Upload
flim-nakphu
View
95
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
เมื่��อพู�ดถึงภู�เขาไฟ คนทั่��วไปมื่�กนกถึงภู�เขาไฟชน�ด Composite Cone
Volcano หรื�อทั่��รื� �จั�กก�นในช��อ Stratovolcano ซึ่�งเป"นภู�เขาไฟทั่��มื่�ความื่สวยงามื่ทั่��ส%ดในโลก ล�กษณะของ Composite Cone จัะใหญ่, มื่�ความื่สมื่มื่าตรื ทั่.าให�ถึ,ายภูาพูออกมื่าแล�วสวยงามื่ ส,วนใหญ่,ภู�เขาไฟชน�ดน�0จัะมื่�ส,วนยอดปกคล%มื่ด�วยห�มื่ะ ทั่��ความื่ส�งกว,า 2500 มื่. ทั่��มื่�ช��อเส�ยงรื� �จั�กก�นด�ได�แก,ภู�เขาไฟฟ�จั� (Mt Fuji) ในญ่��ป%1น ภู�เขาไฟมื่ายอน (Mt Mayon) ในปรืะเทั่ศฟ3ล�ปป3นส4 และภู�เขาไฟเซึ่นต4เฮเลนในปรืะเทั่ศสหรื�ฐฯ ภู�เขาไฟชน�ด Composite Cone น�0มื่�กพูบในเขต “Ring of Fire” ทั่��ล�อมื่รือบมื่หาสมื่%ทั่รืแปซึ่�ฟ3ก ภู�เขาไฟ ภู�เขาไฟโบรืโมื่และเซึ่มื่�รื�บนเกาะชวาในอ�นโดน�เซึ่�ยภู�เขาไฟ เป"นธรืณ�ส�ณฐาน (โดยทั่��วไป ค�อ ภู�เขา) ทั่��ห�นหน�ด (ห�นภูายในโลกทั่��ถึ�กหลอมื่เหลวด�วยความื่ด�นและอ%ณหภู�มื่�ส�ง) ปะทั่%ผ่,านข0นมื่าย�งพู�0นผ่�วของดาวเครืาะห4 แมื่�ว,าเรืาจัะสามื่ารืถึพูบภู�เขาไฟได�หลายแห,งบนดาวเครืาะห4ห�นและดาวบรื�วารืในรืะบบส%รื�ยะ แต,บนโลก ภู�เขาไฟมื่�กเก�ดข0นใกล�ก�บแนวรือยต,อรืะหว,างแผ่,นเปล�อกโลก อย,างไรืก;ตามื่ ย�งมื่�ภู�เขาไฟทั่��เป"นข�อยกเว�น เรื�ยกว,า ภู�เขาไฟจั%ดรื�อน ว�ชาทั่��ศกษาเก��ยวก�บภู�เขาไฟ เรื�ยกว,า ว�ทั่ยาภู�เขาไฟ (vulcanology หรื�อ volcanology)
การจำ�าแนกภู�เขาไฟตามร�ปร�าง ปกต�จัะมื่�การืจั.าแนกภู�เขาไฟตามื่รื�ปรื,าง ตามื่ส,วนปรืะกอบทั่��ทั่.าให�เก�ด และชน�ดของการืปรืะทั่% โดยสรื%ปแล�วเรืาจัะจั.าแนกภู�เขาไฟได� 3 ล�กษณะค�อ กรวยภู�เขาไฟสลั�บชั้��น กรวยภู�เขาไฟสลั�บชั้��น(Composit Cone Volcano) เป"นภู�เขาไฟซึ่�งเก�ดจัากการืสล�บหมื่%นเว�ยนของช�0นลาวา และเศษห�น ภู�เขาไฟชน�ดน�0อาจัจัะด�นลาวาไหลออกมื่าเป"นเวลานาน และจัะเปล��ยนแปลงรื�ปแบบการืปรืะทั่%อย,างกรืะทั่�นห�น ภู�เขาไฟชน�ดน�0ทั่��มื่�ช��อ เช,น ภู�เขาไฟฟ�จั� (ญ่��ป%1น), ภู�เขาไฟมื่ายอน (ฟ3ล�ปป3นส4) และ ภู�เขาไฟเซึ่นต4เฮเลน (สหรื�ฐฯ)
ภู�เขาไฟร�ปโลั� ภู�เขาไฟร�ปโลั� (Shield Volcano) เป"นภู�เขาไฟทั่��มื่�ขนาดใหญ่, โดยพู�0นฐานแล�วภู�เขาไฟชน�ดน�0เก�ดจัาก ลาวาชน�ดบาซึ่อลทั่4ทั่��ไหลด�วยความื่หน�ดต.�า ลาวาทั่��ไหลมื่าจัากปล,องกลาง และไมื่,กองส�งช�น เหมื่�อนภู�เขาไฟชน�ดกรืวยสล�บช�0น ภู�เขาไฟชน�ดน�0มื่�กจัะเป"นภู�เขาไฟทั่��ใหญ่, เช,น ภู�เขาไฟ Muana Loa (ฮาวาย)
กรวยกรวดภู�เขาไฟ
กรวยกรวดภู�เขาไฟ (Cinder Cone) ภู�เขาไฟชน�ดน�0จัะส�งช�นมื่าก และเก�ดจัากลาวาทั่��พู% ,งออกมื่าทั่�บถึมื่ก�น ลาวาจัะมื่�ความื่หน�ดส�ง การืไหลไมื่,ต,อเน��อง และมื่�ล�กษณะเป"นลาวาล�กกลมื่ๆ ทั่��พู% ,งออกมื่าจัากปล,องเด��ยว และทั่�บถึมื่ก�นบรื�เวณรือบปล,อง ทั่.าให�ภู�เขาไฟชน�ดน�0ไมื่,ค,อยก,อให�เก�ดความื่ส�ญ่เส�ยช�ว�ต
การเก�ดภู�เขาไฟ เก�ดจัากห�นหน�ดทั่��อย�,ใต�เปล�อกโลกถึ�กแรืงด�นอ�ดให�แทั่รืกรือยแตก ข0นส�,ผ่�วโลก โดยมื่�แรืงปะทั่%หรื�อแรืงรืะเบ�ดเก�ดข0น ส��งทั่��พู% ,งออกมื่าจัากภู�เขาไฟเมื่��อภู�เขาไฟรืะเบ�ดก;ค�อ ห�นหน�ด ไอน.0า ฝุ่%1นละออง เศษห�นและแก>สต,างๆ โดยจัะพู% ,งออกมื่าจัากปล,องภู�เขาไฟ (ห�นหน�ดถึ�าถึ�กพู% ,งออกมื่าจัากบนพู�0นผ่�วโลกเรื�ยกว,า ลาวา แต,ถึ�าย�งอย�,ใต�ผ่�วโลกเรื�ยกว,า แมื่กมื่า) บรื�เวณทั่��มื่�โอกาสเก�ดภู�เขาไฟ แนวรือยต,อรืะหว,างเพูลตจัะเป"นบรื�เวณทั่��มื่�โอกาสเก�ดภู�เขาไฟได�มื่ากทั่��ส%ด โดยเฉพูาะบรื�เวณทั่��มื่�การืมื่%ดต�วของแผ่,นเปล�อกโลก ใต�พู�0นมื่หาสมื่%ทั่รืลงไปส�,บรื�เวณใต�เปล�อกโลกทั่��เป"นส,วนของทั่ว�ป เพูรืาะเปล�อกโลกแผ่,นเปล�อกโลกทั่��มื่%ดต�วลงไปจัะถึ�กหลอมื่กลายเป"นห�นหน�ด จังแทั่รืกต�วข0นมื่าบรื�เวณผ่�วโลกได�ง,ายกว,าบรื�เวณอ��น บรื�เวณทั่��อย�,ห,างจัากรือยต,อรืะหว,างเปล�อกโลก ก;อาจัเก�ดภู�เขาไฟได�เช,นก�น ซึ่�งเก�ดข0นโดยกรืะบวนการืทั่��ห�นหน�ดถึ�กด�นข0นมื่าตามื่รือยแยกในช�0นห�น ต�วอย,างเช,น น�กธรืณ�ว�ทั่ยาพูบว,า บรื�เวณจั�งหว�ดล.าปางและบ%รื�รื�มื่ย4 เคยมื่�บรื�เวณทั่��ห�นหน�ดถึ�กด�นแทั่รืกข0นมื่าตามื่รือยแยกของช�0นห�น และมื่�บางแห,ง เก�ดการืปะทั่%แบบภู�เขาไฟ แต,ไมื่,รื%นแรืงมื่ากน�ก ผลัจำากการเก�ดภู�เขาไฟระเบ�ด 1. ห�นหน�ดหรื�อลาวาพู% ,งข0นมื่าจัากการืรืะเบ�ดของภู�เขาไฟ และไหลลงส�,บรื�เวณทั่��มื่�รืะด�บต.�ากว,า สรื�างความื่เส�ยหายให�แก,มื่น%ษย4
2. เก�ดแผ่,นด�นไหว เน��องจัากการืปรื�บต�วรืะหว,างห�นหน�ด ก�บช�0นห�นบรื�เวณข�างเค�ยง 3. เก�ดแอ,งภู�เขาไฟ ลั�าด�บเหต"การณ์$การเก�ดแอ่�งภู�เขาไฟ 1. การืรืะเบ�ดของภู�เขาไฟ เรื��มื่ต�นด�วยการืเก�ดเฟ@ยรื�คลาวด4 (Fiery
clouds) และก�อนเมื่ฆทั่��ปรืะกอบด�วยฝุ่%1นภู�เขาไฟ (dust clouds)
2. เมื่��อการืรืะเบ�ดด.าเน�นต,อไป บรื�เวณทั่��อย�,ใกล�ก�บปล,องภู�เขาไฟจัะแตก และพู,นข0นไปในอากาศ พูรื�อมื่ก�บมื่�ลาวาไหลออกมื่า 3. บรื�เวณยอดของภู�เขาไฟจัะย%บต�วลงมื่าแทั่นทั่��ห�นหน�ดทั่��ไหลออกไป การืเคล��อนทั่��ออกมื่าส�,ผ่�วโลกของห�นหน�ดในรืะยะหล�ง จัะทั่.าให�เก�ดเน�นภู�เขาไฟในแอ,งภู�เขาไฟ
ประโยชั้น$แลัะโทษขอ่งการเก�ดภู�เขาไฟ[แก(ไข] ประโยชั้น$ขอ่งการเก�ดภู�เขาไฟ 1.แผ่,นด�นขยายกว�างข0นหรื�อส�งข0น 2.เก�ดเกาะใหมื่,ภูายหล�งทั่��เก�ดการืปะทั่%ใต�ทั่ะเล 3.ด�นทั่��เก�ดจัากภู�เขาไฟรืะเบ�ดจัะอ%ดมื่สมื่บ�รืณ4ด�วยแรื,ธาต%ต,างๆ
4.เป"นแหล,งเก�ดน.0าพู%รื�อน [แก(ไข] โทษขอ่งการเก�ดภู�เขาไฟ 1.เมื่��อภู�เขาไฟรืะเบ�ดจัะมื่�เขมื่,าคว�นและก>าซึ่บางชน�ดซึ่�งอาจัเป"นอ�นตรืายต,อส��งมื่�ช�ว�ตได� 2.การืปะทั่%ของภู�เขาไฟอาจัทั่.าให�เก�ดแผ่,นด�นไหวข0นได� 3.ช�ว�ตและทั่รื�พูย4ส�นทั่��อย�,ใกล�เค�ยงเป"นอ�นตรืาย 4.สภูาพูภู�มื่�อากาศเก�ดการืเปล��ยนอย,างเห;นได�ช�ด ภู�เขาไฟในประเทศไทย ปรืะเทั่ศไทั่ยจั�ดว,ามื่�ภู�เขาไฟทั่��ด�บสน�ทั่แล�วทั่�0งหมื่ด แต,ก;อาจัเก�ดแผ่,นด�นไหวข0นได� แต,จัะไมื่,รื%นแรืง มื่ากเทั่,าใดน�ก ภู�เขาไฟทั่��ด�บสน�ทั่แล�วในปรืะเทั่ศไทั่ยมื่�ด�งน�0
ภู�เขาไฟห�นพูนมื่รื% �ง ภู�เขาไฟห�นหล%บ ภู�เขาไฟอ�งคารื ภู�เขาไฟดอยผ่าคอกจั.าปาแดด ภู�เขาไฟดอยห�นคอกผ่าฟ� ภู�เขาไฟกรืะโดง ภู�เขาไฟไบรืบ�ด ภู�เขาไฟคอก
http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php/%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B9%84%E0%B8%9F
การเก�ดระเบ�ดขอ่งภู�เขาไฟ Edit
คำ�าน�ยาม
ภู�เขาไฟรืะเบ�ด เป"นภู�ยพู�บ�ต�ทั่างธรืรืมื่ชาต�ทั่��รื �ายแรืงอย,างหน�ง การืรืะเบ�ดของภู�เขาไฟน�0นแสดงให�เห�นว,าใต�ผ่�วโลกของเรืาลงไปรืะด�บหน�ง มื่�ความื่รื�อนสะสมื่อย�,มื่ากโดยเฉพูาะทั่��เรื�ยกว,า"จั%ดรื�อน" ณ บรื�เวณน�0มื่�ห�นหลอมื่ละลายเรื�ยกว,า
แมื่กมื่า และเมื่��อมื่�นถึ�กพู,นข0นมื่าตามื่รือยแตกหรื�อปล,องภู�เขาไฟ เรืาเรื�ยกว,า ลาวา
สาเหต"ขอ่งการเก�ดภู�เขาไฟระเบ�ด
กรืะบวนการืรืะเบ�ดของภู�เขาน�0นย�งไมื่,เป"นทั่��เข�าใจักรืะจั,างช�ดน�ก น�กธรืณ�ว�ทั่ยาคาดว,ามื่�การืสะสมื่ของความื่รื�อนอย,างมื่ากบรื�เวณน�0น ทั่.าให�มื่�แมื่กมื่า ไอน.0า และแก>ส สะสมื่ต�วอย�,มื่ากข0นเรื��อยๆ ซึ่�งก,อให�เก�ดความื่ด�น ความื่รื�อนส�ง เมื่��อถึงจั%ดหน�งมื่�นจัะรืะเบ�ดออกมื่า อ�ตรืาความื่รื%นแรืงของการืรืะเบ�ด ข0นอย�,ก�บความื่รื%นแรืงของการืรืะเบ�ด รืวมื่ทั่�0งข0นอย�,ก�บความื่ด�นของไอ และความื่หน�ดของลาวา ถึ�าลาวาข�นมื่ากๆ อ�ตรืาการืรื%นแรืงของการืรืะเบ�ดจัะรื%นแรืงมื่ากตามื่ไปด�วย เวลาภู�เขาไฟรืะเบ�ด มื่�ใช,มื่�แต,เฉพูาะลาวาทั่��ไหลออกมื่าเทั่,าน�0น ย�งมื่�แก>สไอน.0า ฝุ่%1นผ่งเถึ�าถึ,านต,างๆ ออกมื่าด�วย มื่องเป"นกล%,มื่คว�นมื่�วนลงมื่า พูวกไอน.0าจัะควบแน,นกลายเป"นน.0า น.าเอาฝุ่%1นละอองเถึ�าต,างๆ ทั่��ตกลงมื่าด�วยก�น ไหลบ,ากลายเป"นโคลนทั่,วมื่ในบรื�เวณเช�งเขาต.�าลงไป ย��งถึ�าภู�เขาไฟน�0นมื่�ห�มื่ะคล%มื่อย�, มื่�นจัะละลายห�มื่ะ น.าโคลนมื่าเป"นจั.านวนมื่ากได� เช,น ในกรืณ�ของภู�ยพู�บ�ต�ทั่��เก�ดในปรืะเทั่ศโคล�มื่เบ�ยเมื่��อไมื่,นานน�0 แหล,งทั่��มื่า:คณาจัารืย4คณะว�ทั่ยาศาสตรื4.สารืาน%กรืมื่ว�ทั่ยาศาสตรื4.2534.
ส�,งท-,ได(จำากการปะท"ขอ่งภู�เขาไฟ หลายคนเช��อว,าลาวาเป"นว�ตถึ%ช�0นแรืกทั่��ถึ�กปล,อยออกมื่าจัากภู�เขาไฟซึ่�งน��นไมื่, เป"นความื่จัรื�งเสมื่อไป ทั่�0งน�0ในรืะยะแรืกอาจัพู,นเอาเศษห�นขนาดใหญ่,ออกมื่าจั.านวนมื่ากเรื�ยกว,า"ลาวา บอมื่บ4"(Lava
bomb)ส,วนเถึ�าถึ,านและ ฝุ่%1นละอองเก�ดข0นต,อมื่าอย,างปกต�นอกจัากน�0นการืเก�ดรืะเบ�ดของภู�เขาไฟย�งปล,อย เอาก>าซึ่ออกมื่าอ�กด�วยด�งจัะกล,าวในรืายละเอ�ยด ตามื่ล.าด�บด�งน�0
ลาวาหลาก (Lava flow)
Added by Khunkik
เน��องด�วยลาวาทั่��มื่�ปรื�มื่าณซึ่�ล�กาต.�าหรื�อลาวาทั่��มื่�องค4ปรืะกอบเป"นบะซึ่อลต4 ปกต�จัะมื่�ความื่เหลวมื่ากและไหลเป"นช�0นบางๆแผ่,เป"นแผ่,นกว�างเหมื่�อนล�0นต�วอย,าง บนเกาะฮาวาย ลาวาจัะไหลออกมื่าด�วยความื่เรื;ว 30 km./h บนพู�0นทั่��ทั่��ช�นมื่าก อย,างไรืก;ตามื่ความื่เรื;วแบบน�0เก�ดข0นได�น�อยมื่าก โดยปกต�พูบว,ามื่�ความื่เรื;ว 10
- 300 m./h ในทั่างกล�บก�นการืเคล��อนทั่��ของลาวาทั่��มื่�ซึ่�ล�กาส�งจัะช�ากว,า เมื่��อลาวาบะซึ่อลต4ของการืปะทั่%แบบฮาวายเอ�ยนแข;งต�วมื่�นจัะมื่�ผ่�วเรื�ยบบางทั่�เป"น คล��น(Wrinkle)ในขณะทั่��ลาวาด�านในใต�พู�0นผ่�วซึ่�งย�งหลอมื่อย�,จัะเคล��อนทั่��ต,อ ไป ล�กษณะน�0เรื�ยกว,า "การืไหลแบบ ปาฮอยฮอย (Pahoehoe flow)" ซึ่�งมื่�ล�กษณะคล�ายก�บรื�0วเช�อกบ�ดลาวาบะซึ่อลต�ทั่��วๆไปจัากแหล,งอ��นมื่�กมื่�ผ่�ว ขรื%ขรืะ เป"นแทั่,ง ขอบไมื่,เรื�ยบแหลมื่คมื่หรื�อมื่�หนามื่ย��นออกมื่าเรื�ยกว,า"อาอา(Aa)"ซึ่�งเก�ดจัากลาวา ปรืะเภูทั่น�0เช,นก�นอาอาทั่��ก.าล�งไหลออกมื่าจัะเย;นและหนาข0นอย�,ก�บความื่ช�นของ ภู�มื่�ปรืะเทั่ศทั่��มื่�นไหลมื่ามื่�ความื่เรื;วของการืไหลปรืะมื่าณ 5-
50m./h นอกจัากน�0นก>าซึ่ทั่��ออกมื่าจัะทั่.าให�ผ่�วของลาวาทั่��เย;นแตกออกและให�รื�หรื�อช,องว,าง ขนาดเล;ก ทั่��มื่�ปากรื�เป"นหนามื่แหลมื่คมื่เมื่��อลาวาแข;งต�วแล�ว
ก.าซ(Gas)
ก>าซึ่ละลายอย�,ในห�นหน�ดในปรื�มื่าณต,างๆก�น และอย�,ได�เพูรืาะความื่ด�นของมื่วลห�นโดยรือบเปรื�ยบเหมื่�อนคารื4บอนไดออกไซึ่ด4ทั่��อย�, ในเครื��องด��มื่ซึ่�งเมื่��อความื่ด�นลดลงก>าซึ่ ก;เรื��มื่หน�ออกมื่าเป"นฟองการืศกษาสภูาพูจัรื�งจัากการืรืะเบ�ดของภู�เขาไฟเป"นส��งทั่�� ย%,งยากและอ�นตรืายมื่ากด�งน�0นน�กธรืณ�ว�ทั่ยาจังปรืะมื่าณการื ปรื�มื่าณก>าซึ่ทั่��ข0นมื่าจัากก>าซึ่เรื��มื่ต�น ทั่��ละลายอย�,ในห�นหน�ดไมื่,ได�เช��อก�นว,าห�นหน�ดส,วนใหญ่,มื่�ก>าซึ่ละลายอย�, ปรืะมื่าณ 5%ของน.0าหน�กทั่�0งหมื่ดและก>าซึ่ทั่��ออกมื่ามื่�มื่ากกว,า 1000 ต�นต,อว�น องค4ปรืะกอบของก>าซึ่ ก;เป"นส��งทั่��น�กว�ทั่ยาศาสตรื4สนใจัมื่ากเช,นก�นทั่�0งน�0เพูรืาะปรืากฏการืณ4เหล,าน�0 เป"นแหล,งก.าเน�ดของมื่หาสมื่%ทั่รืและบรืรืยากาศของโลกการืว�เครืาะห4ต�วอย,างทั่��เก;บ จัากการืรืะเบ�ดของ ภู�เขาไฟทั่��ฮาวายช�0ให�เห;นว,าก>าซึ่ทั่��ถึ�กปล,อยออกมื่าปรืะกอบด�วยไอน.0า ปรืะมื่าณ 70%คารื4บอนไดออกไซึ่ด415%สารืปรืะกอบไนโตรืเจันและซึ่�ลเฟอรื4อย,างละ 5%ก>าซึ่ อ��นๆ ทั่��มื่�ปรื�มื่าณน�อยกว,าได�แก,คลอรื�นไฮโดรืเจันและอารื4กอนสารืปรืะกอบซึ่�ลเฟอรื4จัะ ทั่ดสอบได�ง,ายโดยกล��นฉ%นของมื่�นซึ่�งอาจักลายเป"นกรืดซึ่�ลฟ3วรื�กและมื่�อ�นตรืาย เมื่��อได�ส�ดดมื่ เข�าไปในปอด
'ต.าแหน,งภู�เขาไฟ ม�กอ่ย��ตามแนวรอ่ยต�อ่ขอ่ง plate ทว-ป' เฉพูาะวงแหวน (ring of fire)ในเขตน�0นมื่�กว,า 4.000 ล�ก
โทษขอ่งภู�เขาไฟระเบ�ด ท�าให(เก�ด
1. แรืงส��นสะเทั่�อน มื่�ทั่�0งการืเก�ดแผ่,นด�นไหวเต�อน แผ่,นด�นไหวจัรื�ง และแผ่,นด�นไหวต�ดตามื่ ถึ�าปรืะชาชนไปต�0งถึ��นฐานอย�,ในเช�งภู�เขาไฟอาจัหน�ไมื่,ทั่�นเก�ดความื่ส�ญ่เส�ยแก, ช�ว�ตและทั่รื�พูย4ส�น
2. การืเคล��อนทั่��ของลาวา อาจัไหลออกมื่าจัากปากปล,องภู�เขาไฟเคล��อนทั่��รืวดเรื;วถึง 50 ก�โลเมื่ตรืต,อช��วโมื่ง มื่น%ษย4และส�ตว4อาจัหน�ภู�ยไมื่,ทั่�นเก�ดความื่ส�ญ่เส�ยอย,างใหญ่,หลวง
3. เก�ดฝุ่%1นภู�เขาไฟ เถึ�า มื่�ล บอมื่บ4ภู�เขาไฟ รืะเบ�ดข0นส�,บรืรืยากาศ ครือบคล%มื่อาณาบรื�เวณใกล�ภู�เขาไฟ และลมื่อาจัพู�ดพูาไปไกลจัากแหล,งภู�เขาไฟรืะเบ�ดหลายพู�นก�โลเมื่ตรื ภู�เขาไฟพู�นาต�โบรืะเบ�ดทั่��เกาะล�ซึ่อนปรืะเทั่ศฟ3ล�ปป3นส4 ฝุ่%1นภู�เขาไฟย�งมื่าตกทั่างจั�งหว�ดภูาคใต�ของปรืะเทั่ศไทั่ย เช,น จั�งหว�ดสงขลา นรืาธ�วาส และปCตตาน� เก�ดมื่ลภูาวะทั่างอากาศ และแหล,งน.0าก�นน.0าใช�ของปรืะชาชน รืวมื่ทั่�0งฝุ่%1นภู�เขาไฟได�ข0นไปถึงบรืรืยากาศช�0นสตรืาโตสเฟ@ยรื4 ใช�เวลานานหลายป@ ฝุ่%1นเหล,าน�0นถึงจัะตกลงบนพู�0นโลกจันหมื่ด
4. เก�ดคล��นซึ่นามื่� ขณะเก�ดภู�เขาไปรืะเบ�ด โดยเฉพูาะภู�เขาไฟใต�ทั่�องมื่หาสมื่%ทั่รื คล��นน�0จัะโถึมื่เข�าหาฝุ่C� งส�งขนาดตก 3 ช�0นข0นไป กวาดทั่%กส��งทั่�0งผ่��คนและส��งก,อสรื�างลงส�,ทั่ะเล เป"นทั่��น,าหวาดกล�วย��งน�ก
5. หล�งจัากภู�เขาไฟรืะเบ�ด มื่�ฝุ่%1นเถึ�าภู�เขาไฟตกทั่�บถึมื่อย�,ใกล�ภู�เขาไฟ เมื่��อฝุ่นตกหน�ก อาจัจัะเก�ดน.0าทั่,วมื่และโคลนถึล,มื่ตามื่มื่าจัากฝุ่%1นและเถึ�าภู�เขาไฟเหล,าน�0น
ประโยชั้น$ขอ่งภู�เขาไฟระเบ�ด
1. การืรืะเบ�ดของภู�เขาไฟช,วยปรื�บรืะด�บของเปล�อกโลกให�อย�,ในภูาวะสมื่ด%ล
2. การืเคล��อนทั่��ของลาวาจัากการืรืะเบ�ดของภู�เขาไฟ ทั่.าให�ห�นอ�คน�และห�นช�0นใต�ทั่��ลาวาไหลผ่,านเก�ดการืแปรืสภูาพู เช,น ห�นแปรืทั่��แข;งแกรื,งข0น
3. แหล,งภู�เขาไฟรืะเบ�ด ทั่.าให�เก�ดแหล,งแรื,ทั่��ส.าค�ญ่ข0น เช,น เพูชรื เหล;ก และธาต%อ��นๆ อ�กมื่าก
4. แหล,งภู�เขาไฟจัะเป"นแหล,งด�นด�เหมื่าะแก,การืเพูาะปล�ก เช,น ด�นทั่��อ.าเภูอทั่,าใหมื่, จั�งหว�ดจั�นทั่บ%รื� เป"นต�น
5. แหล,งภู�เขาไฟ เป"นแหล,งทั่,องเทั่��ยวทั่��ส.าค�ญ่ เช,น อ%ทั่ยานแห,งชาต�ฮาวาย ในอเมื่รื�กา หรื�อแหล,งภู�กรืะโดง ภู�อ�งคารื ในจั�งหว�ดบ%รื�รื�มื่ย4ของไทั่ย เป"นต�น
6. ฝุ่%1น เถึ�าภู�เขาไฟทั่��ล,องลอยอย�,ในอากาศช�0นสตรืาโตสเฟ@ยรื4 ทั่.าให�บรืรืยากาศโลกเย;นลง ปรื�บรืะด�บอ%ณหภู�มื่�ของบรืรืยากาศช�0นโทั่รืโพูสเฟ@ยรื4ของโลกทั่��ก.าล�งรื�อนข0น แก>สคารื4บอนไดออกไซึ่ด4 หรื�อการืเก�ดปฏ�ก�รื�ยาเรื�อนกรืะจักและการืเปล��ยนแปลงของกรืะแสน.0าแอลน�โน ทั่��ทั่.าให�อ%ณหภู�มื่�ในบรืรืยากาศของโลกส�งข0นน�0นลดต.�าลง
สถิ�ต�การเก�ดภู�เขาไฟระเบ�ดคำร��งส�าคำ�ญ
การืรืะเบ�ดของภู�เขาไฟครื�0งส.าค�ญ่ได�ทั่.าลายช�ว�ตผ่��คนไปแล�วเก�อบ 2 แสนคน น�บว,าเป"นจั.านวนไมื่,น�อยในป@ ค.ศ. 1985 ปรืะชาชนชาวโคล�มื่เบ�ยส�ญ่เส�ยช�ว�ตเป"นหมื่��นเช,นก�น ใน 17 ครื�0ง 11 ครื�0งเป"นการืรืะเบ�ดของภู�เขาไฟซึ่�งอย�,ในปรืะเทั่ศเขตรื�อน ได�แก, ด�นแดนปรืะเทั่ศอ�นโดน�เซึ่�ย ฟ3ล�ปป3นส4 น�วก�น� เกาะมื่ารื4ต�น�ก อย�,ในหมื่�,เกาะอ�นด�สตะว�นตกและก�วเตมื่าลา (ละต�จั�ด 15° เหน�อ)
ปรืะเทั่ศโคล�มื่เบ�ย (ละต�จั�ด 5° เหน�อ) และปรืะเทั่ศแคเมื่อรื�น (ละต�จั%ด 5°
เหน�อ) เป"นทั่��น,าส�งเกตว,าปรืะเทั่ศในเขตรื�อนมื่�กจัะปรืะสบภู�ยจัากธรืรืมื่ชาต�หลายปรืะเทั่ศ ตลอดจันภู�เขาไฟรืะเบ�ดด�วย ซึ่.0าปรืะเทั่ศเหล,าน�0เป"นปรืะเทั่ศก.าล�งพู�ฒนา สถึ�ต�ปรืะชากรืปรืะสบภู�ยย�งอย�,ในอ�ตรืาส�งเพูรืาะขาดการืเต�อนภู�ยทั่��ด� และการือพูยพูปรืะชากรืทั่.าได�ล.าบากเพูรืาะความื่ไมื่,สะดวกของเส�นทั่างคมื่นาคมื่ ตลอดจันการืพูยากรืณ4ภู�ยพู�บ�ต�ไมื่,ค,อยได�รื�บความื่เช��อถึ�อเทั่,าทั่��ควรื หรื�อขาดการืปรืะชาส�มื่พู�นธ4ทั่��ด�เปรื�ยบเทั่�ยบก�บปรืะเทั่ศทั่��เจัรื�ญ่แล�ว เช,น สหรื�ฐอเมื่รื�กากล�บมื่�ผ่��เส�ยช�ว�ตเพู�ยง 60 คน เทั่,าน�0น แตกต,างก�นอย,างส�0นเช�ง ด�งน�0น ถึ�าการืพูยากรืณ4และเต�อนภู�ยภู�เขาไฟรืะเบ�ดกรืะทั่.าอย�,อย,างมื่�ปรืะส�ทั่ธ�ภูาพู อาจัทั่.าให�จั.านวนผ่��เส�ยช�ว�ตลดลงอย,างมื่าก ภู�เขาไฟบางล�กอาจัทั่.าลายช�ว�ตผ่��คนหลายหมื่��นคน ในการืรืะเบ�ดเพู�ยงครื�0งเด�ยว ถึ�ามื่�การืตายจั.านวน 2-3 พู�นคน จัากการืรืะเบ�ดของภู�เขาไฟมื่�กจัะเก�ดข0นโดยต,างป@ ต,างสถึานทั่��ก�นและอ�กหลายป@ผ่,านไปอาจัไมื่,มื่�ใครืเส�ยช�ว�ตจัากภู�เขาไฟรืะเบ�ดเลย ก;ได� ต,างจัากแผ่,นด�นไหวทั่��แต,ละป@มื่�คนตายเป"นพู�นๆ คน เก�อบทั่%กป@ เช,น แผ่,นด�นไหวทั่��เคยเก�ดเมื่��อป@ ค.ศ.1928,1950 และ 1976 ทั่��มื่�คนตายถึง 100,000 คน การืเก�ดแผ่,นด�นไหวและภู�เขาไฟรืะเบ�ด ทั่��ทั่.าให�เก�ดภู�ยพู�บ�ต�อย,างมื่หาศาล ปรืะชาชนทั่�0งหลายย,อมื่ได�ฟCงมื่ามื่ากมื่าย แต,เพูรืาะเหต%ใดเขาเหล,าน�0นย�งคงเล�อกทั่��จัะอย�,ในสถึานทั่��อ�นตรืายทั่�0งทั่��รื� � แล�วว,าอ�กไมื่,นานอาจัเก�ดแผ่,นด�นไหวและภู�เขาไฟรืะเบ�ด ทั่��ทั่.าลายบ�านเรื�อนหรื�อแมื่�แต,ช�ว�ตของตนเองได� เมื่��อเหต%การืณ4เหล,าน�0เก�ดข0นคงมื่�แต,ความื่เลวรื�าย เพูรืาะเหต%ใด ค.าตอบมื่�ด�งน�0
1)ปรืะชาชนรื� �จัากปรืะสบการืณ4ว,าแผ่,นด�นไหวและภู�เขาไฟรืะเบ�ด เก�ดในเขตเด�ยวก�นของโลก และจัะน.ามื่าซึ่�งความื่เส�ยหายอย,างใหญ่,หลวง เขาเช��อว,าความื่ส�ญ่เส�ยย�งคงเหล�อคนด�อย�,บ�าง คงไมื่,เส�ยหายจันหมื่ด
2)ปรืะชาชนรื�กถึ��นทั่��อย�,มื่�ความื่รื� �สกผ่�กพู�น ถึ�าจัะต�องอพูยพูย�ายถึ��นด�วยเหต%ทั่างเศรืษฐก�จัหรื�อเหต%ผ่ลอ��นใด ย,อมื่มื่�ความื่เส�ยใจัพูอๆ ก�บบ�านเรื�อนถึ�กทั่.าลายทั่�เด�ยว
3)ปรืะชาชนชอบอย�,ในทั่��เด�มื่ เว�นแต,ว,าต� 0งใจัออกไปหาทั่��อย�,ใหมื่,ทั่��มื่� �นคงกว,าได� ด�งน�0น ผ่��คนจั.านวนหลายรื�อยล�านคน ย�งคงอาศ�ยอย�,ในพู�0นทั่��ทั่��ล,อแหลมื่ต,ออ�นตรืายของเขตเก�ดแผ่,นด�นไหวและภู�เขา ไฟรืะเบ�ด ทั่�0งๆ ทั่��รื� �โดยไมื่,เปล��ยนแปลง ถึงแมื่�ว,าจัะต�องการืพู�0นทั่��ก;ไมื่,สามื่ารืถึย�ายออกไปได� เพูรืาะพู�0นทั่��โลกทั่��เหมื่าะแก,การือย�,อาศ�ยมื่�จั.าก�ด แผ่,นด�นโลกรื�อนเก�นไปเส�ยแล�ว
ได�มื่�การืบ�นทั่กการืรืะเบ�ดครื�0งส.าค�ญ่ของภู�เขาไฟในอด�ตจันถึงปCจัจั%บ�นไว�ด�งน�0
พ.ศ. ชั้3,อ่ภู�เขาไฟ จำ�านวนผ�(เส-ยชั้-ว�ต
622 ภู�เขาไฟว�ส%เว�ยส-อ�ตาล� 16,000
1712 ภู�เขาไฟเอ;ตนา เกาะซึ่�ซึ่�ล� อ�ตาล� – 15,000
2174 ภู�เขาไฟว�ส%เว�ยส-อ�ตาล� 4,000
2212 ภู�เขาไฟเอ;ตนา เกาะซึ่�ซึ่�ล� อ�ตาล� – 20,000
2315 ภู�เขาไฟปาปCนดาย�ง-อ�นโดน�เซึ่�ย 3,000
2335 ภู�เขาไฟอ%นเซึ่;นดาเกะ-ญ่��ป%1น 10,400
2358 ภู�เขาไฟแทั่มื่โบโล-อ�นโดน�เซึ่�ย 12,000
26-28 ส.ค 2426 ภู�เขาไฟกรืากะต�ว-อ�นโดน�เซึ่�ย 35,000
8 เมื่.ย. 2445 ภู�เขาไฟซึ่านตามื่าเรื�ย-ก�วเตมื่าลา 1,000
8 พู.ค. 2445 ภู�เขาไฟป3เล-เกาะมื่ารื4ต�น�ก 10,000
จัะเห;นได�ว,า ถึงแมื่�แผ่,นด�นไหวและภู�เขาไฟรืะเบ�ดจัะอย�,ในเขตเด�ยวก�น แต,ก;มื่�ความื่แตกต,างก�นทั่.าให�การืพูยากรืณ4แผ่,นด�นไหวและภู�เขาไฟรืะเบ�ดแตกต,างก�น ไปด�วย ด�งน�0
1)หล�งจัากเก�ดแผ่,นด�นไหว เรืาอาจัจัะบ�รืณะบ�านเรื�อนส��งก,อสรื�างข0นมื่าใหมื่,ได� แต,ภู�เขาไฟเมื่��อรืะเบ�ดแล�วพู�0นทั่��ในเขตภู�เขาไฟจัะเต;มื่ไปด�วยธารืลาวา ฝุ่%1นเถึ�าภู�เขาไฟ หรื�อพู�0นทั่��ทั่��ถึ�กซึ่นามื่�กวาดผ่��คนส��งก,อสรื�างลงทั่ะเลไป ซึ่�งไมื่,สามื่ารืถึบ�รืณะพู�0นทั่��ข0นมื่าใหมื่,ได� ความื่หว�งจังมื่�เพู�ยงว,าทั่.าอย,างไรืจัะให�ผ่��คนอพูยพูออกจัากเขตภู�เขาไฟไปจันหมื่ด เพู��อหล�กเล��ยงภู�ยพู�บ�ต�
2)การืพูยากรืณ4ภู�เขาไฟรืะเบ�ดทั่��แมื่,นย.าน�0น ทั่.าได�ไมื่,ง,าย เหมื่�อนแผ่,นด�นไหวเพูรืาะแผ่,นด�นไหวมื่�จั%ดโฟก�สอย�,ลกลงไปในเปล�อกโลก ย�งเป"นส�ญ่ญ่าณให�รื� �ล,วงหน�าได�ว,าจัะเก�ดแผ่,นด�นไหวเมื่��อไรื ต,างจัากภู�เขาไฟรืะเบ�ด เมื่��อห�นหน�ดหรื�อแมื่กมื่าข0นมื่าถึงพู�0นผ่�วโลกแล�วเทั่,าน�0นเรืาถึงทั่รืาบว,าภู�เขาไฟ จัะรืะเบ�ด ซึ่�งยากทั่��จัะรื� �ได� เพูรืาะไมื่,มื่�ส�ญ่ญ่าณเต�อนไว�ล,วงหน�า
3)แผ่,นด�นไหวอาจัจัะหย%ดไปเป"นช,วงเวลาหลายส�บป@ เน��องจัากผ่�วโลกก.าล�งอย�,ในรืะหว,างสะสมื่แรืงเค�น จันกว,าเมื่��อแรืงเค�นถึงทั่��ส%ด การืส��นสะเทั่�อนแบบแผ่,นด�นไหวจังจัะเก�ดข0นใหมื่, ส,วนการืเก�ดภู�เขาไฟรืะเบ�ดเมื่��อห�นหน�ดเคล��อนต�วข0นมื่าทั่��ผ่�วโลก จัะมื่�การืเปล��ยนแปลงทั่างฟ3ส�กส4และเคมื่�ในมื่วลห�นหน�ด ให�เห;นเป"นอย,างด�มื่ากพูอจัะแปลความื่หมื่ายได� ซึ่�งน�กภู�เขาไฟว�ทั่ยา (volcanologist)
สามื่ารืถึอ,านความื่หมื่ายได�อย,างถึ�กต�อง และพูยากรืณ4ได�ว,าเมื่��อไรืภู�เขาไฟจัะรืะเบ�ดได�ไมื่,ยากน�ก
4)น�กภู�เขาไฟว�ทั่ยาสามื่ารืถึคาดการืณ4ได�ไมื่,ยากน�กว,า ภู�เขาไฟจัะรืะเบ�ดเมื่��อไรืแต,ปรืชาชนมื่�กไมื่,ค,อยรื�บรื� � ยกเว�นพูวกทั่��เข�าไปอย�,ใกล�ๆ เช�งภู�เขาไฟมื่ากๆ กรืณ�ภู�เขาไฟเอ;ตนาในเกาะซึ่�ซึ่�ล�ปรืะเทั่ศอ�ตาล�รืะเบ�ด มื่�เหต%ผ่ล 2 ข�อว,า เพูรืาะเหต%ใดผ่��คนถึงไมื่,ค,อยสนใจัการืพูยากรืณ4ภู�เขาไฟรืะเบ�ด
ก)ภู�เขาไฟล�กน�0นไมื่,เคยเก�ดการืรืะเบ�ดทั่��รื%นแรืงมื่าก,อนเลย พูอทั่��จัะทั่.าอ�นตรืายคนในทั่�องถึ��นน�0น
ข)ภู�เขาไฟล�กน�0น มื่�การืรืะเบ�ดมื่ากเพู�ยง 3-5 ครื�0ง ใน 100 ครื�0งไมื่,ผ่ล�กด�นให�ผ่��คนอพูยพู ปรืะมื่าณแล�วรืะเบ�ดเพู�ยงรื�อยละ 5 ไมื่,ทั่.าให�เก�ดการืต��นกล�ว ยกเว�นบางกรืณ�ทั่��ผ่��คนไปอย�,ก�นหนาแน,นทั่��เช�งภู�เขาไฟข0นไปใกล�ปากปล,อง อย,างน,ากล�วอ�นตรืาย
การเต3อ่นภู�ยแก�ประชั้าชั้น
1)ต�องมื่�การืพูยากรืณ4ภู�เขาไฟว,าจัะเก�ดรืะเบ�ดข0น และทั่.าอ�นตรืายก�บปรืะชาชนหรื�อไมื่, โดยพูยากรืณ4ให�ช�ดเจันว,าจัะเก�ดในส�ปดาห4ใด เด�อนอะไรืจัะต�องมื่�การือพูยพูหรื�อไมื่, อาจัมื่�บางคนไมื่,อยากอพูยพูจันกว,าจัะมื่�การืรืะเบ�ดเส�ยก,อน และผ่��คนจัะกล�บมื่าอย�,บ�านของตนได�เรื;วทั่��ส%ดเมื่��อไรื
2)การืพูยากรืณ4ควรืเรื��มื่ต�นด�วยการืส�งเกต เก;บข�อมื่�ล และว�เครืาะห4ข�อมื่�ลด�วยน�กภู�เขาไฟว�ทั่ยาทั่��มื่�ปรืะสบการืณ4อย,างจัรื�งจั�ง เพูรืาะภู�เขาไฟไมื่,รืะเบ�ดบ,อยน�ก ปรืะชาชน 2-3 พู�นล�านคนของโลกหารื� �ไมื่,ว,าได�ต� 0งถึ��นฐานอย�,บนเช�งภู�เขาไฟทั่��ด�บหรื�อไมื่, ด�บก;ตามื่ ด�งน�0น การืเต�อนภู�ยล,วงหน�าควรืจัะช,วยลดจั.านวนคนทั่��ตกเป"นเหย��อของภู�เขาไฟให�เก�ด ความื่ส�ญ่เส�ยน�อยทั่��ส%ดช,วยสงวนช�ว�ตและทั่รื�พูย4ส�นของส�งคมื่ได�มื่ากทั่��ส%ด ด�งน�0น จังควรืให�เก�ดความื่รื� �ว,าภู�เขาไฟอย�,ทั่��ไหน จัะรืะเบ�ดข0นได�หรื�อไมื่, เมื่��อไรื เรืาควรืจัะค%�มื่ครืองช�ว�ตและทั่รื�พูย4ส�นของตนได�อย,างไรืเมื่��อเก�ดภู�ยพู�บ�ต�ข0น
3)การืปรืะชาส�มื่พู�นธ4 การืพูยากรืณ4และเต�อนภู�ยแผ่,นด�นไหวทั่างว�ทั่ย%และโทั่รืทั่�ศน4ถึงแมื่�จัะไมื่,ใช,หนทั่างทั่�� ด�ทั่��ส%ด แต,ก;เป"นหนทั่างทั่��ควรืปฏ�บ�ต�อย,างย��ง
4)ส%ดทั่�ายหนทั่างทั่��ควรืปฏ�บ�ต�อ�กปรืะการืหน�ง ค�อ ให�ความื่รื� �แก,ปรืะชาชนไมื่,ว,าจัะเป"นการืศกษาในรืะบบ หรื�อการืศกษานอกรืะบบ ทั่.าได�ตลอดเวลาทั่�0งก,อน รืะหว,างและหล�งปรืะสบภู�ยพู�บ�ต� เมื่��อปรืะชาชนรื� �เรื��องภู�ยพู�บ�ต�จัากภู�เขาไฟรืะเบ�ด น�บว,าการืเต�อนภู�ยจัากภู�เขาไฟรืะเบ�ดมื่�ความื่ส.าเรื;จัไปครื�งทั่างแล�ว ด�กว,าให�ปรืะชาชนตกอย�,ในความื่มื่�ดเมื่��อเก�ดภู�ยพู�บ�ต�ข0น