Embed Size (px)
Citation preview
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-1
2. Kaynaklı Birleşimlerin Tasarımı ve Yapım Kuralları
Bu bölüm, çelik yap›larda teflkil edilen kaynakl› birleflimlerin tasar›m›na yönelik koflullar› içerir. Bu bölüm afla¤›daki gibi üç k›sma ayr›lm›flt›r :
KISIM A – Kaynakl› Birleflimlerin Tasar›m› için Ortak KoflullarKISIM B – S›cak Hadde Ürünlerinin (Borular Hariç) Kaynakl› Birleflimlerinin Tasar›m› ‹çin Özel
Koflullar (Statik ve Dinamik Yüklerle Zorlanan)KISIM C – S›cak Hadde Ürünlerinin (Borular Hariç) Kaynakl› Birleflimlerinin Tasar›m› ‹çin Özel
Koflullar (Tekrarl› Yükler)
KISIM – A
Kaynakl› Birleflimlerin Tasar›m› ‹çin Ortak Koflullar
2.1. K›s›m A’n›n Kapsam›
Bu k›s›m, yükleme tipinden ba¤›ms›z olarak tüm kaynakl› birleflimlere uygulanabilen koflullar› içerir.
2.2. Sözleflme Planlar› ve Özellikleri
2.2.1. Sözleflme Belgeleri Kaynak Plan› ve ‹malat Resimleri buradan itibaren Sözleflme Belgeleri olarak adland›r›lacakt›r.Sözleflme Belgeleri’ nde yer alan planlar ve öngörülen koflullar›nda; esas metalin özellikleri, yerleflimi veya konumu, tipi, boyutu ve imalat s›ras›nda çekilecek tüm kaynak dikiflleri ve buna aitçizimler ve uzant›lar›n gösterimi ve ayr›ca bu belgede belirtilenlerle ilgili her bilgi, eksiksiz ve tamolarak yer almal› ve aç›kça gösterilmelidir.
E¤er Mühendis, flantiyede (sahada) yap›lmas› gereken özel kaynaklar öngörmüflse, bunlar da Sözleflme Belgeleri’ nde gösterilmelidir.
Buradan itibaren “Atölye Çizimleri” olarak adland›r›lacak olan imalat resimleri ve montaja yönelikçizimler, “Atölye Kaynaklar›” ve “fiantiye (Saha) Kaynaklar›” olmak üzere, birbirinden farkl› veaç›kça ayr›lm›fl olarak Sözleflme Belgeleri’ nde yer almal›d›r.
2.2.2. Çentik Tokluklar›’na ‹liflkin KoflullarE¤er kaynakl› birleflimlerin “çentik tokluklar›” ile ilgili de¤erler gerekliyse, kullan›lacak ilave me-tale (elektrod) karfl› gelen test s›cakl›¤› ile minimum absorbe edilecek enerji Mühendis taraf›ndan be-lirlenmeli veya KPfi – Kaynak Prosedür fiartnamesi’nin (bkz. Bölüm 4) ancak CVN - Charpy V -
Çentik Darbe Testleri (bkz. Madde 4.7.5.2) ile onaylanaca¤› belirtilmelidir. E¤er KPfi’ler CVN -testleriyle onaylanacak ise, minimum absorbe edilecek enerji, test s›cakl›¤› ve CVN - testinin kaynak metalinde mi; yoksa hem ITAB (Is› Tesiri Alt›ndaki Bölge), hem de kaynak metalinde miyap›laca¤›, Mühendis taraf›ndan belirtilmelidir.
2-2 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
2.2.3. Özel Kaynaklara ‹liflkin KoflullarE¤er birleflimlerin veya birleflim gruplar›n›n oluflturulmas›nda özel bir montaj s›ras›, kaynak s›ras›,kaynak tekni¤i veya di¤er özel önlemler gerekiyor ise, bunlar Mühendis taraf›ndan Sözleflme Belge-leri’nde yer almal› veya Sözleflme Sorumlusu (Müteahhit) taraf›ndan Atölye Çizimleri’nde gösterilmelidir.
2.2.4. Kaynak Dikifli Hesap Kal›nl›¤› ve Hesap Uzunlu¤uSözleflme Belgeleri’nde yer alan Atölye Çizimleri’nde, her bir kaynak dikiflinin kaynak hesap uzunlu¤u gösterilmelidir.
KBN (K›smi Birleflim Nüfuziyeti) için küt kaynak dikifllerinde gerekli kaynak kal›nl›¤› belirtilmelidir.
Köfle kaynak dikifllerinde ve e¤imli T- birleflimlerde afla¤›daki bilgilerin Sözleflme Belgeleri’nde yeralmas›n›n sa¤lanmas› gerekir:
(1) Birleflen yüzeyler aras›ndaki aç›n›n 80° ila 100° aras›nda olmas› halinde, parçalar› birlefltir-mek amac›yla çekilecek köfle kaynak dikifllerinin dikifl kenar boyutu (bkz. fiekil 1.9 - 10 numara) Sözleflme Belgeleri’nde yer alan Atölye Çizimleri’nde gösterilmelidir.
(2) Birleflen yüzeyler aras›ndaki aç›n›n 80°’den küçük veya 100°’den büyük olmas› halinde,parçalar aras›nda çekilecek köfle kaynak dikifllerinin dikifl hesap kal›nl›¤›, (bkz.Madde 2.3.2.5 ve fiekil 1.7 ve 1.8’de iflaret edilen 13 numara) Sözleflme Belgeleri’nde yer alan Atölye Çizimleri’nde gösterilmelidir.
2.2.5. Atölye ÇizimleriAtölye Çizimleri, kaynak a¤z› aç›larak oluflturulan küt kaynakl› birleflimlere ait birleflim detaylar›n›ve bunlar› oluflturmak için gerekli esas metal haz›rl›¤›n›, gerekli kaynak sembollerini, gösterimleri-ni ve eskizlerini içermelidir. Bunun yan›s›ra kaynaklama ifllemi s›ras›nda kullan›lan karfl›lama parçalar›n›n (çelik banyo altl›klar›n›n) hem genifllikleri, hem de kal›nl›klar› bu çizimlerde belirtilmeli veya gösterilmelidir.
2.2.5.1. KBN (K›smi Birleflim Nüfuziyetli) Küt Kaynak Dikiflleri
Atölye Çizimleri’nde kullan›lacak kaynak yöntemi ve kaynak pozisyonu için gereken küt kaynak diki-fli kal›nl›¤›’na ulaflmak için gerekli kaynak a¤›z yüksekli¤i (bkz. fiekil 1.2 - 9 numara) gösterilmelidir.
2.2.5.2. Köfle Kaynak Dikiflleri ve E¤imli T - Birleflimlerdeki Kaynak Dikiflleri
Atölye Çizimleri’nde afla¤›daki bilgiler verilmifl olmal›d›r :
(1) Birleflen yüzeyler aras›ndaki aç› 80° ila 100° aras›nda olmas› durumunda, parçalar› birleflti-ren köfle kaynak dikifllerinin kenar boyutu (bkz. fiekil 1.9 - 10 numara), Sözleflme Belgele-ri’nde yer alan Atölye Çizimleri’nde aç›kça gösterilmelidir.
(2) Birleflen yüzeyler aras›ndaki aç›n›n 80°’den küçük veya 100°’den büyük olmas› durumun-da, parçalar aras›nda çekilen köfle kaynak dikiflleri için dikifl hesap kal›nl›¤› (bkz. Madde 2.3.2.5 ve fiekil 1.7 ve 1.8’de 13 numara) belirlenmeli ve Sözleflme Belgeleri’nde yeralan Atölye Çizimleri’nde aç›kça gösterilmelidir.
2.2.5.3. Özel Kaynak A¤›z Detaylar›
Gerekti¤inde, özel kaynak a¤›z detaylar›n›n Sözleflme Belgeleri’nde verilmeleri gerekir.
2.2.5.4. Kaynak Özel Muayene Koflullar›
Çekilen kaynak dikiflleri için öngörülen özel kaynak muayene koflullar›n›n herbiri, Sözleflme Belgeleri’nde belirtilmelidir.
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-3
2.3. Kaynak Dikifli Hesap Alan›
2.3.1. Kaynak A¤z› Aç›lm›fl Küt Kaynak Dikiflleri2.3.1.1. Küt Kaynak Dikifli Hesap Uzunlu¤u
Kaynak a¤z› aç›lm›fl herhangi bir küt kaynak dikiflinin maksimum hesap uzunlu¤u, kaynak dikiflinindo¤rultusundan ba¤›ms›z olarak dikifle etkiyen çekme veya bas›nç gerilmelerinin yönüne dik olarak,birlefltirilen parçan›n geniflli¤i kadar olmal›d›r.
Kayma gerilmesi aktaran küt kaynak dikifllerinde hesap uzunlu¤u, imalat resimlerinde belirtilenuzunluktur.
2.3.1.2. TBN - Kaynak A¤z› Aç›lm›fl Küt Kaynak Dikifllerinde Dikifl Hesap Kal›nl›¤›
TBN bir küt kaynak dikiflinde kaynak dikifli hesap kal›nl›¤›, birlefltirilen parçalardan daha ince olan›n›n kal›nl›¤›na eflit olarak al›nmal›d›r (ayr›ca bkz. Tablo 3.1).
Kaynak takviyesi için mukavemet hesaplamalar›nda etkin alandaki bir art›fltan kaç›n›lmas› gerekir.
Kaynak enkesitinde taflma/d›flbükeylik (bkz. fiekil 1.5 – 9 numara) olmas› durumunda, boyutland›r-ma hesaplar› s›ras›nda kaynak hesap alan›’nda bir art›fl yap›lmas›ndan kaç›n›lmas› gerekir.
2.3.1.3. KBN - Kaynak A¤z› Aç›lm›fl Küt Kaynak Dikifllerinde Maksimum Dikifl Kal›nl›¤›
KPfi – Kaynak Prosedür fiartnamesi Bölüm 3’le uyumlu olarak onaylanmad›¤› takdirde, KBN - kütkaynak dikiflleri kal›nl›¤›, a¤›z yüksekli¤i’ne (bkz. fiekil 1.2’de tan›mlanan 9 numara) eflit veya ondan büyük olmal›d›r.
2.3.1.4. Kaynak A¤z› Aç›lm›fl Küt Kaynak Dikiflinin Hesap Alan›
Kaynak a¤z› aç›lm›fl bir küt kaynak dikiflinin hesap alan›, kaynak hesap uzunlu¤u’nun kaynak hesap kal›nl›¤› ile çarp›m›na eflittir.
2.3.2. Köfle Kaynak Dikiflleri
2.3.2.1. Köfle Kaynak Dikiflinin Hesap Uzunlu¤u
Bir köfle kaynak dikiflinin hesap uzunlu¤u, kaynak dikifline ait kök çizgisinin geometrik boyundandikifl hesap kal›nl›¤› kadar uzunluktaki krater kay›plar›’n›n, kaynak dikifli bafllang›c› ve bitimi içinç›kar›lmas› ile bulunur.
2.3.2.2. Köfle Kaynak Dikiflinin Minimum Uzunlu¤u
Bir köfle kaynak dikiflinin minimum uzunlu¤u, dikifl hesap kal›nl›¤›’n›n en az 15 (onbefl) kat› kadar olmal›d›r.
2.3.2.3. Süreksiz Köfle Kaynak Dikiflleri (Metot Kaynaklar›) - Minimum Uzunluk
Süreksiz (kesintili) çekilen bir köfle kaynak dikiflinin (metot kayna¤›n›n) herbir parças›n›n minimumuzunlu¤u, 38 mm olmal›d›r.
2.3.2.4. Maksimum Köfle Kaynak Dikifli Hesap Uzunlu¤u
Köfle kaynak dikifli hesap kal›nl›¤›’n›n 100 (yüz) kat›na eflit veya daha az uzunlu¤a sahip, kaynak dikifli ucundan etkiyen kuvvetlere maruz köfle kaynak dikifllerinin boyutland›rma hesaplar›nda gözönüne al›nacak kaynak dikifli hesap uzunlu¤u, kaynak dikiflinin imalat resimlerinde
2-4 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
(bkz. Madde 2.2.1 - Atölye Çizimleri) görünen geometrik uzunlu¤u’ndan, dikifl hesap kal›nl›¤› kadaruzunluktaki krater kay›plar›’n›n, kaynak dikifli bafllang›c› ve bitimi için ç›kar›lmas›na karfl› gelen biruzunlu¤a eflit olmas›na izin verilir.
Kaynak dikifli ucundan etkiyen yüklere maruz bir köfle kaynak dikiflinde e¤er köfle kaynak dikifliuzunlu¤u, kaynak dikifli hesap kal›nl›¤›n›n 100 (yüz) kat›ndan büyük, fakat 300 (üçyüz) kat›ndan da-ha küçük veya eflit ise, köfle kaynak dikifli hesap uzunlu¤u afla¤›da (2.1) numaral› ifade ile hesapla-nacak olan ß - katsay›s›yla çarp›larak küçültülebilir. Bu katsay› birden (1.0) büyük olamaz.
Burada:ß : Küçültme katsay›s›n›L : Kaynak dikifli ucundan etkiyen kuvvete maruz köfle kaynak dikiflinin gerçek
(geometrik) uzunlu¤unu [mm]a : Köfle kaynak dikifli hesap kal›nl›¤›n› [mm].
ifade etmektedir.
E¤er köfle kaynak dikifli uzunlu¤u, dikifl hesap kal›nl›¤›’n›n 300 (üçyüz) kat›n› aflarsa, köfle kaynakdikifli hesap uzunlu¤u olarak dikifl hesap kal›nl›¤›’n›n 230 (ikiyüzotuz) kat›, boyutland›rma hesapla-r›nda gözönüne al›nmal›d›r.
2.3.2.5. Köfle Kaynak Dikifli Hesap Kal›nl›¤›n›n Saptanmas›
Aralar›ndaki birleflim aç›s› 80° ila 100° aras›nda de¤iflen parçalar aras›nda çekilen gömülü köfle kaynak dikiflleri için dikifl hesap kal›nl›¤› a, üçgen fleklindeki kaynak dikiflinin birleflim kökündendikifl yüzeyine çizilen diyagonalin en k›sa mesafesi; di¤er bir deyimle köfle kaynak dikifli içine çizi-lebilen en büyük ikizkenar üçgenin yüksekli¤i olarak al›nmal›d›r.
Gerek 60° ve 80° aras›ndaki dar aç›l› köfle kaynak dikiflleri için, gerekse de 100°’den büyük geniflaç›l› köfle kaynak dikiflleri için ise özel dikifl hesap kal›nl›klar›n›n sa¤lanmas› için gereken kaynakkenar boyutu (bkz. fiekil 1.5b ve 1.9’da 10 numara), geometri göz önüne al›narak hesaplanmal›d›r(bkz. fiekil 2.1).
Aralar›ndaki birleflim aç›s› 60° ve 30° aras›nda kalan dar aç›l› köfle kaynak dikiflleri için kaynak kenar boyutu, kullan›lan kaynak yöntemi için gerekli dar aç›l› kök pasosunda, sa¤lam kaynak
fiekil 2.1. Köfle kaynak dikifli hesap kal›nl›¤›
(2.1)
metalinin y›¤›l›p y›¤›lmad›¤›na iliflkin belirsizli¤i hesaba katacak flekilde, Z - kay›p boyutu kadar artt›r›lmal›d›r (bkz. Tablo 2.1).
2.3.2.6. Takviye Olarak Çekilen Köfle Kaynak Dikiflleri
KBN bir küt kaynak dikiflinin bir köfle kaynak dikifli ile takviye edilmesi sonucunda oluflan kaynakdikiflinde (bkz. Tablo 1.5 – fiekil T1.5 - 17) dikifl hesap kal›nl›¤›, böyle bir azaltmay› gerektiren her-hangi bir a¤›z detay› için birleflim kökünden kaynak yüzeyine köflegensel ölçülen en k›sa mesafeden(bkz. fiekil 2.1), 3 mm ç›kar›larak bulunmal›d›r.
2.3.2.7. Minimum Köfle Kaynak Dikifli Hesap Kal›nl›¤›
Köfle kaynak dikiflinin minimum kal›nl›¤›,
a) etkiyen yükü aktarmada yeterli olan kaynak kal›nl›¤›ndan ve
b) Madde 5.2.3.’de verilen köfle kaynak dikifli kal›nl›¤›ndan
büyük olmal›d›r.
2.3.2.8. Bindirme Birleflimlerde Köfle Kaynak Dikifli Maksimum Hesap Kal›nl›¤›
Bindirme birleflimlerde (bkz. fiekil 1.1c) esas metalin kenarlar› boyunca oluflturulan köfle kaynak dikifllerinin maksimum hesap kal›nl›¤› afla¤›daki gibi olmal›d›r (ayr›ca bkz. Tablo 3.1):
(1) Et kal›nl›¤› 6 mm’den daha ince olan metaller için köfle kaynak dikiflinin kenar boyutu, esasmetalin kal›nl›¤› kadar olmal›d›r. (bkz. fiekil 2.2a)
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-5
(a) Esas metal 6 mm’den ince (b) Esas metal 6 mm’den daha kal›n
fiekil 2.2. Bindirme birleflimlerde kenarlar boyunca maksimum köfle kaynak dikifli kal›nl›¤›
Dihedral aç›s› ψ
60° > ψ > 45°
45° > ψ > 30 °
Kaynak pozisyonu *(PA veya PE) Kaynak pozisyonu* (PB veya PF)
Z (mm) Z (mm)
3 3
6
*) bkz. Bölüm 4 – Madde 4.9.6
6
Tablo 2.1. Z kay›p katsay›s› (s›cak hadde ürünleri için)
2-6 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
(2) Genelde Atölye Çizimleri’nde köfle kaynak dikifli kenar boyutu, esas metal kal›nl›¤›na eflit olmal›d›r. Lakin et kal›nl›klar› 6 mm’den daha kal›n olan metal mamüller için köfle kaynak dikifllerinin kenar boyutu, esas metalin kal›nl›¤›ndan 2 mm daha az olmal›d›r (bkz. fiekil 2.2b). Öte yandan, e¤er kaynaklanm›fl halde gerekli köfle kaynak hesap kal›nl›¤› kesinolarak sa¤lanm›flsa, esas metal kenar› ile köfle kaynak dikifli kenar› aras›ndaki mesafe 2 mm’den daha k›sa olabilir.
2.3.2.9. Köfle Kaynak Dikiflinin Hesap Alan›
Boyutland›rma hesaplar›nda gözönüne al›nacak bir köfle kaynak dikiflinin hesap alan›, kaynak dikiflihesap uzunlu¤u (ayr›ca bkz. Tablo 3.2) ile dikifl hesap kal›nl›¤›’ n›n (ayr›ca bkz. Tablo 3.1) çarp›lmas›yla bulunan aland›r (bkz. Bölüm 3 “Kaynak Dikifllerinin Mukavemet Hesab›”).
2.3.3. E¤ik T-Birleflimler
Birlefltirilen parçalar aras›ndaki aç› 100°’den büyük veya 80°’den küçük olan T-Birleflimler, “E¤ik T-Birleflimler” olarak adland›r›l›r. Bu tip birleflimlerle ilgili özel isteklerin Sözleflme Belgele-ri’nde belirtilmesi gerekir.
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-7
KISIM - B
S›cak Hadde Ürünlerinin (Borular Hariç)
Kaynakl› Birleflimlerinin Tasar›m› ‹çin Özel Koflullar
(Statik veya Dinamik Zorlanan)
2.4. Genel
K›s›m A’da verilenlerle birlikte K›s›m B’ de yer alan özel koflullar, statik yüklemeye maruz s›cakhadde mamüllerinden teflkil edilen kaynakl› birleflimlerin tümüne uygulan›r. Ayr›ca, K›s›m C’de belirtilenler hariç olmak üzere, K›s›m A ve bunun yan›s›ra K›s›m B’de yer alan tüm koflullar, dinamik yüklemeye maruz s›cak hadde ürünleri kullan›larak teflkil edilen kaynakl› birleflimlere deuygulan›r.
2.5. Gerilmeler
2.5.1. Hesaplanan GerilmeEtkiyen yük alt›nda emniyet gerilmeleri ile k›yaslanacak olan hesaplanan gerilmeler, kaynakl› birleflimlerinin tasar›m› için bu standartta belirtilen minimum mukavemete karfl› gelen koflullar dikkate al›narak elde edilen gerilmeler veya uygun analizlerle saptanan nominal (anma) gerilmeler olmal›d›r.
2.5.2. Eksantrisite Durumunda Hesaplanan GerilmeE¤er uygulanan yük alt›nda birlefltirilen parçalarda veya çekilen kaynak dikiflinde dikiflin konumu,boyutlar› ve türü nedeniyle ortaya ç›kan bir eksantrisite varsa, kaynakl› birleflimlerinin boyutland›-r›lmas›nda emniyet gerilmeleri ile k›yaslanacak olan hesaplanan gerilmeler, oluflan bu eksantrisiteyigözönüne almal›d›r.
2.5.3. Esas Metal Emniyet GerilmeleriEtkiyen yükler alt›nda hesaplanan esas metal gerilmesi, ‹MO - 02 / 2006’da (“Çelik Yap›lar›nEmniyet Gerilmesi Esas›na Göre Hesab›”) verilen esas metale karfl› gelen emniyet gerilmesi de¤erini aflmamal›d›r.
2.5.4. Kaynak Emniyet GerilmeleriKaynakl› birleflimlerde kaynak dikifli hesap alan› gözönüne al›narak hesaplanan gerilme, Tablo 2.2’de verilen kaynak emniyet gerilmesi de¤erini aflmamal›d›r.
2.5.4.1. Köfle Kaynak Dikifllerinde Hesaplanan Gerilme
Do¤rultusu ne olursa olsun uygulanan yük alt›nda köfle kaynak dikifllerinde hesaplanan gerilme, kaynak hesap alan›na etkiyen kayma gerilmesi olarak kabul edilerek gözönüne al›nmal›d›r.
2-8 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
Etkiyen Kuvvet Kaynak Emniyet GerilmeleriGereken ‹lave Metal
(Elektrod) Mukavemet
Seviyesi
TBN (Tam Birleflim Nüfuziyetli) Kaynak A¤z› Aç›lm›fl Küt Kaynak Dikiflleri
Küt kaynak dikifli hesap alan›nadik etkiyen çekme 1)
Küt kaynak dikifli hesap alan›na dik etkiyen bas›nç
Küt kaynak dikifli eksenine paralel etkiyen çekme veya bas›nç
Küt kaynak dikifli hesap alan› üzerindekayma
{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›r-
ma çekme mukavemeti x 0,30 }
Ek Koflul: Esas metal üzerindeki kayma gerilmesi,afla¤›daki ifadeden elde edilen de¤eri aflmamal›d›r:
{esas metalin akma mukavemeti x 0,40}
Esas metalle ayn› 2) Uygun ilave metal 2)
kullan›lmal›d›r.
Uygun ilave metalle 2) ayn› veyadaha düflük mukavemet seviyesinde olan ilave metal (elektrod malzemesi) kullan›labilir.
Esas metalle ayn› 2)
Esas metalle ayn› 2)
KBN (K›smi Birleflim Nüfuziyetli) Kaynak A¤z› Aç›lm›fl Küt Kaynak Dikiflleri
Küt kaynak dikifli hesap alan›nadik çekme
Temasla yük aktaracak flekilde tasarla-nan birleflimlerdeki küt kaynak dikiflihesap alan›na dik bas›nç
{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›rma
çekme mukavemeti x 0,90}
Ek Koflul : Afla¤›daki ifadeden elde edilen de¤er afl›lmamal›d›r:
{Birlefltirilen esas metalin akma mukavemeti x 0,90}
{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›rma
çekme mukavemeti x 0,30}
Ek Koflul : Esas metal üzerindeki kayma gerilmesi,{esas metalin akma mukavemeti x 0,40}
de¤erini aflmamal›d›r.
Küt kaynak dikifli eksenine paralelçekme veya bas›nç
Küt kaynak dikifli eksenineparalel kayma
{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›r-
ma çekme mukavemeti x 0,75}
Birlefltirilen esas metal ile ayn› 2)
{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›r-
ma çekme mukavemeti x 0,30}
Uygun ilave metalle 2) ayn›veya daha düflük mukavemet seviyesinde olan ilave metal (elektrod malzemesi) kullan›labilir.
Köfle Kaynak Dikiflleri
Kaynak dikifli hesap alan› üzerindekayma; do¤rultusu ne olursa olsunçekme ve bas›nç*) ve k›yaslama
gerilmesi σv*) bkz. Madde 2.5.4.1
Kaynak eksenine paralel çekme vebas›nç
Birlefltirilen esas metalle ayn› 2)
{‹lave metalin (elektrod malzemesi) s›n›fland›r-
ma çekme mukavemeti x 0,30}
Ek Koflul : Esas metal net kesit alan›na etkiyen kayma gerilmesi, afla¤›daki de¤eri aflmamal›d›r :
{esas metalin akma mukavemeti x 0,40}
Uygun ilave metalle 2) ayn›veya daha düflük mukavemet seviyesinde olan ilave metal (elektrod malzemesi) kullan›labilir.
1) Kaynak hesap alan› tan›m› için Bölüm 2.3’e bak›n›z.2) Esas metale uygun ilave metal (elektrod malzemesi) için EK 3’de verilen Tablo E3.5’e bak›n›z.
Tablo 2.2 Kaynak Emniyet Gerilmeleri
Temasla yük aktaracak flekilde tasarlan-mayan birleflimlerdeki küt kaynak dikiflihesap alan›na dik bas›nç
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-9
2.6. Birleflim fiekli ve Detaylar›
2.6.1. Genel KabullerÇelik yap›da kaynakl› birleflimler, genel mevcut standartlar›n mukavemet, rijitlik ve flekil de¤ifltir-meye iliflkin öngördü¤ü koflullar› yerine getirecek flekilde tasarlanmal›d›r.
2.6.2. Bas›nç Elemanlar›n›n Birleflimleri ve Ekleri
2.6.2.1. Temasla Yük Aktaran Birleflimler ve Ekler
Sözleflme Belgeleri’nde aksi belirtilmedikçe, temasla yük aktaracak flekilde teflkil edilmifl birleflimlerveya ekler, birleflime giren parçalar› mevcut konumlar›nda tutacak flekilde yeterli köfle kaynak dikifl-leri veya kaynak a¤z› aç›lm›fl KBN küt kaynak dikiflleri kullan›larak boyutland›r›lmal›d›r. Kolonlar›nd›fl›nda kalan di¤er bas›nç elemanlar›n›n eklerinde veya kaynakl› birleflimlerinde temasla yükün aktar›ld›¤› yerler, birleflimde yer alan tüm parçalar› hizalar›nda tutacak flekilde tasarlanmal› ve elema-na etkiyen kuvvetin % 50’sini karfl›lamal›d›r. Tablo 3.4’teki koflullar uygulanmal›d›r.
2.6.2.2. Temasla Yük Akataracak fiekilde Düzenlenmemifl Birleflimler ve Ekler
Temasla yük aktaracak flekilde düzenlenmemifl kolon veya di¤er bas›nç elemanlar›n›n kaynakl› birleflimlerinde ve kolon eklerinde çekilen TBN küt kaynak dikiflleri, s›n›rland›r›c› ek koflullar olmad›¤› sürece, Sözleflme Belgeleri’nde veya yürürlükte olan standartta belirtilen flekilde birleflimeetkiyen kuvveti elemanlara emniyetli bir flekilde aktaracak flekilde tasarlanmal›d›r. Tablo 3.4’dekikoflullar uygulanmal›d›r.
2.6.2.3. Taban Levhas› Birleflimi
Kolonlar›n ve di¤er bas›nç elemanlar›n›n taban levhas›na birleflimi, elemanlar› güvenli flekilde yerinde tutmaya yeterli olmal›d›r.
2.6.3. Esas Metalin Kal›nl›k Boyunca YüklenmesiÖzellikle branfl eleman›n›n esas metal kal›nl›¤› veya gerekli kaynak boyutu 20 mm oldu¤u zaman,birlefltirilen parçan›n yüzeyine dik gerilmeyi iletmek amac›yla teflkil edilen T ve köfle birleflimlerintasar›m›nda, esas metal seçimine ve birleflim detaylar›na özel önem verilmelidir. Kal›nl›k boyuncailetilen gerilmeye maruz esas metal üzerinde oluflan gerilme yo¤unlu¤unu en aza indirecek uygunkaynakl› birleflim detaylar›, uygulanabildi¤i her yerde kullan›lmal›d›r. Hesaplanan gerilmeyi iletmekiçin gerekli olandan daha büyük kaynak boyutlar›ndan kaç›n›lmal›d›r.
2.6.4. Farkl› Kaynak Dikifllerinin Birlikte Çal›flmas›Burada verilenler d›fl›nda, farkl› türden kaynaklar (küt kaynak, köfle kaynak) bir birleflimde etkiyenyükü birlikte aktarmak durumundaysa, birleflimin yük tafl›ma kapasitesi uygulanan yük do¤rultusu-na göre saptanan farkl› türden kaynak dikifllerinin herbirinin tek tek yük tafl›ma kapasitelerinin toplam› olarak hesaplanmal›d›r.
Ayn› birleflimde yer alan farkl› türden kaynak dikifllerinin tek tek yük tafl›ma kapasitelerini toplamayöntemi, KBN küt kaynak dikifllerinin köfle kaynak dikiflleri ile takviye edilmesi durumunda uygulanamaz.
2-10 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
2.6.5. Köfle ve T - Birleflimlerde Yüzey KontürlemesiKaynak dikifli yüzeyini kontürlemek veya 90° köflelerdeki gerilme y›¤›lmalar›n› azaltmak amac›yla,köfle ve T- birleflimlerinde KBN ve TBN küt kaynak dikiflleri üzerine köfle kaynak dikiflleri uygulanabilir.
Statik yüklere maruz birleflimlerde, bu tip yüzey kontürlemesi kullan›laca¤› zaman gerekli küt kaynak dikifli hesap kal›nl›¤› 8mm’den daha büyük olmamal›d›r.
2.6.6. Kaynak Ulaflma DelikleriKaynak ulaflma deliklerinin aç›lmas› gerekti¤inde, bunlar kaynak dikifli üzerine kaynak metalini uygun bir flekilde y›¤acak flekilde boyutland›r›lmal›d›r. fiekil 2.3’de ulaflma deli¤i için verilen flekil-ler ve boyut koflullar› uygulanmal›d›r. Proje mühendisi minimum gerekli alan›n, birlefltirilen esasmetalde kalan maksimum net alan› etkileyebilece¤ini gözönünde bulundurmal›d›r.
2.6.7. Bir Birleflimde Yer Alan Bulon (C›vata), Perçin ve Kaynak DikiflleriBir birleflimde perçinler ve normal bulonlar, kaynak dikiflleri ile birlikte yük aktar›yor kabul edilemez.
Ancak, yüksek mukavemetli bulonlar kullan›larak sürtünmeyle yük akatacak flekilde teflkil edilenbirleflimlerde, yüksek mukavemetli bulonlar›n birleflime monte edilmesinden sonra kaynak dikiflle-rinin çekilmesi kofluluyla, bu her iki farkl› türden birleflim araçlar› ayn› birleflimde kullan›labilir vebirlikte yük aktarabilir.
fiekil 2.3. Kaynak ulaflma delikleri
Karfl›lama parças› (altl›k)(kullan›lm›flsa)
Yuvarlak teflkil veya kaynak a¤›zl› teflkil
E¤imli olmas› gerekmez.Çentik etkisinden kaç›n›lmal›d›r.
Delik matkaplaönceden aç›lm›fl
E¤im aç›s›kritik de¤il
Köfle kaynakl› teflkil
Karfl›lama parças› (altl›k)(kullan›lm›flsa)
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-11
2.7. Birleflim fiekli ve Detaylar› – Kaynak A¤z› Aç›lm›fl Küt Kaynakl›
Birleflimler
2.7.1. Kal›nl›k ve Genifllikteki GeçifllerFarkl› kal›nl›k veya genifllikteki veya hem farkl› kal›nl›k, hem de farkl› genifllikteki, bunun yan›s›raeksenleri de hizalanm›fl ve çekme emniyet gerilmesinin üçte birinden daha büyük çekme gerilmesinemaruz elemanlar aras›nda teflkil edilen çekmeye çal›flan küt kaynakl› birleflimlerde bir elemandan di¤er farkl› kal›nl›kta veya genifllikteki elemana geçifl bölgesinde verilecek e¤im, (1 : 2,5) oran›n› aflmayacak flekilde yap›lmal›d›r (kal›nl›klar için bkz. fiekil 2.4 ve genifllikler için bkz. fiekil 2.5).
fiekil 2.4. Farkl› kal›nl›ktaki parçalar aras›nda teflkil edilen küt kaynakl› birleflimlerde geçifllerin düzenlenmesi
fiekil 2.5. Farkl› genifllikteki parçalar aras›nda teflkil edilen küt kaynakl› birleflimlerde geçifllerin düzenlenmesi (Statik yüklenen levhalarda veya s›cak hadde ürünlerinde)
a) E¤imli kaynak yüzeyiyle gecifl
Kaynaktan sonra tafllay›n
Kaynaktan sonra tafllay›n
Kaynaktan sonra tafllay›n
Kaynaktan sonra kald›r›n
Kaynaktan sonra kald›r›n
Kaynaktan sonra kald›r›n
b) E¤imli kaynak yüzeyi veya tafllama ile gecifl
2-12 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
2.7.2. Süreksiz KBN Küt Kaynak DikiflleriSüreksiz (kesintili) KBN küt kaynak dikiflleri ve k›vr›k küt kaynak dikiflleri (bkz. fiekil 1.4 ve Tab-lo 1.5 / T1.5 – 03) , birlefltirilen parçalar aras›ndaki kayma gerilmesini aktarmak için kullan›labilir.
2.8. Birleflim fiekli ve Detaylar› – Köfle Kaynakl› Birleflimler
2.8.1. Bindirme Birleflimler
2.8.1.1. Kuvvet Do¤rultusuna Dik (Enine) Köfle Kaynak Dikiflleri
Birleflime etkiyen yük alt›nda oluflan deformasyon nedeniyle bindirme birleflimlerde (bkz. fiekil 1.1c)bir aç›lman›n önlenmesine yönelik olarak yeterli derecede s›n›rlamalar›n getirildi¤i durumlar›n d›fl›n-da, bu birleflimde eksenel yüklenen parçalarda oluflan gerilmeleri aktaran ve kuvvet do¤rultusuna dikolarak yer alan enine köfle kaynak dikiflleri, çift taraftan çekilerek yap›labilir (bkz. fiekil 2.6)
2.8.1.2. Minimum Bindirme Boyu
Gerilme aktaran bindirme birleflimlerde (bkz. fiekil 1.1c) parçalar›n birbirine minimum bindirme boyu, ince parçan›n et kal›nl›¤›n›n 5 (befl) kat› olmal› ve bunun yan›s›ra 25 mm’den daha k›sa da olmamal›d›r (bkz. fiekil 2.6).
Birleflimde yer alan parçalar›n düzlem d›fl›na kaymas›n›n önlenemedi¤i durumlarda, çift taraftan çekilen köfle kaynak dikiflleri kullan›lmal› veya iki veya daha fazla say›da kuvvet do¤rultusuna paralel boyuna köfle kaynak dikiflleri çekilmelidir.
2.8.2. Kuvvet Do¤rultusuna Paralel Köfle Kaynak DikiflleriE¤er lama, levha ve s›cak hadde ürünlerinin uç k›s›mlar›nda oluflturulan bindirme birleflimlerde sadeceboyuna köfle kaynak dikiflleri kullan›l›yorsa, bu durumda her bir köfle kaynak dikiflinin uzunlu¤u her ikitarafa çekilen boyuna dikifller aras›nda kalan dik uzakl›ktan hiçbir zaman küçük olmamal›d›r (bkz. fiekil 2.7).
Burkulma veya parçalar›n birbirinden ayr›lmas›n› önleyecek flekilde uygun önlemlerin al›nmad›¤› du-rumlarda, uç k›s›mlarda yer alan bindirme birleflimlerde kulllan›lan boyuna köfle kaynak dikiflleri aras›n-daki enine uzakl›k, birlefltirilen parçalardan daha ince olan›na ait et kal›nl›¤›n›n 16 kat›n› aflmamal›d›r.
2.8.3. Köfle Kaynak Dikifllerinin Uçlar›
2.8.3.1. Genel
Köfle kaynak dikifllerinin uçlar›, afla¤›daki durumlarla s›n›rlananlar hariç olmak üzere, parça kenarlar›naveya uçlar›na uzat›labilir veya k›sa tutulabilir veya uç dönüfller yap›labilir. (bkz. fiekil 2.8, fiekil 2.9, fiekil 2.10).
fiekil 2.6. Kuvvet do¤rultusuna dik enine köfle kaynak dikiflleri
t1 ≤ t
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-13
fiekil 2.8. Boyuna köfle kaynak dikifllerinin uçlar›
fiekil 2.9. Köfle kaynak dikiflleri ve uçlar›n›n döndürülmesi
fiekil 2.7. Lama, levha ve s›cak hadde ürünü çubuk elemanlar›n uçlar›nda yer alan kuvvetdo¤rultusuna paralel boyuna köfle kaynak dikifllerinin minimum uzunlu¤u
2.9. Besleme Levhalar›Bir birleflim ve ek yerine etkiyen kuvveti aktarmak için kullan›lan besleme levhalar›n›n bulundu¤uher yerde gerek besleme levhas›nda, gerekse de bunlar› birlefltiren kaynak dikifllerinde, uygulana-bildi¤i takdirde afla¤›da belirtilen koflullar›n sa¤lanmas› gerekir.
2.9.1. ‹nce Besleme Levhalar›Bir birleflim ve ek yerine etkiyen kuvveti aktarmak için et kal›nl›klar› 6 mm’den daha ince olan besleme levhalar› kullan›lmamal›d›r. Besleme levhas›n›n kal›nl›¤›n›n 6 mm’den daha ince olmas›halinde veya 6 mm’den daha kal›n olmas›na ra¤men birlefltirilen parçalara etkiyen gerilmeyi aktar-maya yeterli olmuyor ise, besleme levhas› birlefltirilen parçan›n veya ek levhas›n›n d›fl kenar›yla eflituzunlukta tutulmal›d›r. Ayr›ca, köfle kaynak dikiflinin kal›nl›¤› (bkz. fiekil 2.11 – 2 numaral› köflekaynak dikifli), besleme levhas›n›n et kal›nl›¤›na eflit bir miktar ile gerekli kal›nl›¤›n üzerinde bir de¤erde olacak flekilde artt›r›lmal›d›r.
2-14 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
fiekil 2.11. ‹nce besleme levhalar›
Aç›klama : 2 numaral› köfle kaynak dikiflinin hesap alan›, 1 numaral› köfle kaynak dikiflinie ait olana eflit olmal›. Bu durumda ek levhas›n›n hesap kal›nl›¤›, kendi etkin kal›nl›¤› ile besleme levhas› (T) kal›nl›¤›n›n toplam›na eflit olmal›d›r.
Ek levhas›
Etkin Kal›nl›k
Hesap kal›nl›¤›
Bu kenarlar boyuncaenine köfle kaynakdikiflleri kullan›labilir.
Ek levhas›
Ek levhas›
a - a b - ba
a
b 1
12T
2
b
BeslemeLevhas›
fiekil 2.10. Boyuna ve enine köfle kaynak dikifllerinin uçlar›
2.9.2. Kal›n Besleme Levhalar›Besleme levhas›n›n kal›nl›¤›, birlefltirilen parçalara veya ek levhalar›na etkiyen kuvveti iletmeye yeterli oldu¤unda, besleme levhas› d›fl tarafta kalan ek levhalar›n›n d›fl›na taflacak flekilde uzat›lma-l›d›r. Ek levhas›n› besleme levhas›na birlefltiren köfle kaynak dikiflleri (bkz. fiekil 2.12 – 2 numaral›köfle kaynak dikifli), kuvveti besleme levhas›na aktarmaya yetecek kadar olmal›d›r ve besleme levhas›nda uygulanan kuvvete maruz kalan alan, besleme levhas›nda afl›r› gerilme oluflumuna nedenolmamal›d›r. Besleme levhas›n› ortada kalan ana tafl›y›c› elemana birlefltiren köfle kaynak dikiflleri,uygulanan kuvveti iletmeye yeterli olmal›d›r (bkz. fiekil 2.12 – 3 numaral› kaynak dikifli).
2.10. Yapma Elemanlar
2.10.1. Minimum Gerekli KaynakE¤er iki veya daha fazla say›da levha veya s›cak hadde ürünü profil kullan›larak teflkil edilen dolugövdeli yapma elemanlarda, parçalar›n birlikte çal›flmas›n› sa¤lamaya yeterli ve ancak parçalar aras›ndaki gerilmeyi aktarmak için gerekebilecek olandan da daha az olmayan miktarda kaynakyap›lmal›d›r.
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-15
fiekil 2.12. Kal›n besleme levhalar›
Aç›klama : 1, 2 ve 3 numaral› köfle kaynak dikiflleri, etkiyen kuvveti aktarmada yeterli olmal› ve x –x kayma ekseni boyunca besleme levhas›nda gerilme y›¤›lmalar›n›n oluflmas›na neden olmamal›d›r.
Bu kenarlar boyuncaenine köfle kaynakdikiflleri kullan›labilir.
Ek levhas› Ek levhalar›
BeslemeLevhas›
a - a b - ba
a
b
b
2-16 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
KISIM - C
S›cak Hadde Ürünlerinin (Borular Hariç)Kaynakl› Birleflimlerinin Tasar›m› ‹çin Özel Koflullar
(Tekrarl› Yükleme)
2.11. Genel
Bu bölüm sadece boru türü olmayan elemanlar›n, çatlak bafllatmaya ve yorulma oluflturmaya yeterli genlik ve frekansta elastik bölgede tekrarl› yüklere maruz kaynakl› birleflimlerini kapsar.
2.12. S›n›rlamalar
2.12.1. Gerilme Aral›¤› Eflik De¤eriBu de¤er, “sonsuz yorulma ömrü” ne karfl› gelen maksimum gerilme aral›¤›d›r. E¤er hareketli yükgerilme aral›¤› bu eflik de¤erinden küçükse, yorulma kontrolüne gerek yoktur (bkz. Tablo 2.3 (4. kolon)).
2.12.2. Düflük Çevrimli Yorulma
Bu halde gerilme de¤iflimi elastik olmayan bölge içine girdi¤inden, K›s›m-C kapsam›na girmez.
2.12.3. Korozyona Karfl› Koruma
Bu bölümde tan›mlanan yorulma mukavemeti, korozyona karfl› uygun bir seviyede korunan yap›lariçin geçerlidir.
2.13. Gerilmelerin Hesaplanmas›
2.13.1. Elastik Analiz
Gerilme ve karfl› gelen gerilme aral›¤›, elastik analiz yöntemleriyle hesaplanacakt›r. Bu gerilmelerin,yerel geometrik süreksizlikler için gerilme y›¤›lma faktörleri ile çarp›lmas›na gerek yoktur.
2.14. ‹zin Verilen Gerilme ve Gerilme Aral›klar›
2.14.1. ‹zin Verilen Gerilme S›n›rlar›
Kaynaklarda hesaplanan gerilmeler Tablo 2.2 'de verilen s›n›r de¤erleri aflmamal›d›r.
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-17
2-18 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
Tab
lo 2
.3. Y
oru
lma
Ger
ilmes
i Tas
ar›m
Par
amet
rele
ri
Bö
lüm
1-
Her
han
gi b
ir k
ayn
ak d
ikifl
ind
en u
zakt
aki d
üzl
emse
l mal
zem
e
1)b
kz. “
Afe
t B
ölg
eler
ind
e Y
ap›la
cak
Yap
›lar
Hak
k›n
da
Yö
net
mel
ik -
Bö
lüm
8*)
FT
Hd
e¤er
leri
nin
bir
imi M
Pa
ola
rak
veri
lmifl
tir.
Kö
fleli
par
ante
z iç
ind
ekile
r is
e t
/cm
2ci
nsi
nd
en k
arfl›
l›kla
r›d
›r.
1.1
)E
sas
met
al (
tafll
anar
ak ta
mam
en p
ürüz
süz
hal
ege
tirilm
ifl v
eya
daha
düfl
ük p
ürüz
lülü
kte
olan
, anc
akuç
k›s
›mla
r› a
levl
e d
üz k
esile
rek
hadd
elen
mifl
vey
aal
evle
kes
ilmifl
ken
arla
r› v
eya
hadd
elen
mifl
vey
a te
-miz
lenm
ifl y
üzey
e sa
hip,
kap
lanm
am›fl
, suy
ada
yan›
kl› ç
elik
har
iç)
1.2
)Ta
fllan
arak
tam
amen
pür
üzsü
z ve
ya d
aha
düflü
kpü
rüzl
ülük
te o
lan,
anc
ak u
ç k›
s›m
lar›
kes
ilere
k oy
ul-
mam
›fl, h
adde
lenm
ifl v
eya
alev
le k
esilm
ifl k
enar
lar›
veya
had
dele
nmifl
vey
a te
miz
lenm
ifl y
üzey
e sa
hip
kapl
anm
am›fl
suy
a da
yan›
kl› ç
elik
1.3
)E
sas
met
al (
alev
le k
esile
rek
oyul
mufl
uçl
ar›
tafll
anar
ak ta
mam
en p
ürüz
süz
hale
get
irilm
ifl v
eya
daha
az
pürü
zlül
ükte
ola
n, ta
vsiy
e ed
ilen1)
geom
etri
k öz
ellik
lere
sah
ip k
ayna
k ul
aflm
a de
likle
riha
riç
)
1.4
)Ta
vsiy
e ed
ilen1)
geom
etri
k öz
ellik
lere
sah
ip
kayn
ak u
laflm
a de
likle
ri
Tüm
kay
nak
diki
fller
i vey
aya
p›sa
l bir
leflt
irm
eler
den
uzak
ta
Tüm
kay
nak
diki
fller
i vey
aya
p›sa
l bir
leflt
irm
eler
den
uzak
ta
Kes
ilere
k oy
ulm
uflm
amul
uç
birl
eflim
yüze
yler
inde
kidü
zens
izlik
lerd
en(ç
entik
etk
isi)
Kay
nak
ulafl
ma
delik
leri
olufl
turm
ak iç
inke
sile
rek
oyul
mufl
ola
nm
amul
ün u
ç bi
rlefl
imyü
zeyl
erin
deki
düze
nsiz
likle
rden
(çen
tik e
tkis
i)
A B B C
166
[1,6
6]
110
[1,1
0]
110
[1,1
0]
69
[0,6
9]
250 x
10
8
120 x
10
8
120 x
10
8
44 x
10
8
1.1/
1.2
1.3
1.4
Tan
›mla
ma
Ger
ilme
Kat
ego
-ri
si
Sab
itC
f
Po
tan
siye
l Çat
lak
Bafl
lan
gݍ
No
ktas
›fi
emat
ik Ö
rnek
ler
Efli
kG
erilm
esi
FT
H*)
MP
a
(A)
(A)
(A)
(B)
(B)
(B)
(C)
(D)
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-19
Tab
lo 2
.3. (
Dev
am)
Bö
lüm
3-
S›c
ak h
add
elen
mifl
ele
man
lard
an o
luflt
uru
lmu
fl m
amü
lleri
bir
leflt
iren
kay
nak
dik
iflle
ri
Tan
›mla
ma
3.1
)K
arfl›
tara
ftan
oyu
lmufl
ve
kayn
ak y
ap›lm
›fl,
boyl
amas
›na
tam
nüf
uziy
etli
(TB
N)
süre
kli k
üt
kayn
ak v
eya
süre
kli k
öfle
kayn
ak d
ikifl
leri
yle
birl
efltir
ilmifl
, had
de ü
rünü
levh
a ve
ya p
rofi
llerd
enila
ve p
arça
lar
içer
mey
en e
lem
anla
rdak
i ka
ynak
met
ali v
e es
as m
etal
3.2
)K
ökü
oyul
mam
›fl ta
m n
üfuz
iyet
li (T
BN
) bo
ylam
as›n
a sü
rekl
i küt
kay
nak
veya
k›s
mi
nüfu
ziye
tli (
KB
N)
süre
kli k
üt k
ayna
k di
kifll
eriy
lebi
rlefl
tirilm
ifl, h
adde
ürü
nü le
vha
veya
pro
fild
enila
ve p
arça
lar
içer
mey
en e
lem
anla
rdak
i es
as m
etal
ve
kayn
ak m
etal
i.
3.3
)D
olu
gövd
eli y
apm
a el
eman
lard
aki k
ayna
kul
aflm
a de
likle
rind
e, b
oyun
a kö
fle k
ayna
k di
kifll
erin
inbi
timin
de e
sas
met
al v
eya
kayn
ak m
etal
i
3.4
)B
oyun
a sü
reks
iz (
kesi
ntili
) kö
fle k
ayna
kdi
kifll
erin
in (
met
od k
ayna
¤›)
her
biri
nin
uçla
r›nd
aki e
sas
met
al
Kay
nak
diki
fliuc
unda
n uz
akta
,ka
ynak
dik
iflin
deki
içsü
reks
izlik
lerd
en v
eya
yüze
yind
en
Kes
ilere
k oy
ulm
uflm
amul
uç
birl
eflim
yüze
yler
inde
kidü
zens
izlik
lerd
en(ç
entik
etk
isi)
Bir
leflt
irile
n el
eman
lard
aki
herh
angi
bir
kay
nak
diki
fliba
fllan
gݍ
nokt
as›
civa
r›nd
a
B D E
110
[1,1
0]
48
[0,4
8]
31
[0,3
1]
120 x
10
8
Kay
nak
karfl
›lam
a pa
rças
›n›
(altl
›¤›)
bir
leflt
iren
kay
nak
diki
fli d
ahil,
kay
nak
diki
flind
e-ki
iç s
ürek
sizl
ikle
rden
vey
ayü
zeyi
nden
B83
[0,8
3]
61 x
10
8
22 x
10
8
11 x
10
8
Ger
ilme
Kat
ego
-ri
si
Sab
itC
f
Po
tan
siye
l Çat
lak
Bafl
lan
gݍ
No
ktas
›fi
emat
ik Ö
rnek
ler
Efli
kG
erilm
esi
FT
H*)
MP
a
3.1
3.2
3.3
3.4
*)F
TH
de¤
erle
rin
in b
irim
i MP
a o
lara
k ve
rilm
iflti
r. K
öfle
li p
aran
tez
için
dek
iler
ise
t/c
m2
cin
sin
den
kar
fl›l›k
lar›
d›r
.
(A) (A
)
(A)
(A)
(B)
(B)
(B)
(B)
(C)
(C)
2-20 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
Tab
lo 2
.3. (
Dev
am)
Bö
lüm
4-
Bo
yun
a kö
fle k
ayn
ak d
ikifl
leri
ile
bir
leflt
irm
e
Bö
lüm
5-
Ger
ilme
do
¤ru
ltu
sun
a d
ik k
üt
kayn
akl›
bir
lefli
mle
r
Tan
›mla
ma
3.5
)K
irifl
uzu
nlu¤
unda
n k›
sa, p
rofi
l bafl
l›¤›n
dan
dar,
uçla
r› p
ahl›
veya
pah
s›z
kayn
akl›
bafll
›k ta
kviy
e le
vhal
ar›.
Bun
lar›
n bi
tim n
okta
lar›
nda
enin
e (a
l›n)
kayn
ak d
ikifl
leri
var
vey
a yo
k;ve
ya ta
kviy
e le
vhas
› bafl
l›k le
vhas
›nda
n ge
nifl
vebi
tim n
okta
lar›
nda
enin
e ka
ynak
dik
ifli v
ar.
bafll
›k e
t kal
›nl›¤
› ≤
20
mm
bafll
›k e
t kal
›nl›¤
› >
20
mm
3.6
) Pr
ofil
bafll
›k le
vhas
›nda
n da
ha g
enifl
ve
bitim
nok
tala
r›nd
a en
ine
(al›n
) ka
ynak
dik
ifli
olm
ayan
, ki
rifl
uzun
lu¤u
ndan
dah
a k›
saba
fll›k
takv
iye
levh
alar
›
4.1
)B
oyun
a k
ayna
k di
kifll
erin
in k
ulla
n›ld
›¤›
uç b
irle
flim
leri
ne s
ahip
, eks
enel
yük
lere
mar
uz
elem
anla
r›n
birl
efltir
ilmes
inde
ki e
sas
met
al.
Dik
ifl u
zunl
ukla
r›, k
ayna
k ge
rilm
eler
ini d
enge
lem
eküz
ere,
çub
uk a
¤›rl
›k e
ksen
in h
er ik
i tar
af›n
da o
rant
›l›ol
mal
›d›r.
t ≤
12 m
mt
> 12
mm
5.1
)E
sas
olar
ak g
erilm
e do
¤rul
tusu
na p
aral
elta
fllan
m›fl
ola
n ka
ynak
dik
iflle
rine
sah
ip,
s›ca
k ha
dde
veya
kay
nakl
› yap
ma
prof
iller
deki
tam
nüfu
ziye
tli (
TB
N)
küt k
ayna
kl› b
irle
flim
lerd
e ve
yabu
nlar
a bi
tiflik
esa
s m
etal
vey
a ka
ynak
met
ali
Uç
enin
e (a
l›n)
kayn
akdi
kifli
nin
kena
r›nd
a ba
fll›k
le
vhas
›nda
; vey
a bo
yuna
ka
ynak
dik
iflin
in b
itim
inde
kiba
fll›k
levh
as›n
da ;v
eya
geni
flta
kviy
e le
vhas
›na
sahi
p ba
fll›k
levh
as› k
enar
›nda
Esa
s m
etal
e ka
dar
uzan
an
herh
angi
bir
kay
nak
diki
flibi
timin
in u
cund
a
Kay
nak
met
alin
deki
(d
ikifl
inde
ki)
veya
eri
me
s›n›
r›bo
yunc
a ye
r al
an iç
sür
eksi
z-lik
lerd
en
E E’ E E’
B
31 [
0,3
1]
18 [
0,1
8]
31 [
0,3
1]
18 [
0,1
8]
110
[1,1
0]
11 x
10
8
3.9
x 1
08
Bafl
l›k ta
kviy
e le
vhas
›n›
birl
efltir
en k
ayna
k d
ikifl
inin
ucun
daki
pro
fil
bafll
›¤›n
›nke
nar›
nda
E’
18
[0,1
8]
3.9
x 1
08
11 x
10
8
3.9
x 1
08
120 x
10
8
Ger
ilme
Kat
ego
-ri
si
Sab
itC
f
Po
tan
siye
l Çat
lak
Bafl
lan
gݍ
No
ktas
›fi
emat
ik Ö
rnek
ler
Efli
kG
erilm
esi
FT
H*)
MP
a
3.5
3.6
4.1
5.1
*)F
TH
de¤
erle
rin
in b
irim
i MP
a o
lara
k ve
rilm
iflti
r. K
öfle
li p
aran
tez
için
dek
iler
ise
t/c
m2
cin
sin
den
kar
fl›l›k
lar›
d›r
.
(A)
(A)
(A)
(A)
(B)
(B)
(B) (B
)
(C)
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-21
Tab
lo 2
.3. (
Dev
am)
Tan
›mla
ma
5.2
)1/
2,5'
dan
dah
a kü
çük
e¤im
ver
ilere
k ya
p›lm
›flka
l›nl›k
vey
a ge
nifll
ik g
eçifl
lerd
eki g
erilm
e do
¤rul
-tu
suna
par
alel
tafll
anm
›fl k
üt k
ayna
k di
kifll
ere
sahi
p,ta
m n
üfuz
iyet
li (T
BN
) kü
t kay
nakl
› bir
lefli
mle
rde
veya
bun
lara
biti
flik
esas
met
al v
eya
ilave
met
al(s
ürek
li)
σy
1)<
620
MPa
= 0
,62
t/cm
2
σy
1)≥
620
MPa
= 0
,62
t/cm
2
5.3
)G
y 1)
de¤
eri 6
20 M
Pa (
=0.6
2 t/c
m2 )’
ya e
flit
veya
dah
a bü
yük,
çek
mey
e ça
l›flan
levh
a ve
küt
kayn
ak d
ikifl
inin
biti
min
de te
¤et n
okta
s›yl
a 60
0 m
m’d
en d
aha
küçü
k ol
may
an r
adyü
se (
e¤ri
likya
rݍa
p›)
sahi
p ge
nifll
ikte
ki g
eçifl
lerd
e, e
sas
olar
akge
rilm
e d
o¤ru
ltusu
na p
aral
el ta
fllan
m›fl
tam
nüf
uziy
etli
(TB
N)
küt
kay
nakl
› bir
lefli
mle
rde
veya
bun
lara
biti
flik
ilave
met
al
5.4
)E
sas
met
al v
e sö
külm
üfl a
ltl›k
l› (k
arfl›
lam
apa
rçal
›) v
eya
kayn
ak ta
flk›n
l›¤› u
zakl
aflt›r
›lmad
›¤›
zam
an (
1 : 2
,5)
dan
daha
küç
ük e
¤im
ver
ilere
kol
ufltu
rula
n ka
l›nl›k
geç
iflle
rine
sah
ip o
lan
veya
olm
ayan
, tam
nüf
uziy
etli
T-
birl
eflim
ler
veya
köfle
bir
leflt
irm
eler
deki
vey
a bu
nlar
a bi
tiflik
ilave
met
al
Kay
nak
met
alin
deki
vey
aer
ime
s›n›
r›nd
aki v
eya
σy
1)≥
620
MPa
(t/m
m2 )
oldu
¤u z
aman
, geç
ifl b
öl-
gesi
nin
bafll
ang›
c›nd
aki i
çsü
reks
izlik
lerd
en
Esa
s m
etal
e do
¤ru
kayn
akdi
kifli
nin
kena
r›nd
aki v
eya
erim
e s›
n›r›
boy
unca
uza
nan
yüze
y sü
reks
izli¤
inde
n
B B’ C
110
[1,1
0]
83
[0.8
3]
69
[0,6
9]
120 x
10
8
61 x
10
8
Kay
nak
met
alin
deki
içsü
reks
izlik
lerd
en v
eya
erim
e s›
n›r›
ndak
isü
reks
izlik
lerd
en
B11
0
[1,1
0]
120 x
10
8
44 x
10
8
Ger
ilme
Kat
ego
-ri
si
Sab
itC
f
Po
tan
siye
l Çat
lak
Bafl
lan
gݍ
No
ktas
›fi
emat
ik Ö
rnek
ler
Efli
kG
erilm
esi
FT
H*)
MP
a
5.2
5.3
5.4
1)σ
yak
ma
s›n
›r g
erilm
esid
ir.
*)F
TH
de¤
erle
rin
in b
irim
i MP
a o
lara
k ve
rilm
iflti
r. K
öfle
li p
aran
tez
için
dek
iler
ise
t/c
m2
cin
sin
den
kar
fl›l›k
lar›
d›r
.
(A)
(B)
(A)
(B)
(C)
(A)
(B)
(C)
(D)
(C)
(D)
σy
≥ 62
0 M
Pa
σy
≥ 62
0 M
Pa
R ≥
600
mm
2-22 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
Tab
lo 2
.3. (
Dev
am)
Tan
›mla
ma
5.6
)Ç
ekm
eye
çal›fl
an le
vhal
ar›n
, lev
han›
n he
r ik
iya
n›na
uyg
ulan
an b
ir ç
ift k
öfle
kayn
akla
yap
›lan
uçbi
rlefl
imle
rind
e ye
r al
an, e
sas
met
al v
e ka
ynak
mal
zem
esin
de F
SR, k
ayna
¤a k
omflu
esa
s m
etal
de y
eral
an ç
atla
k ve
ya k
ayna
¤›n
kök
çatla
¤› iç
in s
öz k
onus
uol
an g
erilm
e ar
al›k
lar›
n›n
en k
üçü¤
ü ol
acak
t›r:
Çat
lak
kayn
a¤a
kom
flu n
okta
da b
afll›y
or.
Çat
lak
kayn
ak k
ökün
den
bafll
›yor
.
Kay
na¤a
kom
flu b
ölge
den
bafll
ay›p
, esa
s m
etal
için
dede
vam
ede
n ve
ya ç
ekm
eet
kisi
yle
kayn
ak k
ökün
den
bafll
ay›p
, yuk
ar› d
o¤ru
yay
›lan
C C’
69
[0,6
9]
Bir
de¤
er
ver
ilm
emifl
tir.
44 x
10
8
(2.7
)
Form
ülü
Ger
ilme
Kat
ego
-ri
si
Sab
itC
f
Po
tan
siye
l Çat
lak
Bafl
lan
gݍ
No
ktas
›fi
emat
ik Ö
rnek
ler
Efli
kG
erilm
esi
FT
H*)
MP
a
5.6
5.5
)Ç
ekm
eye
çal›fl
an le
vhal
ar›n
k›s
mi n
üfuz
iyet
likü
t kay
nak
kulla
n›la
rak
yap›
lan
enin
e uç
bir
lefli
mle
-ri
nde,
köfl
e ka
ynak
kul
lan›
lara
k ya
p›la
n T
veya
Lbi
rlefl
imle
rind
eki e
sas
met
al v
e ka
ynak
mal
zem
esin
-de
FSR
, kay
na¤a
kom
flu ç
atla
k ve
ya k
ök ç
atla
¤›na
karfl
› gel
en g
erilm
e ar
al›¤
› de¤
erle
rini
n en
küç
ü¤ü
olac
akt›r
:
Çat
lak
kayn
a¤a
kom
flu n
okta
da b
afll›y
or.
Çat
lak
kayn
ak k
ökün
den
bafll
›yor
.
Kay
na¤a
kom
flu b
ölge
den
bafll
ay›p
, esa
s m
etal
için
dede
vam
ede
n ve
ya ç
ekm
e et
kisi
yle
kayn
ak k
ökün
den
bafll
ay›p
, yuk
ar› d
o¤ru
yay
›lan
C C’
69
[0,6
9]
Bir
de¤
er
ver
ilm
emei
fltir
44 x
10
8
(2.5
)
Form
ülü
5.5
*)F
TH
de¤
erle
rin
in b
irim
i MP
a o
lara
k ve
rilm
iflti
r. K
öfle
li p
aran
tez
için
dek
iler
ise
t/c
m2
cin
sin
den
kar
fl›l›k
lar›
d›r
.
(A)
(B)
(A)
(B)
(C)
(D)
(C)(E
)
e¤ilm
e çe
kme
geri
lmes
i ned
eniy
le p
otan
siye
lça
tlak
bafll
ama
bölg
esi
e¤ilm
e çe
kme
geri
lmes
i ned
eniy
lepo
tans
iyel
çat
lak
bafll
ama
bölg
esi
t
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-23
Tab
lo 2
.3. (
Dev
am)
Tan
›mla
ma
5.7
)Ç
ekm
eye
çal›fl
an le
vhal
ar›n
eni
ne k
öfle
kayn
akdi
kifli
ne k
omflu
nok
tala
r›nd
a ve
kir
iflle
r üz
erin
deki
kayn
ak d
ikifl
leri
ne k
omflu
nok
tala
rda
ve h
adde
pro
-fi
li gö
vdel
erin
de v
eya
bafll
›k le
vhal
ar›n
da k
ayna
kl›
enin
e ta
kviy
eler
e ko
mflu
nok
tala
rda
Ger
ilme
Kat
ego
-ri
si
Sab
itC
f
Po
tan
siye
l Çat
lak
Bafl
lan
gݍ
No
ktas
›fi
emat
ik Ö
rnek
ler
Efli
kG
erilm
esi
FT
H*)
MP
a
5.7
6.1
Esa
s m
etal
e do
¤ru
köfle
kay
nak
diki
flini
n ke
nar›
ndak
i geo
met
rik
süre
ksiz
likte
nC
69
[0,6
9]
44 x
10
8
6.1
)D
etay
da ta
fllan
arak
pür
üzsü
z ha
le g
etir
ilmifl
kayn
ak b
itim
nok
tas›
na R
yar
ݍap
›yla
(ra
dyüs
)ge
çifl
sa¤l
ayan
, boy
una
yükl
ere
mar
uz, t
am b
irle
flim
nüfu
ziye
tli k
üt k
ayna
k di
kifli
yle
birl
efltir
ilmifl
deta
y›n
ana
met
elin
de
R ≥
600
mm
600
mm
> R
≥ 1
50 m
m15
0 m
m>
R ≥
50
mm
50m
m>
R
Ele
man
›n k
enar
›nda
ki g
eçifl
lerd
e-ki
rad
yüsü
n (e
¤rili
k ya
rݍa
p›n›
n)te
¤etin
in y
ak›n
nok
tas›
B C D E
110 [
1,1
0]
69 [
0,6
9]
48 [
0,4
8]
31 [
0,3
1]
120 X
10
8
44 X
10
8
22 X
10
8
11 X
10
8
Bö
lüm
6-
Kay
nak
l› en
ine
elem
an b
irle
fltir
mel
erir
ind
e es
as m
etal
*)F
TH
de¤
erle
rin
in b
irim
i MP
a o
lara
k ve
rilm
iflti
r. K
öfle
li p
aran
tez
için
dek
iler
ise
t/c
m2
cin
sin
den
kar
fl›l›k
lar›
d›r
.
t
(A)
(B)
(C)
(A)
(B)
(C)
2-24 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
Tab
lo 2
.3. (
Dev
am)
Tan
›mla
ma
6.3
)D
etay
tafll
anar
ak p
ürüz
süz
hale
get
irilm
ifl
kayn
ak b
itifl
nokt
as›n
a R
rad
yüsü
nde
(e¤r
ilik
yar›
çap›
nda)
bir
geç
ifl s
a¤l›y
orsa
, boy
lam
as›n
a yü
kle-
mey
e m
aruz
ola
n ve
ya o
lmay
an, e
nine
yük
lem
eye
mar
uz, t
am n
üfuz
iyet
li kü
t kay
nak
dikfl
leri
yle
birl
efltir
ilmifl
, efli
t olm
ayan
kal
›nl›k
taki
det
ayla
rdak
ies
as m
etal
Kay
nak
taflk
›nl›¤
› uza
klafl
t›r›ld
›¤›n
da :
R >
50
mm
R ≤
50
mm
Kay
nak
taflk
›nl›¤
› uza
klafl
t›r›lm
ad›¤
›nda
:H
erha
ngi b
ir R
e¤r
ilik
yar›
çap›
Dah
a in
ce m
alze
men
in k
enar
›bo
yunc
a uz
anan
kay
nak
diki
flini
n ke
nar›
nda
D E E
48 [
0,4
8]
31 [
0,3
1]
31 [
0,3
1]
22 x
10
8
11 x
10
8
11 x
10
8
Ger
ilme
Kat
ego
-ri
si
Sab
itC
f
Po
tan
siye
l Çat
lak
Bafl
lan
gݍ
No
ktas
›fi
emat
ik Ö
rnek
ler
Efli
kG
erilm
esi
FT
H*)
MP
a
6.3
6.2
6.2
)D
etay
tafll
anar
ak p
ürüz
süz
hale
get
irilm
ifl
kayn
ak b
itifl
nokt
as›n
a R
e¤r
ilik
yar›
çap›
nda
(rad
yüs)
bir
geç
ifl s
a¤l›y
orsa
, boy
lam
as›n
a yü
kle-
mey
e m
aruz
ola
n ve
ya o
lmay
an, e
nine
yük
lem
eye
mar
uz ta
m n
üfuz
iyet
li kü
t kay
nak
diki
fller
iyle
birl
efltir
ilmifl
efli
t kal
›nl›k
taki
det
ayla
rda
esas
met
al
Kay
nak
taflk
›nl›¤
› uza
klafl
t›r›ld
›¤›n
da :
R ≥
600
mm
600
mm
>R
≥ 1
50 m
m15
0 m
m >
R >
50
mm
50 m
m
>R
Kay
nak
taflk
›nl›¤
› uza
klafl
t›r›lm
ad›¤
›nda
:R
≥ 6
00 m
m60
0 m
m >
R ≥
150
mm
150
mm
>R
> 5
0 m
m50
mm
>R
Kay
nak
diki
flind
eki v
eya
erim
es›
n›r›
ndak
i vey
a bi
rlefl
im e
le-
man
›nda
rad
yüs
(e¤r
ilik
yar›
çap›
)te
¤etin
in y
ak›n
nok
tala
r›
Ya
elem
an›n
ken
ar› b
oyun
ca,
ya d
a bi
rlefl
ti¤i y
erde
ki k
ayna
kdi
kifli
nin
kena
r›nd
a
B C D E C C D E
110 [
1,1
0]
69 [
0,6
9]
48 [
0,4
8]
31 [
0,3
1]
69 [
0,6
9]
69 [
0,6
9]
48 [
0,4
8]
31 [
0,3
1]
120 x
10
8
44 x
10
8
22 x
10
8
11 x
10
8
44 x
10
8
44 x
10
8
22 x
10
8
11 x
10
8
*)F
TH
de¤
erle
rin
in b
irim
i MP
a o
lara
k ve
rilm
iflti
r. K
öfle
li p
aran
tez
için
dek
iler
ise
t/c
m2
cin
sin
den
kar
fl›l›k
lar›
d›r
.
(A)
(A)
(B)
(B)
(C)
(C)
(D)
(D)
(E)
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-25
1)B
ura
da
tutt
urm
a p
arça
s› d
eyim
i, b
ir ç
elik
ele
man
a ka
ynak
lan
m›fl
ve
yük
tafl›
ma
fo
nks
iyo
nu
nd
an b
a¤›m
s›z
ola
rak
ger
ilme
ak›fl
›nd
a sü
reks
izlik
yar
atan
ve
bö
ylec
e yo
rulm
a d
ayan
›m›n
›aza
ltan
bir
çel
ik p
arça
için
ku
llan
›lm›fl
t›r.
*)F
TH
de¤
erle
rin
in b
irim
i MP
a o
lara
k ve
rilm
iflti
r. K
öfle
li p
aran
tez
için
dek
iler
ise
t/c
m2
cin
sin
den
kar
fl›l›k
lar›
d›r
.
Tab
lo 2
.3. (
Dev
am)
Tan
›mla
ma
Ger
ilme
Kat
ego
-ri
si
Sab
itC
f
Po
tan
siye
l Çat
lak
Bafl
lan
gݍ
No
ktas
›fi
emat
ik Ö
rnek
ler
Efli
kG
erilm
esi
FT
H*)
MP
a
7.1
) D
etay
›n, e
sas
olar
ak 5
0 m
m’d
en d
aha
küçü
k bi
r“R
” ge
çifl
rady
üsün
ü (e
¤rili
k ya
rݍa
p›n›
) sa
¤lam
as›
halin
de, g
erilm
e yö
nünd
eki “
a” d
etay
uzu
nlu¤
unu
veel
eman
›n y
üzey
ine
dik
“b”
tuttu
rma
parç
as›1)
yüks
ek-
li¤in
i ger
ektir
di¤i
, ger
ilme
yönü
ne p
aral
el ta
mnü
fuzi
yetli
küt
kay
nak
diki
fller
iyle
bir
leflt
irile
n de
tay-
lard
a, b
oyla
mas
›na
yükl
emey
e m
aruz
esa
s m
etal
a <
50 m
m50
mm
≤a
< 1
2 b
vey
a 1
00m
m
a >
12 b
vey
a 1
00 m
m
(b
≤ 25
mm
ise)
a >
12 b
vey
a 10
0 m
m
(b
> 25
mm
ise)
Kay
nak
diki
flini
n so
nund
aki
elem
anda
C D E E’
69 [
0,6
9]
48 [
0,4
8]
31 [
0,3
1]
18 [
0,1
8]
44 x
10
8
22 x
10
8
11 x
10
8
11 x
10
8
7.1
6.4
) D
etay
tafll
anar
ak p
ürüz
süz
hale
get
irilm
ifl,
kayn
ak b
itifl
nokt
as›n
a R
rad
yüsü
nde
(e¤r
ilik
yar›
çap›
nda)
bir
geç
ifl s
a¤l›y
orsa
, ge
rilm
e yö
nüne
para
lel k
öfle
veya
k›s
mi n
üfuz
iyet
li kü
t kay
nak
diki
fller
iyle
bir
leflt
irile
n en
ine
elem
anla
rda
enin
e ge
rilm
e m
evcu
t olm
as› v
eya
olm
amas
› dur
umun
da,
boyl
amas
›na
geri
lmey
e m
aruz
esa
s m
etal
R >
50
mm
R ≤
50
mm
Kay
nak
diki
fli b
itim
inde
vey
ael
eman
a do
¤ru
kayn
akdi
kifli
nin
kena
r›nd
an
D E
48 [
0,4
8]
31 [
0,3
1]
22 x
10
8
11 x
10
8
6.4
Bö
lüm
7-
K›s
a b
irle
flim
lerd
e es
as m
etal
2
(A) (A
)
(C)
(C)
(D)
(B)
(B)
2-26 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
Tab
lo 2
.3. (
Dev
am)
Tan
›mla
ma
Ger
ilme
Kat
ego
-ri
si
Sab
itC
f
Po
tan
siye
l Çat
lak
Bafl
lan
gݍ
No
ktas
›fi
emat
ik Ö
rnek
ler
Efli
kG
erilm
esi
FT
H*)
MP
a
7.2
) D
etay
, kay
nak
diki
fli s
onun
un p
ürüz
süz
oldu
¤ubi
r R
geç
ifl r
adyü
sünü
(e¤
rilik
yar
ݍap
›)ge
rekt
irdi
¤ind
e, d
etay
lard
a en
ine
yükl
ü ve
ya y
üksü
zkö
fle v
eya
k›sm
i nüf
uziy
etli
küt k
ayna
k di
kifll
eriy
letu
tturu
lan
deta
ylar
da, b
oyla
mas
›na
geri
lmey
e m
aruz
esas
met
al.
R >
50
mm
R ≤
50
mm
Ana
ele
man
a do
¤ru,
kay
nak
diki
fli s
onun
da
D E
48 [
0,4
8]
31 [
0,3
1]
22 x
10
8
11 x
10
8
7.2
Bö
lüm
8-
Çefl
itli
Hal
ler
8.1
. Y
ükse
k ge
rilim
kul
lana
rak
veya
köfl
e ka
ynak
diki
fli il
e bi
rlefl
tirile
n bu
lon
tipi k
aym
a el
eman
›n›n
birl
efltir
ildi¤
i esa
s m
etal
Kay
nak
önün
de e
sas
met
alde
C69
[0,6
9]
44 x
10
8
8.1
8.2
)K
aym
aya
çal›fl
an s
ürek
li ve
ya s
ürek
siz
(kes
intil
i)bo
yuna
vey
a en
ine
köfle
kay
nak
diki
fller
iK
ayna
k di
kifli
için
deF
55 [
0,5
5]
150 x
10
10
(2.3
)
form
ülü
8.2
*)F
TH
de¤
erle
rin
in b
irim
i MP
a o
lara
k ve
rilm
iflti
r. K
öfle
li p
aran
tez
için
dek
iler
ise
t/c
m2
cin
sin
den
kar
fl›l›k
lar›
d›r
.
(A)
(C)
(B)
(A)
(B)
(A)
(B)
2.14.2. ‹zin Verilen Gerilme Aral›¤› S›n›rlar›
Gerilme aral›¤›, gerilmenin hareketli yükün etkisiyle yapm›fl oldu¤u dalgalanman›n maksimum veminimum de¤erleri aras›ndaki farkt›r. Hesaplanan gerilme aral›¤› (2.2)'den (2.5)'e kadar verilen formüllerle hesaplanan izin verilen gerilme aral›¤› s›n›r de¤erlerini aflmayacakt›r. (2.2)'den (2.5)'ekadar verilen formüllerin; A, B, B', C, D, E, E' ve F gerilme kategorilerine ait grafikler için fiekil 2.13'e bak›n›z.
A, B, B', C, D, E ve E' Kategorileri ‹çin
Hesaplanan gerilme aral›¤› (2.2) formülü ile hesaplanan FSR izin verilen gerilme aral›¤› de¤erini aflmayacakt›r.
Bu ifadede,
FSR = izin verilen gerilme aral›¤› [MPa veya (t/mm2)]Cf = Tablo 2.3' den al›nacak olan, kategori F d›fl›nda kalan kategorilere ait sabit de¤erler.N = hedeflenmifl olan yap› ömrü süresince toplam gerilme tekrar say›s›.
= ( günlük gerilme tekrar say›s› x 365 x sene ) olarak yap› ömrüFTH = sonsuz yorulma ömrüne karfl› gelen maksimum gerilme aral›¤› (eflik gerilmesi
(bkz. Tablo: 2.3-4. kolon)) [ MPa veya (t/mm2)]
olarak tan›mlanmaktad›r.
F Kategorisi ‹çin :
Hesaplanan gerilme aral›¤› (2.3) formülü ile hesaplanan FSR izin verilen gerilme aral›¤› de¤erini
aflmayacakt›r.Bu ifadede; Cf = Tablo 2.3' den F - kategorisi için al›nacak sabit bir de¤erdir.
Gerilme do¤rultusuna dik tam nüfuziyetli, k›smi nüfuziyetli küt kaynaklar, köfle kaynaklar› veyabunlar›n birlikte oluflturduklar› haçvari (çift T) ve T formunda birlefltirilmifl (bkz. fiekil 1.1d,e) çekmeye zorlanan ve köfle birleflim detaylar›ndaki çekmeye zorlanan levhalar›n veya s›cak haddeürünlerinin enkesitinde izin verilen maksimum gerilme aral›¤› (a), (b) veya (c) maddelerinde belirtildi¤i gibi hesaplanacakt›r:
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-27
(2.2)
(2.3)
(a) Çekmeye çal›flan levhan›n veya s›cak hadde ürününün enkesiti için, kaynakla birlefltirilençelik levhalar›n veya s›cak hadde ürünlerinin kayna¤a komflu kenar›ndaki çelik enkesitinde, bu kesitte bir çatlak bafllang›c› oluflumu da göz önünde tutularak (2.2) formülü ile hesaplanan FSR izin verilen gerilme aral›¤›, bu kesitte oluflabilecek maksimum gerilme aral›¤› de¤erlerince afl›lamaz.
Tablo 2.3'ten Kategori C için Cf = 44x108 al›narak gözönünde tutuldu¤unda, (2.2) formülünden FSR için afla¤›daki ifade elde edilir :
(b) Çekmeye çal›flan levhan›n veya s›cak hadde ürününün k›smi nüfuziyetli (KBN) köfle kaynak ile yap›lan uç birlefliminde kayna¤a komflu çelik malzemede oluflabilecek maksimum gerilme aral›¤›, kaynak kökünden bafllayan bir çatlak oluflumu da göz önünde bulundurularak, (2.5) formülü ile hesaplanarak FSR izin verilen gerilme de¤erini aflmayacakt›r.
Bu ifadede kullan›lan ifadeler afla¤›da aç›klanmaktad›r :
RKBN = k›smi nüfuziyetli (KBN) kaynakla yap›lm›fl birleflimler için azaltma faktörü olup, (2.6) formülü ile hesaplan›r:
2a = çekmeye çal›flan levhan›n kal›nl›¤› veya s›cak hadde ürününün et kal›nl›¤› do¤rul-tusunda kaynaklanmam›fl kök yüzey uzunlu¤udur (mm) (bkz. Tablo 2.3 -(Detay 5.5))
tp = çekmeye çal›flan levhan›n kal›nl›¤› veya s›cak hadde ürününün et kal›nl›¤› (mm)w = çekmeye çal›flan levhan›n kal›nl›¤› do¤rultusunda köfle kaynak dikifli enkesiti içine
çizilebilen üçgenin kenar uzunlu¤udur (mm).
(c) Bir çift köfle kaynak dikifliyle gerçeklefltirilmifl çekmeye çal›flan levha veya s›cak haddemamulü uç birleflimi için, kaynak dikifline komflu çelik kesitinde oluflabilecek maksimum gerilme aral›¤›, kaynak kökünden bafllayan bir çatlak oluflumu gözönünde bulundurularak(2.7) formülü ile hesaplanan FSR izin verilen gerilme aral›¤›n› aflmayacakt›r. Ayr›ca kaynaktahesaplanan kayma gerilmesi aral›¤› , (2.3) formülü ile F kategorisi için hesaplanan
2-28 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
(2.6)
(2.4)
(2.5)
İMO - 01 / 2005 BÖLÜM 2 2-29
FSR izin verilen gerilme aral›¤›n› aflmayacakt›r.
Burada;
RKöfle = Bir çift enine (transvers) köfle kayna¤› ile gerçeklefltirilen birleflimler için,azaltma faktörü olur. Bu ifadede w ve tp‘ in boyutlar› [mm] cinsinden yerine konacakt›r.
Gerilme aral›¤› de¤eri esas metalin akma s›n›r de¤erlerine ve gerilmearal›¤›n›n çekmeden çekmeye veya bas›nçtan çekmeye olmas›na görekesilebilir. (Maksimum çekme gerilmesi, Tablo 2.2’te verildi¤i üzere, izin verilen gerilmeden (emniyet gerilmesinden) büyük olamaz)
‹zin verilen gerilme aral›¤› FSR (MPa) (t / mm2)
N ( yük tekrar say›s› )
1000
100
1010.000 100.000 1.000.000
Kategori C Kategori A
Kategori B
Kategori D
Kategori E
Kategori F
Kategori E’
Kategori B’
10.000.000 100.000.000
fiekil 2.13. S›cak hadde ürünleriyle teflkil edilen birleflimlerde tekrarl› uygulanan yük (yorulma) için izin verilen gerilme bölgeleri
(2.7)
(2.8)Köfle
Köfle
2-30 BÖLÜM 2 İMO - 01 / 2005
Genel Not: En az 620 MPa’l›k akma mukavemetine sahip çelikleriçin zorunlu, di¤er çelikleriçin ise seçime ba¤l›d›r.
Daha dar levhan›ngeniflli¤i
Daha dar levhan›ngeniflli¤i
Daha genifl levhan›ngeniflli¤i
Daha genifl levhan›ngeniflli¤i
a
a
a
Küt birleflim
KES‹M AYRINTISI
YAN GÖRÜNÜfi
fiekil 2.14. Genifllik geçiflleri (tekrarl› yüklenen s›cak hadde ürünlerinin birleflimleri için)
2.15. Detay Oluflturma, Üretim ve Montaj
2.15.1. Farkl› Kal›nl›kta ve Genifllikte Geçifl Geometrisi
2.15.1.1. Küt Kaynak Kal›nl›k Geçifli
Tekrarl› çekme gerilmesi etkisindeki farkl› kal›nl›kl› levhalar veya s›cak hadde ürünleri aras›ndakiküt kaynakl› birleflimlerde, levha yüzeyleri aras›nda düzgün bir geçifl sa¤lanmal›d›r. Bu geçiflle ilgili olarak uyulmas› gereken geometri fiekil 2.14' te verilmektedir.
2.15.1.2. Çekme Etkisindeki Farkl› Genifllikli Levhalar›n Küt Kaynakl› Birlefliminde
Genifllik Geçifl Bölgesi
Tekrarl› çekme gerilmesi etkisindeki farkl› genifllikli levhalar›n veya s›cak hadde mamüllerinin kütkaynakl› birlefliminde, farkl› levha veya s›cak hadde mamülü genifllikleri aras›nda düzgün bir geçiflsa¤lanmal›d›r. Bu genifllik geçifline ait geometri fiekil 2.14'de görülebilir.
2.16. Uygulanmas›na ‹zin Verilmeyen Kaynakl› Birleflimler
Kaynak dikifli hesap kal›nl›¤› 5 mm' den daha az olan köfle kaynaklar› kullan›larak yap›lan birleflimlere izin verilmez.
2.17. Muayene
Tablo 2.3’deki B ve C yorulma kategorileri Mühendis’in çekme bölgesinde tekrarl› enine gerilmeyemaruz tam nüfuziyetli küt kaynak (TBN) dikifllerinin, bu kategorilere karfl› gelen gerilme aral›¤› için-de kald›¤›n›, radyografik veya ultrasonik muayene yöntemleri kullanarak temin etmesini gerektirir.
