56600703-reciklaza-plastike.docx

8/14/2019 56600703-reciklaza-plastike.docx

1/20

SADRAJ

1. UVOD ........................................................................................................................... 2

2. POVRATNA LOGISTIKA .........................................................................................3

3. PLASTIKA I RECIKLAAPLASTINIH MATERIJALA ................................. 6

3.1. PRIKUPLJANJE PLASTINOG OTPADA................................................................... 8

3.2. RAZVRSTAVANJE PLASTINOG OTPADA............................................................... 9

3.3. POSTUPCI PRERADE AMBALANOG OTPADA...................................................... 12

3.4. NEKI PROBLEMI.................................................................................................. 14

3.5. ALTERNATIVNI PROCESI RECIKLIRANJA POLIMERA.......................................... 15

3.6. PRIMJERI RECIKLIRANJA.................................................................................... 15

4. LOKALNI POGON ZA SAKUPLJANJE I RECIKLAUPLASTIKE .............16

5. ZAKLJUAK............................................................................................................19

LITERATURA .................................................................................................................. 20


2/20

Seminarski rad Povratna logistika

2

1.UVODPovratna logistika kao glavni aspekt svog djelovanja ima vraanje iskoritenih

materijala i sredstava u ponovni proces proizvodnje ili neke druge upotrebe. Dakle,

povratna logistika se bavi upravljanjem i organizacijom povratnih robnih tokova. U radu ebiti opisane jo neke aktivnostipovratne logistike i oblast djelovanja u razliitim sektorimaproizvodnje, potronje i prerade materijala.

Kako je tema rada reciklaa plastike i plastinih materijala tako e vie vremena bitiposveeno vrastama i oznakama plastinih materijala, nainu njihovog sakupljanja,transporta u sistemu povratne logistike i naina recikliranja.

Na kraju rada je dat primjer jedne firme privatnog karaktera, koja se nalazi na

podruju optine Doboj, a jedna od njihovih djelatnosti je i reciklaa starih plastinihmaterijala i proizvodnja plastine galanterije od sopstvenog recikliranog materijala, tj.

plastinog granulata.


3/20


3

2.POVRATNA LOGISTIKAZbog sve veeg interesovanja za zatitu ivotne sredine, za ouvanje resursa, porast

ekoloke svjesti, javila se potreba za upravljanjem povratnim tokovima proizvoda tj.tokovima od trita do kompanije. Naglasak se postavlja na ponovnom korienju,

pakovanju ili odlaganju korienih proizvoda. Poveana konkurencija i elje kompanija dato vie udovolje zahtevima kupaca su poveali znaaj povratnog toka proizvoda.injenica je da svaka kompanija koja zanemaruje povratnu logistiku u sutini smanjuje

profit.

Zabrinutost javnog mnjenja za ekologiju, rezultirala je zakonodavstvom koje zahteva

recikliranje proizvoda do odreenog procenta, poto ih odbace krajnji korisnici, bilodirektno ili inirektno.

Krajem 90-tih godina prolog veka, Rogers i Tibben-Lembke su opisali povratnulogistiku kao proces planiranja, implementiranja i kontrolisanja efikasnog i efektivnogtoka sirovina, zaliha poluproizvoda, gotovih proizvoda i povezanih informacija, od mjesta

potronje do mjesta porijekla u cilju ponovnog dobijanja vrijednosti ili adekvatnogodlaganja.

Definicija povratne logistike se mijenjala vremenom, poevi od termina pogreansmjer, preko prenaglaavanja ekolokih aspekata i povratak na originalne postulate njenogkoncepta pa sve do ozbiljnogproirenja njenog podruija djelovanja.

Povratna logistika se razlikuje od upravljanja otpadom, poto se upravljanje otpadomuglavnom odnosi na efektivno i efikasno prikupljanje i preradu otpada (proizvoda koji se

ne mogu vie koristiti). Sr problema jedefinicija otpada, poto se problematika u vezi saotpadom esto regulie zakonima (na primjer, zakon nekada zabranjuje uvoz otpada).Povratna logistika se usredsreuje na povraaj proizvoda koji posjeduju izvjesnu vrijednosti na procesuiranje tih proizvoda gdje rezultat procesuiranja ulazi u novi lanac snabdijevanja

(tj. ne zavrava uvijek kao otpad). Takoe, povratna logistika se razlikuje od zelenelogistike poto ona tretira ekoloke aspekte u svim logistikim aktivnostima i posebno sefokusira na tok dobara od prizvoaa do potroaa.

U literaturi o povratnoj logistici esto je ukazivano na kljune razloge zbog kojih sekompanije angauju u procesu povratne logistike slika 2.1.


4/20


4

Slika 2.1. Tri osnovna razloga za ukljuivanje kompanija u procese povratne logistike (tj. zbogkojih prihvataju vraene proizvode)

Trokovi povratne logistike iznose oko 4% od ukupnih trokova logistike. U tabeli 1.1su prikazani procentualni udjeli povraaja proizvoda u odnosu na ukupnu prodaju urazliitimindustrijama.

Tabela 1.1. Relativni udio povraaja proizvoda u odnosu na ukupnu prodaju

INDUSTRIJA Povraaj(%)

Izdavaka industrija - knjige 10 - 30

Izdavaka industrija - asopisi 50

Kompjuterska industrijaza firme 10 - 20

Kompjuterska industrijapersonalni raunari 2 - 5

Industrija odjee 35

Industrija proizvoda masovne potronje 4 - 15

Automobilska industrija 4 - 6

Maloprodaja preko interneta 20 - 80


5/20


5

Program povratne logistike moe donijeti direktne dobitke kompanijama kroz:smanjenje upotrebe sirovina, poveanje vrijednosti vraenih proizvoda (na bazi njihovog

procesuiranja) i smanjenje trokova odlaganja otpada.

Industrijska ekologija je podruje koje se odnosi na povratnu logistiku. Ona je

posveena izuavanju izmeu industrijskih sistema i okruenja. Osnovni cilj je da selinearni industrijski sistemi (od sirovina do otpada) dopune ciklinim sistemom(procesuiranjem vraenih proizvoda ili materijala). Kod ciklinih sistema povratnalogistika igra glavnu ulogu.

Od posebnog znaaja u ovom radu je povratna logistika u pravcu atite ivotnesredine. Reciklaa proizvoda i materijala velikom broju kompanija omoguava sticanjedodatnih prihoda i poveavanje konkurentnosti.


6/20


6

3.PLASTIKA I RECIKLAA PLASTINIH MATERIJALAPlastika je polimer. Polimeri su dugi lanci molekula koji se ponavljaju, a sastavljeni su

od ugljenika i vodonika. Plastiku je izumio Alexander Parkes, 1860. godine, ali je svojupopularnost stekla tek nekoliko poslednjih decenija. Moemo je modelirati i gnjeiti urazliite oblike, ili izvlaiti u duge niti koje se koriste u tekstilnoj industriji. vrsta je,sigurna, lagana, a moe se reciklirati i ponovo iskoristiti.

Plastine mase se mogu podijeliti u dvije glavne grupe: termoplastini materijali itermoreaktivni materijali ili duroplasti. Termoplastine mase - grijanjem omekaju, ahlaenjem se vraaju u prvobitno stanje (npr.polivinilklorid,polietilen,polistiren). Sastojese od vrlo dugih molekula s ravnim lancima (linearnipolimeri). Termoreaktivne plastinemase ili duroplasti-grijanjem ireverzibilno otvrdnu i kasnije se vie ne mogu oblikovati(bakelit,aminoplasti).

Plastine mase prerauju se valjanjem u folije, istiskivanjem pod pritiskom,ubrizgavanjem itd. Zbog svojih mehanikih svojstava i mogunosti oblikovanja plastinemase potisnule su mnoge druge materijale i njihova je industrija u stalnom porastu.

Plastini materijali se ve godinama sve vie upotrebljavaju za izradu ambalae, iakopredstavljaju problem sa aspekta zatite ivotne sredine. Razlozi za sve veu primjenu sumnogobrojni. To su, izmeu ostalih, niska cijena sirovina, mala masa i razliitemogunosti prerade. Osim toga, specifini utroak energije (utroak energije po jedinici

upakovanog proizvoda) pri proizvodnji plastinih materijala, koji se koriste za izraduambalae, mnogo je manji nego to je pri proizvodnji na pr. stakla ili aluminijuma.

Rjeavanje problema plastinog otpada se najee zavrava njegovim odlaganjem nadeponije, ali naalost, zbog ljudske nebrige i van deponija. Deponije velikog broja gradovai u razvijenim zemljama praktino su popunjene, a nove se zbog visokih cijena ne gradeodgovarajuom brzinom. Ovakav nain uklanjanja otpada je naroito nepovoljan za

plastini ambalani otpad iz vie razloga (zauzimanje velikog prostora zbogvoluminoznosti, nerazgradivost tih materijala pod uticajem atmosferilija i odlaganje

koritenja sirovina i energije vezane u polimerima na neodreeno vrijeme).

Smanjenje otpada kroz redukciju ili reciklau ima veoma vaan doprinos za ouvanje izatituivotne sredine. Ponovna upotreba proizvoda npr. od plastike omoguava produenivotni ciklus, to je ekoloki i ekonomski vrlo isplativo. Poto odslui svoj ivot uraznim aplikacijama, plastika se moe iskoristiti i tako ponovo doprineti potrebamaodrivog razvoja i istovremeno omoguiti visok nivo zatite ivotne sredine. Recikliranje

plastike je u poetnoj fazi razvoja poto je i cijela industrija relativno mlada.
http://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Polivinilklorid&action=edit&redlink=1http://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Polivinilklorid&action=edit&redlink=1http://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Polietilen&action=edit&redlink=1http://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Polistiren&action=edit&redlink=1http://sh.wikipedia.org/wiki/Polimerhttp://sh.wikipedia.org/wiki/Polimerhttp://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Bakelit&action=edit&redlink=1http://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Bakelit&action=edit&redlink=1http://sh.wikipedia.org/wiki/Polimerhttp://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Polistiren&action=edit&redlink=1http://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Polietilen&action=edit&redlink=1http://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Polivinilklorid&action=edit&redlink=1


7/20


7

Recikliranjem plastike zauzima se manje mjesta na deponiji, a vrijeme razgradnje

plastinih materijala je od 100-1000 godina. Od reciklirane plastike moe se dobitisintetiki materijal koji upotrebljavamo za pravljenje pernatih jakni i drugih odjevnih

predmeta, a moemo dobiti i nove boce, kante i jo mnogo raznih plastinih predmeta.

Smanjenje otpada kroz redukciju ili reciklau ima veoma vaan doprinos u ouvanju izatitiivotne sredine. Ponovna upotreba proizvoda npr. od plastike omoguava produen ivotni ciklus, to je ekoloki i ekonomski vrlo isplativo. Poto odslui svoj ivot uraznim aplikacijama, plastika se moe iskoristiti i tako ponovo doprineti potrebamaodrivog razvoja i istovremeno omoguiti visok nivo zatite ivotne sredine. Recikliranje

plastike je u poetnoj fazi razvoja poto je i cela industrija relativno mlada. Opcijeupravljanja ambalanim otpadom prikazani su na slici 3.1.

Slika 3.1. Upravljanje ambalanim otpadom


8/20


8

ivotni ciklus ambalae prikazan je na slici.3.2.Zbog svog dugog ivotnog vijeka odoko 30 godina i vie, znaajno poveanje koliine otpada od plastike se oekuje posle2010. godine. Za neke vrste plastike, ambalaa je glavno trite. Ostatak se upotrebljava udrugim sektorima industrije. Evropska industrija plastike opredijelila se za maksimizaciju

upotrebe resursa i minimizaciju otpada za deponovanje. Ovo podrazumijeva vei brojmogunosti za iskorienje, mehaniku ili hemijsku reciklau i energetsko iskorienje,kao deo prilaza integralnom upravljanje otpadom. Ovakva politika je u skladu sa

Direktivom Evropske unije za ambalau i ambalani otpad koja je postavila za cilj daukupno iskorienje otpada od ambalae bude minimum 45% od kojih je 15% materijalamora biti reciklovan.

Slika 3.2. ivotni ciklus ambalae

3.1.Prikupljanje plastinog otpadaPlastini otpad koji se nae u vrstom komunalnom otpadu (koji je po sastavu vrlo

heterogen) je zaprljan i pomijean sa ostalim vrstama materijala. Da bi se takav otpadmogao iskoristiti, neophodno ga je prvo prikupiti i pripremiti. U okviru pripreme za

recikliranje, plastini otpad je neophodno odvojiti od drugih vrsta otpada, zatim gaidentifikovati i razdvojiti po vrstama, usitniti, oprati, osuiti i regranulirati odnosno


9/20


9

preraditi ponovo u ambalau ili neke druge proizvode. Za izvoenje ovih operacijapotrebna je specifina oprema pa je i cijena dobijanja reciklata visoka. Ustanovljeno je, dabi odvojenim sakupljanjem po kontejnerima, itav proces prerade bio jeftiniji ijednostavniji.

Izdvajanje korisnih materijala iz otpada se moe organizovati na dva naina:

1. od strane samih graana (u domainstvima, kolama, trgovinama,neproizvodnim preduzeima, ulicama i dr.)i

2. centralizovanim sistemom u posebnim postrojenjima - fabrikama sa

kompletnim tehnolokim linijama.

3.2.Razvrstavanje plastinog otpadaIstovrsnost materijala ima u postupku recikliranja centralni znaaj. Ta istovrsnost se

po pravilu moe postii prethodnim relativno skupim razvrstavanjem. Da bi se dobilevisoko kvalitetne plastine mase, trebalo bi preraivati samo istovrsne plastine mase.Separacija plastinih materijala se moe ralaniti na prepoznavanje i razdvajanje.

Prepoznavanje - Karakterizacija i potpuna identifikacija plastinih materijala jeobiman posao, koji zahtijeva sloene analitike procedure i najsavremeniju opremu.Meutim, u nekim sluajevima je dovoljna samo procjena ili orijentaciono utvrivanjevrste ispitivanog plastinog materijala. Za takve svrhe su razvijene i usvojene jednostavne i

brze metode identifikacije. Prepoznavanje iskoriene polimerne ambalae jenajjednostavnije ako se na njoj nalazi oznaka za reciklau sa navedenom vrstom

polimernog materijala od koga je izraena.

Razdvajanje- Kod razdvajanja plastinih masa, usitnjeni plastini materijal se sortiraprema njegovim fizikalnim osobinama kao to su gustina, umreenost ielektroprovodljivost.

Za industriju su od posebnog znaaja postupci razdvajanja na osnovu razlike u gustini.Pomou ovih postupka mogu se iz mjeavine plastinih masa izdvojiti frakcije i do 98 %

istoe. Tekoe nastaju kod razdvajanja mekih PVC vrsta. Princip hidrociklonske tehnikezasniva se na razdvajanju frakcija razliite specifine mase (gustine) u polju dejstvacentrifugalne sile. Pored ovih naina razdvajanja, poznati su i postupci razdvajanjaflotacijom, razdvajanje na bazi razliite elektroprovodljivosti (elektrostatiki ureaji zasortiranje) itd.

Prije recikliranja plastika se grupira prema smolinom identifikacijskom kodu koji je

razvijen 1988. (NA Society of the Plastics Industry). Simbol koji se koristi za

identifikacijski kod sastoji se od tri strelice koje su usmjerene u smjeru okretanja sata
http://en.wikipedia.org/wiki/Society_of_the_Plastics_Industryhttp://en.wikipedia.org/wiki/Society_of_the_Plastics_Industry


10/20


10

inei trokut u kojem se nalazi broj, esto sa akronimom koji oznaava plastiku ispodtrokuta. Kada nema broja simbol predstavlja univerzalni znak recikliranja i predstavlja

materijal koji je uoptenomogue reciklirati. Drugi tekst i oznake koriste se da bi se opisaomaterijal. Standard kodiranja znakova Unicode ukljuuje identifikacijski kod, izmeukodnih taaka U+2673 i U+2679 ukljuivo. Univerzalni simbol recikliranja je kodirankodnom takom U+267A.

Tabela 2.1. Oznake plastinih materijala

SIMBOLSKRAENIC

A

NAZIV

POLIMERAKORITENJE

PETE ili PET Polietilen

terephthalate

Reciklira se da

bi se proizvelapoliesterna vlakna,

flastera, mekih boca

za pia, termo-izolacionih ploa.

HDPE Gusti polietilen

Reciklira se da

bi se proizvele boce,

kutije za namirnice,

kante za recikliranje,

poljoprivredne

cijevi, alice,opremu za igranje,

plastino drvo.

PVC ili V Polivinil klorid

Reciklira se da

bi se proizvele

cijevi, ograde i boce

koje se ne koriste u

prehrani.


11/20


11

LDPE

Ne gusti

polietilen

Reciklira se da

bi se proizvele

plastine vreice,

razni kontejneri,razne boce, cijevi i

razna laboratorijska

oprema.

PP Polipropilen

Reciklira se u

razne dijelove zavozila i industrijska

vlakna.

PS Polistiren

Reciklira se u

raznu kancelarijsku

opremu, igrake,

videokasete i kutije,izolacijske ploe,

kafiterijska

pomagala i proirenepolistirenske

proizvode.

Ostalo

Ostala plastika:

akrilik,polikarbonat,

najlon, fiberglas,

poliaktid.


12/20


12

3.3.Postupci prerade ambalanog otpadaIskoritene plastine proizvode mogue je ponovo upotrebiti ili preraditi pomou

razliitih postupaka, zavisno od postavljenog cilja, a sve zbog smanjenja mase zadeponovanje. Plastini otpad se moe preraditi na vie naina:

topljenjem, pri emu se ne mijenja ili vrlo malo mijenja makromolekulskastruktura.

hemijski, hidrolizom ili alkoholizom mogue je dobiti monomere, ili sehidrogenovanjem iz poetnog materijala mogu dobiti organske sirovine kao tosu gasovi i ulja,

kontrolisanim spaljivanjem, pri emu se dobija energija i kao produktisagorevanja ugljendioksid i voda .

Slika 3.1. Mogunosti prerade plastinog otpada

Prerada topljenjem - Regranuliranje termoplasta je jedan od najstarijih i najeihpostupaka recikliranja. Osnova ovakvog naina recikliranja je sposobnost ponovnogtopljenja to je mogue kod termoplasta. Na slici 3.2. prikazana je ema postrojenja zaregranuliranje plastinog otpada. Nakon usitnjavanja i presovanja plastinog otpada

pomou posebnih ureaja i zakljunim razdvajanjem i pranjem, izlazni materijal se

regranulira, skladiti i dalje koristi u razne svrhe.


13/20


13

Slika 3.2. ema postupka regranuliranja

Hemijska prerada- Postupci hemijske prerade mogu se podijeliti u dvije grupe:

postupci prerade kod kojih se makromolekulske (polimeri) prevode u

niskomolekulske supstance. Tako se polimeri dobijeni reakcijama polikondenzacije ilipoliadicije mogu razgraditi do polaznih monomera u prisustvu odreenih reagenasa. Naovaj nain se mogu preraditi mnoge vrste plastinih materijala kao to su poliestri,

poliamidi, poliuretani, polikarbonati itd., jer posjeduju hemijske aktivne i lako djeljive

veze. Ovi postupci se mogu obuhvatiti optim pojmom solvoliza. U zavisnosti od toga uprisustvu kog rastvaraa se reakcija odvija (alkohol, voda,...) govori se o hidrolizi,alkoholizi, glikolizi, aminolizi ili metanolizi. Primjena reciklata dobijenih ovim

postupcima za sada je jo ograniena. Poznata je primjena postupka metanolize ili glikolizekod prerade boca za pie od PET. Ovim postupkom se dobiju sirovine za proizvodnjuhigijenski istog PET ili PUR, koji se moe upotrebiti i za ambalau za ivotne namirnice.

postupci prerade kod kojih se od makromolekula koje sadri plastini otpad mogudobiti ugljovodonici u obliku gasa ili ulja, koji se dalje mogu preraivati petrohemijskim

postupcima u rafinerijama. Ova grupa postupaka moe se izvoditi reduktivnim (na pr.hidrogenovanje ili piroliza) ili oksidativnim (na pr. dobijanje sinteznog gasa) nainom. Ovi

postupci poznati su pod nazivima: degradativna ekstruzije, hidrogenovanje, piroliza i

gasifikacija.

Spaljivanje plastinog otpada- Cilj ovog naina iskoritavanja plastinog otpada jedobijanje energije. Direktna upotreba nafte za proizvodnju energije, gledano sa aspekta


14/20


14

"odrivog razvoja" u duem vremenskom periodu, ne bi imala smisla. S obzirom da je uplastinim proizvodima sauvana praktino ukupna energija nafte, od velike koristi jeda seenergija nafte akumulirana u plastinim proizvodima, koristi u energetske svrhe, ali tek nakraju njihovog upotrebnog ciklusa. Ovakav nain iskorienja plastinog otpada bi setrebao primjenjivati samo u sluaju kad otpad vie nije mogue reciklirati na druge naine.

Deponovanje- S obzirom da su plastini materijali relativno novi materijali jo uvijekima mnogo otvorenih pitanja u vezi njihovog deponovanja na dui period. Ispitivanja su

pokazala da na proces raspadanja ima uticaj debljina plastinog materijala. Dok su kodfolija i tanjih dijelova nastupili procesi raspadanja, deblji dijelovi nisu pokazivali vidljive

pojave razgradnje. Takoe se ispitivanjima ustanovilo da mikroorganizmi nemaju nikakavuticaj na razgradnju pojedinih vrsta plastinihmaterijala kao to su PP i PE, dok su koddrugih vrsta na pr. kod polistirena ili poliuretana oni ubrzavali proces razgradnje. Za sada

se plastini materijali zajedno sa drugim otpadom deponuju na deponije za vrsti

komunalni otpad. Moe se pretpostaviti da e zbog sve manjeg prostora u budunosti naglorasti trokovi deponovanja i da se dananja rjeenja za zbrinjavanje otpada nee moizadrati. Treba naglasiti, da su plastini materijali u ureenim deponijama najmanjizagaivai vodotokova (ne rastvaraju se u vodi) i ne zagauju vazduh.

3.4.Neki problemiKada se uporedi sa staklom ili metalom, plastika postavlja neke jedinstvene izazove za

recikliranje. Glavni od njih je niska entropija mijeanja, uzrok koje je velika molekularnateina dugakihpolimerskih lanaca. To znai da samo toplinska pobuda (izlaganje toplini)esto nee biti dovoljna da kreira smjesu od tako velikih molekula. Zbog ovog nepovoljnoguticaja na entalpiju mijeanja, polimeri moraju biti gotovo istog sastava da bi se moglimijeati. Na primjer, razliite slitine bazirane na aluminiju se sve rastale u istu tekuinu u

jednoj fazi, dok se razne mjeavine kopolimera PET ambalae od razliitih proizvoaa nerastapaju u jednu fazu kada se zagriju, ve tee razdvajanju kao voda i ulje. Te faznerazlike oslabljuju stvari napravljene od takvih mjeavina, to znai da je veina

polimerskih smjesa iskoristiva samo u uskom kontekstu.

Drugo ogranienje recikliranju je velika koliina bojila, punila i drugih dodataka uplastici. Polimeri suprevie viskozni da bi se punila ekonomino maknula, a otetili bi semnogim procesima za jeftino odstranjivanje dodane boje. Aditivi se manje koriste u

ambalai za pia i plastinim vreicama, to im doputa da budu ee reciklirani.Upotreba biorazgradive plastike se poveava, ali ako se ona mijea sa drugom plastikom

prilikom recikliranja, novo dobivena plastika postaje manje vrijedna.


15/20


15

3.5.Alternativni procesi recikliranja polimeraMnogi gore navedeni problemi mogu se rijeiti koritenjem sloenijeg procesa

recikliranja, monomer, u kojem kondenzacijski polimer ulazi u proces invertan je procesu

polimerizacije koritene za njegovo kreiranje. Ovo proizvodi istu mjeavinu hemikalija

koja je inila originalni polimer, koja moe biti proiena i koritena z a sintetiziranjenovog polimerskog lanca istog tipa. Ovaj proces je vrlo skup i neekonomian. Drugi nain

je pretvaranja mijeanih polimera u petrolej sa manje preciznim procesom toplinske de-polimerizacije. Ovaj proces moe koristiti gotovo sve polimere ili mjeavine polimera, kaoto je vulkanizirana guma ili bio-polimeri u perima ili drugom poljoprivrednom otpadu.

Kao i prirodni petrolej, i iz umjetno proizvedenog se moe praviti gorivo ili drugipolimeri. Pilot projekt postoji u Cathage-u, Missouri , SAD, a koristi se otpad od purica.

Jedan od procesa koji postaje zanimljiv je i Heat Compression (toplinska kompresija).Ovaj

proces uzima svu ne sortiranu, oienu plastiku svih oblika i mijea je u velikomrotirajuem bubnju slinom suilu za rublje (eng. tumbler). Proces proizvodi toplinu odmeusobnog trenja dijelova plastike unutar bubnja, koja tali sav materijal ili gotovo savmaterijal. Materijal se kasnije ispumpa iz bubnjeva kroz grijane cijevi u module za

lijevanje. Najvea prednost ovog procesa je taj to se sva plastika reciklira, a ne samodijelovi koji su jednaki. Problem je veliki utroak energije na bubnjeve i grijane cijevi.

3.6.Primjeri recikliranjaNajee reciklirani tip plastike je HDPE ili broj 2. Ona se reciklira u plastino drvo,

plastine stolove, klupe, kutije za kamionske terete, spremnike smea, kancelariski pribor idruge tipove vrste plastike. Bijela plastika koja se koristila za pakiranje se esto prihvaau trgovinama radi ponovne upotrebe. U Izraelu je pokazano da se plastina folija dobivenarecikliranjem gradskog otpada moe pretvoriti u kvalitetan proizvod. Poljoprivredna

plastika, kao to je folija za sadnju, trake za navodnjavanje i vree za silau, mogu sereciklirati u masu smolastih proizvoda. Primjer ja mjesto Labelle na Floridi (SAD).


16/20


16

4.LOKALNI POGON ZA SAKUPLJANJE I RECIKLAUPLASTIKE

OMORIKA RECIKLAA d.o.o.postrojenje za reciklau je osnovana 2007. godinesa ciljem da pokrene proces reciklaePET ambalae. Danas raspolaesa najsavremenijomopremom za reciklau PET ambalae. Kao prva fabrika za reciklau PET ambalae sa

postojeom tehnologijom postali su lider u brani reciklae PET ambalae na podrujuBosne i Hercegovine.

Usmjereni na potrebe dananjice i budunost naihpokoljenja, istiju i zdravijuivotnu sredinu,potujui prirodu i ovjeka, ostvaruju efikasnu ekonomsku aktivnost reciklau plastike.

Otpadnoj PET ambalai daju novu priliku, funkcionalnost i vrijednost u raznimgranama industrije: tekstilnoj, proizvodnji tepiha, geotekstilu, izolacijama u graevini,autoindustriji.

Zahvaljujui karakteristikama pogona za reciklau ostvaruje se ouvanje prirodnihresursa i okoline, umanjuje zagaenost okoline plastinim otpadom, razvija svijest kodovjeka da sav otpad nije smee,smanjuje nezaposlenost i razvija profitabilan biznisreciklaom plastike- PET ambalae.

Pogon koristi otpadnu PET ambalau kao sirovinu i reciklira je u sopstvenomsavremenom pogonu za reciklau u mjestu Johovac kod Doboja sa instaliranimkapacitetom 400 tona mjeseno.

Raspolausa savremenom opremom iz Njemake kompanije "B+B" za reciklau PETambalae koja iz koritene ambalae proizvodi PET mljevenac (PET flakes)visokogstepena istoe iz koga se proizvodi PET regranulat i to sledeim postupcima: debaliranje,rastresanje sa odvajanjem krupnih neistoa, automatskim razdvajanjem PET-a od druge

plastike (S+S separator), automatski razvrstavanjem PET boca po boji (S+S separator),

kontrolna traka, detektor metala, mljevenje, suho (frikciono) predpranje sa odvajanjem

papira i drugih neistoa, predpranje vodom, toplo pranje 85-95C (sa moguim

doziranjem NaOH), toplo ispiranje, suenje, hladno ispiranje, flotacija, centrifugalnosuenje, dvostruka kontrola na metal, pakovanje istog mljevenca kao poluproizvoda.

Oprema je potpuno automatizovana sa mogunou promjene i kontrole parametara, au cilju postizanja odgovarajueg kvaliteta.

Za proizvodnju regranulata (RPET) koristi se oprema Austrijske firme "Starlinger"

koja zadovoljava najvie standarde u procesu reciklae PET ambalae. U samom procesureciklae vri se suenje mljevenca (140C), ekstruzija u vakuumu, granulacija i


17/20


17

kristalizacija granula a zatim se SSP IV+ (solid-state-polycondensation) tehnologijom

uveava IV (intrinsic viscosity) i vri dekontaminacija.

FOTOGRAFIJA OPIS

R-PET boja

Natur-Transparent

Viskozitet IV=0,80

R-PET boja PLAVA

Viskozitet IV=0,80

R-PET boja ZELENA

Viskozitet IV=0,80


18/20


18

R-PET boja BRAON

Viskozitet IV=0,80

PET MLjEVENAC

TRANSPARENT


19/20


19

5.ZAKLJUAK

Krajnji cilj pvratne logistike je optimizacija ili unapreenje efikasnosti posleprodajnih

aktivnosti. Znaenja termina riversna logistika su odreena satisfakcijom potroaa izahtevima ekoloke regulative. Ta injenica moe biti od koristi menaderima naihkompanija kada analiziraju ili reorganizuju svoje procese povraaja dobara. Proces

povraaja proizvoda kompanije moraju planirati. Takoe, kompanije moraju obraditivraene proizvode na nain da maksimiziraju njihovu vrednost.

Prednosti recikliranja plastike su u tome to proizvodi treinu sumpornog dioksida,oko 90% manje otpada i oko 250% manje ugljinog dioksida. Nedostatak je taj to jetransport plastike jednako skup ili skuplji od dobitaka recikliranja. To znai da oko 250%

manje proizvedenog ugljinog dioksida ne uzima u obzir ugljini dioksid nastao prilikomtransporta i prilikom rada strojeva za recikliranje.


20/20


20

LITERATURA

[1]www.ekologija.ba

[2]www.reciklaza.com

[3]www.omorikareciklaza.com

[4] dr Slavica Cvetkovi, Ekoloki problemi u okviru riverzne logistike, 3. Konferencija okvalitetu ivota, Kragujeva, 2008

[5] Goran Milovanivi, Nada Barac, Riversna logistika kao deo lanca snabdevanja,Ekonomski fakultet, Ni, 2007
http://www.ekologija.ba/http://www.ekologija.ba/http://www.ekologija.ba/http://www.reciklaza.com/http://www.reciklaza.com/http://www.reciklaza.com/http://www.omorikareciklaza.com/http://www.omorikareciklaza.com/http://www.omorikareciklaza.com/http://www.omorikareciklaza.com/http://www.reciklaza.com/http://www.ekologija.ba/

Documents

56600703-reciklaza-plastike.docx