 5 işgünü içinde yazılı olarak teyit ederler.

Firma Limiti: Sevk Öncesi TL İhracat Kredisi ve Sevk Öncesi Döviz İhracat

Kredisi için toplam 15.000.000 ABD Dolarıdır.

Kredi Tutarı: Kredi tutarı, FOB ihracat taahhüdünün % 100‟ünün TCMB Dö-

viz Alış Kuru üzerinden hesaplanan TL karşılığıdır.

Kredinin Vadesi: Kredinin vadesi azami 540 gündür.

Kredinin Faiz Oranı ve Firma Maliyeti: Krediye uygulanacak faiz oranları,

para piyasaları yakından takip edilerek, Türk Eximbank tarafından belirlenir. Fir-

manın Eximbank nezdindeki riskine ve sigortalılık durumuna göre değişkendir.

Aracı bankalar, bu oranların üzerine azami yıllık 1 (bir) puan ilave ederek firmalara

yansıtabilirler.

İsteğe Bağlı Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası: Türk Eximbank‟a Kısa

Vadeli İhracat Kredi Sigortası yaptıran firmalar, faiz indiriminden yararlanırlar.

Sigortalı firma için uygulanacak faiz indiriminin saptanmasında firmanın kredi

kullandığı tarih itibariyle sigortalılık durumu ile kredi talep formundaki firma beya-

nı esas alınacaktır. Sigortalı firma, riski açık kredilerin vadesi içinde poliçe süresi-

152 Türk Eximbank, http://www.eximbank.gov.tr/html_files/MENU-2.htm, [Erişim Tarihi: 24.07.2011].

http://www.eximbank.gov.tr/html_files/KVIKrsigor.htm

http://www.eximbank.gov.tr/html_files/KVIKrsigor.htm

http://www.eximbank.gov.tr/html_files/MENU-2.htm

Ferudun KAYA

315

nin sona ermesi halinde sigorta poliçesini yenileyecek ve bu konuda kredi müra-

caatı bazında beyanda bulunup, kredi talep formunu imzalayacaktır.

Kredi Geri Ödeme Süresi:

120 ve 180 gün vadeli kullandırılan kredilerde, kredinin anapara ve faizi en geç

kredi vadesinde ödenir.

360 gün vadeli kullandırılan kredilerde,

- Tek taksit ödeme seçeneğinde, 180'inci günde tahakkuk eden faizinin öden-

mesi koşuluyla en geç vade sonunda,

- İki taksitli ödeme seçeneğinde,180'inci ve 360'ıncı günlerde iki eşit taksitte,

540 gün vadeli (3 taksitli) kullandırılan kredilerde ise 180'inci, 360'ıncı ve 540'ıncı

günlerde 3 eşit taksitte, her dönem için tahakkuk eden faizleri ile birlikte geri öde-

nir.

İhracat Taahhüdü: Kredi vadesi içinde fiilen gerçekleştirilmesi taahhüt edilen

FOB ihracat tutarını ifade eder.

İhracat Taahhüdü Kapatılması: Firmalar, kredi talep aşamasında beyan et-

tikleri mallarla, taahhüt ettikleri FOB ihracat tutarının % 100‟ünü kredi vadesi için-

de gerçekleştirerek ihracat taahhütlerini aracı bankalar vasıtasıyla kapatacaklardır.

İhracat Taahhüdüne Saydırılmayacak İhracat İşlemleri

Türk Eximbank Ülke Kredileri / Garanti Programları kapsamındaki ihracatlar

ile diğer Kısa Vadeli Kredi Programları kapsamında taahhüde saydırılan ihracatlar.

Taahhüdün Yerine Getirilmemesi Halinde Uygulanacak Müeyyideler Nelerdir?

Geri ödeme aşamasında tespiti halinde; cari faiz oranlarından en yüksek olanı-

nın 1,2 katı üzerinden hesaplanacak faiz ile birlikte tahsil edilir.

Taahhüt kapatma aşamasında tespiti halinde; cari faiz oranlarından en yüksek

olanının 1,2 katı üzerinden hesaplanacak faiz tutarı ile kredi kullanıcı firmadan

daha önce tahsil edilmiş bulunan faiz tutarı arasındaki fark tahsil edilir.

BSMV Türk Eximbank tarafından KKDF ve Damga Vergisi ise aracı bankalar

tarafından tahsil edilir.

Sigorta Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesi Halinde Uygulana-

cak Müeyyideler

Faiz indiriminden yararlanan firmalar;

İhracat Kredi Sigortası yükümlülüklerini (Sigorta Poliçesi, Alıcı Limiti Onayı,

Sevkiyat Bildirimi) yerine getirmemelerine bağlı olarak poliçelerinin Türk

Eximbank tarafından iptal edilmesi durumunda, riski açık kredilerin en

uzun vadesine ilaveten 6 ay süre ile Türk Eximbank Kısa Vadeli İhracat

Krediler'inden yararlanamazlar.


316

Sigorta Poliçesini süresinden önce iptal etmeleri ve beyanda bulunmalarına

rağmen riski açık kredi vadesi içinde sigorta poliçelerini yenilemedikleri takdirde,

riski açık kredilerin en uzun vadesine ilaveten 6 ay süre ile faiz indiriminden yarar-

lanamazlar.

Tahakkuk eden sigorta prim borcunu vadesinde ödemedikleri takdirde Türk

Eximbank Kısa Vadeli İhracat Kredileri‟nden yararlanamaz.

Amaç ve Kural Dışı Kullanımlarda Aracı Bankalara Uygulanacak Müey-

yideler: Kredinin; aracı bankalarca, hesaplarına aktarıldığı gün firmalara kullandı-

rılmaması ya da geri ödemelerin zamanında yapılmaması gibi durumlarda, mevcut

SÖİK cari faiz oranlarından en yüksek olanının 1,2 katı oranında cezai faiz ve bu

faiz üzerinden BSMV tahsil edilir. Türk Eximbank‟ca aracı bankalardan tahsil edi-

len cezai faiz ile BSMV tutarları hiç bir şekilde kredi kullanıcısı firmalara yansıtıl-

maz. Ayrıca firmalardan alınacak teyitler ile zamanında ödeme yapılmadığının ya

da amaç ve kurallara aykırı bir kullandırımın olduğu durumlarda aracı bankaların

kredi limitleri geçici veya süresiz olarak iptal edilir.

2.4.1.1.2. Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredisi (SÖİK-DVZ)153

İsminden de anlaşılacağı gibi sevk öncesi ihracat kredisinin döviz olarak kulla-

nıldığı kredi türüdür.

Kredinin Kullandırım Şartları: Türk patentli malların serbest dövize kesin olarak

ihracı taahhüdü karşılığında kullandırılır.

Firma Limiti: Sevk Öncesi Döviz İhracat Kredisi firma limiti 15.000.000,- ABD

Doları‟dır.

Kredi Tutarı: Kredi tutarı, taahhüt edilen FOB ihracat tutarının azami % 100‟üdür.

Kredinin Vadesi: Kullanılacak kredinin vadesi 540 gündür.

Kredinin Döviz Cinsi: USD / EUR / JPY / GBP cinsinden döviz kredisi başvurusu

yapılabilir.

Kredinin Faiz Oranı ve Firma Maliyeti: Krediye uygulanacak faiz oranları, para

piyasaları yakından takip edilerek, Türk Eximbank tarafından belirlenir. Firma-

nın Eximbank nezdindeki riskine, sigortalılık durumuna ve vadeye göre değiş-

kendir. Aracı bankalar, bu oranların üzerine azami yıllık 0,50 puan ilave ederek

firmalara yansıtabilir.

Kredinin Geri Ödenmesi

120 ve 180 gün vadeli kullandırılan kredilerde, kredinin anapara ve faizi en

geç kredi vadesinde ödenir.

360 gün ve 540 gün vadeli kredilerde ise 6 aylık dönemler itibariyle anaparası

eşit taksitlerle her dönem için tahakkuk edecek faizleri ile birlikte geri ödenir.

Kredi döviz veya TL cinsinden ödenebilir. TL olarak ödemelerde Türk

Eximbank'ın bildirdiği kur kullanılır. Kredinin vadeden önce kısmen veya tamamen

geri ödenme imkânı da mevcuttur.



Ferudun KAYA

317

İhracat Taahhüdü: Kredi vadesi içinde kredinin anapara, faiz ve aracı banka

komisyonu toplamı kadar gerçekleştirilmesi taahhüt edilen FOB ihracat tutarını

ifade eder.

İhracat Taahhüdünün Kapatılması: Firmalar, kredi talep aşamasında beyan

ettikleri mallarla kredinin anapara, faiz ve aracı banka komisyonu toplamı kadar

FOB ihracatı kredi vadesi içinde gerçekleştirerek, ihracat taahhütlerini aracı banka-

lar vasıtasıyla kapatacaklardır.

2.4.1.2. Dış Ticaret Şirketleri (DTŞ) Kısa Vadeli İhracat Kredisi154

İhracatçıların Eximbanktan direkt olarak kredi kullanmalarına imkân sağlayan

bu kredi türü ile Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) ve Sektörel Dış Ticaret

Şirketleri (SDTŞ)‟nin ihracata hazırlık dönemi finansman ihtiyaçlarının uygun vade

ve maliyet ile karşılanmaktadır. Böylece ihracat performanslarının artışının teşvik

edilmesi amaçlanmaktadır. Kredi, Yeni Türk Lirası ve döviz cinsinden, Türk

Eximbank Genel Müdürlüğü ile İstanbul ve İzmir şubeleri tarafından doğrudan

kullandırılmaktadır.

2.4.1.2.1. DTŞ Kısa Vadeli TL İhracat Kredisi155

Kredinin Amacı: Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) ve Sektörel Dış Tica-

ret Şirketleri (SDŞ)‟nin ihracat faaliyetleri ile ilgili finansman ihtiyaçlarını karşıla-

mak.

Yararlanabilen Firmalar: Dış Ticaret Müsteşarlığı‟nca, takvim yılı itibariyle

DTSŞ ve SDŞ statüsü verilmiş ve kredibiliteleri Türk Eximbank tarafından olumlu

bulunan firmalar.

Kredi Başvuru Formları

Kredi Talep Formu

İmza Sirküleri

Ticaret Sicili Gazetesi

İhracat Taahhüdünün Dağılımı

Son üç yıla ait (Yeminli Mali Müşavirler tarafından tescil edilmiş) Hesap Du-

rum Belgesi, Bilânço ve Gelir Tablolarının orijinal nüshaları

Faks Sözleşmesi (Noter Tasdikli)

Vergi Kimlik Numarası

Teminat mektubu düzenleyecek olan bankadan getirilecek Niyet Mektubu

Firmayı Tanıtıcı Bilgi

Kredinin Kullandırılması

Limit tahsis edilen firmalara doğrudan Türk Eximbank tarafından kullandırılır.

Türk Eximbank kredi taleplerini değerlendirir. Kabul edilmesi halinde teminatların

154 Türk Eximbank, http://www.eximbank.gov.tr/html_files/MENU-2.htm, [Erişim Tarihi: 24.07.2011]. 155 Türk Eximbank, http://www.eximbank.gov.tr/html_files/ihkrdsig.htm, [Erişim Tarihi, 25.07.2011].




318

tesis edilmesi ve Genel Kredi Sözleşmesi‟nin imzalanmasından sonra kredi, en kısa

sürede EFT sistemi aracılığıyla firmanın banka hesabına aktarılır.

Gösterilebilecek Teminatlar:

Banka Teminat Mektubu ve/veya

Devlet İç Borçlanma Senetleri ve/veya

İhracatçı firmaların TCMB nezdinde kesinleşmiş prim alacaklarının Türk

Eximbank adına gayrikabili rücu olarak temliki ve/veya

Firmaların T.C. Maliye Bakanlığı nezdindeki kesinleşmiş KDV alacaklarının

anılan firmalarca Banka adına gayrikabili rücu olarak temlik edilmesi; ayrıca

Genel Kredi Sözleşmesi (Noter Onaylı),

Firma Taahhütnamesi (Noter Onaylı) ve

Teminat Senedi (% 100 teminat oranlı firmalar hariç).

Firma Limiti: Firmanın bir önceki takvim yılı performansı, kredibilitesi, limit

kullanım oranı ve diğer faktörler dikkate alınarak, Türk Eximbank tarafından ABD

Doları bazında tek bir limit olarak belirlenir.

Kredi Tutarı: Kredi tutarı, FOB ihracat taahhüdünün % 100‟ünün TCMB Dö-

viz Alış Kuru üzerinden hesaplanan YTL karşılığıdır.




İhracat Taahhüdünün Kapatılması: Firmalar, kredi vadesi içinde taahhüt

edilen tutar kadar gerçekleştirilen ihracata ait belgelerle Türk Eximbank‟a başvuru-

da bulunurlar.

İhracat Taahhüdüne Saydırılmayacak İhracat İşlemleri: Türk Eximbank

Ülke Kredileri/ Garanti Programları kapsamındaki ihracatlar ile diğer Kısa Vadeli

İhracat Kredi Programları kapsamında taahhüde saydırılan ihracatlar, DTŞ Kredile-

rinin ihracat taahhüt hesabının kapatılmasında kullanılamaz.

Taahhüdün Yerine Getirilmemesi Halinde Uygulanacak Müeyyideler

Geri ödeme aşamasında, taahhüdün gerçekleşmediğinin tespiti halinde taahhü-

dün gerçekleşmeyen kısmı için, kredi kullandırım tarihinde Türk Eximbank DTŞ

Kısa Vadeli TL Kredileri‟ne uygulanmakta olan cari en yüksek faiz oranının 1,2

katı üzerinden hesaplanacak temerrüt faizi ile vergi ve fonlar tahsil edilir.

Taahhüt kapatma aşamasında, taahhüdün gerçekleşmediğinin tespiti halinde;

taahhüdün gerçekleşmeyen kısmı için; Türk Eximbank DTŞ Kısa Vadeli TL

Kredileri‟ne uygulanmakta olan cari en yüksek faiz oranının 1,2 katı üzerinden

hesaplanacak faiz tutarı ile daha önce tahsil edilen faiz tutarı arasındaki fark ve

vergi/fonlar tahsil edilir.

Kredinin Vadesinde Geri Ödenmemesi Halinde Uygulanacak Müeyyideler:

Kredinin ödenmesi gereken tarihten fiilen ödendiği tarihe kadar geçen süre için,

kredi vadesi itibariyle Türk Eximbank DTŞ Kısa Vadeli TL İhracat Kredisi‟ne uy-

Ferudun KAYA

319

gulanan cari en yüksek faiz oranının 1,2 katı üzerinden hesaplanacak temerrüt faizi

ile vergi ve fonlar tahsil edilir.

2.4.1.2.2. DTŞ Kısa Vadeli Döviz İhracat Kredisi156

Kredinin Amacı: Dış Ticaret Sermaye Şirketleri (DTSŞ) ve Sektörel Dış Ticaret

Şirketleri (SDŞ)‟nin ihracat faaliyetleri ile ilgili finansman ihtiyaçlarını karşılamak.

Yararlanabilecek Firmalar: Dış Ticaret Müsteşarlığı‟nca takvim yılı itibariyle

DTSŞ ve SDŞ statüsü verilmiş ve kredibiliteleri Türk Eximbank tarafından

olumlu bulunan bütün firmalar yararlanabilir.

Kredi Başvuru Formları

Kredi Talep Formu

İmza Sirküleri

Ticaret Sicili Gazetesi

İhracat Taahhüdünün Dağılımı

Son üç yıla ait (Yeminli Mali Müşavirler tarafından tescil edilmiş) Hesap Du-

rum Belgesi, Bilânço ve Gelir Tablolarının orijinal nüshaları


Vergi Kimlik Numarası

Teminat mektubu düzenleyecek olan bankadan getirilecek Niyet Mektubu

Firmayı Tanıtıcı Bilgi

Kredinin Kullandırılması

Limit tahsis edilen firmalara doğrudan Türk Eximbank tarafından

USD/JPY/EUR/GBP cinsinden kullandırılır.

Türk Eximbank kredi taleplerini değerlendirir. Kabul edilmesi halinde teminat-

ların tesis edilmesi ve Genel Kredi Sözleşmesi‟nin imzalanmasından sonra kre-

di (TL karşılığı), en kısa sürede EFT sistemi aracılığıyla firmanın banka hesa-

bına aktarılır.

Gösterilebilecek Teminatlar:

Banka Teminat Mektubu (Döviz kredisinde, kredinin kullandırıldığı döviz

cinsinden düzenlenmiş) ve/veya

Devlet İç Borçlanma Senetleri ve/veya

İhracatçı firmaların TCMB nezdinde kesinleşmiş prim alacaklarının Türk

Eximbank adına gayrikabili rücu olarak temliki ve/veya

Firmaların Maliye Bakanlığı nezdindeki kesinleşmiş KDV alacaklarının anılan

firmalarca Bankamız adına gayrikabili rücu olarak temlik edilmesi, ayrıca

Genel Kredi Sözleşmesi (Noter Onaylı),

Firma Taahhütnamesi (Noter Onaylı) ve

Teminat Senedi (% 100 teminat oranlı firmalar hariç).




320

Firma Limiti: Firmanın bir önceki takvim yılı performansı, kredibilitesi, limit

kullanım oranı ve diğer faktörler dikkate alınarak, Türk Eximbank tarafından ABD

Doları bazında tek bir limit olarak belirlenir.

Kredi Tutarı: Kredi tutarı, FOB ihracat taahhüdünün % 100‟ünün kullanım

gününde Türk Eximbank tarafından tespit edilen döviz alış kuru üzerinden hesapla-

nan TL karşılığıdır.


İhracat Taahhüdü: Kredi vadesi içinde, kredinin anapara ve faiz toplamı ka-

dar gerçekleştirilmesi taahhüt edilen FOB ihracat tutarını ifade eder.

İhracat Taahhüdünün Kapatılması: Firmalar, kredi vadesi içinde, kredinin

anapara ve faiz toplamı kadar gerçekleştirilen ihracata ait belgelerle Türk

Eximbank‟a başvuruda bulunurlar.

İhracat Taahhüdüne Saydırılmayacak İhracat İşlemleri: Türk Eximbank

Ülke Kredileri/ Garanti Programları kapsamındaki ihracatlar ile diğer Kısa Vadeli

İhracat Kredi Programları kapsamında taahhüde saydırılan ihracatlar, DTŞ Kredile-

rinin ihracat taahhüt hesabının kapatılmasında kullanılamaz.


Geri ödeme aşamasında, taahhüdün gerçekleşmediğinin tespiti halinde, taahhü-

dün gerçekleşmeyen kısmı için, kredi kullandırım tarihinde Türk Eximbank DTŞ

Kısa Vadeli Döviz İhracat Kredisi‟ne uygulanmakta olan cari en yüksek faiz

oranının 1,2 katı üzerinden hesaplanacak temerrüt faizi ile vergi ve fonlar tahsil

edilir.

Taahhüt kapatma aşamasında, taahhüdün gerçekleşmediğinin tespiti halinde;

taahhüdün gerçekleşmeyen kısmı için, Türk Eximbank DTŞ Kısa Vadeli Döviz

İhracat Kredisi‟ne uygulanmakta olan cari en yüksek faiz oranının 1,2 katı üze-

rinden hesaplanacak temerrüt faiz tutarı ile daha önce tahsil edilen faiz tutarı

arasındaki fark ve vergi ve fonlar tahsil edilir.

Kredinin Vadesinde Geri Ödenmemesi Halinde Uygulanacak Müeyyide-

ler: Kredi anapara ve faizlerinin ödenmesi gereken tarihten, fiilen ödendiği tarihe

kadar geçen süre için, Türk Eximbank DTŞ Kısa Vadeli Döviz İhracat Kredisi‟ne

uygulanan faiz oranlarından cari en yüksek olanının 1,2 katı üzerinden hesaplana-

cak temerrüt faizi, vergi ve fonlar tahsil edilir.

2.4.1.3. İhracata Hazırlık Kredileri157

Bu kredi türü ile İhracatçılarına Türk Eximbank‟tan direkt olarak kredi kul-

lanma imkânı sağlanmıştır. İhracata Hazırlık Kredileri ile ihracata yönelik mal üre-

ten imalatçı ve ihracatçıların uluslararası piyasalarda rekabet güçlerinin artırılması

düşünülmekte ve ihracat projelerinin ihracata hazırlık aşamasında desteklenmesi

amaçlanmaktadır. Kredi, Türk Lirası ve döviz cinsinden, Dış Ticaret Sermaye Şir-



Ferudun KAYA

321

ketleri (DTSŞ) ve Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDTŞ) dışındaki firmalara aracı

banka olmaksızın doğrudan kullandırılmaktadır.

2.4.1.3.1. İhracata Hazırlık TL Kredisi158

Krediden Yararlanabilecek Firmalar: Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ve

Sektörel Dış Ticaret Şirketleri hariç, İmalatçı, ihracatçı veya İhraca yönelik mal

üreten, imalatçı vasfını sahip tüm firmalar bu krediden yararlanabilir.

Kredi Kullandırım Şartları

Söz konusu krediden, kredi başvuru tarihinden geriye dönük 12 (on iki) aylık

ihracat performansı en az 200 bin ABD Doları tutarında olan veya ihracata ye-

ni başlayan firmalar yararlanabilir.

Kredi, ihracat taahhüdü karşılığında ve malların serbest dövizle ihraç edilmesi

koşulu ile kullandırılır.

Kredi Kullanımı: Firma analizinden sonra, başvurusu uygun bulunan ve ken-

dilerine limit tahsis edilen firmalara kredi EFT sistemi aracılığı ile aktarılır.

Kabul Edilebilecek Teminatlar: Türk Eximbank tarafından uygun bulunan

kredi başvurusu için, kredinin anapara ve faiz toplamının % 100‟ü oranında as-

lı teminat tesis edilir. Bunlar,

Banka Teminat Mektubu (Döviz kredisinde, kredinin kullandırıldığı döviz

cinsinden düzenlenmiş) ve/veya

Devlet İç ve Dış Borçlanma Senetleri ve/veya

Firmaların TCMB nezdinde kesinleşmiş prim alacaklarının Bankamız adına

gayrikabili rücu olarak temlik edilmesi ve/veya Firmaların T.C. Maliye Bakanlığı nezdinde kesinleşmiş KDV alacaklarının

Bankamız adına gayrikabili rücu olarak temlik edilmesi ve bunlara ilaveten,

Genel Kredi Sözleşmesi (noter tasdikli),

Firma Taahhütnamesi (noter tasdikli).

Mali/etik bazı kriterleri yerine getiren şirketlerin, anapara ve faiz toplamının

%50'sine varan oranlarda teminat indiriminden yararlanma imkânı bulunmak-

tadır.

Firma Limiti: Firma limiti, Türk Lirası ve döviz kredilerinin toplamı olmak

üzere azami 15.000.000,- ABD Doları olup, bu tutarlar, firma performansı ile bağ-

lantılı ve nispi olarak Bankamızca belirlenecektir.

İhracata yeni başlayan firmalara kullandırılacak Türk Lirası ve döviz kredile-

rinin toplamı ise azami 200.000,- ABD Doları‟dır.

Kredi Geri Ödemesi

120 gün ve 180 gün vadeli kullandırılan kredilerde, kredinin anapara ve faizi

en geç kredi vadesinde geri ödenir.

360 gün vadeli kullandırılan kredilerde ise anapara 180. ve 360. günlerde iki

eşit taksitte, her iki dönem için tahakkuk edecek faizleri ile birlikte geri ödenir.




322

Kredinin Vadesinde Geri Ödenmemesi Halinde Uygulanacak Müeyyideler

Kredi anapara ve faizinin ödenmesi gereken tarihten, fiilen ödendiği tarihe ka-

dar geçen süre için, Türk Eximbank İhracata Hazırlık Türk Lirası Kredisi‟ne uygu-

lanmakta olan faiz oranlarından cari en yüksek olanının 1,2 katı üzerinden hesapla-

nacak faiz, vergi ve fonlar tahsil edilir.

2.4.1.3.2. İhracata Hazırlık Döviz Kredisi159

Bütün özellikleri ihracata hazırlık TL kredisi ile aynıdır. Tek farkı firmalar

krediyi ABD Doları, EUR, GBP veya JPY olarak kullanabilir.Kredinin TL karşılığı

EFT sistemi aracılığı ile firmaya aktarılır.

2.4.1.4. KOBİ İhracata Hazırlık Kredileri

Yasal statüsü ne olursa olsun, bir veya birden çok gerçek veya tüzel kişiye ait

olup; 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden, yıllık net satış hasılatı ve / veya

mali bilançosu yirmibeş milyon TL'nı aşmayan, bağımsız işletme tanımına giren,

imalatçı, imalatçı - ihracatçı özelliğine sahip mikro, küçük ve orta büyüklükteki

işletmeler kısaca "KOBİ"ler, ihracat taahhüdü karşılığında ve malların serbest dö-

vizle ihraç edilmesi koşulu ile kredilendirilir. Kredinin limiti 200.000.-Dolar, vadesi

TL Kredileri için 360 gün, Döviz kredileri için 540 gündür.

Türk Eximbank tarafından uygun bulunan kredi başvurusu için asli teminat

olarak; Banka nezdinde teminat mektubu limiti olan bankalardan alınan, kredinin

kullandırılacağı para birimi cinsinden düzenlenen ve kredinin anapara, faiz ve taah-

hüt riskleri toplamının (kredi riski) % 100'ü oranında kesin banka teminat mektubu

veya kredi vadesi ile uyumlu, kredinin anapara, faiz ve taahhüt riskini içerecek

tutarda ve kredinin kullandırılacağı para birimi cinsinden düzenlenen Kredi Geri

Ödeme Kefalet Sözleşmesi ile tesis edilen KGF kefaleti ve/veya Devet İç/Dış Borç-

lanma Seneti alınır.

2.4.1.4.1. KOBİ İhracata Hazırlık TL Kredisi160

Krediden;

İmalatçı/ihracatçı,

İhracata yönelik mal üreten, imalatçı vasfını haiz KOBİ niteliğindeki firmalar

yararlanır.

KOBİ Tanımı: Yasal statüsü ne olursa olsun, bir veya birden çok gerçek veya

tüzel kişiye ait olup, 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden, yılık net satış hası-

latı ve / veya mali bilançosu yirmibeş milyon TL'nı aşmayan, bağımsız işletme

tanımına giren, imalatçı, imalatçı - ihracatçı özelliğine sahip mikro, küçük ve orta

büyüklükteki işletmeler kısaca "KOBİ" olarak adlandırılır.

159 Türk Eximbank, http://www.eximbank.gov.tr/html_files/MENU-2.htm, [Erişim Tarihi: 24.07.2011]. 160 Türk Eximbank, http://www.eximbank.gov.tr/html_files/MENU-2.htm, [Erişim Tarihi: 24.07.2011].



Ferudun KAYA

323

Bir işletme;

Başka bir işletmenin %25 veya daha fazlasına sahip değilse,

Herhangi bir tüzel kişi veya kamu kurum ve kuruluşu veya birkaç bağlı işletme

tek başına veya müştereken bu işletmenin %25 veya daha fazla hissesine sahip

değilse,

Konsolide edilmiş hesaplar düzenlemiyorsa ve konsolide hesaplar düzenleyen

başka bir işletmenin hesaplarında yer almıyorsa ve bu nedenle bağlı bir işletme

değilse,

Bağımsız işletme olarak kabul edilir.

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) aşağıdaki şekilde sınıflandırı-

lırlar.

a) Mikro İşletme: On kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış

hasılatı ya da mali bilançosu bir milyon Türk Lirasını aşmayan çok küçük ölçekli

işletmeler.

b) Küçük İşletme: Elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yılık net satış

hasılatı ya da mali bilançosu beş milyon Türk lirasını aşmayan işletmeler.

c) Orta Büyüklükteki İşletme: İkiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam

eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu yirmibeş milyon Türk Lirasını

aşmayan işletmeler.

Kredi Kullandırım Şartları Nelerdir?

Kredi, ihracat taahhüdü karşılığında ve malların serbest dövizle ihraç edilmesi

koşulu ile kullandırılacaktır.

Kredi Başvuru Formları Nelerdir?

Firma, aşağıda belirtilen belgelerle birlikte, Türk Eximbank'a doğrudan başvu-

racaktır.

Kredi Talep Formu (her kredi talebinde alınacaktır),

KOBİ Beyan Formu (yılda bir defa alınacaktır),

Son hesap döneminde sigortalý çalýþanlara ait SSK Prim Bildirgeleri ile tahak-

kuk fiþleri (yılda bir defa alınacaktır),

Kullanılacak krediye esas ihracata konu olan malın ihracatçısının farklı olması

halinde, kredi talebinde bulunan imalatçının, ihracatçıdan imzalı ve firma kaşeli

olarak alacağı muvafakatname, muvafakatname veren firmanın 6 aydan eski ta-

rihli olmamak kaydı ile noter onaylı imza sirküleri (her kredi talebinde alınacak-

tır),

Son üç yıla ait Hesap Durumu Belgesi, bilanço ve kar/zarar cetvellerinin/gelir

tablolarının orijinal nüshaları [5411 sayılı Bankacılık Kanunu'nun 52. maddesi

gereği, toplam kredi riskinin, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'n-

ca belirlenen tutarın üzerinde olması halinde alınacak hesap durumu belgesi ile

eki bilanço ve kar/zarar cetvellerinin/gelir tablolarının genel kabul görmüş


324

muhasebe ilkelerine uygunluğunun anılan Kurumca belirlenecek esaslar dahi-

linde 01.06.1989 tarihli 3568 sayılı Kanuna göre ruhsat almış, denetim yetkisi-

ne sahip Yeminli Mali Müşavir veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavir tara-

fından denetlenmiş (denetim raporu düzenlenmiş) olması aranacaktır.]

Ayrıca, toplam kredi riskinin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'n-

ca belirlenen tutarın altında olması durumunda alınacak hesap durumu belgesi ile

eki bilanço ve kar / zarar cetvellerinin / gelir tablolarının mevzuata, Türkiye'de

uygulanan muhasebe ilkelerine ve muhasebe standartlarına uygun olarak düzenlen-

diği ifadesi ile ilgili meslek mensupları tarafından onaylanmış olması aranacaktır.

İlgili odaca orijinal tasdikli Kapasite Raporu örneği,

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından düzenlenen Vergi Kimlik Numarasına iliş-

kin belge

Altı aydan eski tarihli olmamak kaydıyla, şirketi temsil ve ilzama yetkili kişi-

lerin noter onaylı imza sirküleri,

Firmanın ve %25'i aşan hisseye sahip tüzel kişi ortaklarının; kuruluş, faaliyet

konusu, temsil ve ilzam, ortaklık yapısı ve son değişikliklere ilişkin Ticaret Si-

cili Gazetelerinin orijinalleri veya noter onaylı fotokopileri ile firmanın % 25'i

aşan hisseye sahip gerçek kişi ortaklarının noter onaylı nüfus cüzdanı suretleri,

(Sözkonusu belgeler sadece ilk başvuru aşamasında alınacak olup, kimlik bilgi-

lerine ilişkin yıllık kontroller T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri

Genel Müdürlüğü'nce sağlanan "Kimlik Paylaşım Sistemi" servisinden yararlanıla-

rak yapılacaktır. Kimlik bilgilerinde herhangi bir değişiklik olması halinde yeni

bilgileri içeren noter onaylı nüfus cüzdanı örneğinin tarafımıza ivedilikle iletilmesi

gerekmektedir.)

Banka teminat mektubu ile talep edilen kredilerde: Teminat mektubunu düzen-

leyecek bankadan getirilecek "Niyet Mektubu" (Her başvuruda alınacaktır.)

Kredi Garanti Fonu (KGF) kefaleti ile talep edilen kredilerde: KGF tarafından

düzenlenecek "Niyet Mektubu" (Her başvuruda alınacaktır.)

Faks Sözleşmesi (noter onaylı) (İlk başvuru aşamasında alınacaktır.),

Firmaya ve varsa bağlı olduğu gruba ait faaliyet raporu, broşür vb. yayım veya

tanıtıcı bilgi,

Kredi Kullanımı

Firma analizini müteakip, başvurusu uygun bulunan ve kendilerine limit tahsis

edilen firmalara kredi EFT sistemi aracılığı ile aktarılır.

Teminatlar

Türk Eximbank tarafından uygun bulunan kredi başvurusu için, Bankamız

nezdinde teminat mektubu limiti olan bankalardan alınan, kredinin kullandırılacağı

para birimi cinsinden düzenlenen, kredinin anapara, faiz ve taahhüt riskleri topla-

mının (kredi riski) % 100'ü oranında kesin banka teminat mektubu ve/veya Kredi

Garanti Fonu (KGF) kefaleti ve/veya Devlet İç/Dış Borçlanma Senetleri alınır.

Ferudun KAYA

325

Firma Limiti: Firma limiti, Türk Lirası ve Döviz Kredileri‟nin toplamı olmak

üzere azami 200.000,-ABD Doları‟dır.

Kredi Tutarı: FOB ihracat taahhüdünün % 100‟ü kredilendirilmektedir.


Kredinin Faiz Oranı: KOBİ - İHK - TL

(KOBİ İhracata Hazırlık Kredisi) (%)

360 gün (2 Taksit) 5,50

360 gün (1 Taksit) 5,75

540 gün (3 Taksit) 6,00

Kredi Geri Ödemesi

360 gün vadeli kullandırılan kredilerde,

Tek taksit ödeme seçeneğinde, 180'inci günde tahakkuk eden faizinin ödenme-

si koşuluyla en geç vade sonunda,

İki taksitli ödeme seçeneğinde, 180'inci ve 360'ıncı günlerde iki eşit taksitte,

540 gün vadeli (3 taksitli) kullandırılan kredilerde ise anapara 180'inci, 360'ıncı

ve 540'ıncı günlerde 3 eşit taksitte her dönem için tahakkuk eden faizleri ile birlikte

geri ödenir.

Kredinin Vadesinde Geri Ödenmemesi Halinde Uygulanacak Müeyyideler

Kredi anapara ve faizinin ödenmesi gereken tarihten, fiilen ödendiği tarihe ka-

dar geçen süre için, Türk Eximbank KOBİ İhracata Hazırlık Türk Lirası Kredisi'ne

uygulanan akdi faiz oranı ile geri ödeme tarihinde kredi programı bazında geçerli

olan en yüksek cari faiz oranından yüksek olanının 1,2 katı üzerinden hesaplanacak

faiz ile vergi ve fonlar tahsil edilir.



İhracat Taahhüdünün Kapatılması

Firmalar, kredi vadesi içinde, taahhüt edilen tutar kadar gerçekleştirilen ihraca-

ta ait belgelerle kredi vadesini takip eden 30 gün içerisinde Türk Eximbank'a başvu-

ruda bulunurlar. Ayrıca, kredi kullanıcısı firmanın gerçekleştirilen ihracata

ait Gümrük Beyannameleri'nde mutlaka imalatçı olarak yer alması gerekmektedir.

İhracat Taahhüdüne Saydırılamayacak İhracat İşlemleri

Diğer Kısa Vadeli İhracat Kredi Programları

Kredilendirilmeyen ihracat şekilleri kapsamında yapılan ihracatlar kredinin

tahhüdüne saydırılmaz.


326


Geri ödeme aşamasında, Türk Eximbank KOBİ İhracata Hazırlık Türk Lirası

Kredileri'ne uygulanan akdi faiz oranı ile geri ödeme tarihinde kredi programı

bazında geçerli olan en yüksek cari faiz oranından yüksek olanının 1,2 katı

üzerinden hesaplanacak faiz ile vergi ve fonlar tahsil edilir.

Taahhüt kapatma aşamasında, Türk Eximbank KOBİ İhracata Hazırlık Türk

Lirası Kredileri'ne uygulanan akdi faiz oranı ile kredi taahhüt kapatma tarihin-

de kredi programı bazında geçerli olan en yüksek cari faiz oranından yüksek

olanının 1,2 katı üzerinden hesaplanacak faiz ile kredi kullanıcı firmadan daha

önce tahsil edilmiş bulunan faiz tutarı arasındaki fark, vergi ve fonlar tahsil

edilir.

Sigorta Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesi Halinde Uygulanacak Müey-

yideler Nelerdir?

Banka Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programı'ndan yararlanan firmalar;

İhracat Kredi Sigortası yükümlülüklerini (Sigorta Poliçesi, Alıcı Limit Onayı,

Sevkiyat Bildirimi) yerine getirmemelerine bağlı olarak poliçelerinin Türk

Eximbank tarafından iptal edilmesi durumunda, riski açık kredilerin en uzun

vadesine ilaveten 6 ay süre ile Türk Eximbank Kısa Vadeli İhracat Kredi Prog-

ramları'ndan yararlanamazlar.

Tahakkuk eden sigorta prim borcunu süresinde ödemedikleri takdirde Türk

Eximbank Kısa Vadeli İhracat Kredileri'nden yararlanamazlar.

2.4.1.4.2. KOBİ İhracata Hazırlık Döviz Kredisi

Bütün özellikleri KOBİ ihracata hazırlık TL kredisi ile aynıdır. Tek farkı fir-

malar krediyi ABD Doları, EUR, GBP veya JPY olarak kullanabilir. Kredinin TL

karşılığı EFT sistemi aracılığı ile firmaya aktarılır.

2.4.2. Orta ve Uzun Vadeli Eximbank Kredileri

Günümüzde orta ve uzun vadeli ihracatın finansmanı giderek önem kazanmak-

tadır. Vadeli ihracatta kredi süresi uzadığı için bankalar risklerin tümünü yüklen-

mek yerine uzmanlaşmış kredi kurumları ile birlikte hareket etmeyi, dolayısıyla

risklerin bir kısmından kurtulma yoluna gitmeyi tercih etmektedirler. Orta ve uzun

vadeli ihracat kredileri‟ne süre ve kapsam yönünden bakıldığında;

Orta vadeli ihracat kredilerinin süresinin maksimum 5 yıla kadar çıktığı ve

kredi konusunun “dayanıklı tüketim malları, makine ve teçhizat vb.” ürünleri kap-

sadığını,

Uzun vadeli ihracat kredilerinin ise sürelerinin minimum 5 maksimum 10 yıla

kadar olduğunu ve kredinin konusunun genellikle “sanayi komplekslerinin kurul-

ması, anahtar teslimi projeler vb.” faaliyetleri kapsadığını görülmektedir.

Orta ve Uzun Vadeli Kredi Çeşitleri

Özellikli İhracat Kredisi,

Ferudun KAYA

327

Yurt Dışı Mağazalar Yatırım Kredileri,

İKB Kaynaklı Krediler,

Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetlerine Yönelik Teminat Mektubu ve

Gemi İnşaa ve İhracına yönelik Teminat Mektubu sayılabilir.

Orta ve uzun vadeli ihracatın finansmanını da sevkıyat öncesi ve sonrası fi-

nansman olmak üzere iki ayrı grupta toplamak mümkündür.

Orta ve Uzun Vadeli İhracatta Sevkıyat Öncesi Finansman

Kaynak: Türk Eximbank

2.4.2.1. Özellikli Krediler161

Türk Eximbank, ihracatçıları ve yurtdışında yatırım yapan müteşebbisleri özel-

likli kredi programları ile de desteklemektedir. Söz konusu kredi programları, stan-

dart kredi ve garanti programlarının dışında kalan, ancak bunları tamamlayıcı nite-

likteki programlardır.

2.4.2.1.1.Yurt Dışı Mağazalar Yatırım Kredisi162

Kredinin Amacı: Kredinin amacı, ihracatta kalıcı pazarlar edinilmesi ve net

döviz girdisinin arttırılmasını teminen, Türk firmalarının yurtdışında marka tanıtım

faaliyetlerinin desteklenmesi amacıyla kendi markası ile yurtdışında açacakları

mağazaların yatırım harcamaları ile değişik pazarlarda Türk menşeli her türlü tüke-

tim malı niteliğindeki ürünleri doğrudan pazarlama amacıyla, değişik ürün grupları-

161 Türk Eximbank, http://www.eximbank.gov.tr/html_files/MENU-2.htm, [Erişim Tarihi: 24.07.2011]. 162 Türk Eximbank, http://www.eximbank.gov.tr/html_files/MENU-2.htm, [Erişim Tarihi: 24.07.2011].

12

KREDKREDİİ

ONAYIONAYI

TTİİCARCARİİ BANKABANKA

(Muhatap (Muhatap ŞŞube)ube)KREDKREDİİ

KULLANDIRIMIKULLANDIRIMI

BAŞVURU

BAŞVURU

Kredi Talep Formu

Firma Bilgi Formu

Firma Taahhütnamesi

Muvafakatname

Kredi Kullandırımı

Sektörel Dış Ticaret Şirketleri,

imalatçı,imalatçı-ihracatçı,

ihracatçı firmalarFFİİRMARMA

Geri Ödeme

Geri Ödeme

SEVK SEVK ÖÖNCESNCESİİ İİHRACAT KREDHRACAT KREDİİLERLERİİ




328

nın sergilendiği çeşitli bölümleri içeren satış mağazaları veya bir ya da birden fazla

firmanın bir araya gelerek kuracakları alışveriş merkezleri oluşturulmasına yönelik

yatırımlara destek vermektir.

Yararlanabilecek Firmalar: Kredi, krediye konu olan yatırım projesi Türk

Eximbank‟ca uygun bulunan ve Türkiye‟de yerleşik, yurt içi ve yurt dışında daha

önce benzer işlerde deneyim sahibi olan firmalara kullandırılır.

Krediden Yararlanma Koşulları

Kredi vadesi içerisinde Türk Eximbank tarafından tespit edilen tutarda Türk

ürünleri ihraç ve/veya satışının gerçekleştirilmesi,

Krediye ilişkin Vergi Resim Harç İstisna Belgesi (VRHİB) taahhüdünün

kapatılması taahhüdü karşılığında kullandırılır.

Asgari Yatırım Tutarı: Türk Eximbank tarafından incelenerek tespit edilen

yurt dışı sabit tesis yatırım tutarı 200.000,- ABD Doları‟nın altında kalan işlemler

bu program kapsamında kredilendirilmez. Kendi markası ile yurtdışında mağaza

açacak firmaların kredilendirmeye esas yatırım tutarının tespitinde reklâm giderleri

ve yatırım konusu mağazada satılacak ilk mal stokuna ilişkin tutarlar da dikkate

alınır.

Kredi Tutarı: Kredi konusu proje için Bankamızca uygun görülen yurt dışı

yatırım tutarının azami % 85‟i kredilendirilir.

Kredi Vadesi: Kredi vadesi azami 7 yıldır. Ancak kredi vadesi ve geri ödeme

şartları (geri ödemesiz dönem ve taksitlendirme) her bir proje bazında münferiden

Türk Eximbank tarafından tespit edilir.

Kredi Geri Ödeme: Kredi anapara ve faizi Türk Eximbank tarafından proje

bazında belirlenen geri ödeme dönemlerinde TL veya döviz olarak geri ödenir.

2.4.2.2. Gemi İnşa ve İhracatı Finansman Programı163

Programın Amacı: Gemi inşa/ihraç edecek Türk firmalarının gemi inşa aşa-

masındaki finansman ihtiyaçlarının karşılanması, rekabet güçlerinin desteklenmesi,

yurtdışındaki müşterileri ve kreditör kuruluşlar nezdindeki kredibilitelerinin arttı-

rılması hedeflenmektedir.

Kredi: Program kapsamında kullandırılacak krediler ile; Alıcı firma ile im-

zalanmış belli bir kontrat kapsamında, gemi inşa/ihraç edecek Türk firmalarının

gemi inşa aşamasındaki harcamaları proje bazında finanse edilir.

Teminat Mektubu: Program kapsamında düzenlenecek teminat mektupları ile;

Geminin finansmanı amacıyla inşa süresince alıcı firma, alıcının banka-

sı/finansman kurumu tarafından yapılacak avans niteliğindeki ödemeler ve bun-

lara ilişkin doğabilecek faizler,



Ferudun KAYA

329

Proje konusu gemide kullanılacak makina ve ekipmanların vadeli ithalatı ile

vadeli yurtiçi tedarik işlemlerine ilişkin ödeme yükümlülükleri,

Türk Eximbank tarafından belirlenen limit çerçevesinde garanti kapsamına alı-

nır.

Kimler Yararlanabilir: Teminat mektubuna konu olan gemi projesi Türk

Eximbank‟ca uygun bulunan ve Türkiye‟de yerleşik, gemi inşa ve/veya ihracında

deneyim sahibi olan firmalar yararlanır.

Nakdi Kredi/Teminat Mektubu Tutarı: Kullandırılacak kredinin / düzenle-

necek teminat mektubunun tutarı ve vadesi alıcı ve satıcı firmalar arasında imzala-

nan sözleşme hükümleri dikkate alınarak proje bazında Türk Eximbank tarafından

belirlenir. Ancak, kullandırılacak kredinin/düzenlenecek teminat mektubunun tutarı

gemi kontrat bedelinin azami %85‟idir.

Kullandırılacak kredinin/düzenlenecek teminat mektubunun vadesi; İhracat, İh-

racat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Ver-

gi, Resim ve Harç İstisnası Hakkındaki Karar ve bu karara ilişkin tebliğlerde yer

alan hükümler dahilinde azami 24 ay‟dır. İlgili mevzuat çerçevesindeki mücbir

sebep halleri ayrıca değerlendirilir.

Asgari Özkaynak Katkısı / Asgari Yerli Katkı Payı: Proje konusu gemiye

firma özkaynak katkısının sağlanmasını teminen, proje genelinde gemi kontrat be-

delinin en az %15‟ine tekabül edecek tutarda harcamanın firma özkaynaklarından

yapılması ve proje konusu geminin yerli katkı oranı ya da katma değer oranının

asgari %25 olması hususları aranacaktır.

Kredi tutarı ve faiz oranının tesbitinde yerli katkı/katma değer oranının seviye-

si dikkate alınır.

Ne Tür Teminatlar Kabul Edilmektedir?

Süresiz veya proje süresi ile uyumlu kesin banka teminat mektubu ya da

Devlet İç/Dış Borçlanma Senedi,

Teminat mektubuna konu inşa edilen geminin, omurga tescilini takiben

1.derece ve 1.sıradan Türk Eximbank‟a ipotek edilmesi.

Faiz Oranı / Teminat Mektubu Komisyonu: Krediye uygulanacak faiz oranı/

Teminat mektubuna uygulanacak komisyon oranı proje bazında Türk Eximbank

tarafından belirlenir.

İhracat Taahhüdünün Kapatılması: İhracat taahhüdünün, krediye/ teminat

mektubuna konu olan gemi ihracı ile kapatılması zorunludur. İhracat taahhüdünün

kredinin orijinal vadesi/ teminat mektubunun orijinal vadesi içerisinde gerçekleşti-

rilmesi esastır. Fiili ihraç tarihi olarak; GB'nin arka yüzünde kayıtlı "malların yurt-

dışı edildiğine ilişkin tarih" veya A hanesinde kayıtlı tarihten hangisi firma lehine

ise o tarih esas alınır. Gerçekleşmenin tesbitinde FOB ihraç değeri esas alınır.


İhracat taahhüdünün kısmen veya tamamen yerine getirilememesi halinde;


330

a) Kredi faiz oranı 1,2 katına yükseltilerek bulunan cezai faiz oranı üzerinden

hesaplanacak faiz tutarı ile kredi kullanıcısı firmadan daha önce tahsil edilmiş bulu-

nan faiz tutarı arasındaki fark tahsil edilir.

b) Nakdi kredi faizi / tahsil edilen garanti komisyonları üzerinden hesaplanacak

Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi, Gider Vergisi Kanunu‟na göre Bankamızca

ödenir ve aynen firmaya yansıtılır.

c) Taahhüdün kısmen veya tamamen gerçekleştirilmemesinden dolayı, başlan-

gıçta istisna edilmiş olan vergi, resim, harç ve damga vergisi ile ilgili yükümlülük-

ler, muafiyetin kalktığı kendisine bildirilen ilgili vergi dairesince 6183 sayılı Kanu-

na göre tahsil edilir.

d) Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu'na ilişkin yükümlülükler için ilgili

Karar, Tebliğ ve Genelge hükümleri uyarınca işlem yapılır.

2.4.2.3. Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetlerine Yönelik Teminat Mektubu Programı

Kredinin Amacı: Müteahhitlik sektöründe faaliyet gösteren firmaların mevcut

pazarlarda kalıcılığının sağlanmasının yanı sıra, yeni pazarlara açılmalarını teminen

yurt dışında üstlenilen projelerin teminat mektubu ile desteklenmesi amaçlanmakta-

dır.

Yurt dışı Müteahhitlik Hizmetlerine Yönelik Teminat Mektubu Programı ile

Türk bankaları164

tarafından kredibilitesi ve üstlendiği/üstleneceği projesi uygun

bulunan müteahhitlik firmalarının yurtdışında katılacakları ihalelere ve/veya taah-

hütlerine yönelik olmak üzere Türk bankalarının Türk Eximbank'a muhatap

kontrgarantileri karşılığında, Türk müteahhitlik firmaları lehine yurt dışı işveren

ihale makamına ya da işveren makamın bankasına muhatap;

Geçici teminat mektubu,

İhalenin müteahhit firma tarafından kazanılması halinde kesin teminat mektubu,

İşverenin müteahhit firmaya avans şeklinde yapacağı ödemelerin geri ödeme

garantisi olarak avans teminat mektubu, talepleri karşılanabilecektir.

Firma Limiti: Program kapsamında Türk bankalarının kontrgarantisi karşılı-

ğında, bir firma lehine düzenlenecek toplam garanti tutarı 25 Milyon ABD Doları'nı

aşmayacaktır.

Herhangi bir firmanın belirli bir andaki riskinin tespitinde, müteahhit firmala-

rın oluşturacakları konsorsiyumlar kapsamında üstlenecekleri proje içindeki payları

dikkate alınacaktır.

Proje Limiti: Firma limitini aşmayacak şekilde işveren ihale makamı ile ya-

pılmış sözleşmede belirtilen tutarın ya da ihale bedelinin azami % 25'ine kadar

teminat mektubu verilebilecektir.

164 Türk Eximbank tarafından değerlendirilerek kredibilitesi uygun bulunan ve işlem limiti tahsis edilen 4389

sayılı Bankalar Kanunu hükümleri çerçevesindeki bankalar.

Ferudun KAYA

331

Ülke Limiti: Ülke bazında teminat mektubu tahsisi toplam program limitinin

% 20'sini geçmeyecektir.

Teminat Mektubu Tutarı ve Vadesi: Düzenlenecek teminat mektubunun tu-

tarı ve vadesi; firma, proje ve ülke limitlerinde belirtilen miktarlarla sınırlı kalacak

şekilde, talep edilen mektubun türü, ihale şartnamesi ya da sözleşme metni esas

alınarak işlem bazında Türk Eximbank tarafından belirlenir.

Herhangi bir proje için yukarıda belirtilen sınırlamalar içerisinde kalacak şekil-

de Türk Eximbank tarafından düzenlenecek teminat mektubu tutarı Türk bankaları

tarafından Türk Eximbank'a muhatap düzenlenecek kontrgaranti tutarını hiçbir

şekilde aşamaz.

Teminat Mektubu Komisyonu: İşveren ihale makamına ya da ihale makamı-

nın bankasına muhatap düzenlenecek teminat mektupları için Türk Eximbank tara-

fından yıllık %1 oranında komisyon alınacaktır. Söz konusu komisyon tutarları 3'er

aylık dönemler itibariyle müteahhit adına ilgili Türk bankalarından peşin olarak

tahsil edilecektir.

Müracaat Şekli: Söz konusu programdan yararlanmak isteyen fir-

ma/konsorsiyum temsilcisi firma, işveren ihale makamı, ihtiyaç duyulan teminat

mektubu türü, verilecek mektup örneği, talep edilen teminat mektubunun tutarı,

süresi, kime hitaben düzenleneceği, işveren ihale makamının bankası, firmasına

ilişkin özet bilgi ve belgeleri içeren Niyet Mektubu Talep Formu, Türkiye Müteah-

hitler Birliği'nce onaylanan Proje Bilgileri Onay Formu ve kontrgaranti düzenleye-

cek Türk bankasının niyet mektubu ile Türk Eximbank'a Niyet Mektubu için müra-

caat edecektir.

2.4.3. Döviz Kazandırıcı Hizmetler Kapsamındaki Krediler

2.4.3.1. Uluslararası Nakliyat Pazarlama Kredisi (Karayolu/Denizyolu/Havayolu)165

Amaç : Uluslararası nakliyat firmaları, uluslararası lojistik işletmeciliği yapan fir-

malar ile uluslararası taşıma işleri organizatörlüğü yapan firmaların finansman ihti-

yaçlarının karşılanarak rekabet güçlerinin artırılması ve bu yolla ülkenin döviz kay-

naklarının zenginleştirilmesidir.

Kapsam:

I.Uluslararası Karayolu Taşımacılığı

Uluslararası karayolu nakliyat işi gerçekleştiren,

C2 Yetki Belgesi bulunan,

L2 YETKI BELGESI BULUNAN VEYA

R2 Yetki Belgesi bulunan

Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi (varsa),

II.Uluslararası Denizyolu Taşımacılığı

Uluslararası denizyolu nakliyat işi gerçekleştiren,




332

Gemi Tasdiknamesi / Kira Sözleşmesi bulunan,

Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi (varsa)

III. Uluslararası Havayolu Taşımacılığı

Uluslararası havayolu nakliyat işi gerçekleştiren;

İşletme Ruhsatı bulunan

Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi (varsa)

Türkiye'de yerleşik nakliyat firmaları, uluslararası lojistik işletmeciliği yapan

firmalar ile uluslararası taşıma işleri organizatörlüğü yapan firmaların, kredi vadesi

içerisinde yapacakları taşımacılık hizmetlerinin finansmanına yönelik olarak kul-

landırılır.

Taşımacılık Hizmeti : Tüzel kişiliği haiz uluslararası nakliyat firmaları ile ulusla-

rarası lojistik işletmeciliği yapan firmalar tarafından;

Yurtdışına ihraç malı / yükü götürülmesi,

Yurtdışından yurtiçine ithal malı /yükü getirilmesi,

Transit yük taşımacılığı yapılması “Taşımacılık Hizmeti” olarak belirlenmiştir.

Firma Limiti: Firma limiti, bir önceki takvim yılı veya kredi başvuru tarihinden

itibaren geriye dönük on iki (12) aylık döneme ilişkin Bankamıza beyan edilen

navlun bedelinin % 100’ü ile sınırlı olup, her halükarda kredi riski 6.000.000.- ABD Dolarınıaşamaz.

Performans Kriteri: Başvuruda bulunan firmaların, bir önceki takvim yılı veya

kredi başvuru tarihinden itibaren geriye dönük on iki (12) aylık dönem itibariyle,

navlun bedellerine ilişkin faturaları bazında en az 200.000.- ABD Doları ya da mu-

adili döviz tutarında taşımacılık hizmetini gerçekleştirdiklerini belgelemeleri ge-

rekmektedir.

Kredi Tutarı: Uluslararası taşımacılık hizmeti taahhüdünün %100’ü kredilendirilir.

Kredinin Döviz Cinsi: Kredi, TL ve döviz olarak kullandırılmakta olup, döviz

kredisi başvuruları ABD Doları, EURO, İngiliz Sterlini ve Japon Yeni cinsinden

yapılabilir.

Teminat ve Dokümantasyon: Türk Eximbank tarafından uygun bulunan kredi

başvurusu için, kredinin anapara, faiz ve taahhüt riski toplamının % 100’üoranında

aşağıda dökümü verilen asli teminatlar tesis edilir. Ancak, KGF Kefaleti ile kullan-

dırılacak kredilerde kredi tutarı KGF' nin firma için belirleyeceği kefalet tutarı dik-

kate alınarak Bankamızca belirlenecektir.

Asli Teminatlar:

Bankamız nezdinde teminat mektubu limiti olan bankalardan alınan ve kredinin

kullandırılacağı para cinsinden düzenlenen Kesin Teminat Mektubu,

Devlet İç ve Dış Borçlanma Senetleri.

Kredi vadesiyle uyumlu ve kredinin kullandırılacağı para cinsinden düzenlenen

Kredi Geri Ödeme Kefalet Sözleşmesi ile tesis edilen KGF kefaleti.

Ferudun KAYA

333

Kredi Vadesi:

Kredi vadesi azami 540 gündür.

Belgeli kredilerde kredi vadesi Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi süresini

aşamaz

Uygulanacak Faiz Oranı:

Döviz Kredisine İlişkin Faiz Oranları

FAİZ ORANI(%)

Geri Ödeme Süresi (Gün) 500.000.-ABD Dolarına Kadar 500.000.-ABD Doları Üzeri

120 LİBOR+1,00 LİBOR+1,75


360 (2 taksit) LİBOR+1,50 LİBOR+2,25

360 (tek taksit) LİBOR+1,75 LİBOR+2,50


EURO cinsinden kullandırılacak kredilerde EURIBOR, İngiliz Sterlini cinsin-

den kullandırılacak kredilerde STG LIBOR, Japon Yeni cinsinden kullandırılacak

kredilerde ise TIBOR için aynı spreadler geçerlidir.

TL Krediye İlişkin Faiz Oranları

FAİZ ORANI(%)

GERİ ÖDEME SÜRESİ (GÜN) 500.000.-TL'NA KADAR 500.000.-TL ÜZERİ

120 6,00 7,00

180 6,25 7,25

360 (2 taksit) 6,75 7,75

360 (tek taksit) 7,00 8,00

540 (3 taksit) 7,25 8,25

Kredinin Geri Ödenmesi:

120 gün ve 180 gün vadeli kullandırılan kredilerde, kredinin anapara ve faizi en

geç kredi vadesinde TL veya döviz olarak geri ödenir.

360 gün vadeli 2 taksit geri ödemeli kullandırılan kredilerde anapara 180 inci ve

360 ıncı günlerde iki eşit taksitte; her dönem için tahakkuk edecek faizleri ile

birlikte TL veya döviz olarak geri ödenir.

360 gün vadeli tek taksit geri ödemeli kullandırılan kredilerde, 180 inci günde

tahakkuk eden faiz, 360 ıncı günde anapara ve tahakkuk eden faiz TL veya dö-

viz olarak geri ödenir.

540 gün vadeli 3 taksit geri ödemeli kullandırılan kredilerde anapara 180 inci,

360 ıncı ve 540 ıncı günlerde üç eşit taksitte; her dönem için tahakkuk edecek

faizleri ile birlikte TL veya döviz olarak geri ödenir.

Belgesiz kullandırılan kredilerde ayrıca, ara dönemlerde ve vade sonunda tahsil

edilecek faiz üzerinden Banka Sigorta ve Muameleleri Vergisi tahsil edilir.

Döviz Getirme Zorunluluğu: Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi kapsamında

kullanılan kredilerde kredi taahhüdü tutarındaki navlun bedellerinin kredi vadesi

içerisinde yurda getirilerek Döviz Alım Belgesi'ne bağlatılması zorunludur.


334

Taahhüt Hesaplarına Sayılmayan Dövizler Nelerdir?

Bedeli yurt dışında bırakılan veya döviz tevdiat hesabında tutulmakta olan

hizmet bedeli dövizler, VRHİB kapsamında kullandırılan kredilerde VRHİB süresi-

nin dışında, Belge kapsamında kullanılmayan kredilerde ise kredi süresi dışında

gelen hizmet bedeli dövizler,

Kredi kullanıcısı firmanın, uluslararası taşımacılık hizmeti dışında elde ettiği

dövizler,

Kredi süresi dışında gerçekleştirilen taşımacılık hizmetleri.

VRHİB Taahhüdün Kapatılması

VRHİB kapsamında kullanılan krediler için; VRHİB taahhüdünün TCMB tara-

fından kapatılmasını takiben TCMB tarafından bildirilen sonuca göre işlem yapılır.

VRHİB kapsamında kullanılmayan krediler için; Kredi vadesi içerisinde döviz

kredilerinde kredi anapara, faiz ve varsa masraflar toplam tutarı kadar, YTL kredi-

lerde ise kredi anapara tutarında, kredi kullanıcısı firma tarafından "taşımacılık

hizmeti" faaliyetleri çerçevesinde düzenlenen hizmet faturalarına ilişkin taahüt

kapatma formunun ibrazı ile Türk Eximbank tarafından kapatılır.

Kredinin Vadesinde Geri Ödenmemesi veya Taahhüdün Kapatılmaması Halin-

de Uygulanacak Cezai Müeyyideler Nelerdir?

Kredinin vadesinde geri ödenmemesi veya taahhüdünün kapatılmaması halin-

de; Uluslararası Nakliyat Pazarlama Kredilerine uygulanan akdi faiz oranı ile kredi

programı bazında geçerli olan en yüksek cari faiz oranından yüksek olanının 1,2

katı üzerinden hesaplanacak faiz tutarıyla kredi kullanıcısı firmadan daha önce tah-

sil edilmiş bulunan faiz tutarı arasındaki fark ve BSMV tutarı tahsil edilir.

2.4.3.2. Turizm Kredisi166

Kredinin Amacı: A grubu seyahat acentaları, tur operatörleri, özel havayolu

şirketleri ve turizm işletmeleri tarafından yurtdışından getirilen turistlere yurtiçi ve

yurtdışında verilen hizmetler karşılığında yurdumuza sağlanan döviz girdisinin

artırılması ve bunun sonucunda turizm sektörüne ve ödemeler dengesine katkıda

bulunulması amaçlanmaktadır.

Krediden Kimler Yararlanabilir?

Bir önceki takvim yılı itibariyle en az 200.000. ABD Doları ya da muadili tu-

tarda turizm hizmeti gerçekleştiren TÜRSAB üyesi A grubu seyahat acentaları, tur

operatörleri ve özel havayolu şirketleri ile en az 1.000.000. ABD Doları ya da mua-

dili tutarda turizm hizmeti gerçekleştiren turizm şirketleri krediden faydalanır.



Ferudun KAYA

335

Firma Limiti: Bir önceki takvim yılı itibariyle gerçekleştirilen turizm hizmeti

performans tutarının azami %100'ü olup, her durumda kredi riski 8.000.000,-ABD

Doları'nı aşamaz.

Turizm Hizmeti Nedir?

TÜRSAB üyesi A grubu işletme belgesi sahibi seyahat acentaları ile tur opera-

törleri tarafından yurt dışından getirilen turistlere yurt içi ve yurt dışında verilen

her türlü acentalık faaliyetlerine ilişkin hizmetler,

Özel havayolu şirketleri tarafından yurt dışından taşınan yolculara verilen her

türlü ulaşım faaliyetine ilişkin hizmetleri,

Turizm işletmeleri tarafından, yurtdışından getirilen turistlere yurtiçinde verilen

her türlü konaklama, yeme-içme, ulaşım, yurtdışı tanıtım ve pazarlama vb. hiz-

metlerdir.

Kredinin Vadesi: Kredi vadesi azami 540 gündür. Vergi Resim Harç İstisna

Belgesi(VRHİB) kapsamında kullandırılacak kredilerde kredi vadesi VRHİB vade-

sini aşamaz.

Kredinin Faiz Oranı

Döviz Kredisine İlişkin Faiz Oranları

FAİZ ORANI(%)

Geri Ödeme Süresi (Gün) 500.000.-ABD Dolarına Kadar 500.000.-ABD Doları Üzeri




360 (tek taksit) LİBOR+1,75 LİBOR+2,50


EURO cinsinden kullandırılacak kredilerde EURIBOR, İngiliz Sterlini cinsin-

den kullandırılacak kredilerde STG LIBOR, Japon Yeni cinsinden kullandırılacak

kredilerde ise TIBOR için aynı spreadler geçerlidir.

TL Krediye İlişkin Faiz Oranları

Faiz Oranı(%)

Geri Ödeme Süresi (Gün) 500.000.-TL'na Kadar 500.000.-TL Üzeri

120 6,00 7,00

180 6,25 7,25

360 (2 taksit) 6,75 7,75

360 (tek taksit) 7,00 8,00

540 (3 taksit) 7,25 8,25

Kredi Geri Ödemesi

120 gün ve 180 gün vadeli kullandırılan kredilerde, kredinin anapara ve faizi en

geç kredi vadesinde TL veya döviz olarak geri ödenir.


336

360 gün vadeli 2 taksit geri ödemeli kullandırılan kredilerde anapara 180 inci ve

360 ıncı günlerde iki eşit taksitte; her dönem için tahakkuk edecek faizleri ile

birlikte TL veya döviz olarak geri ödenir.

360 gün vadeli tek taksit geri ödemeli kullandırılan kredilerde, 180 inci günde

tahakkuk eden faiz, 360 ıncı günde anapara ve tahakkuk eden faiz TL veya dö-

viz olarak geri ödenir.

540 gün vadeli 3 taksit geri ödemeli kullandırılan kredilerde anapara 180 inci,

360 ıncı ve 540 ıncı günlerde üç eşit taksitte; her dönem için tahakkuk edecek

faizleri ile birlikte TL veya döviz olarak geri ödenir.

VRHİB kapsamı dışında (Belgesiz) kullandırılan kredilerde ayrıca, ara dönem-

lerde ve vade sonunda tahsil edilecek faiz üzerinden Banka Sigorta ve Muameleleri

Vergisi tahsil edilir.

Başvuru Belgeleri

Firma tarafından, aşağıdaki belgelerle Türk Eximbank'a doğrudan başvurulur.

Kredi Talep Formu

Pazarlama Projesi Hazırlama Formu (seyahat acentaları/tur operatörleri ve özel

havayolu firmaları tarafından düzenlenecektir.)

Finansman İhtiyacı Tablosu (turizm işletmeleri tarafından düzenlenecektir.)

Performans Bildirim Formu,

Bakanlıktan alınan turizm işletmesi belgesinin fotokopisi (turizm işletmeleri),

A-Grubu seyahat acentası işletme belgesi fotokopisi (seyahat acentaları, tur

operatörleri) /T.C. Ulaştırma Bakanlığı işletme ruhsatının fotokopisi (özel hava-

yolu firmaları)

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından düzenlenen vergi kimlik numarasına ilişkin

belgenin fotokopisi

Noter onay tarihi başvuru tarihinden itibaren geriye dönük altı aydan eski ol-

mamak kaydıyla, firmayı temsil ve ilzama yetkili kişilerin imza sirküleri aslı,

Firmanın ve % 25'i aşan hisseye sahip tüzel kişi ortaklarının kuruluşa, faaliyet

konusuna, temsil ve ilzama, ortaklık yapısına ve son değişikliklere ilişkin ticaret

sicili gazetelerinin orijinalleri veya noter onaylı fotokopileri ve firmanın % 25'i

aşan hisseye sahip gerçek kişi ortaklarının noter onaylı nüfus cüzdanı suretleri,

Noter onaylı nüfus cüzdanı suretleri sadece ilk başvuru aşamasında ve kimlik

bilgilerinde herhangi bir değişiklik olması halinde alınacak olup, kimlik bilgileri

ilişkin yıllık kontroller T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel

Müdürlüğü'nce sağlanan "Kimlik Paylaşım Sistemi" servisinden yararlanarak yapı-

lacaktır.

Son üç yıla ait Hesap Durumu Belgesi, bilanço ve kar/zarar cetvellerinin/gelir

tablolarının orijinal nüshaları {5411 sayılı Bankacılık Kanunu'nun 52. maddesi

gereği, toplam kredi riskinin, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nca

belirlenen tutarın üzerinde olması halinde alınacak hesap durumu belgesi ile eki

bilanço ve kar ve zarar cetvellerinin/gelir tablolarının genel kabul görmüş mu-

hasebe ilkelerine uygunluğunun anılan Kurumca belirlenecek esaslar dahilinde

Ferudun KAYA

337

1.6.1989 tarihli 3568 sayılı Kanuna göre ruhsat almış, denetim yetkisine sahip

Yeminli Mali Müşavir veya Serbest Muhasebeci Mali Müşavir tarafından de-

netlenmiş (denetim raporu düzenlenmiş) olması aranacaktır.

Toplam kredi riskinin Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nca belir-

lenen tutarın altında olması durumunda alınacak Hesap Durumu Belgesi ile eki

bilanço ve kar/zarar cetvellerinin/gelir tablolarının mevzuata, Türkiye'de uygulanan

muhasebe ilkelerine ve muhasebe standartlarına uygun olarak düzenlendiği ifadesi

ile ilgili meslek mensupları tarafından onaylanmış olması aranacaktır.

Halka açık firmalarda ise bağımsız denetim firmalarının sermaye piyasası

mevzuatı uyarınca düzenleyecekleri dipnotlarını da içeren bilanço, kar/zarar cetvel-

leri/gelir tabloları ile bunlara ek mali tabloları da ihtiva eden bağımsız denetim

raporu da kabul edilecektir.


Teminat mektubu düzenleyecek olan bankadan getirilecek niyet mektubu

Kredi Garanti Fonu (KGF) kefaletiyle kullandırılacak kredilerde KGF tarafın-

dan düzenlenecek niyet mektubu

Firmayı tanıtıcı yazı veya faaliyet raporu,

VRHİB kapsamında kullanılacak krediler için VRHİB'nin fotokopisi

VRHİB kapsamı dışında kullandırılan döviz kredisi için başvuruda bulunan

firmanın döviz kazandırıcı hizmet bağlantısını gösteren belge

Ne Tür Teminatlar Kabul Edilmektedir?

Türk Eximbank tarafından uygun bulunan kredi başvurusu için; kredinin ana-

para, faiz ve taahhüt riski toplamının % 100'ü oranında aşağıda dökümü verilen asli

teminatlar tesis edilir.

Asli Teminatlar

Banka nezdinde teminat mektubu limiti olan bankalardan alınan ve kredinin

kullandırılacağı para cinsinden düzenlenen Kesin Teminat Mektubu,

Devlet İç ve Dış Borçlanma Senetleri,

Kredi vadesiyle uyumlu ve kredinin kullandırılacağı para cinsinden düzenlenen

Kredi Geri Ödeme Kefalet Sözleşmesi ile tesis edilen KGF kefaleti.

Kredinin Vadesinde Geri Ödenmemesi veya Döviz Kazandırıcı Hizmet Taah-

hüdünün Kapatılmaması Halinde Uygulanacak Cezai Müeyyideler Nelerdir?

Kredinin vadesinde geri ödenmemesi veya taahhüdünün kapatılmaması halin-

de, turizm kredisine uygulanan akdi faiz oranı ile kredi programı bazında geçerli

olan en yüksek cari faiz oranından yüksek olanının 1,2 katı üzerinden hesaplanacak

faiz tutarıyla kredi kullanıcısı firmadan daha önce tahsil edilmiş bulunan faiz tutarı

arasındaki fark ve BSMV tutarı tahsil edilir.


338

Döviz Getirme Zorunluluğu

Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi kapsamında kullandırılan kredilerde kredi

taahhüdü tutarındaki navlun bedellerinin kredi vadesi içerisinde yurda getirilerek

Döviz Alım Belgesi'ne bağlatılması zorunludur.

Taahhüt Hesaplarına Sayılmayan Dövizler

VRHİB kapsamında kullandırılan kredilerde;

VRHİB süresinin dışında gelen hizmet bedeli dövizler,

Bedeli yurt dışında bırakılan veya döviz tevdiat hesaplarında tutulmakta olan

hizmet bedeli dövizler,

1618 sayılı Kanun'un 7 nci maddesinde belirtilen yasak faaliyetler karşılığında

sağlanan dövizler,

Bu turizm kredisi uygulama esaslarının 2 inci maddesinde tanımlanan turizm

hizmeti bedeli dışındaki dövizler,

VRHİB kapsamı dışında kullandırılan kredilerde;

Kredi kullanan firmanın, bu turizm kredisi uygulama esaslarının 2 nci madde-

sinde tanımlanan turizm hizmeti dışındaki faaliyetlerine ilişkin fatura beyanla-

rı,

Kredi kullanan firma tarafından, 1618 sayılı Kanun'un 7 nci maddesinde belir-

tilen yasak faaliyetler kapsamında verilen turizm hizmetlerine ilişkin fatura be-

yanları,

Kredi kullanan firma tarafından, kredi süresi dışında verilen turizm hizmetine

ilişkin fatura beyanları,

Kredi kullanan firma tarafından Türkiye'de yerleşik kişi veya kuruluşa düzen-

lenen fatura beyanları, taahhüt hesabının kapatılmasında kullanılamaz.

VRHİB Taahhüdünün Kapatılması

VRHİB kapsamında kullandırılan krediler için; VRHİB taahhüdünün TCMB

tarafından kapatılmasını takiben TCMB tarafından bildirilen sonuca göre işlem

yapılır.

VRHİB kapsamı dışında kullandırılan krediler için; Kredi vadesi içerisinde dö-

viz kredilerinde kredi anapara, faiz ve varsa masraflar toplam tutarı kadar, TL kre-

dilerde ise kredi anapara tutarında, kredi kullanıcısı firma tarafından "turizm hizme-

ti" faaliyetleri çerçevesinde düzenlenen hizmet faturalarına ilişkin taahhüt kapatma

formunun YMM veya SMMM onaylı olarak ibrazı ile Türk Eximbank tarafından

kapatılır.

2.4.4. İslam Kalkınma Bankası Kaynaklı Krediler167

Türk Eximbank, ihracatçılarımıza sunduğu finansman imkânlarını artırma gay-

reti içerisindedir. Bu çerçevede, İslam Kalkınma Bankası (İKB) ile işbirliği içeri-

sinde sevk sonrası ihracat finansmanı ve ithalat finansmanı programlarına Türkiye



Ferudun KAYA

339

Milli Acentesi konumunda aracılık yapmaktadır. Söz konusu programlar, İslam

ülkeleri arasındaki ticaret hacmini geliştirmek üzere yürürlüğe konulmuş olup, alıcı

kredisi niteliğindedir.

2.4.4.1. İhracat Finansmanı Programı

İslam Kalkınma Bankası (İKB) ile Türk Eximbank arasında 1988 yılında imza-

lanmış olan anlaşma uyarınca, İKB bünyesindeki finansman programlarından İhra-

cat Finansmanı Programı'na Türk Eximbank aracılık etmektedir. Söz konusu prog-

ram, alıcı kredisi niteliğinde olup, İKB tarafından yapılan son düzenlemelerle İslam

Konferansı Teşkilatı (İKT) üyesi ülkelere gerçekleştirilecek ihracatların yanısıra

İslam ülkesi olmayan diğer ülkelere yapılacak ihracatların da program kapsamında

finansmanı mümkün hale getirilmiştir. Anılan finansman programının ihracatçıla-

rımızın kredili satış olanakları ile mevcut ve yeni pazarlarda rekabet imkânlarını

arttırabileceği düşünülmektedir.

İhracat Finansmanı Programı-Aracılık İşlemleri

Türk Eximbankın aracılık etmekte olduğu işlemlerde İslam Konferansı Teşki-

latı üyesi ülkelerde mukim ithalatçıların riski İKB tarafından üstlenilmekte olup,

kredi onay yetkisi İKB'na aittir. Programdan yararlanmak isteyen Türk ihracatçıla-

rının Bankamıza başvuruda bulunmaları gerekmekte olup, Bankamızca yapılan

inceleme sonucunda olumlu bulunan başvurular, İKB'na gönderilmektedir. Mal

bedeli, akreditif tahtında gerçekleştirilen sevkıyatı müteakip İKB tarafından ihracat-

çıya ödenmektedir.

Yararlanabilen Firmalar: En az %30 oranında İKT üyesi ülkelerden sağlanan

girdi içeren malların ihracını gerçekleştiren ihracatçılar krediden yararlandırılır.

Kredinin Vadesi: Tarım ürünleri için 6 ay, tüketim malları için 24 ay, ham-

madde ve ara malları için 36 ay, yatırım malları için 60 aydır.

Kredi Nasıl Kullandırılır: Krediden yararlanmak isteyen ihracatçı, öncelikle

ithalatçı ile anlaşma yapar. İthalatçıya işlemin bu programdan finanse edilebileceği-

ni satış şartları ile birlikte teklif eder ve ithalatçının bu teklifi kabul ettiğini sözleş-

me ya da niyet mektubu ile belgeler. İhracatçı aynı zamanda, Türk Eximbank‟tan

temin edeceği başvuru formu ve eklerini hazırlayarak, doğrudan Türk Eximbank‟a

başvurur.

İhracat Finansmanı Programı-Limit Kapsamındaki İşlemler

Türk Eximbank anılan program kapsamında yürütmekte olduğu aracılık faali-

yetlerinin yanısıra, İKB'ndan temin etmiş olduğu limit çerçevesinde; ithalatçı riskini

doğrudan üstlenmek suretiyle de İslam Konferansı Teşkilatı (İKT) üyesi ülkelere

gerçekleştirilecek ihracatların yanısıra İslam ülkesi olmayan diğer ülkelere yönelik

ihracata da finansman desteği sağlamaktadır. Söz konusu program kapsamında,

ihracat bedelinin ödenmesine ilişkin fon ihtiyacı İKB tarafından sağlanmaktadır.

Şartları aracılık işlemlerinin şartlarıyla aynıdır.


340

2.4.4.2. İhracata Yönelik Üretim Finansman Kredisi Kredinin Amacı168

Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. (Türk Eximbank) ile Uluslararası Ticaret

Finansmanı İslami Kurumu (International Islamic Trade Finance Corporation-

ITFC) arasında imzalanan 1430/TF3/TU/0017 no'lu anlaşma (Two Step Murabaha

Agreement) çerçevesinde; imalatçı-ihracatçı veya ihracata yönelik mal üreten ima-

latçı vasfını haiz firmalarımızın Türkiye'de üretilecek mallarının serbest dövizle,

kesin olarak ihracı taahhüdü karşılığında hammadde, ara malı ve yatırım malları

alımlarının finansmanı amacıyla kullandırılması planlanmaktadır.

Kredinin Tutarı: Kredinin toplam tutarı 50 milyon ABD Doları olup ABD

Doları cinsinden kullandırılması planlanmaktadır.

Krediden Yararlanabilecek Firmalar: Bu krediden imalatçı-ihracatçı veya

ihracata yönelik mal üreten imalatçı vasfını haiz, Türkiye'de yerleşik firmalarımız,

Türkiye'de üretilecek mallarının serbest dövizle, kesin olarak ihracı taahhüdü karşı-

lığında yararlanabilir.

Firma Limiti: Firmanın kredilendirilecek işlemleri için esas alınacak firma li-

miti azami 10.000.000- ABD Doları'dır. Aynı firmaya yeni kredinin tahsisi halinde

daha önce yabancı para cinsinden verilen kredilerin müteakiben tahsis edilen kredi-

nin kullandırıldığı tarihteki cari kurlar dikkate alınarak hesaplanan risk de dahil

toplam riski hiçbir şekilde o dönemdeki Bankamız özkaynağının %1'ini aşamaz.

İşlem Limiti: Uygulama Esasları kapsamında kredilendirilecek her bir işlem

için alt limit 200.000 ABD Doları, üst limit ise 3.000.000,-ABD Doları'dır.

Asli Teminatlar: Türk Eximbank tarafından kullandırılacak kredinin anapara

ve mark-up tutarının asgari %100'ü oranında asli teminat tesis edilir.

Süresiz veya proje süresi ile uyumlu kesin banka teminat mektubu ve

Devlet İç/Dış Borçlanma Senedi,

KGF Kefaleti.

Uygulanacak Mark-Up

Kullandırılan kredi karşılığında firmadan "mark-up" adı altında bir fiyat farkı

tahsil edilmektedir. Firmanın ödeyeceği yıllık mark-up oranı LIBOR+ % 2,50'dir.

Risk Primi: Program kapsamında, krediden yararlanacak firmalardan, Türk

Eximbank tarafından belirlenerek Onay Formu ile kendilerine bildirilen kredi tutarı

üzerinden % 0,50 oranında risk primi tahsil edilir. Risk primi peşin olarak Türk

Eximbank'ın bildireceği hesaba ödenecektir.

Kredilendirme İşlemleri/Satınalma Şekilleri

Program kapsamında kredilendirilecek mallar aşağıda ayrıntıları yer alan 3

farklı yöntemle satın alınabilir.



Ferudun KAYA

341

Akreditifli İşlem: Akreditifli İşlem: Onay Formu'nun, Bankamızla imzalana-

cak Kredi Sözleşmesi'nin Bankamıza iletilmesini ve Onay Formu'nda yer alan temi-

natların tesisini müteakip firma, imzalamış olduğu Onay Formu'nda belirtilen ban-

kaya müracaat ederek, satıcı lehine, mark-up içermeyen fiyat üzerinden

gayrikabilirücu akreditif açtıracaktır.

Vesaik Mukabili İşlem: Onay Formu'nun, Bankamızla imzalanacak Kredi

Sözleşmesi'nin Bankamıza iletilmesini ve Onay Formu'nda yer alan teminatların

tesisini müteakip firma, kredi konusu mal alımına yönelik vesaikin ibraz bankası

aracılığıyla Bankamıza ibraz edilmesini sağlayarak vesaik mukabili işlem kapsa-

mında kredi kullanabilmektedir.

Doğrudan Ödeme: Onay Formu'nun, Bankamızla imzalanacak Kredi Sözleş-

mesi'nin Bankamıza iletilmesini ve Onay Formu'nda yer alan teminatların tesisini

müteakip firma, kredi konusu mal alımına yönelik vesaikin Bankamıza ibraz edil-

mesini sağlayarak doğrudan ödeme yöntemi kapsamında kredi kullanabilmektedir.

Bu yöntem sadece yurtiçi alımlar için kullanılabilecektir.

İhracat/Belge Taahhüdünün Kapatılması

Belge Taahhüdünün Kapatılması: Firmaların DİİB kapsamında kullandıkları

krediler için belge süresi sonunda bağlı bulundukları İhracatçı Birliklerine başvura-

rak belge taahhütlerini kapatmaları ve durumu ilgili kurumlardan Bankamıza hita-

ben getirecekleri yazı ile belgelemeleri gerekmektedir.

İhracat Taahhüdünün Kapatılması: İhracat taahhüt yükümlülüğü DİİB kap-

samında kullanılmayan kredilerde aranacaktır. İhracat taahhüdü kredi anapara,

mark-up tutarı ile Bankamızın risk primi toplam tutarından az olmamak kaydıyla

firmanın faaliyet konusu mallarının ihracı ile kapatılır.

2.4.5. Ülke Kredi/Garanti Programı169

Programın Amacı: Türk firmaları tarafından yurtdışında üstlenilen projelerin

veya gerçekleştirilecek sermaye malı ihracatının orta ve uzun vadeli nakdi ve

gayrinakdi krediler ile desteklenmesi amaçlanmaktadır.

Program Kapsamındaki Faaliyetler

1) Nakdi kredi verilmesi.

2) Gayrinakdi kredi verilmesi.

3) Niyet Mektubu düzenlenmesi.

4) Tavizli kredi verilmesi.

Kredi Borçlusu: Ülke kredileri, “alıcı kredisi” niteliğinde olup devlet garantisi

teminatı altında ilgili ülkenin kamu kurum/kuruluş/bankalarına açılabileceği gibi

hükümetler arasında imzalanan protokollerle belirlenen bankalara, Türk

Eximbankça muteber kabul edilen bankalara ve bu bankaların garantisi altında alıcı-

lara açılabilmektedir.




342

Resmi Başvuru: Resmi kredi başvurusu, kredinin açılacağı kurum, kuruluş, banka

veya alıcı tarafından yapılır. Başvuru mektubu, talep edilen kredi tutarı, teminatlar,

proje veya sermaye malı ihracatına konu bilgileri içermelidir.

Firmalarda Aranan Nitelikler: Yurtdışında proje üstlenen veya sermaye malı

ihracatı gerçekleştirecek firmaların Türk Ticaret Kanunu‟na göre kurulmuş, mali

yapısı güçlü, ticari itibarı yüksek ve alanında deneyim sahibi firmalar olmaları bek-

lenmektedir. Firmalar, ana müteahhit, taşeron veya konsorsiyum ortağı olarak kre-

diden yararlanabilir. Finanse edilecek projelerde, yüklenici firmaların, Bayındırlık

ve İskan Bakanlığı tarafından verilmiş Yurtdışı Müteahhitlik Belgesi veya Yurtdışı

Geçici Müteahhitlik Belgesi sahibi olması şartı aranır.

Firmadan Talep Edilen Belgeler

Kredi başvurusunun ilgili ülkedeki muhatap kurum, kuruluş, banka veya alıcı

tarafından yapılması sonrasında;

Sermaye malı ihracatı finansmanı için; ihracatçı firma, işverenle imzaladığı

kontratın bir nüshası ile birlikte ihracata konu malların yerli katkı oranının en az

%50 olduğunu belgeleyen Sanayi veya Ticaret Odası‟nca düzenlenmiş ekspertiz

raporlarını Türk Eximbank‟a sunmalıdır.

Proje finansmanı için; yüklenici firma, a)"Proje Bilgi Formu"nda yer alan bilgi-

leri ihtiva eden bir fizibilite raporu ve b) işveren ile imzaladığı kontratın bir

nüshasını Türk Eximbank‟a sunar. Fizibilite raporları, Türk Müşavir Mühendis-

ler ve Mimarlar Birliği (TMMMB)‟ne kayıtlı FIDIC üyesi bir müşavir tarafın-

dan hazırlanmış veya onaylanmış olmalıdır.

Başvuruların Değerlendirilmesi

Başvurular, OECD Düzenlemesi ve Türk Eximbank kredilendirme kriterleri

çerçevesinde değerlendirilerek karara bağlanır.

Kredi Anlaşması: Kredi anlaşması Türk Eximbank ile kredi borçlusu arasında

imzalanır.

Aracı Ticari Banka: Kredi sürecinde, ticari bankacılık işlemlerinin yapılabilmesini

teminen, firmanın çalışmayı tercih ettiği bir Türk aracı ticari banka belirlenir.

Uygulama Esasları: Türk Eximbank, aracı ticari banka ve Türk firması arasındaki

karşılıklı hak ve yükümlülükler, Türk Eximbank tarafından işlemlere özel olarak

düzenlenen Uygulama Esasları ile belirlenir.

Firmalara Yapılan Ödemeler: Kredi Anlaşması kapsamında kredi borçlusu

ve varsa akreditif kapsamında aracı ticari banka tarafından eşanlı olarak Türk

Eximbank‟a yapılan ödeme talepleri değerlendirilerek;

Sermaye malı ihracatı finansmanında, ihracatın gerçekleştiğinin belgelenmesi

halinde kredi tutarı ihracatçının aracı ticari banka hesabına ödenir.

Proje finansmanında; işveren tarafından onaylanan hakediş tutarları yüklenicinin

aracı ticari banka hesabına ödenir.

Ferudun KAYA

343

Kredinin Firmaya Maliyeti

Firmaya yapılan ödemelerden, alıcı ülkenin ve kredi borçlusunun risk durumu-

na bağlı olarak belirlenecek oranda risk primi kesilir. Ayrıca, Türk Eximbank‟ın

projenin herhangi bir aşamasında yerinde inceleme ve izleme yapılmasına gerek

görmesi halinde, satın alacağı müşavirlik hizmet bedelleri ve yapacağı diğer harca-

malar firma tarafından karşılanır.

Faiz ve Anapara Ödemeleri: Kredi kapsamında, anapara ve faiz ödemeleri, kredi

borçlusu tarafından kredi anlaşmasında belirlendiği şekilde gerçekleştirilir.

Ülke Limiti: Ülke Kredi/Garanti Programı kapsamında faaliyette bulunulacak ülke-

ler ve bu ülkelere açılabilecek yıllık kredi limitleri, Bakanlar Kurulu‟nca belirlenir.

Finansman Koşulları

Kredilendirme oranı: Türk mal ve hizmetlerinin azami %85‟i ile sınırlıdır. Türk

Eximbank finansmanı dışında kalan % 15‟lik bölüme ilişkin ödemeler işveren tara-

fından peşin veya kredi ödemelerine paralel olarak yapılır. Türkiye‟den ihraç edile-

cek malların Sanayi veya Ticaret Odaları eksperlerince tespit edilen yerli katkı oranının

en az %50 olması ve hizmetlerin Türk gerçek veya tüzel kişilerce yapılması gerekir.

Vade: Projenin veya işlemin niteliklerine bağlı olarak geri ödemesiz dönemi de

içerecek şekilde belirlenir. Anapara geri ödemeleri, geri ödemesiz dönemin sonunda

başlar. Geri ödemesiz dönem, projenin tamamlanma süresine altı ay ilave edilerek

tespit edilir. Geri ödemesiz dönemde yalnızca altı-aylık dönemler itibariyle kredi

faizleri ödenir. Geri ödemeler, altışar aylık eşit taksitler halinde ödenir.

Faiz Oranı: Borçlu ülkenin “OECD risk kategorisi”ne, kredi vadesine ve Türk

Eximbank kaynak maliyetine bağlı olarak (LIBOR/EURIBOR + marj) belirlenir.

Teminatlar: İlgili ülkenin risk değerliliğine bağlı olarak devlet garanti mektubu

veya muteber banka garantisi teminat olarak kabul edilir. Projelerin özelliğine göre,

ilave teminat talep edilebilir.

Firma Taahhüdünün Kapatılması: Firmalar, kredi kullanım süresinin bitiminde

kredi anapara tutarı kadar Döviz Alım Belgesi ibraz etmekle yükümlüdür.

Vergi, Resim ve Harç İstisnası: Vergi, resim ve harç istisnası mevzuatı çerçeve-

sinde, firmalardan tahsil edilen tutarlar istisnaya tabidir.

Gayrinakdi Kredi: Türk firmaları tarafından gerçekleştirilecek ihracat işlemleri

veya yurtdışında gerçekleştirilecek projelerin finansmanı için, yurtiçi veya yurtdışı

bankalardan fon sağlanması halinde, kredi borçlusunun geri ödemelerini teminat

altına almak üzere Türk Eximbank tarafından kredi borçlusu lehine ve fon sağlayan

bankaya muhatap komisyon karşılığı Garanti Mektubu düzenlenir. Firmanın, taah-

hüdünü kapatması ve gerekli belgeleri bankaya sunması konularındaki yükümlülük-

leri nakdi kredilere benzer şekildedir.

Niyet Mektubu: Türk Eximbank, yurtdışında iş üstlenecek veya uluslararası ihale-

lere katılacak Türk firmalarına, finansal destek sağlayabileceğini ifade eden Niyet


344

Mektubu verebilir. Niyet Mektupları kesin bir taahhüt içermez, açılabilecek olası

bir kredinin koşulları da resmi başvurunun yapılacağı tarihteki şartlar dikkate alına-

rak belirlenir. Niyet Mektupları‟nın geçerlilik süresi altı ay olup, projedeki gelişme-

lere bağlı olarak ilave süre verilebilmektedir. Başvuruda bulunacak firma, yazılı

talebini, proje ile ilgili genel bilgileri içeren "Niyet Mektubu Başvuru Formu" ile

birlikte Türk Eximbank‟a sunar.

Tavizli Kredi: Tavizli krediler, Türk Eximbank tarafından sağlanan ticari nitelikli

kredilerden gerek işleyiş olarak ve gerekse kredi koşulları bakımından farklıdır.

Tavizli krediler, uzun vadeli ve düşük faizli krediler olup tavizli kredi almaya elve-

rişli ülkeler uluslararası düzenlemelerle belirlenir. Tavizli kredi talep eden ülkelerce

Hazine Müsteşarlığı‟na başvuru yapılması ve bu konuda Bakanlar Kurulu Kararı

ihdas edilmesi üzerine tavizli kredi açılması için Türk Eximbank görevlendirilir.

Kredi talebi, ilgili ülkenin maliye veya ekonomiden sorumlu Bakanlığı tarafından

doğrudan Hazine Müsteşarlığı‟na iletilir.

Çevresel Değerlendirme: Program çerçevesinde kredilendirilen projelerin potan-

siyel çevre etkilerinin en aza indirilmesi amacıyla yürürlüğe konulan Türk

Eximbank “Çevre Uygulama Esasları” hükümlerine uyulması zorunludur.

Rüşvetle Mücadele: Ülkemizin taraf olduğu “Uluslararası Ticari İşlemlerde Ya-

bancı Kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesi” ve Türk Ceza

Kanunu‟nun ilgili hükümleri dikkate alınarak hazırlanan “Taahhütname ve

Muvafakatname”nin krediden yararlanan Türk firmaları tarafından, başvuru aşama-

sında Türk Eximbank‟a ibrazı zorunludur.

2.4.6. İhracat Kredi Sigortası170

1989 yılında Banka bünyesinde uygulanmaya başlanan ihracat kredi sigortası

programları ile ihracatçı firmaların ihraç ettiği mal bedellerinin, ticari ve politik

risklere karşı belirli oranlarda teminat altına alınması ve Sigortalı firmaların gerek

Türk Eximbank nezdinde doğmuş veya doğacak alacak haklarını ticari bankalara

temlik etmek suretiyle, gerekse kambiyo senedine bağlı vadeli alacaklarını ister

Türk Eximbank'da, isterse Türk Eximbank onayı ile ticari bankalarda iskonto ettir-

mek suretiyle hem sevk öncesi, hem de sevk sonrası dönem için düzenli finansman

imkanına erişmeleri amaçlanmaktadır.Türk Eximbank bünyesinde halihazırda uygu-

lanmakta olan Sigorta Programları;

Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programı (sevk öncesi ve sevk sonrası dönem),

Orta ve Uzun Vadeli İhracat Kredi Sigortası Programları;

1. Spesifik İhracat Kredi Sigortası Programı

2. Spesifik İhracat Kredi Sigortası Sevk Sonrası Politik Risk Programı

3. Spesifik İhracat Kredi Sigortası Sevk Sonrası Kapsamlı Risk Programı olmak

üzere iki grupta toplanmaktadır.



Ferudun KAYA

345

Kısa Vadeli İhracat Kredi Sigortası Kapsamında Sigortalanan Sevkiyat Tutarı

Kaynak :Eximbank

Yıllar

Sigortalanan Sevkiyat Tutarı (Milyon ABD Doları)

1989 8

1990 29

1991 57

1992 870

1993 1.444

1994 1.776

1995 2.059

1996 3.497

1997 2.980

1998 2.977

1999 3.001

2000 2.952

2001 2.811

2002 2.706

2003 3.056

2004 3.553

2005 4.173

2006 4.253

2007 4.683

2008 5.080

2009 4.524


346

Kaynakça

Adyranova, Nazgül. Dıs Ticaret ve Alternatif Finansman Tekniklerinin İsleyisi ile

Muhasebe Uygulamaları. Yayınlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniver-

sitesi, SBE, 2006.

AKÇA H.Ali, “İhracatın Finansmanında Factoring Ve Türkiye Uygulaması” Hazi-

ne ve Dış Ticaret Dergisi, Kasım, 1991.

Akgüç, Öztin, Finansal Yönetim,Avcıol Basım Yayın,İstanbul,2010.

Ceylan, Ali ve Turhan Korkmaz, İşletmelerde Finansal Yönetim, Bursa: Ekin

Yayınları, 2008.

DPT, Devlet Yardımlarını Değerlendirme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Anka-

ra, Mayıs, 2004.

Dufey, Gunter and Ian H. Giddy, “Innovation in the International Financial

Markets”, Journal of International Business Studies, Vol. 12, No. 2, Tenth

Anniversary Special Issue. Supplement (Autumn, 1981).

ERDEMOL Haluk, Factoring ve Forfaiting, Akbank Yayınları, İstanbul 2002

Eximbank, www.Eximbank.gov.tr

Kızılçağlayan, K. Nesrin. Dışsatımın Finansmanında Uygulanan İki Yeni Yöntem:

Factoring – Forfaiting, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversite-

si, SBE, 1990.

KOCAMAN Ç.Berna, “Geçmişten günümüze factoring”, Banka Ve Ekonomik

Yorumlar Dergisi, Sayı: 28, Mart, 2001.

Onursal, Erkut . “Kredili Satışların Orta Vadeli Finansmanına Yardımcı Bir Yön-

tem: Forfaiting”, DTM Dergi, 2001.

Seyidoğlu, Halil. Uluslararası Finans, 2. Baskı, İstabul: Güzem Yayınları,1998.

Şamiloğlu ,Famil. Factoring ve Forfaiting Finansman Teknikleri, Çetin Bedes-

tenci ve Murat Canıtez (Ed.). Ankara: Gazi Kitabevi, 2008

Türk Eximbank, Kredi-Sigorta-Garanti- Programları Katalogu, Ağustos 2006

Uzman Gözüyle Bankacılık Dergisi, Haziran, 2003 .

YAMAN Eyüp, Yayınlanmamış Ders Notları, Şubat, 2007.

YÖRÜK Nevin, Finansal Kiralama ve Türkiye‟deki Gelişimi, TSE Standart Dergi-

si, Mayıs, 2003.

http://www.eximbank.gov.tr/

Documents

2. BÖLÜM - archive.ismmmo.org.trarchive.ismmmo.org.tr/docs/yayinlar/MevzuatSerisi/Mevzuat10/006... · Leasing irketinin alım yaptığı tarihten 24 ay (ya da 48 ay) önce mal bakasına