Upload
others
View
7
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 40
BÖLÜM 3
HİDROLOJİ
3.1 PROJE SAHASININ İKLİM KARAKTERİSTİKLERİ
İklim geçit kuşağında bulunan Eskipazar’da, Karadeniz ikliminin hüküm sürdüğü ılık ve
yağışlı Dere Havzası ile Karasal iklimin hüküm sürdüğü Sırt Havzasında birbirinden farklı
iklim özellikleri görülmektedir.
Proje önerisinde bulunduğumuz 3 Gölet sahası Dere Havzası yüksek kesimlerinde yer
almaktadır.
3.1.1 Meteoroloji İstasyonları
Eskipazar’da ölçüm istasyonu bulunmadığından en yakın Karabük ve Zonguldak DMİ
Değerleri kullanılmıştır.
3.1.2 Ortalama Sıcaklık ve Yağış
Tablo 3.1 Ortalama Sıcaklık ve Yağış
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 41
3.1.3 Buharlaşma
Tablo 3.2 Net Buharlaşma Hesabı Tablosu
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 42
3.2 PROJE SAHASININ SU KAYNAKLARI
Eskipazar’da Soğanlı Çayı ve Eskipazar Çayı olmak üzere iki önemli akarsu kaynağı
bulunmaktadır.
3.2.1 Soğanlı Çayı
Resim 3.1 Soğanlı Çayı Bayındır Köyü Sınırları
Gerede’nin güney batısından
kaynaklanarak, Eskipazar’ın
Bulduk, Bayındır, Hamamlı
köyü topraklarından geçen
Gerede Çayı ile; Çerkeş’ten
gelen Çerkeş Çayı , Hamamlı
köyünün batısında birleşerek
Soğanlı Çayını oluşturur.
Karabük’te Araç çayı ile
birleşerek Yenice Irmağı adını
alır. Devrek çayı ile de birleşen
ırmak Filyos Irmağı adı ile
Karadenize dökülür.Toplam 288
km uzunluğundadır.
Karabük 2008 yılı Anlık Akım Ölçüm verilerine göre Soğanlı çayı debisi; Ocak ayında 3.201
m3/s , Nisan ayında 20,672 m
3/s, Temmuz ayında 2,703 m
3/s dir.
3.2.2 Eskipazar Çayı
3 Gölet Projesi; Eskipazar Çayı’nı oluşturan bir ana iki yan kol üzerinde planlanmaktadır.
Bunlar; Koca çay (Adiller-Bölme Köyü sınırlarında)-Göksu Deresi( Sıhlar Köyü sınırlarında)
-Haslı Deresi (Haslı-Ova Köyleri sınırlarında ) dır.
Resim 3.2 Eskipazar Çayı( Adiller-Bölme köyü sınırlarında)
Eskipazar Çayı, Eskipazar’ın
batısındaki Eleman dağından
doğarak; Adiller, Hamzalar,
Büyükyayalar, Çaylı, Budaklar,
Eskipazar Merkez, Kıranköy,
Köyceğiz, Karahasanlar, Deresamail
Hanköy topraklarından geçerek
Karabük yakınlarında Soğanlı Çayına
karışmaktadır.
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 43
Resim 3.3 Eskipazar Çayı( Adiller-Bölme köyü sınırlarında
Eskipazar Çayına, Büyükyayalar Köyü ile
Üçevler köyü arasındaki yaklaşık 15 km
mesafede çeşitli dereler katılmaktadır.
Bunların en önemlileri
Göksu Deresi(300 lt/s,
Haslı Banaz Deresi- Ova Köyü
Çetiören Deresi (200 lt/s),
Deresamail Asar Deresidir(200 lt/s).
Resim 3. 4.Eskipazar Çayı Havzası
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 44
Resim 3.5 Eskipazar Çayı Havzası(Ortaköyden bakış) Resim 3.6 Eskipazar Çayı Havzası(Kıran köy bakış)
Resim 3. 7 Göksu Deresi Resim 3.8 Göksu Deresi Havzası
Resim 3. 9 Haslı Deresi Resim 3.10 Haslı Deresi Havzası
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 45
Resim 3.11 Çetiören-Ova Deresi Resim 3.12 Çetiören-Ova Havzası Meyve Bahçesi
Resim 3.13 Asar Havzası Resim 3.14 Asar deresi
Resim 3.15 Eskipazar Çayı ile sulanabilecek SIRT Havzası (Ortaköy ve Doğlacık sırtlarından bakış)
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 46
3.3 BİTKİ SU İHTİYACI HESAPLAMALARI
Projeli koşullarda Bitkisel Üretim Deseni içinde yer alması planlanan bitkilerin yıllık su
ihtiyaçları ayrı ayrı her bir bitki için hesaplanarak Tablo 3.3’de verilmiştir.
Tablo 3.3 Eskipazar’da Sulama periyodu içerisindeki sulama suyu ihtiyacı
Eskipazar’da Projenin hayata geçmesi ile birlikte üretim planlaması yaptığımız bitkilerin
büyüme peryodu içindeki su ihtiyacı 1 hektarda 2.457m3 olarak hesaplanmaktadır.
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
4,93 0,00 0,00 4,93
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,72 0,00 0,00 1,72
0,00 0,00 0,00 0,00 64,68 99,23 40,66 204,56
0,00 0,00 0,00 0,00 22,64 34,73 14,23 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 71,60
0,00 0,00 0,00 28,57 16,91 45,48
0,00 0,00 0,00 0,00 2,00 1,18 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 3,18
0,00 0,00 30,44 113,19 109,86 20,81 274,31
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,22 4,53 4,39 0,83 0,00 0,00 0,00 10,97
0,00 5,63 83,96 136,04 110,46 18,43 354,53
0,00 0,00 0,00 0,00 0,23 3,36 5,44 4,42 0,74 0,00 0,00 0,00 14,18
15,05 73,45 105,38 96,21 29,35 319,45
0,00 0,00 0,00 0,00 0,60 2,94 4,22 3,85 1,17 0,00 0,00 0,00 12,78
0,00 0,00 10,26 106,93 92,39 16,68 226,26
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,41 4,28 3,70 0,67 0,00 0,00 0,00 9,05
0,00 0,00 7,91 110,02 103,34 27,55 248,82
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,24 3,30 3,10 0,83 0,00 0,00 0,00 7,46
0,00 11,22 65,28 49,84 417,09 0,00 0,00 543,44
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,22 1,31 1,00 8,34 0,00 0,00 10,87
0,00 16,10 95,59 106,05 11,23 228,97
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,32 1,91 2,12 0,22 0,00 0,00 0,00 4,58
0,00 0,00 10,13 74,26 83,56 40,33 0,00 208,27
0,00 0,00 0,00 0,00 3,04 22,28 25,07 12,10 0,00 0,00 0,00 0,00 62,48
0,00 0,00 24,27 101,45 113,08 6,64 245,43
0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 1,21 5,07 5,65 0,33 0,00 0,00 0,00 12,27
0,00 0,00 0,00 0,00 28,50 67,89 68,27 40,64 5,79 10,07 0,00 0,00 221,15
0,00 0,00 0,00 0,00 28,50 67,89 68,27 40,64 5,79 10,07 0,00 0,00
90 90 90 90 90 90 90 90 90 90 90 90
0,00 0,00 0,00 0,00 31,67 75,43 75,85 45,15 6,43 11,19 0,00 0,00 245,73
0,00 0,00 0,00 0,00 316,70 754,31 758,55 451,52 64,34 111,85 0,00 0,00 2457,26
0,00 0,00 0,00 0,00 0,12 0,29 0,28 0,17 0,02 0,04 0,00 0,00
SULAMA CİNSİ
DERİNE SIZMA % = 10
YÜZEYSEL AKIŞ % = 0 KANAL CİNSİ 3600
ÇİFTLİK RANDIMANI = 90 SU İLETİM RANDIMANI Ec (%) = 100 31
SULAMA RANDIMANI = 90 111600
GÜNLÜK SULAMA SÜRESİ = 24 saat
SULAMA MODÜLÜ q = (1000 x 758,55/(3600 x 31 x24) = 0,28 lt./sn./ha
BÜRÜT SULAMA
SUYU İHT. (mm)
Mısır 4
Hububat Yazlık 35
35
7
BİTKİLERİN SULAMA PERİYODU İÇERİSİNDEKİ SULAMA SUYU İHTİYACI
Fiğ
NET SULAMA
SUYU İHTİYACI (m3/ha)
MODÜL
( l / s / ha )
Domates 4
Fasulye 4
TOPLAM
RANDIMANI (%)
TOPLAM
2
NET SULAMA
SUYU İHTİYACI (mm)
AYLIK ORTALAMA
U. (mm).
Biber 2
Meyve
4Yonca
BİTKİ
CİNSİ
EKİM
%
Hububat Yazlık
Patates
Patates
Bağ (Sulanır) 5
3
30
YAĞMURLAMA SULAMA
Basınçlı boru hattı
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 47
Bu veriler ışığında 3 Göletin İşletme Çalışması Hesapları yapılmıştır.
Gölet İşletme Çalışması içinde; göletin su depolama hacmi, ay başında gölette biriken su
miktarı, gölete akan su miktarı (baz akım), göletten buharlaşarak eksilen su miktarı, sızma
nedeni ile eksilen su miktarı ve ürün desenimize göre ihtiyacımız olan ortalama su miktarı
hesaplamaları yer almaktadır.
Buna göre, göletin sulama yapabileceği alan ve sulama yapabileceği süre ortaya
konulmaktadır.
3.4 GÖLET İŞLETME ÇALIŞMASI
3.4.1 Kocaçay Göleti İşletme Çalışması
Şekil 3.1 Adiller Gölet Yeri Haritası
Adiller Kocaçay Göleti, haritadaki eşyükselti eğrilerinden de görüldüğü üzere 1245 mt rakım da
planlanmaktadır.
Alan/Hacim Eğrileri tablosunda göletin 35 metre kret yüksekliğinde depolama hacmi 2.999.697 m3
olarak hesaplanmaktadır
Tablo 3.4 Adiller Göleti Alan/Hacim Tablosu
KOT HACİM YÜKSEKLİK ALAN
1245 0 0 0
1250 18857,5 5 7543
1260 397992,5 15 68284
1270 1367958 25 125709
1280 2999698 35 200639
1290 4905158 45 180453
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 48
Grafik 3.1 Adiller Göleti Alan-Hacim Eğrileri
Nisan ayında gölette 2.999.697 m3
birikmiş su bulunmaktadır.Gölete giren su miktarı 300 lt/s baz
akım olmak üzere 800.000 m3/ ay olarak hesaplanmaktadır.
Buharlaşma, sızma ve sulama suyu ihtiyacı karşılandığında Göletin 2.500 hektar alanı
sulayabileceği Gölet İşletme Çalışma Tablosunda izlenmektedir.(Tablo 3.5)
Tablo 3.5 Adiller Kocaçay Göleti İşletme Çalışma Tablosu
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
0 7543 68284 125709 200639 180453
1245
1250
1255
1260
1265
1270
1275
1280
1285
1290
0 397992,5 2999697,5
YÜ
KS
EK
LİK
(m
)
ALAN (m2)
KO
T (
m)
HACİM (m3)
ALAN-HACİM EĞRİLERİ HACİM EĞRİSİ
Gölet Maksimum Su Seviyesi = m
Gölet Maksimum Depolama Hacmi = m3
Baz Akım = 300 lt/sn
SULAMA ALANI = 2500 ha
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
Ay Başındaki Birikmiş Su (m3) 2 999 698 2999 698 2983 505 1844 337 716 008 359 282 948 525 1445 507 2223 107
Gelen Su (m3) 777 600 803 520 777 600 803 520 803 520 777 600 803 520 777 600 803 520
Göl Yüzeyi Net Buharlaşma (mm) 0,00 0,00 0,00 13,20 14,82 30,04 70,99 74,16 40,23 18,94 0,00 0,00
Göl Yüzey Alanı (m2) 200 639 200 639 199 895 147 584 87 112 62 082 100 877 129 270 164 978
Göl Yüzeyi Net Buharlaşma (m3) 2 648 2 973 6 006 10 477 6 460 2 497 1 911
Sızma (m3) 2 913 24 997 24 997 24 997 24 997 24 997 24 997
Net Sulama Suyu İhtiyacı (m3/ha) 317 754 759 452 64 112
Kullanılan (m3) 791 743 1885 765 1896 375 1128 788 160 862 279 629
Dolusavaktan Atılan Su (m3) 772 038 26 930
ESKİPAZAR ADİLLER KOCAÇAY GÖLETİ
GÖLET İŞLETME ÇALIŞMASI TABLOSU
1280,00
2999 697,50
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 49
3.4.2 Göksu Göleti İşletme Çalışması
Şekil 3.2 Göksu Gölet Yeri Haritası
Göksu Göleti, haritadaki eşyükselti eğrilerinden de görüldüğü üzere 950 mt rakım da
planlanmaktadır.
Alan/Hacim Eğrileri tablosunda göletin 35 metre kret yüksekliğinde depolama hacmi 1.626.412 m3
olarak hesaplanmaktadır.
Tablo 3.6 Göksu Göleti Alan/Hacim Tablosu
KOT HACİM YÜKSEKLİK ALAN
950 0 0 0
960 105390 10 21078
970 437320 20 45308
980 1099645 30 87157
990 2153180 40 123550
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 50
Grafik 3.2 Göksu Göleti Alan-Hacim Eğrileri
Nisan ayında gölette 1.626.412 m3
birikmiş su bulunmaktadır.Gölete giren su miktarı 300 lt/s baz
akım olmak üzere 800.000 m3/ ay olarak hesaplanmaktadır.
Buharlaşma, sızma ve sulama suyu ihtiyacı karşılandığında Göletin 2.000 hektar alanı
sulayabileceği Gölet İşletme Çalışma Tablosunda izlenmektedir.(Tablo 3.7)
Tablo 3.7 Göksu Göleti İşletme Çalışma Tablosu
0
5
10
15
20
25
30
35
40
0 21078 45308 87157 123550
950
955
960
965
970
975
980
985
990
0 105390 437320 1099645 2153180
YÜ
KS
EK
LİK
(m
)
ALAN (m2)
KO
T (
m)
HACİM (m3)
ALAN-HACİM EĞRİLERİ HACİM …
Gölet Maksimum Su Seviyesi = m
Gölet Maksimum Depolama Hacmi = m3
Baz Akım = 300 lt/sn
SULAMA ALANI = 2000 ha
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
Ay Başındaki Birikmiş Su (m3) 1 626 413 1626 413 1626 413 724 058 147 683 271 456 954 353 1595 399 1626 413
Gelen Su (m3) 777 600 803 520 777 600 803 520 803 520 777 600 803 520 777 600 803 520
Göl Yüzeyi Net Buharlaşma (mm) 0,00 0,00 0,00 13,20 14,82 30,04 70,99 74,16 40,23 18,94 0,00 0,00
Göl Yüzey Alanı (m2) 105 354 105 354 105 354 63 426 24 165 33 200 77 977 104 282 105 354
Göl Yüzeyi Net Buharlaşma (m3) 1 391 1 561 3 165 4 503 1 792 1 336 1 477
Sızma (m3) 1 530 13 553 13 553 13 553 13 553 13 553 13 553
Net Sulama Suyu İhtiyacı (m3/ha) 143 832 681 332 40 74
Kullanılan (m3) 285 365 1663 236 1361 839 664 401 79 814 147 444
Dolusavaktan Atılan Su (m3) 774 680 503 041 746 587 803 520
ESKİPAZAR GÖKSU GÖLETİ
GÖLET İŞLETME ÇALIŞMASI TABLOSU
985,00
1626 412,50
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 51
3.4.3 Haslı Gölet İşletme Çalışması
Şekil 3.3 Haslı Gölet Yeri Haritası
Haslı Göleti, haritadaki eşyükselti eğrilerinden de görüldüğü üzere 780 mt rakım da
planlanmaktadır.
Gölet depolama hacminin artırılabilmesi için göletin Akgözoğlu mevkiine yapılması ve Haslı
çayının bir kanalla gölete bağlanması düşünülmektedir.
Alan/Hacim Eğrileri tablosunda göletin 30 metre kret yüksekliğinde depolama hacmi 3.653.695 m3
olarak hesaplanmaktadır.
Tablo 3.8 Haslı Göleti Alan/Hacim Tablosu
KOT HACİM YÜKSEKLİK ALAN
780 0 0 0
790 452185 10 90437
800 1680675 20 155261
810 3653695 30 239343
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 52
Grafik 3.3 Haslı Göleti Alan-Hacim Eğrileri
Nisan ayında gölette 3.653.675 m3 m
3 birikmiş su bulunmaktadır.Gölete giren su miktarı 200 lt/sn
baz akım olmak üzere 525.000 m3/ ay olarak hesaplanmaktadır.
Buharlaşma, sızma ve sulama suyu ihtiyacı karşılandığında Göletin 2.500 hektar alanı
sulayabileceği Gölet İşletme Çalışma Tablosunda izlenmektedir.(Tablo 3.9)
Tablo 3.9 Haslı Göleti İşletme Çalışma Tablosu
0
5
10
15
20
25
30
0 90437 155261 239343
780
785
790
795
800
805
810
0 452185 1680675 3653695
YÜ
KS
EK
LİK
(m
)
ALAN (m2) K
OT
(m
)
HACİM (m3)
ALAN-HACİM EĞRİLERİ
HACİM …
Gölet Maksimum Su Seviyesi = m
Gölet Maksimum Depolama Hacmi = m3
Baz Akım = 200 lt/sn
SULAMA ALANI = 2500 ha
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
Ay Başındaki Birikmiş Su (m3) 3 653 675 3653 675 3653 675 2055 393 846 171 512 653 897 072 1215 843 1734 243
Gelen Su (m3) 518 400 535 680 518 400 535 680 535 680 518 400 535 680 518 400 535 680
Göl Yüzeyi Net Buharlaşma (mm) 0,00 0,00 0,00 13,20 14,82 30,04 70,99 74,16 40,23 18,94 0,00 0,00
Göl Yüzey Alanı (m2) 239 342 239 342 239 342 171 230 111 227 93 628 113 912 130 733 157 544
Göl Yüzeyi Net Buharlaşma (m3) 3 159 3 546 7 191 12 155 8 249 3 766 2 158
Sızma (m3) 3 475 30 447 30 447 30 447 30 447 30 447 30 447
Net Sulama Suyu İhtiyacı (m3/ha) 143 832 681 332 40 74
Kullanılan (m3) 356 706 2079 045 1702 299 830 502 99 767 184 304
Dolusavaktan Atılan Su (m3) 511 766 144 981
ESKİPAZAR HASLI GÖLETİ
GÖLET İŞLETME ÇALIŞMASI TABLOSU
810,00
3653 675,27
Eskipazar Dere ve Sırt Havzaları Sulama ve Tarımsal Dönüşüm Projesi Sayfa 53
3.4.4 Sulama İletim Kanalları
Su kaynaklarından maksimum faydayı sağlamak için DSİ, açık kanal uygulamasından kapalı
kanal uygulamasına geçmiş bulunmaktadır.
Yeni yapılan sulama projelerinde borulu su dağıtım şebekesi yoğun bir şekilde
kullanılmaktadır. Özellikle suyun az olduğu iç bölgelerde açık kanal, su tasarrufu bakımında
olumsuz olmaktadır.
Şekil 3.4 Türkiye’de Sulama İletim Kanalları
DSİ verilerini göre mevcut sulama şebekelerinde borulu şebekenin oranı %14, inşa halinde
olan sulama projelerinde borulu şebekenin oranı %55’e yükseliş bulunmaktadır.
Projede Basınçlı Kapalı Boru Sistemi kullanılması uygun olacaktır.