Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Stærsta efnahagsmáliðSóknarfæri í menntun
Björn Brynjúlfur Björnsson,hagfræðingur Viðskiptaráðs Íslands
Viðskiptaráð Íslands | 1
Yfirlit
Hvers vegna stærsta efnahagsmálið?
Hver er staðan í dag?
Í hverju felast sóknarfærin?
Hver er ávinningurinn?
Viðskiptaráð Íslands | 2
Menntamál eru einn stærsti málaflokkur hins opinbera
7
14
16
24
10
100
12
17
Almannatryggingar og velferðarmál
Menntamál
Heilbrigðismál
Vaxtakostnaður
Efnahags-, atvinnu- og umhverfismál
Opinber þjónusta
Varnarmál, löggæsla og menning
Heildarútgjöld
Útgjöld hins opinbera, hlutfallsleg skipting (2013)
Heimild: Hagstofa Íslands; útreikningar Viðskiptaráðs Íslands
Viðskiptaráð Íslands | 3
Einstaklingar verja einnig umtalsverðum tíma á skólabekk
og fjárfesting þeirra er því ekki síður mikil
37.000
18%
170.000
207.000
Fjöldi vinnufærra einstaklinga (18-67 ára, 2012)
Heimildir: Hagstofa Íslands, útreikningar Viðskiptaráðs Íslands
Í námiÁ vinnumarkaði
Viðskiptaráð Íslands | 4
Mikilvægust eru jákvæð áhrif menntunar á einstaklinga og
þau verðmæti sem þeir skapa á lífsleiðinni
-4
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
-1,5 -1,0 -0,5 0,0 0,5 1,0
Finnland
Perú
ÞekkingaraukningSkv. 12 alþjóðlegum könnunum
Ísland
Argentína
Singapúr
HagvöxturRaunvöxtur á mann, prósent (1960-2000)
Heimild: Hanushek and Woessmann (2008 )
Viðskiptaráð Íslands | 5
Yfirlit
Hvers vegna stærsta efnahagsmálið?
Hver er staðan í dag?
Í hverju felast sóknarfærin?
Hver er ávinningurinn?
Heimild: Hagstofa Íslands
Viðskiptaráð Íslands | 6
Við verjum meiri fjármunum en grannríkin í menntamál,
fyrst og fremst á grunnskólastigi
8,1
+19%
6,4
6,7
Ø 6,8
7,9
6,2
Framlög til menntunar% af VLF
91
Ø 91
88
99
-3%
92
84
167
-31%
161
147
98
Ø 141
132
HáskóliFramhaldsskóliGrunnskóli
88
Ø 87
82
+21%
85
106
76
1 Framlög á nemanda, vísitala (100 = meðaltal allra skólastiga innan ríkis)
Heimildir: Samráðsvettvangur um aukna hagsæld; OECD; útreikningar Viðskiptaráðs Íslands
Framlög eftir skólastigi1
Viðskiptaráð Íslands | 7
Stærðfræði
Þrátt fyrir þetta erum við með næstlakasta árangur
Norðurlandanna á grunnskólastigi ...
30.
40.
50.
60.
70.
80.
200720042001 2010
Niðurstöður PISA Hlutfallslegur árangur Íslands, hundraðsmörk (2000-2012)
478493489500
519
485478495498
545
483483504496
524
Heimild: OECD
Lestur
Náttúruvísindi
Viðskiptaráð Íslands | 8
... og grunnskólarnir skila nemendum ekki nógu vel
undirbúnum fyrir framhaldsskóla
0
20
40
60
80
100
59
27
3,0 – 4,9
87
14
5 – 6,9Undir 3,0 Yfir 7,0
Einstaklingar fæddir 1975
Starfsnám Stúdentspróf
Einkunn á samræmdum prófumSamræmd próf í 10. bekk
72
Ø 65
57
44
-32%
70
59
Hlutfall árgangs sem útskrifast úr framhaldsskóla1
1 Hlutfall sem útskrifast úr framhaldsskóla með minna en tveggja ára töf
Heimildir: Jónasson og Blöndal (2002); OECD
Áhrif grunnskóla á námsframvindu Útskrifaðir
Hlutfall sem lýkur framhaldsskólaprófi
Viðskiptaráð Íslands | 9
Þá hafa einstaklingar sífellt minni áhuga á að leggja fyrir sig
kennslu ...
150
253
419
711
0
200
400
600
800
20042002
-79%
20122010 201420082006
Umsóknir í grunnskólakennaranám (Menntavísindasvið HÍ)
Heimildir: Ingvar Sigurgeirsson (2002-2013); RÚV (2014)
Viðskiptaráð Íslands | 10
... sem kemur niður á nemendum til lengri tíma litið
1 Hundraðsmörk mæla hlutfallslega stöðu. Nemandi sem er í efstu 10% er til dæmis við 90. hundraðsmark2 Þeir kennarar semmælast í topp 20% samkvæmt Tennessee Value-Added Assessment system3 Þeir kennarar semmælast í lægstu 20% samkvæmt Tennessee Value-Added Assessment system
Námsárangur nemanda eftir frammistöðu kennara, hundraðsmörk1
20.
80.
0.
100.
40.
60.
37.
90.
11 ára8 ára
Heimildir: Sanders & Rivers (1996); McKinsey & Company
Viðskiptaráð Íslands | 11
Yfirlit
Hvers vegna stærsta efnahagsmálið?
Hver er staðan í dag?
Í hverju felast sóknarfærin?
Hver er ávinningurinn?
Viðskiptaráð Íslands | 12
Sóknarfæri í menntun má flokka í þrennt eftir markmiðum
� Aukin áhersla á árangur, bæði í námi nemenda og starfi kennara
� Markvissar aðgerðir til að auka árangurÁrangur1
Valfrelsi2
Ráðdeild3
� Sjálfstæðari skólar og fjölbreyttari rekstrarform
� Aukið valfrelsi nemenda og kennara
� Hagkvæmari rekstur, sérstaklega á grunnskólastigi
� Aukin afköst í kennslu á lægri stigum
Viðskiptaráð Íslands | 13
Sóknarfæri í menntun má flokka í þrennt eftir markmiðum
� Aukin áhersla á árangur, bæði í námi nemenda og starfi kennara
� Markvissar aðgerðir til að auka árangurÁrangur1
Valfrelsi2
Ráðdeild3
� Sjálfstæðari skólar og fjölbreyttari rekstrarform
� Aukið valfrelsi nemenda og kennara
� Hagkvæmari rekstur, sérstaklega á grunnskólastigi
� Aukin afköst í kennslu á lægri stigum
Viðskiptaráð Íslands | 14
Endurgjöf til kennara
Aukin endurgjöf og frammistöðumat gæfi kennurum ný tækifæri til að vaxa í starfi
1
� Lægri hluti kennara hérlendis telur endurgjöf hafa áhrif á starfsframa eða launakjör en á öðrum Norðurlöndum
� Þá eykur endurgjöf starfsánægju og myndi því stuðla að auknum áhuga á kennslu
8478
6763
54
Hlutfall sem hefur fengið endurgjöf, gagnfræðastig (2013)
Heimild: OECD (TALIS, 2013)
Viðskiptaráð Íslands | 15
Einkunnir við lok grunnskóla
Þá þurfa bæði kennarar og nemendur að hafa skýra árangursmælikvarða til að njóta árangurs erfiðis síns
1
� Nemendur eru ekki lengur valdir inn í framhaldsskóla með hlutlægum og samræmdum hætti
� Samræmd lokapróf eða inntökupróf í framhaldsskóla myndu leysa þennan vanda
30%
10%
0
20%
50%
40%
8 9 109,58,55,55 7 7,56 6,5
Skólaeinkunn fyrir stærðfræði í 10. bekk (nýnemar við Verzlunarskóla Íslands)
20142004
Heimild: Verslunarskóli Íslands
Viðskiptaráð Íslands | 16
Námsárangur grunnskólanema á Reykjanesi
Markviss stefnumótun og endurbætur skila einnig árangri
1
-5%
-15%
+15%
+10%
+5%
-10%
-20%
20102009
-16%
+4%
2011
-7%
2012
Lands-meðaltal
2013
-1%
Stærðfræði Íslenska
Árangur miðað við landsmeðaltal11
Heimild: Gylfi J. Gylfason á málþinginu „Hvað fékkstu á prófinu?“, september 2014
� Sveitarfélög á Reykjanesi brugðust við lökum námsárangri með markvissri stefnumótun sem fylgt var eftir með teymi sérfræðinga
� Fleiri sveitarfélög mættu fara að þessu fordæmi
Viðskiptaráð Íslands | 17
Sóknarfæri í menntun má flokka í þrennt eftir markmiðum
� Aukin áhersla á árangur, bæði í námi nemenda og starfi kennara
� Markvissar aðgerðir til að auka árangurÁrangur1
Valfrelsi2
Ráðdeild3
� Sjálfstæðari skólar og fjölbreyttari rekstrarform
� Aukið valfrelsi nemenda og kennara
� Hagkvæmari rekstur, sérstaklega á grunnskólastigi
� Aukin afköst í kennslu á lægri stigum
Viðskiptaráð Íslands | 18
Nemendur í sjálfstætt starfandi skólum
Sjálfstæðari skólar myndu veita nemendum aukið valfrelsi og kennurum fjölbreyttara starfsumhverfi
2
109
15
223
1414
27
35
1
GagnfræðaskóliGrunnskóli
Hlutfall af öllum nemendum
Heimild: OECD (Education at a Glance, 2014)
� Mörg nágrannalönd Íslands hafa byggt upp menntakerfi sitt með meiri þátttöku einkaaðila í rekstri skóla
� Aukin þátttaka einkaaðila myndi stuðla að aukinni nýsköpun og samkeppni á milli skóla
Viðskiptaráð Íslands | 19
Afstaða til aðkomu einkaaðila að rekstri skóla
Fjölbreyttari rekstrarform njóta stuðnings meðal almennings, sérstaklega þar sem reynslan er mest
2
� Meirihluti Íslendinga er hlynntur því að fleiri aðilum en hinu opinbera sé heimilt að starfrækja og reka menntastofnanir
� Stuðningur er ríkastur á leikskólastigi þar sem einkareksturinn er mestur í dag
59%
54%
50%
23%
22%
18%
18%
24%
33%
62% 20% 18%
Grunnskólar
100%
Háskólar
Leikskólar
Framhalds-skólar
Hvorki néHlynnt(ur) Andvíg(ur)
Heimild: Könnun Capacent Gallup fyrir Viðskiptaráð Íslands (janúar 2014)
Viðskiptaráð Íslands | 20
Samband námsárangurs og árangurstengingar launa
Sjálfstæðari skólar myndu veita aukið svigrúm til að umbuna kennurum fyrir góðan árangur í starfi
2
-30
-20
-10
0
10
20
30
-0,75 -0,50 -0,25 0,00 0,25 0,50 0,75
Svíþjóð
Danmörk
Noregur
Finnland
Ísland
Árangurstengd laun kennaraStaðlað frávik1
NámsárangurÁrangur í stærðfræði (PISA 2003), frávik frá meðaltali1
Heimild: Woessmann (2010)
� Þau lönd semárangurstengja aðeinhverju leyti launkennara ná að jafnaðibetri námsárangri
� Sé árangurstengingin útfærð með skýrum hætti og endurgjöf hluti af ferlinu eykur hún starfsánægju kennara
Viðskiptaráð Íslands | 21
Sóknarfæri í menntun má flokka í þrennt eftir markmiðum
� Aukin áhersla á árangur, bæði í námi nemenda og starfi kennara
� Markvissar aðgerðir til að auka árangurÁrangur1
Valfrelsi2
Ráðdeild3
� Sjálfstæðari skólar og fjölbreyttari rekstrarform
� Aukið valfrelsi nemenda og kennara
� Hagkvæmari rekstur, sérstaklega á grunnskólastigi
� Aukin afköst í kennslu á lægri stigum
Viðskiptaráð Íslands | 22
Skipting fjárframlaga á grunn- og framhaldsskólastigi
Bæta þarf rekstur á grunn- og framhaldsskólastigi til að laun kennara geti orðið samkeppnishæf
3
11611174 100
59
111
70 100
Meðallaunkennara
Reksturskóla
Fjöldikennara
Fjárframlög á nemanda, vísitala (100 = meðaltal Norðurlanda)
Heildar-framlög
Heimild: OECD (Education at a Glance, 2014); áætlun Viðskiptaráðs Íslands
Grunnskóli
Framhalds-skóli
Yfir meðaltali
Undir meðaltali
Viðskiptaráð Íslands | 23
Fjárframlög og stærð grunnskóla
Aukin kennsluskylda og stærri bekkir eru megin-forsendur þess að færri kennarar skili sömu afköstum
3
Ø 691
624
-10%
659
673
741
Klukkustundir af kennslu á ári samkvæmt kjarasamningum1
1 Í Svíþjóð ákveða skólastjórar hvemikil kennsla á sér stað í hverjum skóla
Heimildir: OECD (Education at a Glance, 2014); Hagstofa Íslands
Fjárframlög á nemandaÞúsundir króna (íslenskir grunnskólar, 2013)
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
0 100 200 300 400 500 600 700
Fjöldi nemenda
Kennslutími grunnskólakennara
Viðskiptaráð Íslands | 24
Þá er þörf á að auka yfirsýn og rekstraraðhald á sveitastjórnarstiginu
3
Grunnskóli Framhaldsskóli
124
91
60
80
100
120
140
160
2006 20082000 20042002 20122010
Heimildir: Hagstofa Íslands; útreikningar Viðskiptaráðs Íslands
Fjárframlög á nemanda, vísitala (100 = fjárframlög árið 1999)
Viðskiptaráð Íslands | 25Heimildir: OECD (Education at a Glance, 2014); könnun Capacent Gallup fyrir Viðskiptaráð Íslands (janúar 2014)
Afstaða til styttingar námstíma til stúdentsprófsMeðalaldur við útskrift
Loks er bæði svigrúm og vilji til að gera nemendum kleift að fara fyrr út á vinnumarkaðinn
3
19,4
18,1
19,1
20,9
Ø 18,9
+2 ár
18,8
Útskrift af framhaldsskóla-stigi (2012)
Stytting framhaldsskólaÚr fjórum árum í þrjú
59%
22%
19%
42%
21%
38%
Andvíg(ur) Hlynnt(ur)Hvorki né
Stytting grunnskólaÚr tíu árum í níu
Viðskiptaráð Íslands | 26
Yfirlit
Hvers vegna stærsta efnahagsmálið?
Hver er staðan í dag?
Í hverju felast sóknarfærin?
Hver er ávinningurinn?
Viðskiptaráð Íslands | 27
Breytingar sem þessar myndu skila margs konar ávinningi
fyrir bæði kennara og nemendur
▪ Aukin endurgjöf eykur starfsánægju
▪ Stefnumótun gerir kennslu árangursríkari
▪ Nemendur fá þjálfun og áskoranir í samræmi við getu
▪ Betri undirbúningur fyrir næstu skólastig dregur úr brottfalli
▪ Fjölbreyttari starfs-möguleikar í kennslu
▪ Möguleiki á hærri launum fyrir góða frammistöðu
▪ Fjölbreyttara nám hentar betur nemendum með ólíka hæfileika
▪ Aukið valfrelsi á milli skóla bætir þjónustu gagnvart nemendum
▪ Svigrúm myndast til að veita samkeppnishæfari laun
▪ Minni tími í aðra hluti en að undirbúa tíma og kenna
▪ Tækifæri til að fara fyrr út á vinnumarkað
▪ Hærra hlutfall fjármagns fer í kennslu og þjónustu
Ávinningur kennara
Árangur
Ráðdeild
Valfrelsi
1
2
3
Ávinningur nemenda
Viðskiptaráð Íslands | 28
Til að breytingar geti átt sér stað þarf aukið samtal og
samhent átak allra þeirra sem að menntun koma
Kennarar
Foreldrar
Skóla-stjórnendur
Atvinnulíf
Fræða-samfélag
Stjórnvöld
Nemendur