Հինգը մեկում

ԾԾումբ

S

Ծծումբը դեղին գույնի բյուրեղային նյութ է։ Այն հեշտությամբ հալվում է

100 - ցելսիուսից փոքր ինչ բարձր ջերմաստիճաններում։ Ծծումբի

ուժեղ տաքացման ժամանակ -առաջանում են մուգ

շագանակագույն գոլորշիներ։ Արագ սառեցնելիս ծծումբի գոլորշիներն, անմիջապես առանց հեղուկանալու

փոխարկվում են նրբագույն փխրուն, փոշու որը կոչվում է ծծմբածաղիկ։

, Ծծումբը ջրում չի լուծվում բայց այն լուծվում է մի քանի ուրիշ

, , հեղուկներում օրինակ:ծծմբածխածնում

Ծծումբը մանր փոշու՝ ծծմբածաղկի ձևով օգտագործվում է խաղողի թփի

հիվանդությունների դեմ պայքարելու համար։ Մեծ քանակով

ծծումբ է ծախսվում կաուչուկի վուլկանացման կաուչուկը ռետինի

փոխարկելու համար։ Դրա համար էլ առանց ծծումբի անհնար է

, արտադրել այնպիսի ռետինե իրեր , ինչպիսիք են անվադողերը

, կրկնակոշիկները շլանգները և այլ իրեր։ Ծծումբը մտնում է

, որսորդական վառոդի կազմի մեջ կիրառվում է լուցկու

արտադրության ժամանակ։ Ծծումբի զգալի քանակություն

օգտագործվում է ծծմբական թթվի արտադրման ժամանակ։ Ծծումբը առաջացնում է երեք

, տարաձևություն որոնցից ամենակայունը շեղանկյուն կամ

, ալֆա ծծումբն է որը սովորաբար :ստանում են դեղին փոշու տեսքով

Կալիում

K

Կալիում,    , քիմիական տարր է որի  նշանն է K  19ևատոմային թիվը՝ :

Այնալկալիական մետաղ է։ Բնության մեջ կալիումը հանդիպում

է այլ տարրերի հետ, միացություններում օրինակ ծովի

, ջրում ինչպես նաև զանազանմիներալներում։

Կալիումի քիմիական հատկությունները շատ նման

 են նատրիումի , հատկություններին, այնուամենայնիվ դրանց դերը

օրգանիզմում տարբեր է։

Իր միացությունների մեջ կալիումը միշտ միավալենտ է։

, , Կալիումը ինչպես և նատրիումը փոխազդում են թթվածնի հետ։

Կալիումը փոխազդում է նաև ջրի, հետ առաջացնելով կալիումի

հիդրօքսիդ և ջրածին՝2K + 2H2O = H2( ) + 2գազ KOH

Այս ռեակցիան ընթանում է այնքան, եռանդուն որ անջատվող ջրածինը

բոցավառվում է։ Կալիումը օդում շատարագ

օքսիդանում է։ Դրա համար էլ այն    հաճախպահում են կերոսինի մեջ։

, , Արտաքինից սովորաբար կալիումը ծածկված է լինում անթափանց մուգ

, կեղևով որը կազմված է լինում կալիումի միացություններից։ Կալիումը մեծ եռանդով ռեակցայի

մեջ է մտնում աղաթթվի հետ։

Մարդու օրգանիզմում կալիումը հիմնականում գտնվում է

բջիջներում: Կալիումի 600-1700 հանձնարարելի քանակը

, միլիգրամ է երեխաների համար իսկ 1800-5000 մեծահասակների համար՝

միլիգրամ։ Կալիումի անհրաժեշտ , քանակը կախված է մարմնի քաշից

, ֆիզիկականակտիվությունից ֆիզիոլոգիական վիճակից և

, բնակավայրի կլիմայից։ Փծխումը , երկարատևփորլուծությունը

, առատ քրտնարտադրությունը միզաբերներ օգտագործելը

մեծացնում է օրգանիզմի կալիումիպահանջը։

Կալիումի հիմնական սննդային , աղբյուրներն են չորացրած ծիրանը

, , , դդումը լոբազգիները կիվին, , , կարտոֆիլը ավոկադոն բանանը

, , , լյարդը կաթը պնդուկի յուղը ցիտրուսայինները ևխաղողը։

Յոդ

I

Յոդը և նրա միացությունները(Յոդը J2) հայտնաբերել է

. 1811 . Բ Կուրտուան թ ։ Այն սովորական պայմաններում

մանուշակագույն բյուրեղական , 4.9 / 3 , նյութ է որի խտությունը գ սմ է

t =114 հալԺ C, t =183 եռ C ։ Ջրում վատ է, լուծվում իսկ որոշ օրգանական

( , լուծիչներում էթիլ սպիրտ, ծծմբաջրածին CCl4)` լավ։

Տաքացնելիս գոլորշիանում է առանց հեղուկ վիճակի

( ), անցնելու սուբլիմվում է օսլայի հետ առաջացնում է կապույտ գույնի

կոմպլեքս միացություն։

Ստանում են յոդիդների. օքսիդացումից Հանդես է գալիս

որպես մեղմ օքսիդիչ և. (վերականգնիչ Յոդաջրածինը HJ)

, , սուր հոտով օդում ծխացող, , անգույն ջրում լավ լուծվող գազ է

tհալ=-51 C, t =-35 եռ C ։ Ստանում են ջրային լուծույթում յոդի

. վերականգնումով Ինչպես նաև. յոդիդներից Ջրային լուծույթում

ուժեղ միահիմն թթու և ուժեղ . վերականգնիչ է իոնի որակական

ռեակցիան վառ դեղին գույնի . նստվածքի առաջացումն է

Միջհալոգենային միացությունները հալոգենների իրար հետ առաջացրած միացություններն են։

MnO2+2KJ+2H2SO4=J2+K2SO4+MnO2+2H2O Cl2+2KJ=2KCl+J22Al+3J2=2AlJ3 H2+J2=2HJ H2S+J2=S=2HJ SO2+J2+2H2O=H2SO4+2HJ 3J2+6NaOH=5NaJ+NsJO3+3H2O3J2+2P+6H2O=2H3PO3+6HJJ2+H2S=S+2HJ2KJ+H2SO4=K2SO4+2HJHJ+NaOH=NaJ+H2O 8HJ+H2SO4()=4J2+H2S+4H2OCl2+Br2=2BrCl BrCl+H2O=HCl+HBrO BrCl+2NaOH=NaCl+NaBrO+H2O

Նատրիում

NA

Սենյակային ջերմաստիճանում -նատրիումը արծաթա

սպիտակավուն մետաղ է։ Բոլոր մետաղների նման նա լավ

հաղորդում է էլեկտրական հոսանքը։ Նատրիումը փափուկ է՝

հեշտությամբ կտրվում է - դանակով։ Նա փոքր ինչ թեթև է

ջրից և պատկանում է թեթև մետաղների թվին։ Նատրիումը

դյուրահալ մետաղ է։ Եթե մի կտոր նատրիում տեղավորենք

, փորձանոթում և տաքացնենք ապա նա արագ կհալչի։

Նատրիումի հալման 98 °Cջերմաստիճանն է :

Նատրիումը բոցին տալիս է դեղնավուն գույն։ Նատրիումը և նրա

միացությունները բոցին տալիս են դեղին գույն։ Այս հատկությունը

հաճախ օգտագործվում է որպես նյութում նատրիումի

առկայության ստուգման միջոց։

Նատրիումն ունի քիմիական մեծ , ակտիվություն։ Հետևաբար

նատրիումով աշխատելիս պետք է չափազանց զգույշ լինել։

Իր միացությունների մեջ նատրիումը միշտ միավալենտ է։

Եթե փոքր գդալում հալված   նատրիումը մտցնենք թթվածին

, պարունակող անոթի մեջ ապաայն բոցավառվում է և այրվում պայծառ

, դեղին բոցով փոխարկվելով սպիտակպինդ նյութի՝ սպիտակ

« », ծխի որը նստում է անոթի պատերին։ Այս դեպքում

առաջանում են նատրիումի , միացություններ թթվածնի հետ այդ

( ) թվում փոքր քանակով  (նաև նատրիումի օքսիդը Na2O)՝

4Na + O2 = 2Na2O

Եթե մի փոքրիկ կտոր նատրիում , իջեցնենք ջրի մեջ ապա նա իսկույն

, , դուրս կլողա նրա երեսը կհալչի , փոխարկվելով փայլուն կաթիլի ջրի

երեսին կշարժվի զանազան ուղղություններով և

աստիճանաբար կանհետանա։ Նատրիումի և ջրի հետ

փոխազդման ժամանակ ստացվում   (են կծու նատրոն NaOH) ևջրածին՝

2H2O + 2Na = 2NaOH + H2

Եթե ջրի մեջ իջեցրած նատրիումի , կտորները մեծ լինեն ապա

պայթոյւն տեղի կունենա։

, , Ավելի եռանդուն քան ջրի հետ նատրիումը ռեակցիայի մեջ է

մտնում թթուների հետ։ Եթե կոնցենտրիկ աղաթթու

պարունակող բաժակի մեջ գցենք , նատրիումի մի փոքրիկ կտոր ապա

, կարելի է նկատել բուռն ռեակցիա որի հետևանքով ստացվոմ են

կերակրի աղի բյուրեղներ և ջրածին՝2Na + 2HCl = 2NaCl + H2

Օդի մեջ նատրիումը արագ կերպով խամրում է և աստիճանաբար , ծածկվում կեղևով որովհետև

ռեակցիայի մեջ է մտնում օդում պարունակվող թթվածնի և ջրային

գոլորշիների հետ։ Դրա հետևանքով առաջանում է կծու նատրոն։

H

Ջրածին

Ջրածինը  (H)  պարբերական  համակարգի առաջին տարրն է։

Առաջին անգամ մաքուր վիճակում    1766 .: ստացել է Հենրի Կավենդիշը թ

  Այն տիեզերքում    ամենատարածված տարրն է։ Երկրի

վրաայն գտնվում է հիմնականում միացությունների ձևով։ Ջրածինը

միացություններում միավալենտ է։  Ջրածնի ատոմը կազմված է

    մեկ պրոտոն ունեցող միջուկից և  : մեկ էլեկտրոնից Հանդես է գալիս

H2    :պարզ նյութի ձևովԻզոտոպները 1

1H- ( պրոտիում ըստ 99,98 %), զանգվածի 2

1H- դեյտերիում( ըստ զանգվածի0,02 %): Արհեստական եղանակով

 ստացվել է 31H :տրիտիում 1, Ատոմական համարը՝ ատոմական 1.008զանգվածը՝ ։

   1783 . Լավուազիեն թ առաջին անգամ ջրածին ստացավ ջրից և

, ապացուցեց որ ջուրը ջրածնի և թթվածնի քիմիական միացությունն

« », է և նրան անվանեց հիդրոգենիում որը նշանակում է ջուր ծնող։

Ջրածինը երկրի վրա հանդես է , գալիս միացություններում՝ ջրում

, նավթում կենդանի, հյուսվածքներում իսկ ազատ

վիճակում՝ շատ չնչին քանակներով մթնոլորտի վերին շերտերում։

Ջրածին անջատվում է նաև հրաբխային ժայթքումների

ժամանակ։ Սպեկտրոսկոպի օգնությամբ ջրածին հայտնաբերվել

է արեգակի ևաստղերի վրա։ Տիեզերքի նյութը ժամանակակից

30-պատկերացումներով կազմված է50%- , ի չափով ազատ ջրածնից որի

ատոմը հանդիսանում է տիեզերքի կառուցման հիմնականաղյուսիկը։

1 Բացի ջրածնից՝ ատոմական, 2 3 զանգվածով հայտնի են նաև և ատոմական զանգվածներով ջրածիններ՝ ծանր ջրածիններ՝ (դեյտերիում D) (ևտրիտիում T),

որոնք թթվածնի հետառաջացնում (են ծանր ջուր՝ M=2 )Օ ։

Ջրածինը կիրառվում է , դիրիժաբլների լցման համար որպես

, , թեթև գազ վեր բարձրացնող ուժ ավտոգեն զոդման ժամանակ բոցի

2000 °ջերմաստիճանը հասնում է C– ի։ Քիմիականարդյունաբերությունում

որպես վերականգնիչ հատկապես Ni, Pt, Pd- , 1 ի առկայությամբ ծավալ Pd- ի

850 մեջ լուծվում Է ծավալ ջրածին։ Օգտագործվում է քարածուխից

արհեստական բենզինի ստացման, , , համար ամոնիակի սպիրտների

:հալոգենաջրածինների սինթեզում

   19-Անգլիացի քիմիկոս Ջոն Դալտոնը րդ դարի սկզբին առաջարկել է

, ջրածնի ատոմի զանգվածը որպես , ամենաթեթևտարր ընդունել որպես

ատոմական զանգվածի միավոր։1815 . թ անգլիացի գիտնական

, Պրաուտր հայտնել է այն միտքր որ բոլոր տարրերի ատոմները

կառուցված Են ջրածնի n ատոմներից։

69 Արեգակի վրա հայտնաբերվել է քիմիական տարր՝ ջրածնի

5.1 գերակշռությամբ։ Ջրածինը , 10 անգամ շատ է քան հելիումը և , հազար անգամ ավելի քան բոլոր

մետաղները միասին վերցրած( , վերցրած ոչ թե կշռով այլ

) ատոմների թվով ։ Այդ ջրածինը ծախսվում է ոչ միայն էներգիա

արտադրելու վրա։

  - Ջերմա միջուկային պրոցեսների ընթացքում նրանից առաջանում են

, նոր քիմիական տարրեր իսկ արագացված պրոտոնները

արտանետվում են՝ մերձարեգակնային քամի։ Այս

երևույթը հայտնաբերվել է վերջերս՝ կոսմիկական տարածքն

ուսումնասիրելու ժամանակ՝ արհեստականարբանյակների

օգնությամբ։ Այն որոշակի վտանգ է ներկայացնում տիեզերագնացների

համար։ Բացի այդ՝ պրոտոնների հոսքն առաջ է բերում երկրորդային

, կոսմիկական ճառագայթում որը հասնում է մինչև երկրի

մակերևույթ։ Առաջացող մագնիսային փոթորիկները կարող

են ազդել կենսագործունեության պրոցեսների վրա և երկրի մագնիսային դաշտի կողմից

կլանված ջրածնի միջուկը չի կարող չազդել կոսմոսի հետ նրա

զանգվածափոխանակության վրա։

Վերջ

Ն յութըպատրաստեց

Էրիկ Հարությունյանը