4-02 Sumarski tehnicar.pdf

8/10/2019 4-02 Sumarski tehnicar.pdf

1/256

OBRAZOVNI PROGRAM

UMARSKI TEHNIAR


2/256

2

SADRAJ

OPTI DIO ................................................................................................ 3

1. NAZIV PROGRAMA: UMARSKI TEHNIAR ....................................................... 3

2. NASTAVNI PLAN ..................................................................................... 3

POSEBNI DIO ............................................................................................. 6

1. PREDMETNI PROGRAMI ............................................................................. 6

1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI ................................................................... 6

1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI .............................................................. 7

1.2.1. PEDOLOGIJA SA ISHRANOM BILJA .......................................................... 7

1.2.2. DENDROLOGIJA ............................................................................... 14

1.2.3. PROIZVODNJA SADNOG MATERIJALA ..................................................... 23

1.2.4. ANATOMIJA I SVOJSTVA DRVETA ......................................................... 32

1.2.4. ANATOMIJA I SVOJSTVA DRVETA ......................................................... 32

1.2.5. ALATI I MEHANIZACIJA U UMARSTVU ................................................... 39

1.2.6. GEODEZIJA I UMSKO GRAEVINARSTVO ................................................ 48

1.2.7. GAJENJE UMA ............................................................................... 61

1.2.8. ZATITA UMA ................................................................................ 76

1.2.9. DENDROMETRIJA I PLANIRANJE GAZDOVANJA UMAMA ............................. 86

1.2.10. ISKORIAVANJE UMA .................................................................... 98

1.2.11. LOVSTVO .................................................................................... 108

1.2.12. PODIZANJE I NJEGA ZELENIH POVRINA .............................................. 114

1.2.13. PRAKTINA NASTAVA ..................................................................... 122

1.3 IZBORNI PREDMETI ............................................................................. 168

1.3.1. UMSKO SJEMENARSTVO .................................................................. 168

1.3.2. METEOROLOGIJA SA KLIMATOLOGIJOM ................................................ 175

1.3.3. MELIORACIJA DEGRADIRANIH UMA ..................................................... 183

1.3.4. EKOLOGIJA I ZATITA IVOTNE SREDINE ............................................... 191

1.3.5. PLANIRANJE I UREENJE PREDJELA .................................................... 196

1.3.6. UREIVANJE LOVITA ...................................................................... 203

1.3.7. UREIVANJE UMA .......................................................................... 210

1.3.8. ISKORIAVANJE OSTALIH UMSKIH PROIZVODA ..................................... 220

1.3.9. PREDUZETNITVO ........................................................................... 225

1.3.10. EKONOMIKA I ORGANIZACIJA U UMARSTVU ......................................... 229

2. ISPITNI KATALOZI STRUNO-TEORIJSKIH PREDMETA ..................................... 235

2.1. ZATITA UMA .................................................................................. 235

2.1. GAJENJE UMA ................................................................................. 238

2.1. ISKORIAVANJE UMA ....................................................................... 241

2.1. DENDROMETRIJA I PLANIRANJE GAZDOVANJA UMAMA ............................... 244

2.2. STRUNI RAD ................................................................................... 247

3. OBAVEZNI NAINI PROVJERAVANJA ZNANJA: .............................................. 249

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRETAK OBRAZOVNOG PROGRAMA .................. 253

5. NAIN PRILAGOAVANJA UENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ...................... 253

6. NAIN PRILAGOAVANJA PROGRAMA OBRAZOVANJU ODRASLIH ....................... 253

7. PROFIL STRUNE SPREME NASTAVNIKA I STRUNIH SARADNIKA ....................... 254

8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ........................... 255

9. PROFESIONALNA PRAKSA ....................................................................... 256


3/256

3

OPTI DIO

1. Naziv programa: UMARSKI TEHNIAR2. Nastavni plan

Rednibroj

Nastavni predmeti -grupe predmeta

I II III IVUkupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.A Opteobrazovni predmeti

1. Maternji jezik iknjievnost

3 108 3 108 3 108 3 99 423

2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 4233. Strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 2824. Informatika 2 72 725. Fiziko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282

Drutvena grupa predmeta1. Istorija 2 72 722. Geografija 2 72 723. Likovna umjetnost 2 72 72

4. Sociologija 2 72 72Prirodna grupa predmeta1. Hemija 2 72 722. Biologija 2 72 2 72 1443. Fizika 2 72 72

UKUPNO A 20 720 16 576 12 432 10 330 2058B Struno - teorijski predmeti

1. Pedologija sa ishranombilja

2 72 72

2. Dendrologija 2 72 3 108 180

3.Proizvodnja sadnogmaterijala

2 72 72

4. Anatomija i svojstvadrveta 2 72 72

5.Alati i mehanizacija uumarstvu

2 72 72

6.Geodezija i umskograevinarstvo

3 108 2 72 180

7. Gajenje uma 1 36 3 108 2 66 2108. Zatita uma 1 36 2 66 102

9.Dendrometrija iplaniranje gazdovanjaumama

3 108 3 99 207

10. Iskoriavanje uma 3 108 2 66 17411. Lovstvo 2 66 66

12. Podizanje i njegazelenih povrina

2 66 66

UKUPNO B 6 216 11 396 12 432 13 429 1473C Praktina nastava 3 108 2 72 3 108 4 122 420D Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141E Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 4201. umsko sjemenarstvo 2 72 72

2.Meteorologija saklimatologijom

2 72 72

3.Melioracijadegradiranih uma

2 72 72

4.

Planiranje i ureenje

predjela 2 72 725. Ekologija i zatita 2 72 72


4/256

4

Rednibroj

Nastavni predmeti -grupe predmeta

I II III IVUkupno

sed. god. sed. god. sed. god. sed. god.ivotne sredine

6. Ureivanje lovita 2 66 667. Ureivanje uma 2 72 72

8.Iskoriavanje ostalihumskih proizvoda 2 66 66

9. Preduzetnitvo 2 72 72

10.Ekonomika iorganizacija uumarstvu

2 66 66

F Profesionalna praksa 10 dana 15 dana 15 dana 40 danaG Sedmini broj asova 32 1152 32 1152 32 1152 32 1056 4512H Broj radnih sedmica 36 36 36 33 141

Ukupno (A+B+C+D+E) = 4.512

3. Ciljevi i zadaci obrazovnog programa-

Razvoj sposobnosti i vjetina za kavalitetan rad u zanimanju;-

Pravilna profesionalna orjentacija kao osnov za stvaranje uspjene profesionalnekarijere;

-

Osposobljavanje za kritiko vrednovanje i odgovorno djelovanje na radnommjestu;

-

Osposobljavanje za racionalno korienje energije, materijala, vremena iopreme;

-

Usvajanje informatikih znanja za primjenu u umarstvu;-

Osposobljavanje za kvalitetnu primjenu mjera za njegu uma;-

Osposobljavanje za vrenje prostorno - funkcionalne podjele uma;-

Usvajanje znanja i vjetina za kvalitetan premjer uma;-

Osposobljavanje za raspoznavanje razliitih stanita sastojina;

-

Osposobljavanje za uee u izradi projektno-planske dokumentacije;-

Usvajanje znanja i vjetina za dosljednu i kvalitetnu primjenu mjera borbe protivsvih vrsta umskih tetoina;

-

Osposobljavanje za uee na poslovima iskoriavanja uma;-Usvajanje znanja i vjetina potrebnih za kvalitetno i struno sakupljanje sjemena

umskog drvea i ispitivanje njegovog kvaliteta;-

Osposobljavanje za rad na formiranju rasadnika i rada u njemu;-

Osposobljavanje za uee na poslovima iz oblasti lovstva;-

Usmjeravanje ka potovanju standarda kvaliteta u svom zanimanju;-

Razvoj pravilnog odnosa prema saradnicima, strankama i okolini;-Upoznavanje sa pojmom trita i uspjenog poslovanja;-

Razvoj vjetina komunikacije sa saradnicima pri radu i rjeavanju problema;

-

Razvoj ekoloke svijesti i upoznavanje propisa o zatiti na radu, zatiti okoline ivanosti njihovog dosljednog potovanja;

-

Razvoj radne sposobnosti i podsticanje za samostalno usavravanje na principucjeloivotnog uenja.

4. Uslovi za upis, odnosno ukljuivanje u program za obrazovanje odraslih-

Upis u strunu kolu vri se na osnovu javnog konkursa, u junskom i avgustovskomroku.

-

Konkurs, na predlog kole, raspisuje Ministarstvo, u saradnji sa Udruenjem iposlodavcima, etiri mjeseca prije poetka kolske godine (do kraja maja).

-

Konkurs za upis za obrazovanje odraslih lica kola, odnosno poslodavac moeobjaviti i u drugim rokovima, do kraja oktobra, uz saglasnost Ministarstva.

-

U etvorogodinju strunu kolu mogu se upisati lica koja su zavrila osnovnukolu.


5/256

5

-

U prvi, odnosno etvrti razred etvorogodinje strune kole moe se upisati licekoje je zavrilo dvogodinju strunu kolu, odnosno trogodinju strunu kolu ipoloilo dopunske i diferencijalne ispite.

-U redovno obrazovanje mogu se ukljuiti lica koja nijesu starija od 17 godina,izuzetno lica do 18 godine uz odobrenje Nastavnikog vijea kole.

-

Lica koja su napunila 18 godina ukljuuju se u program za obrazovanje odraslih.

5. Trajanje obrazovanja-etiri godine.

6. Prohodnost-

U redovnom obrazovanju uenici napreduju u vii razred ako su iz svih predmetatekue godine postigli prelaznu ocjenu i priloili potvrdu o obavljenojprofesionalnoj praksi.

-

Lica koja su zavrila dvogodinju ili trogodinju strunu kolu mogu se ukljuiti udrugi, trei ili etvrti razred dopunskih i diferencijalnih ispita.

-

Odrasli napreduju po programu u skladu sa nacrtom za izvoenje obrazovnog

programa za odrasle koji donosi kola (kursni sistemi i izvoenje predmeta popredmetnim blokovima.)

7. Obrazovanja koje se stie-

Zavretkom obrazovnog programa uenik stie srednje struno obrazovanje uetvorogodinjem trajanju- UMARSKI TEHNIAR


6/256

6

POSEBNI DIO

1. PREDMETNI PROGRAMI

1.1. OPTEOBRAZOVNI PREDMETI

1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIEVNOST1.1.2. MATEMATIKA1.1.3. STRANI JEZIK1.1.4 INFORMATIKA1.1.5 FIZIKO VASPITANJE

1.1.5. DRUTVENA GRUPA PREDMETA

1.1.5.1. ISTORIJA1.1.5.2. GEOGRAFIJA1.1.5.3. LIKOVNA UMJETNOST

1.1.5.4. SOCIOLOGIJA

1.1.6. PRIRODNA GRUPA PREDMETA

1.1.6.1. HEMIJA1.1.6.2. BIOLOGIJA1.1.6.3. FIZIKA


7/256

7

1.2. STRUNO - TEORIJSKI PREDMETI

1.2.1. PEDOLOGIJA SA ISHRANOM BILJA

1.Naziv predmeta: PEDOLOGIJA SA ISHRANOM BILJA

2.Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

RazredVrste nastave

UkupnoTeorija Vjebe

Praktinanastava

I 53 19 72

II

III

IV

Ukupno 53 19 72

3. Opti ciljevi nastave-

Upoznavanje sa osnovnim fiziolokim procesima u biljkama;-

Oposobljavanje za prepoznavanje i pravilnu upotrebu razliitih vrsta ubriva;-

Upoznavanje sa osnovnim osobinama minerala i stijena kao i njihovu ulogu uobrazovanju zemljita;

-

Razvoj svijesti o znaaju zemljita i njegovog uticaja na biljne vrste;-Osposobljavanje za procjenu tipova zemljita za rast biljnih kultura.


8/256

8

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: PRVI

Informativni ciljevi isadraji

Formativni ciljeviSocijalizacijski

ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

-

Upoznaje zadatak iznaaj pedologijesa ishranom biljakao nauke

-

Definie pojampedologije

-

Uoava znaajzemljista u ishranibilja

Hemijski sastav biljaka

-

Upoznaje hemijskisastav biljaka

-

Razlikuje znaajhemijskihelemenata u ivim ineivim sistemima

- Podstie strunousavravanje

Ishrana biljaka-

Navodi naineishrane biljaka

-

Opisujeheterotrofan nainishrane

-

Opisuje autotrofannain ishrane

-

Upoznajemehanizam ihemizam sinteze

-

Definie autotrofninain ishrane iprepoznaje procesfotosinteze

-

Razlikujeheterotrofni iautotrofni nainishrane biljaka

-

Prepoznaje grau,hemijski sastav ifizioloke procese usjemenu

-

Razlikuje faktorekoji utiu na

fotosintezu

- Razvijaanalitinost ilogiko miljenje

Vjebe:-

ematski prikazprocesafotosinteze

Snadbijevanje biljaka sa vodom

-

Definie ulogu vodeu biljci

-

Upoznaje se sapristupanimoblicima vode zabiljku

-

Upoznaje nainegubitka vode izbiljke

-

Razlikuje oblikepristupane vodeza biljku

-

Prepoznajetranspiraciju,gutaciju, suzenje

- Razvija sposobnostopaanja

Vjebe:-

ematski prikazkretanja vode odkorijena do lista

Uloga kori ena i mehanizam usvajanja materija

-

Upoznaje znaajmakroelemenata,mikroelemenata ikorisnih elemenata

-

Nabraja simptomenedostatka i vikapojedinih makro i

mikroelemenata

-

Razlikuje promjenena biljnimorganima


Vjebe:-

ematski prikazkretanjamineralnihmaterija odkorijena do lista


9/256

9



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

ubriva

-

Definie pojam iulogu ubriva

-

Upoznaje vrsteorganskih ubriva

-

Upoznaje fizike ihemijske osobineorganskih ubriva

-

Upoznaje vrstemineralnih ubriva

-

Upoznaje fizike ihemijske osobinemineralnih ubriva

-

Navodi osobinebiljaka za zeleninaubriva

-

Razlikuje vrstestajskih ubriva

-

Grafiki prikazujenain dobijanja iuvanja osoke

-

Razlikujetehnoloke faze udobijanja komposta

-

Razlikuje vrstemineralnih ubrivana osnovu fizikihosobina

-

Razlikuje ubrivakoja imajupozitivan uticaj nazemljiste

-

Razlikujemineralna ubrivapo hemijskimsastavu: azotna,fosforna,kalijumova,kalcijumova i mikroubriva

- Stiesamopouzdanje isigurnost

Vjebe:-

Pokazivanjeuzoraka mineralnihubriva

-

Referat: znaajubriva i uticaj naivotnu sredinu

-

Upoznaje osobinesloenih i mijeanihubriva

-

Upoznaje osobine iulogu bakterijalnihubriva

-

Predlae upotrebusloenih ubriva uzavisnosti od uslova

-

Razlikujetehnoloke faze udobijanjumijeanih ubriva

- Razvija ekolokusvijest

-

Upoznaje uloguubrenja

-

Upoznaje vrijeme inain ubrenja

-

Utvruje potrebuza ubrenjem naosnovu analizezemljita i vizuelno

-

Odreuje koliinuubriva zaosnovno,predsjetveno,startno ubrenje iprihranjivanje uzavisnosti odpotrebe

-

Razlikuje fazeubrenja prekozemljita i folijarno

-

Uoava povezanostizmeu potrebabiljaka i momenta

- Razvija loginozakljuivanje

-

Razvija sposobnostpovezivanja

injenica

Vjebe:-

Raunanjepravilnih koliinaubriva za

pojedine kulture


10/256

10



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

ubrenja

Pedologija-

Upoznaje znaaj izadatak pedologijekao nauke

-

Definie pojampedologije

-

Uoava znaajpedologije upoljoprivrednojproizvodnji


Graa zemljine kore

-

Upoznaje zemljinegeosfere

-

Upoznaje osnovneosobine minerala

-

Definie pojamlitosfere,atmosfere,hidrosfere,biosfere, pirosferei barosfere

-

Uoava fizike ihemijske osobinenekog zemljita naosnovu vizuelnog

uvida-

Ukazuje na novimprimjerima naznaaj minerala


Vjebe:-

Pokazivanjekolekcije mineralai njihovo

prepoznavanje

-

Upoznaje osnovneosobine stijena

-

Prepoznajemagmatske stijene

-

Prepoznajesedimentne stijene

-

Prepoznajemetamorfnestijene

Vjebe:-

Pokazivanjekolekcije stijena

Raspadanje minerala i stijena

-

Upoznaje se sanainomraspadanja stijena iminerala

-Upoznaje se sanainom stvaranjaregolita

-

Razlikuje fiziko ihemijskoraspadanje


Vjebe:-

Pokazivanjekolekcije stijena

Obrazovanje zemljita

-

Definie pojamzemljita-

Upoznaje se sasastavom zemljita

-

Objanjavatransformacijuorganske materije

-

Raspoznajestrukturu zemljita-

Razlikuje ulogumikroorganizama

-

Definie humus isastav humusa

-

Raspoznajerazliite vrstehumusa


-

Referat: znaajhumusa uorganskojproizvodnji

Zemljini koloidi i njihove osobine-

Upoznaje se sa -

Pojanjava na - Razvija sposobnost


11/256

11



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

pojmom koloida injihovim

osobinama

novim primjerimauticaj koloida na

kvalitet zemlje-

Razlikuje osobinekoloida:peptizacija,koagulacija...

povezivanjainjenica

Fizike i hemijske osobine zemljita

-

Upoznaje osobinezemljita

-

Ukazuje na znaajadsorpcije isorpcije na kvalitetzemljita

-

Razlikuje osobine

zemljinog rastvora-

Na novimprimjerima ukazujena fizike osobinezemljita

- Razvijaanalitinost ilogino miljenje

Vjebe:-

Pokazivanjeuzoraka zemljita

Pedogenetski procesi

-

Upoznajepedogenetskeprocese

-

Definie pojamascedentne

migracije-

Definie pojamdescedentnemigracije

-

Prepoznaje uzrokemigracije materijau zemljitu

- Povezuje uzroke iposledice

Morfoloke osobine zemljita

-

Upoznaje se samorfologijomzemljita

-

Razlikujespoljanjemorfolokeelemente analiziraunutranjumorfologiju

-

Razlikujepojamove:-

Horizonta-

Pothorizonta-

Prelaznihhorizonata

- Razvijaanalitinost ilogino miljenje

Vjebe:-

Kopanjepedolokog profilai uoavanjehorizonata

Klasifikacija zemljita

-

Navodi tipove ipodjele zemljita

-

Svrstava zemljiteu odreene klase

-

Uoava namjenskepogodnosti

razliitogzemljita:

- Razvija osjeajodgovornosti isamopouzdanja

Vjebe:-

Pokazivanjemonolita pojedinihtipova zemljita


12/256

12



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

autotrofnazemljita:

kamenjar, sirozem,humusna,akumulativna,kambinazemljita,

-

Eluvijalno iluvijalna,

-

Antropo pedogenazemljita,hidromorfnazemljita,

epiglejnazemljita,hipoglejna,fluvijatilna ifluvioglejnazemljita, tresetnazemljita,halomorfnazemljita, akutnozaslanjena,subakvalnazemljita i

-

Nerazvijenasubakvalnazemljita

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora-

Tucovi, Z. Simi, Ishrana bilja, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Beograd,i Zavod za izdavanje udbenika, Novi Sad, 1988.

-

N.Jovi, Z. Simi, Pedologija sa geologijom, Zavod za udbenike i nastavnasredstva Beograd i Zavod za izdavanje udbenika, Novi Sad, 1987.

6. Materijalni uslovi za izvoenje nastaveKabinet opremljen sa:-

kolekcijom minerala;-

kolekcijom stijena;-

pedolokim monolitima;-

kolekcijom (uzorcima) mineralnih ubriva;-

grafofolijama i dijapozitivima.

7. Obavezni nain provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika-

Provjera znanja vri se usmeno, pismeno i u toku vjebi-

Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu,-

Vjebe po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu,-

Pismena provjera znanja test (po jedan u polugoditu),

-

Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena uklasifikacinom periodu.


13/256

13

-

Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena uklasifikacionim periodima.

8. Uslovi za napredovanje i zavretak predmeta-

Pozitivna ocjena na kraju kolske godine.

9. Profil strune spreme nastavnika i strunih saradnika-

Diplomirani inenjer umarstva ili pejzane arhikteture.

10. Povezanost predmeta

ZnanjaPovezanost sa predmetom

Predmet Znanje-

Histologija, nauka otkivima od zanaaja zadendro vrste

-

Anatomija i svojstva drveta - Trajna i sprovodna tkiva

-

Osobine i najvanije grupeminerala i stijena

-

Praktina nastava - Fizika svojstva minerala istijena kao i znaaj

silikata, fosfata,karbonata, sulfata, oksida imagmatskih, sedimentnih imetamorfnih stijena

-

Najvaniji hemijskielementi i jedinjenja

-

Hemija - Znaaj i sadraj hemijskihelemenata u prirodi iprevoenje organskih uneorganska jedinjenja

-

Meteoroloki elementi ipojave

-

Gajenje uma - Znaaj temperature,vazdunog pritiska,vlanosti vazduha,

isparavanja i padavina-

Uslovi zemljita upoumljavanju

-

Gajenje uma - Dubina, mehaniki sastav,vlanost, temperatura ikisjelost zemljita, kao iznaaj mrtve prostirke

-

Pripremanje zemljita iodravanje njegoveplodnosti

-

Proizvodnja sadnogmaterijala

- Brazdanje zemljita iubrenje organskim imineralnim ubrivima


14/256

14

1.2.2. DENDROLOGIJA

1. Naziv predmeta:DENDROLOGIJA

2. Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

RazredVrste nastave

UkupnoTeorija Vjebe

Praktinanastava

I 44 28 72II 65 43 108IIIIV

Ukupno 109 71 180

Vjebe - odjeljenje se dijeli na grupe od 12 do 17 uenika


Osposobljavanje, da na osnovu habitusa, morfolokih karakteristika: granica,pupoljaka, lista, cvijeta, ploda, u svakom godinjem dobu raspoznaju vrstedrvea;

-

Sticanje znanja o biolokim, ekolokim i umsko-uzgojnim osobinama glavnihvrsta drvea (autohtone) i najvanijih stranih vrsta (egzota) i njihovog znaaja;

-

Sticanje znanja o najvanijim bunastim vrstama i sastojinama u kojima sejavljaju;

-

Osposobljavanje za uoavanje razlika izmeu drvenastih i bunastih vrsta;-

Razvijanje svijesi o znaaju drvea i bunja i njihovog uticaja na okolinu.


15/256

15

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: PRVI



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastaveuenik uenik uenik

Uvod u predmet dendrologija-

Definie pojam,zadatak i znaajpredmetadendrologija


Opti dio: osnovi botanikeHistologija-

Definie pojambiljne elije

-

Definie pojamhistologije

-

Upoznaje pojam i

znaaj tkiva-

Upoznajeklasifikaciju tkiva:

-

tvorna tkiva(meristemi)

-

osnovno i konotkivo

-

mehanika tkiva-

sistem provodnihtkiva

-

Zna grau, oblik,veliinu i funkcijubiljne elije

-

Zna porijeklo,grau, funkcijutkiva, znaaj ipodjelu

-

Zna apikalne,interkalarne,lateralne,traumatinemeristeme

-

Zna pojam

traheide, traheje,sitaste cijevi,elije pratilice,provodni snopii

-

Razlikuje osnovnekarakteristikepokorinih tkiva(epidermis,peridermis, mrtvakora)

-

Razlikujekolenhim,sklerenhim, likinavlakna, grvenavlakna


-

Analizira:-

Presjek krozvegetacionu kupustabla

-

Popreni presjekpokorinih tkiva

-

Provodne snopie

Morfologijavegetativnih organa-

Upoznajemorfolokekarakteristikedrvenastih biljaka:

-

Korijen,-

Stablo,

-

List,-

Cvijet,

-

Razlikuje drvenastevrste po formi ivisini (drvo, bun:I, II, III red)


-

Crtei, slike,dijafilmovi,mikroskop ipreparati, lupa,uzorci biljnihorgana


16/256

16



ciljeviPreporuke za


-

Plod,-

Sjeme.

Razmnoavanjebiljaka-

Definie pojamrazmnoavanja

-

Navodi vrsterazmnoavanja:

-

razmnoavanjebespolno i polno

-

razmnoavanjejednoelijskihorganizama

-

razmnoavanje

vieelijskihorganizama

-

Razlikuje osnovnekarakteristikepolnog i bespolnograzmnoavanja,jednoelijskog ivieelijskograzmnoavanja

-

Dijafilmovi,reznice,kalemljenje,mikro-skop ipreparati, uzorci

Genetika-

Definie pojam,zadatak i znaajgenetike

-

Upoznaje pojam istrukturu gena

-

Opisuje prenoenjesvojstava napotomstvo

-Objanjavashvatanje naslea,mutacije,ukrtanje biljaka(hibridizacija ihibridi)

-

Upoznaje pojamgenotipa, fenotipai iste linijeoplemenjivanje(generativno,vegetativno)

-

Shvata pojamgena-nosiocanaslednih osobina,pojam mutacije,hibridizacije iliukrtanja imendelove zakone,oplemenjivanjebiljaka

- Razvija drutvenuodgovornost

Vjebe-

Crtei i dijafilmovi,-

Prikaz hibrida

Posebni dio: sistematika dendrologijeGolosjemenjae (gymnospermae) etinari-

Upoznaje domae ineke znaajnestrane etinarskevrste

-

Razlikujesistematikuetinarskih vrsta,nazive, njihovusrodnost, raspored

-

Razlikuje areal,habitus,morfolokekarakteristike(reljef kore, oblikkorijena,karakteristike


-

Obilazakarboretuma,parkova, prirodnihsastojina (tokomitave kolskegodine)


17/256

17



ciljeviPreporuke za


granice,pupoljaka, lista,

cvijeta, ploda),bio-ekolokekarakteristike iznaaj vrsta

-

Opisuje:-

Familijuginkgoaceae,ginkgo biloba-ginko; familijutaxaceae , taxus,baccata-obinatisa;

-

Familiu pinaceae;podfamilijuabietoideae;

-

Rod tsuga vrste ivarijetete;

-

Rod pseudotsuga,vrste i varijetete;

-Familiju pinaceae;podfamilijuabietoideae;

-

Rod abies, obinujelu; istrane jele (kavkaska,dinovska idugoigliava);

-

Rod picea; obinusmru; panievuomoriku; srebrnusmru

-

Razlikuje opteosobine

-

Prepoznaje irazlikuje latinske,domae nazivevrsta,rasprostranjenost,osnovne

karakteristike-razlike, znaaj

-

Prepoznaje areal,habitus,morfolokekarakteristike (reljef kore, oblikkorijena,karakteristikegranice,pupoljaka, lista,cvijeta, ploda),bio-ekolokekarakteristike iznaaj vrsta.

- Razvija osjeaj zatanost

-

Razvijasistematinost

-

Sakupljanjezimskih granica,plodova, sjemenja,izrada herbarijuma

-

Opisuje:-

Podfamilijularicoideae;

-

Rod larix;

-

Evropski i japanskiari;-

Rod cedrus;-

Vrste ( atlaski,hima-lajski ilibanski kedar),

-

Podfamilijupinoideae;

-

Rod pinus:(petoigliavi borovi(molika i vajmutovbor),

-

Dvoigliavi borovi(alepski bor,

-

Prepoznaje areal,habitus,morfolokekarakteristike (

reljef kore, oblikkorijena,karakteristikegranice,pupoljaka, lista,cvijeta, ploda),bio-ekolokekarakteristike iznaaj vrsta.

- Razvijasnalaljivost

-

Razvija osjeaj zatanost

-

Razgledanje slika islajdova


18/256

18



ciljeviPreporuke za


pinjol, primorskibor, crni i bijeli

bor savarijetetima,munika i krivulj),

-

Familijutaxodiaceae;rodove: sequoia,taxodium,cryptomeria;

-

Familijucupressaceae,

-

Podfamilijuthujoideae,

-

Rod thuja,vrste,-

Podfamilijucupressoideae,

-

Rod cupressus,vrste,

-

Rodchamaecyparis,vrste,

-

Podfamilijujuniperoideae,

-

Rod juniperus:-

Sekcija oxycedrus,vrste,

-

Sekcija sabina,vrste (ukratko),


19/256

19

Razred: DRUGIInformativni ciljevi i

sadrajiFormativni ciljevi

Socijalizacijskiciljevi

Preporuke zaizvoenje nastave

uenik uenik uenik-

Opisuje:

-

Skrivenosjemenja-e-

(angiospermeae)-liari

-

Familijubetulaceae,

-

Rod betula, obinai maljava breza,

-

Rod alnus, crna,bijela i zelena jova

-

Familijucorylaceae,

-

Rod corylus, obinai meja lijeska,-

Rod carpinus iostrya, vrste

-

Familiju fagaceae,-

Rod fagus, vrste,-

Rod castanea,vrste,

-

Rod quercus, vrste:primorski,kontinentalni istrani hrastovi

-

Familijujuglandaceae,

-

Rod juglans, obinii crni orah

-

Familijusalicaceae,

-

Rod populus:bijela, siva topola,trepetljika, crnatopola, jablan,euroamerike

hibridne topole,najvaniji domai istrani klonovi

-Rod salix: bijela,krta,

-

Koarasta vrba,bademasta

-

Vrba, rakita , sivavrba, umska

-

I barska iva.-

Familija moraceae-

Rod morus i

maclura, vrste-Familija ulmaceae

-

Razlikuje opte

karakteristike-razlike breza ijova, graucvijeta, ploda,drveta, oblik lista,razlike drvnihvidova, latinskinaziv, mjestorasprostranjenja,znaaj

-

Razlikuje osnovnekarakteristike

lijeska i grabova-

Razlikuje iraspoznaje vrstebukve i kestena,sa posebnimosvrtom namezijsku bukvu ipitomi kesten

-

Razlikuje vrstehrastova na osnovumorfolokihkarakteristika,prepoznaje areal,latinske nazive,bio-ekolokekarakteristike injihov znaaj

-Prepoznajeosnovnekarakteristike-razlike obinog icrnog oraha

-

Prepoznaje opte

karakteristiketopola i vrba,grau cvijeta,ploda, drveta,oblik lista, razlikedrvnih vidova,latinski nazivi,mjestorasprostranjenja,znaaj

-

Uoava optekarakteristike,

grau cvijeta,ploda, drveta,

- Razvija

snalaljivost iefikasnost-


-

Razvijasnalaljivost iefikasnost

-

Sakupljanje

zimskih granica,plodova, sjemenja,

izrada herbarijum-

Skiciranje: habitussa listovima,plodovima icvjetovima


20/256

20



ciljeviPreporuke za


-Rod ulmus:poljski,brdski brijest i vez

-

Rod celtis, vrste-

Familija-

platanaceae-

Rod platanus, vrste-

Familija tiliaceae-

Rodtilia, vrste(sitnolisna,krupnolisna isrebrnolisna)

-

Familijahippocastanaceae-divlji kesteni

-

Familijasimarubaceae -kisjelo drvo

-

Familija aceraceae-

Rod acer-javori;gorski javor,mlec, zeslja, klen,maklen, gluhac,planinski javor,

-

strani javori(jasenoliki javor savarijatetima,srebrnolisni javor).

-

Familija rosaceae-

Rod sorbus-vrste,-

Rod prunus-vrste.-

Familija oleaceae-Rod fraxinus

(bijeli, crni ipoljski jasen),

-

Strani jaseni

oblik lista, razlikedrvnih vidova,

latinski naziv,mjestorasprostranjenja,znaaj

-Fam fabaceae(papilionaceae)

-

Rod robinia,bagrem-

Rod sophora,sofora.

-

Fam.Caesalpiniaceae

-

Rod gleditsia,glediija

-

Rod cercis, judinodrvo.

-

Opisuje najvanijebunaste vrste:

-

Familiju lauraceae(lovor),

-Razlikuje osnovnekarakteristike

bagrema, sofore,glediije i judinogdrveta

-

Uoava optekarakteristike-razlike, graucvijeta, ploda,drveta, oblik lista,razlike drvnihvidova, latinskinaziv, mjestorasprostranjenja,

znaaj


21/256

21



ciljeviPreporuke za


berberidaceae(utika),

ranunculaceae(pavit)-

Familijuanacardiaceae,aquifoliaceae,staphyleaceae

-

Familijucelastraceae,rhamnaceae.

-

Familiju cornaceae(drijen i svib) i

-

Araliaceae (brljan)

-

Familiju ericaceae(vrit, veliki vrijes,crnjua iborovnica) ioleaceae (jorgovani kalina)

-

Familijucaprifoliaceae(zova, udika ipasje groe)


M. Gaji, D. Viloti, Obratov - D. Petkovi, Botanika, Zavod za udbenike,Beograd,1974.

-

B. Jovanovi, Dendrologija, Zavod za udbenike, Beograd,1995.-

B. Jovanovi, Dendrologija, Nauna knjiga, Beograd, 1991.-. ili, Atlas drvea i grmlja, Zavod za udbenike, Sarajevo, 1990.

6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave-

Teorija se relizuje u kabinetu opremljenim sa: grafoskopom, diaprojektorom,episkopom, crteima, slajdovima, slikama, diafilmovima, umarskim elaboratima;

-Uenici u okviru vjebi i teorijske nastave obavezni su da imaju sopstvene zbirkesjemena, granica i herbarijum sa svim vrstama koje se izuavaju po programu;

-

Tokom kolske godine potrebno je organizovati ekskurzije, gdje e uenici uparkovima, umskim objektima, botanikim batama, arboretumima i drugimzelenim povrinama stei jasnija znanja o vrstama drvea, bunja i prizemneflore koje izuavaju.

7. Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika-

Provjera znanja vri se usmeno i u toku vjebi:-Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu,-



-

Zakljuna ocjena na kraju kolske godine izvodi se iz svih datih ocjena u

klasifikacionim periodima.


22/256

22




Diplomirani inenjer sumarstva ili pejsazne arhikteture.



Predmet Znanja-

Hemijski sastav biljaka-

Graa zemljine kore-

Morfoloke osobine iklasifikacija zemljita

-

Pedologija sa ishranombilja

- Znaaj organskih ineorganskih materija

-

Hemijski sastav biljaka-

Geoloka podloga-stijene,minerali

-

Vrste zemljita-

Spoljanji izgled stabla -

Anatomija i svojstvo drveta - Funkcije pojedinih djelovastabla

-

Ekoloki inioci i uma-

Sastojina-

umsko-uzgojni radovi

-

Gajenje uma - Meusobni odnos drvea,grmlja, prizemne flore iekolokih inioca

-

Elementi sastojine-Njega uma-

Obnova uma-

Naini gazdovanja saumama

-Zatita uma -Zatita uma - Zatita od umskihtetoina-entomoloke ifitopatoloke

prirode,poara i drugo.-

umsko drvee - Iskoriavanje uma - Krojenje i klasifikacijaumskih sortimenata


23/256

23

1.2.3. PROIZVODNJA SADNOG MATERIJALA

1. Naziv premeta: PROIZVODNJA SADNOG MATERIJALA


RazredVrste nastave

UkupnoTeorija Vjebe

Praktinanastava

I 46 26 72

II

III

IV

Ukupno 46 26 72

Vjebe odjeljenje se dijeli na grupe od 12 do 17 uenika


Sticanje osnovnih znanja iz proizvodnje sadnog materijala, osposobljavanje zanjihovu primjenu i dalje struno obrazovanje;

-

Usvajanje znanja i vjetina za kvalitetnu proizvodnju sadnica drvenihviegodinjih biljaka (drvea, bunja, povijua), raznih formi i dekorativnih vrsta;

-

Osposobljavanje za obavljanje poslova na ispitivanju kvalita umskog sjemena;-Sticanje znanja i vjetina iz organizacije rasadnike proizvodnje;-

Osposobljavanje za proizvodnju sjemenskog i sadnog materijala po vrstama uskladu sa tehnolokim procesima i standardima;

-

Osposobljavanje za samostalno obavljanje poslova i zadataka iz oblasti

rasadnike-

proizvodnje.


24/256

24

4.Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: PRVI



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

Uvod u proizvodnju sadnog materijala- Upoznaje i

objanjava:-

Znaaj predmeta-

Plodonoenjeumskog drvea

-

Doba fizikezrelosti

-

Uestalostplodonoenja,obilnost

plodonoenja-

Doba sazrijevanja iopadanja sjemenavanijih vrsta

-

Osobine umskogsjemena

-

Upoznajespoljanje osobine,praenje ievidenciju tokaklijanja

-Vrste klijavosti

-

Klijavost-

Postupakodredjivanjavlanosti sjemena

-Zna upotrebnuvrijednost sjemena

-

Opisuje:-

Standardizacijuumskog sjemena

-

Oplemenjivanjeumskog drvea

-

Objanjavaizdvajanjesjemenskih

sastojaka

-

Analizira oblastumskogsjemenarstva irasadnikeproizvodnje

-

Razlikuje periode uivotu drvea,kada ona poinjuda donose plodove

-

Koristi poznavanje

ove pojave zapravilno planiranjeproizvodnjesadnica

-

Daje prognozu iprocjenu urodasjemena

-

Uoava krupnou,istou, apsolutnuteinu, bojusjemenjaa,zdravstveno stanje

i dr.-

Kontrolie kvalitetsjemena

-

Analizira:apsolutnu,tehniku i terenskuklijavost

-

Izraava sadrajvlage u procentimau odnosu na teinuradnog uzorka

-

Odreuje potrebnukoliinu sjemena

na osnovurezultata analizeprosjenog uzorka

-

Uoava normekvaliteta umskosjemenske robe

-

Analizira kvalitetnaekoloka i umskouzgojna svojstvadomaih i stranih

vrsta umskogdrvea, radi

- Razvija analitinosti logino miljenje

-

Razvija sposobnostopaanja

-

Stiesamopouzdanje

-


-Razvija radnenavike

-Stiesamopouzdanje

-

Posjeta rasadniku

Vjebe:-

Determinacijaosobina umskogsjemena

Vjebe:-

Odreivanjevrijednosti o

upotrebnoj koliinisjemena

Vjebe:-

Sastavljanjeuvjerenja oporijeklu sjemena

Vjebe-

Izdvajanje

sjemenskihobjekata na karti

Vjebe:- Naini kalemljenja

- primjena vie

metoda(demonstracija)


25/256

25



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

-

Opisuje:

-

genetsku osnovu zaizdvajanjesjemenskihobjekata

-

individualnuselekciju

-

razmnoavanje prikalemljenju

- Upoznajemanipulacijuumskimsjemenom

- Opisuje:nabavkusjemena za rad urasadnikunaknadno

dozrijevanje,suenje i ispiranje

- Zna truenjeetinarskogsjemena i isenjeistruenogsjemena

- Zna uvanje ikonzerviranjeumskog sjemena

- Upoznajedezinfekciju idezinsekcijusjemena

- Upoznajestimulaciju istratifikacijusjemena

- Upoznajepakovanje i

transport

oplemenjivanja poboljavanja i

napredak umskeprivrede

-

Razlikujekriterijume zaocjenjivanje,izdvajanje ipriznavanjesjemenskihobjekata

-

Uoava glavnu ipolaznu taku u

procesumelioracijeumskog drvea,izdvajanje tzv.Plus stabla, koja esluiti za dobijanjekvalitetnogsjemena ikalemova

-

Prouava postupaksraivanja podlogei plemke tj.

Postupak kojim sejedan dio biljkepresadjuje isjedinjuje (spaja)na razliite nainesa drugom biljkom,koja slui kaopodloga iomoguuje ishranu

-

Vri poslove okosjemena poevi odsakupljanja donjegove upotrebeza sjetvu

-

Kontrolieporijeklo sjemena

-

Odstranjuje visokprocent vlage kakobi se za vrijemeuvanja izbjeglonjegovo truljenjeili prijevremenoklijanje

-

Upotreba vjetaketrunice za

-

Razvija osjeaj zaodgovornost

-

Razvija radnenavike

Vjebe:-

Sakupljanje ideterminacijasjemena

Vjebe:-

Ostranjivanje vikaprocenta vlage

Vjebe:-

Truenje sjemenaprirodnim ivjetakim putem

Vjebe:-

Potapanje sjemenau vodu i pripremasjemena krozstratifikat

Vjebe:-

Pakovanje sjemenaza transport


26/256

26



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

truenje velikihkoliina iarica

-

Vri uskladitenjesjemena uzatvorenimprostorijama, naotvorenomprostoru i ukolibama

-

Vri zatitu iienje sjemenaod parazitnih gljivai od insekata

-

Stimulie i zasijavasjeme u pijesak ilizemlju

-

Upotrebljava zapakovanje itransport meku ikrutu ambalau

umski rasadnici

-Zna svrhuosnivanja umskihrasadnika

-

Nabraja vrstezemljita i njihovurasadnikuupotrebu

-

Definie:-

Veliinu rasadnika

-

Oblik rasadnika

-

Analizira jednuureenu povrinuzemljita, manjihili veih razmjeragdje se vriproizvodnja,razmnoavanje iodgajivanjesadnica drvea,bunja, povijua idr.

-

Analizira osobinezemljita:mehaniki sastav,strukturu, vodne

osobine, vazduneosobine, toplotneosobine, zemljinirastvor, hranljivostzemljita i dr.

-

Odreuje veliinupovrina za stvarnupotrebu zasadnicama

-

Odreujenajpovoljniji oblikpovrine za sadnice

u vidu kvadrata ilipravougaonika

- Stiesamopouzdanje

-

Razvija osjeajodgovornosti

-

Stie preciznost uradu

-

Razvija radnenavike

-

Stie

Vjebe:-

Parcelisanjepovrina

Vjebe:-

Ureenje rasadnika

Vjebe:-

Izrada planarasadnika i podjela


27/256

27



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

-

Ograivanjerasadnika

-

Prostornu podjelurasadnika

-

Opisuje:-

Unutranju podjelarasadnika po vrstiproizvodnje

-

Pripremu zemljitai odravanjenjegove plodnosti

-

Dezinfekcijuzemljita

- Upoznajeproizvodnjusadnicagenerativnimputem

- Opisuje pripremuzemljita za sjetvusjemena:

-Vrijeme sjetve

-

Odreuje vrstuograde od

graevinskogmaterijala i biravrste drvea,bunja za ivuogradu

-Vri unutranjupodjelu rasadnikaprojektovanjemputeva i staza, kaoi izdvajanje

povrina potrebnihza podizanjepredvienihobjekata i ureaja

-

Razlikuje premavrsti proizvodnjesljedee odjeljke:sijalite, rastilite,oilite, matinjak,dendrolokiodjeljak i dr.

-

Vri pravilan izbor

za obradu iubrenje zemljitau rasadniku, zauspjenuproizvodnju sadnogmaterijala

-

Upotrebljavabakarna i ivinajedinjenja zazatitu zemljitaod raznih vrstaparazitnih gljiva,koje u umskomrasadniku moguizazavati opasnaoboljenja naponiku i sadnicama

-

Prouavagenerativnorazmnoavanjedrvea, bunja itd.Putem sjemena

-

Vri neophodnu

pripremu ienjezemljita od korova

samopouzdanje

-

Razvija osjeajodgovornosti

-Stiesamopouzdanje

-

Stie preciznost u

radu

-

Razvija radnenavike

- Stiesamopouzdanje

-

Razvija radne

navike

Vjebe:-

Obrada i ubrenje

zemljita

Vjebe:-

Dezinfekcijazemljita razliitimfungicidima

Vjebe:- Priprema leja i

brazdica

Vjebe:- Odreivanje

koliina sjemenaza sjetvu

Vjebe:- Sjetva u

odgovarajuemvremenskomperiodu

Vjebe:-

Primjenakontejnera uproizvodnji sadnogmaterijala(operativno urasadnikojproizvodnji)


28/256

28



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

-

Gustina sjetve-

Dubinu sjetve

-

Nain sjetve

-

Opisuje:-

Zatitu zasijanihpovrina prijeklijanja

-

Kontejnerskuproizvodnjusadnica

-Upoznajetehnolokipostupak priproizvodjikontejnerskihsadnica

-

Zna proizvodnjusadnicavegetativnimputem

-

Upoznaje metod"matinjak-ozilite"i "ozilite-rastilite"

-

Objanjavaevidenciju tokaizvrenih radova urasadniku

-

Opisuje:-

Njegu i zatitumladih biljaka urasadniku

-

Posebne mjerenjege u rasadniku

-

Vaenje,sortiranje iuvanje izvadjenihsadnica

i drugogmaterijala, obradu

zemljita iubrenje

-

Vri sjetvu sjemenapo cijeloj povrini parcele ili leje

-

Odreuje vrijemesjetve u zavisnostiod osobinasjemena i uslovasredine

-

Odreuje koliinu

sjemena potrebnuza sjetvu-

Odreuje dubinuza sjeme

-

Prouava sjetvusjemena u omakeili u brazdice(redove)

-Primjenjuje nainemalciranjapovrina (nainepokrivanja sjemena

poslije sjetve)-

Koristi zaproizvodnju sadnogmaterijala razliitesudove(kontejnere)

-

biljke iji seomotarazlae uzemljitu

-

biljke iji seomotane razlaeu zemljitu

-

biljke koje se vadeiz elija predsadnju

-Rukuje mainamaza ispunjavanjeelija, mainamaza sjetvu sjemena imainama zapokrivanjesjemena

-

Vri proizvodnju

topolovih sadnica,razmnoavanje

Vjebe:-

Pikiranje reznica(operativno)

Vjebe:-

Razmnoavanjedijeljenjembokora,

zagrtanjem,polonicama ireznicama

Vjebe:- Voenje

dokumentacije oizvrenim radovima

Vjebe:-

Pljevljenje,

okopavanje,zalivanje,prihranjivanje...

Vjebe:- Vaenje i

sortiranje poklasama

Vjebe:- Vaenje i

pakovanje sadnica


29/256

29



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

-

Pakovanje itransport

-

Rasaivanje biljakau rasadniku

-

Proizvodnjusadnica ''dunemansistemom''

reznicama-

Prouava

sposobnostizvjesnih biljaka(drvea, bunja)da iz pojedinihdjelova korijena,stabla i lista moguda razviju novubiljku

-

Vodi urednuevidenciju obrojnom stanju i

starosti pojedinihvrsta sadnica kao ievidenciju o svimizvrenim radovima

-

Primjenjujeodgovarajuemjere njege zaponik

-Analizira posebnemjere radipravilnogoblikovanja ili

boljeg razvojabiljaka u rasadniku-Vadi sadnice iz

sijalita u jesen,po zavretkuvegetacije, ili uproljee prijenjenogotpoinjanja runo ili pomoumaina vrisortiranje i uvanjekvalitetnih sadnica

-

Vri otpremanje domjesta upotrebe

-

Prenosi odreenevrste biljaka izsijalita u drugi diorasadnika

-

Koristi proizvodnjusadnica u lejama,organskom imjeovito organsko

mineralnimsupstratom


30/256

30



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

Proizvodnja vanih vrsta drvea i bunja etinari

-

Opisujeproizvodnju:

-

Abies alba jela-

Concolir dugoigliava jela

-

Cedrus sp. kedrovi-

Chanaecyparislawsonisma liveonov empres

-

Juniperus comunis kleka (forme)

-

- taxus baceta tisa

itd.

-

Razlikujetehnologijupojedinih vrstadrvea, bunja ipovijua

-

Razlikujerazmnoavanjepojedinih vrstaetinarskog drveai to: sjemenom,reznicama,kalemljenjem itd.

- Stiesamopouzdanje

-


Vjebe:-

Nainirazmnoavanjapojedinih vrstaetinara

Razmnoavanje liara

-

Opisujerazmnoavanje:

-

Acer sp. javori-

Aesculushippocastanym divlji kesten

-

Betula verrucosa breza

-

Berberis vulgarris

imirka-

Catalpa bignoniodes katalpa

- Evonymus europea kurika

-

Platanus sp. platani

-

Tilia parvifolia igrandifolya sitnolisna ikrupnolisna lipa idruge vrste

-

Analizira i biraodgovarajuenainerazmnoavanjaumskih idekorativnih vrstaliara

- Razvija analitinosti logiko miljenje

Vjebe:-

Uoavakarakteristike uproizvodnjipojedinihdekorativnih vrsta


D. Miloevi, Proizvodnja sadnog materija, umarsko tehniki kolski centarDuan Peno- Kraljevo, 1979.

-M. Miladinovi, Proizvodnja sadnog materijala, Zavod za izdavanje udbenika inastavna sredstva, Beograd, Zavod za izdavanje udbenika, Novi Sad, -1988.

-

S. Stilinovi, Skripta, Zavod za udbenike, Beograd, 1974.


Teorijska nastava i jedan dio vjebi se obavlja u uionici kabinetu,-

(A/V), grafoskop, dijaprojektor, fotografije, slajdovi, dijafilmovi itd,

-

Rasadnik i plastenik sa alatom i mainama za mehanizaciju.


31/256

31


Provjera znanja vri se usmeno, pismeno i u toku vjebi:-

Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu,-Vjebe po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu,-

Pismena provjera znanja test (po jedan u polugoditu),-





Diplomirani ing. umarstva ili pejzane arhikteture.



Predmeti Znanja

-

Fizika i hemijska svojstvazemljita i zemljini humus

-

Fizioloki procesi imineralne materije

-

Pedologija sa ishranom bilja - Karakteristike fizikih ihemijskih osobina zemljita

-

Znaaj i sadraj humusa uzemljitu

-

Najvaniji fizioloki procesi imineralna ishrana biljaka

-

Meteoroloki elementi ipojave

-

Praktina nastava - Znaaj osnovnihmeteorolokih elemenata iprati pojave u atmosferi

-

Bioloke i morfolokeosobine drvenastih izeljastih biljaka isistematska podela

-

Dendrologija - Osnovne funkcijevegetativnih ireproduktivnih organa,kao ipodela prema obliku i visini

-

Runi alat, maine i opremaod znaaja za proizvodnju

-

Alati i mehanizacija - Najvanije vrste alata imaina za mehanizaciju odznaaja za proizvodnju


32/256

32

1.2.4. ANATOMIJA I SVOJSTVA DRVETA

1.Naziv predmeta:ANATOMIJA I SVOJSTVA DRVETA

2.Broj asova po godinama obrazovanja i vrstama nastave

RazredVrste nastave

UkupnoTeorija Vjebe

Praktinanastava

I

II 45 27 72

III

IV

Ukupno 45 27 72

3. Opti ciljevi nastave-Sticanje znanja o anatomskoj grai drveta;-

Sticanje znanja o tehnolokim svojstvima drveta kao prirodne sirovine;-

Razvijanje svijesti o znaaju drveta kao ekolokog materijala;-Osposobljavanje za samostalno makroskopsko i mikroskopsko determinisanje vrsta

drvea prema anatomskoj grai;-

Osposobljavanje za uoavanje greaka na drvetu i procjenu njihovog uticaja nasvojstva drveta.


33/256

33

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred:DRUGI



ciljeviPreporuke za


Anatomija drvetaSpoljanji izgledunutranje graedrveta-

Navodi i opisujeelementemakroskopskegrae drveta (kora,bjeljika,kambijum, srika,zrelo drvo, godovi idr.)

-

Opisuje elementegrae drvetaliara i etinarana porenom,radijalnom itangencijalnompresjeku,

-

Upoznaje funkcijupojedinihelemenatamakroskopskegrae drveta injihov uticaj nasvojstva drveta

-

Uoava razliitostidrveta posmatranokroz razliitepresjeke (popreni,radijalni,tangencijalni)

- Razvijasamostalnost,sistematinost

-


-

Uzorci, modeli icrtei

-

Navodi i opisujeelementemikroskopske graedrveta (traheje,traheide, drvnavlakanca, parenhimdrveta, srni zraci ismoni kanali)

-

Navodi i pojanjava

karakteristikeelemenatamikroskopske graeliara i etinarana sva tri presjeka,

-

Objanjavafunkciju elemenatamikroskopske graei njihov uticaj nasvojstva drveta

-

Razlikujekarakteristikedrveta na osnovurezultata njegovemikroskopskeanalize

-

Uoava i uporeujerazlike u graidrveta liara i

etinara

- Razvijasamostalnost,sistematinost

-


-

Mikroskop, lupa,preparati, crtei,uzorci drveta nasva tri presjeka

Vrste drvea,njihova graa,

kvalitet iupotreba-

Opisuje etinarske

-

Razlikuje irazvrstava

etinarske vrste najedriave i

- Razvijasasmostalnost

-


-Mikroskop, lupa,crtei, preparati,

uzorci drveta na svatri presjeka


34/256

34



ciljeviPreporuke za


vrste sa smonimkanalima (smra,

bor, ari)-Opisuje vrste bezsmonih kanala (jelai tisa)

bakuljave, vrste sasmonim kanalima i

bez smonih kanala

-

Opisuje liarskevrste i njihovupodjelu premaporoznosti godova,

-

Opisuje prstenasto porozne vrste

-

(jasen, bagrem,hrast, brijest,

trenja),-

Opisuje rasejano,porozno difuznevrste (orah, bukva,javor, grab, jova,breza, lipa, topola,vrba) makroskopskoi mikroskopskoraspoznavanjegrae liara ietinara, kvalitet iupotreba

-

Razlikuje irazvrstava liarskevrste na jedriave,bakuljave, naprstenasto porozne i difuzno porozne

- Razvijasamostalnost

-


-

Mikroskop, lupa,crtei, preparati,uzorci drveta nasva tri presjeka

Tehnologija drvetaSpoljanji izgledstabla-

Opisuje detaljnopojam stabla,njegove djelove(korijen, ilite,deblo, kronja,dimenzije stabla,debljinu i visinu)

-

Opisuje izgled

stabla, inioceizgleda, tipoveizgleda imodifikovani izgledstabla, rast drvetai nastanak drvnogtkiva,

-

Navodi i nabrajaspoljanje osobinedebla ( pravnost,istou, jedrinu injihov znaaj za

tehnikuupotrebljivost

-

Uoava razlike ustrukturi razliitihstabala

-

Razlikuje uticajpojedinih djelovastabla za ukupanrazvoj

-

Razvrstava stablona osnovu izgleda,dimenzija i na

osnovu tehnikeupotrebljivostidrveta

- Razvija sposobnostopaanja ipravilnogocjenjivanja

-

Crtei


35/256

35



ciljeviPreporuke za


drvetaHemizam drveta

-

Opisuje hemijskisastav zida elijekod etinara iliara i materijekoja ulazi u sastavdrveta

-

Definie ipojanjavaelementarni sastavi sastav pogrupama kojegrade drvo,

-

Pojanjava idefinie sporednesastojke, vodu ipepeo

-

Vri klasifikaciju

drveta za razliitenamjene u skladu

sa hemijskimstavovima drveta

- Razvija sposobnost

povezivanja

Tehnika svojstva drvetaEstetska svojstvadrveta-

Opisuje estetskasvojstva drveta iidentifikujeosobine ikarakteristikeestetskih svojstavadrveta (boja,tekstura, sjaj,miris i finou)

-

Na uzorcima drvetarazvrstava drvo poboji, teksturi,mirisu i finoi

-

Analizira osobineuzoraka drveta

-

Raspoznaje vrstedrveta na osnovuestetskih svojstava


-

Razvija osjeaj zaestetiku

-

Slike i uzorcidrveta

Fizika svojstvadrveta-

Opisuje detaljnoosobine ikarakteristikefizikih svojstavadrveta(poroznost,

vlaga i masadrveta,-

Definie slobodnu ivezanu vodu(isuivanje,higroskopnost,pojivost),

-

Pojanjavapromjenedimenzija drveta(utezanje ibubrenje),

-

Pojanjavaprovodljivost

-

Razlikuje fizikasvojstva drveta pomasi, poroznosti ipromjenamadimenzija,

-

Uoava znaajprovodljivosti

zvuka toplote ,ektriciteta isvijetla


-



36/256

36



ciljeviPreporuke za


zvuka, toplote,elektriciteta i

svijetlaMehanika svojstvadrveta-

Opisuje iidentifikujemehanika svojstvadrveta,

-

Upoznaje tvrdou,vrstou,elastinost,plastinost,ilavost,

-

Nabraja osnovnevrste liara ietinara uzavisnosti odtvrdoe

-

Vri klasifikacijudrveta u skladu sanamjenom imehanikimsvojstvima

- Razvija sposobnostpovezivanjainjenica

-


Fiziko - hemijskasvojstva drveta-

Objanjava iopisuje trajnostdrveta i snagugorenja

-

Razvrstava drvo naosnovu fiziko-hemijskih svojstavadrveta na osnovutrajnosti i premasnazi gorenja

- Razvija sposobnostpovezivanjainjenica

-


Greke drvetaGreke grae drveta-

Opisuje grekegrae drveta injihov uticaj naekonominost iupotrebnuvrijednost drveta (nepravilnostpoprenogpresjeka, tokalinije godova, toka

vlakanaca,dvostruko iviestruko srce,usukanost ice,vorovi ili kvrge,smone kesice ilivreice, zaraslakora.

-

Razlikuje grekegrae drveta injihov uticaj naupotrebu drveta iizradu umskihsortimenata


-

Lupa, crtei, slike,zbirka uzorakagreaka drveta

Greke od uzrokafizike prirode-

Opisuje greke oduzroka fizike

prirode i njihovuticaj na

-

Razlikuje greke oduzroka fizikeprirode i njihovuticaj na

upotrebnuvrijednost drveta i


-



37/256

37



ciljeviPreporuke za


upotrebnuvrijednost drveta

(paljivost,okruljivost,mrazopucine,raspukline odisuivanja,vitoperenje, upalakore, povrede odgroma, grada iprizemnih poara)

izradu umskihsortimenata

Greke boje drveta-

Opisuje grekeboje drveta koje ne

umanjuju vrstou(dvostruka bjeljika,lana srevina,neprava sr,piravost,prozuklost,modrenje,smeenje,rujavost,zelenjenje)

-

Opisuje grekeboje drveta kojeumanjuju vrstou(prozuklost, bijela,crvena, uta,boginjava iproarana trule)

-

Na osnovu uvida uboju uzorka uoavagreke drveta koje

umanjuju vrstoudrveta i njihovuticaj naupotrebnuvrijednost u izradiumskihsortimenata

-

Uoava grekedrveta kojeumanjuju vrstoudrveta i njihovuticaj naupotrebnuvrijednost drveta


-


Greke koje potiuod insekata-

Upoznaje se sagrekama imetodama zatite(crvotoine,

muiavost)

-

Uoava grekedrveta od insekatai njihov uticaj navrijednost drveta


-



G. Buan, Tehnologija materijala za drvnopreraivaku kolu, Zavod za udbenikeSrbije, Beograd, 1976.

-N. Kneevi, Anatomija i svojstva drveta, Zavod za udbenike Srbije, Beograd,1988.

-

M. Spasojevic, Tehnologija materijala, Republiki zavod za unapreivanjekolstva, Titograd, 1978.

6. Materijalni uslovi za izvoenje nastave-Kabinet za dendrologiju.


38/256

38

7.Obavezni naini provjeravanja i ocjenjivanja znanja uenika-

Provjera znanja vri se usmeno i u toku vjebi, u svakom klasifikacinom periodunajmanje jednom;

-Usmeno po jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu;-

Zakljuna ocjena, na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjenau klasifikacinom periodu;

-





Diplomirani inenjer umarstva;-

Diplomirani inenjer prerade drveta.


Znanja Povezanost sa predmetomPredmet Znanja

-Graa elijskog zida -Biologija - Graa elije-Elementi grae drveta-Vrste drvea

-Dendrologija - Anatomska graa drveta-Sistematika umskog drvea

-Spoljanji izgled stabla -Gajenje uma - Sastojna-Hemizam drveta -Hemija - Organska jedinjenja-Tehnika svojstva drveta-Greke drveta

-Iskoriavanje uma - Dobijanje umskihsortimenata i standard zaumske sortimente

-Obrada stabla i standard za

umske sortimente


39/256

39

1.2.5. ALATI I MEHANIZACIJA U UMARSTVU

1.Naziv predmeta: ALATI I MEHANIZACIJA U UMARSTVU


RazredVrste nastave

UkupnoTeorija Vjebe

Praktinanastava

I

II 34 38 72

III

IV

Ukupno 34 38 72



Upoznavanje sa osnovnom mehanizacijom koja se koristi u umarstvu iozelenjavanju naselja;

-

Upoznavanje sa osnovnim alatom i priborom koji se koriste u umarstvu iozelenjavanju naselja;

-

Sticanje znanja o osnovnim karakteristikama pojedinih radnih maina koje imajuiroku upotrebu u umarstvu;

-

Usvajanje znanja o vrstama maziva i njihovim karakteristikama, koja se koriste zamaine i ureaje;

-

Upoznavanje sa vrstama, namjenom i nainom rada pogonskih i radnih maina;

-

Osposobljavanje za rad na mainama u fazi sjee i izrade umskih sortimenata,privlaenju, prevozu, gajenju i zatiti uma.


40/256

40

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: DRUGI

Informativni ciljevi isadraj


ciljeviPreporuke za


Alati i mehanizacija-

Upoznaje razvojmehanizacije i njenznaaj zaumarstvo ipejzanuarhitekturu

Materijal za umskaorua i maine-

Upoznaju razliitevrste materjala,njihove osobine i

upotrebu

-

Uoava osnovnerazlike razliitihmaterijala, metala,nemetala, legura,njihove osobine i

upotrebu

-

Materijal za izraduorua i maina uumarstvu uzorci

Runa orua i pribor-

Upoznaje: alat zazemljane radove,alat za njegubiljaka, alat u fazisjee i izradeumskihsortimenata i alat ufazi transporta

-

Razlikuje razliitevrste alata ipribora

-

Bira alat i priborzavisno odupotrebe

-

Upotrebljava alatza odreenutehniku rada

-

Odrava i uvaorue i pribor


-

Runi alat,tehnikarada,uvanje iodravanje

Goriva i maziva-Upoznaje vrste

goriva i njihovuupotrebu

-

Upoznaje vrstemaziva i njihovuupotrebu

-

Analizira osobine isvojstva goriva imaziva

-

Priprema gorivo zarad (pripremasmjee)

-

Prepoznju uzorkegoriva i maziva

- Razvijasistematinost

Vjebe:-Priprema smjee za

motornu testeru idr. Maine

Maine u umarstvu-

Upoznaje glavne

sastavne djelovemaina (motor,transmisiju, radniorgan i ureaje zakretanje)

-

Razlikuje na

modelima iemama djelovemaina

-

Analizira principrada pojedinihdjelova maina usklopu

-

Kabinet za

mehanizacijusnabdjevenpotrebnim uilima

Motori sa unutranjim sagorijevanjemBenzinski motori-

Upoznaje vrste,sastavne djelove,princip rada iupotrebu

-

Razlikuje djelovemotora, principrada dvotaktnih ietvorotaktnihbenzinskih motora,

-Analizira nain

-

Benziski motori,sastavni djelovi iprincip rada

-

Kabinetmehanizacije sapotrebnom


41/256

41



ciljeviPreporuke za


rada motora opremom i uilima presjeci motora,

eme, slike,dijagrami i drDizel motori-

Upoznaje vrste,sastavne djelove,princip rada iupotrebu

-

Razlikuje djelovedizel motora,princip rada iupotrebu

- Razvija analitinosti logino miljenje

-

Dizel motori-

Sastavni djeloviprincip rada(kabinetmehanizacije sapotrebnomopremom i uilima presjeci motora,eme, slike,dijagrami i dr.)

Maine i ureaji zaobradu zemlje-

Upoznaje maine iorua za osnovnuobradu zemlje(plugovi)

-

Analizira principrada, nainrukovanja,uvanje,odravanje mainai ureaja za obraduzemlje

-

Analizira principrada, nainrukovanja,uvanja,odravanja mainai orua za osnovnuobraduzemlje(plugovi)

- Razvija urednost-

Razvija osjeajodgovornosti priradu

-

Orua i maine zaosnovnu obraduzemljita(primjercimaina i orua)

-

Upoznaje orua imaine zadopunsku obraduzemlje (tanjirae,drljae, frejz)

-

Analizira principrada, nainrukovanja,uvanja,odravanjamaina zadopunsku obradu

- Stie profesionalniodnos za rad

-

Razvija osjeajodgovornosti priradu

-

Orua i maine zadopunsku obraduzemljita

-

(primjerci maina iorua)

Maine i ureaji zanavodnjavanje

-

Upoznaje ureajeza kinjenje ioroavanje

-

Upoznaje ureajeza navodnjavanjevjetakom kiom

-

Maine i oprema zaskupljanje sjemena

-

Analizira principrada, nain

rukovanja, uvanjai odravanjamaina zanavodnjavanje

Upoznaje: dizalice,tresae, usisivae


42/256

42



ciljeviPreporuke za


Maine i oprema zarad u rasadnikoj

proizvodnji-

Upoznaje maine iopremu zaprehranjivanje iubrenje zemljita

-

Upoznaje maine iureaje za sjetvusjemena

-

Upoznaje maine iureaje zakolovanje sadnica

-

Analiziramehanizaciju i

ureaje zaproizvodnju

sadnica sa golim(nezatienim)korjenovnimsistemom

-

Analiziramehanizaciju iureaje zaproizvodnjusadnica sazatienim

korjenovnimsistemom(kontejnerska)

-

Orua i maine zarad u rasadnikoj

proizvodnji(primjerci maina iorua)

-

Orua i maine zasadnju sadnica(primjerci maina iorua)

-

Upoznaje maine iureaje za vaenjesadnica, brojanje,pakovanje itransport

-Upoznaje maine iureaje za sadnjusadnica

-

Orua i maine zavaenje ipresaivanjesadnica (primjercimaina i orua)

-

Upoznajemotokultivatore,prikljune ureaje

-

Upoznaje maine iureaje za sadnjusadnica, kopanjerupa i vaenjesadnog materijala

-Upoznaje motornekosilice

Maine i ureaji uzatiti uma

-

Upoznaje:prskalice,oroivae izamagljivae,maine za sjeustabala i izraduumskihsortimenata

-

Harvesteri iprocesori

-

Analizira upotrebui korienje

hemijskih sredstavai rad saprskalicama,oroivaima izamagljivaima

-

Upotreba ikorienje

hemijskih sredstavai rad sa mainama,primjerci maina iorua

Motorna testera-

Upoznje se sa

sastavnimdjelovima motorne

-Analizira sastavnedjelove i rad

dvotaktnog motorasa unutranjim

- Razvija logikomiljenje

-Razvija osjeajodgovornosti

-Motorna testera,sastavni djelovi,

priprema motornetestere za rad,


43/256

43



ciljeviPreporuke za


testere-

Upoznaje se sa

pogonskimdjelovima motornetestere

-

Upoznaje motor-

Upoznaje ureajeza paljenje

-

Upoznaje ureajeza snadbijevanjegorivom

-

Upoznaje radnedjelove motornetestere (lanac,

vodilicu, ureajeza zatezanje lanca,zatitnike ilananik)

-Upoznaju tipovemotornih testera

-

Upoznaje nainpripreme motornetestere za rad

-

Upoznje tehnikurada motornomtesterom

-

Upoznaje nainuvanja iodravanjamotorne testere

-

Upoznaje se saprikljunimureajima zamotornu testeru

sagorijevanjem-Razlikuje sastavne

djelove ureaja zapaljenje i analizira

nain rada-Razlikuje sastavnedjelove ureaja zasnadbijevanjegorivom i analiziranain rada

-Razlikuje vie tipovamotornih testera

-Priprema motornutesteru za rad

(zaustavlja ipodeava motornutesteru)

-Montira lanac,ukljuuje motornutesteru i njomerukuje koristimotornu testeru uznormalno troenjesnage i postizanjenajveeg uinka

-Izraava efekat radau cm2, prerezanepovrine u jedinicimjerenja, kao iefekat rada izraenkoliinom proizvodau radnom danu iliradnom satu

-Shvata da pravilanrad motora i efekatkoji se postiezavise od redovnogienja iodravanja testere

-Otklanja manjekvarove

-Shvata primjenuprikljuaka (cirkular,vitla, guljakore,makljakore)

tehnika rada,otrenje i

odravanje

-Kabinet zamehanizaciju sapotrebnomopremom - motornatestera, garnituraalata za opravku,aparat za otrenje,pomona mjerila idr.

Maine u fazi privlaenja i prevozaMaine u faziprivlaenja-

Poznaje razvoj

mehanizacije i njenznaaj

-

Analizira principrada, efekat rada,uvanje i

odravanje vitla

- Razvija analitinost -Motorno vitlo,sastavni djelovi,odravanje i

upotreba


44/256

44



ciljeviPreporuke za


-

Upoznaju znaaj irazvoj

mehanizacije uiskoriavanjuuma

-

Upoznaju vitla,sastavne djelove iupotrebu

Skideri i iare-

Upoznaje vrste,sastavne djelove iprincip radaskidera i iara,

-

Upoznaje iana

uad, vrste iupotrebu

-

Razlikuje vrste,sastavne djelove iprincip radaskidera i iara

-

Uoava prednosti inedostatke

-

Birajuodgovarajueiare uzimajui uobzir reljef i drvnumasu

-

Prepoznaje vrstuuadi koja sekoriste, njihovedimenzije, uvanjei odravanje

- Razvija pozitivnukritiku

-

Skideri i iare,sastavni djelovi iprincip rada

Traktori-

Upoznaju tipove ivanije djelovetraktora, motor,asiju, prenosnimehanizam, hodnimehanizam,mehanizam zaupravljanje

-

Upoznaju dodatnimehanizam iprikljune ureaje

-

Razlikuje odreenetipove traktora itraktorsku opremu;

-

Upravlja traktoromi prikljucima

-

Primjenjujerazliitu tehniku itehnologiju rada satraktorom urazliitim uslovimarada

- Izraunavatrokove i uinak

rada traktora


-

Razvijaorganizacionesposobnosti

-

Stie odgovornost uradu

-

Traktori, djelovitraktora, oprema,dodatni prikljuniureaji,demonstacija radasa traktorom,uinak traktora iiznalaenjetrokova

Maine u faziprevoza-

Upoznaje tipovekamiona i sastavnedjelove

-

Upoznaje traktore,tipove i upoterbu

-

Upoznaje vrstetraktorskihprikolica i upotrebu

-

Upoznaje

kombinovana vozila

-

Shvata tehnologijuprevoza i prevoznasredstva

-

Podeavatransportnosredstvo zarazliite vrste robekoje setransportuju

-

Razlikuje opremukoja se koristi pri

prevozu-

Izraunava uinak i


-


-


-

Kamioni, sastavnidjelovi, cijenakotanja tona-km.


45/256

45



ciljeviPreporuke za


trokove prevozaMaine u fazi

utovara i istovara-

Upoznajeutovarivae, vrste,sastavne djelove iupotrebu,

-

Upoznajehidrauliniutovarivaiosnove radahidraulinogureaja

-

Upoznaje

autodizalice idizalice sajarbolom

-

Upoznajedvodobono vitlo,dizalice itransportere

-

Razlikuje vrste,

sastavne djelove iupotrebu maina ufazi utovara iistovara

-

Izraunavatrokove i uinakrada maina

- Razvija sposobnost

opaanja-


-


-

Maine u fazi

utovara i istovara,sasatavni djelovi,tehnike rada...


S.Nikolia i M. Drenia, Alati i mehanizacija za drugi i trei razred usmjerenogobrazovanja, Zavod za izdavanje udbenika i nastavna sredstva, Beograd, 2000.

-

S.Nikoli, N. Kneevi, .Miloevi, I. Jakovljevi, Iskoriavanje uma za trei ietvrti razred, Zavod za izdavanje udbenika i nastavna sredstva, Beograd, 2000.


Kabinet za mehanizaciju, primjerci runog alata i orua, oprema i pribor zaotrenje i odravanje, maina koje se koriste u rasadnicima (traktor saprikljucima), maine za obradu zemljita, maine za dopunsku obradu zemljita,za sjetvu sjemena, za navodnjavanje);

-

Motorne kosilice, motokultivator, maine za vaenje sadnica i kopanje rupa,motorna testera, traktor , motorna vitla, poligon za obuku uenika u okviru kole,objekti na terenu i drugo.


Provjera znanja vri se usmeno i u toku vjebi-

Usmeno najmanje jedna ocjena u svakom klasifikacionom periodu,-


Zakljuna ocjena na kraju klasifikacionog perioda izvodi se iz svih datih ocjena uklasifikacinom periodu;

-





Diplomirani inenjer umarstva.


46/256

46



Predmet Znanja-

Materijal za orue i maine-

Runi alat i pribor

-

Orua i maine za osnovnuobradu zemljita

-

Orua i maine za dopunskuobradu zemljita

-


-

Maine i ureaji za sadnjusadnica

-

Maine za vaenje ipresaivanje sadnica

-

Maine za gajenje uma-

Maine i ureaji u zatiti uma

-

Gorivo i mazivo-

Motori sa unutranjimsagorijevanjem-benziski i dizelmotori

-Motorna testera-

Skideri i iare-

Traktori-

Maine u fazi prevoza

-

Praktina nastava - Osobine materijala-

Runa orua u umarstvu

-

Orua i maine zaosnovnu obradu zemljita

-

Orua i maine zadopunsku obraduzemljita

-


-

Maine i ureaji za sadnjusadnica

-

Maine za vaenje ipresaivanje sadnica

-

Maine za gajenje uma

-

Maine i ureaji u zatitiuma-

Gorivo i mazivo-

Motori sa unutranjimsagorijevanjem-benziski idizel motori

-

Motorna testera-

Skideri i iare-

Traktori-

Maine u fazi prevoza-

Runi alat-

Motori sa unutranjimsagorijevanjem(benziski,dizelmotori)

-

Motorna testera-

Skideri i iare-

Traktori-Maine u fazi prevoza-

Maine u fazi utovara iistovara

-

Iskoriavanje uma - Sjea stabala i transportdrveta

-

Sjea stabala i izradaumskih sortimenata

-

Transport drveta-

Prevoz drveta-

Utovar i istovar

-

Maine i ureaji u zatiti uma(prskalice, oroivai,zamagljivai)

-

Zatita uma - Ureaji i oprema u zatitiuma

-

Runi alat za zemljane radove-

Alat za njegu biljaka-Maine i ureaji za osnovnu

obradu zemlje-

Maine i ureaji za dopunskuobradu zemlje

-

Maine i oprema za skupljanesjemena i plodova

-


-

Maine i oprema za rad urasadnikoj proizvodnji

-

Motornakosilica,motokultivator

-

Gajenje uma - Obrada zemljita-ienje i prorede

-Priprema zemljita zaproizvodnju

-

Sakupljanje sjemena iplodova

-

Radovi u rasadniku-

Radovi u sjemenitu,rastilitu

-

Podizanje i njega zelenihpovrina

-

Vaenje i sortiranjesadnica


47/256

47


Predmet Znanja-

Ureaj za vaenjesadnica,kopanjerupa,sortiranje,sadnju


48/256

48

1.2.6. GEODEZIJA I UMSKO GRAEVINARSTVO

1. Naziv predmeta:GEODEZIJA I UMSKO GRAEVINARSTVO


RazredVrste nastave

UkupnoTeorija Vjebe

Praktinanastava

I

II 53 49 102

III 41 31 72

IV

Ukupno 94 80 174



Osposobljavanje za profesionalno obavljanje poslova iz oblasti geodetskih radovau umarstvu;

-

Osposobljavanje za predstavljanje odreenih djelova zemljine povrine, uodgovarajuoj razmjeri, na hartiji, foliji (planu ili karti);

-

Sticanje osnovnih znanja za premjer svih oblika i dimenzija, povrina, zapremina,prirodno ili vjetaki stvorenog tla;

-

Osposobljavanje za primjenu metoda premjeravanja zemljine povrine u ciljuizrade topografskih podloga;

-

Usvajanje znanja o vrstama, nainu rada i korienju sprava i instrumenta koji se

koriste na poslovima u graevinarstvu i umarstvu (projektovanje puteva,snimanje detalja i dr.);

-

Osposobljavanje za snimanje terena ortogonalnom i polarnom metodom ikartiranje detalja;

-

Osposobljavanje za rad sa geodetskim instrumentima;-Sticanje znanja za odreivanje parametara u cilju utvrivanja tanosti premjera;-

Upoznavanje sa vrstama i znaajem umskih puteva;-

Osposobljavanje za projektovanje vlaka i odravanje umskih puteva;-

Sticanje znanja o nainu izrade umskih puteva;-

Osposobljavanje za realizaciju aktivnosti na ureenju vodotoka i klizita.


49/256

49

4. Sadraji/Standardi znanja predmeta/Operativni ciljeviRazred: DRUGI



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

Uvod u geodeziju sa umskim graevinarstvom-

Definie predmet iznaaj predmetageodezije saumskimgraevinarstvom

-

Nabraja zadatkegeodezije

-

Navodi oblik iveliinu zemlje

-

Navodi podjelu iosnovne principepremjera zemljitau geodeziji

-Opisuje razmjeru i

razmjernike

-

Premjer povrina plan i karta

-

Objanjava ulogageodezije uumarstvu

-

Opisuje osnovu zaizvrenje premjera geodetske take imree

-

Navodi nainobiljeavanjageodetskih taakana terenu

-

Opisuje padomjer

primjena

-

Uoava i analizirapovezanostizmedju geodezijei gradjevinarstva,kao i primjenugeodezije uumarstvu

-

Shvata oblik iveliinu sageodetske osnove

-

Razlikuje sveradove kojispadaju u domenvie i niegeodezije

-

Analizira odnos ukome se vripromjena osnovnihdimenzijaizabranih veliinaradi izradeprojekta (plana,

karte)-

Shvata pojamtopografskihpodloga i prouavadefiniciju plana ikarte

-

Koristi neophodnaznanja iz geodezijeza izgradnjuumskih puteva,sastojinskih karata

i dr.-Koristi geodetsketake i mree, kaoosnovu bazu zaizvrenjeodgovarajuihmjerenja iraunanja u ciljuizrade topografskepodloge

-Prouavatrigonometrijske

take i mree inivelmanske

- Razvija svijest oznaaju nauke

-

Razvija osjeajpreciznosti u radu

-

Razvija preciznostu radu

-

Stiesamopouzdanje

-


Vjebe:-

Demonstracijakorienja-mjernirazmjernik

Vjebe:- Grafiki projekcija

neke dui i prenos

na plan

Vjebe:-

Trigonometrijske inivelmanske takei mree kao osnovaza izvrenjepremjera

Vjebe:-

Upotreba stalnih iprivremenih belega

Vjebe:-itanje na nonijusui odredjivanjenonijusnog podatka

Vjebe:-

Pretvaranje mjeraza uglove


50/256

50



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

-

Opisuje nonijus primjena, vrste i

itanje

-

Nabraja sprave ipribor za mjerenjeuglova, teodolit(tahimetar)djelove i primjenu

-

Objanjava

centrisanje,viziranje irektifikacijatahimetra

(visinske) take imree

-

Analizira trajne iprivremene biljegeda bi sa geodetskihtaaka mogao daizvede mjerenje

-

Razlikuje djelove,vri rektifikaciju iodredjuje nagibterena

-

Analizira ureaj zaoitavanje podjele

na mjerilu premakonstrukciji inainu primjene(kruni i linearni)

-

Uoava djelove odznaaja zainstrument

-

Shvata grubo i finocentrisanje, pojamviziranja i dovodido poklapanjavizure sa pravcem

prema signalupredmeta, ispitujei zadovoljava 1., 2.I 3. Uslov zamjerenjehorizontalnihuglova

Vjebe:

-

Prouavanjedjelova teodolitaili tahimetra(tahimetar demonstracija)

Vjebe:-

Rad sa tahimetrom centrisanje,

viziranje irektifikacija

Mjerenje uglova

-

Objanjava prostumetodu mjerenjauglova

-

Objanjava obraduzapisnika-

Objanjava girusnumetodu mjerenjauglova

-

Objanjavamjerenje linearnihveliina duina

-

Navodi pribor zamjerenje linearnihveliina

-

Objanjava

mjerenje duinapantljikom

-

Prouava mjerenjeuglova u jednompoloaju durbina,

na taj nain toizvri opaanjetaaka i oitavanjeopaajnih pravaca

-

Upisuje podatke utrigonometrijskiobrazac br. 1

-Prouava i ispitujemetodu mjerenjauglova u obapoloaja durbina,pri istom

nepominompoloaju limba

- Razvija osjeaj zatanost

-

Razvija osjeaj zapreciznost

Vjebe:-

Upotrebatahimetra

(odredjivanjeopaajnih pravaca)

Vjebe:-

Obrada zapisnikaza prostu i girusnumetodu metodumjerenja uglova

Vjebe:

-

Korienjepantljike,


51/256

51



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

-

Objanjava obraduzapisnika za

mjerenje duina-

Opisuje kontroluraunanja pomoudevetikog ostatkai dekadne dopune

-

Opisuje mjerenjeduina ravnjaom ipodravnjaom

-

Opisuje optikomjerenje duina,optike

daljinomjere idruge savremeneinstrumente

-

Opisuje indirektnoodreivanje duina

-Zna primjenusinusne i tangentneteoreme

-Opisuje sprave zaobiljeavanjepravih uglova

-

Opisuje nain

obiljeavanjapravih uglova

-

Bira odgovarajuipribor i metode za

mjerenje duina-

Razlikuje vrstepantljika,ravnjae,podravnjae,optikoelektronske, optike iautoredukcionedaljinomjere

-

Odreuje duinedirektnim

mjerenjem koso poterenu ihorizontalno

-

Unosi podatke naterenu, u trenutkumjerenja uzapisnik tj.Trigonometrijskiobrazac br. 18

-

Shvata postupakraunanja duina

-

Odreuje

horizontalnomjerenje duinaravnjaom avisinske razlikepodravnjaom

-

Razlikujesavremeneinstrumente koji suugraeni u durbinili pored durbina tahimetra

-

Odreujeindirektnim(posrednimputem), aprimjenom sinusnei tangentneteoreme,raunskim putemdolazi donepoznate traeneveliine

-

Razlikuje trostranu

i petostranuprizmu kao

-


ravnjae,podravnjae i

daljinomjere

Vjebe:-

Koso i horizontalnomjerenje duina

Vjebe:-

Unoenje podatakau trigonometrijskiobrazac br.18

Vjebe:- Crtanje profila

ravnjaom ipodravnjaom

Vjebe:-

Indirektnomjerenje duinamatematikimputem

Vjebe:-

Rad sa prizmama podizanje isputanje upravnih


52/256

52



ciljeviPreporuke za

izvoenje nastave

uenik uenik uenik

naprave zaobiljeavanje

pravih uglova-

Koristi prizme zasputanje ipodizanjeupravnih, radiodredjivanjakoordinata taaka

Nivelman

-

Navodi sutinu,vrste, podjelu iprimjenu

nivelmana-

Definie pojamvisine, nivelmanskiinstrument, nivelir(djelovi) i podjelu

-

Opisuje ispitivanjeispravnosti nivelira rektifikacija

-Opisujenivelmanske letvegeneralninivelman;

-

Objanjava obraduzapisnika zageneralni nivelman

-

Opisuje detaljninivelman povrina

-Opisuje linijskidetaljni nivelman

-

Objanjava obraduzapisnika zadetaljni nivelman

-

Analizira skupoperacija(mjerenja i drugih

radova) na terenu iraunanja u birouradi odreivanjavisina taaka

-

Analizira pojamvisine (kote)

-

Prouava djelove ipodjeluinstrumenata zaodreivanjevisinskih taaka

-

Vri ispitivanje zadovoljavanjeuslova da bipostigao dobrerazultate pri radu

-

Odreuje visinenekih stalnihtaaka (repera)koje ne karakteriuoblik reljefa, veslue kao baza zadalji premjer u

visinskom pogledu-

Unosi podatke univelmanskiobrazac br.3

-

Odredjujenadmorske visinedetaljnih taakakoje karakteriuodredjenu povrinuterena u visinskompogledu

-

Odreuje visine

taaka poodreenim linijama

- Stiesamopouzdanje

-


-

Stiesamopouzdanje uradu

Vjebe:-

Prouava djelovenivelira

demonstracija radasa nivelirom

Vjebe:-

Rad sanivelmansk

Documents

4-02 Sumarski tehnicar.pdf