3- Tasarımın 3- Tasarımın Temel ÖzellikleriTemel Özellikleri

1

Yrd.Doç. Dr. Ayşe ÇatalcalıGazetecilik Bölümü

acatalcali@gmail.com

Bilgileri düzenlerBilgileri düzenler

Bilgileri derecelendirirBilgileri derecelendirir

Görüntüyü estetik kılarGörüntüyü estetik kılar

Yazıların değerini ortaya Yazıların değerini ortaya koyarkoyar

Yayının özgünlüğünü sağlarYayının özgünlüğünü sağlar

Tasarımın Prensiplerine Kısa Bakış

2

3

Şekil/ZeminŞekil/Zemin

Hizalama/Sıraya KoymaHizalama/Sıraya Koyma

Simetri /Bakışım,Simetri /Bakışım,

Asimetri/BakışımsızlıkAsimetri/Bakışımsızlık

DengeDenge

YapıYapı– Kapanma/sonKapanma/son– devam-ertelemedevam-erteleme– BenzerlikBenzerlik– YakınlıkYakınlık

Tasarımın Prensiplerine Kısa Bakış

3

Şekil | Zemin

§§Pozitif düzlem

Zemin içinde; etkiyi artırabilmek için şekil

boşlukta bırakılır. Böylelikle şeklin ilettiği

etki daha rahat sağlanabilir.

Hatırlanma kolaylıkla olur.

Negatif düzlem

Şeklin kenara dayandığı ya da ileriye doğru dayandığı alanlarda, hatırlanma sıklıkla olmaz.

Etkinin ise daha sınırlı olduğu görülür…

Etkiyi kullanabilmek için; mesaj taşıyan şekli daha çok boş alan içinde bırakmalıyız..Çünkü daha çok “ayrı” olarak yüzen şeylerin

dikkat çektiği kabul edilmektedir.Negatif düzlem, özelleşmiş tasarım konumundadır. 4

Güçlü Şekil/Zemin

Kandinsky, Upward 1929

A Korean War Photograph, Christ 1951

MM

5

Anlamlı Şekil/Zemin

M.C. Escher, Sun and Moon 1948

The Rubin Vase Illusion6

Negatif DüzlemDergi ve Gazetelerin Biçim (format) düzlemleri, içinde yer alan çerçeveler, tasarımda yer alan negatif düzlemleri etkilemektedir. Çerçeveler ayrımlama yaparken, aynı zamanda etkiyi de azaltmaktadırlar.

7

Hizalama Hizalama, bilginin aynı tür olmayan, benzer mesajların bölümü olan öğelerine ilişkin, okuyucuya görsel ipucu verir.

Öğeler, herhangi bir kenar veya merkez boyunca hizalanabilir.

Hiçbir şey keyfi olarak düzlem haline gelemez

Her öğe, tasarımda görsel bağlantılarla ilişkilendirilen öğelere sahiplenebilir.

Bazı olaylarda, ızgara (grid) kullanımı, öğeler arasında kuvvetli görsel bağ oluşturabilir.

8

Hizalamaİki posterin karşılaştırılması:

Alignment Realty

123 Main St.

Open HouseNovember 14-16

Alignment Realty is…QualityLoyaltyIntegrity

Free Pizza!Come in out of the cold to help us celebrate our 100th anniversary

serving the community by buying some expensive new homes.

Alignment Realty

123 Main St.

Open HouseNovember 14-16

Alignment Realty is…

QualityLoyaltyIntegrity

Free Pizza!Come in out of the cold to help us celebrate our 100th anniversary serving the community by buying some expensive new homes.

9

Lorraine Louie, Book Jacket10

Hizalama

SimetriSimetri, denildiğinde ilk olarak; iyi orantılanmış ve dengelenmiş parçaların oluşturduğu genel yapı akla gelir. bir imajın bir veya daha fazlanın üstünde başı (yükselti yeri) olan yanılsamalar (ikizlemeler) içerir.

Tek Eksenli Biçimsel Simetri, düşey eksenler ve bir açıdan oluşan yanılsamalardır.

• Bir tasarımın herhangi bir özellikteki bölümüne dikkat edilemez

• Çok katı ve kararlı görülebilir.

• Çok çekici olmayan ve mat gibi görülebilir. 11

Altın Simetri

11

Altın oran, doğada sayısız canlının ve cansızın şeklinde ve yapısında bulunan özel bir orandır.Altın oran, doğada, bir bütünün parçaları arasında gözlemlenen, yüzyıllarca sanat ve mimaride uygulanmış,uyum açısından en yetkin boyutları verdiği sanılan geometrik ve sayısal bir oran bağıntısıdır. Doğada en belirgin örneklerine insan vücudunda, deniz kabuklulularında ve ağaç dallarında rastlanır.Platon'a göre kozmik fiziğin anahtarı bu orandır. Altın oranı bir dikdörtgenin boyunun enine olan "en estetik" oranı olarak tanımlayanlar da vardır.

Altın Simetri

11Altın dikdörtgen

Altın Simetri

11kk

Altın Simetri

11Spiral

Altın Simetri

11Beş kenarlı simetri ve pentegram

Altın Simetri

11Büyük Piramit ve Altın oran

SimetriYakın simetri, bir eksen karşısında bir görüntünün benzeridir. Ama görüntülerden biri az olarak değişir.

Tersine Simetri, bir görüntünün bir eksen ve ters görüntülerden oluşur.

•Tedirgin edebilir.

•Görsel ilgiler yaratır

•Kararlılık yaratır.

12

Kapakta Kapakta

yakınyakınsimetrisimetri

13

Simetriİki eksenli Simetri, görüntüler iki eksenle karşı karşıya görüntülenir.

Radikal Simetri, bir daireyle ilgili olarak daima aynı tarzda imajlar görüntülenir.

•Hareket ve Ritim yaratır 14

Dikdörtgenler genel olarak Dikdörtgenler genel olarak monotonluk katarlar. monotonluk katarlar.

Ancak simetri de Ancak simetri de kazandırırlar…kazandırırlar…

15

Asimetri

Asimetri, simetrinin tersi anlamındadır.

Logo ve uzman tasarımlardan farklı olarak, simetri nadirdir. Asimetrisel tasarım, tasarımcıların çok fazla oda (kutu) kullanır. Dinamik ve ilginç yollar denenir.

Çünkü asimetri için belli bir formül yoktur. Tasarımcılar, tasarımlarını görsel olarak sunarken, dikkatli olmak zorundadır.

16

Denge

Kompozisyon, asimetrik olabilir ancak mükemmel olarak dengelenmelidir.

İnsan gözü, dengelenmiş kompozisyon ile çok fazla rahatlar

Bir dengelenmiş kompozisyon daima sıklıkla arzu edilendir.

Bir dengelenmiş kompozisyonda, sayfa elementlerinin görsel ağırlığının kombinasyonuna dikkat edilir. ‘planlanan dengesizlik” içinde de denge yaratılabilir

17

Denge denilince düşündüklerimiz

Bu benzer olanın dengelenmesidir

Burada da bir denge vardır. Diğerinde de.

Burada da bir denge vardır

18

Simetrik denge

Simetrik dengede çoğu zaman görsel öğeler, yatay, yaklaşık yatay, ışınsal bakışım kullanılarak düzenlenmektedir[1].

[1] Yusuf Keş, (2006), “E-Grafik.Net” Elektronik Dergi Tasarımı, Ankara: Hacettepe Üniv. Sanatta Yeterlilik tezi, s.31.

19

Kompozisyonun içinde farklı Kompozisyonun içinde farklı ölçülerdeki objelerin düzenlenmesini ölçülerdeki objelerin düzenlenmesini içerir Görsel ağırlıkları farklı olan içerir Görsel ağırlıkları farklı olan nesnelerin düzenlenmesindeki denge; nesnelerin düzenlenmesindeki denge; baskın biçime göre küçük biçimlerin baskın biçime göre küçük biçimlerin yakınlaştırılıp uzaklaştırılması ile yakınlaştırılıp uzaklaştırılması ile sağlanır sağlanır

Denge : Görsel ağırlık

Görsel ağırlık, nesnenin özelliğini kavramak ve tutmak, okuyucu dikkatinin etkileri ile

nesnenin görsel izleniminin etkisidir.

Nesnenin görsel ağırlığı, göz olarak matematiksel ortanın üzerindedir. Buna göz

merkezinin gizi denir.Düz bir sayfa 8 eşit parçaya bölünür.

4’üncü parça matematiksel merkezdir. 3’üncü parça ise göz merkezidir.

?19

Optical(göz) Optical(göz) merkezmerkez

Matematiksel Matematiksel merkezmerkez

20

Bir başka örnekte görelim…Bir başka örnekte görelim…

21

Örnek: Örnek: Merkezin Merkezin

farklı farklı bölümlerdbölümlerd

e e toplanmasıtoplanması

22

Denge : karşılaştırma

Kandinsky, Accent en Rose 1926

23

DENGE : 2 YAKLAŞIMKompozisyonlarda denge olmalıdır. Dikdörtgen ve yatay/dikey olarak ayrılmış bir ortam için denge eşittir. Ağırlık tek yönde değil, eşittir.

Üçgenlere bakıldığında, denge üçgenin alt (bottom) kısmındadır. Buna göre diğer örneklerdeki dengelere bakalım…

24

Metinde dengeMetinde dengetam merkez- sağ ağırlık tam merkez- sağ ağırlık

merkezmerkez

25

örnek

Alexander Lieberman 1950Mehemed Fehmy Agha 1935 26

örnek

Whole Earth Catalog 1971Glenn Suokko 1986 27

örnek

Bradbury Thompson 1952Jean Carlu 1929 28

örnek

Saul Bass 1958

Martine Waltzer 199229

Armoninin kurulmasıArmoninin kurulması

Armoninin kurulması 3 şekilde olur.Armoninin kurulması 3 şekilde olur.

1. Biçimler arasındaki 1. Biçimler arasındaki armoniarmoni

2. Tipografiler arasındaki 2. Tipografiler arasındaki armoniarmoni

3. Tonlar arasındaki armoni.3. Tonlar arasındaki armoni.

30

Biçim açısından armoniBiçim açısından armoni

Tipografi Tipografi açısındaaçısında

n armonin armoni

Tonlar Tonlar açısından açısından

armoniarmoni

31

Kontrast(zıtlık)Kontrast(zıtlık)

Fotoğrafta Fotoğrafta kontrastın kontrastın yaratılmasıyaratılması

Tipografi de Tipografi de kontrastın kontrastın yaratılmasıyaratılması

Biçimde Biçimde kontrastın kontrastın yaratılmasıyaratılması

32

Yazıda Yazıda kontrastkontrast

33

RitmRitm

Tek sayfa üzerinde ritm bulunur. Bu Tek sayfa üzerinde ritm bulunur. Bu ritm, gerek biçim, gerekse de renk ile ritm, gerek biçim, gerekse de renk ile sağlanabilir.sağlanabilir.

Ayrıca diğer sayfaların arka arkaya Ayrıca diğer sayfaların arka arkaya bulunmasından dolayı, birbirleri ile bir bulunmasından dolayı, birbirleri ile bir uyum içinde olması beklenir. Bu dergi uyum içinde olması beklenir. Bu dergi içinde yakalanması umulan ritmdir. içinde yakalanması umulan ritmdir. Ritmi yakalayan dergiler, tasarım Ritmi yakalayan dergiler, tasarım açısından başarılıdır.açısından başarılıdır.

Ritmin gözün takip ettiği “Z” çizgisini Ritmin gözün takip ettiği “Z” çizgisini izlediği bilinmektedir.izlediği bilinmektedir. 34

RİTM “Z” RİTM “Z” NİN NİN

ÇİZİLMESİNÇİZİLMESİNİ İZLERİ İZLER

35

Birlik(unity)Birlik(unity)

Birlik, gerek Birlik, gerek çerçeve gerek çerçeve gerek içerik gerekse içerik gerekse de renk ile bir de renk ile bir arada arada düzenlenen düzenlenen tasarım için tasarım için kullanılır. kullanılır.

Basitlik ve birlik Basitlik ve birlik tasarımın en tasarımın en önemli öğesidir.önemli öğesidir.36

Örnekte, armoni, denge, ton, oran özellikleri Örnekte, armoni, denge, ton, oran özellikleri birleştirilerek birlik oluşturulmuşturbirleştirilerek birlik oluşturulmuştur

37

Özetle;Özetle;

Dengeyi oluşturabilmek için tasarımdaki Dengeyi oluşturabilmek için tasarımdaki büyüklükler, tonlar ve diğer elemanların büyüklükler, tonlar ve diğer elemanların durumları kontrol edilmelidir.durumları kontrol edilmelidir.

Denge, tasarım içinde çok fazla temel Denge, tasarım içinde çok fazla temel olmayan(gerekli değil)öğeler ve iyi armoni olmayan(gerekli değil)öğeler ve iyi armoni kurulmamış font kullanımı olursa, bozulur.kurulmamış font kullanımı olursa, bozulur.

Güçlü bir birlik; beyaz bir zemin, çerçeveler, Güçlü bir birlik; beyaz bir zemin, çerçeveler, biçimin uyuşması, büyüklük, öğelerin biçimin uyuşması, büyüklük, öğelerin tonlarının tasarımda birlik oluşu ile tonlarının tasarımda birlik oluşu ile kazanılabilir.kazanılabilir.

38

Özetle;Özetle;

Eşit marjinler (boşluklar) monotonluk Eşit marjinler (boşluklar) monotonluk yaratır. Ancak çok farklı marjinleri yaratır. Ancak çok farklı marjinleri denemekte karışıklık yaratabilir.denemekte karışıklık yaratabilir.

Kontrastlar tasarıma ilginçlik katar. Kontrastlar tasarıma ilginçlik katar.

Bazı öğelerin sıradan tekrarı, tasarımda Bazı öğelerin sıradan tekrarı, tasarımda monotonluk yaratırmonotonluk yaratır

39

Özetle,Özetle,

Uzun horizontal (yataylık) ve uzun vertical Uzun horizontal (yataylık) ve uzun vertical (dikeylik) lar, tasarımda okuyucuyu (dikeylik) lar, tasarımda okuyucuyu yönlendirir.yönlendirir.

Tasarımdaki alanlar, oranların doğru Tasarımdaki alanlar, oranların doğru kurulmasıyla kırılmalıdırkurulmasıyla kırılmalıdır

Tasarımın etkili olması için basitlik Tasarımın etkili olması için basitlik önemlidir. Birkaç font seçimi ile basitlik önemlidir. Birkaç font seçimi ile basitlik kazanılabilir. kazanılabilir. 40

41

ESQUIRE ESQUIRE dergisinin dergisinin “Sayfa Tasarımının Özellikleri” “Sayfa Tasarımının Özellikleri”

((denge, zıtlık, odak, oran, uyum, denge, zıtlık, odak, oran, uyum, sadelik, bütünlük, yapısadelik, bütünlük, yapı) açısından ) açısından

incelenmesiincelenmesi

42

19651965

19661966

19701970

19751975

19781978

19861986

19871987

19941994

20042004

20052005

20052005

20062006

20062006

12. Uluslar arası 12. Uluslar arası Colorado Poster YarışmasıColorado Poster Yarışması

Exhibition juror Exhibition juror Andrew Lewis, Andrew Lewis,

Canada. Canada. Andrew Lewis: Andrew Lewis: Lincoln Center Lincoln Center Exhibition, 17 x Exhibition, 17 x

25 25

DengeDenge

UyumUyumSadelikSadelik

BütünlükBütünlükYapıYapı

ZıtlıkZıtlıkodakodak-oran-oran

Honor Laureate Kari Honor Laureate Kari Piippo, Finland. Piippo, Finland.

Julistemuseo 1975-Julistemuseo 1975-1990, poster for a 1990, poster for a poster museum. poster museum.

DengeDenge

odak odak oranoran

UyumUyumSadelikSadelik

BütünlükBütünlükYapıYapı

dengedenge

dengedenge

zıtlıkzıtlık

İndia transitionİndia transition

Subrata Subrata Bhowmick, Bhowmick,

DengeDengeZıtlıkZıtlıkOdakOdakOranOranUyumUyum

SadelikSadelikBütünlükBütünlük

YapıYapı

dengedenge

Reinhold Luger, Austria.

Masked Ball, 33 x 46 3/4

DengeDengeZıtlıkZıtlıkOdakOdakOranOranUyumUyum

SadelikSadelikBütünlükBütünlük

Yurdaer AltıntaşYurdaer Altıntaş

DengeDengeZıtlıkZıtlıkOdakOdakOranOranUyumUyum

SadelikSadelikBütünlükBütünlük

Ivar Sakk, Estonia.

Josef Nadj Dance Performances, 23 1/2 x 34 3/4.

Dengeli değilDengeli değilZıtlıkZıtlıkOdakOdakOranOranUyumUyum

Sade değilSade değilBütünlükBütünlük