Upload
janrotmans
View
221
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Citation preview
Transitie: van krimp kerennaar krimp accomoderen
Drenthe
16 september
www.twitter.com/janrotmans
Welke krimp hebben we het over?
Krimp
demografische krimp
economische krimp
bestuurlijke krimp
ecologische krimp
Voorontwikkeling
Stabilisatie
2050
Duurzame energievoorziening
Acceleratie
Take-off
Start ‘energietransitie’(proces)
1980 2001 2010
Huidige situatie
tijd
Multi-fase analyse energietransitie
20 - 30 jaar
DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase
20 - 30 jaar
Transitie naar duurzame samenleving
”
Wijdverspreide toepassing van het nieuwe paradigma
Kant
elpu
nt
Strijd tussen het oude en nieuwe paradigma
Afbraak en opbouw van instituties
Tijd
Opb
ouw
van
duur
zam
e sa
men
levin
gl
We zitten hier
Consolidatie
Demografische transitie
wetmatigheid
voorontwikkelingsfase: hoge geboorte – en sterfte cijfers
take-off & versnellingsfase: hoog geboorte, laag sterftecijfer
stabilisatiefase: laag geboorte, laag sterfte cijfer
bijproduct:
vergrijzing en ontgroening
Demografische transitie
determinanten
economische groei
welvaarts toename
sociale modernizering
[scholing, zorg, vrouwelijke participatie, urbanisering]
bevolkingsbeleid
Demografische transitie
vervangingsniveau
2.1 kinderen per vrouw
daar onder neemt bevolkingsomvang af
huidig vervangingsniveau is ca. 1.75
tientallen jaren daarna daalt de bevolking
vervangingsniveau komt niet meer boven 2.1
bevolkingsdaling onvermijdelijk
Conclusie
bevolkingsdaling is onontkoombaar
vergrijzing en ontgroening onvermijdelijk
is niet te beïnvloeden door welk beleid ook
migratie?
Gevolgen Demografische Krimp
daling omvang bevolking
daling aantal huishoudens
daling beroepsbevolking
Maatschappelijke Gevolgen
voorzieningen niveau onder druk
[sportvereniging, bibliotheek, winkels, scholen, cultuur]
woningvoorraad onder druk
[leegstand, woningprijzen dalen, aanbod groter dan vraag]
economie onder druk
[meer banen dan mensen, concurrentie om arbeidskrachten]
Is het nou erg?
niet noodzakelijkerwijs
vergt creativiteit & innovatie
herverdeling van (minder) middelen
ander paradigma
Schaalsprong ruimtelijke schaalsprong
op groter schaalniveau organiseren
mentale schaalsprong
krimp en niet groei als uitgangspunt
Schaalsprong
op meerdere schaalniveaus schaken
economisch: op bovenregionaal niveau
voorzieningen: op regionaal niveau
gemeenschappen: op lokaal niveau
energie: snijdt dwars door niveaus
transitie betekent:
nieuwe spelers, nieuwe spelregels
en dus een nieuw spel
Parkstad Limburg
7 gemeenten die Parkstad regio vormen
in 2003 visie ‘Op Hete Kolen’
krimp als uitgangspunt [80.000 mensen minder]
(Eu)regionaal economisch perspectief
nog steeds leidraad voor transitiebeleid
Lessen
samenwerking op regionaal niveau is vereiste
krimp zie je ruim van te voren aankomen
mentale acceptatie van krimp is moeilijk
dwingt tot heroriëntatie op regio
regionaal belang groter dan gemeentelijk belang
gebruik krimp als hefboom
Lessen
voorbij de ontkenning is belangrijkste stap
visie en strategie zijn sleutelinstrumenten
werk met koplopers en niet met peloton
innovatieruimte is belangrijk
geef koplopers mentale ruimte
Krimpbeleid
Krimp Paradox
zie je decennia van te voren aankomen
lange termijn focus
staat niet op het netvlies van burgers
korte termijn focus
planning versus ontkenning
Krimp Paradox
wordt gepercipieerd als iets negatiefs
groeiparadigma zit diep in ons DNA
fundamentele denkomslag nodig
niet iedereen kan denkomslag gelijktijdig maken
organisch groeien
Samenleving 2.0
oude structuur nieuwe structuur
verticaal horizontaal
hiërarchisch netwerken
top-down bottom-up
centraal decentraal
zuilen gemeenschappen
Sturing 2.0
oude sturing nieuwe sturing
mono-actor sturing netwerksturing
controle, beheersing adaptief, anticipatief
zekerheid onzekerheid
simplexiteit complexiteit
regisseren faciliteren
Krimp & Burgerparticipatie
Organisch Ontwikkelingstraject
- krimp bewustzijn moet geleidelijk groeien
- denkomslag kost tijd en ruimte
- neem de tijd en ruimte
- werk in fasen
- draagvlak geleidelijk aan opbouwen
Proces Innovatie
- ga niet uit van breed draagvlak
- ga uit van smal maar diep draagvlak
- werk volgens selectieve participatie
- werk met koplopers met regiobelang voor ogen
- ontwikkel geleidelijk breder draagvlak
Analogie met Watertransitie
- enorme waterbergingsopgave
- aantal polders moet onder water worden gezet
- veel weerstand tegen ontpoldering
- groot verhaal over polders in Nederland ontbreekt
vergt innovatief participatief proces
Koplopers
friskijkers & dwarsdenkers
mensen die ‘out of the box’ denken
mensen die al innovatief bezig zijn
bedrijfsleven, kennis, overheid, NGO’s, intermediairs
géén belangenvertegenwoordigers
Visie-Actie-Strategie
ontwikkel visie met friskijkers en dwarsdenkers
neem krimp als uitgangspunt voor visie
neem glocalisering als uitgangspunt voor visie
vertaal visie in organisch ontwikkelingsstrategie
vertaal strategie in voorbeeldprojecten
decentraal duurzaam wordt dé trend
gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren
energie maar ook voeding, water, afval, zorg
wordt ook mede bepalend voor ruimtelijke inrichting
bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten
samenredzaamheid, zelforganiserend vermogen
Glocalisering
ca. 400 plannen voor lokale energiecoöperaties
energiebedrijven in allerlei soorten en maten
provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers
combinatie van zon/wind/warmte en smart grid
van produceren tot exploiteren tot faciliteren
van duurzame energie
Glocalisering
groot, uitdagend, inspirerend verhaal
contra-intuïtief
kleine verhalen die dicht bij mensen staan
Verhalen
krimp versus groei
glocalisering versus globalisering
gemeenschap versus individuen
diversiteit versus uniformiteit
bottom-up versus top-down
Contra-intuïtief
Rol van Overheid
inhoud
groot verhaal vanuit heldere visie over toekomst Drenthe
stel kaders voor ontwikkeling op basis van visie
maak verhaal klein en van en voor mensen
proces
uitgekiend innovatief participatief proces opzetten
werk met koplopers en niet met belangenbehartigers
maak gemeenschappen mede eigenaars van regio
Rol van Overheid
agenderen
faciliteren [géén regie!]
verbinden
schakelen
organisch ontwikkelen
Conclusie
demografische transitie van groei naar krimp is onontkoombaar
vergt fundamentele omslag in denken en doen voor Drenthe
organische ontwikkeling is nodig voor schaalsprong
selectieve participatie en geleidelijke draagvlakontwikkeling
overheid faciliteert deze transitie [dienend leiderschap]