Presentation TitleYour company information

Багш: Ч.Мөнх-Эрдэнэ

7-р анги

Ээлчиж хè÷ýýëийн

хөтөлбөр ¹ 1

Тэмээ яагаад 12 жилд багтаагүй вэ?

Урьд цагт арван хоёр жилд адгуусан амьтдын нэр өгч байхдаа арван нэгэн амьтны нэрийг шулуухан тохоогоод “Сүүлчийн буюу

арван хоёр жилийн хамгийн эхний жилдямар амьтны нэр өгөх вэ?” гэтэл тэмээ хулган хоёр нэрээ оруулж арван хоёр жилд багтахаар булаалджээ. Тэр хоёр маргааш өглөөний мандах

нарын туяаг хэн түрүүлж үзсэн нь арван хоёр жилийн түрүүчид тохоогдохоорболж мэлзээ тогтоосон ажээ. Тэмээ нар гарах

дорно зүг харж нар гарахыг хүлээж зогсов. Хулгана тэмээний бөхөн дээр гарч баруун зүг харан цаг ямагт уулын орой ширтэж байв. Тэгэж байтал нар гарах цаг болж ургах нарны анхны туяа

баруун уулын оройд туссанд хулган нарны гэрлийг түрүүлж хараад “Нар гарлаа гэж хашхирчээ. Тэмээ мэлзээгээ алдсандаа

уурлан хулганыг дэвсэж алах гэж ухасхийтэл хулгана овоолоотой үнсэн доогуур орж амь хоргодож гэнэ. Тэр цагаас

хойш тэмээ үнс асгасан газар харагдах бүрт өнөөх өстөн хулганыг бяц дарах санаатай үнсийг дэвсэлж хөрвөөдөг болсон

гэнэ. Ингээд хулгана арван хоёр жилд багтаж, тэмээ хасагдах болсон гэнэ. Тэмээ арван хоёр жилд багтаагүй боловч арван

хоёр жилд багтсан бүх амьтны шинжийг цөмийг биедээ агуулсан байдаг гэнэ.

Урьд цагт арван хоёр жилд адгуусан амьтдын нэр өгч байхдаа арван нэгэн амьтны нэрийг шулуухан тохоогоод “Сүүлчийн буюу

арван хоёр жилийн хамгийн эхний жилдямар амьтны нэр өгөх вэ?” гэтэл тэмээ хулган хоёр нэрээ оруулж арван хоёр жилд багтахаар булаалджээ. Тэр хоёр маргааш өглөөний мандах

нарын туяаг хэн түрүүлж үзсэн нь арван хоёр жилийн түрүүчид тохоогдохоорболж мэлзээ тогтоосон ажээ. Тэмээ нар гарах

дорно зүг харж нар гарахыг хүлээж зогсов. Хулгана тэмээний бөхөн дээр гарч баруун зүг харан цаг ямагт уулын орой ширтэж байв. Тэгэж байтал нар гарах цаг болж ургах нарны анхны туяа

баруун уулын оройд туссанд хулган нарны гэрлийг түрүүлж хараад “Нар гарлаа гэж хашхирчээ. Тэмээ мэлзээгээ алдсандаа

уурлан хулганыг дэвсэж алах гэж ухасхийтэл хулгана овоолоотой үнсэн доогуур орж амь хоргодож гэнэ. Тэр цагаас

хойш тэмээ үнс асгасан газар харагдах бүрт өнөөх өстөн хулганыг бяц дарах санаатай үнсийг дэвсэлж хөрвөөдөг болсон

гэнэ. Ингээд хулгана арван хоёр жилд багтаж, тэмээ хасагдах болсон гэнэ. Тэмээ арван хоёр жилд багтаагүй боловч арван

хоёр жилд багтсан бүх амьтны шинжийг цөмийг биедээ агуулсан байдаг гэнэ.

Ãàäààä øèíæ Хулганà чихтэйҮхэр гэдэстэйБар тавагтайТуулай хамартайЛуу биетэйМогой нүдтэйМорин дэлтэй “шилний зогдортой”Хонин ноостойМичин бөхтэйТахиа өрөвлөгтэйНохой гуятайГахай сүүлтэй гэнэ.

Ãàäààä øèíæ Хулганà чихтэйҮхэр гэдэстэйБар тавагтайТуулай хамартайЛуу биетэйМогой нүдтэйМорин дэлтэй “шилний зогдортой”Хонин ноостойМичин бөхтэйТахиа өрөвлөгтэйНохой гуятайГахай сүүлтэй гэнэ.

Äîòîîä øèíæ Тэмээ 30-35 жилийн настай амьтан юм. Тэмээ амгалан дөлгөөн зантай, бэлчээрт тархан идээшилдэг. Уналга эдэлгээнд амархан сурдаг, түргэн номхордог зантай. Дуу хуур, уянгалаг аялгуунд уярамтгай. Үнсэн дээр хөрвөөх дуртай, эдэлгээнд хүлцэнгүй, эзэндээ дуулгавартай. Өл хоол даах чадвар сайтай. Хэвтэхэд нь "сөг”, ”сөг” гэж сургана.

ТодорхойлолтÒóõàéí ýõèéí ñýäýâ ãîë ñàíààíû äàãóó ¿éë áà õýðýã ÿâäàë þì

¿çýãäëèéí ãàäààä äîòîîä øèíæèéã çýðýãö¿¿ëæ ºã¿¿ëýõèéã òîî÷èìæ

ãýíýv.

ТодорхойлолтÒóõàéí ýõèéí ñýäýâ ãîë ñàíààíû äàãóó ¿éë áà õýðýã ÿâäàë þì

¿çýãäëèéí ãàäààä äîòîîä øèíæèéã çýðýãö¿¿ëæ ºã¿¿ëýõèéã òîî÷èìæ

ãýíýv.

Онцлог1. Юмс үзэгдлийн гадаад дотоод шинжийг тоочино.2. Ямар ямар гэсэн асуултанд хариулагдана.3. Хөрөг зурагтай тохирно.

Онцлог1. Юмс үзэгдлийн гадаад дотоод шинжийг тоочино.2. Ямар ямар гэсэн асуултанд хариулагдана.3. Хөрөг зурагтай тохирно.

ХэрэмСагсгар сайхан сүүлтэйСамар жимсэнд дуртай Соотойсон хоёр чихтэйМодноос модонд дүүлдэгМөн ч хөөрхөн амьтан

1. ÀËÜ ÍÝà ÀÌÜÒÍÛà ÑÎÍÃÎÆ ÒÎÎ×ÈÌÆ ÁÈ×.

1.Õóëãàíà 2.¯õýð 3.Áàð 4.Òóóëàé 5.Ëóó 6.Ìîãîé 7.Ìîðü 8.Õîíü9.Áè÷10.Òàõèà 11.Íîõîé 12.Ãàõàé

- úë÷ãèé - Òóãàë - Áàìáàð - Áºæèí - Ëóíç - Çîãîé - Óíàãà - Õóðãà - Ìîíш - Öóðâàãà - úëºã - Òîðîé

Нар ургахаас аваад шингэх хүртэлх хугацааг өдөр гэх ба нар шингэхээс аваад ургах хүртэлх хугацааг шөнө гэдэг буюу энэ

хоёр хугацааг нэг хоног гэдэг. Нэг хоногийн 24 цаг, Монгол цагаар нэг цаг нь одоогийн хоёр цагтай таарах бөгөөд үүнийг нарны

байдалтай уялдуулан үзүүлбэл:

•Луу - нар мандах 7.40-9.40 •Могой - нар хөөрөх 9.40-11.40 •Морь - үд дунд 11.40-13.40 •Хонь - үд хэлбийх 13.40-15.40 •Бич -нар хүүшлэх 15.40-17.40 •Тахиа -нар орох (жаргах) 17.40-19.40 •Нохой -үдэш бүрий болох 19.40-21.40 •Гахай -од түгэх 21.40-23.40 •Хулгана - шөнө дунд 23.40-01.40 •Үхэр - шөнө дундын хойно 01.40-03.40 •Бар – үүр тэмдгэрэх 03.40-05.40 •Туулай - үүр цайх 05.40-07.40

3. УТГЫН ӨВГӨН ҮГИЙН ТАЯГ ТУЛМУЙ.

• Òýìýý òóéëààä òýíãýðò ãàðàõã¿é ßìàà òóéëààä ÿíãèà ýâäýõã¿é • Òýìýýí äýýðýýñ Òýâíý îëæ áîëíî• Òýìýýí äýýð ÿìààíû ãàðç ãàðãàõ

• Òýìýý õàðèóëäàã õ¿í áóóðíûõàà çàíã àíäàõã¿é

– Àëèâàà õ¿í àìüòíû ÷àäàëä õÿçãààð áèé

- Àðãà ÷àäàë áàéâàë þóã ÷ õààíààñ ÷ îëæ áîëíî

– Èõ òîì ãàðç ãàðãàñíààñàà хàøðàõã¿é äàõèàä ãàðç ãàðãàõ

- Îëîí æèë õàìò áàéñàí õ¿í íýãèéíõýý çàí áàéäëûã ñàéí ìýäíý.

4.¯ãèéí óòãàä íýâòðýõ¿é

Òýìýýíèé íàñûã çºâ õàðãàëçóóëààðàé 1. Àò à. 5 íàñíààñ äýýø çàñààã¿é

òýìýý2. Òîðîì á. òºë ìàë 3. Òàéëàã â. 5 íàñíààñ äýýø ýì òýìýý 4. Èíãýã. 2 íàñòàé òýìýý 5. Áîòãî ä. 4-5 íàñíû çàññàí òýìýý 6. Áóóð å. 5 íàñíààñ äýýø ýð òýìýý

Õàðèó

À Á Â Ã Ä Å

1

2

3

4

5

6

5. ЗӨВ БИЧИХ ДҮРМИЙН АЛДААТАЙ ҮГИЙГ ОЛ.

А. ТуслаБ. ЭвлэВ. БаримталГ. НөхөрлөД.Олзол

6.Îíüñîãî áîë îþóí óõààíû äàñãàë þì

Хулгана

Үхэр

Бар

туулай

луу

Могой

Морь

Хонь

Бич

Тахиа

Нохой

Гахай

Ãýðèéí äààëãàâàð

“ Ìîðü “ ñýäâýýð òîî÷èìæ çîõèîí áè÷ýýðýé.

Õè×ýýëä èäýâõòýé îðîëöñîíä áàßðëàëàà