بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع : مدل های رهبری) رهبری تیمی – معنوی(

استاد: جناب آقای دکتر حیدری

دانشجو: محسن محسنی پور

واحد تهران مرکز

1

2

شاید ظه�ور س�ازمانها ب�ه نخس�تین دوران حض�ور انس�ان ب�رروی زمین •ب�ا ه�دف ش�کار دس�ته جمعی و مه�اجرت قباي�ل ، ش�کل گرفت�ه باش�ند. تص�ور مي ش�ود بحث ره�بری و ارتباط�ات بین اعض�ای گ�روه ن�یز از

همان زمان وجود داشته است.تئ3وري در فرآين�د يكص�د س�اله نظري�ه ه�اي س�ازماني، س�ازمان ه�ا از •

ب�ه كالس3يك نئوكالس3يك انس3اني، ، تئ3وري رواب3ط مكتب آغ�از كردن�د ت�ا ج�ايي ك�ه دانش�گر در نظري3ه سيس3تمي و اقتض3ايي

ك�ارگر، م3ديرمقاب�ل مقاب3ل در مقاب�ل ره3بر در پ�يروان ، زيردس�تان، من�ابع اطالع�اتي در مقاب�ل من�ابع ف�يزيكي، عالق�ه داران در مقاب�ل س�هام داران، م�ديريت فراملي�تي در مقاب�ل م�ديريت س�ازماني

مطرح گرديد .در • وي�ژه ب�ه ب�ا س�ازمان ه�اي م�درن سازمانهاي فرام�درن متف�اوت

ره3بري ه�اي مب3احث ش�يوه اتخ�اذ ض�رورت و گيرن�د مي ش�كل انس�ان مح�ور در ره�بري الگوه�اي بك�ارگيري و ف�راعقاليي س�ازگار ایج�اد میش�ود. ره�بري چ�نين س�ازمانهايي ب�ا آنچ�ه ك�ه در ادبي�ات بس�يار

وسيع و قديمي رهبري آمده ، متفاوت خواهد بود.

:مقدمه

تعاريف رهبری:

3

و • دیگ�ران در نف�وذ فراین�د از عبارتس�ت ره�بری م�درن، تع�اریف در .برانگيختن آنان براي همكاري با يكديگر در جهت تحقق اهداف سازماني

گروهی ره�بری را تاثیرگ�ذاری ب�ر اف�راد در انج�ام وظ�ایف ش�ان ب�ا می�ل و •زی�ر دس�تان ب�ر نف�وذ را ره�بری دیگ�ر گ�روهی ان�د. ک�رده توص�یف عالق�ه

(.1961تعریف نموده اند )تنن بام، در تعری�ف دیگ�ر ب�ا تأکی�د ب�ر رواب�ط بین اف�راد، ره�بری نف�وذ ب�ر مرئوس�ان از •

بی�ان گردی�ده آن�ان در تحق�ق اه�داف س�ازمان ب�ا ارتب�اط طری�ق برق�راری (.1372است )الوانی ،

ره�بری عب�ارت از ارتب�اط بین گ�روهی از اف�راد اس�ت ک�ه در آن ی�ک نف�ر •می کوش�د ت�ا دیگ�ران را ب�ه س�مت ه�دف معی�نی س�وق ده�د ) ای�وان س�وچ،

1977.)( ره�بری عب�ارت اس�ت از عم�ل ت�أثیر گ�ذاری 1969به اعتق�اد ج�رج ار ت�ری )•

ب�ر اف�راد ب�ه ط�وری ک�ه از روی می�ل و عالق�ه ب�رای ه�دف ه�ای گ�روهی تالش کنند.

(:“ فراین�د 1995تع�ریفی دیگ�ر از ره�بری در کت�اب م�دیریت نوش�ته اس�تونر )• ” س�ازمان اعض�ای و گ�روه ه�ای فع�الیت ب�ر نف�وذ اعم�ال و ه�دایت

(.1375)پارسائیان، اعرابی, ( ره�بری را نف�وذ در م�ردم ب�رای ب�ه 1959هارول�د کون�تز و س�ریل ا دان�ل )•

تبعیت کشاندن آن ها و رسیدن به یک مقصود مشترک تعریف نموده اند.

4

تعاريف رهبری:

کرده�ای • ک�ار وظ�ایف، انج�ام در م�دیریت کلی دی�د ره�بری تص�میم گ�یری، روش ه�ای ایج�اد انگ�یزش و الگ�و ه�ای ارتب�اطی ب�ه متع�ددی تحقیق�ات دوم، جه�انی جن�گ از پس . می باش�د منظ�ور تع�یین الگوه�ا ی�ا ش�یوه ه�ای م�ؤثر و مطل�وب ره�بری ب�ه

( .1363عمل آمد ) اقتداری ، علی محمد ،

ره�بری عب�ارت اس�ت از فراین�دی م�وثر ک�ه کم�ک می کن�د گ�روه •ه�ا و اف�راد ب�ه س�مت ه�دف ه�ای تع�یین ش�ده تمای�ل یابن�د ب�ه هم عم�ومی ه�دف مش�ترک ی�ک ه�دف این ک�ه آن خص�وص

( .1986باشد ) کونتز،

» ره�بری فراین�دی اس�ت ک�ه می توان�د توس�ط هم�ه آموخت�ه • ( .1982شود و برای همه قابل دسترسی است « )جاگو،

:سبكهای رهبر ي

5

رهبری ترا کنشی•رهبری استبدادی•رهبری بوروکراتیک•رهبری فرهمند•رهبری دموکراتیک / •

مشارکتیرهبری عدم مداخله•رهبری وظیفه گرا•رهبری مردم گرا – روابط •

گرارهبری خادم )خدمتگزار(•رهبری تحول گرا•رهبری معنوی•رهبری تیمی•

: رهبری تیمی

6

در سازمانهای کنونی، تغییرات سریع و غیر قابل پیش بینی، •تیم های انعطاف پذیری، تنوع فزاینده ی نیروی کار، تشکیل

کاری، اعتماد و سهیم کردن کارکنان یا مشارکت دادن افراد و در تصمیم گیری، جایگزین ساختارهای قدیمی و خشک

کنترل های شدید گذشته است. رهبران موفق یا اثر بخش، قدرت و مسئولیت را با کارکنان •

تقسیم می کنند و آنها را در این موارد سهیم می نمایند و سبک رهبری نقش مربی را ایفا می کنند. این نوع رهبری،

است. تیمی ( ارایه 2003 توسط کیم ) رهبری تیمینخستین بار واژه •

شد. وی رهبری تیمی را »فرآیند نفوذ مشترک کارکنان در ابعاد مختلف شامل مشارکت کارکنان در شرایط کاری،

تصمیم گیری و حل مساله« تعریف می کند.

: تعریف رهبری تیمی

7

ره�بری تیمی »فرآین�د نف�وذ مش�ترک کارکن�ان در ابع�اد مختل�ف ش�امل •مش�ارکت کارکن�ان در ش�رایط ک�اری، تص�میم گ�یری و ح�ل مس�اله

(.2003میباشد« )کیم،

ره�بری تیمی ب�ا اس�اس مختلفی مانن�د آزادی عم�ل کارکن�ان، تص�میم •گ�یری تیمی، م�دیریت ب�از، ره�بری پراکن�ده و دموکراس�ی ص�نعتی ن�یز ش�ناخته می ش�ود و اص�ول کن�ترل کیفیت و م�دیریت کیفیت ج�امع

(. 2008نیز زیر چتر رهبری تیمی قرار می گیرد )وستوالد،

رهبری تیمی، شرکت دادن افراد، کسب درون داد از آنان برای •تصمیمات و حل تعارض برای اجرای تغییر می باشد.

چهار عامل منجر به مر گ بوروکراسی می گردد: تغییرات سریع •و غیر منتظره، رشد سازمان ها، تنوع فزاینده و تغییر در رفتار

مدیریتی. تغییر در رفتار مدیریتی شامل تغییر در مفهوم قدرت و حرکت از اجباری و تهدیدی به سمت همکاری و تشریک مساعی

است. تغییرات فوق در رفتار مدیریتی، عرصه های کلیدی را برای فراهم کرد رهبری تیمی آماده کردن سازمان ها به سمت

. ( 1990) بنیس،

:انواع رهبری تیمی

8

بسیاری از پژوهشگران خاطر نشان کرده اند که رهبری تیمی مفموم واحدی ندارد..

( پنج مؤلفه رهبری تیمی شامل:2005 ) سومچحیطه تصمیم •درجه مشارکت•ساختار•هد ف مشارکت• دلیل منطقی برای این فرآیند•

را ارایه داد. هانک رهبری تیمی را به دو نوعرسمی •غیر رسمی •

کیفیت، تفکیک می کند: انواع رسمی شامل طرح پیشنهادات، کنترل تسهیم سود، صندوق ذخیره بازنثستگی، کمیته های مدیریت- نیروی

کار و سیستم شکایات است.

9

:انواع رهبری تیمی

شش کوتون، ولرات، فروگات، لنگنیک، هال و جنینکز رهبری تیمی را درطبقه بندی کردند: معیار

کارکنان تاثیر معناداری در تصمیم :مشارکت درتصمیمات کاری 1..گیری های مهم دارند

فراهم می کند، اما د هنگامی که کارمند درون دا :یمشورتکت مشار 2.. قدرت تصمیم کمی دارد

هنگامی که مقررات موقتی به کارکنان مشارکت کوتاه مدت: 3.رحل مساله خاص و بهبود فرآیند داختیارات مشترک تصمیم گیری مقررات نیروی کار را می دهد.

که شامل ساختار غیر رسمی برای تسهیل مشارکت غیررسمی: 4.. رهبری تیمی است و مدیران پذیرا در پیشنهادات هستند

کارمند سهامدار شرکت است و در سود شرکت :لکیت کارمندما 5.. سهیم است

ت نمی کنند، اما نماینده ک کارکنان مستقیما مشار:مایندگینمشارکت 6..هستند رسمی در فرآیندهای تصمیم گیری

10

:انواع رهبری تیمی

( بین 1994لدفورد ) نواع رهبری تیمی تمایز قائل می شودا :

مس��تلزم ظرفی��تی معین درکارکن��ان ب��ه پیش33نهادات: ص33ندوق 1.پیش�نهادات اس�ت، ام�ا ن�ه توان�ایی ب�رای و منظ�ور ارای�ه اطالع�ات

تصمیم گیری.

در این ن��وع ره��بری تیمی کارکن��ان، ب��ه ن��درت :کن33ترل کیفیت 2. اختیار اجرایی دارند.

یس�تم ه�ایی اش�اره دارد ک�ه اهمیت کم�تری سب�ه :درگ3یری ش3غل 3.ارن�د، زی�را اس�تقالل کارمن�د را ورای ش�رایط ک�اری روزان�ه م�دنظر د

قرار می دهند.

: اال اس3تب3ه3بری تیمی، مش3ارکت ررین ش3کل ت3پیش3رفته 4.این ش�کل، هم درگ�یری در پیش�نهاد و ش�غل را ش�امل می ش�ود و

.هم کارکرد مدیریت علمی را اضافه می کند

:اجزاء رهبری تیمی

11

اج�زاء فراین�د ره�بری تیمی می توان�د ب�ه س�ه بخش زی�ر دس�ته بن�دی ش�ود(:2001)الولرو گالبرایت،

- گروه:1

این م�دل ف�رض می کن�د ک�ه ه�ر ف�رد در گ�روه دارای ت�وان ال3ف: همک3اری ب3القوه:ب�القوه ره�بری اس�ت.تیم دارای ت�وان همک�اری ب�القوه اس�ت. هرگ�اه ب�ا همی�اری هم�راه

باشد، آثار قابل توجهی بر بهره وری، کیفیت و نوآوری داشته باشد.

مه�ارت ب: موازن3ه وظ3ایف و گ3روه: گ�روه دش�وارترین فراین�د تس�هیل مه�ارت نکن�د برق�رار موازن�ه فراین�د و وظیف�ه مس�ائل، بین تیمی گ�اه ه�ر اس�ت. م�دیریتی

شکست خواهد خورد.

تیم ه�ا ب�ا عملک�رد ب�اال این مرحل�ه را ب�رای بهب�ود فرآین�د ب�ا ارزش ج( توس3عه تیم:تلقی می کنند، یعنی فرصتی برای تجدید قوا پس از یک دوره کاری شدید.

اعض�ای گ�روه را تحری�ک می کن�د ت�ا ب�رای رس�یدن ب�ه این تجرب�ه در مح�ل د: همی3اری:کار، همکاری و اعتماد به نفس از خود نشان دهند.

ه�وش جمعی نتیج�ه ک�اوش گ�ری م�وثر تیمی اس�ت. گ�روه ه: به3ره هوش3ی جمعی:کمک می کنند تا مهمترین پرسشها و ابهامات خود را با صراحت بیان کنند.

12

- محیط بیرونی: 2

ت3ازه: کالب�د ال3ف(نس3یم ای در ت�ازه دارد خ�ون تیمی قص�د نت�ایج ره�بری گروهه�ایی ک�ه در نقط�ه عط�ف ق�رار دارن�د و نی�از ب�ه تزری�ق اله�ام بخش و قص�د

صعود به درجات رفیع را در سر میپرورند، بدمد.

هم�ان گون�ه ک�ه تیم س�عی در توس�عه و ت�دوین ب( اس3تعاره ه3ای سیس3تم:ی�ک دی�دگاه مش�ترک از ی�ک ش�بکه رواب�ط همک�اری را دارد، لیکن به�ترین دی�دگاه

همواره مورد مطالعه و نقد همه جانبه است.

نت�ایج ره�بری تیمی در حاش�یه اتف�اق نمی افت�د. بلک�ه ج( تمرک3ز و تاکی3د:تص�نعی می و عن�وان ک�ار دف�تر م�راتب، ی�ادآور س�اختار س�ازمانی، سلس�له باش�د. این ام�ر ب�ه اعض�ای تیم اج�ازه می ده�د ت�ا ب�ر قلب و روح اف�رادی ک�ه ه�ر

روز با یکدیگر مشغول به کار هستند، تاکید داشته باشند.

درچ�نین م�وقعیت و محیطی، اص�الت و ص�داقت بیش�تر د( واقعی ب3ودن: تجلی می یاب�د و اف�راد قیاف�ه ه�ای س�اختگی را دور می ریزن�د و ب�ا یک�دیگر

واقعی می شوند.

:اجزاء رهبری تیمی

13

:اجزاء رهبری تیمی

- تجربی بودن: 3

اش�تباهات در دوره ه�ای چ�الش، ب�رای س�ازمان هزین�ه ای ن�دارد و ی�اد ال3ف( خط3ر= فرص3ت: گ�یری از این اش�تباهات ب�ه ش�ناخت ع�واملی منج�ر می ش�ود ک�ه ریس�ک پ�ذیری و آزادی را حم�ایت ی�ا

مانع خواهد شد.

ی�ک فرآین�د ب�از، انعط�اف پ�ذیر و قاب�ل تغی�یر امک�ان می ده�د ت�ا ه�ر ب( منحص3ر ب3ه ف3رد و ب3از:برنام�ه ای براس�اس نیازه�ا، اه�داف و ذه�نیت اف�راد تیم ط�راحی ش�ود. ب�از ب�ودن ب�ه این مع�نی اس�ت ک�ه هیچ روش واح�دی ب�رای ح�ل اختالف ایج�اد ش�ده توس�ط تف�اوت یبن وض�عیت موج�ود و مطل�وب

وجود ندارد.

مس�ائلی ک�ه پیش�رفت گ�روه را تض�عیف می کن�د، اغلب آش�کار نیس�ت و ت�ا بهب�ود ج�و ج( ج3و تغی3یر:درونی، ظه�ور پی�دا نمی کن�د. حم�ایت گس�ترده ب�ه ی�ک هم تیمی ک�ه ب�ه ان�دازه ک�افی ب�ه دیگ�ران اعتم�اد دارد ت�ا خط�ر ف�یزیکی را بپ�ذیرد، می توان�د ی�ک اس�تعاره مع�نی دار ب�رای پ�ذیرش خط�رات

دیگر هنگام تغییر جو درونی در نظر گرفته شود.

برنام�ه ه�ای نت�ایج ره�بری تیمی ب�ه تیم ه�ا اج�ازه می ده�د ت�ا واژه ه�ای کلی ب�ه د( مش3خص ب3ودن: رفتاره�ای تج�ربی تقس�یم ش�ود ت�ا ب�رای ایج�اد تغی�یر هدفمن�د و مع�نی دار، آنه�ا را م�ورد تاکی�د ق�رار

داد.

م3الکیت: در س3هام ش3رکت= گس�ترده ه( س3هیم ش3دن مش�ارکت از ک�ه گ�یری تص�میم استقبال می کند، منجر به مالکیت و مسئولیت قوی می گردد.

نقط�ه و( روحی3ه و ش3وق پیش3رفت: تیم هنگ�ام جش�ن گ�رفتن ن�یروی فزاین�ده ک�ه ه�ر ف�رد پیشرفت به دست می آورد را تشخیص می دهد.

:نقش های رهبری تیمی

14

درگذشته دو نقش زیر در رهبری تیمی مطرح بود: •

: اگ�ر تیم ه�ای ره�بری بخواهن�د مس�ئولیت ه�ا را ب�ه عه�ده بگیرن�د ال3ف- ره3بری درونیو ب�ه نت�ایج دس�ت یابن�د، بای�د س�اختار درونی داش�ته باش�ند. نقش ه�ای ره�بری در تیم ه�ا

شامل موارد زیر است:

: جلسات را اداره می کند. رئیس1.

: نیازه�ای برنام�ه را از جلس�ات انتق�ال می ده�د و ممکن هماهن3گ کنن3ده برنام3ه2.است وظایف کاری را نیز تعیین کند.

: فهرس�ت م�یزان حض�ور و اض�افه ک�اری و ج�دول مرخص�ی کارکن�ان را ثبت کنن3ده3.یادداشت می کند.

: نتایج عملکرد را اندازه گیری و اعالم می کند. ناظر هدف. 4.

: فعالیته�ای آموزش�ی را ب�رای بهب�ود بخش�یدن مه�ارت هماهن3گ کنن3ده آم3وزش .5های تیم و استفاده از مهارتهای چند گانه در برنامه ارایه می دهد.

ی�اره3بر تش3ویق کنن3د گ3ان. 6 نقش این ف�رد ب�ر اس�اس ایج�اد ح3ركت دهن3ده: انگ�یزه وح�رکت درگ�روه میباش�د.وی ف�ردي خ�ود انگيخت�ه اس�ت و تماي�ل ب�ه ب�رون داده�ا

و نتيجه محوري دارد و بركنترل مستمر دستاوردها و ایجاد تعهد اهتمام دارد.

15

:نقش های رهبری تیمی

ب- رهبری بیرونی:

اف�رادی از ب�یرون تیم ک�اری هس�تند ک�ه ش�امل کس�انی اس�ت ک�ه این نیس�تند. تم�ام وقت ام�ا عض�و تیم دارن�د. ب�ا تعام�ل مس�تقیم

کارکنان حمایتی، افراد زیر هستند:

)ک�ه ن�اظر س�ابق ی�ا م�دیر درس�طح ب�االتر م3دیر خ3ط مق3دم -1است(.

که عهده دار تسهیل رشد گروه است.متخصص یا مربی - 2

و - 3 تولی3د اطالع3اتی، ه3ای سیس3تم در متخصص3ان تعام�ل کن3ترل کیفیت، تولی3د و ط3راحی فرآین3د اغلب ک�ه

واسطه ای با اعضای تیم دارند.

16

:)نقش های رهبری تیمی )تئوری جدید

امروزه موقعیت های سازمانی به طور گسترده تغییر می کنند و نقش های رهبری تیمی. تنها سه دسته می شوند:

زنج�یره ال3ف: م3دیر: و خودکف�ا، گ�ردان خ�ود ک�اری ه�ای تیم بیش�تر ح�تی فرمان�دهی دارن�د. راب�ط اول و مس�تقیم در زنج�یره تیم ه�ای ک�اری، خ�ود م�دیر

است. بعضی اوقات، مدیر، هماهنگ کننده نیز نامیده می شود.

م�ربی ی�ا تس�هیل کنن�ده ابت�دا ب�ر توس�عه تیم متمرک�ز اس�ت. این ب: م3ربی:نقش اغلب ب�یرون زنج�یره فرمان�دهی واقعی تع�یین می ش�ود ک�ه مس�ئولیت اولی�ه هماهن�گ کنن�ده برنام�ه ی پ�اره وقت ی�ا من�ابع انس�انی حرف�ه ای اس�ت. م�ربی، مه�ارت ه�ای گ�روه را ب�رای تجلی بل�وغ تیم ب�ه اعض�ای تیم انتق�ال می

دهد.

تقریب�ا ه�ر کس ک�ه ب�ا تیم س�روکار داش�ته باش�د و ب�ه اعض�ای تیم ج: مش3اور: توج�ه کن�د. مش�اور اس�ت. مش�اوران، اف�رادی هس�تند ک�ه حم�ایت ف�نی مانن�د نگه�داری، و اطالع�اتی، حف�ظ تولی�د، حم�ایت سیس�تم ه�ای و فرآین�د کن�ترل

آموزش مهارت ها، مدیریت منابع و مهندسی کیفیت را فراهم می کنند.

17

مدل عملکرد رهبری در اثربخشی تیم•

:مهارت های موردنیاز برای رهبر تیمی

18

ب�رخی اف�راد ت�رجیح می دهن�د درم�ورد آنچ�ه ک�ه انج�ام می عالق3ه و توج3ه:1.دهند، صحبت کنند.

ب�رخی اف�راد می ترس�ند ک�ه . تش3خیص و اف3زایش اس3تعداد دیگ3ران: 2اگر دیگران را تربیت کنند، قدرت خود را از دست بدهند.

ب�رخی م�ردم از کمبوده�ا و نقص ه�ای . تش3خیص و ض3عف ک3ار دیگ3ران:3را ش�ان ق�وت نق�اط توانن�د نمی آنه�ا زی�را ش�وند، می خش�مگین دیگ�ران

تشخیص دهند وبا آنها کار کنند.

ب�ه خص�وص گ�وش ک�ردن، م�ا اغلب آ گ�اه می ک�نیم ت�ا اینک�ه . ارتباط3ات،4آگاه شویم.

نی�از ب�ه بخش�یدن دیگ�ران دارد. گ�اهی اف�راد نمیتوانن�د . ح3ل تع3ارض: رهبر5کار را به خوبی انجام دهند.

کنترل خود، عادات، خشم و گرایشات خود خدمتی. . خود کنترلی:6

این م�ورد م�وقعی دش�وار اس�ت ک�ه م�ا ق�درت تص�میم گ�یری و . م3ذاکره: 7ب�رای: م�ذاکره ک�نیم. می م�ذاکره ام�ا داریم، را آن ب�ه - عم�ل اه3داف

و مص3الحه – پ3اداش – پاس3خگویی – من3ابع – ه3ا دس3تورالعمل سازش

:ابزارهای رهبری تیمی

19

( موارد زیر می باشد:2005ابزارهای رهبری تیمی از نظر اسکونتریون )

رهبر نباید تیم ها را برای خاطر تیم شکل دهد.1.

باید وظیفه و روابط را برای هر تالش تیمی مدنظر قراردهد.2.

باید به ارزیابی نیازها قبل از جریان ایجاد تیم بپردازد.3.

. باید از مدل اثربخشی تیمی برای اطمینان ازاینکه تمام عناصرتیم 4درنظرگرفته شده اند استفاده کند.

.باید هر تالش ایجاد تیم را برای نیازهای تیم مناسب سازی کند. 5

. باید سازمان و سیستم هایش را برای سودمندی و حمایت از ایجاد تیم 6آماده کند.

.باید برای هر جلسه کل اعضا حاضر باشند. 7

. نباید ایجاد تیم را یک مرتبه بسازد. 8

. نباید تنها بر کار آموزی برای ایجاد تیم های اثر بخش تاکید کند. 9

. نباید انتظار بهبود مداوم و کامل تیم را در آیین موفقیت تیم داشته 10باشد.

20

21

:رهبری معنوی

22

برتر، نيرويي يا خدا به باور حقيقت، همچون اخالق، مفاهيمي ورود• اقدامات و ها ... به پژوهشو دوستي، نوع كار، در جويي معنا

جديدي دارند. پارادايم ظهور از حكايت همه كار و كسب و مديريتي علوم فيزيك كوانتوم، از برگرفته كه كار، محيط جدید پارادايم•

هاي آيين و مذاهب ، شناختي علوم آشوب، نظريه سايبرنتيك، پارادايم به العملي عكس واقع در و باشد، غربي مي و شرقيباشد. مي پارادايم معنويت است، مدرن مكانيستي و خشك

،الگوهای خدمتگزاری رهبری شامل معنوي، رهبري نهضت• بر اساس و است آنان توانمندسازي و كاركنان دادن مشاركت

.است شده نهاده بنا خدمتگزار، رهبري فلسفهتا کنون تحقیقات مختلفی در مورد ویژگیهای فیزیکی، ذهنی و •

عاطفی رهبران صورت گرفته، ولی موضوعی که در سالهای اخیر توجهات زیادی را به سوی خود جلب کرده است، ویژگی رهبران معنوی است و اینکه چگونه می توان با توسل جستن

به معنویت، سالمت فردی و سازمانی را به ارمغان آورد. 

23

:تعریف رهبری معنوی

نس�بت كلي دي�دگاه ب�ه ديگ�ران، خ�دمت ارائ�ه ب�ر ك�ه ره�بري نوعي• دارد تاكي��د مش��ترك تص��ميم گ��يري و ف��ردي توس��عه ك��ار، ب��ه

(. 2002، كوزمين و )كاكابادس تلقي ط�رز ه�ا، ازارزش اس�تفاده ب�ا ك�ه اس�ت كس�ي معن�وي ره�بر•

اس�ت، ديگ�ران و دروني خ�ود انگ�يزش الزم�ه ك�ه ه�ايي رفت�ار و ه�ا ازره�بران ي�ك ه�ر د.كن�میف�راهم را س�ازمان اعض�اي معن�وي بق�اي

ك�ه كنن�د احس�اس مي همك�اران ديگ�ر طري�ق از س�ازمان پ�يروان و اق�دام معن�وي، ره�بر.باش�ند معن�ادارمي و اهميت ب�ا ش�غل داراي

و ويتوس�ي و كن�د )ف�راي مي یمش�ترك ان�دازي چش�م ايج�اد ب�ه(.2005، سديلو

مي ب�روز را خودش�ان نت�ايج ك�ار و اش�تياق ايم�ان، معن�وي ره�بران• و عم�ده وي�ژگي عن�وان ب�ه س�ه چ�يز اين از وس�لي ج�ان ك�ه دهن�د(.2006اسكول، و كند )بايشوپ يادمي معنوي رهبري نماد

24

:تعریف رهبری معنوی

ك�ل دي�دگاه ب�ه ديگ�ران، خ�دمت ب�ر ك�ه ره�بري نوعي• گ�يري تص�ميم و ف�ردي توس�عه ك�ار، ب�ه نس�بت نگ�ر

در واق�ع ره�بران معن�وی ایم�ان، .دارد تأكي�د مش�ترك،اشتیاق و نتایج کار خودشان را بروز میدهند.

اس�ت واقعيت توص�يف وتب�يين ره�بر، مس�ئوليت اولين• اين مي�ان در ك�ه اس�ت پ�يروان از س�پاس آن آخ�رين و

م�اكس ك�ه باش�د وام�دار و ي�ك خ�دمتگزار باي�د ره�بر دو بي�ان مي معن�وي ره�بري عن�وان تحت را اين پ�ري دي.(2001بای شاپ&اسکول، )كند

ها، ارزش از استفاده با كه است كسي معنوي رهبر• دروني انگيزش كه الزمه هايي رفتار و ها تلقي طرز را سازمان اعضاي معنوي بقاي است، ديگران و خود

كند. فراهم

بقای معنوی سازمان

25

مرحل�ه زي�ر انج�ام 3 بق�اي معن�وي اعض�اي س�ازمان را در ره�بر معن�ویمي دهد:

در ح�الي ك�ه ه�ر ي�ك از ره�بران و پ�يروان س�ازمان از طري�ق ديگ�ر 1.همك�اران احس�اس مي كنن�د ك�ه داراي ش�غل ب�ا اهميت و معن�ادارمي

باشند، رهبر معنوي، اقدام به ايجاد چشم اندازي مشترك مي كند.

/ اجتم�اعي ب�ر اس�اس ارزش�هاي انس�اني بااس�تقرار فرهن�گ س�ازماني2.م�وجب مي گ�ردد ك�ه كاركن�ان عالق�ه خاص�ي ب�ه خ�ود و ديگ�ران نش�ان

به خاطر شغلشان قدرداني به عمل آيد.یکدیگرز ادهند و

از طري�ق ايج�اد حساس�يت نس�بت ب�ه خ�ود و ديگ�ران و م�اوراء و 3.س��ازمان، آنه��ا را نس��بت ب��ه ش��غل و ك��ار خ��ود ط��بيعت در اف��راد س�پس ب�اعث ب�رانگيختن آن�ان نس�بت ب�ه وظ�ايف وعالقمن�د مي كن�د

ك�اري خ�ود مي ش�ود و در نتيج�ه موجب�ات بق�اي معن�وي آن�ان را ف�راهم مي آورد.

:رهبری معنوی

26

عناصر تشكيل دهنده رهبري معنوي

ره��بر معن��وي، در واق��ع، باي��د ح��ائز توان��ايي ه��اي زي��ر باش��د و ب��راي :عملياتي كردن آن تالش كند

ايج3اد ارزش ه3اي مش3ترك، ايج3اد چش3م ان3دازي از آين3ده، ايج3اد مقص3د مش3ترك، توانمن3د ك3ردن س3ايرين، نف3وذ و ت3أثير در ديگ33ران، بص33يرت و بينش، خ33دمتگزار، تح33ول درخ33ود،

(1385عابدي جعفري و مرادي، ) سازمان و ديگران.

ويژگي هاي رهبر معنوي

تعري3ف رد:براي ره�بران معن�وي، اين وي�ژگي ه�ا را مي ت�وان ن�ام ب�اه33داف الهي ب33راي پ33يروان، توس33ل ب33ه خداون33د، ك33ار ب33ر

(1385عابدي جعفري و مرادي، ) اساس فرامين الهي.

ابعاد رهبري معنوي:

27

مدل بر معنوي رهبري نظريه • توسعه دروني انگيزش اساس هدف، تحقق به ايمان چشم انداز، از تركيبي كه است يافته

تعهد عضويت، كار، معناداري در دوستي، نوع به عشق فراي،)باشد مي رهبر عملكرد بازخورد و سازماني

2003.)معن�وي توج�ه ب�ه نيازه�اي اساس�ي پ�يروان مي باش�د هدف ره�بری •

ت�ا موجب�ات بق�اي معن�وي و توانمندس�ازي آن�ان را ف�راهم آورد. عبارتند از:رهبری معنوی ابعادبدین ترتیب

انداز چشمسازماني تعهدعضويتبه نوعدوستي عشقايمان معناداري عملكرد بازخورد

الگوي عل{ي رهبري معنوي:

28

نظري�ه ره�بري معن�وي، نظري�ه اي عل�ي ب�راي تح�ول س�ازماني و ايج�اد س�ازماني •. يادگيرنده وداراي محرك دروني است

ظري�ه ره�بري معن�وي ب�ر اس�اس الگ�وي انگ�يزش دروني توس�عه يافت�ه اس�ت ك�ه ن•ايم3ان ب3ه تحق3ق ه3دف، ن3وع دوس3تي و بق3اي تركي�بي از چش�م ان�داز

. استمعنوي

هدف ره�بر معن�وي، توج�ه ب�ه نيازه�اي اساس�ي پ�يروان اس�ت ت�ا موجب�ات بق�اي •اومعن�وي آن�ان را ف�راهم آورد م�وجب مي ش�ود ك�ه كاركن�ان معن�اي واقعي .

همچ�نين، ب�ه آنه�ا . ش�غل خ�ود را درك كنن�د و ب�ه ش�غلي ك�ه دارن�د، اهميت بدهن�داين احس�اس دس�ت مي ده�د ك�ه شغلش�ان از نظ�ر س�ازمان و س�اير همك�اران

(1385عابدي جعفري و مرادي، . )نيز اهميت دارد

آينده سازمان، از اندازي چشم خود، فرد به منحصر هاي ويژگي با معنوي رهبر• انداز چشم تحقق به آنان كه كند مي نفوذ كاركنان در اي گونه به و ايجاد

بيشتر تالش رابراي كاركنان دروني انگيزه ترتيب، اين به آورند؛ سازمان ايمان توجه افراد، شود موجب مي دوستي، نوع فرهنگ رواج بااو. دهد مي افزايشبرق�رار نماين�د ب�اديگران بيخ�و رواب�ط و كنن�د خ�ود گذش�ته زن�دگي و خ�ود ب�ه عميقي

.(1386نرگسيان، )

:منابع

29

(. مولفه 1389خائف اللهی، احمدعلی، بهرام میرزایی آرش، منقی، پیمان.)•29-33، 217، شماره تدبیرهای رهبری معنوی در سازمان.

(. تبيين 1390گيوريان، حسين، ديندار فركوش، فیروز، چرميان، احمد.)•فصلنامه مديريت، شماره رهبري معنوي و رابطه ي متقابل رهبر – پيرو،

24 ،79-70(. رهبری تیمی: اجزاء، نقش ها 1387مختارپور، مرضیه، سیادت، سیدعلی.)•

.66-72، 35، شماره میثاق مدیرانو ابزارها. (. راهکارهای بهبود گسترش دایره اعتماد و 1390مختارپور، مرضیه.)•

.27-23، 90، شماره توسعه مدیریتآگاهی. (. رهبری تیمی درسازمان: 1388مختارپور، مرضیه، سیادت، سیدعلی.)•

، سال سوم شماره اندیشه مدیریتبراساس نقش سازمانی و فرهنگ ملی. 1 ،219-191.

، تدبیر(. رهبری معنوی درسازمان های معاصر. 1386نرگسیان، عباس.)•29-32، 189شماره

Rabinowitz, Phill.(2012).Styles of Leadership, Orienting Ideas in Leadership, http://ctb.ku.edu/en/tablecontents/sub_section_main_1122.aspx