Embed Size (px)
DESCRIPTION
Hegazti migratzaileentzako Nafarroako pasatzen Egutegia
Citation preview
2012 Egutegia2012 Egutegia
Mugarik gabe TravelersMugarik gabe Travelers
Jokin Larumbe
Himantopus himantopus- Zankaluzea- Ciguumlentildeuela - Black-winged stilt
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
13 14 1510 11
30
2928
16
23
22
26
31
9
21
27
17
24 25
2018
12
19
URTARRILA- ENERO- JANUARY
3 4 5 6 7 82
1
Nafarroa leku ezin hobea da
Europan barnako hegazti
migratzaileentzat hortxe ditugu
Pitillas Las Cantildeas El Pulguer eta
hainbat eta hainbat aintzira
uretako hegaztiendako pausaleku
aparta direnak
Hegazti horien artean oso deigarri
egiten zaigu limikola txikitxo hau
bere hankak koloreak eta mokoa
amiamokoarenak bezalakoak dira
baina 36 cm luze besterik ez denez
horregatik hartzen du izen hori
erdaraz (ciguumlentildeuela) Helduek
ilunxeago izaten dute bizkarraldea
gazteek baino eta hankak hagitzez
ere gorrixkagoak Ur-bazterretan
harat-honat ibiltzen da galanki
beti larben eta harren bila elikagai
baititu bere moko luze-zorrotza
baliatuz Itxuraz ahul izanik ere
hegalari aparta da ibilbide
ikaragarriak egiten ditu beste
aintzira padura estuario eta deltak
noiz aurkituko leku horiexetan
gelditzeko
Negu-pasako uretako hegaztien
zentsua urtero egiten dugu
urtarrilaren 10aren inguruan eta
zentsu horiek Espainiako hezegune
guztietan egiten dira garai berean
hain zuzen ere ikusirik zenbat
mugitzen diren harat-honatean
ahalik eta akats txikiena izan
dezaten eta badirudi jardunbide
egokia dela zorionez
67- 83
33- 36
cm tamaina
67- 83
33- 36
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Erithacus rubecula- Txantxangorria- Petirrojo europeo- European robin
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
20 25 26
27 28
21 22 23 24
29
10
17 18 19
6 11 12
13 14 15 16
7 8 9
5
OTSAILA- FEBRERO- FEBRUARY
1 2 3 4
Otsaila urteko garairik egokiena
txantxangorria aztertzeko negua bere
azkenean dagoela eta hostoa ernatu
baino lehen baina beste hegazti txiki
batzuk ere izaten dira zuhaitz eta
sastraken artean bizi direnak gero
hostajearekin bat egiteko Hegazti
goiztiarrak dira sasoi horretan hasten
dira euren eremua markatzen bai
euren koloreen erakustaldia eginez
bai lurraldea markatzeko kantuak
(deiak) eginez Hegazti Arrunten
Jarraipena (SACRE-SEO) programetan
parte hartzen dugunontzat oso
ezagunak baititugu
Txantxangorriaren kasuan dei hori
silaba errepikatua izaten da ta-ta
edo txa-txa) eta horregatik du
euskaraz Txantxangorri izena
Erdaraz berriz paparreko kolore
gorriagatik eman zaio izena
Erraz ikus daiteke zuhaixken artean
eta bide bazterretan edo hesietako
zutoinen gainean lurraldea
markatzen arreske dabilenean ez du
inolako erreparorik bular gorria harro-
harro erakusteko inguruko
lehiatzaileei okasiorako prest dagoela
erakutsiz Hain oldarkor bilakatzen da
gure txoritxoa ezen gai da sasoi
horretan hil ala biziko liskarrak
izateko bere paparraren gorri bera
duenarekin edo haren ustez berea
baino gorriagoa duen edozer
gauzarekin eta harrigarria bada ere
zapi gorri bat edo koka-kola lata bat
har dezake aurkaritzat
20- 22-
14- 165-
cm tamaina
-
-
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Neophron percnopterus - Sai-zuria- Alimoche- Egyptian Vulture
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
24 25
26 27 28 29 30 31
2319 20 21 22
95
14 15 1612 13
7 8
1817
6
MARTXOA- MARZO-MARCH
1 2 3 4
10 11
Sai zuriari sai jakintsua deitu
zioten denbora batean hain zuzen
ere Rodriacuteguez de la Fuente
doktoreak gaur egun oso ezaguna
den esperimentua egin zuenean sai
gazte batekin itxian jaioa eta hazia
izanik ere gai izan zen harri bat
baliatuz arrautza handiak
xehatzeko eta horixe da urrutian
bizi diren Afrikako ahaideek egiten
dutena Frogatua gelditu zen
beraz animalia baten hain jokabide
konplexua alegia lanabesak
erabiltzeko abilezia genetikoki
transmititzen ahal zela
Sai eder hau buru eta kalpar
horikoa eta erremige beltzekoa
Afrikatik etortzen da martxoan
habia egitera eta gure harkaitzetan
gelditzen da uda bukaera arte
hegoalderantz jo baino lehen
Egun eguzkitsuetan mendi
gailurretan gaudenean
harkaitzetako hegaztien zentsuak
egiten aise ikus ditzakegu euren
kolore xuri argia eta oso berea
duten falkaren eiteko isatsa Bardea
eta haren ingurua izan ohi dira
harrapari honek Europa osoan
gehien bisitatzen dituen eremuak
Jateko ohiturei dagokienez ez da
soilik nekrofagoa oportunista ere
bada eta agian horiexek izan
daitezke hegazti honek penintsula
osoan izan duen beherakadaren
arrazoi
148- 171
55- 65-
cm tamaina
-
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Ciconia ciconia - Amia moko zuria- Ciguumlentildea blanca- White stork
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
APIRILA- ABRIL- APRIL
1
2 3 4 5 6 7 8
Amiamokoa hegazti ezaguna
bezain ederra da Europako
Iparraldeko goiko eremuetara
iristen da martxo-apiriletan gutxi
gorabehera aurreko urteko uzta
sasoia bukatu eta 9 hilabete
beranduago eta horregatik hain
zuzen ere ikono bilakatu zen
jendearentzat Nolanahi ere betitik
izan da eta egun ere bada
udaberriko alaitasunaren ekarle
bere zilueta zeru urdinean eta
mokoaz hain ezaguna den soinua
eginez hori ongi ezagutzen baitute
Nafarroako erdi eta hegoaldeko
herri gehienetan
Zorionez populazioak gora egin
du baina halarik ere oso arriskutsu
izan daitezke habia handiak 500
kilokoak izaten baitira batzuetan
egiten dituztenean elizetako
teilatuetan edo antzinako
etxetzarretan erotzen baitira edo
teilatu eta balkoiak behera joateko
arriskuan utzi
Urte batzuk joan dira Habiak
kolonia sortu berrietara eramatea
lanak hasi zirenetik Horiek ibar-
basoetan kokatu ziren betiere
arazorik gabe ugaltzeko leku
egokian Horrela bada jarraitzen
dute geure herriak edertzen beren
zilueta zuri-beltzarekin kopuru
dezenteak osatuz eta bereziki
ugaltzen ari dira Aragoi eta Ebro
ibaietako natur lekune ezagunetan
148- 171
95- 110-
cm tamaina
-
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Hirundo rustica- Enara arrunta- Golondrina comuacuten- Barn swallow
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28
24
29 30 31
23
MAIATZA- MAYO-MAY
1 2 3 4 5 6
14 15 18 19
11 12 13
20
25 26
7 8 9
16 17
21 22
10
27
Jadanik maiatzean ikus ditzakegu
gure lurraldean enarak
argindarraren kableetan edo lohia
baliatuz etxeetako teilatupeetan
habia txikiak egiten Afrikatik
eginiko ibilbide luzeari bukaera
eman eta gero
Sabelalde zuria eta zintzur edo
papar gorria agerian hegal luzeko
hegazti ederra bezain fin hau
hegaka maisu da arinki eta
abiadura handian bestetik ere
migrazioan ibilbide ikaragarri luzeak
egiten ditu
Hanka-laburra migrazio garaian
egiten dituen ibilbideetan leku
egokietan gelditzeko aukera apenas
izaten duenez hegan ari den
bitartean egiten ditu loaldi laburrak
Ura edateko ere hegaka ari denean
edan behar du ur geldiaren gain-
gainetik paseak egiten ditu mokoa
zabal-zabal
Atxikimendu osoa du gizakiaren
bizitokiekin eta oso kaltegarri zaio
intsektu eskasia eta gero eta toki
egoki gutxiago izatea bere
buztinezko habia txikiak jartzeko
IRAILA
APIRILA
33
18-
cm tamaina
Joseacute Ardaiz
Circus pygargus - Mirotz urdina- Aguilucho cenizo- Montagus harrier
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
29
2421 22 23
30
15 16 17
18 19 20
25 26 27
14
28
4 5 10
11 12 13
6 7 8 9
EKAINA- JUNIO-JUNE
1 2 3
Mirotz zuria eta mirotz urdina biak
dira Nafarroako erdialdeko gari eta
garagar alorretako ikur Lurrean
egiten dituzte habiak zereal
alorretan eta bost kume ere egiten
ahal dituzte
Udan uzta garaia pasatuta
lurrazaletik hurbil hegaka ikus
daitezke bizkarraldea gris-
arbelezkoa punta beltzekin arrak
eta marroiak emeak eta kumeak
euren elikagai diren intsektu eta
sagutxoen bila alegia nekazariaren
lagun dira
Uzta aurreratzen bada eta
ekainaren hasieran egiten bada
noizbehinka agerian gelditzen dira
habiak kumeek beren garapen
osoa bukatu gabe dutenean
Horregatik ekin genion Salba
ditzagun habiak izeneko
proiektuari nekazarien
partaidetzarekin ekin ere denon
artean habiak aurkitu eta
erreskatatzeko 2011 urtean 19
habia erreskatatu dira eta bertan
45 kume aurkitu
67- 83
33- 36-
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30 31
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
Falco Naumanni - Naumann belatza- Cerniacutecalo primilla- Lesser kestrel
UZTAILA-JULIO-JULY
1
2 3 4 5 6 7 8
Naumann belatzak dira belatz
gorriaren ahaide ederren eta
finenak Biak orekan gelditzen
dira alegia hegatzen ari direnean
bat-batean gelditu egiten dira
hegalak oso azkar astinduz horrela
geldi-geldi egoten dira posizioa
aldatu gabe jangarri dituzten
intsektuak argi eta garbi aurkitzeko
lehorreko lurretan
Nafarroan desagertzeko zorian egon
ziren eta azkeneko urteotan
ugaldu badira ere arriskupean
jarraitzen dute lehorreko lurrak
eraldatu edo galtzeagatik eta
erdialdean eta hegoaldean denbora
bateko artegiak desagertzeagatik
hortxe egiten baitzituzten habiak
eta koloniak
Zorionez Koloniak jartzeko lanak
izeneko programak emaitza onak
lortu ditu eta artegietan bertan 50
belatz baino gehiago aurkitu izan
dira haizearen aurka jostetan harat-
honat janari bila bereziki
kakalardoak eta intsektuak kumeei
eramateko
Kumeak marroi argiak dira han-
hemenka tanta modukoak dituzte
eta belatz gorriarekin nahasi
daitezke baina helduek batez ere
arrek burua urdinxka dute eta
bizkarraldea gorrixka eta deigarri
izaten dira uztail-abuztuetako
arratsalde beroetan Tafallan
Erriberrin Tuteran oraindik zutik
dirauten teila arabiarreko teilatuen
gainean
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Pernis apivorus - Zapelatz liztorjalea- Halcoacuten Abejero- Honey buzzard
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23
8 9
26
27 28 29 30 31
20 21 24 25
17 18 19
6 7
13 14 15 16
10 11
ABUZTUA- AGOSTO- AUGUST
1 2 3 4 5
12
Zapelatz liztorjaleak oso deigarria
izateaz gain bereizgarri gisa badu
iledi moduko bat tantoduna oso
berea bestetik ere zilueta borobil
samarra du zapelatz arruntarena
bezalakoa
Intsektujalea izateagatik datorkio
izena eta horiek harrapatu ohi ditu
hegan ari den bitartean Liztorjale
aparta da eta kumeen hazkunde
garaian bere dietaren 70 ere liztorra
izan daiteke
Nafarroan iparraldean egiten ditu
habiak eta noizean behin ikus
daiteke baina ikusgarrien gertatzen
da migratzeko paseak egiten
dituenean hegazti migratzaileak
jarraitzeko programetan adibidez
Lindus Proiektuan Orreagatik hurbil
dagoen mendi lepoan saldo
ikaragarriak izaten dira ehundaka
pasatzen 500 hegaztikoak ere
batzuetan horrelakoetan ikusgarriak
izaten dira oso udako egunetako zeru
urdin-urdinaren azpian 20000
hegaztitik gora zenbatu izan ditugu
gure lurraldean hegoalderantz
pasatzen
Hegazti hau seguru aski Lindusko
ikurra da Izan ere Nafarroan dugun
migrazio puntu ezin hobea da horixe
Europa osoan parerik ez duena
Harrituta gelditzen da jendea
Ibantildeetako mendatetik hurbiltzen
denean migrazio garaian abuztutik
azaroaren hasiera arte
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Jokin Larumbe
Himantopus himantopus- Zankaluzea- Ciguumlentildeuela - Black-winged stilt
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
13 14 1510 11
30
2928
16
23
22
26
31
9
21
27
17
24 25
2018
12
19
URTARRILA- ENERO- JANUARY
3 4 5 6 7 82
1
Nafarroa leku ezin hobea da
Europan barnako hegazti
migratzaileentzat hortxe ditugu
Pitillas Las Cantildeas El Pulguer eta
hainbat eta hainbat aintzira
uretako hegaztiendako pausaleku
aparta direnak
Hegazti horien artean oso deigarri
egiten zaigu limikola txikitxo hau
bere hankak koloreak eta mokoa
amiamokoarenak bezalakoak dira
baina 36 cm luze besterik ez denez
horregatik hartzen du izen hori
erdaraz (ciguumlentildeuela) Helduek
ilunxeago izaten dute bizkarraldea
gazteek baino eta hankak hagitzez
ere gorrixkagoak Ur-bazterretan
harat-honat ibiltzen da galanki
beti larben eta harren bila elikagai
baititu bere moko luze-zorrotza
baliatuz Itxuraz ahul izanik ere
hegalari aparta da ibilbide
ikaragarriak egiten ditu beste
aintzira padura estuario eta deltak
noiz aurkituko leku horiexetan
gelditzeko
Negu-pasako uretako hegaztien
zentsua urtero egiten dugu
urtarrilaren 10aren inguruan eta
zentsu horiek Espainiako hezegune
guztietan egiten dira garai berean
hain zuzen ere ikusirik zenbat
mugitzen diren harat-honatean
ahalik eta akats txikiena izan
dezaten eta badirudi jardunbide
egokia dela zorionez
67- 83
33- 36
cm tamaina
67- 83
33- 36
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Erithacus rubecula- Txantxangorria- Petirrojo europeo- European robin
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
20 25 26
27 28
21 22 23 24
29
10
17 18 19
6 11 12
13 14 15 16
7 8 9
5
OTSAILA- FEBRERO- FEBRUARY
1 2 3 4
Otsaila urteko garairik egokiena
txantxangorria aztertzeko negua bere
azkenean dagoela eta hostoa ernatu
baino lehen baina beste hegazti txiki
batzuk ere izaten dira zuhaitz eta
sastraken artean bizi direnak gero
hostajearekin bat egiteko Hegazti
goiztiarrak dira sasoi horretan hasten
dira euren eremua markatzen bai
euren koloreen erakustaldia eginez
bai lurraldea markatzeko kantuak
(deiak) eginez Hegazti Arrunten
Jarraipena (SACRE-SEO) programetan
parte hartzen dugunontzat oso
ezagunak baititugu
Txantxangorriaren kasuan dei hori
silaba errepikatua izaten da ta-ta
edo txa-txa) eta horregatik du
euskaraz Txantxangorri izena
Erdaraz berriz paparreko kolore
gorriagatik eman zaio izena
Erraz ikus daiteke zuhaixken artean
eta bide bazterretan edo hesietako
zutoinen gainean lurraldea
markatzen arreske dabilenean ez du
inolako erreparorik bular gorria harro-
harro erakusteko inguruko
lehiatzaileei okasiorako prest dagoela
erakutsiz Hain oldarkor bilakatzen da
gure txoritxoa ezen gai da sasoi
horretan hil ala biziko liskarrak
izateko bere paparraren gorri bera
duenarekin edo haren ustez berea
baino gorriagoa duen edozer
gauzarekin eta harrigarria bada ere
zapi gorri bat edo koka-kola lata bat
har dezake aurkaritzat
20- 22-
14- 165-
cm tamaina
-
-
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Neophron percnopterus - Sai-zuria- Alimoche- Egyptian Vulture
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
24 25
26 27 28 29 30 31
2319 20 21 22
95
14 15 1612 13
7 8
1817
6
MARTXOA- MARZO-MARCH
1 2 3 4
10 11
Sai zuriari sai jakintsua deitu
zioten denbora batean hain zuzen
ere Rodriacuteguez de la Fuente
doktoreak gaur egun oso ezaguna
den esperimentua egin zuenean sai
gazte batekin itxian jaioa eta hazia
izanik ere gai izan zen harri bat
baliatuz arrautza handiak
xehatzeko eta horixe da urrutian
bizi diren Afrikako ahaideek egiten
dutena Frogatua gelditu zen
beraz animalia baten hain jokabide
konplexua alegia lanabesak
erabiltzeko abilezia genetikoki
transmititzen ahal zela
Sai eder hau buru eta kalpar
horikoa eta erremige beltzekoa
Afrikatik etortzen da martxoan
habia egitera eta gure harkaitzetan
gelditzen da uda bukaera arte
hegoalderantz jo baino lehen
Egun eguzkitsuetan mendi
gailurretan gaudenean
harkaitzetako hegaztien zentsuak
egiten aise ikus ditzakegu euren
kolore xuri argia eta oso berea
duten falkaren eiteko isatsa Bardea
eta haren ingurua izan ohi dira
harrapari honek Europa osoan
gehien bisitatzen dituen eremuak
Jateko ohiturei dagokienez ez da
soilik nekrofagoa oportunista ere
bada eta agian horiexek izan
daitezke hegazti honek penintsula
osoan izan duen beherakadaren
arrazoi
148- 171
55- 65-
cm tamaina
-
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Ciconia ciconia - Amia moko zuria- Ciguumlentildea blanca- White stork
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
APIRILA- ABRIL- APRIL
1
2 3 4 5 6 7 8
Amiamokoa hegazti ezaguna
bezain ederra da Europako
Iparraldeko goiko eremuetara
iristen da martxo-apiriletan gutxi
gorabehera aurreko urteko uzta
sasoia bukatu eta 9 hilabete
beranduago eta horregatik hain
zuzen ere ikono bilakatu zen
jendearentzat Nolanahi ere betitik
izan da eta egun ere bada
udaberriko alaitasunaren ekarle
bere zilueta zeru urdinean eta
mokoaz hain ezaguna den soinua
eginez hori ongi ezagutzen baitute
Nafarroako erdi eta hegoaldeko
herri gehienetan
Zorionez populazioak gora egin
du baina halarik ere oso arriskutsu
izan daitezke habia handiak 500
kilokoak izaten baitira batzuetan
egiten dituztenean elizetako
teilatuetan edo antzinako
etxetzarretan erotzen baitira edo
teilatu eta balkoiak behera joateko
arriskuan utzi
Urte batzuk joan dira Habiak
kolonia sortu berrietara eramatea
lanak hasi zirenetik Horiek ibar-
basoetan kokatu ziren betiere
arazorik gabe ugaltzeko leku
egokian Horrela bada jarraitzen
dute geure herriak edertzen beren
zilueta zuri-beltzarekin kopuru
dezenteak osatuz eta bereziki
ugaltzen ari dira Aragoi eta Ebro
ibaietako natur lekune ezagunetan
148- 171
95- 110-
cm tamaina
-
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Hirundo rustica- Enara arrunta- Golondrina comuacuten- Barn swallow
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28
24
29 30 31
23
MAIATZA- MAYO-MAY
1 2 3 4 5 6
14 15 18 19
11 12 13
20
25 26
7 8 9
16 17
21 22
10
27
Jadanik maiatzean ikus ditzakegu
gure lurraldean enarak
argindarraren kableetan edo lohia
baliatuz etxeetako teilatupeetan
habia txikiak egiten Afrikatik
eginiko ibilbide luzeari bukaera
eman eta gero
Sabelalde zuria eta zintzur edo
papar gorria agerian hegal luzeko
hegazti ederra bezain fin hau
hegaka maisu da arinki eta
abiadura handian bestetik ere
migrazioan ibilbide ikaragarri luzeak
egiten ditu
Hanka-laburra migrazio garaian
egiten dituen ibilbideetan leku
egokietan gelditzeko aukera apenas
izaten duenez hegan ari den
bitartean egiten ditu loaldi laburrak
Ura edateko ere hegaka ari denean
edan behar du ur geldiaren gain-
gainetik paseak egiten ditu mokoa
zabal-zabal
Atxikimendu osoa du gizakiaren
bizitokiekin eta oso kaltegarri zaio
intsektu eskasia eta gero eta toki
egoki gutxiago izatea bere
buztinezko habia txikiak jartzeko
IRAILA
APIRILA
33
18-
cm tamaina
Joseacute Ardaiz
Circus pygargus - Mirotz urdina- Aguilucho cenizo- Montagus harrier
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
29
2421 22 23
30
15 16 17
18 19 20
25 26 27
14
28
4 5 10
11 12 13
6 7 8 9
EKAINA- JUNIO-JUNE
1 2 3
Mirotz zuria eta mirotz urdina biak
dira Nafarroako erdialdeko gari eta
garagar alorretako ikur Lurrean
egiten dituzte habiak zereal
alorretan eta bost kume ere egiten
ahal dituzte
Udan uzta garaia pasatuta
lurrazaletik hurbil hegaka ikus
daitezke bizkarraldea gris-
arbelezkoa punta beltzekin arrak
eta marroiak emeak eta kumeak
euren elikagai diren intsektu eta
sagutxoen bila alegia nekazariaren
lagun dira
Uzta aurreratzen bada eta
ekainaren hasieran egiten bada
noizbehinka agerian gelditzen dira
habiak kumeek beren garapen
osoa bukatu gabe dutenean
Horregatik ekin genion Salba
ditzagun habiak izeneko
proiektuari nekazarien
partaidetzarekin ekin ere denon
artean habiak aurkitu eta
erreskatatzeko 2011 urtean 19
habia erreskatatu dira eta bertan
45 kume aurkitu
67- 83
33- 36-
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30 31
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
Falco Naumanni - Naumann belatza- Cerniacutecalo primilla- Lesser kestrel
UZTAILA-JULIO-JULY
1
2 3 4 5 6 7 8
Naumann belatzak dira belatz
gorriaren ahaide ederren eta
finenak Biak orekan gelditzen
dira alegia hegatzen ari direnean
bat-batean gelditu egiten dira
hegalak oso azkar astinduz horrela
geldi-geldi egoten dira posizioa
aldatu gabe jangarri dituzten
intsektuak argi eta garbi aurkitzeko
lehorreko lurretan
Nafarroan desagertzeko zorian egon
ziren eta azkeneko urteotan
ugaldu badira ere arriskupean
jarraitzen dute lehorreko lurrak
eraldatu edo galtzeagatik eta
erdialdean eta hegoaldean denbora
bateko artegiak desagertzeagatik
hortxe egiten baitzituzten habiak
eta koloniak
Zorionez Koloniak jartzeko lanak
izeneko programak emaitza onak
lortu ditu eta artegietan bertan 50
belatz baino gehiago aurkitu izan
dira haizearen aurka jostetan harat-
honat janari bila bereziki
kakalardoak eta intsektuak kumeei
eramateko
Kumeak marroi argiak dira han-
hemenka tanta modukoak dituzte
eta belatz gorriarekin nahasi
daitezke baina helduek batez ere
arrek burua urdinxka dute eta
bizkarraldea gorrixka eta deigarri
izaten dira uztail-abuztuetako
arratsalde beroetan Tafallan
Erriberrin Tuteran oraindik zutik
dirauten teila arabiarreko teilatuen
gainean
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Pernis apivorus - Zapelatz liztorjalea- Halcoacuten Abejero- Honey buzzard
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23
8 9
26
27 28 29 30 31
20 21 24 25
17 18 19
6 7
13 14 15 16
10 11
ABUZTUA- AGOSTO- AUGUST
1 2 3 4 5
12
Zapelatz liztorjaleak oso deigarria
izateaz gain bereizgarri gisa badu
iledi moduko bat tantoduna oso
berea bestetik ere zilueta borobil
samarra du zapelatz arruntarena
bezalakoa
Intsektujalea izateagatik datorkio
izena eta horiek harrapatu ohi ditu
hegan ari den bitartean Liztorjale
aparta da eta kumeen hazkunde
garaian bere dietaren 70 ere liztorra
izan daiteke
Nafarroan iparraldean egiten ditu
habiak eta noizean behin ikus
daiteke baina ikusgarrien gertatzen
da migratzeko paseak egiten
dituenean hegazti migratzaileak
jarraitzeko programetan adibidez
Lindus Proiektuan Orreagatik hurbil
dagoen mendi lepoan saldo
ikaragarriak izaten dira ehundaka
pasatzen 500 hegaztikoak ere
batzuetan horrelakoetan ikusgarriak
izaten dira oso udako egunetako zeru
urdin-urdinaren azpian 20000
hegaztitik gora zenbatu izan ditugu
gure lurraldean hegoalderantz
pasatzen
Hegazti hau seguru aski Lindusko
ikurra da Izan ere Nafarroan dugun
migrazio puntu ezin hobea da horixe
Europa osoan parerik ez duena
Harrituta gelditzen da jendea
Ibantildeetako mendatetik hurbiltzen
denean migrazio garaian abuztutik
azaroaren hasiera arte
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Erithacus rubecula- Txantxangorria- Petirrojo europeo- European robin
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
20 25 26
27 28
21 22 23 24
29
10
17 18 19
6 11 12
13 14 15 16
7 8 9
5
OTSAILA- FEBRERO- FEBRUARY
1 2 3 4
Otsaila urteko garairik egokiena
txantxangorria aztertzeko negua bere
azkenean dagoela eta hostoa ernatu
baino lehen baina beste hegazti txiki
batzuk ere izaten dira zuhaitz eta
sastraken artean bizi direnak gero
hostajearekin bat egiteko Hegazti
goiztiarrak dira sasoi horretan hasten
dira euren eremua markatzen bai
euren koloreen erakustaldia eginez
bai lurraldea markatzeko kantuak
(deiak) eginez Hegazti Arrunten
Jarraipena (SACRE-SEO) programetan
parte hartzen dugunontzat oso
ezagunak baititugu
Txantxangorriaren kasuan dei hori
silaba errepikatua izaten da ta-ta
edo txa-txa) eta horregatik du
euskaraz Txantxangorri izena
Erdaraz berriz paparreko kolore
gorriagatik eman zaio izena
Erraz ikus daiteke zuhaixken artean
eta bide bazterretan edo hesietako
zutoinen gainean lurraldea
markatzen arreske dabilenean ez du
inolako erreparorik bular gorria harro-
harro erakusteko inguruko
lehiatzaileei okasiorako prest dagoela
erakutsiz Hain oldarkor bilakatzen da
gure txoritxoa ezen gai da sasoi
horretan hil ala biziko liskarrak
izateko bere paparraren gorri bera
duenarekin edo haren ustez berea
baino gorriagoa duen edozer
gauzarekin eta harrigarria bada ere
zapi gorri bat edo koka-kola lata bat
har dezake aurkaritzat
20- 22-
14- 165-
cm tamaina
-
-
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Neophron percnopterus - Sai-zuria- Alimoche- Egyptian Vulture
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
24 25
26 27 28 29 30 31
2319 20 21 22
95
14 15 1612 13
7 8
1817
6
MARTXOA- MARZO-MARCH
1 2 3 4
10 11
Sai zuriari sai jakintsua deitu
zioten denbora batean hain zuzen
ere Rodriacuteguez de la Fuente
doktoreak gaur egun oso ezaguna
den esperimentua egin zuenean sai
gazte batekin itxian jaioa eta hazia
izanik ere gai izan zen harri bat
baliatuz arrautza handiak
xehatzeko eta horixe da urrutian
bizi diren Afrikako ahaideek egiten
dutena Frogatua gelditu zen
beraz animalia baten hain jokabide
konplexua alegia lanabesak
erabiltzeko abilezia genetikoki
transmititzen ahal zela
Sai eder hau buru eta kalpar
horikoa eta erremige beltzekoa
Afrikatik etortzen da martxoan
habia egitera eta gure harkaitzetan
gelditzen da uda bukaera arte
hegoalderantz jo baino lehen
Egun eguzkitsuetan mendi
gailurretan gaudenean
harkaitzetako hegaztien zentsuak
egiten aise ikus ditzakegu euren
kolore xuri argia eta oso berea
duten falkaren eiteko isatsa Bardea
eta haren ingurua izan ohi dira
harrapari honek Europa osoan
gehien bisitatzen dituen eremuak
Jateko ohiturei dagokienez ez da
soilik nekrofagoa oportunista ere
bada eta agian horiexek izan
daitezke hegazti honek penintsula
osoan izan duen beherakadaren
arrazoi
148- 171
55- 65-
cm tamaina
-
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Ciconia ciconia - Amia moko zuria- Ciguumlentildea blanca- White stork
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
APIRILA- ABRIL- APRIL
1
2 3 4 5 6 7 8
Amiamokoa hegazti ezaguna
bezain ederra da Europako
Iparraldeko goiko eremuetara
iristen da martxo-apiriletan gutxi
gorabehera aurreko urteko uzta
sasoia bukatu eta 9 hilabete
beranduago eta horregatik hain
zuzen ere ikono bilakatu zen
jendearentzat Nolanahi ere betitik
izan da eta egun ere bada
udaberriko alaitasunaren ekarle
bere zilueta zeru urdinean eta
mokoaz hain ezaguna den soinua
eginez hori ongi ezagutzen baitute
Nafarroako erdi eta hegoaldeko
herri gehienetan
Zorionez populazioak gora egin
du baina halarik ere oso arriskutsu
izan daitezke habia handiak 500
kilokoak izaten baitira batzuetan
egiten dituztenean elizetako
teilatuetan edo antzinako
etxetzarretan erotzen baitira edo
teilatu eta balkoiak behera joateko
arriskuan utzi
Urte batzuk joan dira Habiak
kolonia sortu berrietara eramatea
lanak hasi zirenetik Horiek ibar-
basoetan kokatu ziren betiere
arazorik gabe ugaltzeko leku
egokian Horrela bada jarraitzen
dute geure herriak edertzen beren
zilueta zuri-beltzarekin kopuru
dezenteak osatuz eta bereziki
ugaltzen ari dira Aragoi eta Ebro
ibaietako natur lekune ezagunetan
148- 171
95- 110-
cm tamaina
-
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Hirundo rustica- Enara arrunta- Golondrina comuacuten- Barn swallow
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28
24
29 30 31
23
MAIATZA- MAYO-MAY
1 2 3 4 5 6
14 15 18 19
11 12 13
20
25 26
7 8 9
16 17
21 22
10
27
Jadanik maiatzean ikus ditzakegu
gure lurraldean enarak
argindarraren kableetan edo lohia
baliatuz etxeetako teilatupeetan
habia txikiak egiten Afrikatik
eginiko ibilbide luzeari bukaera
eman eta gero
Sabelalde zuria eta zintzur edo
papar gorria agerian hegal luzeko
hegazti ederra bezain fin hau
hegaka maisu da arinki eta
abiadura handian bestetik ere
migrazioan ibilbide ikaragarri luzeak
egiten ditu
Hanka-laburra migrazio garaian
egiten dituen ibilbideetan leku
egokietan gelditzeko aukera apenas
izaten duenez hegan ari den
bitartean egiten ditu loaldi laburrak
Ura edateko ere hegaka ari denean
edan behar du ur geldiaren gain-
gainetik paseak egiten ditu mokoa
zabal-zabal
Atxikimendu osoa du gizakiaren
bizitokiekin eta oso kaltegarri zaio
intsektu eskasia eta gero eta toki
egoki gutxiago izatea bere
buztinezko habia txikiak jartzeko
IRAILA
APIRILA
33
18-
cm tamaina
Joseacute Ardaiz
Circus pygargus - Mirotz urdina- Aguilucho cenizo- Montagus harrier
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
29
2421 22 23
30
15 16 17
18 19 20
25 26 27
14
28
4 5 10
11 12 13
6 7 8 9
EKAINA- JUNIO-JUNE
1 2 3
Mirotz zuria eta mirotz urdina biak
dira Nafarroako erdialdeko gari eta
garagar alorretako ikur Lurrean
egiten dituzte habiak zereal
alorretan eta bost kume ere egiten
ahal dituzte
Udan uzta garaia pasatuta
lurrazaletik hurbil hegaka ikus
daitezke bizkarraldea gris-
arbelezkoa punta beltzekin arrak
eta marroiak emeak eta kumeak
euren elikagai diren intsektu eta
sagutxoen bila alegia nekazariaren
lagun dira
Uzta aurreratzen bada eta
ekainaren hasieran egiten bada
noizbehinka agerian gelditzen dira
habiak kumeek beren garapen
osoa bukatu gabe dutenean
Horregatik ekin genion Salba
ditzagun habiak izeneko
proiektuari nekazarien
partaidetzarekin ekin ere denon
artean habiak aurkitu eta
erreskatatzeko 2011 urtean 19
habia erreskatatu dira eta bertan
45 kume aurkitu
67- 83
33- 36-
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30 31
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
Falco Naumanni - Naumann belatza- Cerniacutecalo primilla- Lesser kestrel
UZTAILA-JULIO-JULY
1
2 3 4 5 6 7 8
Naumann belatzak dira belatz
gorriaren ahaide ederren eta
finenak Biak orekan gelditzen
dira alegia hegatzen ari direnean
bat-batean gelditu egiten dira
hegalak oso azkar astinduz horrela
geldi-geldi egoten dira posizioa
aldatu gabe jangarri dituzten
intsektuak argi eta garbi aurkitzeko
lehorreko lurretan
Nafarroan desagertzeko zorian egon
ziren eta azkeneko urteotan
ugaldu badira ere arriskupean
jarraitzen dute lehorreko lurrak
eraldatu edo galtzeagatik eta
erdialdean eta hegoaldean denbora
bateko artegiak desagertzeagatik
hortxe egiten baitzituzten habiak
eta koloniak
Zorionez Koloniak jartzeko lanak
izeneko programak emaitza onak
lortu ditu eta artegietan bertan 50
belatz baino gehiago aurkitu izan
dira haizearen aurka jostetan harat-
honat janari bila bereziki
kakalardoak eta intsektuak kumeei
eramateko
Kumeak marroi argiak dira han-
hemenka tanta modukoak dituzte
eta belatz gorriarekin nahasi
daitezke baina helduek batez ere
arrek burua urdinxka dute eta
bizkarraldea gorrixka eta deigarri
izaten dira uztail-abuztuetako
arratsalde beroetan Tafallan
Erriberrin Tuteran oraindik zutik
dirauten teila arabiarreko teilatuen
gainean
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Pernis apivorus - Zapelatz liztorjalea- Halcoacuten Abejero- Honey buzzard
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23
8 9
26
27 28 29 30 31
20 21 24 25
17 18 19
6 7
13 14 15 16
10 11
ABUZTUA- AGOSTO- AUGUST
1 2 3 4 5
12
Zapelatz liztorjaleak oso deigarria
izateaz gain bereizgarri gisa badu
iledi moduko bat tantoduna oso
berea bestetik ere zilueta borobil
samarra du zapelatz arruntarena
bezalakoa
Intsektujalea izateagatik datorkio
izena eta horiek harrapatu ohi ditu
hegan ari den bitartean Liztorjale
aparta da eta kumeen hazkunde
garaian bere dietaren 70 ere liztorra
izan daiteke
Nafarroan iparraldean egiten ditu
habiak eta noizean behin ikus
daiteke baina ikusgarrien gertatzen
da migratzeko paseak egiten
dituenean hegazti migratzaileak
jarraitzeko programetan adibidez
Lindus Proiektuan Orreagatik hurbil
dagoen mendi lepoan saldo
ikaragarriak izaten dira ehundaka
pasatzen 500 hegaztikoak ere
batzuetan horrelakoetan ikusgarriak
izaten dira oso udako egunetako zeru
urdin-urdinaren azpian 20000
hegaztitik gora zenbatu izan ditugu
gure lurraldean hegoalderantz
pasatzen
Hegazti hau seguru aski Lindusko
ikurra da Izan ere Nafarroan dugun
migrazio puntu ezin hobea da horixe
Europa osoan parerik ez duena
Harrituta gelditzen da jendea
Ibantildeetako mendatetik hurbiltzen
denean migrazio garaian abuztutik
azaroaren hasiera arte
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Jokin Larumbe
Neophron percnopterus - Sai-zuria- Alimoche- Egyptian Vulture
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
24 25
26 27 28 29 30 31
2319 20 21 22
95
14 15 1612 13
7 8
1817
6
MARTXOA- MARZO-MARCH
1 2 3 4
10 11
Sai zuriari sai jakintsua deitu
zioten denbora batean hain zuzen
ere Rodriacuteguez de la Fuente
doktoreak gaur egun oso ezaguna
den esperimentua egin zuenean sai
gazte batekin itxian jaioa eta hazia
izanik ere gai izan zen harri bat
baliatuz arrautza handiak
xehatzeko eta horixe da urrutian
bizi diren Afrikako ahaideek egiten
dutena Frogatua gelditu zen
beraz animalia baten hain jokabide
konplexua alegia lanabesak
erabiltzeko abilezia genetikoki
transmititzen ahal zela
Sai eder hau buru eta kalpar
horikoa eta erremige beltzekoa
Afrikatik etortzen da martxoan
habia egitera eta gure harkaitzetan
gelditzen da uda bukaera arte
hegoalderantz jo baino lehen
Egun eguzkitsuetan mendi
gailurretan gaudenean
harkaitzetako hegaztien zentsuak
egiten aise ikus ditzakegu euren
kolore xuri argia eta oso berea
duten falkaren eiteko isatsa Bardea
eta haren ingurua izan ohi dira
harrapari honek Europa osoan
gehien bisitatzen dituen eremuak
Jateko ohiturei dagokienez ez da
soilik nekrofagoa oportunista ere
bada eta agian horiexek izan
daitezke hegazti honek penintsula
osoan izan duen beherakadaren
arrazoi
148- 171
55- 65-
cm tamaina
-
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Ciconia ciconia - Amia moko zuria- Ciguumlentildea blanca- White stork
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
APIRILA- ABRIL- APRIL
1
2 3 4 5 6 7 8
Amiamokoa hegazti ezaguna
bezain ederra da Europako
Iparraldeko goiko eremuetara
iristen da martxo-apiriletan gutxi
gorabehera aurreko urteko uzta
sasoia bukatu eta 9 hilabete
beranduago eta horregatik hain
zuzen ere ikono bilakatu zen
jendearentzat Nolanahi ere betitik
izan da eta egun ere bada
udaberriko alaitasunaren ekarle
bere zilueta zeru urdinean eta
mokoaz hain ezaguna den soinua
eginez hori ongi ezagutzen baitute
Nafarroako erdi eta hegoaldeko
herri gehienetan
Zorionez populazioak gora egin
du baina halarik ere oso arriskutsu
izan daitezke habia handiak 500
kilokoak izaten baitira batzuetan
egiten dituztenean elizetako
teilatuetan edo antzinako
etxetzarretan erotzen baitira edo
teilatu eta balkoiak behera joateko
arriskuan utzi
Urte batzuk joan dira Habiak
kolonia sortu berrietara eramatea
lanak hasi zirenetik Horiek ibar-
basoetan kokatu ziren betiere
arazorik gabe ugaltzeko leku
egokian Horrela bada jarraitzen
dute geure herriak edertzen beren
zilueta zuri-beltzarekin kopuru
dezenteak osatuz eta bereziki
ugaltzen ari dira Aragoi eta Ebro
ibaietako natur lekune ezagunetan
148- 171
95- 110-
cm tamaina
-
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Hirundo rustica- Enara arrunta- Golondrina comuacuten- Barn swallow
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28
24
29 30 31
23
MAIATZA- MAYO-MAY
1 2 3 4 5 6
14 15 18 19
11 12 13
20
25 26
7 8 9
16 17
21 22
10
27
Jadanik maiatzean ikus ditzakegu
gure lurraldean enarak
argindarraren kableetan edo lohia
baliatuz etxeetako teilatupeetan
habia txikiak egiten Afrikatik
eginiko ibilbide luzeari bukaera
eman eta gero
Sabelalde zuria eta zintzur edo
papar gorria agerian hegal luzeko
hegazti ederra bezain fin hau
hegaka maisu da arinki eta
abiadura handian bestetik ere
migrazioan ibilbide ikaragarri luzeak
egiten ditu
Hanka-laburra migrazio garaian
egiten dituen ibilbideetan leku
egokietan gelditzeko aukera apenas
izaten duenez hegan ari den
bitartean egiten ditu loaldi laburrak
Ura edateko ere hegaka ari denean
edan behar du ur geldiaren gain-
gainetik paseak egiten ditu mokoa
zabal-zabal
Atxikimendu osoa du gizakiaren
bizitokiekin eta oso kaltegarri zaio
intsektu eskasia eta gero eta toki
egoki gutxiago izatea bere
buztinezko habia txikiak jartzeko
IRAILA
APIRILA
33
18-
cm tamaina
Joseacute Ardaiz
Circus pygargus - Mirotz urdina- Aguilucho cenizo- Montagus harrier
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
29
2421 22 23
30
15 16 17
18 19 20
25 26 27
14
28
4 5 10
11 12 13
6 7 8 9
EKAINA- JUNIO-JUNE
1 2 3
Mirotz zuria eta mirotz urdina biak
dira Nafarroako erdialdeko gari eta
garagar alorretako ikur Lurrean
egiten dituzte habiak zereal
alorretan eta bost kume ere egiten
ahal dituzte
Udan uzta garaia pasatuta
lurrazaletik hurbil hegaka ikus
daitezke bizkarraldea gris-
arbelezkoa punta beltzekin arrak
eta marroiak emeak eta kumeak
euren elikagai diren intsektu eta
sagutxoen bila alegia nekazariaren
lagun dira
Uzta aurreratzen bada eta
ekainaren hasieran egiten bada
noizbehinka agerian gelditzen dira
habiak kumeek beren garapen
osoa bukatu gabe dutenean
Horregatik ekin genion Salba
ditzagun habiak izeneko
proiektuari nekazarien
partaidetzarekin ekin ere denon
artean habiak aurkitu eta
erreskatatzeko 2011 urtean 19
habia erreskatatu dira eta bertan
45 kume aurkitu
67- 83
33- 36-
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30 31
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
Falco Naumanni - Naumann belatza- Cerniacutecalo primilla- Lesser kestrel
UZTAILA-JULIO-JULY
1
2 3 4 5 6 7 8
Naumann belatzak dira belatz
gorriaren ahaide ederren eta
finenak Biak orekan gelditzen
dira alegia hegatzen ari direnean
bat-batean gelditu egiten dira
hegalak oso azkar astinduz horrela
geldi-geldi egoten dira posizioa
aldatu gabe jangarri dituzten
intsektuak argi eta garbi aurkitzeko
lehorreko lurretan
Nafarroan desagertzeko zorian egon
ziren eta azkeneko urteotan
ugaldu badira ere arriskupean
jarraitzen dute lehorreko lurrak
eraldatu edo galtzeagatik eta
erdialdean eta hegoaldean denbora
bateko artegiak desagertzeagatik
hortxe egiten baitzituzten habiak
eta koloniak
Zorionez Koloniak jartzeko lanak
izeneko programak emaitza onak
lortu ditu eta artegietan bertan 50
belatz baino gehiago aurkitu izan
dira haizearen aurka jostetan harat-
honat janari bila bereziki
kakalardoak eta intsektuak kumeei
eramateko
Kumeak marroi argiak dira han-
hemenka tanta modukoak dituzte
eta belatz gorriarekin nahasi
daitezke baina helduek batez ere
arrek burua urdinxka dute eta
bizkarraldea gorrixka eta deigarri
izaten dira uztail-abuztuetako
arratsalde beroetan Tafallan
Erriberrin Tuteran oraindik zutik
dirauten teila arabiarreko teilatuen
gainean
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Pernis apivorus - Zapelatz liztorjalea- Halcoacuten Abejero- Honey buzzard
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23
8 9
26
27 28 29 30 31
20 21 24 25
17 18 19
6 7
13 14 15 16
10 11
ABUZTUA- AGOSTO- AUGUST
1 2 3 4 5
12
Zapelatz liztorjaleak oso deigarria
izateaz gain bereizgarri gisa badu
iledi moduko bat tantoduna oso
berea bestetik ere zilueta borobil
samarra du zapelatz arruntarena
bezalakoa
Intsektujalea izateagatik datorkio
izena eta horiek harrapatu ohi ditu
hegan ari den bitartean Liztorjale
aparta da eta kumeen hazkunde
garaian bere dietaren 70 ere liztorra
izan daiteke
Nafarroan iparraldean egiten ditu
habiak eta noizean behin ikus
daiteke baina ikusgarrien gertatzen
da migratzeko paseak egiten
dituenean hegazti migratzaileak
jarraitzeko programetan adibidez
Lindus Proiektuan Orreagatik hurbil
dagoen mendi lepoan saldo
ikaragarriak izaten dira ehundaka
pasatzen 500 hegaztikoak ere
batzuetan horrelakoetan ikusgarriak
izaten dira oso udako egunetako zeru
urdin-urdinaren azpian 20000
hegaztitik gora zenbatu izan ditugu
gure lurraldean hegoalderantz
pasatzen
Hegazti hau seguru aski Lindusko
ikurra da Izan ere Nafarroan dugun
migrazio puntu ezin hobea da horixe
Europa osoan parerik ez duena
Harrituta gelditzen da jendea
Ibantildeetako mendatetik hurbiltzen
denean migrazio garaian abuztutik
azaroaren hasiera arte
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Ciconia ciconia - Amia moko zuria- Ciguumlentildea blanca- White stork
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
APIRILA- ABRIL- APRIL
1
2 3 4 5 6 7 8
Amiamokoa hegazti ezaguna
bezain ederra da Europako
Iparraldeko goiko eremuetara
iristen da martxo-apiriletan gutxi
gorabehera aurreko urteko uzta
sasoia bukatu eta 9 hilabete
beranduago eta horregatik hain
zuzen ere ikono bilakatu zen
jendearentzat Nolanahi ere betitik
izan da eta egun ere bada
udaberriko alaitasunaren ekarle
bere zilueta zeru urdinean eta
mokoaz hain ezaguna den soinua
eginez hori ongi ezagutzen baitute
Nafarroako erdi eta hegoaldeko
herri gehienetan
Zorionez populazioak gora egin
du baina halarik ere oso arriskutsu
izan daitezke habia handiak 500
kilokoak izaten baitira batzuetan
egiten dituztenean elizetako
teilatuetan edo antzinako
etxetzarretan erotzen baitira edo
teilatu eta balkoiak behera joateko
arriskuan utzi
Urte batzuk joan dira Habiak
kolonia sortu berrietara eramatea
lanak hasi zirenetik Horiek ibar-
basoetan kokatu ziren betiere
arazorik gabe ugaltzeko leku
egokian Horrela bada jarraitzen
dute geure herriak edertzen beren
zilueta zuri-beltzarekin kopuru
dezenteak osatuz eta bereziki
ugaltzen ari dira Aragoi eta Ebro
ibaietako natur lekune ezagunetan
148- 171
95- 110-
cm tamaina
-
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Hirundo rustica- Enara arrunta- Golondrina comuacuten- Barn swallow
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28
24
29 30 31
23
MAIATZA- MAYO-MAY
1 2 3 4 5 6
14 15 18 19
11 12 13
20
25 26
7 8 9
16 17
21 22
10
27
Jadanik maiatzean ikus ditzakegu
gure lurraldean enarak
argindarraren kableetan edo lohia
baliatuz etxeetako teilatupeetan
habia txikiak egiten Afrikatik
eginiko ibilbide luzeari bukaera
eman eta gero
Sabelalde zuria eta zintzur edo
papar gorria agerian hegal luzeko
hegazti ederra bezain fin hau
hegaka maisu da arinki eta
abiadura handian bestetik ere
migrazioan ibilbide ikaragarri luzeak
egiten ditu
Hanka-laburra migrazio garaian
egiten dituen ibilbideetan leku
egokietan gelditzeko aukera apenas
izaten duenez hegan ari den
bitartean egiten ditu loaldi laburrak
Ura edateko ere hegaka ari denean
edan behar du ur geldiaren gain-
gainetik paseak egiten ditu mokoa
zabal-zabal
Atxikimendu osoa du gizakiaren
bizitokiekin eta oso kaltegarri zaio
intsektu eskasia eta gero eta toki
egoki gutxiago izatea bere
buztinezko habia txikiak jartzeko
IRAILA
APIRILA
33
18-
cm tamaina
Joseacute Ardaiz
Circus pygargus - Mirotz urdina- Aguilucho cenizo- Montagus harrier
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
29
2421 22 23
30
15 16 17
18 19 20
25 26 27
14
28
4 5 10
11 12 13
6 7 8 9
EKAINA- JUNIO-JUNE
1 2 3
Mirotz zuria eta mirotz urdina biak
dira Nafarroako erdialdeko gari eta
garagar alorretako ikur Lurrean
egiten dituzte habiak zereal
alorretan eta bost kume ere egiten
ahal dituzte
Udan uzta garaia pasatuta
lurrazaletik hurbil hegaka ikus
daitezke bizkarraldea gris-
arbelezkoa punta beltzekin arrak
eta marroiak emeak eta kumeak
euren elikagai diren intsektu eta
sagutxoen bila alegia nekazariaren
lagun dira
Uzta aurreratzen bada eta
ekainaren hasieran egiten bada
noizbehinka agerian gelditzen dira
habiak kumeek beren garapen
osoa bukatu gabe dutenean
Horregatik ekin genion Salba
ditzagun habiak izeneko
proiektuari nekazarien
partaidetzarekin ekin ere denon
artean habiak aurkitu eta
erreskatatzeko 2011 urtean 19
habia erreskatatu dira eta bertan
45 kume aurkitu
67- 83
33- 36-
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30 31
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
Falco Naumanni - Naumann belatza- Cerniacutecalo primilla- Lesser kestrel
UZTAILA-JULIO-JULY
1
2 3 4 5 6 7 8
Naumann belatzak dira belatz
gorriaren ahaide ederren eta
finenak Biak orekan gelditzen
dira alegia hegatzen ari direnean
bat-batean gelditu egiten dira
hegalak oso azkar astinduz horrela
geldi-geldi egoten dira posizioa
aldatu gabe jangarri dituzten
intsektuak argi eta garbi aurkitzeko
lehorreko lurretan
Nafarroan desagertzeko zorian egon
ziren eta azkeneko urteotan
ugaldu badira ere arriskupean
jarraitzen dute lehorreko lurrak
eraldatu edo galtzeagatik eta
erdialdean eta hegoaldean denbora
bateko artegiak desagertzeagatik
hortxe egiten baitzituzten habiak
eta koloniak
Zorionez Koloniak jartzeko lanak
izeneko programak emaitza onak
lortu ditu eta artegietan bertan 50
belatz baino gehiago aurkitu izan
dira haizearen aurka jostetan harat-
honat janari bila bereziki
kakalardoak eta intsektuak kumeei
eramateko
Kumeak marroi argiak dira han-
hemenka tanta modukoak dituzte
eta belatz gorriarekin nahasi
daitezke baina helduek batez ere
arrek burua urdinxka dute eta
bizkarraldea gorrixka eta deigarri
izaten dira uztail-abuztuetako
arratsalde beroetan Tafallan
Erriberrin Tuteran oraindik zutik
dirauten teila arabiarreko teilatuen
gainean
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Pernis apivorus - Zapelatz liztorjalea- Halcoacuten Abejero- Honey buzzard
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23
8 9
26
27 28 29 30 31
20 21 24 25
17 18 19
6 7
13 14 15 16
10 11
ABUZTUA- AGOSTO- AUGUST
1 2 3 4 5
12
Zapelatz liztorjaleak oso deigarria
izateaz gain bereizgarri gisa badu
iledi moduko bat tantoduna oso
berea bestetik ere zilueta borobil
samarra du zapelatz arruntarena
bezalakoa
Intsektujalea izateagatik datorkio
izena eta horiek harrapatu ohi ditu
hegan ari den bitartean Liztorjale
aparta da eta kumeen hazkunde
garaian bere dietaren 70 ere liztorra
izan daiteke
Nafarroan iparraldean egiten ditu
habiak eta noizean behin ikus
daiteke baina ikusgarrien gertatzen
da migratzeko paseak egiten
dituenean hegazti migratzaileak
jarraitzeko programetan adibidez
Lindus Proiektuan Orreagatik hurbil
dagoen mendi lepoan saldo
ikaragarriak izaten dira ehundaka
pasatzen 500 hegaztikoak ere
batzuetan horrelakoetan ikusgarriak
izaten dira oso udako egunetako zeru
urdin-urdinaren azpian 20000
hegaztitik gora zenbatu izan ditugu
gure lurraldean hegoalderantz
pasatzen
Hegazti hau seguru aski Lindusko
ikurra da Izan ere Nafarroan dugun
migrazio puntu ezin hobea da horixe
Europa osoan parerik ez duena
Harrituta gelditzen da jendea
Ibantildeetako mendatetik hurbiltzen
denean migrazio garaian abuztutik
azaroaren hasiera arte
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Hirundo rustica- Enara arrunta- Golondrina comuacuten- Barn swallow
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28
24
29 30 31
23
MAIATZA- MAYO-MAY
1 2 3 4 5 6
14 15 18 19
11 12 13
20
25 26
7 8 9
16 17
21 22
10
27
Jadanik maiatzean ikus ditzakegu
gure lurraldean enarak
argindarraren kableetan edo lohia
baliatuz etxeetako teilatupeetan
habia txikiak egiten Afrikatik
eginiko ibilbide luzeari bukaera
eman eta gero
Sabelalde zuria eta zintzur edo
papar gorria agerian hegal luzeko
hegazti ederra bezain fin hau
hegaka maisu da arinki eta
abiadura handian bestetik ere
migrazioan ibilbide ikaragarri luzeak
egiten ditu
Hanka-laburra migrazio garaian
egiten dituen ibilbideetan leku
egokietan gelditzeko aukera apenas
izaten duenez hegan ari den
bitartean egiten ditu loaldi laburrak
Ura edateko ere hegaka ari denean
edan behar du ur geldiaren gain-
gainetik paseak egiten ditu mokoa
zabal-zabal
Atxikimendu osoa du gizakiaren
bizitokiekin eta oso kaltegarri zaio
intsektu eskasia eta gero eta toki
egoki gutxiago izatea bere
buztinezko habia txikiak jartzeko
IRAILA
APIRILA
33
18-
cm tamaina
Joseacute Ardaiz
Circus pygargus - Mirotz urdina- Aguilucho cenizo- Montagus harrier
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
29
2421 22 23
30
15 16 17
18 19 20
25 26 27
14
28
4 5 10
11 12 13
6 7 8 9
EKAINA- JUNIO-JUNE
1 2 3
Mirotz zuria eta mirotz urdina biak
dira Nafarroako erdialdeko gari eta
garagar alorretako ikur Lurrean
egiten dituzte habiak zereal
alorretan eta bost kume ere egiten
ahal dituzte
Udan uzta garaia pasatuta
lurrazaletik hurbil hegaka ikus
daitezke bizkarraldea gris-
arbelezkoa punta beltzekin arrak
eta marroiak emeak eta kumeak
euren elikagai diren intsektu eta
sagutxoen bila alegia nekazariaren
lagun dira
Uzta aurreratzen bada eta
ekainaren hasieran egiten bada
noizbehinka agerian gelditzen dira
habiak kumeek beren garapen
osoa bukatu gabe dutenean
Horregatik ekin genion Salba
ditzagun habiak izeneko
proiektuari nekazarien
partaidetzarekin ekin ere denon
artean habiak aurkitu eta
erreskatatzeko 2011 urtean 19
habia erreskatatu dira eta bertan
45 kume aurkitu
67- 83
33- 36-
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30 31
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
Falco Naumanni - Naumann belatza- Cerniacutecalo primilla- Lesser kestrel
UZTAILA-JULIO-JULY
1
2 3 4 5 6 7 8
Naumann belatzak dira belatz
gorriaren ahaide ederren eta
finenak Biak orekan gelditzen
dira alegia hegatzen ari direnean
bat-batean gelditu egiten dira
hegalak oso azkar astinduz horrela
geldi-geldi egoten dira posizioa
aldatu gabe jangarri dituzten
intsektuak argi eta garbi aurkitzeko
lehorreko lurretan
Nafarroan desagertzeko zorian egon
ziren eta azkeneko urteotan
ugaldu badira ere arriskupean
jarraitzen dute lehorreko lurrak
eraldatu edo galtzeagatik eta
erdialdean eta hegoaldean denbora
bateko artegiak desagertzeagatik
hortxe egiten baitzituzten habiak
eta koloniak
Zorionez Koloniak jartzeko lanak
izeneko programak emaitza onak
lortu ditu eta artegietan bertan 50
belatz baino gehiago aurkitu izan
dira haizearen aurka jostetan harat-
honat janari bila bereziki
kakalardoak eta intsektuak kumeei
eramateko
Kumeak marroi argiak dira han-
hemenka tanta modukoak dituzte
eta belatz gorriarekin nahasi
daitezke baina helduek batez ere
arrek burua urdinxka dute eta
bizkarraldea gorrixka eta deigarri
izaten dira uztail-abuztuetako
arratsalde beroetan Tafallan
Erriberrin Tuteran oraindik zutik
dirauten teila arabiarreko teilatuen
gainean
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Pernis apivorus - Zapelatz liztorjalea- Halcoacuten Abejero- Honey buzzard
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23
8 9
26
27 28 29 30 31
20 21 24 25
17 18 19
6 7
13 14 15 16
10 11
ABUZTUA- AGOSTO- AUGUST
1 2 3 4 5
12
Zapelatz liztorjaleak oso deigarria
izateaz gain bereizgarri gisa badu
iledi moduko bat tantoduna oso
berea bestetik ere zilueta borobil
samarra du zapelatz arruntarena
bezalakoa
Intsektujalea izateagatik datorkio
izena eta horiek harrapatu ohi ditu
hegan ari den bitartean Liztorjale
aparta da eta kumeen hazkunde
garaian bere dietaren 70 ere liztorra
izan daiteke
Nafarroan iparraldean egiten ditu
habiak eta noizean behin ikus
daiteke baina ikusgarrien gertatzen
da migratzeko paseak egiten
dituenean hegazti migratzaileak
jarraitzeko programetan adibidez
Lindus Proiektuan Orreagatik hurbil
dagoen mendi lepoan saldo
ikaragarriak izaten dira ehundaka
pasatzen 500 hegaztikoak ere
batzuetan horrelakoetan ikusgarriak
izaten dira oso udako egunetako zeru
urdin-urdinaren azpian 20000
hegaztitik gora zenbatu izan ditugu
gure lurraldean hegoalderantz
pasatzen
Hegazti hau seguru aski Lindusko
ikurra da Izan ere Nafarroan dugun
migrazio puntu ezin hobea da horixe
Europa osoan parerik ez duena
Harrituta gelditzen da jendea
Ibantildeetako mendatetik hurbiltzen
denean migrazio garaian abuztutik
azaroaren hasiera arte
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circus pygargus - Mirotz urdina- Aguilucho cenizo- Montagus harrier
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
29
2421 22 23
30
15 16 17
18 19 20
25 26 27
14
28
4 5 10
11 12 13
6 7 8 9
EKAINA- JUNIO-JUNE
1 2 3
Mirotz zuria eta mirotz urdina biak
dira Nafarroako erdialdeko gari eta
garagar alorretako ikur Lurrean
egiten dituzte habiak zereal
alorretan eta bost kume ere egiten
ahal dituzte
Udan uzta garaia pasatuta
lurrazaletik hurbil hegaka ikus
daitezke bizkarraldea gris-
arbelezkoa punta beltzekin arrak
eta marroiak emeak eta kumeak
euren elikagai diren intsektu eta
sagutxoen bila alegia nekazariaren
lagun dira
Uzta aurreratzen bada eta
ekainaren hasieran egiten bada
noizbehinka agerian gelditzen dira
habiak kumeek beren garapen
osoa bukatu gabe dutenean
Horregatik ekin genion Salba
ditzagun habiak izeneko
proiektuari nekazarien
partaidetzarekin ekin ere denon
artean habiak aurkitu eta
erreskatatzeko 2011 urtean 19
habia erreskatatu dira eta bertan
45 kume aurkitu
67- 83
33- 36-
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30 31
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
Falco Naumanni - Naumann belatza- Cerniacutecalo primilla- Lesser kestrel
UZTAILA-JULIO-JULY
1
2 3 4 5 6 7 8
Naumann belatzak dira belatz
gorriaren ahaide ederren eta
finenak Biak orekan gelditzen
dira alegia hegatzen ari direnean
bat-batean gelditu egiten dira
hegalak oso azkar astinduz horrela
geldi-geldi egoten dira posizioa
aldatu gabe jangarri dituzten
intsektuak argi eta garbi aurkitzeko
lehorreko lurretan
Nafarroan desagertzeko zorian egon
ziren eta azkeneko urteotan
ugaldu badira ere arriskupean
jarraitzen dute lehorreko lurrak
eraldatu edo galtzeagatik eta
erdialdean eta hegoaldean denbora
bateko artegiak desagertzeagatik
hortxe egiten baitzituzten habiak
eta koloniak
Zorionez Koloniak jartzeko lanak
izeneko programak emaitza onak
lortu ditu eta artegietan bertan 50
belatz baino gehiago aurkitu izan
dira haizearen aurka jostetan harat-
honat janari bila bereziki
kakalardoak eta intsektuak kumeei
eramateko
Kumeak marroi argiak dira han-
hemenka tanta modukoak dituzte
eta belatz gorriarekin nahasi
daitezke baina helduek batez ere
arrek burua urdinxka dute eta
bizkarraldea gorrixka eta deigarri
izaten dira uztail-abuztuetako
arratsalde beroetan Tafallan
Erriberrin Tuteran oraindik zutik
dirauten teila arabiarreko teilatuen
gainean
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Pernis apivorus - Zapelatz liztorjalea- Halcoacuten Abejero- Honey buzzard
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23
8 9
26
27 28 29 30 31
20 21 24 25
17 18 19
6 7
13 14 15 16
10 11
ABUZTUA- AGOSTO- AUGUST
1 2 3 4 5
12
Zapelatz liztorjaleak oso deigarria
izateaz gain bereizgarri gisa badu
iledi moduko bat tantoduna oso
berea bestetik ere zilueta borobil
samarra du zapelatz arruntarena
bezalakoa
Intsektujalea izateagatik datorkio
izena eta horiek harrapatu ohi ditu
hegan ari den bitartean Liztorjale
aparta da eta kumeen hazkunde
garaian bere dietaren 70 ere liztorra
izan daiteke
Nafarroan iparraldean egiten ditu
habiak eta noizean behin ikus
daiteke baina ikusgarrien gertatzen
da migratzeko paseak egiten
dituenean hegazti migratzaileak
jarraitzeko programetan adibidez
Lindus Proiektuan Orreagatik hurbil
dagoen mendi lepoan saldo
ikaragarriak izaten dira ehundaka
pasatzen 500 hegaztikoak ere
batzuetan horrelakoetan ikusgarriak
izaten dira oso udako egunetako zeru
urdin-urdinaren azpian 20000
hegaztitik gora zenbatu izan ditugu
gure lurraldean hegoalderantz
pasatzen
Hegazti hau seguru aski Lindusko
ikurra da Izan ere Nafarroan dugun
migrazio puntu ezin hobea da horixe
Europa osoan parerik ez duena
Harrituta gelditzen da jendea
Ibantildeetako mendatetik hurbiltzen
denean migrazio garaian abuztutik
azaroaren hasiera arte
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Jokin Larumbe
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
27 28 29
30 31
23 24 25 26
13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
9 10 11 12
Falco Naumanni - Naumann belatza- Cerniacutecalo primilla- Lesser kestrel
UZTAILA-JULIO-JULY
1
2 3 4 5 6 7 8
Naumann belatzak dira belatz
gorriaren ahaide ederren eta
finenak Biak orekan gelditzen
dira alegia hegatzen ari direnean
bat-batean gelditu egiten dira
hegalak oso azkar astinduz horrela
geldi-geldi egoten dira posizioa
aldatu gabe jangarri dituzten
intsektuak argi eta garbi aurkitzeko
lehorreko lurretan
Nafarroan desagertzeko zorian egon
ziren eta azkeneko urteotan
ugaldu badira ere arriskupean
jarraitzen dute lehorreko lurrak
eraldatu edo galtzeagatik eta
erdialdean eta hegoaldean denbora
bateko artegiak desagertzeagatik
hortxe egiten baitzituzten habiak
eta koloniak
Zorionez Koloniak jartzeko lanak
izeneko programak emaitza onak
lortu ditu eta artegietan bertan 50
belatz baino gehiago aurkitu izan
dira haizearen aurka jostetan harat-
honat janari bila bereziki
kakalardoak eta intsektuak kumeei
eramateko
Kumeak marroi argiak dira han-
hemenka tanta modukoak dituzte
eta belatz gorriarekin nahasi
daitezke baina helduek batez ere
arrek burua urdinxka dute eta
bizkarraldea gorrixka eta deigarri
izaten dira uztail-abuztuetako
arratsalde beroetan Tafallan
Erriberrin Tuteran oraindik zutik
dirauten teila arabiarreko teilatuen
gainean
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Pernis apivorus - Zapelatz liztorjalea- Halcoacuten Abejero- Honey buzzard
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23
8 9
26
27 28 29 30 31
20 21 24 25
17 18 19
6 7
13 14 15 16
10 11
ABUZTUA- AGOSTO- AUGUST
1 2 3 4 5
12
Zapelatz liztorjaleak oso deigarria
izateaz gain bereizgarri gisa badu
iledi moduko bat tantoduna oso
berea bestetik ere zilueta borobil
samarra du zapelatz arruntarena
bezalakoa
Intsektujalea izateagatik datorkio
izena eta horiek harrapatu ohi ditu
hegan ari den bitartean Liztorjale
aparta da eta kumeen hazkunde
garaian bere dietaren 70 ere liztorra
izan daiteke
Nafarroan iparraldean egiten ditu
habiak eta noizean behin ikus
daiteke baina ikusgarrien gertatzen
da migratzeko paseak egiten
dituenean hegazti migratzaileak
jarraitzeko programetan adibidez
Lindus Proiektuan Orreagatik hurbil
dagoen mendi lepoan saldo
ikaragarriak izaten dira ehundaka
pasatzen 500 hegaztikoak ere
batzuetan horrelakoetan ikusgarriak
izaten dira oso udako egunetako zeru
urdin-urdinaren azpian 20000
hegaztitik gora zenbatu izan ditugu
gure lurraldean hegoalderantz
pasatzen
Hegazti hau seguru aski Lindusko
ikurra da Izan ere Nafarroan dugun
migrazio puntu ezin hobea da horixe
Europa osoan parerik ez duena
Harrituta gelditzen da jendea
Ibantildeetako mendatetik hurbiltzen
denean migrazio garaian abuztutik
azaroaren hasiera arte
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Pernis apivorus - Zapelatz liztorjalea- Halcoacuten Abejero- Honey buzzard
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23
8 9
26
27 28 29 30 31
20 21 24 25
17 18 19
6 7
13 14 15 16
10 11
ABUZTUA- AGOSTO- AUGUST
1 2 3 4 5
12
Zapelatz liztorjaleak oso deigarria
izateaz gain bereizgarri gisa badu
iledi moduko bat tantoduna oso
berea bestetik ere zilueta borobil
samarra du zapelatz arruntarena
bezalakoa
Intsektujalea izateagatik datorkio
izena eta horiek harrapatu ohi ditu
hegan ari den bitartean Liztorjale
aparta da eta kumeen hazkunde
garaian bere dietaren 70 ere liztorra
izan daiteke
Nafarroan iparraldean egiten ditu
habiak eta noizean behin ikus
daiteke baina ikusgarrien gertatzen
da migratzeko paseak egiten
dituenean hegazti migratzaileak
jarraitzeko programetan adibidez
Lindus Proiektuan Orreagatik hurbil
dagoen mendi lepoan saldo
ikaragarriak izaten dira ehundaka
pasatzen 500 hegaztikoak ere
batzuetan horrelakoetan ikusgarriak
izaten dira oso udako egunetako zeru
urdin-urdinaren azpian 20000
hegaztitik gora zenbatu izan ditugu
gure lurraldean hegoalderantz
pasatzen
Hegazti hau seguru aski Lindusko
ikurra da Izan ere Nafarroan dugun
migrazio puntu ezin hobea da horixe
Europa osoan parerik ez duena
Harrituta gelditzen da jendea
Ibantildeetako mendatetik hurbiltzen
denean migrazio garaian abuztutik
azaroaren hasiera arte
66- 72
26- 31
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Jokin Larumbe
Bubulcus ibis - Lertxuntxo itzaina- Garcilla bueyera- Cattle egret
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
28 29 30
19 20 21
13
24 25 26 27
7
15 16
17 18 22
10
23
11 12
8
14
IRAILA- SEPTIEMBRE- SEPTEMBER
1 2
3 4 5 6 9
Koartzatxo itzaina koartza txikia
da urrutitik begiratuta erabat
zuria ematen du baina buruan
bularrean eta bizkarraldean izaten
ditu luma horixka bakan batzuk
eztei-garaian laranja kolorea
hartzen dutenak deigarriago
eginez Izena eman zitzaion behien
eta ardien artean ibiltzeko duen
ohituragatik batzuetan haien
gainean igotzen da eta horrela
bilatzen ditu aziendari segika
dauden intsektuak haren jaki
baitira
Koartzatxo itzaina espezie
migratzaile partziala da alegia
populazioaren zati bat migratzen
da eta beste bat berriz ez
Nafarroan baditugu bi talde horien
ordezkariak Alde batetik badira
koartzatxo itzainak urte osoan
gurean gelditzen direnak eta
hezegune ezagunenetan habia
egiten dutenak eta bestetik
badira koartzatxo itzainak
udazkenean Europako iparraldetik
etortzen direnak gurean gelditzeko
hilabete hotzenetan gero
eguraldia lagun ugaltzeko
tokietara itzultzeko
Desberdintasun horiek dira hain
zuzen Uretako hegazti habiagileen
zentsuaren bidez identifikatu nahi
ditugunak hori urtero egiten
baitugu
82- 95
45- 52
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Circaetus gallicus - Arrano sugezalea- Aguila Culebrera- Short-toed eagle
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
22 23 28
29 30 31
24 25 26 27
12 13 14
15 16 17 18 19 20 21
8 9 10 11
URRIA- OCTUBRE- OCTOBER
1 2 3 4 5 6 7
Izen gutxi daude harrapari honi eman
zaion arrano sugezalea bezain
egokiak Izan ere horretan oso
espezializatua dago nahiz eta beste
jaki batzuk ere gustuko izan
adibidez muskerrak igelak
barraskiloak eta intsektuak
Bere lurraldean barna mutur batetik
bestera ibiltzen da zelatan aise
ezagutu daiteke gorputzaren
azpialde osoa argia duelako burua
izan ezik eta hegal-muturrak ilunak
Hegalari aparta eta gainera orekan
geldi daitekeena belatzen gisara
harrapakinen gordeleku guzti-guztiak
zorrotz miatzeko Behin suge bat
ikusiz gero lurrera jaisten da eta
hegalak astinduz ostikoka eta
mokokaden bidez azkenean
garondotik helduko dio Gehienetan
une horretantxe hegatzen da sugea
paparoan osorik sartu gabe eta
horixe da arrano honen irudi ohikoa
hegan ikusiko dugu sugea mokoan
balantzaka toki lasai baten bila edo
habiaren nahiz basoaren toki
galduenaren bila zain dituen
arranokume gosetuengana
Basoetako harraparien zentsuak
ikusita ematen du mantendu egin
direla populazioak kopuru
dezenteetan
Nola bere jakiak narrastiak diren eta
horiek hotza heldu denean
desagertzen diren hegazti
migratzailea da nahitaez gure
lurraldeak utziko ditu uda bukaeran
irailean edo urrian gero martxoan
eta apirilean itzultzeko hemen errun
ondoren kumeak hazi egin behar
baititu
160- 175
59- 62
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Grus grus - Kurrillo- Grulla comuacuten- Common crane
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
30
17 1816
19 25
26 27 28 29
2120 24
8 9
22 23
12 13 14 15
10
AZAROA- NOVIEMBRE- NOVEMBER
1 2 3 4
5 6 117
Zerbait baldin bada neguaren igarle
petoa hori kurriloak saldo handietan
pasatzen ikustea da gehienetan
azaroan eta lehenbiziko hotzaldiak
hurbiltzen direnean beti V eitea osatuz
eta bere-berea duen tronpeta moduko
mintzurua eginez gru-gru-gru
hegoalderantz
Hurbiletik amiamokoaren tamainako
hegaztia da lepoa harena bezain luzea
eta mokoa ere zorrotza Baina hark ez
bezala bizkarraldea gris arrea du
bisaia eta zintzurra beltzak eta hankak
luzeak lodiak eta ilunak berebiziko
lerdentasuna ematen diotenak
Ugaltzeko tokiak Europako eta
Errusiako iparralde urrunean ditu baina
udazkenean hegatu eta gordelekuak
bilatzen ditu Espainiako erdi eta
hegoaldean eta Afrikako iparraldean
Han igaroko dituzte hilabete hotzenak
elikagai izanik belarrak sustraiak
harrak txoritxoak eta anfibioak
Martxoan hasiko da itzulbidea
prestatzen eta horretarako aintzira
handietara jotzen dute denek
partitzeko egun egokiaren zain
Pirinioak gurutzatzeko
Garai horretan ez da batere zaila
Pitillasko edo Las Cantildeasko Hegaztien
Behatokietatik hurbil-hurbil ikustea
euren ibilera galantarekin gero eta
kopuru handiagoan mendiak
zeharkatzeko eguraldi onaren zain
Eta une hori iritsita ikuskizun
txundigarria milaka kurrilo batera
zerurantz hegatzen egun eguzkitsu
baten egunsentian iparraldeko
biderantz
180- 222
96- 119
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
Joseacute Ardaiz
Milvus milvus - Miru gorria- Milano real- Red kite
Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea
6
28 29 30
31
25 26 2724
14 15 16
18 19 20 21 22 23
13
ABENDUA- DICIEMBRE- DECEMBER
1 2
4 5 7 8 9
1211
17
3
10
Miru gorria oso erraz ezagutu daiteke
bere isats bereziarengatik arrain
isatsa esaten baitzaio alboetako
lumak erdikoak baino luzeagoak izanik
hain zuzen ere gainerako harraparien
arrunt bestelakoa Desagertzeko zorian
dagoen espezieen artean sailkatu da
berriki izan ere beherakada
nabarmena izan du
Espezie migratzaile honentzat Nafarroa
da pasagune eta helmuga maiz
ikusiko dugu Iruntildeerriko eremuetan
harat-honat hegaka batez ere neguan
Europatik etortzen denean negu-pasa
orduan sortzen dira etzaleku
txundigarriak egoera larrian ez
dagoela pentsatzerainokoak Hortaz
bada Zentsuak eta Jarraipenak egiten
ditugu bai pasatzen direnenak bai
negu-pasako etzalekuak egiten
dituztenenak abenduan zer nolako
joera daraman jakin ahal izateko
Hegazti oportunista da gorpuzkiak
jaten dituena eta maiz bisitatzen ditu
zabortegiak gizakiaren bizilekuak ur-
bazterreko basoak eta abar beti
hondakinen eta harrapakin txikien bila
hala nola sugandilak edo sagutxoak
Ez du lotsa handiegirik gizakiengana
hurbiltzeko betiere aurretik
eskarmenturik hartu ez badu
Horregatik Afrikako hainbat eremutan
nola ez den sekula pertsegitua izan
eskura etorriko zaizu jatera
bizilagunek eta turistek ogia eta
bestelako jakiak eskaintzean Hori dela
eta largabistak eta pazientzia pixka
bat izanda ez da batere zaila ikustea
haren begi hori ederrak buru urdin-
grisaxka eta sabelalde gorrixka
hola
154- 170
60- 66
cm tamaina
IRAILA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
1 1 2 3 4 5 1 2 3 4
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 5 6 7 8 9 10 11
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 12 13 14 15 16 17 18
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 19 20 21 22 23 24 25
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 26 27 28 29 30 31
30 31
1 1 2 3 4 5 6 1 2 3
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
23 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31 25 26 27 28 29 30
30
1 1 2 3 4 5 1 2
2 3 4 5 6 7 8 6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
9 10 11 12 13 14 15 13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
16 17 18 19 20 21 22 20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
23 24 25 26 27 28 29 27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
30 31
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4 1 2
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11 3 4 5 6 7 8 9
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18 10 11 12 13 14 15 16
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25 17 18 19 20 21 22 23
29 30 31 26 27 28 29 30 24 25 26 27 28 29 30
31
2012 egutegia deskargatu ahal izango duzu httpcfnavarrraesmedioambientecalendariopdf
Hurrengo urteko egutegia aplikatuko postari gurekin entornosnavarranavarraes
2 0 1 2
ABUZTUA IRAILA
URRIA AZAROA ABENDUA
MAIATZA EKAINA
UZTAILA
URTARRILA OTSAILA MARTXOA
APIRILA
