2017, s. 305-323isamveri.org/pdfdrg/G00189/2017_18/2017_18_KUSDEMIROF.pdf · 6. El-Hüdâ ve’l-felâh: Süleymaniye Ktp., Reid Ef., nr. 1019, 1b-26a, Arapça, h. 1956, Müellif

Yıl: 4, Sayı: 18, Aralık 2017, s. 305-323

Orhan Fatih KUŞDEMİR1

ABDÜLMECÎD B. ŞEYH NASÛH TOSYEVÎ'NİN HAYATI, ESERLERİ VE

"MENÂKIBU’L-ÂRİFÎN VE KERÂMÂTÜ’L-KÂMİLÎN" ADLI ESERİ

HAKKINDA

Özet

Bu çalışmada, Abdülmecîd b. Şeyh Nasûh et-Tosyevî'nin hayatı ve eserleri

üzerine yapılan çalışmalardan2 hareketle yazar hakkında genel bilgiler verilip

üzerinde çalıştığımız "Menâkıbu‟l-Ârifîn ve Kerâmâtü‟l-Kâmilîn" adlı eseri

tanıtılmaya çalışılacaktır.

Abdülmecîd b. Şeyh Nasûh et-Tosyevî XVI. yy. Osmanlı âlimlerindendir ve tefsir

başta olmak üzere çeşitli ilim dallarında çok sayıda eser vermiştir. Şeyh Nasûh

Efendi; tasavvufî bir çevrede yetişmiş, tasavvuf erbâbının Kurân ve hadîsler

ışığında yaşamaları gerektiği inancıyla çeşitli eserler yazmıştır. Bu eserlerinde

genellikle Kurân tefsiri, hadîs şerhi gibi konulara önem vermiştir. Abdülmecid

Efendi nâmıyla tanınan Şeyh Nasûh Efendi‟nin künyesi kaynaklarda şu şekilde

aktarılır: Abdülmecîd b. eş-Şeyh Nasûh b. İsrail et-Tosyavî el-Amasyavî.

Anahtar Kelimeler: Tosyevî, XVI. yy., Tasavvuf, Tefsir, Menâkıbu‟l-Ârifîn.

ABDÜLMECÎD B. SHEYH NASUH TOSYEVİ'S ABOUT LIFE, WORKS

AND THE PROPERTIES OF "MENAKIBU-ARIFIN AND KERAMATU-

KAMILIN"

Abstract

In this study, Abdülmecîd b. Sheikh Nasûh et-Tosyevî, from the studies on the

lives and works of we will give general information about the author and try to

introduce "Manâkıbu'l-Ârifîn and Kerâmâtü'l-Kâmilîn" which we have worked on.

1Yrd.Doç.Dr.,Amasya Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fak.T. D. E. Bölümü[email protected]

2 Erbaş, Muammer. (2006, 61-186). Hayta, Ufuk, Abdülhamit Birışık. (2007, 343-367). Kaçar, Mücahit,

Mevlüt İlhan, Ahmet Akdağ. (2016, 582-603).

SOBİDER Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı: 18, Aralık 2017, s. 305-323

Orhan Fatih Kuşdemir

306

XVI. YY. It is the Ottoman scholars. Abdülmecîd b. Sheikh Nasûh et-Tosyevî gave

many works in various branches of science, especially commentary. Sheikh Nasûh

Efendi; He has been raised in a mystical environment and has written various

works with the belief that the Sufi master must have life in the light of the Qur'an

and Hadith. In these works, he usually gave importance to topics such as Quran

Tafsir, Hadith gave importance to issues such as annotation. Abdulmecid Efendi is

quoted in the sources of Sheikh Nasûh Efendi, who is known by his name:

Abdulmecîd b. eş-Sheikh Nasûh b. Israel is al-Tosyavi al-Amasyavi.

Key Words: Tosyevi, 16th century, Sufism, Tafsir, Menâkıbu'l-Ârifîn.

1- Hayatı

Hayatı ile ilgili bilgiler eserlerinden öğrenilenler ve rivâyetlerden ibarettir. Abdülmecîd

b. Şeyh Nasûh et-Tosyevî, bazı tarikat büyüklerinin ve babasının menkıbelerini anlattığı

Menâkıbü‟l-evliyâ adlı eserinde, dedesinin Kâdirî tarikatından icâzetli İsrâil Dede olduğunu

söyler. Aynı eserde babasının hat ve meânî ustası, "Risâletü‟l-edviyye fî tarîkati‟s-sûfiyye ve

Risâletü‟l-edebiyye" adlı eserin yazarı, Zeyniyye tarikatının büyüklerinden Şeyh Nasûh Efendi

olduğunu belirtir. Aslen Tosyalı olmasına rağmen tasavvufî eğitimini Şeyh Tâcüddin İbrahim

Karamânî‟nin (ö. 872/1467-68) yanında tamamlamış, sonra Bursa‟daki Zeyniyye Tekkesi‟nde

üç yıl (1513-1516) postnişîn olmuş ve akabinde Tosya‟ya dönüp orada vefat etmiştir.

Şeyh Nasûh Efendi‟nin kardeşi Yahya Efendi de âlim bir kişidir ve "Avamil-i Cürcânî Şerhi"

ve Abdülmecîd b. Abdüllatif b. Ferişte‟nin (ö. 874-1469) "Lügat-i kânûn-i İlâhî" adlı Kurân

sözlüğüne şerh yazmıştır. Pîr Muhammed adında bir de oğlu vardır. Oğlunun doğum tarihini bir

eserinde (h. 773) olarak belirtmiştir ve eserlerinin çoğunda kendini “Abdülmecîd b. eş-Şeyh

Nasûh b. İsrail” olarak tanıtmıştır. Kaynaklarda eğitimi hakkında bilgi bulunmamaktadır.

Eserlerinin içeriğinden; tefsir, vaaz, fıkıh, tarih ilimlerinde eğitim aldığı anlaşılan Şeyh Nasûh

Efendi, Kur‟ân‟ın tefsirine özel önem vermiştir. Eserlerinde, Zeyniyye tarikatının şeyhlerini

“şeyh/şeyhimiz” sözleriyle anması Zeyniyye tarikatına mensûbiyetinin işâreti sayılan Şeyh

Nasûh Efendi‟nin aile çevresinden aldığı eğitim tasavvufî kimliğinin oluşmasında etkili

olmuştur (Erbaş, 2006:164).

Şeyh Nasûh Efendi‟nin ölüm tarihiyle ilgili rivâyetler muhteliftir. Kaynaklarda onun ölümü ile

ilgili 887/1482, 960/1552, 973/1565, 996/1588 gibi farklı tarihler zikredilmiş olsa da bu tarihler

içerisinde H. 996/M. 1588 yılının, onun ölüm tarihi hakkındaki en makul rivâyet olduğu

söylenebilir (Polat, 2014: 184).

II. Eserleri

Abdülmecîd Efendi‟nin tespit edebildiğimiz kadarıyla çoğunluğu tefsirle ilgili olmak

üzere hadis, fıkıh, kelam, tasavvuf, İslam tarihi, biyografi, eğitim, psikoloji gibi değişik

alanlarda ellinin üzerinde eseri mevcuttur. Eserleri Türkiye‟nin çeşitli kütüphanelerinde

yazmalar halinde bulunan müellifin "Tefsîru Sûreti‟l-İnsân" adlı tefsir risalesi Muammer Erbaş

tarafından Türkçe'ye tercüme edilmiş ve tahkikli olarak yayınlanmıştır. Çalışmamızın bu

bölümünde müellifin eserlerinin isimleri verilip bulundukları kütüphanelere işaret edilecek,

"Menâkıbu‟l-Ârifîn ve Kerâmâtü‟l-Kâmilîn" adlı eserinin tanıtımı üzerinde durulacaktır ve

eserin ilk iki sayfası ile alt başlıkları verilerek içeriği tanıtılacaktır.

SOBİDER

Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science / Yıl: 4, Sayı:18, Aralık 2017, s. 305-323

Abdülmecîd B. Şeyh Nasûh Tosyevî'nin Hayatı, Eserleri ve "Menâkıbu’l-Ârifîn ve Kerâmâtü’l-Kâmilîn" Adlı Eseri Hakkında

307

1. Tefsîru Sûreti’l-Fâtiha: Yapı Kredi Bankası Sermet Çifter Kütüphanesi nr. 793, vr. 1-99,

Arapça, h.955, Müellif hattı.

2. Tezkîru’n-nâsîn fi Tefsîri sûreti’l-Yâsin: İstanbul Üniversitesi Merkez Ktp., Türkçe

Yazmalar, nr. 558, vr. 33a-78b, Türkçe.

Yâsîn Sûresi'nin tefsiri olan bu eser, Türkçedir. Müellif, bu eserde Yâsîn Sûresi'ni mübtedâ,

maksad ve müntehâ olmak üzere üç kısma ayırarak tefsir etmiştir (Erbaş, 2006: 177).

3. Tefsîru sûreti’l-Mülk: İstanbul Üniversitesi Merkez Ktp., Türkçe Yazmalar, nr. 558, vr.

78a-97a, h. 986, Türkçe.

Mülk Suresi'nin tefsiri olan bu eser Türkçedir. Eserin İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi

Türkçe Yazmalar Bölümü 558 numarada 78b-97a sayfaları arasında bir nüshası kayıtlıdır

(Kaçar, 2016: 582).

4. Tefsîru sûreti’l-İnsân: Süleymaniye Ktp., Reşid Ef., nr. 1019, vr. 95b-107a, Arapça, Müellif

hattı.

Arapça olan bu eser, İnsân Suresi'nin tefsiridir. İnsân Suresi'nin 1. ayetinden 8. ayetine kadarki

kısmı bizzat Abdülmecîd Efendi tarafından geri kalan kısmı ise Nizâmeddin en-Nisâbûrî'nin

Garâibü'l-Kur'ân ve Regâibü'l-Furkân adlı tefsirinden alınmıştır. Bu eserin tahkik ve tercümesi

Muammer Erbaş tarafından yapılmıştır (Kaçar, 2016: 582).

5. Cevâhirü'l-Kur'ân ve Zevâhirü'l-Furkân:

Bu eser, insanların hidâyete erişmesine dair bazı ayetlerin tefsirini ve Kur'ân ilimleri ile ilgili

bazı konuları ihtiva etmektedir. Eser, 4 bölümden oluşmakta ve bu bölümlerde toplam 114 fâide

yer almaktadır (Kaçar, 2016: 582).

Eserin giriş kısmında müellif, Allah'a hamd ve Rasulüne salattan sonra Allah'ın kelamının her

türlü dert için bir deva olduğunu ve onda âlemde bulunan yaş kuru her şeyin bilgisinin

bulunduğu, işte bu noktadan hareketle kendisinin İrfan ilacıyla cehalet hastalığını giderecek

tarzda Cevahiru'I-Kur'an konusunda kapsamlı bir çalışma yapmaya karar verdiğini ifade eder.

Ardından yaptığı kısa duadan sonra bu eserin akıl sahiplerine yönelik kırk fayda/bölümden

oluştuğunu, zira din ehline ait makamların sayısının da kırk olup, Hz. Peygamber'in sünnetinin

de bu şekilde olduğunu belirtir (Erbaş, 2006: 175).

6. El-Hüdâ ve’l-felâh: Süleymaniye Ktp., Reşid Ef., nr. 1019, 1b-26a, Arapça, h. 1956, Müellif

hattı (Hayta, 2008: 50-51).

Arapça olan bu eser, Kur'ân'daki ve kelimelerinin geçtiği ayetlerin tefsirinden

oluşmaktadır. Müellif, Kur'ân'da bu kelimelerin 11 ayet olmak üzere 10 surede geçtiğini tespit

etmiş ve söz konusu ayetlerin tefsirini yapmıştır (Uluğ, 2009: 11; Kaçar, 2016: 582).

“Eserin başında, inananlara kurtuluşu müjdeleyen, onlara her türlü nimeti veren, ... Allah'a

hamd, mevcudatın övüncü, asillerin şefaatçisi, ... olan Hz. Peygamber'e salat edilir. Gerek

eserde, gerekse başiyesinde çok sayıda tasavvufi görüş ve rivayet mevcuttur. Eser, bu haliyle

tasavvuf içerikli bir konulu tefsir çalışması mahiyetindedir” (Erbaş, 2006: 170).

7. el-Havf ve’l-hüzn: Süleymaniye Ktp., Reşid Ef., nr. 1019, 31b-40a, Arapça, Müellif hattı.

Eser, “korku ve ümitsizliği yaşamayacak olan kulların vasıflarını anlatıp müjdeleyen on dört



308

ayetin, tefsirlerden derlemeler yapılarak, konulu tefsir usulüne göre, 81 müellifin kendi el

yazısıyla ve Arapça olarak yazılmıştır (Polat, 2014: 203).

Kur'ân'daki havf ve hüzn ile ilgili 8 surede yer alan toplam 14 ayetin tefsir edildiği bu eser

Arapçadır. Eserin Süleymaniye Kütüphanesi Reşid Efendi Koleksiyonu 1019 numarada 31b-40a

varakları arasında kayıtlı bir nüshası bulunmaktadır (Kaçar, 2016: 582).

8. el-Fevzü’l-azîm: Süleymaniye Ktp., Reşid Ef., nr. 1019, 61b-73a, Arapça, h. 957, Müellif

hattı.

Eserin başında Allah'a hamd, Hz. Peygamber'e salat edildikten sonra müellif, Kur' an' da; "...Bu

büyük başarıdır" (Tevbe 111) gibi ayetlerde itaat eden kulların Onun çeşitli nimetleriyle

nimetlenip cennete gireceklerini ifade ettiğini görünce, aynı hususu ifade eden diğer ayetleri

toplamaya karar verdiğini ve bunları on surede on üç ayet olarak tespit ettiğini söyler. Bu sekiz

sure şunlardır: Nisa (1), Maide (1), Tevbe (4), Yunus (1), Saffat (1), Hamim (1), Duhan (1),

Hadid (1), Saf (1), Tegabün (1). Eser, bu ayetlerin farklı tefsirlerden istifade edilen bilgiler

ışığında tefsir edilmesiyle kaleme alınmış konulu tefsir tarzında bir çalışmadır (Erbaş, 2006:

173).

9. Tezkiretü üli’l-elbâb: Süleymaniye Ktp., Reşid Ef., nr. 1019, 41b-59b, Arapça, h. 957,

Müellif hattı.

10. Risâle fî tefsîri’l-âyâti’l-müteallika bi’t-temsil: 4 Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr.

272, Arapça, h. 972.

Eserde, Kur'an'daki darb-ı misal içeren ayetler bir araya getirilerek tefsir edilmeye çalışılmıştır.

Müellif, eserin başında Kur'an'da birçok misal getirilmesinin gerekçe ve faydasını belirtir.

Ardından kendisinin "Biz bu misalleri insanlara veriyoruz, onları ancak bilenler

anlayabilir" (Ankebut 29/43) ayetini okuduğunda bu konuyla ilgili ayetleri bir araya getirme

fikrinin oluştuğunu, bunun sonucunda Kur'an'ın- 25 suresinde toplam 45 ayet tespit ettiğini ve

bunları önemli müfessirlerin görüşleri ışığında Kur'an'daki sıraya göre açıklamaya çalıştığını

ifade eder. Necmeddin Kübra (ö.618/1221) gibi meşhur sufilerden bolca alıntı yapılır (Erbaş

2006: 169).

11. Makamâtü’l-mücevvidîn ve derecâtü’l-muallimîn: Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbi,

nr.18, Arapça, h. 979.

Müellif, eserini kırk makam halinde yazmıştır. Buna göre eserin konularını şunlar teşkil

etmektedir: 1. Kur' an' ın fazileti, 2. Kur' an' ı bilenlerin fazileti, 3. Kur'an'ı ezberleyenin fazileti,

4. Kur'an'a uyan kimsenin fazileti, 5. Kur'an'ı dinleyen kimsenin fazileti, 6. Namazda Kur'an

okuyan kimsenin fazileti, 7. Kur' an' ı taşıyanların fazileti, 8. Kur' an' ı öğrenen ve öğretenlerin

fazileti, 9. Kur'an dersi yapan kimsenin fazileti, 10. Kur'an okıımanın keyfiyeti, 11. Kur'an

okuyanın mükâfatı, 12. Kur'an sahibi olanın benimsemesi

gereken güzel hasletler, 13. Kur'an'ı irabına uygun okuyanın elde edeceği mükafatın çokluğu,

14. Kur'an okumada teenninin fazileti, 15. Kur'an okuyanların farklı durumları, 16. Kur'an

öğrenmenin fazileti, 17. Kur'an'ın mahluk veya gayr-ı mahluk oluşu, 18. Önce Kur'an ehli olup

sonra asi olanların uyarılması, 19. Ahir zamanda zor meseleler karşısında Kur'an'a başvurma,

20. Kur'an'ın tefsiri ve te'vili, 21. Okuyucunun '-ye' harfi ile 'te' harfi arasında tereddüt ettiğinde

'..ye' harfi ile okuması gereği, zira Kur'an'ın müzekker olduğu, 22. Mushafı ilk kaleme alan

kimse, 23. Kur'an'ın yedi dilde inmesi, 24. Harflerin sıfatları, 25. Harflerin mahrecleri, 26. Arap

SOBİDER



309

alfabesindeki harflerin yedi kari'e göre taksimi, 27. Tenvin ve nun sakinin hükmü, 28. izhar ve

idgam, 29. Med ve kasr, 30. Duraklar, 31. Ravm ve işmam, 32. Maveraünnehr ve Mağrib

kurrasına göre duruş şekilleri, 33. Mağrib kurrasına göre duruş şekilleri, 34. Ra harflerinin

hükmü, 35. Lam harflerinin hükmü, 36. /Te' şeklinde yazılan müenneslik 'He'sının hükmü, 37.

Maktü' ve mevsul, 38. Okuyucunun bilmesi gereken kurallar, 39. İstiaze, besmele ve Fatiha'nın

okunması, 40. Kur'an'da geçen 'kella' lafızlarından durulması gereken ve gerekmeyenler. Bu

konular işienirken daha ziyade ilgili hadislere ve rivayetlere yer verilmeye çalışılır. Bunun yanı

sıra konuyla ilgili değerlendirmeler de yapılır. Eser özenle kaleme alınmış olup kenarında çok

az alıntı vardır (Erbaş, 2006: 173-174).

12. Risâle fî beyâni'l-hurûfî'l-mukattaat: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 1046/1, 7b-10a,

13. Feridetu'l-furkân fî tecvîdi'l-Kur'ân: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 1046/2 12b-26a.

14. Risâle fî esâmî sûveri'l-Kur'ân: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 1046/4, 31a-34a.

15. Risâle fî vukûfî'l-Kur'ân: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 1046/5, 34a-36a.

16. Riyazu’n-nâsihin: Zile İlçe Halk Ktp., nr. 195. (Halen Milli Kütüphane‟de bulunmaktadır.)

Zühd kelimesinin harflerinin delalet ettiği manaları izahla başlayan bu eserde iman, namaz,

cihâd, Allah'ın isimleri, Mirâc hadisesi, nikâh, hutbe, felekler vs. gibi konular; ayet, hadis,

kelâm-ı kibâr ve beyitlerden misaller getirilerek açıklanmıştır. Eserin tespit edilen tek nüshası

Tokat-Zile İlçe Halk Kütüphanesi 60 Zile 195 numarada kayıtlıdır (Kaçar, 2016: 582).

17. Menâkıb-ı Evliyâ: Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar nr. 4027 vr. 33-67, Türkçe.

18. Menâkıbu’l-ârifîn ve kerâmâtü’l-kâmilîn: İstanbul Üniversitesi Merkez Ktp., nr. 558,

Türkçe.

19. Kıssa-i Çoban ve Münâcât: Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar, nr. 4027/1, vr. 1-12,

Türkçe, h.988.

20. Mutâibetü’l-kulûb bi muhâtabeti’l-mahbûb: Süleymaniye Ktp., Yazma Bağışlar, nr.

4027/2, vr. 12-20.

21. Ucâletü Muhtasaratün mine’t-tasavvuf: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 3674/3, vr. 258b-

263b, Arapça.

22. Levâihu’l-kulûb ve revâyihu’l-mahbûb: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 3674/8, vr. 280b-

290a.

23. Nahvü’l-ârifîn: Süleymaniye Ktp., Lala İsmail, nr. 710, vr. 68-70, Arapça.

24. Nasihatnâme: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 3674/5, vr. 269b-271a, Farsça.

25. Esrâru’n-necât ve’n-necâh: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 3674/6 vr. 273b-277b, Arapça.

26. Lâyiha-i rûhâniye ve lâmia-i nûrâniye: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 3674/6, vr. 278b-

279b, Müellif hattı, Farsça.

27. Kenzü’l-fevâid: Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Ef., nr. 2243, Arapça, Müellif hattı.

Diğer bir nüshası, Kayseri Raşid Ef. Ktp., Raşid Ef., nr. 693.46

28. Safâu’s-sâlihîn: Manisa İl Halk Ktp., nr. 8066/3, vr. 87b- 133a, Müellif hattı, Arapça, h.

967.



310

29. Sûrûrü’n-Nâzirîn: Manisa İl Halk Ktp., nr. 8066/4 vr. 134b-175a, Arapça, h. 968.

Arapça olan bu eser, İslâm'ın değer verdiği şeyler ve teşvik ettiği amellerle ilgili olan hadisler

ve bu hadislerin muhtelif eserlerdeki şerhlerinin derlenmesinden oluşmaktadır (Kaçar, 2016:

583).

30. Risâle mine’l-ehâdîsi’l-kudsiyye: Yapı Kredi Bankası Sermet Çifter Ktp., nr. 161, vr. 1b-

19b varakları arasında yer aldığına işaret edilen eser mevcut değildir.

Hâzâ Risâleti mine'l-Ehâdisi'l-Kudsiyyetihi. Bu eser, farklı konularla ilgili olan 15 hadisin

tercüme ve şerhidir. Şârih, evvelâ şerh edeceği hadisin Arapça metnine yer vermiş ardından söz

konusu hadisi Türkçe olarak tercüme ve şerh etmiştir (Kaçar, 2016: 583).

31. Tekmiletü’l-beyân: Yapı Kredi Bankası Sermet Çifter Ktp., nr. 793, Arapça, Müellif hattı.

32. Arafâtü’l-ârifîn li’l-vukûf fi mevkıfi ibâdeti rabbi’l-âlemîn: Süleymaniye Ktp., Reşid

Ef., nr. 136, 31 vr.

33. Tevakkuhü’l-fukahâ ve telezzüzü’l-üdebâ: Süleymaniye Ktp., Serez, nr. 4019, 27 vr.

Müellif hattı.

34. Risâle alâ kavli sâhibi’t-tenkîh fasl fi’t-ta’n: Süleymaniye Ktp., Servili, nr. 250, vr. 24-25,

Arapça.

35. Tuhfetü’l-ahbâb: Bu eseri bazı kaynaklar zikretmesine rağmen Kütüphane kataloglarında

yaptığımız araştırmalarda böyle bir kayda rastlamadık.

36. İsrafilzâde Risâlesi: Atıf Ef., Ktp., nr. 2838 vr. 146-150 arasında yer aldığı söylenen eser

mevcut değildir.

37. Matlabü’l-a’lâ fî şerhi esmâi’llâhi’l-hüsnâ: Süleymaniye Ktp., Reşid Ef., nr. 592, Müellif

hattı, Türkçe, h.972.52

38. Ravzatü’l-ezhâr ve cennetü’l-esmâr: Süleymaniye Ktp., Esad Ef., nr. 1416, Müellif hattı,

Arapça, h. 952.54

39. Manzûm Kıyâfetnâme: Süleymaniye Ktp., Hafid Ef., nr. 479, Müellif hattı, Türkçe.

40. Me’debül-füdalâi’l-ârifîn fî menâkıbi’l hülefâi’r-râşidîn: Süleymaniye Ktp., Yazma

Bağışlar, nr. 4027/3, vr. 20-32, h. 988, Müellif hattı, Türkçe.

41. Menâkıbü’l-kurrâi’s-seb’a ve’ş-Şâtıbî: İstanbul Üniversitesi Merkez Ktp., nr. 558,

Türkçe.

42. Mecmâü’l-fezâil ve menbâü’l-hasâil: Kayseri Raşid Efendi Ktp., nr. 693, vr. 31b-80a,

Arapça.

43. Nebzetü’n-mine’l-hakâyık ve zübdetü’n-mine’d-dekâyık: Kayseri Raşid Ef., Ktp., nr.

693, vr. 1a-12a.

44. Risâletü’l-mevâiz ve’d-duâ: Kayseri Raşid Efendi Ktp., nr. 693, vr. 92b-108a.

45. El-İstifâ fî menâkıbi’l-Mustafâ: Bu eseri bazı kaynaklar zikretmesine rağmen Kütüphane

kataloglarında yaptığımız araştırmalarda böyle bir kayda rastlamadık.

SOBİDER



311

46. Muhtasaru’l-muhtasar: Ankara Adnan Ötüken İl Halk Ktp., nr. 3080. (Halen Milli

Kütüphane‟de bulunmaktadır.)

47. Risâle fî beyâni ekâvilis-sekât fî tahkîkil-Avâlim minelarz ve’s-semakât:

Ankara Adnan Ötüken İl Halk Ktp., nr. 4529/6, vr. 68b-69b. (Halen Milli Kütüphane‟de

bulunmaktadır.)

48. Fezâilü’l-ilm ve’l-âlim: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 3674/4, vr. 264b-269a, Türkçe.

Tosyevî‟nin Fezâilü’l-ilm ve’l-âlim adlı risâlesi ahlâk alanında yazılmış ilmin ve âlimin

faziletini ve önemini anlatan bir eserdir. Risâle besmeleden sonra Allah‟a hamd ve sena ile

başlamakta, fasıl başlığı altında üç bölüme ayrılmaktadır. İlk kısım ilmin ve âlimin faziletine

dair olan kısımdır. İkinci kısım zâhirî âlimlerin zemmi (yerilmesi) hakkında, diğer bölüm de

dünyanın ve onun sevgisinin kötülenmesi, dünyayı seven ve onu isteyenin yerilmesi

hakkındadır. Konuyla ilgili sık sık ayet ve hadislere yer verilen eserde Farsça beyitler

bulunmaktadır. (Pattabanoğlu, 2016: 273)

49. Münâcâtu Levâhibin-Necât: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 3674/9.

50. Risâletül-eizzâi ve erbâbil-işarât fîn-nahv: Samsun İl Halk Ktp., nr. 1049/7. (Halen Milli

Kütüphane‟dir).

51. Ta’rifâtun Mâ’rifetuhâ: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 1046/3, vr. 26b-27a, Arapça.

Tercüme Eserleri

1. İrşâdu't-Tâlibîn fî Ta'lîmi'l-Müteallimîn: Bu eser, Burhaneddîn Zernûcî'nin Ta'lîmu'l-

Müteallim adlı eserinin Türkçe tercümesidir. Eserin Nüshaları: Murad Molla Kütüphanesi 1241;

Süleymaniye Kütüphanesi Hacı Mahmud Efendi 1911; Kastamonu İl Halk Kütüphanesi 37 Hk

775; Amasya Beyazıt İl Halk Kütüphanesi 05 Gü 65; İBB Atatürk Kitaplığı Osman Ergin

Yazmaları 1699; İBB Atatürk Kitaplığı Muallim Cevdet Yazmaları 165; Ankara Milli

Kütüphane Yazmaları 06 Mil Yz A 1963. (Kaçar, 2016: 585).

2. Risâletü’l-Muhtasar bi’l-lemehât fî tercemeti’l-Lemeât: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 36

vr. 231b-246b.

3. Tercemetü’l-Levâyih: Kastamonu İl Halk Ktp., nr. 36, vr. 221b-230b, h. 989.

4. Tercüme-i Risâle-i Muhtasara: İstanbul Üniversitesi Merkez Ktp., nr. 558.

5. Pend-i Attar Tercümesi (Şerh-i Pendnâme li’l-Attâr) : İstanbul Üniversitesi Merkez Ktp.,

nr. 4009. (Hayta, 2007: 345)

Feridüddîn Attâr'ın Pend-nâme'sinin tercümesi olan bu eser, genel ahlâk kuralları ve bazı dini

bilgileri ihtiva etmektedir. Eserde besmele, münâcât, Hz. Peygamber'e, Hulefâ-yı Râşidîn'e,

Hasan, Hüseyin, Hamza, Abbâs ve eimme-i dîne na'at, münâcât ve sebeb-i te'lîf bölümlerinden

sonra Attâr'ın eserinin tercümesi gelmektedir (Kaçar, 2016: 582).

III. Menâkıbu’l-Ârifîn ve Kerâmâtü’l-Kâmilîn

Bu bölümde Tosyevî'nin "Menâkıbu‟l-Ârifîn ve Kerâmâtü‟l-Kâmilîn" adlı eserinin orjinal

metninden ilk sayfaları ile son sayfasını ve ayrıca bölümlerin başından birkaç satır örnek

vermeye çalıştık. Eser giriş bölümünden sonra; her bab'da hangi şahsın kerametlerinden,

menkıbelerinden bahsedilecekse onun adı ile başlayıp; neredendir, kimlerdendir, hangi



312

tarikattandır gibi özellikleri verilip daha sonra her kişi hakkında anlatılan hikâyelerden örnekler

verilmiştir. Bu sayede kitabın dili ve içeriğinin tanıtılması amaçlanmıştır.

HĀŹĀ KİTĀBU MENĀĶIBU’L- ĀRİFÎN VE KERÂMÂTİ'L-KÂMİLÎN MİNE’L-

EVLİYĀİVE’S-ŚĀLİĤÎN VE’L-AŚFİYĀ'İ VE’L- MÜTTEĶÎN RAĤMETU’L-LĀHİ

'ALEYHİM ECMAÎN

KIT‟A

Ez dest-i tehį kerem niyāyed. Her çend ki dil-ü cevād bāşed

Miskin çi kuned süvār çalāk Çün esb ne ber -murād bāşed

TERCÜME Lİ – MUHARRİRİHİ’L -HAKİR

Dest-i tehi den kerem umma sakın Bezlile olursa da merd cevâd

Hiç şeca'at nice itsün süvar Esbi anun olmasa bil ber murâd

BİSMİ’L-LAHİ’R-RAHMANİ’R-RAHİM

Hamd-u ŝenā şol pādişāh -ı ķuddüs- ü pāke ki ķulūb-ı ārifįni şumūs-ı ma'ārif -i rabbāniyye ile

münevver eyledi. Ve şükr ü duā ol şehinşāh-ı śāani-i eflāke ki śudūr-ı śādıķįni akmar-u „avārıf-ı

subhāniyye ile mutahhar eyledi. Zümre-i enbiyā-yı kirāmı, mu'cizāt-ı bāhire-i „izām ile sāhib-i

SOBİDER



313

i‟caz idüb sā'ir enāmdan mu'ayyen ü mümtāz eyledi. Ve cümle-i evliyā-yı güzįni, kerāmāt-ı

acbe ve velāyāt-ı garįbe ile sāğir nāsdan bihterįn idüp beķā-yı 'āleme ibādet-i hāliśalarını sebeb

eyledi. Nitekim Hālık-ı kevn- ü mekān hadis-i kudsįsinde böyle beyan eyledi ki: “ Velevla men

ye‟buduni ma emheltu tarfete aynin” Yani eğer bana dil-u cāndan teveccüh-i tām-ile tazarru' ve

niyāz eder hās ve mümtāz kullarım olmayaydı göz açub yumuş mikdārı mühlet vermeyüp ālemi

fenāya verirdüm. Ammā onların ibadet-i Halisaları berekātı birle fenā-yı cihāna mühlet virdüm.

Ve salâvat-ı safiyat ve teslimat-ı vafiyāt ol hulasa-i mahlûkat ve zübde-i mevcudat hazretine

olsun ki Huday-ı Rabbu‟l âlemin, hatemü‟l enbiya ve seyyide‟l murselin idüb amme-i ibadından

efdal ve bihterin eyledi. Ve dahi al-i ebrarı ve ashāb-ı ahyārı üzerlerine olsun ki anlara, iktida

ba‟is-i ihtida ve sebeb-i ictibadur Rıdvanu‟ l-lahi aleyhim ecmain. Amma ba‟d: Hazret-i mefhar-

i ālem Muĥammed Muśtafā śallallāhu 'aleyhi vesellem böyle ħaber virdi ki “ „İnde zikri-s

salihine tenzilu‟r- rahman” ya'nį menāķıb-ı śāliĥįn źikrolan meclise Rabbu‟l ālemįn

dergāhından raĥmet nāzil olub lutf u ināyete vāśıl olurlar. Vaķtā ki bu abd-i alįl ü źelįl

Abdulmecid bin şeyħ Nasūĥ bin İsrail hadis-i şerifin fehvay-i münifine vakıf oldu ise ilham-ı

ilahi birle hatır-ı fatirine bu hatıra hutur eyledi ki meşayih-i kibardan kaddesa‟l-lahu esrarehum.

Kırk şeyh-i şerifin menakıb-ı latifelerini zikr-u beyan edüb sair cemilelerini nakl-u ayan eyliye

taki ihvan-ı ba safa ve hallak-i ba vefa ana nazar itdükte ve anlarun velayet ve keramatları zikri

bunlarun kulublerine eser eyledikde mercudur ki bu hakir-u naçizi hayr dua ile yad idüb ruhunı

şad ve sırrını abad edeler amin. Ya rabbe‟l- alamin. Ve bu kitab-ı kerim kırk bab üzerine taksim

olunup her bab meşayıh-ı kibardan bir şeyhin menakıbını izhar eyler. (Ve ma Tevfiki illa

billah), (Ve la „itisami illa iyyahu aleyhi tevekkeltu ve ileyhi unibi ve hüve hasbuna ve nimel

mucib).

EL- BABU’l - EVVELÜ

Fi zikri menakibi-ş Şeyh Ahmed Bin Ebi-l Hasan er Rifa‟i Kaddesa‟l-lahu sırrahü‟l- aziz,

Şeyh Ahmed bin Ebi-l Hasan ecillâ-i zahidinden ve uzemâ-i muhakkikinden olmuş idi. Ve

ondan neçe ahvâl-ı cemile ve kerâmât-ı celile sadır olup erbâb-ı tasavvuf ve ashâb-ı irfânun

ehad-i erkânından idi. İlm-u amel ve tahkik-i hal yönünden ve divân-ı eşkiyadan müridlerinun

isimlerini mahv etmişdi. Ve zümre-i aktâbdan olmuş idi. Ve dahi böyle derdi ki: recul-ü

mütemekkin oldur ki cemi-i halayıkta tasarruf-u ammeye kadir olub andan havarık-ı ade sadır

ola...

EL- BABU’S- SANİ

Fi zikri menakibi‟ş- Şeyh Ebi‟l -Nuceyb Abdilkahiri‟s -Suhreverdi kuddise sirruhu.

Şeyh Abdulkahir Suhreverdi ekâbir-i arifinden ve a‟yân-ı muhakkikinden idi ve Medine-i

Bağdatta nizamiyye medresesine müderris olmuş idi. Ve fezaîl-i ulûm ile nam-ı şerifi afâka

dolmuşidi...

EL BAB’U- SALİSU

Fi zikri menakıbı-ş Şeyh Musa bin Mahin ez- Zulî Kaddese Allahu sırrahu‟l - azim

Şeyh Musa bin Mahin reis-i arîfîn ve nefis-i muhakkîkinden idi. Tarık-ı tasavvufun ayân-ı

ulemâsından alâm-ı urefasından idi. Ahvâl-u akval cihetinden makamat-ı refi‟iyye malik ve

işârât-ı bedi‟i de fayık idi. Ulûm-u mugayyebât ile natık ve hırâk-ı adatile sadık idi. „Uyûn-u

nâsda mehabetiyle meşhur ve celâl-u azametiyle mevsûf ve mamûr idi. Fazl-u kemâli üzre



314

meşayih-i izâmı münakid ve kuvveti hali üzre ulemâ-i kirâm mu‟tekidleri idi. Ve kerâmatda ol

kadar kudreti var idi ki eğer mübarek eli ile hadide mess etse hadid mum gibi elinde mülayim

olub ne dilerse ederdi...

EL- BABU’R- RABİU

Fi zikri menakıb-i Ali bin Vehbi „s- Sincarî Rahmetullah-i aleyh.

Şeyh Sincari Kuddise sirruhu muktedâ-î ârifin ve müctebây-ı muhakkîkînden idi. Tahkîkân

ondan zahir olmuş idi. Efâl-i bahire ve ahvâl-i fahire ilm-i tasavvufun hazıkı ve erbâb-ı irfânın

fa'iki idi. Sanatı ziraat ve hırfet-i hırâset idi ve iki öküzü var idi. Eline ögendire almazdi.

Durduysa dururlardı ve yüridiyse yürürlerdi. Ve kâh olurdu tohumu yere ektiği saat biterdi...

EL- BABU’L- HAMİSU

Fi zikr-i menakıbi‟ş- Şeyh Ebi „l –Hasani Aliyy‟i –İbn İdrisi‟l - Ba‟kubî Kuddise sirruhu.

Şeyh Ebu‟l- Hasan ayân-ı arîfin ve ekâbir-i muhakkikinden idi. Kerâmât-ı zahire erbâbından ve

ahvâl-i fahire ashabından idi. Efâl-i harika ve enfâs-ı sadıkaya kadir ve işarat-ı nurâniye ve

ibaratı irfaniyeyede mahir idi. Keşf-i celi ve feth-i alide meclis-i a‟la ve mahfil-i balası var idi.

Riyâz-ı ünsde makarr-ı esmâsı ve hiyâd-ı kudüsde makamı esnası var idi. Muhadârât-ı

ezeliyyede minhac-ı ekvâmı ve müşahedât-ı ilahiyyede miracı azamı var idi. Erbabu hariku‟l-

adatun güzin-u sadâtından idi. Ve Şeyh Ebu‟l -Hasan ol kadar keşfile mümtaz ve muayyen idi ki

buyurdu ki: Rabbu‟l- İzze benum içun keşf eyledi kâınâtın bidâyetinden nihâyetine varınca ve

dahi Rabbim beni muttali‟ eyledi. Ehl-i naru ehl-i cennet-i alâya ve ehli berzâhı ve ehli arz-u

semaya ve Meşayih-ü kibâr Şeyh Ebu‟l -Hasan hakkında böyle güftâr etmişler idi ki cülesâ-i

hazreti kuddusdendür dirlerdi...

EL- BABU’ S-SADİSU

Fi zikr-i menakıbi‟ş- Şeyh Ebu „l-Hasen Ali bin Hamid bin Es'Sabbağ Kuddise Sirrahu‟l-Azim.

Şeyh Ebu‟l- Hasan Ali meşâyıh-ı Mısırun ağyânından ve zümre i arîfinun aliyyu‟ş şânından idi.

Keramât‟ı zahire ve velâyât‟ı bahireye kadir idi. Himem‟i âliye, kerem‟i samiye, meaniy‟i

ğaybiyye, ulum‟i ledüniyye ye malik idi. Nazar-ı hariki var idi. Ulûm'u ğaybiyatta haber-i

sadıkı var idi hakayık-ı ayatta. Ve böyle buyurmuş idiki Tarik-i tasavvufda hiç bir ehadun

benim üzerime minneti yokdur İllallahu ve Resulünün vardır. Ve dahi âdeti olmuş idi ki kaçan

ekâbir bir kişi gelse anun katında mürid olmak dilese bir mikdar mübarek başını mûrâkabeye

tutardı. Eger anı levhu‟l- mahfuzda anun ashabından görerse kabul iderdi. Ve görmezse kabul

etmezdi. Ve buyurdu ki: Levhu‟l-mahfuz divanı mevcudatdur ki iki âlemde olub olacak anda

yazılmuşdur. Tahkika Hak subhanehu ve Teâlâ levhu'l-mahfuza beni muttal‟i eyledi. Ve anda

olanı bana gösterdi...

EL- BABU ‘S- SABİ’U

Fi zikri menakıbi Eş-şeyh Ebî İshâk İbrâhîm bin Aliyyu‟l-Mületteb kaddesallâhu sırrehu’l-azîz

Şeyh İbrahim bin Ali meşâyıh-i Batayihun kirâmından ve ekâbir-i ârifînün izâmından idi.

Tahkîkan zâhir oldı andan kerâmât-ı celîle vü ahvâl i cemîle ve ef‟âl-i hârika ve enfâs-ı sâdıka.

Şâfiî mezhebinde fakîh-i âlim idi. Libâs-ı ulemâ giyerdi. Kelâm-ı âlîsi var idi. Lisân-ı ehl-i

maârifde yed-i beyzâsı var idi. Miyan-ı zümre-i avârıkda kerîmü‟ş-şân ve cevâdu-l-cenân ve

azbu‟l-lisân madenü‟l-irfân idi. Hayâ-i vâfir ve akl-ı fâhir sahibi idi. Arif-i billâh muttali‟ âlâ

SOBİDER



315

esrari esmâullâh idi. Kesret-i hayâsından hiçbir ehade başın kaldurup dönemezdi. Meğer ki

zaruret iktiza ide idi. Ve Hazret-i Hudâdan istihyâ idüp kırk yıl başunı semâya kaldurmadı. Ve

biraderi Ahmed bin Alî derdi ki: Biraderimi nice def‟a gördüm arslanlar gelüp ayağına yüzlerini

sürerlerdi.

EL -BABU’S-SAMİNU

Fi zikr-i menakıbi‟ş- Şeyh Ebi‟l- Berekât kaddesallahu sırrahu‟l- azim

Şeyh Ebu‟l- Berekât meşâyıh-ı meşrikîn ecillâsından ve zümre-i arifinun nübelâsından idi.

Kerâmât-ı zâhîre ve harâk-ı adat-ı bahiresi vardı. Feth-i seniye ve keşf-i celiye malik idi. Semt-u

bâhâ semt-u hayâ sahibi idi. Kelâm-ı âlisi var idi. Lisân-ı ehl-i hakayıkda ve yed-i beyzâsı var

idi. Beyân-ı sırr-ı dakayıkda daimu‟l- murakabe, kesiru‟l- mülâhaza idi. Tarik-ı selefe-i suluka

mülazim rah-ı takvâya mururaten müdavim idi...

EL –BABU’T- TASİ’U

Fi zikr-i menakıbi‟ş - Şeyh Ebi Abdillah Muhammed El- Kureşiyyî Kaddesallahu sırrahu‟l-

azim.

Şeyh Ebu Abdillah meşayıh-ı Mısırun uzâmâsından ve zümre-i arifûnun küberâsından idi.

Kerâmât-ı âliye ve işârât-ı samiyesi var idi. Enfâs-ı iseviyye ve havârık-ı museviyesi var idi.

Hakâyik-i rabbaniye ve ulum-u leduniyyeye malik idi. Kıdem-i rasihi var idi ulûm-u tevhidde

Ve makâm-ı şamihi var idi mekân-ı tecridde kudvetü‟s-salikin ve hüccetü‟s- sadikîn idi. Ve

böyle buyurdu ki: Kıyâmeti gördüm ve merâtib-i halkı müşahede eyledim. Ve makâmât-ı

enbiyâya aleyhimüsselam muttali‟oldum. Ve süver-i „amâl erbâbına nice isâl olur gördüm. Ve

berzâhda hal-i mevtâya vakıf oldum. Ve Kur‟an-ı kadimün hakayık-ı esrârına ve dakayık-ı

envârına muttali‟ oldum...

EL- BABU ‘L- AŞİR

Fi zikr-i menakıbı‟ş- Şeyh Ebu‟l -Hasan El Cevsakî Kaddasallahi sırrahu

Şeyh Ebu‟l- Hasan El -Cevsâkî meşayıh-u Irakun uzemâsından ve zümre-i arifûnun

fuzelâsundan idi. Ahvâl-i harika ve enfâs-ı sadıkâsı var idi. Makâmât-ı seniyye ve mükeşâfât-ı

semiyyesi bisâr, maarif-i rabbâniyye ve hakâyıkı nurâniyyesi bi şumâr idi. Ve dahi anun bir

dua-i celilu-ş şân ve vazihu‟l burhânı var idi ki anun ile bir ehâdu Allahı Sameddan bir murad

istemezdi. İlla Allah onı ber murad iderdi...

EL –BABU’l- HADİ AŞERA

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Halife bin Musa Kaddesallahu sırrahu‟l- aziz.

Şeyh Halife bin Musa meşâyıh-ı Irakun urefâsından ve meşâhir-i afâkun uzemâsından idi.

Kerâmât-ı bahire ve makâmât-ı fahireye kadir idi. Enfâs-ı kudsiyye ve envâr-ı ünsiyye ile ünsi

varidi. Mirâc-ı a‟lâya „uruci ve minhâc-ı esmâya dulucı var idi. Makâm-ı müşahedâtda mahall-i

erfeyi ve meclis-i muhadârâtda mevdı‟-ı evsâ'ı var idi. Ve kesiru‟r- rüyâ idi. Resulallahı

sallalahu aleyhi vessellem görmede yakaza-u nevmde. Hatta buyurdu ki: Bir gecede on yedi

kerre resulallahi sallallahu aleyhi vessellemi gördüm. Bana buyurdu ki: Ya Halife benden dacret

eyleme. Evliyadan çok kimseler var ki benum rüyetime hasretile gitti. Yani hayatlarında beni

görmediler...

EL -BABU ‘S- SANİ AŞERA



316

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Mekarim-i‟l Nehrî Kaddesallahu sırrahu‟l - aziz.

Şeyh Mekarim-i'l Nehr-i Halisi meşâyih-i Irakun uzemâsından ve ekâbir-i huzzâkun

nudemâsından idi. Makamât-ı refiâya mâlik ve işârât-ı bediâya salik idi. Enfâs-ı melekutiyye ve

himem-i ceberrutiyesi var idi. Haza‟ş-şanun yani ilm-i tasavvuf celiyyu‟l- bûrhânun ehâd-i

erkânundan idi. İlm-i irfan ve amel-i ihsan cihetinden lisanı-ı hakayıkda ve zerâbân-ı dakayıkda

kelimât-ı acibesi ve nikât-ı garîbesi varidi...

EL- BABU’S- SALİSU AŞERA

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Kadib el-Bân Kaddesallahu sırrehu fi ravzati‟l cinan

Ve Şeyh Kadibu‟l- Ban ekâbir-i erbâb-ı irfân ve ashâb-ı vicdandan idi. Kerâmât-ı acibe ve

ahvâl-i garibe ehlinden idi. İşârât-ı nurâniye ve enfâs-ı ruhaniyyesi var idi. Kıdem-i rasihi var

idi. Esrâr-ı vilâyetde ve makâm-ı şamihî var idi. Envâr-ı kerâmâtda hazâ‟ş-şanun ehâdd-i

erkânından idi. İlm-u hikmetde ve takva ve diyanetde...

EL –BABU’R- RABİU AŞERA

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Osman Batayihî kaddesallahu sırrahu‟l- aziz

Şeyh Osman Batayihi meşâyîh-ı Batayıhun a‟yânındandır ve zümre-i arifînûn a'zimû'ş-şânından

idi. Ulûm-u gâybiyâtta yed-i beyzâsı ve esrâr-ı müşahedâtda ayn-ı beyyinâsı var idi. Envâr-ı

ilâhiyye ile münevver ve esrâr-ı Rabbaniyye ile mutahher idi. Memâlik-i acâyibe mâlik râh-ı

Garâyibe salik idi. Erbâb-ı havârık-î adâtın sadâtından idi. Ve ashâb-ı tavâyif-i kerâmâtun

şikâkından idi...

EL –BABU’L- HAMİSU AŞERA

Fi zikr-i menakıbı‟ş- Şeyh Abdurrahim el- Mağribî kaddesallahu sırrehu‟l- azim

Şeyh Abdurrahim Mağribî meşâyıh-ı Mısırun fuzelâsından ve ekâbir-i asrun ecillâsından idi.

Enfâs-ı sadıkâ ve efâl-ı hârika ile maarif-i celile ve letâyif-i cemileye mâlik idi. Ahkâm-ı

vilayette kıdem-i rasihi ve ahvâl-ı kerâmette makâm-ı şâmihi var idi. Ve böyle buyurdu ki:

Cemii‟ sıfatullaha yetişdum. İllâ sıfat-ı sem‟a irüşmedim. Ve yine buyurdu ki cu‟i safâ- i

esrardur istiğrak-ı ezkârda...

EL –BABU’S SADİSU AŞERA

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Ebi Medyeni-l Mağribî Kaddesallahu sırrehul azim

Şeyh Ebu Medyeni Mağribi meşayih-ı mağribun a‟yânından ekâbir-i ehli irfanun izamu‟ş-

şanundan idi. Şeyhu‟l- mukarribîn ve imamû‟l muttakîn ve hüccetü‟s salikîn ve seyyidü‟s

sadikîn idi. Kerâmât-ı sadıkâ ve enfâs-ı sadıkası var idi. Efâl-i fahîre ve ahvâl-ı bahire ehli idi.

Feth-i âli ve keşf-i celi sahibi idi. Hakâyık-î şevkiyye ve maarif-i zevkiyye ile muttasıf idi.

Âlem-i melekûta mâlik ve makam-ı ceberuta salik idi. Nazâr-ı âlisi var idi. Avâlim-i ma‟anide

kıdem-i rasihi var idi. Esrâr-ı mesanîde yed-i beyzâsı var idi. Ahkâm-ı vilâyette ba‟-i te'vili var

idi ahvâli nihayette...

EL –BABU’S- SABİU AŞERA

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Arslan el- Dımaşıkî kaddesallahu sırrelhu‟l- aziz

Şeyh Arslan meşâyıh-ı Şam'un ayânından ve zümre-i irfanun refi‟u „ş- şanındandır. Melâz-ı

muhibbin ve melce-i aşıkîn dur. İşârât-ı âliye himem-i samiyesi vardur. Enfâs-ı sadıkâ ve

SOBİDER



317

kerâmât-ı harika sahibidür, menâhic-i hakayıkda irşâd-ı reşidi ve esrâr-ı dekayıkda kelâm-ı

sedidi vardur. Şeyh Mahmud bin Muhammed-i Kürdi dedi ki: Şeyh Arslanı gördüm havada seyr

eder. Gâh yürür ve gâh uçar ve gâh mürebba‟ durur. Yani bağdaş kurub oturur. Ve ma‟ı üzre

meşeyni defaat ile müşahede eyledim. Ve bir yıl hacca vardum. Ve Arâfatta anun ile cem‟

oldum. Ve cemi‟-i Meşâirde dahi anu gördüm. Andan sonra görmedüm. Vaktaki Şam'a geldum.

Ve ehli Şam'a sordum. Ve dediler ki: Vallâhi Şeyh Arslan bizden bir gün nihan olmadı.

Bildüm ki tayy-ı mekân ile tebdil-i ebdan eylemiş...

EL –BABU’S- SAMİNU AŞERA

Fi zikr-i menakıbı‟ş- Şeyh Hayyât Bin Kays El-Harranî Kaddesallahu sırrehu‟l- azim.

Şeyh Hayyât meşâyıh-ı kibârun uzemâsından ve zümre-i ahyarun fuzelâsından idi. Kerâmât-ı

kahire ve velâyat-ı fahire sahibi idi. Makamât-ı acibe ve halât-ı bedia ehli idi. Himem-i âliye ile

uluvv-i şanı ve enfâs-ı samiye ile Rıfât-ı mekânı var idi. Sadr-ı safi, keşfi kâfi kader-i âli ve sırr-

ı celilesi var idi. Haza‟ş-şanun refiu‟ş şanından ve celiyyu‟l- burhanından idi. Rabb-u rahman

tasarrufu ekvan-ı ona ihsan eyleyüb harâk-ı adâtı ona müyesser ve asân eylemiş idi...

EL- BABU’T- TASİU AŞERA

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Suveydi El –Senacariyyî kaddesallahu sırrehu‟l- azim.

Şeyh Suveydi Sancari meşâyih-i maşrikûnun muhtarından ve zümre-i ebrârun ihtiyârından idi.

Kerâmât-ı vafiye ve halât- ı kafiye ve enfâs-ı şafiye sahibi idi. İbarât-ı âliye ve işârât-ı seniyyesi

var idi. Keşf-i envâru ve feth-i ezhâra malik idi. Hazâ i„ş-şânun ehadd-ı erkânından idi. İlm-ü

irfan ve ibâdât-ü ihsan cihetinden Hazreti Rahman ilm-i şeriat ile ilm-i hakikâtı ana ihsan

eylemiş idi. Ve kangısından ki sual itseler fi‟l-hal cevap verürdi...

EL –BABU’L- İŞRUN

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Osman Bin Merzukî El-Kuraşî kaddesallahu sırrah

Şeyh Osman meşâyih-u Mısırun şerifû‟ş-şân ve celiyyû‟l burhânından idi. Kerâmât-ı zahire ve

ahvâl-i bahiresi var idi. Feth-i sâtı‟ı keşf-i lami‟i bisyar idi. Ve enfâs-ı İseviyye ile muttâsıf ve

muhtar idi. Ve imâm-ı Ahmed bin Hanbel mezhebi üzre bir şeyhi ekmel ve racul-i efdâl idi. Ve

niçe yıllar ol mezheb üzre fetevâ verdi. Ve emr-i fetvâyı zümre-i ulemâ ana revâ gördi. Şeyh

Osmanî üstad zümre-i evtâddan idi...

EL –BABU’L- HADİ VE’L- İŞRUN

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Ebi Muhammed bin Abdu‟l-Basriyyî Kaddesallahu sırrahu

Şeyh Ebu Muhammed bin Abd meşâyih-i Irakun a‟yânındandır. Ve zümre-i ehl-i irfânun

azimû‟ş-şanundan idi. Ahvâl-i seniyye ve efâl-i aliyye ile ma‟rûf idi. Kerâmât-ı zahire ve

makâmât-ı fahiresi var idi. Mearic-i rafiâya urucı ve medâric-i şerifeye dulûcu var idi. Feth-i ali

keşf-i celi sahibi idi. Tasrif-i ekvâna ve taklib-i a‟yana malik idi. Zümre-i evtâd ve cümle-i

aktabdan idi...

EL –BABU’S- SANİ VE’L- ‘İŞRUN

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Cakîr kaddesallahu sırrehu‟l- aziz

Şeyh Cakîr meşâyih-i izâmun meşâhirinden idi. Feth-i tali‟i ve burhân-ı satı‟ı var idi. Basiret-i

hâzıka ve serire-i muşrika sahibi idi. Keramât-ı vâfiyesi bi şumar ve ahvâl-i safiyesi aşikâr idi.



318

Menâzil-i refi'aya vâli ve ma‟aniyi bedi‟aya ıttıla‟ı hasb-ı hâli idi. Hazret-i Rahman kalb-i a‟yân

ve teshir-i ekvân ile anı şerifu‟ş-şân ve celiyyu‟l -burhan eylemiş idi. Haza‟ş-şanun ehâd -ı

erkânından idi ve böyle dirdi ki: Mürîdümün ismini levhi‟l- mahfuzda görmedin andan ahd-i

irdete icazet vermezem ve muridlige kabul eylemezem...

EL –BABU’S - SALİSU VE’L- İŞRUN

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Macid el –Kürdiyyî Kaddasallahu ruhegü‟l- aziz

Şeyh Macid-i Kürdiyyî zümre-i arifinun merdi ve cümle-i salihunun ferdi idi. Kerâmât-ı celile

ve makâmât-ı cemile sahibi idi. Hakâyık-u ma‟ârife ve dakayık-ul kâtife malik idi. Hazâ‟ş-

şânun ehadd-i erkânundan idi. Ve bu taifenun evtâdından ve ricâlü‟l-ğaybün üstadından idi.

Esrâr-ı gaybiyyeye âlim ve ma‟arif-i mahfiyyeye hâkim idi ve böyle buyurdu ki: Merd-i akîla

ilm-u marifet bu kifayet eder ki Rabbu‟l- İzzetden havf ve haşyet eyleye...

EL –BABU’R- RABİU VE’L- İŞRUN

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Mâtar Kaddesallahu sırrehu‟l-aziz

Şeyh Mâtar zümre-i arifînun ehl-i nazarında idi. Meşâyih-i Irakun uzemâsından tavâyif-i

huzzâkun küberâsından idi. Ulemâ-i rasihûnun âliminden ve fuzelâ-ı kâmîlinun ekreminden idi.

Makâmât-ı fayîk-a ve kerâmât-ı rayika sahibi idi. Himem-i âliye ve enfâs-ı samiyesi var idi.

Kuvvetü‟t-talibin ve kabbetü‟l kasidin idi. Ve Şeyh-i tâcü‟l-i arîfin ve reisu‟l -sadikîn Ebu‟l vefa

idi. Daima ona sena ve dua eder idi. Ve uluvv-i şanından enbâ' eylerdi. Ve şeyh Matarun kelâmı

muteberedendür ki buyurdi "Hikmet ehl-i ma‟rifet katında hakka isabetdür"...

EL- BABU’L- HAMİSU VE’L- İŞRUN

Fi zikr-i menakıbı‟ş-Şeyh Ebu Said El-Kaylûyî Kaddesallahu sırrahu‟l- aziz

Şeyh Ebu Said, meşayih-i Irakun feridinden ve ehli tasarrufun vahidinden idi. Enfâs-ı tahire ve

kerâmât-ı kahiresi var idi. Ahvâl-i samiyeye uruci ve minhâc-ı seviyye dulucu var idi. Feth-i âli

ve keşf-î celi' sahibi idi. Bâ‟i dirâzı var idi tasarruf-u ekvânda yed-î beyzâsı var idi. Takallub-ı

a‟yânda ahlâk-ı hamide ile mütehallık ve evsâf-ı cemile ile mütehakkık idi. Zümre-i fukahanun

fayıkı ve cümle-i fuzelânun rayikı idi ve hıdmet-i fetevâ ile niçe zaman sahib-i sadr-u âl'î-şân

olmuş idi...

EL BABU SADİSU VEL İŞRUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Beka bin Batu Kaddesallahu sırrehul azim

Şeyh Beka, ayân-ı meşâyihun ekâbir-i sıddıkîn ve meşahir-i arifinden idi. Makâmât-ı celile ve

kerâmât-ı cemilesi var idi. Ef'âl-i samiye ve ahlâk-ı marziyye sahibi idi. Hazaşşânun ehadd-i

erkânından Şeyh Abdulkadir Geylani kudduse sırrıhu, Şeyh Bakayı hayr ve senalar ile yâd edüb

kemâl-i tazim ile tekrim eylerdi. Ve sıfat-ı hamidenin zira eklâm-ı âlisi var idi. Lisân-ı ehli

halâyıkda ve sahn-ı samiyesi var idi. Tahkîk-i dekayıkda hazret-i rahman kalb-i ayânı lutf ve

ihsân edüb musahhar ve âsân etmiş idü...

EL BABU SABİ’U VEL İŞRUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Abdurrahman El-Tafsunci Kaddesallahu sırrah

Şey Abdurrahman zümre-i arîfinun azimu-ş şânındandur. Meşâyih-î Irakun küberâsından ve

ekâbir-i afâkun uzemâsından idi. Kerâmât-ı fahire ve velâyât-ı zahiresi var idi. Haza eşşânun

SOBİDER



319

ehâdd-i erkânından idi. Tasarrufu tammı âlem-i ekvânda hazret-i Mennân ona ihsan etmişti.

Nice dilerse Huda-ı Ekber ona müyessir eder idi. Bazı salihâdan derdi ki Resullahı sallallahu

aleyhi vesellemi menâmda gördüm ve ona sordum ki Şeyh Andurrahman nezd-i rahmanda

nicedür. Hazret-i Kuddusun Mübeyyinde zümre-i mütekellimindendür. Ve ol kimse dür ki Allah

Teâlâ anı izhâr eyledi mükerrenâtta. Ve intak eyledi mugâyyebatta...

EL BABU SAMİNU VEL İŞRUN

Fi zikr-i menakıbış- Şeyh Ali bin El-Heyt Kaddesallahu sırrehul aziz

Şeyh Ali bin Heyti meşâyih-i Irakun muktedaî ve müftisinden idi. Ulemâ-ı rasihinun ayânından

ve fuzelâyı muhakkikînun şerîf-u şanından idi. Kerâmât-ı celile ve makamât-ı cemile sahibi idi.

Hazâ eşşanun ehadi erkânından idi. Zümre-i aktabdan olmış idi. Ve meşâyih-i kibârdan dört

zevil iktidar kimselerun birisi idi ki birisi Şeyh Abdulkadir Geylanidür. Ve birisi Şeyh Ali bin

Haytidür ve birisi Şeyh Beka bin Battudur. Ve birisi Şeyh Ebu Said Kaylevidür. Kaddesallahu

esrârehum. Ve katında iki hırka-ı mübâreke vardı ki Ebu Bekri Sıddık radiallahu anh Şeyh

Ebubekir bin Heverâya menamında giydirmiş idi. Ve nevminde uyanub önünde giymiş bulmuş

idi ki biri hırka ve biri takke idi...

EL BABU TASİ’U VEL İŞRUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Adiyyi Bin Müsafir El Emevî Kaddasellahu sırrel azim.

Şeyh Adiyyi Bin Müsafir zümre-i arîfinun irfanıla muzâhirinden idi. Erbâ-ı salihînun efdâlından

ve ashâb-ı müttakînun ekmelinden idi. Makâmât-ı Muhammediyeye sâlik ve esrâr-ı

Ahmediyeye malik idi. İşârât-ı lâyihâ ve kerâmât-ı ve ehlinden idi. En „âli harika vazıhâ-ı enfâsı

sadıkası var idi. Hakayık-ı celile ve dekayık-ı cemile sahibi di. Himem-i ruhaniyyesi ve

me‟âniyî nuraniyyesi var idi ve emri mücahedede mertebe-i kemâle nail olub keşf ve

müşahedede derece-i âlâya vasıl olmuş idi...

EL BABU SALİSUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Yuazze El Mağribî Kaddesallahu sırrel aziz

Şeyh Ebu Yuazze zümre-i salihînun etkâsından ve cümle-i sadikînun enkâsından idi. Kerâmât-ı

acîbe ve makâmât-ı garibeydi. Ecillâyı-ı arîfin ve ûzemâ-ı muhakkikinden idi. Haza'ş şanun

ehadı erkânından idi. Meşâyih-i mağribun muktedasından idi. Halli mufelâtu ve keşf-i

müşkilâtta ona müracaat edüb ber murâd olurlardı. Şeyh Abdullah Bin Muhammed Aydur Ebu

Yuazze bidayet-i emrinde beriye ve sahrada sakin olurdu. Ve nebâtâtı ars ile geçünirdi...

EL BABU HADİ VES SALİSUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Akîl El- Münbicî Kaddesallahu sırrehu‟l aziz

Şeyh Akîl meşayih-i Şam'un cemile ve zümrei arîfinun Uzemâ-i muhâkkîkin ve kûberâ-i

müdakkikinden idi. Menbâ-ı keremâta zahir meadin velâyete bahire idi. Hazâ Şam'un ehaddi

erkânından idi hırka-i Ömeriyyeyi radıyallahu anha. Şehri Şam'a evvel giren idi. Ve andan

eyledi saire eden. Ve Şeyh Akîl müeddeb oldur ki tayyâr lakabı ile mulâkkab olmuşdur. Ve

vechi lakab oldur ki vaktaki karyesinden intikal edub vatanından irtical etmek istiyecek miner-i

mescidine çıkdı. Ve ehli karyesine âli savt ile nida eyledi: vaktaki minareye cem‟ oldular.

Hemân onlara veda edub suv-i semaya saire ve ruyi havaya daire olub uçdı. Ve nas ardınca ana

nazır olub taaccüb eylediler. Ve Şeyhun kerâmâtını söylediler.



320

EL BABU SANİ VE SELASUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Yusuf Bin Eyyub El-Hamedânî Kaddesallahu sırrahe‟l aziz

Şeyh Yusuf Hamedani, meşayih-ı Horasanda şerifu‟l messâni ve celiyyu‟l burhani ve fayıku‟l

akrâni idi makâmât-ı celile ve kerâmât-ı celilesi var idi kadem-i rasihi var idi. Ulûm-u maarifte

ve yed-i beyzâsı var idi. Hakayık ve dekayıkda Haza'ş şanun ehadi erkânından idi. Ve kelâm-ı

haseni var idi. Lisan-ı ehli şeriatda ve beyan-ı müstahseni var idi zeban-ı kavm-i hakikatda...

EL BABU SALAİSU VEL SELASUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Hammad Bin Müslim Debbâs Kaddesallahu sırrahe'l aziz.

Şeyh Hammad meşayih-i Bağdadun evtadından idi. Keşf-i harıkı ve nefes-i sadıkı var idi. Esrâr-

ı rabbaniyeye âlim ve maarifi nuraniyyeye vakıf idi. Ulemâ-ı rasihinun efdalından ve sulehâ-ı

muttakinin ekmelinden idi ve Şeyh tacu‟l arifin Bağdada varsa anun varurdı ve ana tazim azim

edub anda dururdı. Ve Sanat-ı dibâset olmağın debbas derlerdi. Ve Debbâs bekmez kaynadıcıya

dirler. Zira dibes pekmezdür. Ve dibasetinde vilayeti buyrulur ki: asla dibesine kaynadurken ne

zenbur ve ne zubab konardı. …

EL BABU RABİU VE SALİSU

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Tac-ül Arîfîn Ebu‟l Vefâ kaddesallahu sırrehel' aziz.

Şeyh Ebu‟l Vefa meşayıh-ı Irakun arifâsından ve zümre-i arifinûn fuzelâsundan idi. Kerâmât-ı

celile ve makamât-ı cemile sahibi idi. Enfâs-ı sadıkâ ve enali harikâsı var idi. Kedem-i rasihi var

idi. Maarifi rabbaniyede ve yed-i beyzâsı var idi. Esrâr-ı sübhâniyyede hâzâ eşşanun ehadi

erkânından idi. Ve ashâb-ı ahvâlden kırk hadimi var idi ki her biri mertebe-i kemâle mâlik tarîk-

ı tasarrufâ salikdi. Ve diyâr-ı Irakda Tac‟ül Arifin ismi ile müsemmâ olanun evvelkisi idi...

EL BABU HAMİSU VEL SELASUN

Fi zikr-i menakıbış- Şeyh Mensur El Betayihî Kaddesallahu sırrehe'l aziz.

Şeyh Mensur meşayih-ı Irakun meşhurundan ve zümre-i arifinun pür nurundan idi. Ecillâ-i

muhakkikin ve nubelâ-ı sıddıkından idi. Kerâmât-ı zahire sahibi idi. Azaim-i museviye ve

enfâs-ı iseviyyesi var idi. İşârât-ı melekutiyye ve ibadeti ceberutiyyen sahibi idi ve esrâr-ı

rabbaniyyeye ve himem-i ruhaniyyeye malikdi. Haza'şşanun ehadi erkânından idi...

EL BABU SADİSU VESSELASU

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Azzazî El Betayihî kaddeallhu sırrel aziz

Şeyh Azzez meşâyihı Irakun mümtazından ve zümre-i ehli eşvâkun ehli i‟zazındandur.

Kerâmât-ı vafiaye ve enfâs-ı şafiyesi var idi. Enâl-ı harika ve ahvâl-i sadıka sahibi idi. Esrâr-ı

ilahiyeye ve envârı celileye ehli idi. Hakayık-ı latife ve dekaik-i münife himem-i aliyye rütbe-i

samiye keşf-i celi kadar âlisi var idi. Haza eşşanun ehadi erkânından idi. Lisanı ehli malide-i

kelâm-ı aliyesi var idi...

EL BABU SABİ’U VESSELASUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Ebu Muhammed El Senabekkî kaddesallahu sırrehul aziz

Şeyh Ebu Muhammed meşayihu Irakun emcedinden ve zümre-i uşşâkun idi. Kerâmât- ı fâika ve

efâl-i râikası var idi himemi samiye niâm-ı namiye saci idi. İşârât-ı nuraniyyesi bi şumâr idi. Ve

SOBİDER



321

ibârât-ı irfâniyesi aşikâr idi. Envâr-ı ulûmu gayûbiyle münevver ve akzârı guyûbi zunubdan

mutahhir idi. Şerifû‟l ahlâk ve tahirû‟l - ‟ırak- cemil-u‟s sıfat ve kerimû‟z zât şedid-u‟l hayâ

vasi‟il nedâ bir recul sahib-i eşşâ ve ehli …di. Kelâm-ı nefiyesi var idi. Lisan-ı ehli hakayık da

var idi...

EL BABU SAMİNUVESSELASUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Ebu Bekir bin Havârâ kaddesallahu sırrehul aziz

Şeyh Ebu Bekir bin Havârâ meşâyih-u Irakun kübersından ve zümre-i uşşâkun urefâsından idi.

Kerâmât-ı razıha ve makâmât-ı layihâ sahibi idi. Serâir-i zahire basâir-i bahire ahvâl-i azimme

esrâr-ı cesime nefâs-ı iseviyye tasarrîf-ı museviye himem-i aliyye ruteb-i seniyyesi var idi. Haza

eşşanun ehad-ı erkânından idi. Ebubekir-i Sıddık radiallahu anh menamında hırka giydirub

yakazasında ayn ile hırkayı önünde bulmuş idi. Ve böyle dedi ki Allah ile Ahd eylemişdür ki

her ki makberimde beni ziyeret eyleye Maliki Hallak cesedini nar ile ihrak eylemeye...

EL BABU ERBAUN

Fi zikr-i menakıbış-Şeyh Abdulkadir El Ceylî Kaddesallahu sırrehul aziz.

Şeyh Abdulkadir zümre-i meşayih-u Güzînun nadiri ve cümle i etkiyâ-yı bihterînun mahiridür.

Envâr-ı satiâya silsile-i camiadur. Esrâr-u şamihaya asâru rasiha ve envâr-u lamiâdur. Mevâhib-i

semâviye semasında bahire ve fütühâtı irfâniyye lisanında zahiredür. Enfâs-ı İseviyye tasarrifi

museviyyeye kadirdur. Kerâmât-ı garibeyeye hark-ı adât-ı acibeye malikdür. Hâza eş-şanun ani

erbâb-ı tasavvuf ve ashab-ı irfanın maliki ve sultanıdır...

...Elhamdulillahi vahde Vela şey’in ba’de.

Her ki hande dua ta’darem.

Zan ki men nebe-i kaşikârem hazel kitab.

Biavnillahil vehhâb.

Fi tarihi sene-i semaniyye ve tisamiyye...



322

SONUÇ:

Abdülmecîd B. Şeyh Nasûh Tosyevî'nin bu makalede tanıtmaya çalıştığımız, metninden

örneklerine yer verdiğimiz "Menâkıbu‟l-Ârifîn ve Kerâmâtü‟l-Kâmilîn" adlı eserinde; Şeyh

Ahmed Bin Ebi-l Hasan er Rifa‟î, Şeyh Ebi‟l -Nuceyb Abdilkahiri‟s -Suhreverdi, Şeyh Musa

bin Mahin ez- Zulî, Ali bin Vehbi „s- Sincarî, Şeyh Ebi „l –Hasani Aliyy‟i –İbn İdrisi‟l -

Ba‟kubî, Şeyh Ebu „l-Hasen Ali bin Hamid bin Es'Sabbağ, Ebî İshâk İbrâhîm bin Aliyyu‟l-

Mületteb, Şeyh Ebi‟l- Berekât, Şeyh Ebi Abdillah Muhammed El- Kureşiyyî, Şeyh Ebu‟l -

Hasan El Cevsakî, Şeyh Halife bin Musa, Şeyh Mekarim-i‟l Nehrî, Şeyh Kadib el-Bân, Şeyh

Osman Batayihî, Şeyh Abdurrahim el- Mağribî, Şeyh Ebi Medyeni-l Mağribî, Şeyh Arslan el-

Dımaşıkî, Şeyh Hayyât Bin Kays El-Harranî, Şeyh Suveydi El –Senacariyyî, Şeyh Osman Bin

Merzukî El-Kurâşî, Şeyh Ebi Muhammed bin Abdu‟l-Basriyyî, Şeyh Cakîr, Şeyh Macid el –

Kürdiyyî, Şeyh Mâtar, Şeyh Ebu Said El-Kaylûyî, Şeyh Beka bin Batu, Şeyh Abdurrahman El-

Tafsunci, Şeyh Ali bin El-Heyt, Şeyh Adiyyi Bin Müsafir El Emevî, Şeyh Yuazze El Mağribî,

Şeyh Akîl El- Münbicî, Şeyh Yusuf Bin Eyyub El-Hamedânî, Şeyh Hammad Bin Müslim

Debbâs, Şeyh Tac-ül Arîfîn Ebu‟l Vefâ, Şeyh Mensur El Betayihî, Şeyh Azzazî El Betayihî,

Şeyh Ebu Muhammed El Senabekkî, Şeyh Ebu Bekir bin Havârâ, Şeyh Abdulkadir El Ceylî

gibi haklarında menkîbeler bulunan kişilerin-Şeyhlerin hayatı ve kerametlerine dair hikâyevî

menkabelerine yer verilmiştir.

SOBİDER



323

KAYNAKLAR

Erbaş, Muammer. (2006). Bir Osmanlı Müfessiri: Abdulmecıd b. Eş-şeyh Nasuh b. Israıl

(ö.973/1565) ve Eserleri, D. E. Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı XXIV, ss. I 61-186.

İzmir.

Hayta, Ufuk. (2007). Abdülhamit Birışık, Hayatı ve Eserleriyle Abdülmecîd B. Şeyh Nasûh

Tosyevî ve Cevâhiru‟l-Kur‟ân ve Zevâhiru‟l-Furkân Adlı Tefsir Risâlesinin İlmî

Değeri, Uludağ Üniversitesi, İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 2, s. 343-367.

Bursa.

Kaçar, Mücahit.(2016); Mevlüt İlhan, Ahmet Akdağ. Kastamonulu Âlim ve Şâirlerin Türkiye

Yazma Eser Kütüphanelerinde Yer Alan Eserleri, 20-21 Mayıs 2016 I. Uluslarası Abana

Sempozyumu Kastamonu. 580-603.

Polat, Emannullah. (2014). Tosyevî‟nin “el-Havf ve‟l-Hüzün” Adlı Risâlesinin Tahkîki ve

Değerlendirmesi, Bingöl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 3 / ss. 183-204

Pattabanoğlu, Fatma Zehra. (2016), “Abdülmecîd B. Şeyh Nasûh Tosyevî‟nin “Fezâilü‟l-İlm

ve‟l-Âlim” Adlı Risâlesi ve Transkripsiyonu” Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 20 Sayı: 66,

269-288.

Documents

2017, s. 305-323isamveri.org/pdfdrg/G00189/2017_18/2017_18_KUSDEMIROF.pdf · 6. El-Hüdâ ve’l-felâh: Süleymaniye Ktp., Reid Ef., nr. 1019, 1b-26a, Arapça, h. 1956, Müellif