28 Ekim 2005 Tarihli ve 25980 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği”ne uygun olarak hazırlanmış�r. GYS

Ceza veTevkifevleriGenel Müdürlüğü Personeli İçin Görevde Yükselme ve

Unvan Değişikliği Sınavlarına Hazırlık Kitabı

Adalet Bakanlığı

ŞeflikDenetimli SerbestlikMüdür Yardımcılığı

Komisyon

T.C. ADALET BAKANLIĞI CEZA VE TEVKİFEVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ PERSONELİ İÇİN

GÖREVDE YÜKSELME VE UNVAN DEĞİŞİKLİĞİ SINAVLARINA HAZIRLIK KİTABI (ŞEFLİK, DENETİMLİ SERBESTLİK MÜDÜR YARDIMCILIĞI)

ISBN 978-605-241-556-6 Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. AŞ’ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

4. Baskı: 2019, Ankara

Yayın-Proje Yönetmeni: Mehmet Ali TutluDizgi-Grafik Tasarım: Hilal Sultan Coşkun

Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Sage Yayıncılık Reklam Matbacılık San Tic. Ltd.Şti.Kazımkarabekir Cad. No:97/24 İskitler - Ankara

0312 341 00 02

Yayıncı Sertifika No: 36306Matbaa Sertifika No: 14721

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60İnternet: www.pegem.net

E-ileti: pegem@pegem.netWhatsApp Hattı: 0538 594 92 40

ÖN SÖZ

PEGEM Akademi Görevde Yükselme Sınav kitapları; yazar ekibimiz tarafından 24 Haziran 2018 Pazar günü yapılan Cumhurbaşkanı seçiminden sonra Anayasada yürürlüğe giren maddeler dikkate alınarak hazırlanmıştır. Anayasa maddeleri değişiklik doğrultusunda düzenlenmiştir. Güncel mevzuat eksiksiz biçimde kitapta yer almaktadır. Konularda teorik çerçeve net bir şekilde çizilmiş ve özgün tarama testi soruları ile pratiğe ilişkin çok sayıda örneğe yer verilmiştir. Anlatılan konuların zihinde somutlaşması için konuların arasına yazar notları, şemalar ve tablolar da eklenmiştir. Her bölümde, daha önceki sınavlarda sorulmuş olan soru ve çözümler ilgili konuların arasına yerleştirilmiştir. Okuyucuların toplam iş yükü gözetilerek, öz ve net bilgilerden uzaklaşmadan, onlara güncel ve çalışmalarını pekiştirecek yöntemleri sunmak amacıyla özenle hazırlanan bu kitabımızın sınava hazırlanan siz değerli okuyucularımıza katkı sağlamasını diliyoruz.

PEGEM Akademi Yayıncılık

Değerli okuyucularımız;

Görevde Yükselme Sınavı kitaplarımız, yazar komisyonumuz tarafından yayımlanan en son

sınav ilanındaki konular kapsamında hazırlanmaktadır. Sınava girecek olan adaylarımızın,

yayınımızda bulunan mevzuat konularında yer alan Ek Form veya Örnek Formlara

(http://www.mevzuat.gov.tr/) İnternet adresinden ilgili kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi,

kanun hükmünde kararname, yönetmelik, tebliğ vb. içeriklerinden erişebileceğinizi

belirtiriz. Kitaplarımız 20.12.2018 tarihinde yayınlanan başvuru kılavuzunda belirtildiği gibi

31.12.2018 tarihine kadar yapılmış olan tüm güncellemeleri içermektedir. Aksi durumda

okuyucularımızın yayınevimizle iletişime geçmeleri gerekmektedir. Kitaba ilişkin sorularınızı

pegem@pegem.net adresine e-posta yoluyla ya da 0538-5949240 numaralı telefona WhatsApp

üzerinden iletmeniz yeterli olacaktır.

PEGEM AKADEMİ

iv

T.C. Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği sınavı 20.12.2018 tarihli başvuru kılavuzunda yer alan konu dağılımları:

a) Alan bilgisi,

b) T.C. Anayasası,

c) Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi,

ç) İnsan Hakları ve Demokrasi,

d) Türk Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları,

e) Etik Davranış İlkeleri,

f) Genel Kültür ve Genel Yetenek

Ortak konuların yanında Şeflik ve Denetimli Serbestlik Müdür Yardımcılığı Görevde Yükselme ve Un-van Değişikliği Sınavı'nın Alan Bilgisi konuları ise aşağıda belirtildiği şekildedir:

1. 5402 Sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu,

2. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu,

3. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu,

4. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu,

5. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu,

6. 7201 Sayılı Tebligat Kanunu,

7. 4675 Sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu,

8. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu,

9. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu,

10. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu,

11. 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu,

12. 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu,

13. 3071 Sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun.

14. 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun,

15. Ceza İnfaz Kurumları’nın Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük,

16. Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği (72.madde hariç),

17. Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik,

18. Çocuk Koruma Kanununa Göre Verilen Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulan-ması Hakkında Yönetmelik,

19. Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlardan Hükümlü Olanlara Uygulanacak Tedavi ve Diğer Yüküm-lülükler Hakkında Yönetmelik,

20. Taşınır Mal Yönetmeliği,

21. Kamu İhale Genel Tebliği.

22. Sağlık Bakanlığı’nın 2015/11 Sayılı Denetimli Serbestlik Tedavi Hizmetleri Konulu Genelgesi,

23. Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği,

24. Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar,

25. İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar

İÇİNDEKİLER

1. Bölüm: T.C. Anayasası ....................................................................................................... 1

2. Bölüm: Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi ............................................................................ 96

3. Bölüm: İnsan Hakları ve Demokrasi ................................................................................ 200

4. Bölüm: Türk Dil Bilgisi ve Yazışma Kuralları .................................................................... 243

5. Bölüm: Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ............ 342

6. Bölüm: Etik Davranış İlkeleri ........................................................................................... 357

Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ................................................................. 366

Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ............................................................................ 368

7. Bölüm: Genel Kültür ve Genel Yetenek ........................................................................... 391

Matematik .......................................................................................................... 393

Coğrafya ............................................................................................................ 476

Güncel Bilgiler .................................................................................................... 575

8. Bölüm: 5402 Sayılı Denetimli Serbestlik Hizmetleri Kanunu ............................................ 621

9. Bölüm: 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, ........................................................... 636

10. Bölüm: 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu,............................................................................. 654

11. Bölüm: 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu .................................................................. 693

12. Bölüm: 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu, ..................................................................... 748

13. Bölüm: 7201 Sayılı Tebligat Kanunu ................................................................................. 763

14. Bölüm: 4675 Sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu ....................................................................... 780

15. Bölüm: 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, .................................................................... 786

16. Bölüm: 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu .............................. 820

17. Bölüm: 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu, ........................................................................... 867

18. Bölüm: 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu......................................................... 887

19. Bölüm: 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, ............................................. 896

20. Bölüm: 3071 Sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun. ....................................... 930

21. Bölüm: 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, ........................ 937

22. Bölüm: Ceza İnfaz Kurumları’nın Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük ..................................................................................................................................... 1018

23. Bölüm: Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği (72.madde hariç), .............................. 1077

24. Bölüm: Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yö-netmelik, ................................................................................................................................ 1150

25. Bölüm: Çocuk Koruma Kanununa Göre Verilen Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmelik ......................................................................................... 1170

26. Bölüm: Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlardan Hükümlü Olanlara Uygulanacak Tedavi ve Diğer Yükümlülükler Hakkında Yönetmelik, ............................................................................. 1189

27. Bölüm: Taşınır Mal Yönetmeliği, ..................................................................................... 1202

28. Bölüm: Kamu İhale Genel Tebliği ................................................................................... 1225

29. Bölüm: Sağlık Bakanlığı’nın 2015/11 Sayılı Denetimli Serbestlik Tedavi Hizmetleri Konulu Ge-nelgesi.................................................................................................................................... 1330

30. Bölüm: Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliği, ............................................... 1338

31. Bölüm: Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar ............................................... 1364

32. Bölüm: İç Kontrol ve Ön Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar ........................................... 1373

PEGEM AKADEMİ

1

DEVLET KAVRAMI

DEVLET KAVRAMIDevlet, belirli bir toprak parçası üzerinde egemen olan belirli bir insan topluluğunun oluşturduğu bir varlıktır. Bu tanımdan yola çıkarak devleti oluşturan unsurları üç başlık altında toplayabiliriz. Bunlar;

7 Ülke unsuru 7 Millet unsuru ve 7 Egemenlik unsurudur.

A. Yapısına ve Egemenlik Kaynaǧına Göre Devlet Şekilleri

Federal Devlet Konfederal Devlet

YAPISINA GÖRE DEVLET ŞEKİLLERİ

Tek Yapılı Devlet

Üniter Devlet Bölgeli Devlet

Birleşik (Karma) Devlet

1. bölüm

A. YAPISINA GÖRE DEVLET ŞEKİLLERİ1. Tek (Basit) Yapılı Devlet

a. Üniter Devlet ▼ Devletin tamamında aynı hukuk kurallarının uy-

gulandığı devlettir. Üniter devlet tek bir hukuk ve yasa birliği olan devlettir. Yani ülke sınırları içinde yasama, yürütme ve yargı birliği vardır.

▼ Devletin unsurlarında ve organlarında teklik özelliği göstermesidir. Yani devlet, egemenlik, millet, ve toprak parçası tektir. Türkiye devle-tinin, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü vurgusuna Anayasanın 3’üncü maddesinde yer verilerek üniter devletten bahsedilmektedir. Fransa, Yunanistan, İsveç ve Portekiz üniter devlete örnek gösterilebilir.

b. Bölgeli Devlet ▼ Bölgeli devlet, milletlerin özerkliğini tanımakla

birlikte, ulusun tekliğini ve ülkenin bölünmez bütünlüğünü koruyan devlet modelidir. › Bölgeli devlette bölgelerin, merkezi devlet-

ten ayrı yasama ve yürütme organları vardır. Ama bunların yetkileri federe devlete göre sınırlıdır.

› Federal Devletten farklı olarak bölgeli dev-lette yargı birliği vardır.

› Tipik örneği 1978 Anayasası ile İspanya’da uygulanmakta olan bir yapılanmadır.

2. Birleşik (Karma) Yapılı Devlet ▼ Karma yapılı devlet egemenliğin tek olmadığı,

devlet örgütünün tek bir bütün olmadığı, hukuk birliğinin olmadığı, yani birden çok devletten oluşan devletler topluluğudur.

▼ Karma devlet iki veya daha çok devletin sıkı veya gevşek bağlarla birleşmelerinden meyda-na gelmiş bir devlet çeşididir.

Federal Devlet

▼ Birden çok devletin, ortak çıkarlarını korumak amacıyla ortak bir yazılı anayasa ile birleşme-lerinden meydana gelen devlet topluluklarıdır. Ayrıca her federe devletin de anayasası vardır. Ancak bu anayasa federal anayasaya aykırı olamaz. Federal anayasayı koruyacak yüksek mahkeme zorunludur.

› Federasyon; federe (eyalet) devletler ile fe-deral (ana) devletten oluşmaktadır. Federe devlet iç işlerinde serbest dış işlerinde fe-deral devlete bağlıdır.

PEGEM AKADEMİ

2

› Federal devlette ülke ve insanlar için iki ayrı egemenlik söz konusudur. Yasama, yürüt-me ve yargı organları hem federal devlette hem de federe devletlerde vardır. Federal devlette çift meclis zorunludur. Hukukta birlik yoktur. Eyaletlerin federal devletten ayrılma hakları yoktur.

› ABD, Almanya, Kanada, Rusya, Avusturya, İsviçre federal devlet yapısının tanınmış ör-nekleridir.

Konfederal Devlet

▼ Bağımsız devletler tarafından, egemenliklerini muhafaza etmek şartıyla, ortak ve sınırlı menfa-

atlerini sağlamak amacıyla, daha çok savunma amacıyla bir yazılı antlaşma ile kurulan devletler topluluğudur. Konfederasyon devlet toplulu-ğu bir antlaşma ile meydana geldiği için, üye devletler istedikleri zaman konfederal devletten ayrılabilirler. Konfederal devlet yapısının günü-müzde bir örneği yoktur. 1848’e kadar İsviçre, 1787’ye kadar da ABD konfederasyon devlet yapısına örnektir.

KONFEDERASYON İLE FEDERASYON KARŞILAŞTIRMASIKONFEDERASYON FEDERASYON

Uluslararası anlaşma ile kurulur. Ortak anayasayla kurulur.

Üye devletler bağımsızdır. Federe devletler federasyona bağlıdır.

Konfedere devletler (konfederasyonu oluşturan devlet-ler) üzerinde zorlama yoktur.

Federal devletin federe devletler üzerinde zorlama yet-kisi vardır.

Üye konfedere devletlerin vatandaşlığı vardır, konfede-rasyonun vatandaşlığı yoktur.

Hem federe devletin hem de federal devletin vatandaş-lığı vardır.

Sadece konfedere devletin tüzel kişiliği vardır. Hem federe devletlerin hem de federal devletin tüzel ki-şiliği vardır.

Sadece konfedere devletin uluslararası kişiliği vardır. Sadece federal devletin uluslararası kişiliği vardır.

ÜNİTER DEVLET İLE FEDERAL DEVLET KARŞILAŞTIRMASIÜNİTER DEVLET FEDERAL DEVLET

Tek devlet vardır. Federe devletler ve federal devlet olmak üzere birden fazla devlet vardır.

Tek ve ortak bir hukuk düzeni vardır. İki ayrı hukuk düzeni vardır.

Yasama, yürütme ve yargı organı tektir. Bu erkler hem federe devletlerde hem de federal dev-lettte vardır. Dolayısıyla birden fazla yasama, yürütme ve yargı organı vardır.

Merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındaki yetki paylaşımı kanunla yapılır.

Merkezi yönetim ile yerel yönetimler arasındaki yetki paylaşımı anayasayla yapılır.

EGEMENLİKLERİNE GÖRE DEVLET ŞEKİLLERİ

Oligarşi Monarşi Teokrasi Cumhuriyet

Meşruti Monarşi Mutlak Monarşi

PEGEM AKADEMİ

3

B. EGEMENLİKLERİNE GÖRE DEVLET ŞEKİLLERİDevlet başkanının göreve nasıl geleceği sorusuna ce-vap verir.

Monarşi: Devlet başkanının veraset yoluyla başa geçtiği devlet şeklidir.

7 Mutlak monarşi: Gücün ve yönetimin tek bir kişide olduğu sistemdir. Krallıklar buna örnektir. Günümüzde, Suudi Arabis-tan ve Ürdün örnek gösterilebilir.

7 Meşruti monarşi: Kralın yetkileri anayasa ve parlamento ile sınırlanmıştır. İngiltere, İspanya, Japonya örnek gösterilebilir.

Oligarşik: Egemenliğin belirli bir grup, sınıf veya zümreye ait olduğu devlet şeklidir.

Teokratik: Din esasına dayalı egemenlik biçiminin benimsendiği anlayıştır.

Cumhuriyet: Eski zamanda Atina’dan Roma’ya kadar ki bir süreçte uygulanan sistem, modern za-manda Fransa’da anlam bulmuştur. Millî egemenlik olarak ifade edilen bu sistemde halk kendi kendini yönetmektedir.

NOT

Millî egemenlik ilkesi Anayasaya ilk kez 1921 yılında gel-miştir. Yani Cumhuriyetin ilanından önce Anayasa’da yer almaktadır.

Egemenliğin Kullanılma Biçimlerine Göre Demokra-si Çeşitleri

▼ Demokrasilerde egemenliğin kullanılma biçim-leri, doğrudan demokrasi, temsili demokrasi ve yarı doğrudan demokrasi olmak üzere üç bi-çimde kullanılır.

Doğrudan demokrasi: Bu demokrasi sisteminde halk, doğrudan doğruya egemenliğini kullanır. Doğrudan de-mokrasi, ancak çok küçük siyasal topluluklarda görüle-bilir (Eski Yunan Şehir Devletleri). Günümüzde, nüfusu büyük sayılara ulaşmış devletlerde, halkın egemenliğini doğrudan kullanması olanak dışıdır. Temsili demokrasi: Temsili demokraside, egemenliğin kullanılması, genel seçimle seçilmiş, ulus adına veya halk adına hareket eden temsilcilere tanınmıştır. Yarı doğrudan demokrasi: Yarı doğrudan demokrasi, doğrudan demokrasi ile temsili demokrasinin bir karışı-mıdır. Yarı doğrudan demokrasi sisteminde, bir yandan temsili sistem uygulanmakta, bir yandan da, temsili sis-temin yanında, halka doğrudan karışma olanağı sağ-lanmaktadır.

Yarı Doğrudan Demokrasi Araçları

a) Halk oylaması (referandum):

Bu, yasama işlemi konusunda halkın oyuna baş-vurma yöntemidir. Halk oylaması, Anayasa konu-sunda olabileceği gibi, yasa konusunda da olabilir.

b) Halk vetosu:

Yasama organınca kabul edilmiş bir yasayı halkın kendi kendine harekete geçerek, «hayır» diyebil-mesine, halk vetosu denir.

c) Halk girişimi:

Bu yöntem ile halk, belli sayıda imza toplayarak, belli konuda yasa çıkarılması veya yasada değişik-lik yapılması için yasama organını harekete geçirir.

d) Temsilcilerin azli:

Halkın seçtiği kişiyi görev başındayken görevden azletmesidir.

NOT

Ülkemizde sadece referandum uygulanmaktadır. İki du-rumda uygulanır: İlk durum; Cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tura “Tek Aday” kalırsa oylama referanduma dö-nüşmektedir. İkinci durum ise Anayasa değişikliklerinin referanduma sunulmasıdır.

HÜKÛMET SİSTEMLERİEgemenliğin yani devletin organlarının nasıl kullanılaca-ğı sorusuna cevap verir.

HÜKÛMET SİSTEMLERİ

Meclis HükûmetSistemi

Mutlak Monarşi

Diktatörlük

Kuvvetler AyrılığıKuvvetler Birliği

BaşkanlıkSistemi

ParlamenterSistem

Yarı BaşkanlıkSistemi