2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Planı

BLG TOPLUMU DARES BAKANLII

MART 2015

T.C.KALKINMA BAKANLII

YNETM HZMETLER GENEL MDRLBLG VE BELGE YNETM DARES BAKANLII

KALKINMA BAKANLII YAYINLARI BEDELSZDR, SATILAMAZ.

.2015

Necatibey Cad. No: 110/A 06100 Ycetepe - ANKARA Tel: +90 (312) 294 50 00 Faks: +90 (312) 294 69 77

ISBN NO: 978-605-9041-53-9

i2015 Yl Program

BLG TOPLUMU STRATEJS VE EYLEM PLANI

151820

Bilgi Toplumu DairesiMart 2015

2015 Yl Program

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan, Yksek Planlama Kurulunun 24 ubat 2015 tarihli karar ile kabul edilmi ve 6 Mart 2015 tarihli Resmi Gazetenin mkerrer saysnda yaymlanmtr.

Bu belgenin saysal srmne ve Stratejinin hazrlanma srecinde oluturulan dier tm belgelere aadaki adreslerden ulaabilirsiniz.

www.bilgitoplumustratejisi.orgwww.bilgitoplumu.gov.tr

ISBN NO: 978-605-9041-53-9YAYIN NO: 2939

Yayn ve referans olarak kullanlmas Bakanln iznini gerektirmez.

Bu yayn 2000 adet baslmtr.

2015 Yl Program

nszAvrupada balayan sanayi devrimi ve bunun retim ve ulatrma teknolojilerinde ortaya kard yenilikler kitlesel retimin nn am, hammaddelerin, rnlerin ve igcnn dnyann farkl ve uzak blgeleri arasnda hareket ettirilmesini byk lde kolaylatr-mtr. Bu gelimelerin doal sonucu olarak retimin girdilerinin temini ve ktlarnn t-ketimi asndan corafi snr ve uzaklklarn kstlayc etkisi azalm, ekonomilerin retim ve tketim sreleri de bu yapya uygun ekilde yeniden organize olmutur. Ekonominin kresellemesi olarak adlandrlan bu olgunun nn aan teknolojileri gelitiren ve bu teknolojilerin kullanm suretiyle oluturulan retim ve ticaret alarnda etkin olan toplum-lar da dierlerine gre rekabet avantaj kazanm ve refahlarn artrmlardr.

Bilgi ve iletiim teknolojilerinde son 30-35 yldr yaanan gelimeler kresellemeyi yeni bir safhaya tamtr. Bu teknolojilerin yaygn kullanm saysallatrlabilen her trl bil-ginin iletimi, ilenmesi ve saklanmasn byk lde kolaylatrp ucuzlatm ve bu tr bilginin girdi olarak kullanld tm ekonomik ve sosyal aktivitelerin yapsn deitirmek ve daha nce olmayan yeni rn ve hizmetlerin ortaya kmasna yol amak suretiyle bilgi tabanl yeni bir ekonomik yapnn oluumuna zemin hazrlamtr. Tpk sanayi devrimi sonrasnda olduu gibi bilgi ve iletiim teknolojilerini gelitiren, mal, hizmet ve bilgi re-tim srelerinde etkin ekilde kullanan ve bu teknolojilerin ortaya kard bilgi alarnda etkin olan toplumlar dierlerine nispetle glenmekte ve refahlarn artrmaktadr.

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan, hlihazrda kresel lekte yaanmakta olan bu dnme daha fazla dahil olmak ve lkemizin bu sreten mmkn olduunca faydalanmasn salamak amacyla, ilgili tm taraflarn katklarnn da alnd kapsaml bir alma sonucunda hazrlanmtr. Strateji, lkemizin nemli gndem maddelerinden olan byme ve istihdam odak alarak bilgi toplumunun lkemiz asndan dikkate aln-mas gereken sekiz ana baln politika gndemine tamaktadr. Bu erevede; gl bir bilgi teknolojileri sektr oluturulmas, genibant altyaplarnn salkl bir sektr yap-lanmasyla tesisi, insan kaynaklarnn bilgi toplumu gndeminin ihtiyalar dorultusunda organizasyonu, toplumun farkl kesimlerinin bilgi ve iletiim teknolojilerinin salad ola-naklardan istifadesinde etkinliin artrlmas ve eitsizliklerin azaltlmas, bilgi gvenlii ve kullanc gveninin tesisi, eitli toplumsal sorunlarla mcadele noktasnda bilgi ve iletiim teknolojileri destekli yeniliki zmlerden st dzeyde yararlanlmas, internet giriimcilii ve e-ticaret alannda ekonomik kalknmaya katk sunacak bir ekosistem olu-turulmas ve son olarak kamu hizmetlerinin sunumunda kullanc odaklln ve etkinliin salanmas bu Stratejiyle ulamay ngrdmz hedefleri tekil etmektedir. Strateji, bu ana balklar altnda nmzdeki dnemde farkl kurumlarca yrtlecek almalara ili-kin genel ereveyi belirlemenin yan sra sz konusu almalarn yrtlmesinde takip edilecek st seviye uygulama admlarn da tanmlamaktadr.

Bakanlmz Bilgi Toplumu Dairesi alanlar bata olmak zere bu belgenin hazrlan-masnda emei gecen tm kamu kurum ve kurulularna, sivil toplum kurulularna, zel kesim temsilcilerine, vatandalarmza ve danman ekibimize teekkr ediyorum. n-mzdeki drt yl boyunca ilgili tm kesimlerin katksyla uygulayacamz bu Stratejinin lkemize hayrl olmasn diliyorum.

Cevdet YILMAZKalknma Bakan

2015 Yl Program

32015 Yl Program

indekiler

NDEKLER .................................................................................................................................. 3EKLLER ........................................................................................................................................ 4TABLOLAR VE KUTULAR ............................................................................................................. 5KISALTMALAR ................................................................................................................................ 6I. GR ........................................................................................................................................... 10II. BLG TOPLUMU STRATEJSNN ODAI: BYME VE STHDAM ............................ 16III. KRESEL DURUM VE YNELMLER ................................................................................. 20IV. TRKYENN MEVCUT DURUMU VE POTANSYEL ..................................................... 38V. STRATEJLER VE 2018 HEDEFLER ..................................................................................... 65

1. Bilgi Teknolojileri Sektr ................................................................................................... 652. Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet ........................................................................... 663. Nitelikli nsan Kayna ve stihdam .................................................................................... 684. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu............................................................ 695. Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni .................................................................................... 706. Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler .............................................. 717. nternet Giriimcilii ve e-Ticaret ....................................................................................... 738. Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik ......................................................... 74

VI. EYLEM PLANI ......................................................................................................................... 76VII. UYGULAMA, KOORDNASYON, ZLEME VE DEERLENDRME .............................. 166

42015 Yl Program

ekiller

ekil 1 Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013 ............. 11ekil 2 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda (2006-2010) Eksenler tibaryla Baar Oranlar, Haziran 2012 ...................................................................................... 13ekil 3 Hizmet Alm Sresince Grlen Kii/Kurulu Says ve Kiilerin Kurulu Trne Gre Dalm ................................................................................................... 14ekil 4 Proje ve Katlmclk Portal Ziyareti ve Ziyaret Says, 2013 .................................... 14ekil 5 ABD ve ABde Ortalama Emek Verimlilii Bymesi ve Kaynaklar, Yzde, 2003-2007 ....................................................................................................................... 17ekil 6 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisinde Eksenler ve Odak ........................................ 19ekil 7 OECD lkelerinde Sabit Genibant Abone Penetrasyonu, Aralk 2013 ve Mbps Bana Ortalama Genibant Maliyeti, Eyll 2012 ............................................ 23ekil 8 Kresel e-Ticaret Pazar Hacmi, 2009-2012 ................................................................. 34ekil 9 Ktalar Ayrmnda e-Devlet Gelimilik Dzeyi, 2003-2012 ........................................ 35ekil 10 Krlmlar Baznda Trkiye BT Pazar, 2006-2013 ........................................................ 38ekil 11 lkelerde GSYH ve BT Pazarnn GSYHye Oran, 2011 ........................................... 39ekil 12 Genibant Abonelerinin Teknoloji Baznda Dalm, 2006-2013 ............................. 42ekil 13 BT Sektr stihdam, 2006-2011 ................................................................................ 44ekil 14 OECD lkelerinde BT stihdamnn Toplam stihdama Oran, 2010 ..................... 45ekil 15 BT Alannda n Lisans ve Lisans Mezunu Saylar, 2006-2012 ............................... 46ekil 16 Trkiye ve ABde Son Ay inde Bilgisayar ve nternet Kullanm, 2006-2014 ....................................................................................................................... 48ekil 17 Hanelerde nternet Eriimi Olmamasnn Nedenleri, 2014 ....................................... 49ekil 18 BT Cihaz Sahiplii Karlatrmas, 2012 ................................................................... 50ekil 19 6-15 Ya Grubu ocuklarn nternet Kullanm Amalar, 2013 ................................. 52ekil 20 Belediyelerde Kullanlan Akll Kent Uygulamalar, 2013 ........................................... 55ekil 21 Trkiyede nternetten Yaplan Kartl deme lemleri Tutar ve lem Says, 2009-2013 ....................................................................................................................... 59ekil 22 Kamu BT Yatrmlar, 2006-2013 .................................................................................. 60ekil 23 e-Devlet Kaps Kullanc ve Hizmet Says, 2008-2013 ............................................... 61ekil 24 ABde e-Devlet Hizmeti Sunan nternet Sitelerinin evrimii Kullanlabilirlik

Oranlar, 2013 ................................................................................................................ 61

52015 Yl Program

Tablolar ve Kutular

Tablo 1 Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesine likin Hizmet Alm Projesi ktlar .......................................................................................................................... 13Tablo 2 Seili lkelerin Genibant Hedefleri ......................................................................... 24Tablo 3 Bilgi Teknolojileri Sektr Hedefleri .......................................................................... 66Tablo 4 Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet Hedefleri .................................................. 68Tablo 5 Nitelikli nsan Kayna ve stihdam Hedefleri ........................................................... 69Tablo 6 Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu Hedefleri................................... 70Tablo 7 Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni Hedefleri ........................................................... 71Tablo 8 Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler Hedefleri ..................... 72Tablo 9 nternet Giriimcilii ve e-Ticaret Hedefleri .............................................................. 74Tablo 10 Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik Hedefleri ................................ 75Tablo 11 Eksenler tibaryla Eylem Listesi ................................................................................ 76Tablo 12 Eylemlerin Eksenlere ve Sorumlu Kurululara Gre Dalm ................................ 79

Kutu 1 Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu Sonular ............................... 18Kutu 2 Avrupa iin Saysal Gndem....................................................................................... 27Kutu 3 Bilenler Bilmeyenlere Bilgisayar retiyor ............................................................... 51Kutu 4 FATH Projesi ............................................................................................................... 52Kutu 5 T.C. Kimlik Kart Projesi .............................................................................................. 63

62015 Yl Program

Ksaltmalar

2N kinci Nesil3D Boyutlu (Three Dimensional)3N nc Nesil4N Drdnc Nesil5N Beinci NesilAB Avrupa BirliiABD Amerika Birleik DevletleriADSL Asimetrik Saysal Abone Hatt (Asymmetric Digital Subscriber Line)AKKY Ak Kaynak Kodlu YazlmAKS Adres Kayt SistemiAPI Uygulama Programlama Arayz (Application Programming Interface)Ar-Ge Aratrma ve GelitirmeARBS Aratrmac Bilgi Sistemi B2B letmeden letmeye (Business to Business)B2C letmeden Tketiciye (Business to Consumer)B2G letmeden Kamuya (Business to Government)BDDK Bankaclk Dzenleme ve Denetleme KurumuBMER Babakanlk letiim MerkeziBT Bilgi ve letiim TeknolojileriBKM Bankalararas Kart MerkeziBM Birlemi MilletlerBTE Bilgisayar ve retim Teknolojileri EitimiBT Bilgi TeknolojileriBTAP Bilgi Toplumu Aratrmalar ProgramBTK Bilgi Teknolojileri ve letiim KurumuBTYK Bilim ve Teknoloji Yksek KuruluC2C Tketiciden Tketiciye (Consumer to Consumer) CBS Corafi Bilgi SistemleriCEPT Posta ve Telekomnikasyon dareleri Avrupa Konferans (European Conference of Postal and Telecommunications Administrations)Dolar ABD DolarDSL Saysal Abone Hatt (Digital Subscriber Line)EBA Eitim Biliim AEITO Avrupa Bilgi Teknolojileri Gzlemevi (European Information Technology Observatory)EMO Elektrik Mhendisleri OdasENoLL Avrupa Yaayan Laboratuvarlar A (European Network of Living Labs)

72015 Yl Program

epSOS Avrupa Hastalarna Ynelik Akll Hizmetler (Smart Open Services for European Patients)eSENS Avrupa apnda Entegre Elektronik Hizmetler Projesi (Electronic Simple European Networked Services)Eurostat Avrupa statistik Ofisi (The Statistical Office of the European Union)FATH Frsatlar Artrma ve Teknolojiyi yiletirme HareketiFCC Federal letiim Komisyonu (The Federal Communications Commission)G-20 20 Maliye Bakan ve Merkez Bankas Bakan Grubu (The Group of Twenty Finance Ministers and Central Bank Governors)GML Corafi aretleme Dili (Geography Markup Language)GPS Kresel Konumlama Sistemi (Global Positioning System)GSM Global Mobil Haberleme Sistemi (Global System for Mobile Communications)GSYH Gayri Safi Yurtii HslaHBYS Hastane Bilgi Ynetim SistemleriIaaS Hizmet olarak Altyap (Infrastructure as a Service)IBM International Business Machines CorporationICANN nternet Tahsisli Saylar ve Alan Adlar Kurumu (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers)IDC International Data CorporationIMT-2000 Uluslararas Mobil Telekomnikasyon Standartlar - 2000 (International Mobile Telecommunications - 2000)INSPIRE Avrupa Topluluu Meknsal Bilgi Altyaps (Infrastructure for Spatial Information in the European Community)ISCO Uluslararas Standart Meslek Snflamas (International Standard Classification of Occupations)IP nternet Protokol (Internet Protocol)ITU Uluslararas Telekom Birlii (International Telecommunications Union)DN nternet Deiim NoktasKS l Koordinasyon ve zleme SistemiLEMOD l Envanter Sistemi Oluturulmas ProjesiKUR Trkiye KurumuKBM Kamu Biliim MerkeziKBS Kent Bilgi SistemiKDV Katma Deer VergisiKHK Kanun Hkmnde KararnameKEM Kamu nternet Eriim MerkeziKOB Kk ve Orta lekli letmelerKOSGEB Kk ve Orta lekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme daresi BakanlK Kamu-zel birliiLTE 4N Mobil Teknolojisi (Long Term Evolution)M2M Makinalar Aras letiimMAKS Meknsal Adres Kayt SistemiMERNS Merkezi Nfus daresi SistemiMERSS Merkezi Sicil Kayt Sistemi

8MGI McKinsey Global InstituteMIT Massachusetts Institute of TechnologyMYK Mesleki Yeterlilik KurumuNACE Avrupa Topluluunda Ekonomik Faaliyetlerin statistiki Snflamas (Statistical classification of economic activities in the European Community)ODT Orta Dou Teknik niversitesiODT Teknokent ATOM ODT Animasyon Teknolojileri ve Oyun Gelitirme MerkeziOECD Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat (Organisation for Economic Cooperation and Development)V zel letiim VergisiOTT erik Datmn nternet zerinden Yapan Hizmet Salayclar (Over the Top)TV zel Tketim VergisiSYM lme, Seme ve Yerletirme MerkeziPaaS Hizmet olarak Platform (Platform as a Service)POS Sat Noktas (Point of Sale)PTT Trkiye Posta Telgraf Tekilat Genel MdrlRRC Blgesel Radyo Konferans (Regional Radiocommunication Conference)RTK Radyo ve Televizyon st KuruluSaaS Hizmet olarak Yazlm (Software as a Service)SAN-TEZ Sanayi Tezleri ProgramSGK Sosyal Gvenlik KurumuSODES Sosyal Destek ProgramSOME Siber Olaylara Mdahale EkibiSTK Sivil Toplum KuruluuTAKBS Tapu ve Kadastro Bilgi SistemiTBMM Trkiye Byk Millet MeclisiTCMB Trkiye Cumhuriyet Merkez BankasTGB Teknoloji Gelitirme BlgesiTGBD Teknoloji Gelitirme Blgeleri DerneiTB Telekomnikasyon letiim BakanlTM Trkiye hracatlar MeclisiTNAP Trkiye Network Altyap PlatformuTOBB Trkiye Odalar ve Borsalar BirliiTOK Toplu Konut daresi BakanlTRT Trkiye Radyo ve Televizyon KurumuTSE Trk Standardlar EnstitsTUCBS Trkiye Ulusal Corafi Bilgi SistemiTUENA Trkiye Ulusal Enformasyon Altyaps Ana PlanTBSAD Biliim Sanayicileri DerneiTBTAK Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma KurumuTK Trkiye statistik KurumuTRKAK Trk Akreditasyon KurumuTRKSAT Trksat Uydu Haberleme Kablo TV ve letme Anonim irketiUMEM Uzmanlam Meslek Edindirme Merkezleri

9UMTS Evrensel Mobil Telekomnikasyon Sistemi (Universal Mobile Telecommunications System)UNCTAD Birlemi Milletler Ticaret ve Kalknma Konferans (The United Nations Conference on Trade and Development)USOM Ulusal Siber Olaylara Mdahale MerkeziVAE Veri Ak EriimiWRC Dnya Radyokomnikasyon Konferans (World Radiocommunication Conference)YASAD Yazlm Sanayicileri DerneiYASED Uluslararas Yatrmclar DerneiYAPA Yerel An Paylama AlmasYK Yksekretim Kurulu BakanlYPK Yksek Planlama Kurulu

10 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

1. Bilgi, tarih boyunca toplumlarn zengin-liinin en nemli kayna olmutur. Daha fazla ve daha nitelikli bilgiye sahip olan ve bilgiyi etkin bir siyasal, ekonomik ve sosyal rgtlenme ile doru biimde kullanabilen toplumlar dierlerinin nne geerek daha yksek bir refah seviyesine erimitir.

2. zellikle 20nci yzyln ortalarndan itibaren elektronik alannda yaanan ge-limeler bilginin elde edilmesi, depolan-mas, ilenmesi ve iletilmesi asndan bir r am ve bilgi toplumuna dnm srecini de nemli lde hzlandrmtr. Son yllarda ise bilgi ve iletiim teknolojile-ri ekonomik ve sosyal hayatn tm alanla-rnda kullanlan genel amal bir teknoloji haline gelmitir. Bu srete bilgi ve iletiim teknolojilerinin bizatihi kendisi bilgi ierii ve katma deeri yksek bir sektr olarak belirmi, bu teknolojilerin dier sektrler-de kullanm da yeni bilgilerin retilmesi-ne, yeni ve daha etkin i yap yntemle-rinin gelitirilmesine, retim faktrlerinin retkenliinin artmasna, yeni i ve uzman-lk alanlarnn ortaya kmasna imkn sa-lamtr.

3. Bu gelimeler ekonomik, sosyal ve bi-reysel yaam youn biimde etkilemek-tedir. lke ekonomileri arasndaki rekabet de bu gelimelerden etkilenmekte; bilgi ve iletiim teknolojilerini ve bilgiyi etkin kulla-nan lkeler uluslararas rekabet avantaj kazanmaktadr.

4. Dijital dnm, bilgi toplumu aktrleri olarak ifade edilebilecek bireyler, giriim-ler, kamu kurumlar ve sosyal kurumlar yeni dzenin ruhuna uygun niteliklere sa-hip olma basksyla kar karya brak-maktadr. Bu adan, bilgi retme motivas-yonu yksek, gnlk hayatnda ve karar alma srelerinde bilgiyi doru ekilde yo-rumlayp ileyebilen, sistematik dnme yetenei gelimi, kendisini ve yaad

evreyi sorgulayan ve srekli/hayat boyu renen bireylerin ve kurumlarn arlkta olduu bir toplum yaps n plana kmak-tadr.

5. Bireylerin, toplumlarn ve kurumlarn dinamik ve kendi kendini oaltan bir d-nm srecinden getii bilgi toplumu ann mevcut hukuk dzeni ve kamu politikalar ile ynetilmesinde glkler ortaya kmakta, yeni politika yaklamla-rna ve politikalara ihtiya duyulmaktadr. Bu erevede, hemen tm lkeler, gerek bilgi toplumunun sunduu frsatlardan is-tifade etmek gerekse bilgi toplumuyla bir-likte ortaya kan risklerden kanabilmek amacyla, siyasi/idari, ekonomik ve sosyal politikalarn gzden geirmekte ve bilgi toplumuna ynelik btnlkl ve yerine gre tematik politika ve stratejiler ortaya koymaktadr. Birlemi Milletler (BM), Av-rupa Birlii (AB), Ekonomik birlii ve Kal-knma Tekilat (OECD) gibi uluslararas ve uluslar st yaplar tarafndan da bilgi toplumunu anlamaya ve bilgi toplumu d-nmn ekillendirmeye ynelik al-malar yrtlmektedir.

6. Trkiyede BTteki gelimelere ve bu teknolojilerin ekonomik ve sosyal yaama etkilerine ilikin politika ve strateji aray-lar 1990l yllarn ikinci yarsndan itibaren srekli olarak gndemde olmutur.

7. Trk kamu ynetiminde politika tercih-lerini ortaya koyan bir dizi politika metni ve arac bulunmaktadr. Birincil ve ikincil mevzuat dzenlemeleri, Hkmet Progra-m, Kalknma Plan, Orta Vadeli Program, Orta Vadeli Mali Plan, Yllk Program, Bt-e ve Yatrm Program, kamu kurumlarnn stratejik planlar, tematik strateji ve eylem planlar, blge ve imar planlar, idari te-amller ve nihayet ynetim tercihleri ile ynetim geleneklerini bu metin ve aralar arasnda saymak mmkndr.

I. GR

112015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

8. Trkiyenin bilgi toplumuna ynelik poli-tika, strateji, hedef ve uygulamalar yukar-da saylan politika metinleri ve aralarnda, bu ara ve metinlerin mahiyetinin el verdi-i llerde ele alnmtr. Dier taraftan, Trkiye Ulusal Enformasyon Altyaps Ana Plan - TUENA (1999), e-Trkiye Giriimi Eylem Plan (2000), e-Dnm Trkiye Projesi Ksa Dnem Eylem Plan (2003-

2004), 2005 Eylem Plan ile Bilgi Toplu-mu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) hususiyetle bilgi toplumu politika alanna ynelik hazrlanan politika belgeleridir. Bu almalarda temel politika metinlerindeki bilgi toplumu tercihleri detaylandrlm ve bilgi toplumu alanndaki politika ve strate-jiler belirli bir btnlk ierisinde bir arada ele alnmtr.

ekil 1 - Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013

Trkiye Giriimi Eylem Plan (2000), e-Dnm Trkiye Projesi Ksa Dnem Eylem Plan (2003-2004), 2005 Eylem Plan ile Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) hususiyetle bilgi toplumu politika alanna ynelik hazrlanan politika belgeleridir. Bu almalarda temel politika metinlerindeki bilgi toplumu tercihleri detaylandrlm ve bilgi toplumu alanndaki politika ve stratejiler belirli bir btnlk ierisinde bir arada ele alnmtr.

ekil 1 - Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013

9. Bu almalardan TUENA ve e-Trkiye Giriimi Eylem Plan uygulanma imkn bulamazken, 2003 ylndan bu yana Kalknma Bakanl koordinasyonunda yrtlen strateji ve eylem planlarnn uygulanmasnda bir sreklilik salanmtr. Bu dnemde bilgi toplumuna dnmn toplumun tm kesimlerini kapsayarak ulusal fayda ve katma deeri artracak ekilde gerekletirilmesi amacyla strateji ve hedefler belirlenerek eylem planlar hayata geirilmi; uygulamada ise alana gre farkllk arz eden gelimeler kaydedilmitir.

Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010)

10. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) Trkiyenin dnyadaki gelimelere paralel olarak bilgi toplumuna dnm hedefini gerekletirmeye ynelik almalarn orta vadeli bir

programa balad temel bir politika metni olarak kabul edilmi ve 2006/38 sayl Yksek

Planlama Kurulu karar ile 28.07.2006 tarihinde uygulamaya konmutur. 11. Bahse konu strateji, bilgi ve iletiim teknolojilerinin toplumun tm kesimlerine yaylmas

suretiyle oluturulacak a etkisi zerinden sonu alma yaklam zerine bina edilmitir. Bu

nedenle, Bilgi Toplumu Stratejisinde bilgi toplumu perspektifinden ekonomik ve sosyal tm

kesimleri, btncl bir yaklamla gz nnde bulunduran stratejik bir ereve ortaya

konmutur. 12. Bilgi Toplumu Stratejisi ile 4 aktr grubuna ynelik belirlenen 7 temel stratejik ncelik

eksenindeki strateji, hedef ve eylemler ortaya konmutur. Buna gre, kamu kesimi, zel kesim,

bireyler ve bilgi ve iletiim teknolojileri sektrn kapsayan aadaki stratejik ncelik alanlar zerinde odaklanlmtr: Sosyal Dnm: Vatandalarn gndelik ve i yaamlarnda bilgi ve iletiim teknolojilerinin

etkin kullanm ile ekonomik ve sosyal faydann artrlmas amalanmtr. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Dnyasna Nfuzu: Bir yandan, KOBlerin bilgisayar

sahiplii ve internet eriimi artrlarak e-ticaret yapmaya tevik edilmeleri, dier yandan stratejik nem tayan sektr ve blgelere ilikin bilgi ve iletiim teknolojileri ihtiyacnn

belirlenerek bu ihtiyac karlamak zere sektre zel verimlilik programlarnn hayata geirilmesi hedeflenmitir.

1999 TUENA

2000 e-TRKYE GRM

2003-2004 KISA DNEM EYLEM PLANI

2005 2005 EYLEM

PLANI

2006-2010BLG

TOPLUMU STRATEJS VE EYLEM PLANI

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Aralk 2014 10

9. Bu almalardan TUENA ve e-Trkiye Giriimi Eylem Plan uygulanma imkn bulamazken, 2003 ylndan bu yana Kalkn-ma Bakanl koordinasyonunda yrtlen strateji ve eylem planlarnn uygulanmasn-da bir sreklilik salanmtr. Bu dnemde bilgi toplumuna dnmn toplumun tm kesimlerini kapsayarak ulusal fayda ve katma deeri artracak ekilde gerekle-tirilmesi amacyla strateji ve hedefler belir-lenerek eylem planlar hayata geirilmi; uygulamada ise alana gre farkllk arz eden gelimeler kaydedilmitir.

Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010)

10. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) Trkiyenin dnyadaki geli-melere paralel olarak bilgi toplumuna d-nm hedefini gerekletirmeye ynelik almalarn orta vadeli bir programa ba-lad temel bir politika metni olarak kabul edilmi ve 2006/38 sayl Yksek Planlama Kurulu karar ile 28.07.2006 tarihinde uygu-lamaya konmutur.

11. Bahse konu strateji, bilgi ve iletiim teknolojilerinin toplumun tm kesimlerine yaylmas suretiyle oluturulacak a etkisi zerinden sonu alma yaklam zerine bina edilmitir. Bu nedenle, Bilgi Toplumu Stratejisinde bilgi toplumu perspektifinden ekonomik ve sosyal tm kesimleri, btn-cl bir yaklamla gz nnde bulunduran stratejik bir ereve ortaya konmutur.

12. Bilgi Toplumu Stratejisi ile 4 aktr gru-buna ynelik belirlenen 7 temel stratejik ncelik eksenindeki strateji, hedef ve ey-lemler ortaya konmutur. Buna gre, kamu kesimi, zel kesim, bireyler ve bilgi ve ile-tiim teknolojileri sektrn kapsayan aa-daki stratejik ncelik alanlar zerinde odaklanlmtr:

Sosyal Dnm: Vatandalarn gndelik ve i yaamlarnda bilgi ve iletiim tekno-lojilerinin etkin kullanm ile ekonomik ve sosyal faydann artrlmas amalanmtr.

Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Dn-yasna Nfuzu: Bir yandan, KOBlerin bilgi-sayar sahiplii ve internet eriimi artrlarak e-ticaret yapmaya tevik edilmeleri, dier


yandan stratejik nem tayan sektr ve blgelere ilikin bilgi ve iletiim teknolojile-ri ihtiyacnn belirlenerek bu ihtiyac karla-mak zere sektre zel verimlilik program-larnn hayata geirilmesi hedeflenmitir.

Vatanda Odakl Hizmet Dnm: Kamu hizmetlerinin bilgi ve iletiim tek-nolojilerinin yardmyla, kullanm youn ve getirisi yksek hizmetlerden balamak zere elektronik ortama tanmas ve ayn zamanda i srelerinin kullanc ihtiyala-r dorultusunda yeniden yaplandrlarak hizmet sunumunda etkinliin salanmas amalanmtr.

Kamu Ynetiminde Modernizasyon: Bilgi ve iletiim teknolojilerinin yardmyla, ve-rimlilii ve vatanda memnuniyetini nce-likli olarak gzeten, lke koullarna uygun rgt ve sre yaplanmalarna sahip etkin bir e-devlet oluumunun hayata geirilme-si hedef olarak belirlenmitir.

Kresel Rekabeti Bilgi Teknolojileri Sektr: Bilgi teknolojileri hizmetleri ala-nnda proje odakl hizmetler ve kamu zel sektr ibirlikleriyle sektr yetkinliklerinin gelitirilerek d pazarlara alm, paket yazlmda ise rekabet avantajnn daha yk-sek olduu sektrel zmlere odaklanl-mas amalanmtr.

Rekabeti, Yaygn ve Ucuz letiim Altya-p ve Hizmetleri: letiim altyap ve hizmet-lerinin gelitirilebilmesi ve yaygn kullan-mnn salanmas iin telekomnikasyon sektrnde hizmet ve altyaplarda etkin rekabet ortamnn tesis edilmesi, bu yol-la hzl, gvenli, srekli ve kaliteli iletiim hizmetlerinin uygun maliyetlerle sunul-masnn yan sra yeni teknolojilere dayal telekomnikasyon altyaplarnn kurulmas amacyla uygun ortam yaratlmas hedef-lenmitir.

Ar-Ge ve Yenilikiliin Gelitirilmesi: Dnya pazarlarnda talebi giderek artan, yeniliki ve yksek katma deerli bir sek-

tr olarak bilgi ve iletiim teknolojileri sek-trnde Ar-Ge faaliyetlerine ncelik veril-mesi ve bu alanda rne dnecek yeni teknolojilerin desteklenmesi ncelik ola-rak belirlenmitir. Dier taraftan, Ar-Ge ve yenilikilik faaliyetlerinin gelitirilmesi ve etkinletirilmesinde bilgi ve iletiim tekno-lojilerinden azami lde faydalanlmas da amalanmtr.

13. Bilgi Toplumu Stratejisi, bahse konu 7 eksende, 38 kamu kurumunun sorumlu olduu 111 eylem ile hayata geirilecek, 36s temel gsterge olmak zere 117 gs-terge ile gelimelerin takip edildii btn-cl bir program olarak uygulamaya kon-mutur.

14. Bilgi Toplumu Stratejisinin uygulan-mas, deerlendirme raporlar ve istatistiki raporlama olmak zere iki ekilde takip edilmitir. 2008-2010 dneminde periyo-dik olarak hazrlanan deerlendirme ra-porlarnda, Eylem Planndaki gelimeler szel olarak ifade edilmi ve Kalknma Bakanl tarafndan gelitirilen metodoloji erevesinde eylemlerdeki ve Eylem Pla-nndaki geliim dzeyi saysal olarak tespit edilmitir. Kalknma Bakanl tarafndan, eylemlerden sorumlu kurulularn katkla-r ile Mays 2008-Mart 2010 dneminde 5 adet Deerlendirme Raporu ve Mart 2013 itibaryla da kapan raporu hazrlanarak kamuoyuyla paylalmtr. Bilgi Toplumu Stratejisindeki gelimeleri takip etmek zere belirlenen 117 gstergedeki geli-melerin takip edildii istatistiki raporlama almalar 2009 ylnda balam ve 2009, 2010 ve 2011 yllarnda 3 adet Bilgi Toplu-mu statistikleri yayn hazrlanarak kamuo-yuyla paylalmtr.

15. Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Pla-nnda, Haziran 2012 itibaryla yzde 64,1 baar elde edilmitir. Eylemlerde kayde-dilen ilerleme oranlar, eksenler itibaryla aadaki ekilde gereklemitir.


18. Hizmet alm erevesinde Trkiyenin bilgi toplumu aktrlerinin hazrlk srecine katlmlarn salamak ve tevik etmek ad-na ynl bir katlm sreci iletilmitir. ncelikle, alma boyunca dzenlenen 24 adet odak grup ve 20 adet atlye al-mas ile kamu kesimi, zel kesim, STKlar ve niversitelerden ok sayda katlmc gerek serbest biimde gerekse oluturu-

lan dokmanlara gr beyan etmek su-retiyle sre boyunca birikimlerini, gr, deerlendirme ve yorumlarn ifade etme frsat bulmutur. kinci olarak, hizmet al-m sresince ihtiya duyulan konularda ilgili kesim ve kiilerle ilave grme ve toplantlar yaplmak suretiyle almada ihtiya duyulan katk szlm ve ktlara yanstlmtr.

Yeni Strateji ve Eylem Plannn Hazrlk Sreci

16. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2015-2018) iki aamal bir hazrlk srecin-den geilerek oluturulmutur.

17. lk aamada kavramsal ereve belir-lenerek bir hizmet alm gerekletirilmi-

tir. Bu kapsamda 2012 Kasm-2013 Ekim dneminde Stratejinin ve Eylem Plannn hazrlanmasnda faydalanlacak altyap a-lmalar yrtlm; bu almalarn so-nular mevcut durum, kresel eilimler, makroekonomik etkiler ve ihtiya tespiti olmak zere drt ana grupta dokmante edilmitir.

Tablo 1 - Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesine likin Hizmet Alm Projesi ktlar

Ana ktlar Destek almalarna likin ktlar

- Mevcut Durum Raporu - Odak Grup almalar ve Raporlar

- Kresel Eilimler ve lke ncelemeleri Raporu - Atlye almalar ve Raporlar

- Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu - lerleme Raporlar

- htiya Tespiti ve neriler Raporu

- Proje ve Katlmclk Portal

ekil 2 - Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda (2006-2010) Eksenler tibaryla Baar Oranlar, Haziran 2012

Kaynak: Kalknma Bakanl, Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) Nihai Deerlendirme Raporu, 2013

Sosyal Dnm

BTin Dnyasna Nfuzu

Vatanda Odakl Hizmet Dnm

Kamu Ynetiminde Modernizasyon

Kresel Rekabeti BT Sektr

letiim Altyap ve Hizmetleri

Ar-Ge ve Yenilikiliin Gelitirilmesi

TOPLAM BAARI ORANI

61,4

71,7

65,6

50,0

66,9

77,1

83,3

64,1

0 20 40 60 80 100


19. Ayrca, hem retilen her trl ktnn kamuoyuyla paylalmas hem de isteyen kesimlerin katklarn almaya yanstabil-mesi iin almann balamasndan bir ay sonra bir Proje ve Katlmclk Portal olu-turulmutur. Bilgitoplumustratejisi.org ad-resinden yayn yapan bu portalda ktlar yaymlanm, ilgili kesim ve kiilerin gr-

lerini ortaya koyabilecekleri, bilgi ve belge paylaabilecekleri katlmc ve ak bir plat-form srekli hazr tutulmutur. Bu suretle, sadece sonu belgeleri deil, ayn zaman-da bu strateji belgesi hazrlanrken oluturu-lan arka plan dokmanlarnn oluturulmas aamasnda da ilgili kesimlerin katklarn almaya yanstmas salanmtr.

ekil 4 - Proje ve Katlmclk Portal Ziyareti ve Ziyaret Says, 2013

30

25

20

15

10

5

0

Oca

k

uba

t

Mar

t

Nis

an

May

s

Haz

iran

Tem

muz

Au

stos

Eyl

l

Eki

m

Kas

m

Ara

lk

27.450

19.139

1.458

813

Tekil ziyareti says Toplam ziyareti says

ekil 3 - Hizmet Alm Sresince Grlen Kii/Kurulu Says ve Kiilerin Kurulu Trne Gre Dalm *

* Hizmet alm srecinde gerekletirilen odak grup ve atlye almalar ile birebir yaplan grmelerin toplamn iermektedir.

Grlen kurulu says 301

745Grlen kii says

niversite % 6

Kamu kesimi % 48zel kesim % 29

Sivil toplum kuruluu % 17


20. kinci aamada ise Kalknma Bakanl-nn nclnde ve koordinasyonunda, hizmet alm kapsamnda yaplan alma-lar ve retilen ktlar da gz nnde bu-lundurularak Strateji ve Eylem Plan tasla oluturulmu; 2014 yl ierisinde ilgili ke-simlerin taslak belge zerindeki grleri alnarak deerlendirilmi ve Strateji ve Ey-lem Planna nihai hali verilmitir.

2015-2018 Dnemi Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

21. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan byme ve istihdam odanda ve sekiz ana eksende hazrlanmtr. Odak ve kapsamn belirlenmesinde be ana un-sur belirleyici olmutur. Bunlar; Trkiyenin bilgi toplumu alannda geldii aama ve devam eden ihtiyalar, Trkiyenin temel sorunlar ve nndeki frsatlar, Onuncu Kalknma Plan bata olmak zere ulusal, tematik ve blgesel politika belgeleri ve Avrupa Birliinin Avrupa in Saysal Gn-dem giriimi bata olmak zere uluslarara-s arenadaki politika tercihleridir.

22. Bu erevede, 2015-2018 Bilgi Toplu-mu Stratejisi ve Eylem Plan eksenleri aa-daki ekildedir:

1) Bilgi Teknolojileri Sektr

2) Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet

3) Nitelikli nsan Kayna ve stihdam

4) Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Toplu-ma Nfuzu

5) Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni

6) Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler

7) nternet Giriimcilii ve e-Ticaret

8) Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik

23. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan, bu yapsyla, Onuncu Kalkn-ma Plannda tanmlanan bilgi toplumu po-litikalar ve hedeflerinin detaylandrld; bu politikalarn hayata geirilmesine y-nelik strateji ve eylemlerin belirlendii bir politika arac olarak tasarlanmtr. Sonu olarak, 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan ile Onuncu Kalknma Plan-nn lkemizin 2023 hedeflerinin gerekle-tirilmesine ynelik kurgusuna, byme ve istihdam odanda, bilgi toplumu politika-lar ile salanacak katk resmedilmektedir.

24. Strateji ve Eylem Plan yedi ana blm-den olumaktadr. Giri blmnde bilgi toplumu dnmnn ana hatlar ifade edildikten sonra Trkiyenin bu alanda gemite yrtt almalar ile bunlarn sonularna ve stratejinin hazrlk srecine yer verilmitir. kinci blmde Stratejinin Trkiyenin byme ve istihdam hedefleri ile balantsna ve bu hedeflere nasl hiz-met edeceine deinilmitir. nc b-lmde dnyada bilgi toplumuna dnm erevesinde mevcut durum ve ynelim-lere yer verilirken drdnc blmde Tr-kiyenin bu alanda mevcut durumu tespit edilmi ve nndeki frsatlar ortaya kon-mutur. Beinci blmde Trkiyenin 2018 ylna kadar uygulamay ngrd politi-ka ve strateji tercihleri ile hedeflerine yer verilmi, altnc blmde de bu hedeflere ulalmas iin hayata geirilecek eylemler tanmlanmtr. Yedinci blmde ise Stra-tejinin uygulanmasnn takibi ve koordinas-yonuna ilikin yaklam ortaya konmutur.


25. Bilgi ve iletiim teknolojileri ekonomik, sosyal ve bireysel yaam youn olarak et-kilemektedir. Says milyar bulan inter-net kullancs, internet ortamnda giderek daha fazla zaman geirmekte, renme, elenme, alveri ve sosyal faaliyet ihti-yalarn burada karlamakta, hayat dijital-lemektedir. Ekonomilerde mevcut retim, tketim, birikim ve blm sreleri d-nmekte; yeni rn ve hizmetlerin pay ve etkisi artmakta; i dnyasnn rekabet gc asndan bu teknolojilere sahip olma ve bu teknolojileri etkin biimde kullanabilme yetenei daha belirgin hale gelmekte; i modelleri ve igc piyasas deiime u-ramaktadr. Bilgi ve iletiim teknolojilerini ve bilgiyi etkin kullanan lkeler uluslarara-s rekabet avantaj kazanmakta, kresel re-kabet koullarnda bu aratan etkin olarak yararlanamayan lkeler ise yarn dnda kalmaktadr.

26. OECD lkelerinde, 2012 yl itibaryla toplam katma deerin yzde 5,85ini, istih-damn ise yzde 3,68ini oluturan BT sek-tr, katma deeri yksek, dinamik ve ni-telikli istihdam oluturan bir sektrdr. BT sektrnn geliimi bu sektrn GSYHye yapaca dorudan katknn yan sra, di-er sektrlerin geliimi iin de kritiktir. BT rn ve hizmetlerinin dier sektrlere n-fuzu; ekonominin geneli ve tm sektrler iin yenilik sistemlerinin etkinlemesi, yeni rn/hizmetlerin retilmesi, tedarik, re-tim, sat gibi tm srelerde maliyet avan-taj, verimlilik art elde edilmesi ve yeni pazarlara eriimi mmkn klmaktadr.

27. BTin geleneksel sektrlere nfuzu ile bu sektrlerdeki mevcut rn ve hizmet-lerin iinde BT pay artmaktadr. rne-in, geleneksel imalat sanayi alanlarndan otomotiv sektrnde yazlm giderek daha nemli bir girdi ve maliyet kalemi haline

gelmekte, st seviye hibrit aralarda mil-yonlarca satr yazlm kodu yer almaktadr. Finans, lojistik, ulatrma, enerji, salk, afet ynetimi gibi alanlarda internet ve BT uygulamalar hizmet retimi ve sunumu-nun asli unsuru haline gelmitir.

28. Hayatn dijitallemesi eiliminin bir sonucu olarak saysal ierik hzla by-mektedir. Geleneksel endstrilerin bilgi teknolojileri ile dnm ve hayatn sa-ysal ortama kaymas ile birlikte artan veri hacminin, verimlilik, maliyet, hizmet sunu-mu ve rn gelitirme gibi alanlarda yeni-likiliin yeni kaynaklarndan biri olaca ngrlmektedir.

29. Bilgi ve iletiim teknolojileri ile i yap biimlerinin kkl bir ekilde deiime uramasyla birlikte, meslek tanmlar de-imekte, bir yandan baz meslekler orta-dan kalkarken, dier yandan nitelikli insan gc a ortaya kmaktadr. zellikle otomasyon sistemlerinin yaygnlamas ve bireylerin elence, alveri, tketim, ha-ber alma gibi konularda alkanlklarnn deimesi baz sektr ve mesleklerde i kaybna yol amaktadr. Buna karn, BTi youn olarak kullanan, bilgiye dayal sek-trlerin ve i kollarnn domas ve yeni pazarlara eriim imkn, yeni istihdam ola-naklar yaratmaktadr.

30. BTteki gelimeler siber gvenlik uz-man, veri analisti, sosyal medya uzman gibi pek ok yeni meslein ortaya kma-sna yol amaktadr. BT sektr yannda, dier sektrlerde de BT uzman istihda-mnn toplam istihdam ierisindeki paynn giderek artt grlmektedir. te yandan, pek ok meslek de byk bir dnm ge-irmekte ve neredeyse BTi etkin biimde kullanmadan icra edilemez hale gelmek-tedir. Benzer ekilde, temel BT becerileri

II. BLG TOPLUMU STRATEJSNN ODAI: BYME VE STHDAM


33. lkemizde de BTin ekonomiye olan etkilerini ortaya koyan almalar bu-lunmaktadr. TBSAD tarafndan 2012 ylnda yaptrlan bir almada, BT yat-rmlarnn GSYHdeki paynda yzde 1lik artn kii ba geliri yzde 1,6-1,8 civa-rnda artrd ifade edilmektedir. 2012 y-lnda YASED tarafndan hazrlatlan baka bir almada ise BT sektr bykl-

nn GSYH iindeki paynn gelimi l-keler ortalamasna gelebilmesi iin 2011 yl itibaryla 15,2 milyar dolar daha b-yk olmas gerektii ifade edilmektedir. Sektrn bu bykle ulamas halinde BTin salad verimlilik art nedeniyle ekonominin genelinde 12,2 milyar dolar dzeyinde ek byme salanaca belir-tilmitir.

pek ok meslek iin nemli bir tercih nede-ni haline gelmekte, bu durum bireylerin BT becerilerini kazanmasn zorunlu klmakta, BT ile ilikili istihdamn toplam istihdam iindeki pay nemli lde artmaktadr.

31. BT uzmanlarna ve BT ile ilikili yete-neklerin varlna duyulan ihtiya giderek artmaktadr. rnein, ABde 2010-2015 d-nemi iin yaplan senaryo bazl tahminler-de BT tabanl yeniliklerin sektrlere hzl nfuz ettii senaryoda 669 bin nitelikli ele-man a olaca ngrlmektedir.

32. Verimlilik, lkelerin rekabet gc ve kii bana gelirdeki artn nemli bir gsterge-si konumundadr. BT kullanmnn verimli-

lik zerindeki etkisi son 20 ylda ok sayda almaya konu olmutur. Bu kapsamda Avrupa Komisyonu tarafndan 2010 yln-da yaplan bir almada, 2003-2007 yllar arasnda, Amerika Birleik Devletlerinde (ABD) emek verimliliindeki yzde 1,8lik yllk ortalama bymenin 0,50 puanlk ks-mnn BT sermayesindeki derinlemeden, 0,56 puanlk ksmnn ise BT kaynakl top-lam faktr verimliliinden geldii ortaya ko-nulmutur. Ayn dnemde, AB yllk yzde 1,85lik benzer bir emek verimlilii by-mesi gstermesine ramen, bu bymeye BT sermayesindeki derinleme 0,27 puan-lk, BT kaynakl toplam faktr verimlilii ise 0,31 puanlk katk salayabilmitir.

ekil 5 - ABD ve ABde Ortalama Emek Verimlilii Bymesi ve Kaynaklar, Yzde, 2003-2007

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupann Saysal Rekabetilii Raporu, 2010

ABD AB

2,0

1,5

1,0

0,5

0,0

0,46

0,090,19

0,56

0,5

0,93

0,21

0,13

0,31

0,27

BT Kaynakl Olmayan TFV

BT D Sermaye

nsan Sermayesi

BT Kaynakl TFV

BT Sermayesi


34. Bilgi Toplumu Stratejisi hazrlklar kap-samnda ayr bir almayla, belli alanlarda BT sektrnn geliimine ve bu teknoloji-lerin nfuzuna ynelik politikalarn ekono-mik byme ve istihdama olan katks ele alnmtr. Bu kapsamda, yrtlecek baz programlarn ekonomi zerindeki etkisi,

yatrm, tketim, ihracat ve ithalat zerinde-ki dorudan etkilerini girdi olarak alan bir kresel makroekonomik model vastasyla incelenmitir. Bu dorudan etkiler, dnya rnekleri, hedef pazarlar, mevcut uygula-malar erevesinde yaplan analizlerle he-saplanmtr. (Kutu 1)

Kutu 1 - Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu Sonular

Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesi Projesi kapsamnda hazrlanan almalar-dan biri Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporudur. Raporun amac Tr-kiyenin mevcut durumu, kresel eilimler ve lkeye zel durumlarn ortaya kard frsatlarn belirlenmesi ve bunlarla ilgili se-naryolarn oluturularak makroekonomik et-kilerinin hesaplanmasdr. Raporda Oxford Ekonomik Modelinden istifade edilmitir. Analizler, BTin ekonominin genelinde ya-ratt retkenlik etkisinin olmad, dk retkenlik etkisinin olduu veya yksek retkenlik etkisinin olduu varsaymlar al-tnda yaplmtr.

Raporda 5 senaryo ngrlmtr:

1- Trkiyenin blgesel veri merkezi olmas ve bulut biliimin yaygnlatrlmas,2- Trkiyenin geni apl yeni nesil geni-bant yatrmlar yapmas3- Frsatlar Artrma ve Teknolojiyi yiletirme Hareketi (FATH) Projesinin yerli BT sekt-rnn geliimine destek vermesi4- Trkiyenin blgesel e-ticaret merkezi ol-mas5- ncelikli yazlm alanlar etrafnda kme-lenme salanmas (savunma, salk, mobil uygulamalar/oyun)

Bu 5 senaryonun sonular aadaki grafikte zetlenmektedir:

ekil - Senaryo Baznda Yatrm-Getiri Oran

* Senaryo 3te retkenlik varsaymlar yerine dk ve yksek katma deer varsaymlar yaplmtr.

10

9

8

7

6

5

4

3

2

1

0

4,3

2,2

5,85,5

2,8

0,5

1,3

3,1

5,9

7

7,88,3

7,4

8,7

retkenlik Etkisi Olmadan Dk retkenlik Etkisi Yksek retkenlik Etkisi

Senaryo 1

Senaryo 2

Senaryo 3*

Senaryo 4

Senaryo 5


35. 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Ey-lem Plan ile hayata geirilecek eylemlerin; biliim sektrnn gl ve rekabet gc yksek bir yapya kavuturulmas, BTin dier sektrlere nfuzunun artrlmas ve internet giriimlerinin geliimlerine uygun bir ekosistemin oluturulmas suretiyle eko-nomide byme ve istihdam artn des-teklemesi ngrlmektedir. Dier yandan; genibant altyaplarnn tesisi, yetkin biliim personelinin teminine ynelik almalar,

bilgi toplumuna dnm srecinin gerek-tirdii hukuki altyapnn hayata geirilmesi suretiyle bilgi gvenlii ve kullanc gveni-nin tesisi, yeniliki biliim zmlerinin kent hayat, yeil biliim, e-salk, bilginin etkin kullanm gibi alanlarda hayata geirilmesi ve kamu hizmetlerinde kullanc odakllk ve etkinliin salanmas gibi destekleyici a-lmalar ile biliim sektrnn ekonomiye katksnn etkin biimde aa karlmas salanacaktr.

Bu almann sonularna bakldnda, birim yatrm bana salanacak GSYH ar-t itibaryla en yksek getirinin blgesel e-ticaret merkezi olma ve ncelikli yazlm alanlar etrafnda kmelenme senaryola-r ile birlikte salanaca grlmektedir. FATH Projesinin ise eitime yaplan uzun dnemli bir yatrm olmas dolaysyla, n-mzdeki 10 ylda ekonomi zerindeki etki-lerinin snrl olaca deerlendirilmektedir. Dier yandan elde edilen sonularda, FA-TH Projesi yatrmlarnn geri dnnn artrlmas amacyla yerli katma deerin

ykseltilmesine ynelik tedbirlerin alnmas gerektii grlmektedir.

5 senaryo dhilinde, 2013 yl fiyatlaryla 10 yllk sre zarfnda (2014-2023) yaplacak 24 Milyar TLlik yatrmn 52-86 milyar TLlik GSYH art getirecei hesaplanmtr. Do-laysyla bu senaryolar dhilinde yaplacak 1 TLlik yatrm 2,2-3,6 TLlik GSYH art sa-layabilecektir. 2010 yl itibaryla 183 bin kii olan BT sektr istihdamnn, sadece ng-rlen 5 senaryonun yrtlmesi durumunda dahi, yzde 27lik art ile 233 bin kiiye ula-abilecei ngrlmektedir.

ekil 6 - 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisinde Eksenler ve Odak

Bilgi Toplumu Stratejisi (2015-2018)

Byme ve stihdam

Eksenler

Bilgi Teknolojileri Sektr

8 E

ksen

26 S

orum

lu

Kuru

m

72 E

ylem

30 G

ste

rge

Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet

Nitelikli nsan Kayna ve stihdam

BTin Topluma Nfuzu

Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni

BT Destekli Yeniliki zmler

nternet Giriimcilii ve e-Ticaret

Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk-Etkinlik


Bilgi Teknolojileri Sektr

36. BT sektr ekonomik ve sosyal ha-yatn tm alanlarn etkileyen yatay bir sektr haline gelmitir. Hayatn dijitalle-mesi ile birlikte BT rn ve hizmetlerine olan bamllk artmaktadr. Sektr, dier sektrlerde yeni rn ve hizmetlerin orta-ya kmasna, yeni ve daha etkin i yap yntemlerinin gelitirilmesine ve retken-liin artmasna imkn salamaktadr. BT sektrnde ortaya kan katma deerin paylamnda lek ekonomisi ve teknolo-jiye dayal rekabet faktrleri belirleyicidir. BT sektr en fazla Ar-Ge yatrm yaplan ve giriim sermayesi eken sektr konu-mundadr.

37. BT sektrnn dnya ekonomisindeki pay 2007 ylnda yaklak 1,5 trilyon dolar iken 2011 yl itibaryla bu rakam yaklak 1,7 trilyon dolar olarak gereklemitir. Bu byklk dnya ekonomisinin yzde 2,5ine karlk gelmektedir. Pazar ierisin-de BT hizmetlerinin pay yzde 33, paket yazlmn pay yzde 18 ve iletiim ekip-manlarn da ierecek ekilde donanmn pay yzde 49dur.

38. Yksek gelitirme maliyetlerinden dolay lek ekonomisine dayal kresel paket yazlm pazar kresel oyuncularn hkimiyetindedir. Paket yazlm pazarn-da yerel oyuncularn faaliyetleri zel yaz-lm gerektiren ya da mteriye yaknln nemli olduu alanlarla snrl kalmakta-dr.

39. Kresel BT hizmet ihracatnn toplam hizmet ihracat ierisindeki pay, UNCTAD verilerine gre on ylda iki kata yakn arta-rak, 2011 yl itibaryla yzde 5,7ye ula-mtr. Gelimekte olan lkeler, paket yaz-lm sektrnden farkl olarak, BT hizmetleri sektrnde dnya ticaretinden nemli paylar alabilmektedir. Bu pay, zellikle dnyada lider konumda olan Hindistann

etkisiyle, 2000 ylnda yzde 14,2 iken 2011 yl itibaryla yzde 30,4 olmutur. BT hiz-met ihracatnda Hindistann yan sra in ve srail gibi lkeler de nemli gelimeler kaydetmektedir.

40. Donanma olan kresel talep artyor olmasna ramen, verimlilik art ve artan rekabetle birlikte fiyatlar dmekte ve do-nanm sektrnn dnya ekonomisindeki pay azalmaktadr. Donanm retiminde in ak ara liderliini srdrmekte olup, Asya lkeleri kresel donanm retimini domine etmektedir. Bununla birlikte Tr-kiyenin yakn corafyasnda, donanm pa-zarndaki payn artran lkeler de mevcut-tur. Dou Avrupa lkelerindeki donanm retimi, toplam retimin yzde 5ini a-masa da nemli gelime gstermi, 1996-2008 yllar arasnda Macaristan, ek Cumhuriyeti, Polonya ve Slovakya gibi lkelerin donanm ihracat yllk yzde 30 civarnda artmtr. Bu lkelerin ihracatla-r, ihracat kmelenmeleri oluturma politi-kalarnn bir sonucu olarak, Macaristanda iletiim, ek Cumhuriyetinde bilgisayar ekipmanlar, Polonya ve Slovakyada tke-tici elektronii gibi alt sektrlerde youn-lamtr.

41. Geleneksel endstrilerin BT ile dn-m ve hayatn saysal ortama kaymas BTye olan talebi artrmaktadr. Artan talep ve deien ihtiyalara bal olarak BT sek-tr ierisinde bulut biliim, byk veri, oyun, mobil uygulamalar ve gvenlik gibi alanlar ne kmaktadr.

42. Bulut biliim, BTin kullanmnda et-kinliin ve kullanm younluunun artma-sna ve zellikle yeni giriimlerin yksek miktarda BT yatrmlar gerekmeksizin hayata geirilmesine imkn tanmakta-dr. Dier taraftan, sunulan bulut biliim hizmetleri kalitesinin tanmlanabilir ve llebilir olmas ve yasalarla gvence

III. KRESEL DURUM VE YNELMLER


altna alnmasna ynelik araylar devam etmektedir. Gelimi lkeler, kamuya zel bir bulut hizmeti gelitirmekte ya da zel sektrden hizmet alarak kamu bilgi sistemlerini buluta tamaktadr. Kamu-da bulut biliim hizmetleri kullanmnn yaygnlamas, KOBlere ynelik bulut biliim pazarnn olgunlamas asndan da kritik bir nem tamaktadr. Kresel BT hizmetleri pazar ierisinde en faz-la gelimesi beklenen alan bulut biliim hizmetleri pazardr. 2012 yl itibaryla 40 milyar dolar byklnde olan pazarn, yllk ortalama yzde 24 byme ile 2016 ylnda 98 milyar dolara ulamas beklen-mektedir.

43. Sosyal hayatn dijital ortama kayma-s ve yeni nesil mobil cihazlarla birlikte oyun sektrnn bymesi ve bu kap-samda evrimii konsol oyunlar, mobil/tablet oyunlar ve sosyal oyunlarn paynn artmas beklenmektedir. Sosyal ve mobil oyunlar, pazara giri bariyerinin dk ol-duu alanlar olup, byk irketler yannda bireysel gelitiriciler de bu pazardan pay alabilmektedir.

44. Akll cihaz kullanmndaki arta para-lel ekilde, 2008-2011 yllar arasnda yllk yzde 48 byyen mobil uygulama paza-rnn nmzdeki dnemde de hzl by-mesini srdrecei ve 2016ya kadar tke-tici yazlm harcamalarnn yarsnn mobil uygulamalardan oluaca tahmin edil-mektedir. Mobil uygulama pazar, reklam sektr ve e-ticaret iin de giderek nemi artan bir platform sunmaktadr.

45. nmzdeki on yl iinde saysal or-tamdaki veri hacminin 44 kat artmas bek-lenmektedir. Bu byk hacimli veri ve-rimlilik, maliyet, hizmet sunumu ve rn gelitirme gibi alanlarda nemli potansiyel barndrmaktadr. Nitekim OECD byk veriye dayal yenilikilii bymenin yeni kaynaklarndan biri olarak nitelendirmek-tedir. Byk veri pazarnn nmzdeki se-nelerde ylda yaklak yzde 60 byyerek

2016 ylnda 53,4 milyar dolar seviyesine ulaaca ngrlmektedir. zellikle ili-kisel olmayan veri taban sistemleri ile i zeks ve veri analitii uygulamalarna olan talep artacaktr. Gelimi lkeler, eitim ve istihdam politikalarnda byk verinin beraberinde getirdii nitelikli insan gc ana zm aramakta, bu alana yne-lik Ar-Ge programlarna nemli kaynaklar ayrmaktadr.

46. nternet ortamnda gven, gvenlik ve mahremiyetin salanmas ihtiyac ve gittike gelien siber gvenlik tehditleri, bu alana ayrlan kaynaklar artrmakta; yeni teknoloji, sre ve i modellerini tetiklemektedir. Siber gvenlik alann-da giderek artan sayda firma mobil risk ynetimi, gvenlik aklarnn denetimi, saysal kimlik ve yetkilendirme yneti-mi gibi farkl alanlarda yeni rn ve hiz-metler sunmaktadr. Ayrca, kiilerin ve irketlerin saysal ortamdaki verilerini kontrol edebilmesi ve bu verilerden fay-da salayabilmesine ynelik yeni firmalar ortaya kmaktadr. 2012 ylnda 38,3 mil-yar dolar seviyesinde olan bilgi gvenlii hizmetlerine ynelik kresel harcamala-rn 2015 ylnda 49 milyar dolar aaca tahmin edilmektedir.

47. BT son on yldr tm patent bavurula-r ierisindeki yzde 35-40lk payn koru-maktadr. BT sektr Ar-Ge faaliyetlerine ayrlan kaynak itibaryla da dier sektrle-rin nnde yer almakta olup, bu sektrn 300 milyar dolara yakn Ar-Ge harcamala-r tm dnyada yaplan zel sektr Ar-Ge harcamalarnn yaklak bete birini olu-turmaktadr. Kresel BT Ar-Ge harcama-larnn yarsndan fazlas, yaklak bete biri lke dnda olmak zere, ABD firmala-r tarafndan yaplmaktadr. Dier yandan, Asyann BT Ar-Ge harcamalar ierisinde paynda art gzlenmektedir. BT, giriim sermayesi yatrmlarnn yarsndan fazlas-n eken ana odak olmaya devam etmek-tedir.


Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet

48. nternetin hayatn her alanna nfuz ettii gnmzde internete olan talep art-mtr. nternet kullanm oranlarndaki ar-t, video ierik orannn ykselmesi, yeni teknolojilere gre deien ihtiyalar ve yaknsamann da etkisiyle artan veri trafi-i, daha yksek bant genilii ihtiyac ve talebini dourmu olup bu talep srekli olarak artmaktadr. Hem kullanc saysnn artmas hem de internetin her alanda var olmas zellikle de mobilitenin etkisiyle dnya genelinde veri trafiini artrmtr. 2012-2017 dneminde dnya genelinde-ki veri trafiinin yaklak kat artmas beklenmektedir. Dier yandan dnya ge-nelinde internet veri trafiinin ierisindeki mobil internet veri trafiinin pay giderek artmaktadr. 2012-2017 dneminde mobil internet veri trafiinin 13 kat artmas bek-lenmektedir. Bu durum yksek hz ve kali-te salayan yeni nesil eriim ebekelerinin gerekliliini ortaya karmtr.

49. Mevcut genibant ebekelerinde kulla-nlan bakr kablo altyaps yerini IP tabanl yeni nesil eriim ebekelerine brakmakta-dr. Yeni nesil eriim ebekelerinde sabit altyapda fiber teknoloji; mobil altyapda ise LTE ne kan ve yaygnl artan tek-nolojiler olarak grlmektedir.

50. Artan bant genilii ihtiyacn kar-lamak iin fiber altyapya gei bariz bir eilim olarak ortaya kmtr. Yksek maliyetine ramen salad hz ve kalite avantajlarndan dolay fiber teknoloji sabit genibant hizmetleri ierisindeki payn gi-derek artrmaktadr. Temmuz 2012 itibary-la dnya apnda 100 milyon fiber internet abonesi bulunmaktadr. zellikle Uzak-dou lkeleri, ulusal genibant stratejile-ri dorultusunda belirledikleri hedeflere ulaabilmek iin fiber altyapya arlk ver-mitir. Tm genibant balantlar ierisin-deki fiber balant oranlarna gre 2013 yl itibaryla Japonya yzde 69,7, Gney Kore

ise yzde 64,5 ile bu alanda dnya lideri konumundadr.

51. Genibant altyaplarndaki yaygnlk ve artan hz sayesinde, eitli iletmeciler tara-fndan sunulan telefon, internet ve yayn ie-riinin bir arada sunulduu oklu hizmetler yaygnlamakta; piyasalar arasndaki gei-ler sebebiyle rekabet artmaktadr.

52. Mobil veri trafiindeki byk art mo-bil pazarda da yeni nesil eriim ebekele-rine olan ihtiyac gndeme getirmi ve 4N haberleme teknolojilerinden LTEyi ne karmtr. Dnya genelinde Mart 2014 itibaryla yaklak 250 milyon LTE abonesi mevcut olup bunlarn yzde 80i ABD, Ja-ponya ve Gney Korededir. Ayn dnem itibaryla yzn zerinde lkede LTE hiz-meti aktif olarak verilmektedir. LTEdeki bu geliim hz 3N-4N arasndaki geiin 2000li yllarda yaanan 2N-3N arasndaki geiten daha hzl gerekletiini gster-mektedir. Bu saynn 2017 ylnda dnya genelinde 1 milyara ulamas beklenmek-tedir. zellikle artan akll cihaz sahiplii-nin bu sonuta etkisi bulunmaktadr. Ge-limi lkelerde 2012 yl itibaryla akll telefon sahiplii yzde 56,3 gibi yksek bir orandayken gelimekte olan lkelerde bu oran yzde 14,5te kalmtr.

53. Elektronik haberleme sektrnde sunulan hizmetlerin yksek maliyetinden kaynaklanan sorunlarn almas, tketici-lerin eriim maliyetlerinin drlmesi ve sektrn bymesi iin kalc ve etkin re-kabet ortamnn salanmasnda altyapya dayal rekabet n plana kmaktadr. Hiz-mete dayal rekabet baz avantajlar sala-masna ramen, altyapya dayal rekabet, iletmecilere ebeke ve maliyet kontrol salamas, sermaye yaratmas ve ng-rlebilir bir gelecek sunmas bakmndan tercih edilmektedir. Dnya genelinde d-zenleyici kurulularn da altyapya dayal rekabeti salamaya ynelik dzenlemeler yaptklar grlmektedir.


54. Yeni nesil eriim ebeke altyap mali-yetlerinin yksek olmas ve yatrm yapan iletmeci asndan yatrmn geri dn-nn uzun yllar almas, bu altyaplara yne-lik devlet desteini gndeme getirmekte-dir. Dorudan devlet desteiyle altyapnn yapld (Avustralya, Katar, Singapur ve Brezilya vb.) lkeler olduu gibi, ksmi yatrm desteinin olduu (Gney Kore, Fransa ve Malezya vb.) lkeler de bulun-maktadr. Yaygn ve yksek kaliteli geni-bant eriiminde dnya lideri konumunda olan Gney Korede 2012 sonu itibaryla sabit genibant abonelerinin toplam hane saysna oran yzde 96, mobil genibant abonelerinin toplam nfusa oran ise yz-de 100dr. Toplam nfusu 50 milyon olan Gney Korede 2012 sonu itibaryla 13,2 milyon fiber internet abonesi bulunmakta-dr. Gney Kore hkmeti 2008-2012 dne-minde gelitirdii bir politika kapsamnda

Ar-Ge giriimlerine fon salayarak ve Ar-Ge almalar, pilot hizmetler ve tekno-lojiler, pilot proje uygulamalar, ekirdek teknoloji gelitirme ve evre koordinas-yonuna ynelik almalara dhil olarak altyap kurma almalarna destek olmu-tur. Bu dnemde verilen 2,3 milyar dolar-lk destek yaklak 69 milyar dolar yatrm yaplmasn salamtr. Dorudan veya ksmi devlet destei uygulanan lkelerde ayrca yatrmcnn nn amak iin m-kerrer yatrmlarn nlenmesi, dzenleme muafiyetlerinin getirilmesi, kaz maliyetle-rinin drlmesi ve spektrum politikala-rnda yenilik gibi mevcut dzenlemelerde deiikliklere gidilmitir.

55. Birok lke ulusal genibant stratejileri dorultusunda iddial hedefler belirlemek-tedir. Bunlar arasnda ne kan rnekler aada gsterilmektedir:

ekil 7 - OECD lkelerinde Sabit Genibant Abone Penetrasyonu, Aralk 2013 ve Mbps Bana Ortalama Genibant Maliyeti, Eyll 2012

Kaynak: OECD Genibant Portal

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

Sabi

t Gen

iba

nt A

bone

Pen

etra

syon

u, Y

zde

Dier Fiber Kablo DSL Maliyet

Mbp

s Ba

na

Orta

lam

a G

eni

bant

Mal

iyet

i, A

BD D

olar

svi

re

Hol

land

aD

anim

arka

Fran

saG

ney

Kor

eN

orve

z

land

aBi

rlei

k Kr

allk

Alm

anya

Bel

ika

Kana

daL

ksem

burg

sve

Fi

nlan

diya

Yeni

Zel

anda

ABD

Japo

nya

spa

nya

Yuna

nist

anA

vust

urya

Avu

stra

lya

Est

onya

sra

ilSl

oven

yar

land

aPo

rteki

zM

acar

ista

nta

lya

ek

Cum

.Po

lony

aSl

ovak

ya ili

Mek

sika

Tr

kiye

1,8

1,6

1,4

1,2

1

0,8

0,6

0,4

0,2

0


56. Mobil iletiimin temel kayna olan spektrumun etkin ve dengeli kullanmna ihtiya duyulmaktadr. Spektrum politika-lar mobil iletiim sektrndeki rekabeti etkileyebilecek nemdedir. AB, lkelerin spektrum politikalarna ilikin kararlarn-da rekabetin zarar grmemesi ynnde bir yaklam vurgulamaktadr. ABDde ise FCC, hazrlad Ulusal Genibant Plann-da spektrumun bir ksmnn teknoloji taraf-sz olarak kullanma almasn nermitir.

57. erik datmn internet zerinden yaparak son kullancya ulaan hizmet salayclar (OTT) hem yaygn kullanlan hizmetleri sunmakta hem de veri trafiinin byk ounluunu oluturmaktadr. De-ien telekomnikasyon pazar yapsnn etkisiyle de herhangi bir yetkilendirme ve ykmlle tabi olmadan hizmet veren OTTler, dnya telekomnikasyon sek-trnden ald pay giderek artrmakta, sektrde altyap ileten ve iletmek iste-yen yatrmclar finansal adan zor du-rumda brakmaktadr. Dnya genelinde hzla artan veri trafiine ramen gelirler ayn oranda artmamaktadr. Bu durumun olumasnda sektrdeki kr marjnn gide-rek dmesinin ve lisans creti, vergi, vb. maliyetleri olmayan OTTlerin sektrden

giderek artan oranda pay almasnn etkisi vardr. Gelirlerde, veri trafiindeki arta paralel olacak ekilde bir art olmamas, altyap yatrm yapan telekomnikasyon firmalarnn yeni ve maliyet gerektiren yat-rmlarn engellemekte, altyap yaygnln-daki ilerlemeyi yavalatmaktadr.

Nitelikli nsan Kayna ve stihdam

58. BT ile ekonomilerin ihtiya duyduu insan kayna ve istihdam arasnda doru-dan ve dolayl ilikiler bulunmaktadr. BT baz i alanlarnn ortadan kalkmasna ne-den olurken yeni i alanlarnn ortaya k-masna imkn tanmaktadr. BT uzaktan alma ve esnek alma biimlerinin ge-limesini salamtr. Bu sayede igcn-de verimlilik artlar grlrken engelliler, ev kadnlar ve renciler gibi kesimler iin daha iyi bir yaam dengesi ve iletmeler iin de dk maliyetler salanabilmekte-dir. Dier yandan, BT destekli otomasyon sistemleri ve yeni i modellerinin ortaya kmas mevcut insan kaynann yetkin-liklerinin gelimesini zorunlu klmaktadr.

59. BT, otomasyonu yaygnlatrmasyla dk eitimli igcnn istihdamnda ve rutin ilemler gerekletiren orta seviyede eitimli kii istihdamnda azalmaya sebep

Tablo 2 - Seili lkelerin Genibant Hedefleri

lkeler Hedef Yl Hz Aklama

ABD 2020100 Mbps (ndirme Hz), 50 Mbps (Ykleme Hz)

En az 100 milyon nfus iin hedeflenmektedir.

AB 2020 100 MbpsHanelerin en az yzde 50si iin hedeflenmektedir.

Avustralya 2016 100 Mbps2020 itibaryla yzde 93lk kapsama oran hedeflenmektedir.

Gney Kore 2020 10 Gbps Tm haneler iin hedeflenmektedir.

Brezilya 2014 5 Mbps30 bin 803 km uzatma ieren altyapyla 2014te 40 milyon hane halk ve 4283 belediye kapsanmaldr.

Katar - 100 MbpsHanelerin yzde 95inin, iyerleri ve resmi dairelerin ise yzde 100nn kapsanmas hedeflenmektedir.


olmakla birlikte, eitimli igc asndan yeni i kollarnn ortaya kmasna neden olmutur. 2012 ylnda 30 lke dikkate al-narak yaplan bir aratrmaya gre inter-netin geliimiyle beraber kaybolan 1 iin karl olarak 3,1 yeni iin ortaya kt grlmtr. Trkiyenin de iinde bulun-duu 8 lke (Trkiye, Arjantin, Macaristan, Malezya, Meksika, Fas, Tayvan, Vietnam) iin bu oran 3,2 iken Rusya, Hindistan ve inde 3,5tir.

60. BT sektrnde nitelikli insan gc talebi dnya genelinde artmaktadr. Buna paralel olarak BT sektrndeki istihdam art dier sektrlere oranla daha yksek gereklemektedir. 2009-2011 dneminde AB lkelerinde istihdam edilen toplam kii says yzde 0,2 azalrken, BT sektrn-de yzde 2,1lik istihdam art meydana geldii grlmektedir. OECD lkelerinde ise 2009 yl itibaryla zel kesim istihdam-nn yzde 6sn oluturan BT sektrnde 1995-2009 dneminde yllk yzde 0,8 istih-dam art gereklemi olup bu rakamn toplam zel kesim istihdam artndan yk-sek olduu grlmektedir.

61. BT sektrnde salanan bu artn kay-nann yazlm ve BT hizmetleri olduu g-rlmektedir. OECD lkelerinde, donanm istihdam giderek azalan bir eilim gster-mekte, yazlm ve BT hizmetlerinin istihda-m giderek artmaktadr. 1995-2009 yllar arasnda OECD lkeleri genelinde yazlm ve BT hizmetlerinde yzde 2lik bir istihdam art yaanrken ayn dnemde donanm sektrnde yzde 1,9luk azalma olmutur. lke rneklerine bakldnda 2008-2011 yllar arasnda ngilterede donanm sekt-rnde yzde 6,5 istihdam kayb yaanrken Almanyada yazlm ve BT hizmetlerinde yzde 3lk istihdam art olmutur.

62. BT sektrndeki artan igc talebine karn arzn bu konuda nitelik ve nicelik ola-rak yetersiz kald grlmektedir. ABde 2010-2015 dnemi iin yaplan senaryo baz-l tahminlerde BT alannda ihtiya duyulan

niteliklerde insan kayna arznn sala-namayaca ngrlmtr. 2015 ylnda, dk ekonomik bymenin esas alnd senaryoda 86 bin 500 nitelikli eleman a- tahmin edilirken BT tabanl yeniliklerin sektrlere ok hzl nfuz ettii senaryoda bu an 669 bin olmas beklenmektedir.

63. gc talebindeki artn nitelik ve nicelik olarak karlanabilmesi amacyla lkeler kendi koullarn dikkate alan stra-tejiler gelitirmektedir. Avrupa iin Saysal Gndem kapsamnda nitelikli igc yeti-tirmeye ynelik eylemlere yer verilmekte, ye lkeler ise bu dorultuda kendi stra-tejilerini belirlemektedir. rnein, Avus-turya BT eitiminin kalitesini artrmay, rencilere dijital yetkinlik kazandrmay, e-yetenekleri gelitirmeyi ve e-ierme fa-aliyetlerine arlk vermeyi temel hedefler olarak belirlemitir. Ayrca, AB Dijital ler iin Byk Koalisyon Program ile nitelik-li BT uzmanlarnn arznn artmasn ve nitelik uyumazln en aza indirmeyi he-deflemektedir. Program kapsamnda, BT alannda kariyerin cazibesinin artrlmas ve eitim programlarnn oluturulmas, renci ve iverenlerin beklentileri do-rultusunda mesleki eitimdeki ve niver-sitelerdeki mfredatn gzden geirilmesi gibi faaliyetlere yer verilmektedir. rlan-dada nitelikli BT uzman ve ynetici a-n gidermek amacyla kamu kurumlar ve meslek birlikleri ibirlii ile bir eylem plan hazrlanmtr. Bu kapsamda, ksa vadede, staj programlar, i arayan kiilere destek program oluturulmas, uzun vadede ise lisans blmlerinde eitim grenlerin ma-tematik yeteneinin gelitirilmesi, lisans eitimlerinin zel sektr ibirlii ile g-lendirilmesi gibi eylemlere yer verilmitir.

64. BT alannda sektrn yapsn ve ileyi-ini deitiren yeni alanlardaki mesleklere olan talep artacaktr. Bu kapsamda byk veri alannda veri bilimcileri, bilgi gven-lii alannda siber gvenlik uzmanlar ve eitli sektrlerdeki akll uygulamalar


gelitirecek uzmanlar gibi talebin yksek olaca alanlar gze arpmaktadr.

65. BT alanndaki eitimin gelitirilmesi yannda lkeler eitim politikalarnda bili-im teknolojileri yetkinlikleri genel seviye-sini artrmak amacyla farkl yaklamlar da benimseyebilmektedir. Bunlardan en dik-kat ekeni ABDde orta retim dzeyinde yazlm kodu gelitirmeyi zendirmeye y-nelik olarak balatlan programdr.

66. BTin istihdam piyasasna olan bir di-er etkisi i bulma platformlar zerinden i arayanlarla iverenleri buluturmasdr. Bu sayede iin gerektirdii niteliklere uy-gun eleman hzl ve etkin ekilde bulu-nabilmektedir. Bu platformlarn kullanm yaygnlnn dnya genelinde artmakta olduu gzlenmektedir.

Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu

67. BTin kullanm dnya genelinde hzla yaygnlamaktadr. Ne var ki kullanm yo-unluu ve nitelii asndan blgeler ve lkeler arasnda belirgin farkllklar bulun-maktadr. 2012 yl itibaryla, internet kulla-nm oranlar Avrupada yzde 73,1, Ame-rikada yzde 61,8, Asya-Pasifikte yzde 30,1, Afrikada ise sadece yzde 16,8dir. Dier yandan, dnya genelinde 3 milyarn zerinde insan henz internetle tanma-mtr.

68. Pek ok lke BTin kullanmn yaygn-latrmak iin kapsaml politikalar yrt-mektedir. Gelimekte olan lkeler eriim altyapsnn yaygnlatrlmasna, cihaz ve eriim fiyatlarnn drlmesine, bireyle-re temel BT becerilerinin kazandrlmas-na odaklanrken, gelimi lkeler bireyle-rin saysal yetkinliklerinin gelitirilmesine, dezavantajl kesimlerin BT ile tanmasna ve ierik ve uygulama ekosisteminin geli-mesine ynelik almalar yrtmektedir.

69. Telemerkezler, bireylerin eriim im-knlarnn artrlmasnda ve saysal bece-

rilerinin gelitirilmesinde pek ok lkede etkili bir ara olarak kullanlmaktadr. o-unluu gelimekte olan lkelerde olmak zere farkl adlar altnda faaliyet gsteren yaklak 500 bin telemerkezden ylda orta-lama 1 milyar insan faydalanmaktadr. Bu merkezler zellikle eitim amacyla geli-mi lkelerde de kullanlmaktadr. rne-in, ngilterede 2010-2012 dneminde 4 binin zerinde telemerkezde eriim imkn sunulmu ve yaklak 1,2 milyon insana bu merkezlerde eitim verilmitir.

70. lkelerde son dnemde internete eri-imin yasal gvence altna alnmas ynn-de bir eilim ortaya kmtr. AB, elektro-nik haberleme hizmetlerine iyi kalite ve makul fiyatlarda eriimin yasal gvence altna alnmasn bir hedef olarak benimse-mitir. Bu kapsamda, Finlandiya genibant eriimini kanuni hak olarak tanyan ilk lke olmutur. 2009 ylnda karlan bir kanunla en az 1 Mbps hznda makul fiyatlarla ge-nibant eriim hizmeti sunulmas iletme-ciler asndan yasal bir zorunluluk haline getirilmiken bu hakka konu olan internet hznn 2015 ylnda 100 Mbpse karlma-s gndemdedir.

71. Bireylerin hayatlarnn ak ierisinde BTten faydalanma istei mobil tekno-lojilerin cazibesini artrm; bu kapsam-da mobil cihaz sahiplii yaygnlam ve internete eriim mobile kaymtr. Pil ve ekran teknolojilerindeki gelimeler ile ko-num bazl akll uygulamalarn hzlandr-d mobil devrim akll telefon sahipliini Bat Avrupa ve Kuzey Amerika lkelerinde yzde 70 dzeyine ulatrmtr. Akll tele-fon, tablet, e-kitap okuyucu gibi yeni nesil BT cihazlarnda rekabetin artmas fiyatlar-da azaltc bir etki yapmaktadr. rnein akll telefonlarn fiyatlarnda 2017 ylna kadar dnya genelinde yllk yaklak yz-de 8 dzeyinde bir azalma beklenmekte-dir. Fiyatlardaki bu de paralel olarak kii bana den BT cihaz saysnn 2015 itibaryla Kuzey Amerikada 5,8, Japon-


73. BTin eitim-retimin tm aamala-rnda eriim ve verimlilii artrc bir unsur olarak kullanlmasna ilikin pek ok yak-lam gelitirilmektedir. rgn eitim kap-samnda, okullarda biliim altyaps kurul-makta, saysal ders ierikleri retilmekte, aralarnda Hindistan, Peru ve Portekizin de bulunduu pek ok lke rencile-re bilgisayar datmaktadr. BT destekli eitim, eitimin kalitesini artrmasnn ya-

nnda rencilerin saysal becerilerinin geliimine de katk salamaktadr. Yaygn eitim kapsamnda, diplomal ve BT des-tekli uzaktan eitim programlar zellikle yksekretimde hzla yaygnlamaktadr. Dier yandan, milyonlarca insan bilgi ve becerilerini gelitirmek amacyla niversi-teler, bu alanda zellemi irketlerce y-rtlen e-renme platformlar veya sosyal paylam sitelerinden yararlanmaktadr.

yada 5,4, Bat Avrupada 4,4 olmas ng-rlmektedir. 2010-2013 dneminde sabit genibant abone says dnya genelinde yllk ortalama yzde 10 artarken mobil ge-nibant abone says yllk ortalama yzde 40 art gstermitir.

72. Sosyal alar internet kullanmnda en ok ilgi eken ve en etkili kullanlan plat-form haline gelmitir. 2012 yl itibaryla internet kullanclarnn yzde 82si sosyal alar kullanm ve haftada ortalama 6 sa-

atlik sreyi bu platformlarda geirmitir. Bireylerin iletiim, elence ve sosyalleme gibi amalarla kulland bu kanallardan; irketler ve kamu idareleri iletiim, reklam, tantm, hizmet sunumu, karar alma sre-lerine katlm gibi amalarla yararlanmak-tadr. Alternatif bir iletiim mecras haline gelerek bireylerin kendilerini ifade imkn-larn artran bu alar, dnya genelindeki pek ok toplumsal olayda nemli bir ilev stlenmektedir.

Kutu 2 - Avrupa iin Saysal Gndem

Avrupa Birliinde, bilgi toplumuna yne-lik politikalarn belirlenmesi ve ye lkeler arasnda egdmn salanmas amacyla e-Avrupa Giriimi (1999), Lizbon Strateji-si (2000), e-Avrupa 2005 (2002) ve i2010: Byme ve stihdam iin Bilgi Toplumu (2005) giriimleri uygulanmtr. Topluluk bnyesinde 2010 ylna kadar uygulanm olan bu giriimlere ramen, blnm say-sal pazar, genibant altyapda eksikler, ye-tersiz saysal okuryazarlk ve beceriler, bir-likte alabilirlik eksiklii, yetersiz Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri, sosyal sorunlarn -zmnde BTten yeteri kadar yararlanlma-mas, siber sular ve artan gvensizlik riski gibi sorunlarn beklenen dzeyde alama-mas nedeniyle, bilgi toplumuna dnmde beklenen ilerlemeler gerekletirilememi-tir. Sz konusu sorunlarn almas amacyla

2010 ylnda Avrupa Komisyonu tarafndan Avrupa iin Saysal Gndem (Digital Agen-da for Europe) Giriimi hayata geirilmitir. Avrupa iin Saysal Gndem, ABnin akll, srdrlebilir ve kapsayc bymeyi hedef-leyen Avrupa 2020 Stratejisinin 7 temel giri-iminden birisidir.

Genibant internet hznn ABdeki hanelerin tamam iin en az 30 Mbps, yars iin ise 100 Mbps olmas, dzenli internet kullanm-nn tm bireylerde yzde 75e ve dezavan-tajl bireylerde ise yzde 60a karlmas, bireylerin yzde 50sinden fazlasnn e-dev-let hizmetlerini kullanmas, kamu BT Ar-Ge yatrmlarnn iki katna karlmas, bireylerin yzde 50sinin evrimii alveri yapmas, KOBlerin yzde 33nn evrimii satn almas/sat yapmas Giriimin 2020 yl iin ana hedefleri arasndadr.


74. BT, bireylerin gnlk yaamlarnda kkl deiikliklere yol amakta; bu d-nmn yansmalar haber alma, elen-ce, eitim, kltr, alveri, kamu hizmeti gibi alanlarda tketim ve hizmet alma al-kanlklarnda grlmektedir. Haber alma amacyla radyo, gazete, televizyon gibi ge-leneksel medya kanallarn kullananlarn oran azalrken interneti ve sosyal medya kanallarn kullananlarn oran hzla art-maktadr. Saysal mziin kresel mzik piyasasndaki pay 2006 ylnda sadece yzde 10 iken, 2013 ylnda yzde 44e yk-selmi olup, ayn orann 2016 ylnda yzde 53 olmas beklenmektedir. Benzer ekilde e-kitap pazar hzla bymektedir. 2017 itibaryla ABDde e-kitap satlarnn basl kitap satlarn gemesi beklenmektedir.

75. Hemen her alanda karlalan bu d-nm bata ocuklar olmak zere bireyler asndan eitli riskleri de beraberinde ge-tirmekte ve BTin topluma nfuzuna olum-suz etki edebilmektedir. Uygunsuz ierik, oyun bamll, sanal zorbalk, nefret sy-lemi, dezenformasyon gibi BTin bilinsiz veya ktye kullanmnn yol at riskler artmaktadr. Dier yandan, bata sosyal a-lar ve oyunlar olmak zere youn BT kulla-nmnn yol at i performansnn dme-si, zamann iyi deerlendirilememesi, aile ii iletiimin gerilemesi ve beden salnn bozulmas gibi olumsuz yansmalar da g-rlmektedir. Bu durum bireylerin bilinli BT kullanmna ynelik kapsaml politikala-rn gelitirilmesi ihtiyacn dourmutur.

Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni

76. Bilgi toplumu dnm bireysel ve toplumsal riskler yannda siber saldrlar, biliim sular, kiisel verilerin izinsiz kul-lanm, veri hrszl, kullanclarn istis-mar gibi nemli sorunlar da beraberinde getirmitir. Bu sorunlar ekonomik kayp, kullanclarda gven eksiklii ve hizmetler-de kesinti gibi sonular dourabilmekte; bilgi toplumuna dnm srecini yava-latmaktadr.

77. Bu kapsamda lkeler, BTin daha yay-gn ve gvenli kullanmn temin edebilmek amacyla bilgi gvenlii, kiisel verilerin ko-runmas, biliim sularyla mcadele ve g-venli internet gibi alanlarda ulusal stratejiler gelitirmektedir. Bu ulusal abalar yannda BTin yaygn kullanm ve zellikle interne-tin kresel yaps gerei bahse konu alan-larda uluslararas ibirlii de zorunluluk haline gelmitir. Dier taraftan uluslararas kurulular uluslararas ibirliinin temini, saldrlara etkin ve annda mdahaleyi sa-layacak hukuki, kurumsal ve teknik altyap ile koordinasyon mekanizmalarnn tekil edilmesine ynelik rehber ilke, strateji ve eylem planlar hazrlamaktadr.

78. Son yllarda gerek lkeler gerekse ir-ketler arasndaki kresel lekteki rekabet sanal dnyaya tanmtr. lkeler, istihba-rat kurulular veya irketlerin kendilerine tehdit veya rakip olarak grd muhatap-larna ynelik kontrol altna alma, bilgi sz-drma, zarar verme gibi faaliyetleri sklkla gndeme gelmektedir. Wikileaks, Stuxnet, Prizma gibi ok boyutlu uluslararas etkileri olan rnekler mevcuttur. Yaplan bir ara-trmaya gre kresel dzeyde faaliyet gs-teren irketlerin siber saldrlar neticesinde 100 bin dolarn zerinde ekonomik zarara urama oran 2007 ylnda yzde 5 sevi-yelerinde iken bu oran 2013 ylnda yzde 40a ulamtr. Bunun neticesinde lkeler ulusal gvenliin bir bileeni olarak bilgi gvenliini ele almakta, ellerindeki bilgi varlklarn saldrlara kar korumak ama-cyla nlemler almakta, siber savunma ve saldr ekipleri oluturmaktadr.

79. lkelerin korumas gereken bilgi var-lklar arasnda kritik bilgi altyaplar gide-rek nem kazanmakta; lkeler bu altyap-lara ilikin zel nlemler almaktadr. Kritik altyaplarn kapsam ve tanm, BTin insan yaamnda daha fazla yer almasyla bir-likte zel sektr elindeki bilgi altyaplarn da kapsayacak ekilde genilemekte ve bu alanda kamu-zel ibirliini (K) esas


alan karar alma ve koordinasyon modelleri ortaya kmaktadr. ABD, 2013 ylnda -kard Ulusal Altyap Koruma Plan ile kri-tik bilgi altyaplarnn korunmasna ilikin kapsaml tedbirler alm, bu alanda ilgili taraflarn ibirliine vurgu yapmtr.

80. Gnmzde kiisel verilerin korunma-s, bilgi toplumuna dnmn salkl biimde gerekleebilmesi iin zl-mesi gereken nemli bir mesele olarak grlmektedir. BT hizmetlerinden fayda-lanan bireylere ait byk aptaki kiisel veri, hizmet sunum srecinde kayt altna alnmakta, ilenmekte ve nc taraflar-la paylalabilmektedir. nmzdeki d-nemde giderek gelien ve eitlenen hiz-met ve teknolojiler yoluyla kiisel verilerin ilenmesinin katlanarak artaca ngrl-mektedir. Ancak bu durum kiisel verilerin izinsiz kullanm ynndeki endielere ve kullanc gveninin azalmasna neden ol-maktadr. Bu kapsamda lkeler kiisel ve-rilerin toplanmas, ilenmesi, kullanm ve paylamna ilikin kurallar ieren ulusal veri koruma mevzuatlarn oluturmaktadr. Dier yandan uluslararas kurulular lke-lerin veri koruma mevzuatnn gelimesi amacyla rehber ilkeler hazrlamaktadr.

81. Kiisel verilerin korunmas, kresel BT hizmetlerinin yaygnlamas ve lkeler ara-snda artan veri trafii nedeniyle sosyal ve iktisadi adan uluslararas nemi haiz bir konuma gelmektedir. Bu erevede, lkele-rin veri koruma hukuki altyaplarnn uyum-latrlmas abalarnn artt dikkat ek-mektedir. BT hizmetleri alannda korumac yaklam gden baz lkeler veri koruma mevzuatlarn sklatrarak yabanc irketle-rin yerel pazarlarna eriimini zorlatrmak-ta, bu yolla yerel BT irketlerine avantaj salamaya almaktadr. BT hizmetleri ihracats lkeler ise ilikide olduu pazar-larn veri koruma alanndaki gereksinimle-rini karlamaya ynelik tedbirler almakta-dr. Youn kiisel veri kullanm olan salk, sigorta, finans gibi geleneksel hizmetlerde

de yurtd pazarlara eriim iin veri koruma mevzuat nem arz etmektedir.

82. AB Veri Koruma Direktifi kiisel verile-rin korunmas alannda tm dnyada kabul gren bir ereve sunmaktadr. Sz konu-su Direktif kiisel verilerin kazara kaybn, yetkisiz kiilerin eline gemesini ve bu kiilerce yasad bir biimde imha edil-mesini nlemek amacyla uygun teknik ve kurumsal nlemlerin alnmasna ynelik hkmler iermektedir. Sosyal alar, bulut biliim, lokasyon bazl hizmetler ve akll kart gibi teknolojik gelimeler ve kresel-lemenin getirdii zorunluluklar dikkate alnarak sz konusu Direktifin gncellen-mesi almalar srmektedir.

83. e-Salk, akll ebekeler, akll ulatr-ma gibi BT uygulamalarnn kullanmnn yaygnlamas ile bilgi gvenlii gnlk yaamn srdrlmesi iin vazgeilmez bir noktaya gelmektedir. Dier yandan, nesne-lerin interneti, byk veri, mobil teknolojiler, yaknsama, bulut biliim, d kaynak kulla-nm gibi teknolojik gelime ve eilimlerin de etkisiyle BT gvenlii ve kullanc gve-ninin salanmas daha da zorlamaktadr. Bu nedenle hizmetlerin kesintisiz ve kaliteli sunumu ve hizmetten faydalananlarn veri mahremiyetinin temini iin lkelerin gl bir hukuki, kurumsal ve teknik altyapya sa-hip olmalarnn nemi artmaktadr.

84. nternet zerindeki ilemlerin ekonomik deerinin artmas, internetin anonim yaps, saldr aralarnn ucuzlamas ve bunlara eriimin kolaylamas, sulular arasnda-ki ibirliinin kolaylamas ve artmas gibi nedenlerle nmzdeki dnemde yeni su trlerinin ortaya kmas ve siber sularda artn devam etmesi beklenmektedir. Di-er yandan, biliim suu haricindeki dier sularn ilenmesinde internet etkin bir haberleme kanal olarak giderek artan oranda kullanlmaktadr. lkeler siber su-larla mcadele kapsamnda adli ve kolluk birimlerinin kapasitelerini glendirmekte, ceza hukuku sistemine biliim sularn d-


hil etmekte ve bu sularn karmakl ve snr aan boyutlar nedeniyle uluslararas ibirlii araylarn artrmaktadr. Bununla birlikte, lkelerin yaklam ve mevzuat fark-llklar nedeniyle uluslararas ibirliinde zorluklar yaanmaktadr.

85. nternetin gvenli kullanm kapsa-mnda lkeler genellikle kullanclar bi-linlendirme, eitim verme, farkndalk kampanyalar dzenleme gibi yntemleri benimsemektedir. te yandan, istenme-yen ieriin yayndan kaldrlmas ve in-ternetin reglasyonu kapsamndaki karar alma mekanizmalarna STKlar ve meslek birliklerinin dhil edilmesine ynelik r-nekler dikkat ekmektedir.

86. nternetin gvenli kullanmna ilikin almalarn dnya genelinde yaygnlk ka-zand gzlenmektedir. nternet zerinde zellikle ocuklarn maruz kald bir ta-km riskleri azaltmak amacyla birok lke, gvenli internet programlarn uygulamaya koymaktadr. BTde yaanan gelimeler, gnmzde eriim, ierik ve barndrma hizmet salayclarnn tanmlanmasnda geleneksel yaklamlarn etkinliini azalt-maktadr. Snr tesi BT hizmetlerinin giderek yaygnlamas ile bu alanda d-zenleme yapmak ve yaptrm uygulamak zorlamaktadr. Bu kapsamda devletler yaptrmlar hayata geirebilmek iin snr tesi ibirliklerine ihtiya duymaktadr.

Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler

87. BTin eitli alanlarda kullanlmas ve yaknsayan teknolojiler bu teknolojilere dayal yeniliki zmleri n plana kar-mtr. BT toplumun kent yaam, evre, eitim, salk, enerji vb. alanlardaki temel sorunlarna zm bulunmasnda, odan-da vatandalarn olduu bir anlayla yeni hizmetlerin sunulmasnda ve bilgi tabanl dk karbon ekonomisine dnm s-recinde anahtar role sahiptir. Bu alanlarda sunulan yeniliki zmler, yalnzca bir

teknolojinin deil BTle ilgili pek ok ileri teknolojinin birlikte kullanld hizmetler olacaktr. nmzdeki dnemde n plana kan nemli bir unsur da retilen byk miktardaki saysal verinin nitelikli kullan-m ve retilen nitelikli bilgiye eriimin ko-laylatrlmasdr.

88. Gnmzde 7 milyar civarnda olan dnya nfusunun yzde 52si kentlerde yaamaktadr. Dnya genelindeki bu e-hirleme oran ykselme eilimindedir. Bu hzl ehirleme konut, altyap, ulam, ei-tim, salk, gvenlik gibi hizmetlerin kalite-li ve srdrlebilir biimde sunulmasn gi-derek gletirmektedir. Gelimi lkeler ehirlerde sunulan pek ok hizmetin su-numunu ve takibini kolaylatran, kalitesini artran ve gerek zamanl bilgiye dayal ka-rar almay mmkn klan CBS tabanl akll kent uygulamalarn hayata geirmektedir.

89. Vatandalarn ihtiyalarnn daha etkin kanallar araclyla tespit edildii, bu ih-tiyalara uygun BT rn ve hizmetlerinin gelitirildii ve bunlarn gerek hayatta, ih-tiya sahibi kesimler tarafndan test edildi-i yaayan laboratuvarlar yaklam, akll kent uygulamalarnda yaygn olarak kulla-nlmaktadr. Yaayan laboratuvar uygula-malar zerine bilgi ve tecrbe paylam amacyla lkeler bir araya gelmektedir. rnein 2006 ylnda bu amala Avrupa Yaayan Laboratuvarlar A (ENoLL) ku-rulmutur.

90. Akll kentler evre alannda da nem-li kazanmlar salamaktadr. Avrupada nemli ehirlerin yesi olduu EUROCI-TIES tarafndan da akll kentler iin, en dk enerji kullanm ile en yaanabilir evreyi sunabilme vurgusu n plana ka-rlmaktadr. zellikle akll elektrik ebe-keleri ve akll binalar bu alandaki nemli gelimelerdir. ABde tketilen elektriin yzde 40dan fazlas binalarn aydnlatma, stma ve soutmasnda kullanlmaktadr. AB tarafndan topluluk programlar kapsa-mnda desteklenen akll bina pilot projele-


rinden yzde 20 enerji tasarrufu saland grlmtr. Akll kentler alannda geli-mi ve gelimekte olan ok sayda lke kamu bankalar, aratrma fonlar veya dorudan kamu yatrmlar yoluyla yksek miktarda kamu kayna ayrmaktadr.

91. Kresel sera gaz salmnn 2010-2020 dneminde yzde 30 civarnda artmas n-grlmektedir. 2012 yl itibaryla BT sek-trnn kresel karbon salmnn toplam salmn yzde 2-3lk ksmn oluturduu tahmin edilmekte olup bu oran BT kullan-mnn yaygnlamasyla beraber gn getik-e ykselmektedir. Veri miktarnn artmas ve bulut biliim uygulamalarnn yaygnla-mas veri merkezlerine olan talebi artrm-tr. Veri merkezlerinin BT sektrnn top-lam karbon emisyonu iindeki orannn 2007 ylndaki yzde 13 oranndan 2020 y-lna kadar yzde 22ye kmas beklenmek-tedir. Artan enerji maliyetlerini ve sera gaz salmn drmek amacyla veri merkezleri alannda standartlar belirlenmektedir. Ayr-ca, kresel veri merkezi firmalar enerji ihti-yalarn yenilenebilir enerji kaynaklarndan temin etmeye ynelmektedir.

92. Sera gaz salm konusundaki uluslara-ras gelimelerin yansmas olarak lkelerin bu alandaki hedefleri ve mevzuat dzenle-meleri, irketleri retim srelerini iyile-tirme ve enerji verimliliini artrma konu-sunda BT destekli zmlere yneltmitir. Yeil biliim iklim deiiklii ile mcadele ve enerji verimlilii alannda kilit sektr ko-numunda olup Kresel e-Srdrlebilirlik Giriiminin 2008 ylnda yapt almaya gre, BTin bata tamaclk, bina, enerji gibi sektrler olmak zere tm sektrler-den kaynaklanan kresel sera gaz salmn yzde 15 azaltabilecei ngrlmektedir. BTin tm sektrlerde salayaca ener-ji verimlilii ile 2020 ylna kadar yaklak 600 milyar Avroluk tasarruf yaratlabilecei tahmin edilmektedir. Bunun yannda, BT rnlerinin evreye duyarl bir ekilde re-tilmesine ve ekonomik mrn tamamla-

m e-atklarn olumsuz evresel etkilerinin en aza indirilmesine ynelik almalar da arlk kazanmaktadr.

93. Enerji verimliliinde BTin bir dier nemli rol yenilenebilir kaynaklardan retilen enerjinin elektrik ebekesine d-hil edilmesidir. Datk halde bulunan ve kesintili enerji salayan bu kaynaklardan elde edilen enerjinin planl ve sreklilik salayacak ekilde ebekeye dhil edil-mesinde akll ebeke uygulamalar nem-li katk salamaktadr. Gelimi lkeler elektrik, su, doalgaz gibi datm ebeke-lerinde verimli, srekli, gvenilir ve kaliteli hizmet iin akll uygulamalar gelitirmek-tedir. AB 2003-2012 dneminde datm ebekelerine ynelik 300 akll uygulama-nn gerekletirilmesi iin toplam 5,5 mil-yar Avro kaynak ayrmtr.

94. Hzla artan nfus ve ortalama yaam s-resinin uzamasna paralel olarak lkelerin salk hizmetleri alanndaki harcamalar art-maktadr. Dnya genelinde salk harcama-larnn GSYHye oran 1995 ylnda yzde 8,8 iken 2010 ylna gelindiinde yzde 10,4e kmtr. Bu oran Kuzey Amerikada 2010 ylnda yzde 17,2 olarak gereklemitir. zellikle artan salk harcamalarn kontrol altna almak, salk hizmetlerinde verimlili-i ykseltmek, verilere ve analizlere dayal kararlar vermek, vatandalara sunulan hiz-metlerin kalitesini ve kapsamn artrmak amacyla e-salk hizmetlerinin kullanlmas dnya genelinde nemli nceliklerden biri olarak grlmektedir.

95. Gelimi lkelerde elektronik salk kaytlarnn retimi ve paylam ile teletp alannda nemli gelimeler kaydedilmi-tir. lkeler aras elektronik salk kaytla-rnn ve elektronik reetelerin paylam amacyla Trkiyenin de dhil olduu 23 Avrupa lkesinin katlmyla epSOS Projesi hayata geirilmitir. Teletp uygulamalar kronik hastalarn uzaktan izlenmesi, nfus younluu dk blgelere salk hizme-tinin ulatrlmas ve takibi maliyetli vaka-


larda nemli frsatlar sunmaktadr. Dani-marka, sve, Norve ve Finlandiya ulusal dzeyde teletp uygulamalarn gerekle-tirmi lkeler olarak ne kmaktadr. Ayr-ca ABde kronik hastalarn takibi amacyla eitli teletp projeleri desteklenmektedir.

96. Mobil teknolojilerin gelimesiyle salk hizmetlerine ilikin sreler de dnme uramaktadr. Mobil cihazlardan alnan hasta verileri elektronik salk kaytlarna dntrlp salk hizmetleri daha dk maliyetlerle daha etkin bir ekilde sunula-bilmektedir. 2010-2012 dneminde mobil salk uygulamalar pazar 13 kat by-mtr. 2015 ylnda akll telefon kullanc-larnn yzde 30unun mobil salk uygula-mas kullanaca tahmin edilmektedir.

97. 2020 ylna kadar 50 milyar cihazn bir-biri ile balantl olaca tahmin edilmek-tedir. Sensr ve gelien ip teknolojilerinin gnlk hayattaki pek ok canl ve cansz varla entegre edilmesi ve bunlarn birbir-leriyle olan iletiimi (makinalar aras iletiim - M2M) etrafmzdaki nesneleri yaayan bir bilgi sisteminin unsuru haline getirmekte-dir. Nesnelerin interneti olarak adlandr-lan bu yap bilginin analizi ve otomasyon alanlarnda nemli frsatlar sunmaktadr. Bilginin analizinde nesne veya verinin ko-num ve zaman bazl takibi ve sensr taban-l karar destek sistemleri ne kmaktadr. rnein, cep telefonu sinyali ve aralardan alnan GPS verisiyle insan hareketliliinin en youn olduu blgeler gerek zamanl olarak izlenebilmekte ve bu verilere dayal olarak ticari kararlar alnabilmektedir.

98. Nesnelerin interneti uygulamalarnn olgunlamas ve her sektrde yaygnla-mas byk hacimli saysal verinin retil-mesine neden olmaktadr. Ayrca, zellikle perakende sektrnde firmalarn mteri davranlar ile ilgili toplad veriler, her sektrde artan multimedya kullanm ve sosyal alarda retilen verilerin ynetilme-si ve analiz edilmesi ihtiyac yeni teknoloji-lerin gelimesine ve byk veri kavramnn ortaya kmasna yol amtr. Hzla artan

byk veriden ekonomik ve sosyal fayda retmek amacyla, lkeler ve irketler bu alana byk ilgi gstermekte ve Ar-Ge almalar bata olmak zere, yksek miktarda kaynak ayrmaktadr. Byk veri pazarnn nmzdeki senelerde ylda yaklak yzde 60 byyerek 2017 ylnda 53,4 milyar dolar seviyesine ulaaca n-grlmektedir. Bu byme beraberinde yeni i kollarnn olumasna ve istihdama katk yapmaktadr. MGI tarafndan salk, kamu ynetimi, perakende, imalat ve ki-isel konum bilgisi alanlar byk verinin kullanlabilecei nemli dnm alanlar olarak nitelendirilmektedir.

99. Veri toplama ve analizlerinde salad avantajlarla, tarm arazileri zerindeki bitki rtsnn ve sulanabilir alanlarn tespi-ti, arazi kullanmnn planlanmas, rekolte tahmini, lleme ve erozy

Documents

2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Planı