2004-07-20, Strategy for FYR Macedonia- Macedonian Web

7/21/2019 2004-07-20, Strategy for FYR Macedonia- Macedonian Web

1/71

DOKUMENT NA EVROPSKATA BANKA ZAOBNOVA I RAZVOJ

STRATEGIJAZA PORANE[NA JUGOSLOVENSKA

REPUBLIKA MAKEDONIJA

Odobrena od Bordot na direktori na 20 j!i 200"

EBOR go preveduva originalniot tekst na dokumentot isklu~ivo zaradi polesnosledewe od strana na ~itatelot. I pokraj faktot {to EBOR se potrudi da obezbediavtenti~nost na prevodot, ne ja garantira ili ne stoi zad to~nosta na istiot.itatelot se potpira na verodostojnosta na prevodot na sopstven rizik. !o nikakviokolnosti EBOR ili nejzinite vraboteni ili agenti nema da bidat odgovorni poradieventualna neto~nost, gre{ka, propust, bri{ewe, nedostatok i"ili kakvi i da seizmeni na sodr#inata na prevodot, bez ogled na pri~inata i eventualnata {tetakoja proizleguva od toa. $okolku postoi razliki ili kontradiktornost pome%uangliskata i prevedenata verzija, za va#e~ka se smeta angliskata.

1


2/71

Sodr`ina

I# KRATKA SODR$INA............................................................................................1

II# STRATEGIJA ZAZEMJATA..............................................................7

%# PORT&O'IONABANKATA #################################################################(

%#%# Pre)!ed na do*e)a+niteakti,no*ti#################################(

%#2# S-ro,ed,a.e na do*e)a+nata*trate)ija###################%0

%#/# V!ijanie na trani1ijata i i,!eeni -oki #########%/

&.'.&.!lijanieto na tranzi(ijata &'

&.'. ).Izvle~eni pouki &*

&.+. K,a!itet i *trktra na -ort3o!ioto##########################%4

2# US'OVIZARABOTA#########################################################################202#%# O-+ta re3or5*ka k!i5a############################################################20

).&.&.oliti~ki nastani

)-

).&.).Regionalna integra(ija

)&

).&.'.ra{awa na integritetot

)&

).&.+.Op{testveni uslovi

))

).&.. Rabotnasila...................................................................... )+

).&./. 0akonska

reforma............................................................ )

2


3/71

).&.1. Ekolo{kipra{awa............................................................ )/

2#2# Ekono5*ko o-kr6,a.e############################################################27

).).&. 2akro3ekonomski uslovi za rabotewe na Bankata )1

).).).ristap do kapital )4

/# PRO8RESNATRANZI9IJATAIPREDIZVI9I##########################/0

/#%# Ra,oj na -ri,atniot *ektor#############################################/2

/#2# &inan*i*ki *ektor#####################################################################/2

/#/# Sektorotin3ra*trktra#######################################################//

"# STRATE:KIORIENTA9II###############################################################/;

"#%# Ra,oj na -ri,atniot *ektor#############################################/7

"#2# &inan*i*ki *ektor

#####################################################################/7 "#/#

In3ra*trktra#####################################################################

########/(

TRANZI9IJA VODE'OTNAZAKONODAVSTVOTO ##################";

ANEKS />IZBRANIEKONOMSKIPOKAZATE'I

#########################################


4/71

ANEKS MU'TI'ATERA'NA I BI'ATERA'NA POMO:#############################


5/71

I.KRATKASODR"INA

Porane+nata j)o*!o,en*ka re-b!ika PJR Makedonija -rodo!6,ada )i i*-o!n,a *!o,ite na,edeni ,o ?!enot % od Do)o,orot ao*no,a.e na Bankata# No,ata V!adaC ibrana ,o *e-te5,ri 2002)odinaC -rodo!6i *o *-ro,ed,a.eto na orid*kiot Ra5ko,endo)o,or# Po bebedno*nata kria ,o 200% )odinaC -o,torno *e,o*-o*ta,eni -o!itikata *tabi!no*t i bebedno*ta# Po *5rtta na-ret*edate!ot Trajko,*ki ,o 3e,rari 200"C Branko 9r,enko,*kiC-re5ierot od iborite ,o 2002 )odina be+e ina)riran a-ret*edate! ,o 5aj 200" )odina# Na 2 jni 200" )odina be-o)o!e5i i5eni na 5ini*trite be+e i5en,ana no,a ,!ada *o @ari

Ko*to, a Pre5ier# PJR Makedonija -rodo!6i da ja -ro5o,irare)iona!nata *orabotka ,o j)oi*tona E,ro-a na -o,eFe naini -o!itiki dija!o)C tr)o,*ki do)o,ori i re)iona!ni in3ra*trktrni-o,r,a.a ,o re)ionot# Do)o,orot a *tabi!ia1ija i a*o1ija1ija *oEU *ta-i ,o *i!a na % a-ri! 200" )odinaC a e5jata ja -odne*ea-!ika1ijata a !en*t,o ,o EU na 2" 5art 200" )odina#

Ekono5ijata -rodo!6,a da adra,,a -o *i!niot ne)ati,en +ok-redi,ikan *o bebedno*nata kria ,o 200% )odina# Pora*tot ,o200/ *e -ro1en,a na oko! /C2GC *o,ana e 5akroekono5*kata*tabi!no*tC inHa1ijata e na ni*ko ni,oC a 5onetarnata -o!itika inata5 *e a*no,a na 3aktikata ,rano*t na denarot a e,roto#MetoaC -o*tojat nenaite!nii na1i na odr6!i, -oetok na-ora*tot# O1ija!nata *ta-ka na ne,raboteno*t i nata5 e nad /0na*toC a BDP -o 6ite! o*tan,a na ni*ko ni,o# Stendbaj -ro)ra5atana MM&C odobrena ,o a-ri! 200/ )odina *e rea!iiraC a V!adata-o*ti)na naite!en na-redok ,o na5a!,a.e na )o!e5iotbet*ki de1it# Ekono5ijata -rodo!6,a da )enerira )o!e5tr)o,*ki de1it i de1it na teko,nata *5etka # Na *reden rokCi)!edite a i,o bi treba!o da *e )o!e5at *o !en*t,oto ,o STOC*o )o!e5eniot -ri*tado -aarite ,o EU i *o do)o,orite a

*!obodna tr)o,ija *o *ite *o*edni e5ji# I -okraj odredenineoda5ne+ni *-e*iC *tran*kite direktni in,e*ti1iiC ,o ,k-en ino*od -o5a!k od % 5i!ijarda USD od %44% na,a5 *e na ni*ko ni,o-oradi 3aktot +to )o!e5 broj *tran*ki in,e*titori i nata5 )i od,raFate+kata k!i5a a in,e*tira.e i -er1e-1ijata a -o!itikite ibebedno*ni rii1i#

Vk-niot na-redok ,o trani1ijata e -o*tojanC no ba,enC *o toa +todina5ikata na *trktrnite re3or5i ,o i5inatite d,e )odini be+e -od,!ijanie na -o!itikata ne*i)rno*t i -ro5enite# Vo -ri,atia1ijata e

abe!e6an dobar na-redok i -ri,atniot *ektor e*t,,a+e *o ;0G,o BDP ,o 200/ )odina# 'ibera!ia1ijata na 1enite i na tr)o,ijata i

5


6/71

*-er,ior*kite *tandardi ,o bankar*kiot *ektor *e do*ta na-rednatiCno re)!ati,nata ra5ka a nebankar*kite nan*i*ki in*tit1ii e

*e+te *!aba# Vo *ektorot na in3ra*tktrataC ,o 200/ )odina e3or5iran nea,i*en re)!ator na ener)et*kiot *ektorC odobren e-!anot a -re*trktrira.e na ko5-anijata a e!ektrina ener)ija inejinata -ri,atia1ija e ,o tek# Vo -ro!etta 200/ )odina do)o,oren e-!an *o S,et*ka banka a -re*trktrira.e na 6e!eni1ataC no i*tiot*e *-ro,ed,a 5no) ba,no#

Obe5ot i karakterot na -oddr+kata na Bankata kon PJR Makedonijanaite!no *e )o!e5i od -eriodot na done*,a.eto na-retodnata *trate)ija *redinata na 2002 do *redinata na 200" dodene*# Odobreni *e de,et no,i in,e*ti1ii ,o ,k-na ,redno*t od %2;5i!ioni e,raC i!i a ;2G -o,eFe od ,k-niot k5!ati,en obe5 nabini* do *e)aC +to o,o5o6i EBOR da i5a *i!no ,!ijanie ,o e5jata#O*obeno orabr,a 3aktot a tri -roekti -ot-i+ani *o *tran*kiin,e*titoriC +to -ret*ta,,a indika1ija a obno,enata do,erba nain,e*titorite -o konHiktot od 200% )odina# Prek o*no,a.e bankaa 5ikronan*ira.eC EBOR )o -ro5o,ira i nan*ira.eto na 5a!i i*redni -ret-rijatija MSP ,o e5jataC kade ,eFe *e obebedeninan*ii a nad /#700 5ikro i 5a!i -ret-rijatija MMP# Sitein3ra*trktrni -roekti -ot-i+ani od -eriod na done*,a.e na-retodnata *trate)ija -ridone*,aat kon nata5o+na re)iona!na

inte)ra1ija na -r# -ati+taC re)iona!no -o,r,a.e ,o ob!a*ta nae!ektrinata ener)ija# Ni*kata *ta-ka na i*-!ata na *red*t,a -oodobrenite krediti a-ona da *e -odobr,a#

8!a,nite -redi,i1i od trani1ijata *o koi e5jata i nata5 *e*oo,a *e *!ednite>

Podobr,a.e na bini* k!i5ataC o*obeno a MSPCna5a!,a.e na birokratijataC -odobr,a.e na *tandardite akor-orati,no -ra,,a.e i -odobr,a.e na -ri*ta-ot do

nan*ii a MSP#LRe3or5ira.e na *d*t,oto i ajakn,a.e

na borbata -roti, kor-1ijata#

Podobr,a.e na -ra,,a.eto i ajakn,a.e na bankar*kiot*ektorC ,k!,ajFi te5e!na kon*o!ida1ija#

S-ro,ed,a.e na nata5o+ni re3or5i na re)!ati,ata i

ko5er1ija!ia1ijata na )!a,nite ja,ni ko5na!ni *!)iC *o 1e!da *e -ri,!eat naite!ni in,e*ti1ii a 5oderniira.e na-otrebnata in3ra*trktra#

Vo *,et!o na -redi,i1ite od trani1ijataC kako i na na5erata naV!adata da )o o)ranii ado!6,a.eto na e5jata *o krediti

6


7/71

)arantirani od V!adataC Bankata Fe *e na*oi kon -oddr+kata na-ri,atniot *ektorC ,k!,ajFi )o ajakn,a.eto na nan*i*kiot

*ektor -rek koj Fe *e nan*iraat MSP# Vo ja,niot *ektor nain3ra*trktrataC o*,en *o)!ed,a.eto na no,i 5o6no*tiC )!a,niotna-or na BankataC aedno *o re!e,antnite ,!a*tiC Fe bide na*oenkon *-ro,ed,a.e i -o,!ek,a.eto na dode!enite *red*t,a ain3ra*trktrni -roekti koi *e -od i5-!e5enta1ija# Mo6nite no,iin,e*ti1ii ,o ja,niot *ektor Fe 5ora da odat -ara!e!no *o *ood,etniot-ro)re* na i5-!e5enta1ija ,o -o*tojnoto -ort3o!io#

Strate+ki -rioriteti na Bankata Fe bidat>

Korporativen sektor

Bankata )!a,no Fe ja na*o,a *,ojata -oddr+ka kon *trate+kite*tran*ki in,e*titori i !oka!nite i,onoorientirani ko5-anii ,o koi-o*toi dobro kor-orati,no -ra,,a.eC -rek obebed,a.e ae5iC)aran1ii i!i in,e*ti1ii ,o ak1ioner*kiot ka-ita!C ,k!,aFi )o i &onda direktno in,e*tira.e DI Ona5 kade +to e -otrebnoC 5o6no eobebed,a.e -o5o+ na !oka!nite -ret-rijatija -rek -ro)ra5iteTAM i BAS#

Finansiski sektorPrioritetite na Bankata *e *!edni,e> i na*o,a.e -o,eFe *red*t,akon MSP -rek ko5er1ija!nite banki i in*tit1iite a 5ikrokreditira.eC ,k!,ajFi )o i -roektot na EUEBOR a MSP ,oa-aden Ba!kan ii -oddr+ka na ajakn,a.eto i kon*o!ida1ijata nabankar*kiot *ektor -rek *-oj,a.a i -re,e5a.a na bankiC -rekno,i in,e*ti1ii ,o ak1ioner*ki ka-ita! i!i -rek -o*tojnite ak1ioner*kie*t,a na EBOR ,o !oka!nite banki Bankata Fe -ro5o,iranata5o+en ,!e na *tran*ki *trate)i*ki in,e*titori ,o bankar*kiot*ektor i iii Fe )o -ro+iri *-ektarot in*tr5enti -ondeni od

bankiteC )o!e5,ajFi )o brojot na banki koi e*t,,aat ,o-ro)ra5ata a o!e*n,a.e na tr)o,ijataC ndejFi konan*ira.e a)o!e5ite !oka!ni kor-orati,ni k!ienti i -oddr6,ajFi )o rabote.eto na!oka!nite banki ,o ob!a*ta na *ta5beni i -otro+,aki krediti i !iin)#Infrastuktura

O*,en +to Fe *e 3ok*ira na i5-!e5enta1ija na -o*tojnite -roekti ii*-!at,a.eto -o i*titeC Bankata aedno *o E,ro-*kata in,e*ti1ionabanka i EU i nata5 Fe i)raat k!na !o)a ,o ra,ojot natran*-ortnite i ener)et*kite -roektiC *o o*oben ak1ent ,rre)iona!nite -o,r,a.aC kako i ko5na!nata i eko!o+ka

in3ra*trktra# Bankata Fe *e na*oi kon i -oddr+ka na-re*trktrira.eto i -ri,atia1ijata na ja,noto -ret-rijatie a

7


8/71

e!ektrina ener)ijaC -rek i5-!e5enta1ija na -red-ri,atia1ioniotdo)o,or ii ener)et*ki -roekti koi *e ,k!o-,aat ,o re)iona!niot

ra,oj na ener)et*kiot -aarC kako +to *e re)iona!ni -o,r,a.a na*nabd,a.eto *o )a* i e!ektrina ener)ijaC iii -ro5o,ira.e nareabi!ita1ijata na -atnata 5re6a -ara!e!no *o -re*trktrira.eto na*ektorot a odr6,a.e na -ati+tata i i, kade +to e ,o5o6noCin,e*ti1ii ,o *ektorot na ,odo*to-an*t,o *o o-+tin*ki )aran1ii#

Site akti,no*ti na EBOR ,o PJR Makedonija *e rea!iiraat *!edejFi ja-o!itikata a 6i,otna *redina na Bankata i ona5 kade +to e-otrebnoC ,k!,aat eko!o+ki ak1ioni -!ano,iC *o)!a*no 5andatotna Bankata a akti,no -oddr6,a.e na eko!o+ki dra, i odr6!i,ra,oj -rek -roektite ,o koi *e in,e*tira#

Tenikata *orabotka i o1ija!noto konan*ira.e i nata5 Fe bidatod *+tin*ko nae.e ,o -od)oto,kite na -roektite i ,o de!ot nain*tit1iona!noto ajakn,a.eC o*obeno ,o -ro5o,ira.eto na ae5ia MSP i a -roekti na ja,niot *ektor# Bankata Fe ja -rodo!6i *,ojatadobra *orabotka *o E,ro-*kata in,e*ti1iona banka i bi!atera!nitedonator*ki in*tit1ii i Fe ,o*-o*ta,i *orabotka *o EU o*obeno *oEAR -rek -ro)ra5ite 9ARDSC *o 1e! o-ti5a!no da *e i*kori*tat-redno*tite na *ekoja in*tit1ijaC da *e obebedat *red*t,a atenika *orabotka i konan*ira.eC kako i da *e koordinira dija!o)ot

oko! -o!itikata i t,rd,a.eto na -rioritetni -roekti#

II. STRATEGIJA ZA ZEMJATA

1. PORT#OLIO NA BANKATA

1.1. Pr$%&$d na do'$%a(ni)$ a*)i+no')i

Bankata e akti,na ,o PJR Makedonija od %44/ )odina# Do /% 5aj200" )odinaC Bankata o*t,ari neto k5!ati,en obe5 na bini* od

/27 5i!ioni e,ra 2" -roekti *o ,k-na -roektna ,redno*t od (0

I,e+taj a *tabi!ia1ija i a*o1ija1ija na Bi,+ata j)o*!o,en*ka Re-b!ika MakedonijaC200"C Bri*e!C SE9 200" /7/#

-roti, or)aniiraniot kri5ina!# I,e+tajot -re-ora,a *,oj,a.e i*-ro,ed,a.e na *eo-3atna *trate)ijaC ,o *o)!a*no*t *o 5enarodnite i e,ro-*kite *tandardi i -raktikaC ,k!,ajFi i 3or5ira.e*ood,etni te!a a -re,en1ijaC i*tra6,a.e i *ank1ionira.e nakor-1ijataC nan*i*kiot kako i or)aniiraniot kri5ina!C )o!e5,a.ena tran*-arentno*ta i objekti,no*ta na ranite -ro1edri +to )i*-ro,ed,aat i,r+nite te!aC *o 1e! da *e obebedi tran*-arentno*t

,o nan*ira.eto na -o!itikite -artii i 1e!o*na i5-!e5enta1ija na!e)i*!ati,ata a ja,ni naba,ki#

Edna od najnaajnite -riini a -oraot na iborite ,o 2002 )odinana koa!i1ijata -red,odena od VMRODPMNEC *-ored o-+to-ri3atenoto 5i*!e.eC be+e +iroko ra*-ro*tranetata -er1e-1ija a,!adejakata koa!i1ija kako 1e!o*no kor5-irana# 9e!o*no *,e*na atoaC ,!adinata koa!i1ija na -re5ierot Branko 9r,enko,*kiC-red,odena od SDSMC 3or5ira+e antikor-1i*ka ko5i*ija od)o,orna-red Par!a5entot i -red,odena od !i1e *o -ro3e*iona!no -o!i1i*ko

i*k*t,o# Eden naaen *!aj na -ri,atia1ija ,o koj be+e ,k!enako5-anija b!i*ka do ,!adejakata koa!i1ija ja a1,r*ti od!eno*ta

21


22/71

na Ko5i*ijata da dej*t,,a ne-ri*tra*no i be i*k!o1i# Se ini deka*e)a+nata V!ada e re+ena da dej*t,,a ,o na*oka na -oit,a.e

na ,!adee.eto na -ra,otoC *o toa +to )o -ret,ora *,ojot *i!enantikor-1i*ki *ta, ,o konkretni 5erki# Do dene*C -o*ti)nat enaite!en na-redok ,o odno* na neko!k od -ra+a.ata na,edeni ,o*-o5enatiot i,e+taj na E,ro-*kata ko5i*ija ,idi -o)ore#

S-ored i,e+tajot a o,eki -ra,a ,o PJR MakedonijaC -od)ot,enod Stejt de-art5entot na SAD obja,en na 2< 3e,rari 200" )odinatr)o,ijata *o !e i nata5 -ret*ta,,a *erioen -rob!e5C kako ,oMakedonija taka i ,o dr)i e5ji od re)ionot# Vo i,e+tajot *ena,ed,a dekaC ,o 2002 )odina akonot a *-re,a.e tr)o,ija *o!e re!tira! ,o a-*e.aC *de.e i irek,a.e -re*di a ,a6nitr)o,1i *o be!o robjeC kako i deka V!adata )i ajakn,a -re,enti,nite5erki#2.1.!. "p{testveni uslovi

S-ored -o-i*ot *-ro,eden ,o noe5,ri 2002 )odinaC -o konenitere!tati obja,eni ,o deke5,ri 200/ ,o PJR Makedonija i5a ;"C2Getnikite Makedon1i od na*e!enietoC a od ,k-noto na*e!enie ,oe5jata i5a 2


23/71

Vk-noto ni,o na -i*5eno*t ine*,a 4"G# Od *tekn,a.etonea,i*no*ta na e5jata -a do dene*C obrao,niot *i*te5 -o*te-eno

o*iro5a+,a# Na ni,o na o*no,no i *redno obrao,anieC rodite!ite5oraat da )i nado-o!n,aat na*ta,nite 5aterija!i i nad)!edi*red*t,a# Po*tdi-!o5*kite *tdenti i5aat -o5a!k 5o6no*ti da*tdiraat# Brojot na di-!o5irani *tdenti o-adna od 2#


24/71

-ra+a.ata -o,rani *o ,rabot,a.eto# Brojot na +trajko,i e )o!e5Ci*tite ne *e na*i!ni o*,en neko!k i*k!o1i i ,o)!a,no *e od,i,aat

,o kr)ot na ko5-aniite#

Paarot na rabotna *i!a ,o PJR Makedonija *e *5eta a do*ta neHek*ibi!enC +to *e 5ani3e*tira -rek kontinirano ,i*okata *ta-ka nane,raboteno*t# S-ored )odi+nata ana!ia na rabotnata *i!a ,o 2002Cod ,k-niot broj na raboto*-o*obni i5a /2G ne,raboteniC +to eedna od naj,i*okite *ta-ki ,o *ite e5ji ,o trani1ija# Oko! (


25/71

*e ran)iraat do*ta ,i*oko ,o *-oredba *o kriteri5ite na OE9D ,otaa ob!a*t# MetoaC ni,noto *-ro,ed,a.eC a o*obeno !o)ata na

*do,ite ,o -ro5o,ira.eto ,i*oki *tandardi na kor-orati,no-ra,,a.eC )enera!no *e *5etaat a ne*ood,etni#

Tak,iot ja 5o6e da i5a d,oen e3ekt na na5a!,a.e na -otrebatana konkretnite akoni koi *e na *i!a i da ja na5a!i do,erbata kajdo5a+nite i *tran*ki in,e*titori i tr)o,1i ,o akon*kiot *i*te5 ,o1e!ina# MetoaC treba da *e *-o5ene deka ,!a*ta ,o PJR Makedonija*e ini deka e *,e*na a -rob!e5ot i a-on,a ot,oreno da *edi*ktira a -ra+a.a -o,rani *oC na -ri5erC inte)ritetot na*d*t,oto# I*to takaC -oiti,en na-redok -ret*ta,,a i 3aktot +to5akedon*kiot Par!a5ent ,o 200/ )odina *,oi *o,re5en akon a*i)rno*t na tran*ak1iiteC koj ,o 5o5ento, e na *i!a# Iako ne)o,iot*-e a,i*i od ne)o,oto *-ro,ed,a.eC -raktiarite na -ra,oto ,oPJR Makedonija *e o-ti5i*ti oko! -oiti,niot e3ekt od o,oj akon ,r-oddr+kata na nan*ira.eto na ko5-aniite i -ret-rie5aite#

Eden od najnaajnite 3aktori a 5oti,a1ija a PJR Makedonija ,oodno* na -odobr,a.e na *,oite akoni i ni,noto *-ro,ed,a.e *ei)!edite a a!en,a.e ,o EU# PJR Makedonija *,oi CCak1ionen-!an a *o)!a*,a.e na akonite *o akonite na EUC a ,eFe *e ,otek akti,no*ti a 5en,a.e na akonot a te!eko5nika1ii ,idi

Pri!o) 2#

Kako +to e ,eFe na,edeno ,o -retodnata Strate)ija a e5jataCkontiniraniot -redi,ik *o koj Fe *e *oo,a PJR Makedonija ,onarednite )odiniC e da -rodo!6i da )i na-red,a *,oite ko5er1ija!niakoni do ni,o na o-+to -ri3at!i,i *tandardi na 5enarodno ni,oC-ra,ejFi )i i*tite 1e!o*no eka*niC -rek ajakn,a.e na *d*kiot*i*te5C *-ra,,a.e *o kor-1ijata i *,oj,a.e 5erki aajakn,a.e na ,!adee.eto na -ra,oto#

2.1.(. )kolo{ki pra{aa

Od 5inatite de1eniiC PJR Makedonija na*!edi *!aba eko!o+ka *o*tojbao*obeno ,o odreden broj !oka1iiC kako Ve!e* i Sko-je i nee3ekti,nara5ka na eko!o+ka -o!itika# Naj)o!e5 de! od a)ad,a.eto na,odot e -o*!edi1a na a*tarenata ind*tri*ka teno!o)ija ine-o*toe.eto na o-re5a a kontro!a na e5i*iite ,o ,odotC narabote.eto na 1entra!ite a e!ektrina ener)ija i na ra*tekiot*oobraFaj#

So -ot-i+,a.e na Do)o,orot a *tabi!ia1ija i a*o1ija1ijaC PJR Make

donija *e ob,ra -o*te-eno da ja -rib!i6i eko!o+kata !e)i*!ati,a kononaa na EU# Na1iona!niot eko!o+ki -!an NEAP od %44;taC kako i EU

25


26/71

Pro)ra5ata a -o5o+ a rekon*trk1ijaC ra,oj i *tabi!ia1ija9ARDS a 2002200" )odinaC 5 da,aat -rioritet na

-re*trktrira.eto i ajakn,a.eto na Mini*ter*t,oto a 6i,otna*redina i -ro*torno -!anira.e#S dodeka ne bide 3or5irano no,o Mini*ter*t,o a 6i,otna *redinaC-oddr6ano od In*-ektorat a 6i,otna *redinaC -o*toekoto Mini*ter*t,oto a 6i,otna *redina i -ro*torno -!anira.e Fe o*tane nad!e6no a a+tita na ,odotC ,oditeC -o,ataC Horata i 3anata#

Vr o*no,a na -re-orakite od Na1iona!niot eko!o+ki -!an i *o-oddr+ka na 9ARDSC V!adata t,rdi konkretni -rioriteti a done*,a.e !e)i*!ati,aC *,oj,ajFi )o Zakonot a a+tita ina-red,a.e na 6i,otnata *redina i -rirodata# So akonot *edeniraat od)o,orno*tite a 6a!bi i -o-!akiC a i)ot,,a.e i*-ro,ed,a.e re)!ati,i i a *oda,a.e *!o,i a odr6!i, ra,oj ,oe5jata# So NEAPC i*to takaC *e t,rd,aat *!ednite k!ni eko!o+kiin,e*ti1i*ki -rioriteti> i -odobr,a.e na *!)ite a *nabd,a.e *o,odaC ii -odobr,a.e na o-+tin*kite de-onii a 1,r*t ot-adC iiii)radba na *tani1i a -rei*t,a.e na ot-adnite ,odiC i i,re+a,a.e na )!a,nite a)ad,ai# Se oek,a &ondot a a+tita ina-red,a.e na 6i,otnata *redina i -rirodata da nan*ira odredeni5erki na a+tita i reabi!ita1ija na 6i,otnata *redina#

Site no,i -roekti na EBOR ,o PJR Makedonija -od!e6at na Eko!o+kata-o!itika na Bankata i ona5 kade +to e -otrebnoC ,k!,aateko!o+ki ak1ioni -!ano,i ,o -ra,nata dok5enta1ijaC *o 1e! da *ere+a,aat -ra+a.a +to 5o6e da *e -oja,at ,o tekot na d!abin*kataeko!o+ka ana!iaC i da bidat ,o *o)!a*no*t *o 5andatot na Bankataa akti,no -oddr6,a.e na eko!o+ki dra, i odr6!i, ra,oj -rek*,oite in,e*ti1ioni -roekti#

.. E*ono/'*o o*r3`3+a;$

2.2.1. *akro+ekono'ski uslovi za ra$otee na ,ankata

Po 6e*tokiot ne)ati,en +ok -redi,ikan *o bebedno*nata kria od200%C ekono5ijata -rodo!6,a ba,no da akre-n,a# Vo 2002rea!nata *ta-ka na BDP -ora*na rei*i a %GC a ,o 200/ kako-o*!edi1a na a*i!enite i,oni akti,no*ti i odreden *te-en naadra,,a.e ,o *ektorite na tr)o,ija i tran*-ort a -red,idenite

/C2G# Ekono5*kiot ra,oj ,o PJR Makedonija i nata5 e -o-reenod te+kite *!o,i a rabote.eC ,i*okite do5a+ni ka5atni *ta-ki koi

26


27/71


28/71

!en*t,oto ,o STO od a-ri! 200/ i do)o,orite a *!obodna tr)o,ija-ot-i+ani *o *ite *o*edni e5ji# Stran*kite direktni in,e*ti1iiC koi

ine*,aa -o5a!k od %00 5i!ioni USD ,o 200/ i ,k-noak5!irani *tran*ki direktni in,e*ti1ii od oko! % 5i!ijarda USD od%44% )odina do *e)a i nata5 *e na 5no) ni*ko ni,o# Pokraj3aktot +to PJR Makedonija e 5a! -aarC *tran*kite in,e*titori i nata5)i od,raFa te+kata in,e*ti1i*ka k!i5a ,o e5jata i -o!itikite ibebedno*ni rii1iC iako ,o ,torata -o!o,ina na 200/ i -oetokot na200" )odina abe!e6ani *e odredeni -oiti,ni na1i na obno,enintere*# 2.2.2. Pristap -o kapital

Pri*ta-ot do do5a+ni i,ori na ka-ita! ,o PJR Makedonija e te6ok#Do5a+nite krediti na -ri,atniot nebankar*ki *ektor ,o 200/ )odinaine*,aa oko! %7C(G od BDPC iako ,o rea!ni ra5ki tie *e -o,i*okia -o,eFe od %;C;G ,o odno* na -retodnata )odina# So*tojbata eo*obeno te+ka a MSPC koi -oradi ,i*okite bara.a a ko!atera!aCdo!)ite i *!o6eni kreditni -ro1edri i nedo,o!nite ,e+tini aana!iira.e na kreditnite rii1i od *trana na bankiteC i5aat 5no)o)ranien -ri*tado bankar*ki krediti# Ana!iata na de!o,nata k!i5ai -er3or5an*ite na ko5-aniiteC *-ro,edena od EBOR i S,et*katabanka ,o 2002C -oka6,a deka MSP ,o)!a,no *e -ot-iraat ,r*o-*t,enite *red*t,a ,k!ite!no i nera*-rede!enite dobi,ki ko)ai5a -otreba od nan*ira.e na obrtniot ka-ita! i no,i in,e*ti1ii#

Na 5akro ni,oC -otrebite na e5jata od in,e*ti1ii *e naite!ni# IakoV!adata i5a a5bi1iona -ro)ra5a a -!anirani ka-ita!ni in,e*ti1ii ,orani *ektoriC ,o do)!edna idnina *-ro,ed,a.eto na taa -ro)ra5aC,erojatno Fe bide -o-reenoC -oradi -otrebata da *e odr6,a.ebet*ka di*1i-!ina i -oradi nedo*tatokot na a!ternati,ni i,ori na*red*t,a#

Vo 5o5entotC PJR Makedonija ne5a dobieno o1ija!en rejtin) od )!a,nite a)en1ii a krediten rejtin)C no na*koro treba da )o dobie od

9tandard ioor9i od 2ood>s.# Ze5jata -raktino ne5a -ri*ta- do5enarodnite -aari na ka-ita!C no do*e)a i5a dobieno naite!nanan*i*ka -oddr+ka od 5enarodnite nan*i*ki in*tit1ii i odbi!atera!ni donatori# Vo a-ri! 200/ )odina be+e odobren *tend bajaran65an *o MM&C -o +to be+e o*!oboden )o!e5 de! od *red*t,ataodobreni na 5enarodnata donator*ka kon3eren1ija a PJRMakedonijaC odr6ana ,o 5art 2002# Pro)ra5ata na MM& *e-ri,ed,a kon krajC a ,o tek e na5a!,a.e na -!atite ,o ja,nataad5ini*tra1ija# &ondot i V!adata ,erojatno Fe ja ra)!edaat 5o6no*taa *!eden aran65an ,o e*enta 200"# S,et*kata banka *,oi no,a

tri)odi+na Strate)ija a -o5o+ na e5jata ,o 200/C *o 5o6no*t anan*ira.e do %;< 5i!ioni USD ,o -eriodot od *redinata na 200/ do

28


29/71

*redinata na 200; )odinaC -od *!o, da *e rea!iira naite!enna-redok ,o *trktrnite re3or5i#

!. PROGRES NA TRANZI@IJATA I PREDIZVI@I

Pro)re*ot na trani1ijata ,o PJR Makedonija do*e)a e *tabi!enC nodo*ta ba,enC o*obeno ,o -o*!ednite d,e )odiniC ko)a dina5ikata na*trktrnite re3or5i be+e -od ne)ati,no ,!ijanie na teko,nata-o!itika ne*i)rno*t i -ro5eni i 5eetnikite tenii ,o 200% )#Kako re!tatC PJR Makedonija ao*tan,a ad e5jite ,oj)oi*tona E,ro-a koi *e kandidati a a!en,a.e ,o EU ,o

-o)!ed na na-redokot *o trani1ijataC *-ored trani1i*kite indikatorina EBOR a 200/ )# ,idi )rakon -odo!# Vo Tabe!ata 2 e -rika6anodeta!no ra*!en,a.e na trani1i*kite indikatori na e5jataC ,o*-oredba *o *o*ednite e5ji od J)oi*tona E,ro-aC koi ne *e !enkina EU# Ze5jata i5a -o*ti)nato )o!e5 na-redok ,o ob!a*tite kako+to *e -ri,ati1ijata koja *e)a e -ri krajC !ibera!ia1ija na 1enite itr)o,ijata i re3or5ite ,o bankar*kiot *ektor i e -ona-red ,o odno* nadr)ite e5ji *o i*kok na @r,at*ka ,o -o)!ed na -ro1e*ot na*tabi!ia1ija i a*o1ija1ija# Ze5jata ,o 5o5entot i5a o*obeno!ibera!iirana k!i5a a tr)o,ijaC kako i -ot-i+ani do)o,ori a *!obodna

tr)o,ija *o *ite *,oi *o*edi# I*to takaC od a-ri! 200/C e5jata e!enka na STO# Se-akC ob!a*tite kade +to treba da *e raboti +te5no) *e -ra,,a.eto i -o!itikata na konkren1ijaC in3ra*trktratai nebankar*kite nan*i*ki in*tit1ii#

29


30/71

@IS

Pro'$?ni ,odo+i 6a ')$$n na )ran6i4i0a na

30


31/71

Ta,$&a !- Tran6i4i'*i indi*a)ori na od,rani 6$/0i od

03%oi')o?na E+roa 22! in*tit1ii

Indek*ot *e d,i6i od %C +to ona,a 5a! i!i nikako, -ro)re*C do "C/ a *tandardi

*!ini na onie ,o ra,ienite ind*tri*ki ekono5ii# Izvor? Izve{taj za tranzi(ijata na EBOR,

)--'.

8!a,nite -redi,i1i od trana1ijata *o koi *e *oo,a e5jata *e*!ednite>

!.1. Ra6+o0 na ri+a)nio) '$*)or

So 1e! da *e abra ra,ojot i da *e na5a!i ne,raboteno*taC -otrebni*e obno,eni na-ori a -odobr,a.e na de!o,nata k!i5aC o*obeno aMSP# Na5a!,a.eto na birokratijataC -odobr,a.e na *tandardite akor-orati,no -ra,,a.e i o!e*n,a.e na -ri*ta-ot na MSP do

nan*ii *e k!nite 3aktori a ra,oj na ,ita!en i dina5ien -ri,aten*ektor# Kako +to obja*ni,5e ,o -retodniot de! nareen Izvle~enipouki,i -onataka o*tan,a -rioritet *-ro,ed,a.eto na eka*en i

31

A!banija @er1e)o,ina Bo*na i Ma*$doni0a PJR 9rna 8oraSrbija i

'ibera!ia1ija na 1eni /#7 "#0 .2 "#0'ibera!ia1ija nade,iniot kr* i na "#/ /#7 .! /#/ tr)o,ijata

Pri,atia1ija na 5a!i "#0 /#0 .2 /#0 -ret-rijatija

Pri,atia1ija na )o!e5i 2#/ 2#/ !.2 2#/ -ret-rijatija

Re3or5a na2#0 2#0 .! 2#0 -ret-rijatijata

Po!itika na %#7 %#0 .2 %#0 konkren1ijaIn3ra*trktra 2#0 2#/ .2 2#0 Bankar*ki *ektor 2#/ 2#/ !.2 2#/Nebankar*ki nan*i*ki %#7 %#7 1.7 2#0


32/71

kon*trkti,en dija!o) -o5e in,e*titorite i V!adata# K,a!itetot na-ra,,a.e e niok na *ite ni,oa i -ret*ta,,a -reka a

in,e*ti1iite i a 5obi!iira.e na *tran*ki nan*ii# Kor-1ijata inata5 e *eriona -reka a de!o,noto rabote.e ,o PJRMakedonijaC a kako +to *-o5ena,5eC no,ata V!ada 5 da,a ,i*ok-rioritet na re+a,a.eto na o,oj -rob!e5C 5e dr)oto i -rek3or5ira.eto na Antikor-1i*kata ko5i*ija# MetoaC ka5-a.ata a-odobr,a.e na *tandardite na ja,niot 6i,ot e ,o -oetna 3aa inejinoto *-ro,ed,a.e Fe bide k!niot -redi,ik#

!.. #inan'i'*i '$*)or

O-+to e5enoC bankar*kiot *ektor dobro *e *-ra,i *o bebedno*nata

kria od 200% )odina i ba,niot ra*t na ekono5ijataC no !o+ite ae5i i-onata5 *e naaen de! od ,k-nite krediti ,o ekono5ijataC aka5atnite *ta-ki a ae5i ,o do5a+nata ,a!ta *e d,i6at oko! %/%


33/71

da ja ajaknat *,ojata ka-ita!na o*no,aC da )o )o!e5at e*t,otona -aarot i da i5 konkriraat na *tran*kite ii!i na -o)o!e5ite

do5a+ni banki#

Bankar*kiot *ektor i nata5 *e karakteriira *o ni*ki *tandardi nakor-orati,no -ra,,a.e ,o -o5a!ite banki *o netran*-arentni i!i*!abi *o-*t,eniki *trktri# Nekoi banki * +te *tradaat odkreditno -ort3o!io koe naite!no i!o6eno -re5a ak1ioneriteC ani,nite ak1ioneri )i tretiraat kako CCebni banki# Na krajot od 200/)odinaC *tran*kiot ka-ita! ,o bankite do*ti)na rei*i "(C;G od,k-niot ka-ita!C no tie e*t,a *e )!a,no o)ranieni na in,e*titoriod *o*ednite e5ji# Do-o!nite!niot ,!e na *tran*ki in,e*titori bi ja)o!e5i! konkren1ijata i eka*no*ta na *ektorot i bi -ridone! kon-odobr,a.e na kor-orati,noto -ra,,a.e#

Ra,ojot na nebankar*kite nan*i*ki in*tit1ii * +te e ,o rana 3aaCa -aarite na ka-ita! * +te *e i!i neakti,niC i!i netran*-arentni# Iako-o*tojat o*no,nite akon*ki te5e!i a nebankar*kiot nan*i*ki*ektorC ,k!,ajFi )i o*i)r,a.etoC -eni*kiot 3ond i !iin)otC-o*tojat a*toi ,o *,oj,a.eto -o*eo-3atni re)!ati,ni i*-er,ior*ki ra5kiC a ka-a1itetot na *-er,ior*kite te!a a*-ro,ed,a.e na re)!ati,ata * +te e *!ab#

!.!. S$*)oro) in5ra')r3*)3ra

Vo neko!k *ektori na ja,ni *!)iC ,k!ite!no e!ektrinata ener)ijaC)a*otC 6e!eni1ataC -ati+tata i ,oditeC Fe bidat -otrebni do-o!nite!nire)!ati,ni i *ka!ni re3or5i a da *e -ri,!eat in,e*ti1ioni teko,i koi+to *e -otrebni a 5odernia1ija na in3ra*trktrata ,o tie *ektori#)lektri~na energija

Od -oetokot na 2002C ,o PJR Makedonija ,o tek e re3or5ata ,o*ektorot a e!ektrina ener)ija# Na -oetokot na 200/ bea done*eni

i5eni na Zakonot a enr)etikaC *o 1e! da *e 3or5ira nea,i*enre)!ator na ener)et*kiot *ektorC a re)!atorite bea nanaeni ,oj!i 200/# Zakonot a tran*3or5a1ija na ESM na1iona!natako5-anija a e!ektrina ener)ijaC ,k!ite!no i -ri,atia1ijaC be+eodobren od Par!a5entot na 2" 5aj 200"C a ,o tek e i-re*trktrira.e na ESM -rek rad,oj,a.e na ko5-anijata na-oedineni de!o,i# P!anot a -ode!ba na ESM id,oj,a.e na*i*te5ot na -reno* na e!ektrinata ener)ija od -roi,od*t,oto idi*trib1ijata treba da bide odobren ,o !etoto 200"# Pre-orakite na*tdijata a diajnira.e na no,iot -aar na e!ektrina ener)ija i na

5etodo!o)ijata na tarira.eC nan*irana od *trana na USAIDC ,eFe*e ra)!ed,aatC a i5enite na Zakonot a ener)etika ,o odno* nadiajnira.e na -aarot i 5etodo!o)ijata na tarira.e *e ,o

33


34/71

-od)oto,ka i treba da bidat *,oeni ,o ,torata -o!o,ina na 200")od#

Do krajot na 200" ,!adata -!anira da ra)!eda no, 5ode! na 5erkia *o1ija!na a+tita ,o ener)et*kiot *ektorC bairan na *tdijata a)o!e5ena do*ta-no*t na e!ektrinata ener)ijaC nan*irana odEBOR#

V!adata e re+ena da ja -ro+iri di*trib1ijata na )a*C -roekt koj *o)odini e b!okiran -oradi *o-*t,enikite odno*i ,o -o)!ed na-o*tojniot )a*o,od kon B)arija# Na-ra,eni *e -r,ite ekori kon!ibera!ia1ija na na3teniot *ektor ,o na*oka na )o!e5,a.e nakonkren1ijata ,o ,o na na3teni deri,atiC koj do*e)a ,o )o!e5a5era be+e ,o ra1ete na eden do5inanten ,onik#

Vo PJR Makedonija * +te -o*toi ,i*oko ni,o na ne1e!o*noi*kori*t,a.e na ener)ijataC a ni,oto na a,i*no*t od ener)ijata eda!ek nad -ro*ekot ,o EU# Poradi -otrebata na !i)nit od do5a+no-roi,od*t,oC kako )!a,no )ori,o ,o -roi,od*t,oto na e!ektrinaener)ijaC ne eka*no*ta na ener)ijata i intenitetot na ja)!erod *e na5no) ,i*oko ni,o# Vo,ed,a.eto na -riroden )a* i na5a!,a.e na*te-enot na ne1e!o*no i*kori*t,a.e na ener)ijata ,o 1e!ataekono5ija ,o ja,niot i ,o -ri,atnite *ektori ne *a5o +to Fe done*e-o,o!no*ti od eko!o+ka )!edna toka na5a!eno a)ad,a.e na

,odot i e3ektot na *tak!ena )radinaC tk Fe ja -odobrikonkrentno*ta na ekono5ijata i Fe -o5o)ne ,o na5a!,a.eto naja,nite tro+o1i# O*,en toaC -odobrenata eka*no*t na e!ektrinataener)ija Fe i -o5o)ne na PJR Makedonija da )i i*kori*ti -redno*titeod no,ite 5enarodni -aarni 5eani5i *odadeni *o 1e! da *ere+a,aat -ra+a.a -o,rani *o k!i5at*kite -ro5eni Protoko!otKjoto# KonkretnoC -roektite i!i ko5-aniite koi )o na5a!i!e ni,oto nae5i*ii Fe 5o6at da -roda,aat ja)!enorodni krediti i *o toa daobebedat do-o!nite!ni -riodi# Se oek,a PJR Makedonija da bideneto i,onik na tak,i krediti#

ransport

Sektorot tran*-ort i nata5 i5a -otreba od no,i in,e*ti1ii i-re*trktrira.e# Pro!etta 200/ *o S,et*kata banka be+e do)o,orena-ro)ra5a a -re*trktrira.e na 6e!eni1ataC koja ,k!,a-re*trktrira.e na do!)otC ot-+ta.e na ,i+okot ,raboteni i -ode!ba iko5er1ija!ia1ijata na ko5-anijata# MetoaC na-redokot e ba,en i-re*trktrira.eto na do!)ot i -r,ite ot-+ta.a -onaa da *e ra)!ed,aatdri -ro!etta 200"#

Vo *ektorot -ati+taC k!niot -redi,ik Fe bide da *e -re*trktriradr6a,nata ko5-anija a odr6,a.eC da *e )o!e5i konkren1ijata ,o

34


35/71

odr6,a.e na -ati+tata i da *e -odobri eka*no*ta na -!anira.etona -ati+tata#

Pode!bata 5e -ro,ajderot na *!)i na ,odo-o!,nona,ed,a.e i re)!ati,ata na*oena kon in*tit1iona!na i *trktrnareor)ania1ija na U-ra,ata a 1i,i!no ,odo-!o,*t,oC -rek3or5ira.e nan*i*ki nea,i*en i *a5o*toen -ro,ajder na *!)i a,odo-!o,no na,ed,a.eC Fe o*tane eden od )!a,nite -rioriteti,o o,aa ob!a*t ,o idniot -eriod# V!adataC -obara -o5o+ od EU ,oana!ia na akti,no*titeC -otrebnite in,e*ti1ii i nan*i*ki o-1ii a no,iin,e*ti1ii ,o aerodro5ot Sko-jeC koi do!)o ,re5e *e *oo,a *oo-erati,na nan*i*ka ne eka*no*t i nedo,o!no in,e*ti1ii#"p{tinska infrastruktura

Na o-+tin*ko ni,oC ,o *o)!a*no*t *o Orid*kiot ra5ko,en do)o,orCV!adata -od)ot,i na1rt re)!ati,a *o koja *e i*1rt,aat no,i o-+tin*ki)rani1i i koja e na*oena kon naite!na de1entra!ia1ija nanad!e6no*tite na 1entra!nata ,!a*t ,o *ka!nata i ,o dr)ite *3eri#So)!a*no no,ata re)!ati,aC od 200< *e oek,a o-+tinite dadobijat naite!ni nan*i*ki *red*t,a ,o ni,nite !oka!ni beti i da *e*teknat *o -ra,o na -oaj5,a.e *red*t,a# 8!a,niot ekono5*ki-redi,ik e da *e na!iira i da *e *-ro,ede eka*na !e)i*!ati,aC *okoja *e *oda,a naite!en broj o-+tini *o do,o!en i -red,id!i,

betC i5 *e o,o5o6,a na )o!e5ite )rado,i da -oaj5,aat*red*t,a i da obebed,aat )aran1ii ,o ra5kite na ni,nite bet*kio)rani,a.a# O,a e od *+tin*ko nae.e a in,e*ti1ite ,ok!nite ob!a*ti na o-+tin*kata in3ra*trktra i Fe o,o5o6i ra,ojna ka-a1iteti a bet*ko -!anira.e i i,r+,a.e na o-+tin*ko ni,o#

V!adata -odot,,a i -aket akoni a ja,nite -ret-rijatija i re)!ira.ena ,odo*to-an*t,otoC +to ,o 5o5entot e ,toriot naj)o!e5akonoda,en -redi,ik ,o o-+tin*kiot *ektor# Se oek,a do krajotna 200" da bide *,oen Zakonot a ,odi# So no,ata !e)i*!ati,a Fe *e

ot,orat no,i 5o6no*ti a ra,oj na -ret-rijatijata a *to-ani*,a.e*o ,oda i Fe *e obebedat -o)o!e5i -ra,a ,o i,r+,a.e nana-!atata na *!)iteC do)o,orni odno*i *o k!ientiteC 5o6no*ta a,k!,a.e na -ri,atniot *ektorC ajakn,a.e na -ra,ata na-ret-rijatijata a *to-ani*,a.e *o ,odite ,o -o)!ed na ,o,ed,a.ei ita.e na 5erai i ,o*-o*ta,,a.e -ro3e*iona!no i nea,i*nore)!atorno te!o#

. STRATE[KI ORIENTA@II

Bankata Fe )i -oddr6i na-orite na V!adata da -rodo!6i *o*-ro,ed,a.e na re3or5*kata a)enda i da ja -odobri k!i5ata a

35


36/71

in,e*ti1ii ,o e5jataC *o 1e! da *e abra ra,ojot na !oka!niot-ri,aten *ektor i da *e -ri,!eat do-o!nite!ni *tran*ki direktni

in,e*ti1iiC i*to,re5eno kontinirano -rodo!6,ajFi ja 5odernia1ijatana in3ra*trktrata na odr6!i, nain# O-erati,nite -rioriteti naBankata Fe *e na*oat kon )enera!en ra,oj na -ri,atniot *ektorCnata5o+no ajakn,a.e na nan*i*kiot *ektor i reabi!ita1ija natran*-ortnataC ener)et*kata i ,odenata in3ra*trktra na e5jata# Vonarednite d,e )odiniC )!a,ni -rioriteti Fe bidat *!ednite akti,no*ti i*ektori>.1. Ra6+o0 na ri+a)nio) '$*)or

Bankata Fe -oddr6,a *tran*ki direktni in,e*ti1iiC kako i do5a+niCi,ono orientirani ko5-anii# O*oben na)!a*ok Fe *e *ta,i na

do5a+nite ko5-anii *o dobro kor-orati,no -ra,,a.e i *i!en-oten1ija! a -ora*tC kako i na otk- od *trate+ki in,e*titori na-ret-rijatija -ri,atiirani -rek 5ode!ot otk- od *trana na5enaeri i ,raboteni# Bankata Fe inter,enira -rek ae5i i )aran1iiCa ak1ioner*kite ,!o)o,i Fe bidat )!a,no -rek DI Vo *!ai ko)a nako5-anii i5 e -otreben nad,ore+en kon*a!tin)C Bankata 5o6eC ,ora5kite na ra*-o!o6i,ite *red*t,aC da obebedi -oddr+ka -rek*,oite -ro)ra5i TAM i BAS# Ob!a*ti na koi Fe *e obrne o*obeno,ni5anie Fe bidat -aarnoto -oi1ionira.eC *ertika1ijata nak,a!itetot i!i teniki i eko!o+ki nad)radbi#

Kako k!en ekor ,o -ro5o,ira.eto na -odobr,a.e nain,e*ti1i*kata k!i5aC Bankata Fe -rodo!6i da raboti na 3or5ira.e na*o,et a in,e*titori ,o e5jata# 9e!ta e da *e *ti5!ira konkretenCkon*trkti,en dija!o) -o5e aedni1ata na -ri,atni in,e*titori iV!adataC a da *e e!i5iniraat -rekite a teko,nite i -oten1ija!nitein,e*ti1ii# 8!a,nite na1rtakti na So,etoda,niot *o,et a in,e*titori,eFe *e ,o -rin1i- do)o,oreni *o V!adata#Se)a i*tite treba da *e *-ro,edat i So,etot da a6i,ee#

.. #inan'i'*i '$*)or

Bankata Fe na*toj,a da )o -ro+iri nan*ira.eto na MSP i 5ikroko5-aniite i do-o!nite!no da )o ajakne bankar*kiot *ektor# Taao*obeno>

$ ra6+i+a i 6a0a*n3+a /$Cani6/i na nan'i'*o

o'r$dni()+oC *o 1e! da *e do-re do MSP i 5ikro r5iteC -rek,o,ed,a.e no,i kreditni !inii a !oka!nite banki da )i

-ro5o,iraat -oaj5,a.eto na MSP i 5ikro r5iteC *o naajnako5-onenta a ajakn,a.e na o-erati,no*ta na bankiteC *o 1e!

36


37/71

da *e -odobri ni,nata ek*-erttia ,o de!ot na odobr,a.e nakreditiC ,o *orabotka i *o -oddr+ka od EU i ,o koordina1ija *o

re!e,antni donatori# Ponata5C Fe )o -oddr6,a ra,ojot naProKredit banka ,o *5i*!a na nejino )eo)ra3*ko -ro+ir,a.e ira,oj na -roi,odi na -r# krediti a rra!ni i e5jode!*ki krediti#

$ %i 6%o&$/3+a *on*3r$n)o')a i $*a'no')a na bankar*kiot

*ektorC -rek -oddr6,a.e na *-oj,a.eto na -o5a!ikredito*-o*obni bankiC direktno i!i -rek -o*tojnite ak1ioner*ki,!o)o,i na EBOR ,o dr)i bankiC *o toa -oddr6,ajFi ja ikon*o!ida1ijata na *ektorotC kako i -rek -ro5o,ira.e nanata5o+en ,!e na *tran*kite in,e*titori# Vo toj -o)!edC EBOR e

-od)ot,ena da in,e*tira ,o banka *o )o!e5 -oten1ija! a ra*t ,o*orabotka *o *tran*ki in,e*titoriC i!i -ak da i)ra !o)a nakata!iator ,o -ri,!ek,a.eto *tran*ki in,e*titor ,o banka ,o koja,eFe i5a ak1ioner*ki ,!o) na EBOR#

$ +r(i di+$r'i*a4i0a na nan'i'*i roi6+odiC o*obeno -rek-oddr+ka na akti,no*tite na !oka!nite banki ,rani a *ta5benokreditira.eC !iin) i -otro+,aki krediti# We raboti na o!e*n,a.ena -ri*ta-ot do tr)o,*ki krediti -rek )o!e5,a.e na brojot nabankitee*niki i -rek ,o,ed,a.e na nan*ira.e na -red

i,onite akti,no*ti#

Ona5 kade +to e 5o6noC Bankata Fe ra,ie akti,no*ti na

*onan'ira;$ i!i obebed,a.e aedniki )aran1ii *o!oka!nite banki na )o!e5ite do5a+ni ko5-anii *o dobrakredito*-o*obno*tC ij +to -ri*tado do-o!nite!en ka-ita! eo)ranien -oradi o)rani,a.ata na !oka!nite banki ,o -o)!edna i!o6eno*t kon -oedineen k!ient#

O*,en toaC Bankata Fe )i i*-ita 5o6no*tite a ra,oj na nebankar*kinan*i*ki -o*redni1iC ,k!ite!no o*i)rite!ni ko5-anii i -eni*ki3ondo,iC -od *!o, da *e i)ot,at *ood,etni re)!atorni i*-er,ior*ki ra5kiC a +to ,o 5o5entot -o5a)aat neko!kdonatori#

.!. In5ra')r3*)3ra

O*,en toa +to Fe i*-it,a no,i 5o6no*tiC )!a,nite na-ori na BankataCaedno *o re!e,antnite ,!a*tiC Fe bidat na*oeni kon *-ro,ed,a.e i-re3r!a.e *red*t,a a -o*tojnite in3ra*trktrni -roekti# Mo6nite no,iin,e*ti1ii ,o ja,niot *ektor Fe 5ora da *e od,i,aat -ara!e!no *o

37


38/71

konkreten na-redok ,o *-ro,ed,a.eto na -roektite ,o-o*toekoto -ort3o!io#

Bankata Fe -rodo!6i da raboti aedno *o E,ro-*kata in,e*ti1i*kabankaC EU i S,et*kata banka ,o odno* na ra,ojot na ener)et*kataCo-+tin*kata i tran*-ortnata in3ra*trktra ,o e5jata# Prioritet Fe i5bide daden na in3ra*trktrni -roekti *o *i!na re)iona!na di5enijaCkoi )i -oddr6,aat -ro1e*ot na EU a *tabi!ia1ija i a*o1ija1ija iini1ijati,ata a re)iona!en -aar na ener)ija na j)oi*tona E,ro-a#Podobr,a.eto na re)iona!nite ,r*ki i inte)ra1ijata ,o e,ro-*kitetran*-ortni i ener)et*ki 5re6i e ,a6no a ajakn,a.e naekono5*kite ,r*ki 5e *o*ednite e5ji i *o -ro+irenata E,ro-*kaUnija#/avni pretprijatija za elektri~na energija

Naj,a6nite akti,no*ti na Bankata Fe bidat na*oeni kon a,r+

,a.eto i *-ro,ed,a.eto na ro$*)o) 6a r$)ri+a)i6a4i0a naESMC ini1ijati,a koja e a-onata ,o -retodniot -eriod i koja*e)a -o,torno dobi -o!itika -oddr+ka i a5a,# O,a Fe bide-ridr6eno *o re)!atorni re3or5i na *ektorot na e!ektrinaener)ija i -od)oto,ki a ,i*tin*kata -ri,atia1ija#

Bankata e -od)ot,ena da ra)!eda no,i -roekti 6a o+r63+a;$na r$no'o) na e!ektrina ener)ija i!i 5o6ebi )a*C o*obeno-o5e PJR Ma*$doni0a i A&,ani0aC kako i ro$*)i 6aroi6+od')+o na $&$*)ri?na $n$r%i0a 'o na0/a&i /o`ni)ro(o4i i +o r$%iona&$n *on)$*').

Pod *!o, da *e najdat re+enija a -ra+a.ata ,o *ektorot a )a**o-*t,eno*ta na )a*o,odotC -o!itikata a *ektorotC ,k!ite!no i-ra,a na ,oC EBOR bi 5o6e!a da 5obi!iira )ranto,i a

-od)oto,ka na tender a kon1e*ija a )a*ika1ija na Sko-jeC*o)!a*no bara.eto na V!adata# Po dobi,a.eto na re!tatite odibi!iti *tdijata a i)radba na %a'na ')ani4a +o S*o0$C koja,o 5o5entot *e irabot,a *o nan*i*ka -oddr+ka od S,et*katabankaC kako i a di')ri,34i0a na %a' +o S*o0$C Bankata Fe )ira)!eda 5o6no*tite a nan*ira.e na eden i!i d,ata -roekta#

Bankata Fe obebedi -o5o+ a r$5or/i na $n$r%$)'*io)

'$*)orC *o -ro+ir,a.e na *tdijata a do*ta-no*t nae!ektrinata ener)ijaC ,k!,ajFi )i konkretnite -re-oraki a

5erkite a bebedno*nata 5re6a na PJR Makedonija# We bideobebedena eko!o+ka tenika -o5o+ a ESM ,o,ed,a.e na

38


39/71

-ra,,a.e *o eko!o+kiot *i*te5 i V!adata -ro)ra5a aar5onia1ija na !e)i*!ati,ata a 6i,otna *redina ,o *ektorot na

e!ektrina ener)ijaC *o)!a*no Me5orand5ot na rabira.e odAtina a re)iona!niot -aar na e!ektrina ener)ija#

Ona5 kade +to e 5o6noC Bankata Fe )i ra)!eda i 5o6no*tite da,k!i i!i da )i ajakne ko5-onentite na $n$r%$)'*a $*a'no') +oind3')ri'*i)$ ro$*)i o*obeno ,o !oka!nite ind*trii koi kori*tat)o!e5o ko!ie*t,o ener)ijaC kako na -ri5er ind*trijata a e!ikCnike! i 1e5ent# I*to takaC Bankata Fe )o ra)!eda -oten1ija!ot aES9O -roekti#ransport

Vo tekot na o,oj *trate)i*ki -eriodC Bankata Fe )i na*oi *,oite

akti,no*ti ,r i/&$/$n)a4i0a na ro$*)o) 6a r$%iona&nia)i()a Koridorot ( i*toka-ad i Koridorot %0 *e,erj)C,ni5a,ajFi -ri toa *ood,etno da *e re+a,aat eko!o+kite -ra+a.a+to Fe bidat ot,oreni a ,re5e na -od)oto,kata naaobiko!ni1ata na Sko-je# Me dr)otoC toa Fe *e -o*ti)ne *onana,a.e na eko!o+ki 5onitor i 3or5ira.e na Eko!o+ka5onitorin) i *o,etoda,na )r-a EMA8 ,o !etoto 200"#

Para!e!no *o toaC Bankata Fe i5 -o5o)ne na ,!a*tite ,oi)ot,,a.eto na In')i)34iona&na ')ra)$%i0a i P&an 6a ra6+o0na a)nio) '$*)or# 9e!ta e -odobr,a.e na 5eani5ite anan*ira.e na -ati+tataC ,o,ed,a.e konkren1ija ,o odr6,a.ena -ati+tata i *-ro,ed,a.e eka*en *i*te5 na -!anira.e ,o-atniot *ektor#

Vo -rodo!6enie na toj -roektC Bankata ,erojatno *o E,ro-*kata

in,e*ti1iona bankaC Fe ,!o6i na-ori da i)ot,i ro$*) 6a

r$Ca,i&i)a4i0a na a)i()a)aC koj Fe bide +o *o/,ina4i0a 'or$5or/i)$ +o '$*)oro)C o*obeno -o,ran *o )o!e5,a.e nakonkrento*ta ,o odr6,a.e na -ati+tata i -re*trktrira.e nadr6a,nata ko5-anija a odr6,a.e na -ati+ta#

Vo ra5kite na *,ojot -roekt a nad)radba na 1i,i!noto

,odo-!o,*t,oC bankata Fe obebedi -o5o+ ,o i6d+o03+a;$na o,$6,$d3+a;$)o 3'&3%i 6a +o6d3(na na+i%a4i0a odr$%3&a4i0a)aC *o 1e! da *e obebedi in*tit1iona!na i *trktrnareor)ania1ija na Direk1ijata a 1i,i!na ,od+na -!o,idbaC -rek

3or5ira.e na nan*i*ki nea,i*en i *a5o*toen -ro,ajder na*!)ite ,o ,od+nata na,i)a1ija#

39


40/71

Bankata Fe ja ra)!eda i 5o6no*ta a /od$rni6a4i0a na

'*o'*io) a$rodro/ i naj*ood,etnoto re+enie a toaC,k!,ajFi i e,enta!no e*t,o na -ri,atniot *ektor#

Ko'unalna

infrastruktura

Vo kontek*t na idnoto *,oj,a.e na !e)i*!ati,ata a *ka!nade1entra!ia1ija i no,ata !e)i*!ati,a a *ektorot na ja,nite ko5na!ni-ret-rijatija i JP a ,odaC ,k!ite!no i re)!ati,a a na-!ata i3or5ira.e na nea,i*en re)!atorC Bankata Fe i)ot,i ro$*) 6ar$Ca,i&i)a4i0a na +oda)a 6a %rad S*o0$# In,e*ti1ijata )!a,no Fe

*e -ot-ira na )rad*kiot betC -od *!o, da *e *,oi -red!o6enata!e)i*!ati,a a ajakn,a.e na !oka!nite nan*iiC da ne5a dr)i3aktori a na5a!,a.e na riikot i da 5o6e da *e t,rdiado,o!ite!na e,iden1ija na *-ro,ed,a.e na !e)i*!ati,ata# O,oj-i!ot-roekt Fe bide -oddr6an *o naite!na tenika -o5o+ ain*tit1iona!en ra,oj a ko5na!no -ra,,a.e *o nan*iiteC kako ia ra,oj na ja,noto -ret-rijatie a *to-ani*,a.e *o ,oda# We bidati*kori*teni i -okite i,!eeni od i5-!e5enta1ijata na -roektot MEAP#

. SORABOTKA SO DONATORI I DRUGI MEUNARODNI #INANSISKI

INSTITU@II

Koordina1ijata *o 5enarodnite nan*i*ki in*tit1ii i donatoriC kako itenikata *orabotka i o1ija!noto konan*ira.e i nata5 Fe bidatk!ni a *-ro,ed,a.e na *trate)ijata# Toa Fe bide e*en1ija!nokako a -od)oto,kite na -roektiteC taka i a in*tit1iona!notoajakn,a.eC o*obeno a akti,no*tite na ja,niot *ektor# Bankata Fe-rodo!6i da *e trdi da )i o*t,ari *,oite o-erati,ni 1e!i ,o te*na*orabotka *o dr)ite 5enarodni nan*i*ki in*tit1ii akti,ni ,o

e5jataC *o EU i *o bi!atera!nite donatoriC *o 1e! da *e *tekne *oo-ti5a!no ,!ijanie na *ekoja od na,edenite in*tit1ii#

Vo ra5ki na *,ojata no,a d,e)odi+na indikati,na -ro)ra5a a200


41/71

nan*ira.eto na o-+tin*kata in3ra*trktraC MSP i nan*ira.e ,ora5kite na -ro)ra5ite TAM i BAS#

Dija!o)ot na Bankata *o V!adata a re3or5*kite a3ati Fe *e nad)radina re3or5ite i dija!o)ot a-onat od S,et*kata banka i USAIDCo*obeno ,o ener)et*kiot i tran*-ortniot *ektor i 1e!o*no Fe )ikoordinira -roektite od ener)et*kiot *ektor *o S,et*kata bankaC ,o-o)!ed na -roektot a ko5binirana -o*trojka -ro,od*t,o nae!ektrina ener)ija1entra!no )ree.e na Sko-je i -otrebata na)a*ot#

Vo na-orite da obebedi -o5o+ ,o -odobr,a.eto na in,e*ti1i*katak!i5a ,o e5jataC Bankata Fe *e nado,re na -re-orakite odaednikata *tdija na EBOR i OE9D a ra,ojot na *ektorot na MSP,o PJR MakedonijaC kako i na re!e,antnata *tdija na &IAS# Taa Fe i5*e -ridr6i na S,et*kata banka i na MM& ,o na-orite a,o*-o*ta,,a.e redo,en dija!o) 5e in,e*titor*kata aedni1a iV!adata na PJR Makedonija#

41


42/71

III. PRILOZI

PRILOG 1- POLITIFKA PRO@ENKA

So1ija!i*tika Re-b!ika Makedonija be+e edna od +e*te re-b!iki ,oSo1ija!i*tika &ederati,na Re-b!ika J)o*!a,ija S&RJ od %4"< do%44% )odina#

J)o*!o,en*kiot U*ta, )i -rina,a+e 5akedon1ite kako edna od+e*te kon*titti,ni narodi na J)o*!a,ijaC aedno *o *!o,en1iteCr,atiteC *rbiteC 1rno)or1ite i od %4;0te 5*!i5anite# Vo *e-te5,ri%44%taC So1ija!i*tika Re-b!ika Makedonija -ro)!a*i nea,i*no*tC-o re3erend5otC ,o koj 7%G od na*e!enieto *e ija*ni anea,i*no*t# Vo a-ri! %44/ )odinaC e5jata *tana !enka na ON -odi5eto CCPorane+na j)o*!o,en*ka Re-b!ika Makedonija# Toa i5ebe+e -ri3ateno a da *e do,o!i na -ri)o,orite na 8r1ija na i5etoCCRe-b!ika Makedonija koeC *-ored t,rde.eto na 8r1ijaC i5-!i1irateritorija!ni -retenii kon )rkata -ro,in1ija Makedonija# Preodniotdo)o,or *o koj *e do,o!,a -otreba na i5eto i*tee ,o 2002)odina# Pre)o,orite oko! koneno re+enie a i5eto -rodo!6,aat#

Vo naj)o!e5iot de! od de,ede*etite )odini na 5inatiot ,ekC ,o

e5jata ,!adee+e re!ati,en 5eetniki 5irC bare5 de!5no -oradi3aktot +to *ite ,!adi -o *tekn,a.eto nea,i*no*t ,k!,aa-ret*ta,ni1i na 5noin*kite Makedon1i i na etnikoto a!ban*ko5a!1in*t,o# Kon krajot na de1enijata o,a *ita1ija *e i5eni#V!o+,a.eto na *o*tojbata ,o Ko*o,oC -ro,in1ija *o a!ban*ko5noin*t,o ,o Sojna Re-b!ika J)o*!a,ija SRJC na*!ednik naS&RJC odi)ra ne)ati,na !o)a# Pri*ti)n,a.eto na *toti1i i!jadni1ietniki A!ban1i -roterani i!i ibe)ani od Ko*o,o a ,re5e nakonHiktot na NATO *o Be!)rad ,o -ro!etta %444 )odina do,ede do-ora*t na etnikite tenii# Vo 3ebrari 200%taC etniki a!ban*ki

)eri!1iC koi *e narek,aa *ebe*i O*!obodite!na na1iona!na ar5ijaONAC a-onaa bnt -roti, V!adata ,o Sko-jeC barajFi -o)o!e5i-ra,a a a!ban*koto 5a!1in*t,o ,o no,aC 3edera!na *trktra nae5jata# Partiite na etnikite A!ban1i ja o*dija na*i!nata taktika naONAC no bntot )o -o!ariira+e ja,noto 5i*!e.e -o etnika !inija#

So akti,no -o*red*t,o na a-adnite e5jiC ,o j!i 200% )odina be+edo)o,oren -rekin na o)notC a ,o a,)*t 200% )odina be+e -ot-i+ando)o,or 5e -artiite na etnikite A!ban1i i 5akedon*kite -artii ,oOrid# Takanareeniot Ra5ko,en do)o,or i5a a 1e! da ja -odobri

-oi1ijata na a!ban*koto 5a!1in*t,o i )i ,k!,a *!ednite odredbi>-otreba na a!ban*kiot kako o1ija!en jaik ,o ob!a*ti ,o koi

42


43/71

etnikite A!ban1i *oin,aat -o,eFe od 20 -ro1enti od na*e!enieto-o)o!e5 broj odredbi a *-ode!eni o,!a*t,a.a )o!e5eni *red*t,a

a obrao,anie na a!ban*ki jaik i5eni na etnikite re3eren1i ,oU*ta,ot i )o!e5,a.e na brojot na etniki a!ban1i ,o -o!i1ijata ija,nata ad5ini*tra1ija# Vo a,)*t i *e-te5,ri 200% )odina NATO-o5o)na ,o raor6,a.eto i ra*-+ta.eto na ONA# V!adata )ira*-+ti t#n# 'a,o,i-ara,oeni edini1i na *-e1ija!na -o!i1ijao!o)!a*ena -oradi ek*tre5en na1iona!ia5 i na*i!*t,o -roti, 1i,i!io*obeno etniki a!ban1i# Etnikite a!ban1i )o -odra,ija Orid*kiotdo)o,orC dodeka )o!e5 broj 5akedon1i iraija ne*o)!a*,a.e *oi*tiotC -!a+ejFi *e deka ot*ta-kite ,o kori*t na etnikite a!ban1i Fedo,edat do ra*-aa.e na e5jata# Kako i da eC iako ba,noCdo)o,orot *e *-ro,ed,a# Vo 3ebrari 200" )odinaC na *i!a *ta-inaaen akon *o koj *e !e)a!iira+e teto,*kiot ni,eritet ,o kojna*ta,ata *e i,ed,a na a!ban*ki jaikC kako tret ni,eritetnan*iran od *trana na dr6a,ata# Se-akC debatite -rodo!6,aatCo*obeno oko! *-ro,ed,a.eto na -o!itiki ,a6niotC no ,*t,ite!ende! na Ra5ko,niot do)o,or ,o ,r*ka *o de1entra!ia1ijata# Vo j!i200" )odinaC koa!i1ionite -artneri ,o V!adata na Ko*to, -o*ti)naado)o,or a ob!ikot na kontro,erniot -!an a *-oj,a.e na-o*tojnite %2/ !oka!ni *a5o-ra,i ,o *a5o 70C *o +to *o)!a*no-!anot *e ra*i*ti -atot a ne)o,o *,oj,a.e od *trana naPar!a5entot -o itna -o*ta-ka i a odr6,a.e na !oka!nite ibori ,o

okto5,ri 200" )odina#

Na -ar!a5entarnite ibori ,o 2002 )odina -obedi koa!i1ijata-red,odena od So1ija!de5okratite SDSM i -oddr6ana od DUICneoda5na 3or5iranata -artija na etniki A!ban1iC koja+to -roi!eeod ONA# SDSM i DUI -o,edoa ka5-a.a -roti, kor-1ijata i a-oddr+ka na Orid*kiot do)o,or *o koj be+e *ta,en kraj na konHiktotod 200% )odina VMRODPMNE na1iona!nata 5akedon*ka -artijaCkoja od %44( do 2002 )odina be+e na ,!a*t ,o koa!i1ija *o DPA -artija na etniki A!ban1iC *e obide da )i i*kori*ti etnikite teniiC no

be *-e# Pred,re5enite -ret*edate!*ki ibori *e odr6aa -oradi*5rtta na -ret*edate!ot Bori* Trajko,*ki ,o a,ion*ka ne*reFa nadBo*na i @er1e)o,ina na 2; 3e,rari 200" )odina# Pobednik ,o ,toriotkr) odr6an na 2( a-ri! 200" )odina be+e Branko 9r,enko,*kiC !iderna SDSM i Pre5ier od %442 do %44( )odina i od 2002 )odina done)o,iot ibor a Pret*edate!# 9r,enko,*ki o*,oi ;2C7G od )!a*o,iteC-ri odi, na )!a*aite od


44/71

Kaj *ite -o!itiki -artii -o*toi kon*en* oko! inte)ra1ija ,o EU kako)!a,na na1iona!na 1e!# PJR Makedonija e !en na Partner*t,oto a

5ir na NATO# Odno*ite na e5jata *o SAD *e b!i*ki# Taa )i koordinira*,oite akti,no*ti -o,rani *o NATO *o A!banija i @r,at*kaC *o-oddr+ka na SADC -!anirajFi da -odne*e bara.e a !en*t,o ,oNATO +to e 5o6no -o*koro# NATO i5a !o)i*tiko -ri**t,o ,oe5jata od ,ojnata na Ko*o,o ,o %444 )odina# Tretata 5iro,na5i*ija na NATO ,o e5jata a,r+i ,o 5art 200/ )odina i be+ea5eneta *o 5i*ija -red,odena od EU# Miro,nite *i!i -red,odeni odEU bea a5eneti *o -o!i1i*ka 5i*ija ,o deke5,ri 200/ )odinaC a PJRMakedonija be+e -r,ata -orane+na j)o*!o,en*ka dr6a,a koja-ot-i+a Do)o,or a *tabi!ia1ija i a*o1ija1ija *o EU ,o a-ri! 200%#Zaedno *o NATOC EU odi)ra akti,na i ,a6na !o)a ,o i5inatiteneko!k )odiniC -o5a)ajFi ,o re+a,a.eto na ,natre+nite -rob!e5ina e5jata# PJR Makedonija -odne*e bara.e a !en*t,o ,o EU na22 5art 200" )odina#

R$%iona&na in)$%ra4i0a

V!adata na PJR Makedonija odr6,a dobri odno*i *o *ite *,oi *o*edi# I-okraj 3aktot +to *-orot oko! i5eto *o Atina o*tan,a nere+enCodno*ite 5e d,ete e5ji *e -odobreni -oradi )rkite in,e*ti1ii ,o

ekono5ijata na PJR Makedonija# Odno*ite *o B)arija i A!banija *edobriC *o toa +to i d,ete e5ji ,!o6,aat kontinirani na-ori ,ona*oka na -ot-o5a)a.e na odr6,a.eto ,natre+na *tabi!no*t ,oPJR Makedonija# Odno*ite *o V!adata ,o Be!)rad naite!no *e-odobrija otkako -ret*edate!ot S!obodan Mi!o+e,iF be+e *i5nat od,!a*t ,o okto5,ri 2000 )odina# Vo 3ebrari 200% )odinaC ,!adite odBe!)rad i Sko-je -ot-i+aa do)o,or a de5arka1ija na ni,nataaednika )rani1a# Unijata na Srbija i 9rna 8ora e )!a,niot -aar nakoj i,e,a PJR Makedonija# MetoaC odno*ite *o -ri,re5enata-ra,a na Ko*o,oC ,o,edena na -oetokot na 2000 )odina *e

karakteriiraat *o -rob!e5i# Ko*o,*kite a!ban1i bea -roti,-ot-i+,a.eto na do)o,orot a )rani1ata -o5e Be!)rad i Sko-jeCt,rdejFi deka i*tiot e -o*ti)nat be ni,no e*t,o#

ANEKS - TRANZI@IJA VO DELOT NA ZAKONODAVSTVOTO

KOMPARATIVNA PRO@ENKA NA TRGOVSKIOT ZAKON NA PJRMAKEDONIJA

S-ored )odi+nite anketi na akon*kite -okaate!i na EBORC *o koi +to*e 5erat *o)!ed,a.ata na -ra,ni1ite +to )i -ona,aat akonite na

44


45/71

PJR Makedonija ,o -eriodot -o5e %447 i 2002 )odina#%C *e *5etadeka ko5er1ija!nite akoni ,o PJR Makedonija *e *o 5o+ne dobar

k,a!itet# Se-akC tie ne *e nit taka ja*ni i -ri*ta-niC nit -ak *e-ri5en,aat ad5ini*trati,no i *d*ki ,o do,o!na 5erka C kako +to e*!aj ,o e5jite ,o -ona-rednata trani1ija# Od %447 )odinatr)o,*kite akoni na PJR Makedonija -o*te-eno *e -odobr,aat i iako,o nekoi ob!a*ti tie *e+te ao*tan,aat ad *tandardite -ri3at!i,i na5enarodno ni,oC *e-ak tie ,o )o!e5a 5erka *e *-ored!i,i *oakonite na dr)ite -orane+ni j)o*!o,en*ki re-b!iki#

PRO@ENKA NA ZAKONODAVNIOT SEKTOR

S)$?a0

Naj,a6en akon +to )o re)!ira !ik,idira.eto na ne*o!,entnite-ret-rijatija ,o PJR Makedonija e Zakonot a *teaj CCSteaenakonC koj *ta-i ,o *i!a na ( 5aj %44( )odinaC a naj*kore+nitei5eni )i i5a+e ,o 5art 200" )odina# O,oj akon )i -okri,a i!ik,idira.eto i reor)ania1ijataC a -o*ti)na rejtin) na CC*redna*o)!a*eno*t *o 5enarodnite *tandardiC *-ored re!tatite naPro1enkata na *ektorot na ne*o!,entn*t na EBOR od 200/ )odinaC *o

koja *e i*-it,a+e k,a!itetot na akonot CC*-ored kni)ite nene)o,oto *-ro,ed,a.e#

Steajnata -o*ta-ka *e *-ro,ed,a na ni,o na okr6nite *do,iC koj+to ne e *-e1ija!iiran *teaen *d# Se-akC *e ini deka ,o -rak*a*ite tak,i okr6nite *do,i i5aat odde! a *teaj iako akonot ne )iado!6,a tak,ite odde!i da )o ,odat *ood,etniot -red5et#Steajnata -o*ta-ka treba da *e *-ro,ede ,o -odrajeto kade-ra,noto !i1e e re)i*trirano ,o *!aj da *e raboti a -ret-rijatieC i!i-ak ,o -odrajeto kade +to -re*toj,a do!6nikot -oedine1#

1 sproveduvano istraùvawa za zakonskite pokazateli, so cel da go izmeri Sekoja

godina po~nuvaj}i od1997, pa se do 2002 godina, !"# ima napreduvaweto vo zakonskitere$ormi vo centralna i isto~na vropa, !alti~kite dràvi i %aednicata na nezavisni

dràvi, spored toa kako tie se sogledani od strana na loklni pravnici i akademici&

#ezultatite od takvoto istraùvawe se zanovani na pra'alnikot ispraten do pravnicite

'to ra(otat vo (ilo koja od dadenite zemji& )straùvaweto go pretstavuva nivnoto

vospriemawe na pravniot sistem na zemjata i stepenot do koj klu~nite trgovski i

$inansiski zakoni gi dostignuvaat me*unarodno pri$atlivite standardi +ekstenzivnost i

vo kolkava merka ovie zakoni se sproveduvaat i se izvr'uvaat +e$ikasnost&

)straùvaweto se zasnova edinstveno vrz sogleduvaweto na pravnicite za zakonodavstvoto

na nivnata sopstvena zemja i ne gi pretstavuva mislewata na !"# za tie pravni

sistemi& -okraj toa, tre(a da se napomene deka od sekoj koj go popolnil pra'alnikot se

(ara da odgovara na istiot samo vo vrska so svojata zemja, a ne na komparativna

osnova&

45


46/71


47/71

Makedon*kata ko5i*ijata a artii od ,redno*t CCMK@V be+eo*no,ana *o ka na V!adata ,o jni %442 )odina Zakonot a artii

od ,redno*t od 2000 )odina -ot,rd,a deka MK@V e *a5o*tojna inea,i*na or)ania1ija *o *tat* na -ra,no !i1eC kako i deka MK@V e)!a,en re)!atoren or)an a -aarot na artii od ,redno*t ,o PJRMakedonijaC od)o,oren a ida,a.e odobrenija i do,o!i a ja,notonde.e na artii od ,redno*tC a brokerite i berata na ak1ii# S-oredZakonot a artii od ,redno*tC -ri ida,a.e artii od ,redno*tCida,aot treba da obja,i -ro*-ekt koj Fe *odr6i in3or5a1ii ain,e*titorite ,o ,r*ka *o ne)o,oto nan*i*ko rabote.eC de!o,nite5o6no*ti i -ra,ata na ak1ionerite# I*to takaC o,!a*tenite e*ni1i na-aarot na artii od ,redno*t *e o)ranieni na broker*ki kFi i banki#

Makedon*kata berata na ak1ii CCMBA be+e o*no,ana ,o*e-te5,ri %44< )odinaC a a-ona *o tr),a.e ,o 5art %44;)odina# S-ored Zakonot a artii od ,redno*tC MBA e or)aniiranakako -rotabi!no ak1ioner*ko dr+t,oC *o o*no,aki ka-ita! od


48/71

2H

2H

2H

:2H

82H

122H

A*4ion$r'*ira+a

Ra/nora+$n )r$)/an naa*4ion$ri)$

U&o%a na 6a'$%na)i ')rani +o*orora)i+no3ra+3+a;$

O,$&od$n3+a;$ i)ran'ar$n)no')

Od%o+orno') na,ordo)

PJR Ma*$doni0

a OE@DPrin4i

i

Za*on 6a )r%o+'*i dr3()+a i *orora)i+no 3ra+3+a;$

S-ored re!tatite na Pro1enkata na *ektorot a kor-orati,no-ra,,a.e na EBOR od 200/ )odinaC PJR Makedonija e e5ja ii-o*toeki akoni koi *e odne*,aat na kor-orati,noto -ra,,a.et#e#C CCakonot *-ored kni)iteC a ne kako *e *-ro,ed,a*ood,etnata !e)i*!ati,aC -ri *-oredba *o rin(ipite na korporativnoupravuvawe na OE9DC bea ran)irani -o5e e5jite *o CC,i*oka*o)!a*eno*t# O-+tite re3or5*ki -rin1i-i a e5jite od o,aakate)orija *e -odobr,a.e na eka*noto *-ro,ed,a.e ii,r+,a.e na -o*toekata !e)i*!ati,a# Na -ri5erC re)!atorniotor)an treba da i5a do,o!no nea,i*no*t i re*r*i a da 5o6e da )i

*-ro,e,a -otrebnite akti,no*ti nad!e6no*ta na *d*kiot *i*te5 -ri-re*d,a.eto kaj *-oro,i -o,rani *o kor-orati,noto -ra,,a.ei*to taka treba da *e )o!e5i# :to *e odne*,a do PJR MakedonijaC i-okraj nejinata dobra -oi1ija ,o odno* na k,a!itetot na nejinata!e)i*!ati,a a kor-orati,noto -ra,,a.eC *o )orena,edenataPro1enka na EBOR ,o 200/ )odina *e t,rdi deka o*obeno ,ni5anietreba da *e -o*,eti na ajakn,a.eto na nekoi ob!a*tiC kako +to *e!o)ata na a*e)natite *traniC kako i obe!oden,a.eto i tran*-arentno*ta ,idi )rakon -odo!#

Ra6ni a'$*)i na 6a*on'*a)a ra/*a 6a *orora)i+no 3ra+3+a;$=22!>

0abele{ka? Krajnite toki na *ekoja o*ka -ret*ta,,aat idea!en re!tatC t#e# *ood,et*t,,aat *orin(ipite na korporativno upravuvawe na OE9D# Ko!k 5re6ata e -oi*-o!netaC to!k -ob!i*k *e

akonite a kor-orati,no -ra,,a.e na e5jata do o,ie -rin1i-i#

Izvor? roekt za pro(enka na sektorot za korporativno upravuvawe na EBROR, pro(enka od

48


49/71

)--'

Vo taa *5i*!a treba da *e i*takne deka na /0 a-ri! 200" )odinaC Par!a5entotna PJR Makedonija done*e no, Zakon a tr)o,*ki dr+t,a# O,oj no, akona5eni dr) *!ien akon *,oen ,o %44; )odinaC koj be+e -ro1enet *-ored)orena,edenata Pro1enka na EBORC kako de! na akonoda,*t,oto na PJRMakedonijaC koe *e odne*,a na koor-orati,noto -ra,,a.eC -on,ajFiod 200/ )odina# No,iot akon od 200" )odina na,i*tina ,o,ed,a -o*tro)i-ra,i!a a obja,,a.eC kako ,o odno* na o-erati,niot i o-+tiot nan*i*kiakon na r5ataC taka i ,o odno* na nado5e*tokot kon i,r+niterako,odite!i# No,iot akon )i -odobr,a i 5erkite a a+tita na ak1ionerite#Se)a a *rednite i )o!e5i r5iC -ri5en!i,i *e 5enarodnite *tandardi anan*i*ko i,e*t,a.e#

Vo -ri!o) na toaC *o)!a*no no,iot akonC ,o 9entra!niot re)i*tar Febide ,o*-o*ta,en i Fe *e ,odi na1iona!en e!ektron*ki tr)o,*kire)i*tar# I*to taka *e ,o*-o*ta,,a i no,a ra5ka a re)i*trira.e nade!o,nite *bjektiC a *o 1e! da *e na5a!i -otrebnoto ,re5e a i*toto#Za nea *e ,e!i deka e kon*trirana na tako, nain +to Fe )o-oddr6,a konenoto ot*tran,a.e na re)i*tra1ionite *do,i od-ro1e*ot na re)i*trira.e de!o,ni *bjekti# So)!a*no no,iot akonCV!adata i*to taka raboti na kon*o!idira.e na bara.ata a-odne*,a.eC !i1en1ira.e i -rija,,a.e na de!o,nite *bjektiC a da

*e na5a!at ekorite -otrebni a eden de!o,en *bjekt da *tane i da-rodo!6i da bide o-erati,en# SekakoC i -okraj o,ie -oiti,ni ra,ojnina*taniC )!a,niot -redi,ik a e5jata e da obebedi deka *ite dobriakoni CCna -i*5eno Fe bidat *-ro,edeni i ,o -rak*a#

Kon4$'ii

Zakon*kata ra5ka a kon1e*ii e redena *o Zakonot a kon1e*ii od 2a-ri! 2002 S!6ben ,e*nik br# 2


50/71

deniranC )o o*!ab,a akonot i )o o*ta,a ot,oren a e,enta!ni!o-otrebi#

So Zakonot a kon1e*ii ja*no *e t,rd,aat od)o,orno*tite nao,!a*teniot do)o,ara# Iako *o ne)o ne *e obebed,a CCode.e na*a5o eden +a!terC toj 5o+ne ja*no i koordinirano ja -o*ta,,a-ode!bata na ,!a*ta -o5e ra!inite ja,no o,!a*teni or)ani,k!eni ,o -ro1e*ot na dode!,a.e kon1e*ii# Zakonot a kon1e*iine 5 do,o!,a na o,!a*teniot do)o,ara da *k!,a do)o,orikoi -od!e6at na 5enarodna arbitra6aC +to -ret*ta,,a )!a,na )ri6aa 5enarodnite ae5oda,ai i in,e*titori#

Re!tatite na Proektot a -ro1enka na akonot a kon1e*ii na EBORod 200" )odina otkri,aat deka PJR Makedonija ,erojatno )o i5aeden od najna-rednite akoni a kon1e*ii ,o j)oi*tona E,ro-aCiako toj 5o6ebi *e+te ne e do,o!no i*-roban ,o -rak*a#

O,$6,$d$ni )ran'a*4ii

Za!o)ot e re)!iran *o Zakonot a do)o,oren a!o) od 200/ )odina-oddr6an od S,et*kata bankaC *o koj *e -oni+t,a Zakonot aa!o) na d,i6en i5ot i -ra,a od %44( )odina# Za!o) 5o6e da *e

*ta,i ,r *ite ,ido,i i5otC -od,i6ni 5aterija!ni *red*t,aC artii od,redno*tC -obar,a.a i dr)i -ra,a# Za!o)ot 5o6e da bide i!i ,o,!adenie t#e# -otreben e -reno* na ko!atera!a kon ae5oda,ate!oti!i da ne bide ,o ,!adenie# Re)i*trira.eto ,o Za!o6niot re)i*tar eado!6ite!no a a!o)ot koj ne e ,o ,!adenieC dodeka kaj a!o)ot ,o,!adenie o,aa akti,no*t ne e ob,rna# Zakonot a do)o,oren a!o)*odr6i i *ood,etni odredbi a i-otekite nad ned,i6en i5ot#

Za!o6niot re)i*tar a d,i6en i5ot i -ra,a e de! od *i*te5ot nae!ektron*ki re)i*triC ad5ini*trati,no ko5binirani ,o 9entra!niot

re)i*tar na PJR Makedonija# Toj a-ona da raboti ,o okto5,ri %44()odinaC dodeka 9entra!niot re)i*tar be+e a,r+en na % noe5,ri2000# 8!a,nata kan1e!arija na re)i*tarot e ,o Sko-jeC a i5a /%!oka!na kan1e!arija ni e5jata# Re)i*trira.eto *e ,r+i -rekdo*ta,,a.e na obrae1 a -rija,,a.eC koj treba da *odr6i-odato1i a barate!otC *traniteC a!o6enite *red*t,aC akon*katao*no,a i ino*ot na o*i)reniot do!)C kako i *-i*ok na -ri!o6enidok5entiC -ot-i+an i od barate!otC da,ate!ot i -ri5ate!ot na a!o)i!i ni,ni a*ta-ni1i# Dok5entite +to treba da *e -ri!o6at kon-rija,ata *odr6at do)o,or a a!o)C do)o,or a ae5C deta!en i

konkreten o-i* i -o-i* na a!o6enite *red*t,a i *ood,etniteo,!a*t,a.a i ka-a1iteti na *tranite# Do)o,orot a a!o) obino *ea,ed,a kaj notarC *o 1e! do)o,orot i5a CCi,r+na *i!aC *o +to *e

50


51/71

ibe)n,a -ro1edrata kade do,erite!ot treba da *e obrati do *dot-ri nei*-o!n,a.e na *!o,ite i aradi -rina,a.e na ne)o,ite -ra,a

nad ko!atera!ata# Vrabotenite ,o re)i*tarot treba da *e -ot-iraat nanotarot ,o ,r*ka *o -ro,erkata na identitetot na *traniteC*o-*t,eno*ta nad a!o6enite *red*t,a i akon*kata o*no,a nao*i)reniot do!)# Vo 5no) *!ai i notarot *e -rija,,a are)i*tra1ija# Po -rie5ot na -rija,ataC taa ,edna+ *e ,ne*,a ,ore)i*tarotC *-ored i5eto na ae5okori*nikot da,ate!ot na a!o)C *ea,ed,a -od broj na re)i*tra1ija i ,re5e na ,ne*,a.e# Poko5-!etira.eto na *ite in3or5a1ii ,oobiaeno a 2/ dena *e ,r+ina!na re)i*tra1ijaC a na barate!ot 5 *e ida,a -ot,rda are)i*tra1ijata#

Zakonot a do)o,oren a!o) od 200/ )odina do,ede do naite!ni-odobr,a.a ,o akon*kata re)!ati,a a obebed,a.eC o*obeno*o ot*tran,a.e na o)rani,a.eto kako +to *e *red*t,ata koi5o6at da bidat dadeni ,o ko!atera!a ,o 5inatoto *e -ri5en,a+eZakonot a i,r+na -o*ta-ka i toj abran,a+e i,r+,a.e ,r*red*t,a +to *e kori*tat a de!o,nite akti,no*ti na do!6nikot#Rea!ia1ijata na -ra,o*i!ni -o*ta-ki be+e ajaknataC o*obeno *odo,o!,a.eto na *a5o-o5o+ i ,on*d*ka rea!ia1ija na*red*t,ata# Zakonot a do)o,oren a!o) e i*to taka 5no)-odeta!en ,o odno* na akon*kite -o*!edi1i na notar*koto

a,ed,a.e na do)o,orot a a!o)C aradi o!e*n,a.e na ne)o,otoi,r+,a.e# Se-akC nekoi -rob!e5i *e+te o*tan,aat# Na -ri5erCo*i)renite -obar,a.a *e+te treba da bidat -re1ino t,rdeni ,odo)o,orot a a!o) i ,o ija,ata a re)i*tra1ijaC +to 5o6ebi i ne jandi -o*ak,anata do)o,orna Hek*ibi!no*t kako na -ri5erC na!o) ai*-!aFa.e be -okritie# Iako *e)a ,o akonot *-e1ino *e-red,id,a -roda6ba na *red*t,a -ri ,oobiaen tek na de!o,norabote.e be a!o)C o*tan,a neja*no kako toa 5o6e da 3nk1ioniraCbidejFi *oda,a.eto da,a.eto -od a!o) Fe -o,!ee i)ot,,a.ena -re1ien -o-i* na *red*t,ata#

Pri i*tra6,a.eto *-ro,edeno od *trana na EBOR ,o !etoto 200/)odina a i,r+,a.e na tran*ak1iite obebedeni *o a!o)C PJRMakedonija aede re!ati,no ,i*oko 5e*to# Se ini dekaobebedenite do,erite!i 5o6at re!ati,no eka*no da )i rea!iiraata!o6enite *red*t,a i da )i na-!atat *redt,ata od -roda6bata# Voanketata be+e i*taknato deka tak,ite re!tati *e-ak treba da *ee5at *o -ret-a!i,o*tC bidejFi akonot od 200/ )odina *e+te ere!ati,no nei*-itan ,idi )o )rakonot -odo! kade *e dadeni-odato1i a nedo*ti)ot -raktino i*k*t,o# I*to takaC i*k*t,oto ,o

e5jata -oka6,a deka dri i ko)a akon*kite odredbi *e ja*noi*ka6aniC ne 5o6e da *e i*k!i 3aktot deka *do,ite 5o6at ,*+no*tda od!at -oinak# O-a*no*ta e o*obeno -ri*tna -oradi 3aktot +to

51


52/71

PJRMa*$doni0a

0

%

2

/Preki od

do!6nikPre3eren1ija!ni

do,erite!iKontro!a od

In*tit1ii

Kor-1ija

Praktinoi*k*t,oObe5 na

ko!atera!a

In,entar

Ned,i6nini

Pobar,a.a

Po*ta-ka -rine*o!,entno*t

Prioritet nane*o!,entno*t

Nedo*ti)

I)!edi

e*to *e i,e*t,a deka kor-1ijata ,o *d*t,oto e ,a6no -ra+a.e,idi )o )rakon -odo!#

Or$d$&3+a?*i 5a*)ori +o ro4$'o) na i6+r(3+a;$ na 6a&o%

%Xbenaite!ni-rob!e5i i!io)rani,a.a

2Xre!ati,no 5a!i-rob!e5i i!io)rani,a.a

/X)o!e5i -rob!e5i i!i o)rani,a.a

Ko!k CC5re6ata na)rakonot e-oi*-o!neta CCto!k *e-o*erioni-rob!e5ite ,o*ekoja odna,edenite kate)orii#

&aktori na -o*ta-kata &aktori na obe5otPor$?3+a;$ od do&`ni*o)- Mo6no*tado!6nikot da *-reiC aba,i i!i na dr) nain da

ja -o-rei i,r+nata -o*ta-ka na +teta nai5ate!ot na a!o)ot# Ne ,k!,a !e)iti5noo*t,ar,a.e na -ra,o na odbrana i!i 6a!ba#Pr$5$r$n4i0a&ni do+$ri)$&i- V!ijanie na -obar,a.ata od dr)i do,erite!i o*,en -retodnoran)iranite o*i)reni -obar,a.a ,r ado,o!,a.e na -obar,a.eto na o*i)reniotdo,erite!#

Kon)ro&a od do+$ri)$&i- Mo6no*t do,erite!ot da)o kontro!ira i!i da -o,!ijae ,r *-ro,ed,a.etona i,r+nata -o*ta-ka#In')i)34ii- Do,er!i,o*t na *do,ite i dr)itein*tit1ii -otrebni a -oddr6,a.e na i,r+nata-o*ta-ka#Pra*)i?no i'*3')+o- O-+to ni,o na-raktinoto i*k*t,o *o i,r+niata -o*ta-ka ,odadenata e5ja#Kor34i0a- V!ijanie na kor-1ijata ,o ra5kite na*d*kiot *i*te5 ,r i,r+nata -o*ta-ka#

Po')a*a ri n$'o&+$n)no')- V!ijanie nane*o!,entno*ta na do!6nikot ,r i,r+nata-o*ta-ka#Ran%ira;$ na n$'o&+$n)no')a- Prioritet na-obar,a.eto na o*i)reniot do,erite! ,rne*o!,entno*ta na do!6nikot#Po,ar3+a;a- Pro1enka na edno*ta,no*ta ii,e*no*ta na i,r+nata -o*ta-ka a a!o) ,r-obar,a.ata#N$d+i`nini- Pro1enka na edno*ta,no*ta i i,e

*no*ta na i,r+nata -o*ta-ka a a!o) ,rned,i6ninite#In+$n)ar- Pro1enka na edno*ta,no*ta ii,e*no*ta na i,r+nata -o*ta-ka a a!o) ,rin,entarot#

Izvor? 8ovo istra#uvawe na zakonski pokazateli na EBOR

)--'

52


53/71

T$&$*o/3ni*a4ii

Sektorot te!eko5nika1ii o*tan,a da bide re)!iran od *trana naU-ra,ata a te!eko5nika1ii UTC or)an ,o ra5kite naMini*ter*t,oto a tran*-ort i ,r*kiCCMini*ter*t,otoC a *e red,a *o Zakonot a te!eko5nika1ii od%44; )odinaC *o i5enite i do-o!nenijata od %44( )odina# CCZakona te!eko5nika1ii#

Zakonot a te!eko5nika1ii ,k!,a nekoi od ,a6nite re)!atorniodredbi na EU a te!eko5nika1iite i obebed,a re!ati,no 5odernara5ka ,o odno* na !i1en1ira.etoC 5e*ebnoto -o,r,a.eCni,era!nite *!)iC tarira.eto i k,a!iteto na *!)ite# Kako i da eC*e+te *e -otrebni )o!e5 broj in*tit1iona!ni re3or5i koi o*tanaanerea!iirani# PJR Makedonija )o -ot-i+a Do)o,orot a *tabi!ia1ija ia*o1ija1ija *o E,ro-*kata Unija ,o 200% )odinaC a i*tiot *ta-i ,o *i!ana % a-ri! 200"# Kako de! na toj do)o,orC PJR Makedonija ean)a6irana ,o -ro1e*ot na -onata5o+no *o)!a*,a.e nado5a+niot *ektor na te!eko5nika1ii *o i*tiot na EU#

Makedon*ki Te!eko5nika1iji CCMTC teko,niot te!eko5 o-eratorC*e+te )o i5a ek*k!i,noto -ra,o da obebed,a k*ni )o,ornite!e3on*ki *!)iC te!e)ra3*ki *!)iC te!ek* *!)iC *!)ite -rek

ja,ni te!e3on*ki )o,orni1iC *!)i na inaj5eni !inii i da )radiC-o*ed,a i da o-erira *o k*nite ja,ni te!eko5nika1i*ki 5re6i#Pede*et i eden -ro1ent od MT *e ,o *o-*t,eno*t na n)ar*kioto-erator MATAVC dodeka o*tanatite "4G *e ,o dr6a,na *o-*t,eno*t#Pr,inoC ek*k!i,no*ta na MT treba+e da i*tee na krajot na 200

EAR

S-ored In,e*ti1ionata -ro)ra5a a 200"C ino*ot od %C0%C< 5i!ioni e-!aniran a i5-!e5entira.e na aednikata ini1ijati,a na EAR i EBORC ara,oj na MSP#

Kanadao PJR Makedonija e -rioritetna e5ja ,o kanad*kiot 3ond 9IDA SEE

od krajot na 5art na ra*-o!a)a.e *e ,k-no "C% 5i!ioni#o Vo ra5kite na o,oj 3ondC 5o6no e i konan*ira.e -o -at na

)ranto,i# &ondot 5o6e da *e -otrebi ,o -o,eFeto *ektori kadeEBOR i5a akti,no*ti> ko5na!na eko!o+ka in3ra*trktraC

tran*-ortC ener)ija i ener)etikaC nan*i*kite in*tit1iiC MSP# Siteo,ie ob!a*ti *e na,edeni ,o do)o,orot#Ita!ija o PJR Makedonija e -rioritetna e5ja a Ita!ija# Italijanskiot fond za @9

i5a bet *o *e+te ne-re,e5eni ob,r*ki od od rekon*trk1ija doekono5*ka inte)ra1ijaC odr6an ,o Vene1ijaC na /0#%0#200/

CCVene1ijan*ka ini1ijati,aC Ita!ija -reede ob,r*ka da i*-oraa)rant ,o ino* od %" 5i!ioniC kako -oddr+ka a ra,ojot na-ri,atniot *ektor i a i)radba na 5oderna in3ra*trktra aener)ijata i tran*-ortot ,o re)ionot na a-aden Ba!kan,k!,ajFi ja i PJR Makedonija# Tak,ite )rant *red*t,a Fe *ei*kori*tat a nan*ira.e na tenikata -o5o+ i dr)i akti,no*tiija 1e! e -ro5o,ira.e na in,e*ti1ioni -roektiC konan*irani odM&I# Vo toj kontek*tC Bankata Fe -ra,,a *o *5a od "5i!ioniC na5eneti a akti,no*ti -o,rani *o -ri,atniot *ektor iMSPC na CCIta!ijan*kiot 3ond a *orabotka na5enet a ra,oj na-ri,atniot *ektor ,o a-aden Ba!kan

o Vo ra5kite na Aentralno3evropskata ini(ijativa, 5o5enta!no *e

ra*-rede!,aat ita!ijan*ki *red*t,a ,o ino* od "00#000Cna5eneti a *-ro,ed,a.e na Proektot a a+teda na

58

DONATOR o)$n4i0a&no do')ani'r$d')+a +o EUR

EAR %C0%C< 5i!ioniKanada "C0 5i!ioniIta!ija


59/71

ener)ijataC koj -o5e dr)ite ja -okri,a i PJR Makedonija# 9EI*e)a -!anira ,oobno,,a.eC a e5jata Fe o*tane e5ja *o

k!en -rioritet#:,aj1arijaC A,*trija i 8r1ija o PJR Makedonija *e naoa -o5e e5jite *o,i*ok -rioritet ,o ra5kite na e,enta!nite akti,no*ti akonan*ira.e kaj vaj(arskiot A@C Cond koj od neoda5na )ioobno,en ati,no*tite ,o e5jata# o A,*trija i 8r1ija ja *5etaat PJRMakedonija a ni,na -rioritetna e5ja# A,*trija neoda5na -ot-i+ado)o,or a ,o*-o*ta,,a.e ra5ko,en do)o,or a -oddr+ka naakti,no*tite oko! ko5na!nata i eko!o+ka in3ra*trktra ,o e5jiteod re)ionot na JIEC ,k!,ajFi ja i Makedonija# 8rkite 3ondo,i ,oino* od 4


60/71

Pro)ra5ata a,odo*nabd,a.e ,o PJRMakedonija > Predibi!iti *tdija

%74#4/; %74#4/; 0(0/00 Zat,oren Ener)ija

I,ona i kreditna banka>ek*-ert a 5a!o-roda6ba

%/(#/42 %/(#/42 %"0700 Zat,oren &inan*iiC De!o,norabote.e

Sko-*ka obiko!ni1aC a6riranaibi!iti *tdija

/0"#02/ /0"#02/ %4%200 Zat,oren 8rade6ni+t,o

Pro)ra5ata a,odo*nabd,a.e ,o PJRMakedonija

%#7Direktor a de!o,en ra,oj

20(#/;; 20(#/;; 2"%002 Zat,oren &inan*iiC De!o,norabote.e

I)radba na -rei*tite!na

*tani1a a ot-adni ,odi :ti-Ve!e*

%4#;00 %7#7(0 0"%20/ Pree5ena

ob,r*ka

Ener)ija

I)radba na -rei*tite!na*tani1a a ot-adni ,odi :ti-Ve!e*

%4#;00 %7#(40 %2%20/ Pree5enaob,r*ka

Ener)ija

Pred5er i koneen -roekt a*ko-*kiot Aerodro5

%4Ek*-ert a *trate)ija

(


61/71

So,etoda,en -roekt a tria5 -ro5o1ija i 5arketin)


62/71

Re-!ek %(#/(" %(#/(" %20;02 Zat,oren &inan*iiC De!o,norabote.e

Kon*!tant*ki *!)i a -roektot

a da!no,ot ,oPJR Makedonija

"4#444 "2#


63/71

D$)a&$n 'i'o* na ro$*)i 6a o4i0a&no *onan'ira;$

O Na6i+ Or%ani6a4i0a Vid nanan'i$r

Z$/0a Vid naroi6+od

I6no' EUR Godina nao)i(3+a;$

SEA& PJRMakedonija

DE8 Bi!atera!ninan*i*ki

in*tit1ii

8ERMANIJA Ak1ioner*ki,!o)

2#0(7#%;0 %444

SEA& PJR Makedonija Menarodnanan*i*kakor-ora1ija

M&I SOEDINETITEDR$AVI

M&Iak1ioner*ki,!o)

2#0(7#%;0 %444

A!ka!oidAD Menarodnanan*i*kakor-ora1ija

M&I SOEDINETITEDR$AVI

M&I Zae5 (#700#000 %444

Proekt a,odo*nabd,a.e PJR MakedonijaMEAP

BMZ V!ada donator 8ERMANIJA 8rant


64/71

Proekt a,odo*nabd,a.e PJR MakedonijaMEAP

Dr6a,en *ekretarijata ekono5ija

V!ada donator :VAJ9ARIJA 8rant %0#


65/71

od)o,or na Do)o,orot a *tabi!ia1ija i a*o1ija1ijaC i)ot,,a.e na -r,ioti,e+taj od -rera5beniot *ektor do V!adataC i)ot,,a.e na Na1iona!en

ak1ionen -!an a ,rabot,a.e i re3or5a na dr6a,niot Za,od a ,rabot,a.eC 5a!i !oka!ni in3ra*trktrni -roektiC i)ot,,a.e *trate)ija ana1iona!na ind*trija na e!ik i ajakn,a.e na o*i)rite!niot nador#

Proektite na EU a i)radba na -ati+ta do!6 koridoriteVIII i Q bea koordinirani i konan*irani od EIBC EBOR i S,et*ka banka# Votek e te*na koordina1ija -o5e EBOR i USAID ,o ener)et*kiot *ektorCkade +to EU obebed,a tenika -o5o+ na no,oo*no,anataEner)et*ka re)!atorna ko5i*ija#

/# Pra,o*d*t,o i ,natre+ni raboti %447200/> EUR / -roektite,k!,aat i)ot,,a.e na na1iona!na *trate)ija i ak1ionen -!an a-ra,,a.e *o )rani1ataC kako i na1iona!na *trate)ija a re3or5ira.e na-o!i1ijataC -ro1enka na -otrebite ,o *d*t,oto i akti,no*ti ,o o*no,a.e nadr6a,niot in*titt a obka ,o *d*t,oto#

"# $i,otna *redina i -rirodni re*r*i %4472002> EUR %0C"/ 5i!ioni>i)ot,,a.e na ,tor na1iona!en ak1ionen -!an a 6i,otnata *redina ina1iona!en -!an a -ra,,a.e *o 1,r*t ot-adC kako i *ood,etni ibi!iti*tdii#

Vo re)iona!ni ra5kiC EBOR i5a ra,ieno i,onredna *orabotka *o EU ,o

odno* na re)iona!niot -roekt a i)ot,,a.e tran*-ortni -roektiC a ,o*!ajot na PJR MakedonijaC i)ot,,a.e na ibi!iti *tdija a nan*ira.ena 5odernia1ijata na *ko-*kiot aerodro5#

Betot na 9ARDS a 200" ine*,a EUR /( 5i!ioniC ,k!,ajFi i -roekt koj)o ona,a a-on,a.eto na -ob!i*ka *orabotka -o5e EU i EBOR ,o*ektorot na MSP# Vo 200" ,o PJR Makedonija treba da a-one -roket* a-oddr+ka na MSP od *trana na EU i EBOR# Pro+ir,a.eto na akti,no*tite ,oMSP ,o a-aden Ba!kanC -oddr+kata a TAMBAS -ro)ra5ataC kako iko5na!nite -roekti kade *e dode!,a -o5o+ ,o nan*i*koto -ra,,a.e ,o

o-+tiniteC *o +to *e -o5a)a i ,o *-ro,ed,a.eto na de1entra!ia1ijata ,oPJR MakedonijaC *e ra)!ed,aat aedniki od *trana na EU i EBOR a9ARDS -eriodot 200


66/71

ino* od EUR ;0 5i!ioni# Vtoriot e konan*iran *o EBOR i *o ne)o )!a,no *e-red,id,a i)radba na *ko-*kata obiko!ni1a# Za de! od -roektot )rade6nite

raboti *e ,eFe ,o -ood5inata 3aaC dodeka a dr)iot de!C dode!,a.eto na)rade6en do)o,or *e oek,a da *e *!i e*enta 200"#

EIB te*no *orabot,a *o EBOR i ,o ener)et*kiot *ektor na PJR Makedonija# Vodeke5,ri 200/C EIB -ot-i+a ae5 ,o ino* od EUR %/ 5i!ioni a -roektot naESM a e!ektrini tra3o*tani1i# So o,oj -roekt *e -oddr6,a in,e*ti1ioniot-!an na na1iona!nata e!ektroko5-anija a rekon*trk1ija na e!ektrinitetra3o*tani1i i *o ni, -o,ranite da!no,odni !iniiC dodeka -ak EBOR ja nan*irai)radbata na no,iot da!no,od -o5e PJR Makedonija i B)arija#

Do!)oronoto nan*ira.e na -roektite a MSP i 5a!ite in,e*ti1ii na o-+tin*ko

ni,o ,o PJR Makedonija *e obebedeni od *trana na EIBC -rek A-e 8!oba!'oan 3ondotC ,o ino* od EUR 20 5i!ioni -ot-i+ano ,o jni 200%# So 1e! da*e abra i*kori*t,a.eto na ra*-o!o6!i,ite *red*t,a od o,oj 3ond do*e)a *era*-rede!eni *a5o EUR / 5i!ioniC od neoda5na *e o,!a*teni +te d,anan*i*ki -o*redni1i koi Fe 5o6at da )i kori*tat o,ie *red*t,a na EIB# Seoek,a -!aniranite akti,no*ti ,o ra5ki na EUEBOR SME -roektotC -rektenika -o5o+ na bankite e*nikiC da *ti5!iraat -o)o!e5o -re3r!,a.ena *red*t,a na o,oj -roekt na EIB#

SakajFi da obebedi rano,idni akti,no*ti ,o e5jataC aedno *o

tradi1iona!nite ,o *ektorite tran*-ort i ener)ijaC EIB i5a na5era da ja i*tra6i5o6no*ta a do-o!nite!ni naini a konan*ira.e *o EBOR i dr)i M&Iiakti,ni ,o re)ionotC ,o ob!a*ta na 6i,otnata *redina ,odaC ot-adni ,odi i1,r*t ot-adC dra,*t,oto i obrao,anieto#

MEUNARODEN MONETAREN #OND

PJR Makedonija *e -rik!i kon MM& ,o deke5,ri %442# Po *,oj,a.eto na-o*!ednata *trate)ija na EBOR a e5jata ,o j!i 2002C *o no,ata V!adabe+e do)o,oren no, MM& *tend baj aran65an ,o a-ri! 200/C ,o ino* od

SDR 20 5i!ioni# Aran65anot i*tee na %< jni 200"C a ra)!ed,a.eto nakonenata ,erija od *trana na Bordot na MM& e aka6ano a j!iC -od *!o,V!adata da -o*ti)ne na-redok ,o na5a!,a.eto na idato1ite a -!ati ,oja,niot *ektor# Se oek,a ,!a*tite i &ondot da a-onat *o -re)o,ori a no,aran65an ,o e*enta 200"# Od !etoto 2002C MM& obebed,a +irokatenika -o5o+ a V!adata i Narodnata banka na PJR MakedonijaC,k!,ajFi *eo-3atna -ro1enka na nan*i*kiot *ektorC -o5o+ ,o *ka!natade1entra!ia1ijaC kako i -ra,,a.e *o ja,nite ra*odi#

Zaedno *o MM&C Bankata te*no )o koordinira+e -!aniraniot -riod kon

nan*ira.eto na o-+tinite i redo,no ra5en,a+e )!edi+ta oko! re3or5ite

66


67/71

,o ener)et*kiot *ektorC kako i oko! -o5o+ta +to V!adata ja da,a na-ri,atnite -ret-rijatija#

GRUPA@IJATA NA SVETSKATA BANKA

PJR Makedonija e !enka na 8r-a1ijata na S,et*kata banka od %44/# IBRD iIDA i5aat odobreno nan*ira.e na 2< -roekti *o ,k-en ino* od -rek USY;00 5i!ioni# No,ata *trate)ija a -o5o+ na e5jataC *,oena ,o *e-te5,ri200/C -red,id,a USY 40 %;< 5i!ioni kako no, ae5 na IBRD# Pro!etta200" be+e -ot,rdeno deka Fe *e rea!iira naj,i*okata *5a od -!anot aodobr,a.e krediti a Makedonija# Neoda5ne+nite -roektiC odobreni ,ora5kite na o,aa *trate)ijaC )i ,k!,aat ob!a*tite na -ra,,a.e ,odra,*t,eniot *ektorC -ri!a)od,a.e na -ra,,a.eto ,o ja,niot *ektorC

*o1ija!na a+tita i 5odernia1ija na obrao,anieto#

EBOR )i koordinira *,oite akti,no*ti *o IBRDC kako na ni,o na *-e1ija!nidonator*ki rabotni )r-i i 5enarodni 3or5i Rako,odna )r-a ain3ra*trktraC Rako,odna )r-a od ,i*oko ni,oC SEEREM -ro1e*otC taka i!oka!no# O*obeno ,ni5anie *e -o*,et,a na koordinirano*ta i *orabotkata ,oodno* na ra,ojot re)iona!nata tran*-ortna 5re6aC *oda,a.eto re)iona!en-aar na e!ektrina ener)ija ,o j)oi*tona E,ro-aC kako i na re3or5ite ,oener)et*kiot *ektor i -odobr,a.eto na 5o6no*tite a -o*toe.e de!o,noo-kr6,a.e ,o PJR Makedonija#

Do*e)a I&9 direktno i5a in,e*tirano nad USY 40 5i!ioni i USY 2< 5i!ioniaedniko in,e*tira.e ,o PJR Makedonija# Nejinite -roekti -okri,aatra!ini *ektori nan*iiC o-+ta ind*trijaC te!eko5kika1ii# Bankata i I&9 )okonan*iraa -roektot a -ri,atia1ija na Sto-an*ka banka *o Na1iona!natabanka na 8r1ijaC kako *trate+ki in,e*titorC kako i 5odernia1ijata na A!ka!oidC!oka!na 3ar5a1e,t*ka r5a# Obete M&Ii e*t,aa *o ak1ioner*ki ,!o) ,oSEA&!oka!en ak1ioner*ki 3ond i ,o ProKredit bankaC banka a5ikronan*ira.e# I&9 5o5enta!no *e an)a6ira ,o obebed,a.e -o5o+ aMSPa i 5ikrobini*otC -o*t-ri,atia1i*kite i,ono orientirani r5iC kako i na

in3ra*trktrata#. Bi&a)$ra&na o/o( +

GERMANIJA

Vo ob!a*ta na nansiskata sorabotkaC -o5o+ta od 8er5anija e na*oenakon>

2 -oslednive 10 godini nad 20 zemji imaat dodeleno razli~naekonomska pomo' za -.# /akedonija& ako ilustracija na ovaa dare`liva

poddr'ka, nekoi od najgolemite donatori koi o(ez(eduvaat godi'napomo' vo iznosi od nad # 10 milioni, se pretstaveni vo ovoj

strate'ki dokument +po az(u~en red na zemjite&

67


68/71

6i,otnata *redina ,k!,ajFi *nabd,a.e i ot*tran,a.e na ,oda

ot*tran,a.e na ot-ad EUR "< 5i!ioni

o-+te*t,ena in3ra*trktra ,k!,ajFi )i o-+tiniteC -ro3e*iona!na

obkaC ajakn,a.e na )raan*koto o-+te*t,o EUR 2% 5i!ion

ra,oj na -aarnata ekono5ija ,k!,ajFi )o bankar*kiot *ektorC MSPC

5odernia1ija na e5jode!ietoC -rib!i6,a.e kon EU EUR 24 5i!ioni#

Vo narednite )odiniC nan*i*kata *orabotka Fe bide ,o ob!a*ta nao-+tin*kata in3ra*trktra na -r# -ra,,a.e *o 1,r*tiot ot-ad ,o j)oa-adniot de! na PJR MakedonijaC ,odo*nabd,a.e i kana!ia1ija ,o o-+tinaTeto,o i na nan*i*kiot *ektor kreditni !inii a MSPC ,k!,ajFi )i i onie

-rek banki k!ienti na EBOR#

Vo -oetokot od *orabotkataC )er5an*kata teFni~ka sorabotka ,o PJRMakedonija )i -oddr6,a+e akti,no*tite *o koi *e -okri,aa najneo-odnite-otrebi ,o e5jataC kako +to *e o*no,ni dra,*t,eni *!)iC reno,ira.e na*i*te5ite a na,odn,a.e i ,odo*nabd,a.e i -!anira.e na *oobraFajnain3ra*trktra# Tenikata *orabotka be+e -ro+irena i na dr)i *ektoriC,k!,ajFi -o5o+ i -+ta.e ,o rabota na -ri,atni -ret-rijatijaC-odobr,a.e na *i*te5ot a kontro!a na ranataC no,a ekono5*ka!e)i*!ati,a i o-+ta tenika -oddr+ka a *ektorot na ,odi# Sorabotkata be+e

-ro+irena i ,o e5jode!ietoC a+tita na -otro+,aite i -ro3e*iona!na obkaCkako i -oddr+ka ,o -rib!i6,a.eto kon EU#Sred*t,ata a tenika -o5o+ a koi e -ree5ena ob,r*ka ,o -eriodot %442 200/ ine*,aat -rek EUR -aarna ekono5ijaC ,rabot,a.eC ,odiC 6i,otna *redinaC in3ra*trktraC )raan*ko o-+ter*t,oC *o1ija!ni *!)iC dra,*t,oC akonoda,*t,o i -rib!i6,a.ekon EU#

Do)o,oreno e idnata tenikata *orabotka da bide ,o -o)o!e5a -oddr+ka,o -ro1e*ot na a*o1ira.e ,o EUC nata5o+na -o5o+ ,o ra,ojot na

-aarnata ekono5ija i *-ro,ed,a.e na -ro1e*ot na de1entra!ia1ijaC kako iajakn,a.e na )raan*koto o-+te*t,o i de5okratijata# JAPONIJA

Ja-onija a-ona *o bi!atera!nata -o5o+ ,o %44" i o*tan,a naaendonator ,o PJR Makedonija# O,aa )odina -o5o+ta a-ona i *o tenika*orabotkaC dodeka )ranto,ite i +e5ata na baina -o5o+ ,o )ranto,i nao-+tin*ko ni,o bea a-onati ,o %44< i %44; )odina#

Na krajot od 200% ,k-no bea -re3r!eni USD (;C( 5i!ioniC od koi USD 72C(5i!ioni )ranto,i ("G i od USD %"C% 5i!ioni tenika *orabotka %;G#

Podrajata na -roektite -okrieni *o )ranto,i o-3aFaa> -oddr+ka a -!atniotbi!an*C 5edi1in*ka o-re5a i objektiC -ri5arna dra,*t,ena a+titaC itno-o5o+ -ri kata*tro a ,re5e na bebedno*nata kria ,o 200% i

68


69/71

)o!e5,a.e na -roi,od*t,oto na rana# Pokraj toaC ,o %447 be+edo)o,oreno re-ro)ra5ira.e na do!)ot ,o ino* od &. 0abrzan razvoj iraste# na privatniot sektor

Pro)ra5ite na USAID i5aat a 1e! ajakn,a.e na nan*i*kiot *ektorC-odobr,a.e na konkrentno*ta na ibrani de!o,ni *ektori ,o PJR

69


70/71

MakedonijaC kako i -ri*tado ka-ita!C -oddr+ka na ra,ojot de!o,nata k!i5a i-ottik,a.e na !oka!niot ekono5*ki ra,oj#

Podraja na )o!e5ena koordinirano*t i *orabotka *o EBORC kako i *orabotka*o o-era1iite na EBORC *e *!ednite>

Proekt a ajakn,a.e na nan*i*kiot *ektor na PJR Makedonija

-ri5en,a.e na *o,re5eni *tandardi i -raktiki ,o *5etko,od*t,otoCbankar*t,otoC -aarite na ka-ita!C -eni*kiot *i*te5 i nebankar*kiotnan*i*ki *ektor

Ko5er1ija!en nan*i*ki 3ond a MSP kratkorono nan*ira.e na raboten

ka-ita! *-ode!,a.e na i*k*t,a *o EBOR oko! no,ite in*tr5enti anan*ira.e ,o PJR Makedonija -redi,ono nan*ira.eC 3aktorira.e

Mikro -oaj5i1iC -rek +tedi!ni1ata Mo6no*ti

Proekt a Zakonot a tr)o,*ki dr+t,a i kor-orati,noto -ra,,a.e

-o5o+ oko! no,iot akon a tr)o,*ki dr+t,aC *o )o!e5,a.e narabira.e na kon1e-tot na dobro kor-orati,no -ra,,a.e i -odi)n,a.e na *,e*ta kaj ak1ionerite a ni,nite -ra,a

Akti,no*ti na*oeni kon *o)!a*,a.e *o STO

Proekt a *ka!ni re3or5i ,k!,ajFi i i)radba na ka-a1itetot ,oMini*ter*t,oto a nan*iiC aradi identik,a.e i i*-it,a.e *!o6eninan*i*ki kri,ini de!aC kako +to e -ere.eto -ari

Re3or5a na e!ektroener)et*kiot *ektor -o5o+ oko! no,iot -aarendiajn i tari3nata 5etodo!o)ija#

Konan*ira.e *o EBOR>L&ond a -o5o+ na 5a!i -ret-rijatija SEA& 3ond

na +-ek!ati,en ka-ita!

ProKredit Banka no,a banka a 5ikro nan*ira.e ,o PJR#

). olegitimni demokratski institu(ii

9e!ta e da *e -ottikne ra,ojot na -o!e)iti5ni de5okrat*ki in*tit1iiC -okrajdr)oto i *o -o5a)a.e na !oka!nite ,!a*ti ,o )o!e5,a.eto na ni,niteo,!a*t,a.a i -oa6rno rabote.eC ob,a.e na )raanite a e*t,o ,odone*,a.eto -o!itiki i o-+te*t,eni od!kiC kako i ajakn,a.e nanea,i*no*ta na *d*t,oto i a*i!,a.e na ,!adee.eto na -ra,oto#'. Gbla#uvawe na nepovolnite so(ijalni vlijanija na tranzi(ijata vrz pazarnozasnovanata demokratija

USAID i ne)o,ite -artneri rabotat na -odobr,a.e na obrao,anieto iajakn,a.eto na o,ekite ka-a1iteti ,o PJR Makedonija#

70


71/71

Documents

2004-07-20, Strategy for FYR Macedonia- Macedonian Web