lwimo lwacsuut Bod­B) et Laurentianus

29

ANALECTA THEODORETIANA

Posteaquam vel'e anni 1900 libellum, qui imwribitur DeTlieorZoreti Gf'aecan~m affectionum cumtione, in lucem emisi, inanimo milli erat editionem huius Tlwodoreti operis quam primumeomparare. Neque tamen mihi Heuit operam meam tarn celedterahsolvere, quam speraveram. eniln mensibus, postquamprodierat libellusmeul:l, benevolentia Vifi dootiflsimi meisque stu­rHis summo opere faventis, Ioannis. Mereati, eertior factull Rum, inbibliotbeoa Vatiol\na etiamtnm latere oodieem praestantissimumTbeodoreti Curationem oontinentem, qui me anteil. in illa biblio­theea verllMtem effllgillllet neque omnino mnqualU diligentius in­speotus esset. Itaque textua reoensendi openun tamdiu differreconstitui, quoad huius codiois ingenium penitns cognoviasem:Exitu vero anni 1901 cum Ro.mam mecontulissem, codir.em in­apexi totumqne contuli, quo factum est, ut de quaestionibus non­nullia ad textus recensionem pertill('ntibus certius iam diiudicarepossim quam antea.

Codex est Vaticanus 2249, olim Columnensis 88, membra­neus in 8"", foUorum 320, saeeuli, ut videtnr, deeimi. Continetfoll. 1-163 varia Dionysii Areopagitae opera, fol. varo 164 in­eipit Tbeodoreti Cllratio, quae codieem explet nsque ad nnem.Bieut aetate praestat ceteris codieibuA omnibus, quihus asservataest Theodoreti Curatio, lieet IOels haud paucis neglegentiaquaedam librarii appareat, bonas tamen scripturas tarn saepe ex­llibet, ut affirmare liceat, huius maxime auctoritate genuilla Theo­doreti verba revoeari posse. Neo raro etiam confirmare mihividetur, quae antea disputavii est tamen, nbi me erravi8se ex eoedoctus sim. Quo melius illtellegantur, quae infra disputabo,primum iterare llbet sumIIJam llonnu, quae de ceteris eodieibusin libello supra nominato exposui.

Codieulll genera tria distilJxi, quorumleianus Auet. E. II. 14 (signatuR littera

Rhein. Mua. f. Pbll"l. N. F. LVII.

450 Raeder

X 18 (L), alteri Parisinus Coislinianus 250 (C) ot in priore operisparte Vaticanus 626 (V), tertio Scorialel1sis X. 11 15 (S). Hucaccedit mixtllm genus, ad quod pertinet imprimis Maroial1us 559 (l\!)e1 in posteriore operis parte etiam ood. V modo commemoratus.Longe optimol:l babui oodioes generis primi (BL), oum secundigeneds codicos (CV) mixtique (M) etiam ex parte non solumBcribendi erroribus satis multis, sed etiam interpolationibus Iabo­rent; ad tertil deniquo generis oodiees (S), quamquam vitiis haudpaueis inquinati sint, saepe tamen velut ad arbitros eonfugiendumesse existimavi. Hoc tamen ex loeis a me traotatis mihi apparerevidetur, si errores tantum seribeudi speetemus, eum CV potiuseoniungendum esse codicem S, illterpolationihus tamen plerisquevacare, qllibllS abundant illi.

Redeamus nune ad codicem nostrum Vaticanum 2249, quemK litteTa sigl1are libet. Qui quamquam, nt dixi, aetate pariterae honitate eeteris praestat, nuHns tamon illorum ex 00 descriptusesse potest. Vitia el1im praebet 110nnuHa, quae in nullo alio co·diee inveniuntur. Praef. 10 (p. 2, 29 Sylb.)praebet lb€l Kai TWV8U<1lWV (Kat TWV 8u(ilWV lbEi. cett.), 11 85 (p. 33, 37) om. solustjJUX~v, ao continuo post praebet rrpo<1ovol-.Il12:oU(il pro rrpo<1ayo­P€UOU<11, HI 22 (p. 42, 1) praehet EKa.AE<1aV llro WVOjJ.U<1UV, V22 (p. 16-17) om. solns verba EV T~ K01Ai~ ri]c; Kapbiac;'0\ bE EV TtfI aljJ.<lT!· Kai 01 jJ.EV, VII 21 (p. 105, 42) praehet8EPU1T€UUlV pro io.rp€uwv, Vur 4, (p. 111, 17-18) om. solusverba &'qJopwvw; &.na. TOV otvov 8o.ujJ.a2:ovw;, IX 69 (p. 134, 40)pracbet ß(ov pro Xpovov.

His expositis alii Ioel afferendi sunt, uhi I{ codex solusverarn seripturam servavisRe videtur. IV 53 (p. 65, 21) praebentpq.aTOV &rravTwv rwv rrourrwv BLl\!CV, et pq.<1TOV &mlVTwv TWVrr01~<1€UlV S, quam scriptUl'am in eodice etiam Palatino 214 in­venit Sylburgius, edidit antern e eonieetura pq.13rov a.rra13Wv TW"rr01~<1€WV; veram soriptluam pq.13TOV aIT<XvTwv TWV rrOll1TEwVservavit Ie Recte etiam ftßpU<1jJ.EVWV praebet V 8 (p. 70, 45)(~ßpu13I.U€vWV S, ~ßP1<1IlEVWV BL, llKPlßWIlEVWV V et Pat 214,om. MC). V 14 (p. 71, 37) inter verba Pbilolai formam doricam<1clJlaTi soins servavit (<1WIlUTI BL, <1t1J.1o.T1 MSCV et elementi!!cod. L). Denique anirnadvertendum est, IV 11 (p. 57, 45) solumeum praebere "EKqJo.VTOc;, quam scripturam eoufirmat Stobaeus("EKqJUTOc; BL, .c.loqJavToc; MSCV), sieut IV 12 (p. 58, 3) Mvu­<1EOU (non Mva13uiou) eum Plutarcbo.

Satis igitur demouatmase mihi videor, K codicem, eum

Analecta Theodoretiana 451

lOuis haud paueis propl'ias seripturas, bonas alias, alias pravas,exhibeat, nul1omodo neglegendum esse. Saepius vero aeeidit,ut loei!!, ubi eeteri eodioes inter so dissentiunt, 11. ){ <'odioe scri­phll'lt alterutra eonfirmetur. Itaque quid ipse scripserit Theodo­retus, nuue eertius quam anteil. eiiiudieare possumus.

Neo dubium 6sse potest, quin ad codioes opthnos BL pro­xime aeoedat codex K. Oum huius generis oodioibus id oommunohabet, utpraefatio operis inseribatur 1TpOeEWp(a (deest tamen ini­tium in L), oum in oeteris aut verbo urrOeECnc; aut omnino noninseribatur. Praeterea vitia nonnulla maioris momenti eum ilIiscommunia habet. II 9 (p. 22, 37) cum BL om. apXfJv, quoddesideflui nequit, II 24 (p. 25, 10) eum iisdem praebet /-lVTjj.lO­VIKOV pro /-lfJ llovllloV, IV 59 (p. 66, 20) eUlU iisdem verba IlE­Tar.auxou(JIV OUTE (JIlIKPUVOIlEVaI pessime transposuit post 1(1-

. XPWIlEVal, V 77 (p, 83, 22) eum BLM om. verba Kat apETijc;€qn€IlE8a, VI 30 (p. 90, 25) omn L om. verba Tflc; IlET{(JTTjC;1T(lr.EWC; ToubE, et lao11na est in B, Vn 9 (p. 103, 53) oum Er,om, verba crEllvoAoTOUe}l Kat. Denique totam seetionem X 27om. eum BL, dubium reotene.

Quamquam igitur ad BL propius aeoedit K quam ad ceterosonmes, non tamen oum He prorsus in unnm oonioiendus est; multoenim artiore vinoulo illi inter se conexi sunt. Antea autem, K'oodiee nondnm adhibito, saepius loens erat dubitationi; magnoenim aestimandi erant BL, neque tamen omnibus looh'! sequendi.Nuno vero, ubi aoeessit auetoritas eodioi8 K, affirmandum non estillud quidem, hune oum illi8 oonslmtientem semper veram soriptu'ram exhibere - nam vitia quaedam, ut demonstravi, oommuniahabent -; at si oeterorum codicum seriptura a K confirmatur,errorem eodieum BL plerumque deprehendere lioet. Minutus

igitur est numerus loeorum dubitationi obnoxiorum.l~xempla affero haee. I 54 (p. 12, 9) eum SOVBn>. MTP.

praebet rrTir.ol<;;, non 1iTEpoiC;, quod exbibent BLM, et quod inillo proverbio, de quo agitur (Toi<;; (HlUTOU rrTEpol<;; ~kw<;;), alibiquoque invenimus. De hoo 1000 in dissertatione mea (p. 53) du'bitaveram; nUlle vero in eodioibus B LM interpolationem subessepotius orediderim. II 25 (p. 25, 13) manifesta eorruptela oodi­eum BL TllV TOU TEpaTwbou~ TIu8aTopou (Jocp(av pro T11V TEpa­TwbTj TIueuTopOu (J0CP{uv in K non invonitut'j reetius etiam II94 (p. 34, 48) arro(JTokll(~ Kut 1TPOCPTjTlKf,j idem praebet oumMSOV quam rrpocpTjTlKf,j Kat arrO(JTOAIK~ BL (cf. diss. mea p. 49).Praetulerim etiam n 101 (p. H5, 47) scripturam codicuTU KMSCV

452 Ra.eder

oVOl-,UnETCU (TtpOO'(XTOpEUETal BL). Eadem ratione e1'1'ore8 eo­dioum BL (leprehenduutur loois, qui sequuntur: Tn 75 (p. 49,52)TU~ aTuAllaTOTtOttw; pro Tll~ aTuAlluTorroilac;; TU rrAEtO'Ta, III105 (p. 55, 31) qJlAtUV pro OOUAElaV, IV H3 (p. 67,7) oUVeX/lEVl1vpro ba1taVwllEVl1V, IX 11 (p. 124, 40) TtoAmluv BLMV pro ~TE­

Ilovlav, IX 21 (p. 126, 38) vOll08ETwv BLMV pro VOllwv. Deni­que XI 5 (p. 152, 16) forma soloeca TVWO"l10'8E a BL l,raebita,quam in dissertatione moa (p. 72) prorsus respllere ausuB nonsum, a Knon eonf1rmatur; cl1im TVWTE eum ceteris pIe­risque (TvwO"l1TE M).

Sunt etiam loei, ubi K oodex eum· uno vel paneis eodicibuseorum, qui generis diversi snnt, SCriptUl'am habeat communcm,quae vera esse vhleatur. Praef. () (p. 1, 32) non dubito, quinrecte praebeant O'O(pwv KS, om. autem ceteri. EUam Praef. 13(p. 3, 7) melior est Bcriptnra ouhev rrpOTIVWCJ1<OVTEC;;, qllam prae­bent KSBTP. M'fP. CTP., quam altera scriptura a BMCV exhibita,oubE IlEPOC;; TIVWO"KOViEC;;, et I:'raef. 17 (po 3, 35) ante ElPllllEVUJVbene addunt EU KM. Recte iidem ct VB m. sec. V 3 (p. 69, 35)praebent alJTllv pro UUTlJ, et XU 65 (p. 174,50) OPWVTll postllaxoll€VUC;; recte praehellt KB soli, om. autem LM, et post ~HU­

l<UJAU€IV exhibent CL m. sec. Neque tarnen semper pro vera ha­benda est ca scl'iptura, quam K codex eum codicibus generis di­versi commUllem babet. Bunt enim vitia quoque eommunia locisnonnullis, eius tamen generis, nt eil. de causa dubitari non liceat,quin cum BI., codicibull K artius cohaereat. Nam levia quaedamvitia eiusmodi sunt, ut et hic et illic easu ol'iri potuerint.

I 49 (p. 11,20) TWV q)lAOO"OqJWV Tel hO'fllaTa praehent KSpro Ta TWV qJlAOcJOqJWV hOTllara, I 86 (p. 15, 33) ßowv proEt1tWV, I 90 (1)' 16, 9) wvollaO'Ev K V (Eimi 15, EKl.lt.€O'l:: BLMC,praecedit autom aliud EKl.lAEO"E), V 6 (p. 70, 15) blU TOU llpO­qJi]TOU 1tpOO'EVETKWV KM pro TtpOO'E'lJ.ETKWV oux TOD llPOqJi]TOU,V 71 (p. 82, 14) AOTOUC;; KSCV pro AOXOUC;;, VIII 17 (p. 113,44)rrupuv vfJO'at;; Kat ElXUTOV TE KlXS€t~ iCH (KlXTa8Et.; recte ßL, EV1'41 TrOTa/A41 TtAllO"Ul~ovTI TE EUUTOV KlX8Ett;; CV per interpolatio­nem), IX 60 (p. 133, 8) om. VOI1UJv KC, nec potest desiderari,sed post O'KUTOTOlloU facile excidere potuit, IX 72 (p. 135, 2)rr6AI~ KSC pro TtOAlaC;;. Magis dubito de VIII 52 (p.119, 42),ubi soripturil. codicum BLMV Tfl~ TWV rrpaTf.laTUJv ßowO"I1'; aAI1­SEla.; melior mihi videtur quam ilIa codieum {{SC Tfl~ TWVrrp«TllllTUJV (Jlwvfj.; ßOWO'llC;;, quae intel'polalionem olet.

Restant. loei, uhi oum BL cOllsentit K. Apparat antem, si

Analeota Theodoretiana 453

hi inter se artius r.onexi Rint, bis loois minus valere oodieia K

testimonium quam illic, ubi oum alteriua genel'ia eodicibus con­aentiat, ao looos iam ubi iIli vitia oommunia exhiberent..

Bed est etiam, ubi veram sOl'ipturam tradant Praetuli iam antea

I 21 (p, 7, 18) soripturam eodieum BI, <Plllil (pro <pali!) sieut

IV 67 (p. 68, 7) eorundem TEpETlL6vTWV (pro kt9lXplL6vTWV, quodinepte dicitur de cieadis); utl'ubiqlle autem K Cllm BI, consentit.Praeterea IV 70 (p. 68, 37) molius KBLM o'liTtapTOI,; klXl av~­

POTOl\; (verbasullt Homeri t 123) quam BeV &V~pOTOC;; KlXI

aliTt<XpTO I,; , sicut V 75 (p. 82, 47) meHns KBLS 1<lXTaliTEAAwvquam MeV 1<lXTl1liTtwv. VIII 00 (p. 122, 24) seriptul'a corlieum

BI, a\. OE TI ya/lOC;; nUl< €TtI(JTll/lEvm a K (:onfhmatlll' (ETt ru,uouc;;

sev pro TI ra/lOl\;). Bed manifestum est., unoquoque 10eo l'em

diligenter deliberandam eSfle.

Cum multis 10eis non flolum ipsius Theodoreti, sed eorum

quoque scriptorum, quorum verba exsoripsit, Clementis maximeet Eusebii, codices nobis commlcudi sint, hoo 1000 etiam iIludqllaerendum est, quam bene K eodex oum his eonsentiat. Cum

vel'O ex oeteris codieibus BL ad Clementem et Enl'lebium pro­pius aocedant, plura etinlll ille oum Hs communia habet. Ql10d

quamquam arl praesta!!tÜtITI eius comproballdam non nihil valet,memoria tamen tenendUlll est, oum loeis permultis mag na negle-­gentia auetoros suos The1)doretus exseripserit, etiam hoc fieri po­

tuisse, ut seripturae Clementis vel EUBebii in Theodoreti oodioes

per interpolationem infen'entur.I 48 (p. 11, 14) eum LS et EUBebio recte EXOV praobet K

(eXOVTWV B, EXOVTOC; M, ~XOVTl1 eV), VI 23 (p, 89, I) Bolns

recte praebet klXl b~ l<lX9' q.bllV (Kai biJ Kai 1<lX9' q.<ltlVKlXl rap KlXS' q.bllV Clem. ct Ens.), VI 43 (p. 93, 11) oum e et

Plat. ot Eus. biJ (flW/lEV (.6.11,uO<PWV ootod oOl'l'upte), IX38 (p. 129, 36) Platonis soripturam aTEAfl (TOO "fEAoiou (JO<pilXC;bpm6/lEVOc; KlXprrov) servavit K, apud El1sebium vero in äTE biJoorrupta est, el ooteri Thoodoreti codices sio tradunt: äTE bllx

BI,SV, lhE b~ bill MO. Discimus ex his loois, oodicum soripturas

non Ilimis religioso servandaB nobis esse.

Scd est otiam, ubi K codex, etsi oum Theodoreti fontibus

eOllsentiat, scripturam tamen ab iBo alienam eonservasse videatur.I 107 (p. 18,21) in ceteris omnibus codicibus legimus TiJv b€

ErrtliT~llnV EEIV a/lETeXTtTWTOV /lETa A6TOU; K solus cum Clomente

(Strom 11 2, 9. 11 17, urro pl'aehet pro ,uET<!. Videtur e Cle­

mento illatum esse. VI 12 (p. 87,4) male sequitur e et Euse-

Raeder

bium OÜTW hE Kat TO XPEWV Eipfja9m praebens; recte autem BLOUTW bE. Kat XPEWV mx.pa TC> xpeoc; Elpija9cu; sailicet. sie etiamapud 1!Jusebium seribendum est. Quomodo factum sit, ut II 80(p. 33, 8) eum CV consentiens Xpovov praebeat K, nesdo (AO'fOVBLMS, Tpo1t'ovPlat. et Clem. et Eus.). Haee habui de codiceVat. 2249 quae dissererem J.

In dissertatione mea, quam antea commemoravi,nonnullos indicavi, qui Theodoreti Curationem exseripserunt(p. 65 sqq.); fuerunt autem Anaatasius Sinaita atque Demo, Ho­meri interpres, quae vero apu.l Michaell'm Glycam Theodoretiverba reperiuntur, ab bis sumpta esse suspicatus sumo lis, quaetune exposui, quaedam addere placet.

Vidit iam Gaisfordius, partem eorum, quae leguntur apudTheodoretum VI 26 sqq., apud Suidam iuven!ri s. v. TJA(lTWV,sin vel'O Suidae editionem Bernhardianam consulas, non haee so­lum, sed etiam artieuloll i:aphav<X1t'aAOC; et i:aTavlic; magna exparte a Theodoreto sumptos esse invenias. Neque tarnen existi­mandum est, Tbeodoreti Curationem Suidae notam fuisse. Apparetenim, baea omnia Suidam a Georgio Monacbo mutuatum esse.Omnia, quae de Platonis doctrina Suidas narrat, locique ex eiuBscriptis deaumpti iisdem fere verbis leguntur in Georgii Chron.II 8 (p, 58-62); articuli vel'O i:aphaVCl.1TllAOC; et i:aTllvlic; sumptisunt e I 6 (p. 9-10) et Il 7 (p. 55). Haec tarn manifesta sunt,ut pluribus verb!s opus non aft; notum. autem permulta om­nino Georgii apud Suidam reperiri 2. Sed cum non solum SuidasGeorgium, verum etiam Georgius Theodoretum verbo tenus ex­Bcripserit, faetum est, ut haud rara ipsa Theodoreti verba apudSuidam inveniantur 3.

1 Da oodicibus Theodoreti Curationis haec addere plaoet. Assel'­vata eat etiam in eod. Vaticano Urbinat.i 117 (saec. XV), fo1. Hi9 sqq.Evulsis autem sex quaternionibua, laeuna est a I 71 usque ad VI ;n.Rio oodex affinis est codici S, quocum praeter aJia id oommUlle habet,ut praefatio vocetur O"lf09ElH<;, et ut XI 34 nOVU8 Jibri tilulus TTEpi

jJETEllqJUXwO"Ewe; inveniatur. Praeterea initium operis usque ad 127 in­venitur in cod. Vaticano 1949, fragmentum exiguum in Vaticano 1898,aHud in Athoo 450~, ut indicat Lambros in catalogo.

l! Vid. Krumbacher: Gesehichte der Littel'll.tur2566 aq.

B Codiois Vaticani 1296, Suidae Jexicon continet, primum

Allaleota Theodoretiana 455

Sed multis 19cis praeter eos, quoll indioll.vi, Georgiull Theo­doretum eXlloripsit vel compillwit. eOB afferam, miMinnotuerunt; Bunt fortalls6 etiam alii, biR vero satill res demon­stratur. I H (p.9) quae de Sardanapalo tradit Georgiul'I, a Theo­doreto XII 93-94 sumpsit. TUlll vero II 6 (p. 52-53) de bar­baris artium inventorihus Tb. I 19 -20 sequitur. Dein transitad philosophorulll sententias de lllundo exponendas Th. IV 16SooutllS. Anaxagoram ct P),thagoram ct Platonelll ab Aegyptiisedoetos esse (p. 54), sumpRit a Th. II 28-24. Sequitur ex­

positio de deorum gentillm origine; quae da eil. disput!tt Georgius(p. 54-55), Olllnia oOlllpilavit e Th. III 7. 44. 49. 85. 23 -33.59, quae vel'O seqlluntur de Sahll1a (p. 55 sumpsit a 'rh.III 100-102. Dein (p. 56-57) barbarornm virtutes extollit;utitur autelll verbis Theodoreti V 6!l-75. In oapite sequenti(H 8) agit de Platolle. Praelllittuntur quaedam da atomis sumptaa Th. IV 10, dein vel'O a.liorum philosop110rnm sententiae de for­tuna et fato exponnntur. l:lequitur autern (p. 57 -58) Tb. VI 14-15. 9. 7. V 48. 28. Ceteris philosophis Platonem opponit,quippe qui liberum hominum arbitrinm esse oontenderit Doumql1omali causarn esse (p. 58~61); verba exsoripsit Theo'doreti V 29-30. 33. 44- 47. II 33-34. V 34-35. 37-38.VI 26- 31. Statim suhiullgit Platonis sententias de iudioio postmortern fulmo (p. ; sequitur antem Th. I 11 n. XI 25- 27. Haeo vel'O omnia Platonem in Aegypto ab Hebraeis di­dioisse aitj addit lUttern verba eiusdem, quae affert Th. II 78.Denique iteratis, quae l1e falsis gentium opinionibus anteil.. dispu­taverat (affert antern p. 64 verba Theodoreti III 86), iisdern ver­bis utens, quibus utitur Th. VI post Christi adventumomnia oomrnutata esse oontemlit (p. 64).

His 100is e posterioribus Chronicorum partibus alii addendisunt, qui ipsi quoqlle a Theodoreto sumpti sunt. UI 119 (p. 261)de anaohoretis agil lisdem verbis, quibus utitur Th. III 92-93.Transit l1einde ad virtutem activam tractandam (p. 261-266),Theodol'etum llt anten exscribens (XII 4-7. 35-36. 30-31.

folium atque ultimum (fo1. !'iM) e T11eodoreti Cu1'atione eon-tilleI'o ait Mercati Mercati: Note di letteratul'R biblica ecristiana auMeR p. 2W Atsunt 1'e vora Goorgii: foL 1 ine. UAhG.Kai UAAOt<; • • . • ., dos. " Otappno!'Jv 01 TrpO(pi\Tat OtMl1KOU(JlV mt{i. e. Georg. Ohron. U 8 (p. GO-IH», fol. 55G iue. K(lTlXAO(J€W<; KaiE(JTlV l'p1'J(J{V ..••. , des.. , ... ti TrPOl; 1'0 ou<; ~Xo<; l"fE (1. e. Georg..ChroD. II G (p.

456 Raeder

II 36-37. XII 43-46. 53. 55-57). Denique IV 218 (p. 530­531) de animarum aetarnitata ae indieio supremo agit secutuBTh. II .22. V 13. Xl 40--41. 35.

FacHe eBt maxima soooroia in Theodoreto ex-seribendo Georgium egisse. Locos Tbeodoreti e diversis Oma­tionis pal'tibus patitos alium alii Bubieeit, paneis oommutatis velomissis vel de suo additis. Evenit autem, ut verba Theodoretoapta, sibi inepta immutata reliquerit. Loquitur Theodoretus V73 de Ismaelitis, eie quibus utit.ur verbis oi VOI1&OE~, 01 ~"H~TEPOI

rrpocrxlUpOl; etiam apud Georgium p. 56 legimus oi nap' ~111v

vO"l(ib€~ Ka1 npocrxlUpot; dicit Theodoretus V 72, de Persarumingenio testari posse, €l T1~ vuv rrp€cr߀UlUV ~ crTp(mrrWV ~

El1rroptav Tlva /-lETlWV (lIJT01~ cruvET€VETO; idem dieit Georgiusp. 56, cuius tempore Persarum regllum occiderat. LegimuB apudGeorgium p. 57: Kai TOUV ~111l0KPITO~ rrEp1 TOUTOU OÜTW~ Ei­rrEV' Kai Tap TlX IlEV €K 8EOU 7f(xvr€~ ~XO/-l€V, Ta OE EK Tfj~

Ei/-lap/-lEvrjC;; Kai TlJXllC;; Kai TWV cr"UKPOTllTlUV EKElVlUV crW/-l(1TWVKai rrpob~AlU~ (j)EPO/lEVlUV avw Kai KaTlU naHO/lEVlUV Ka1 7fEpl­nA€KO/lEVlUV TE Kai bncrTallEvwv Kai rrEpl(j)EpO/lEVlUV Et dvaTKfJ~,

quae verba aliquantum IIll1tata sumpsit a Tb. VI 9; Democrihlmvero Ha loeutum esse, non dixerat Theodoretus. Statim sub­iungit haee verba a Tb. VI 7 sl1mpta: &<p' OU ou fJOVOV nAou­TOV Kai n€Vtav Kat UYlElaV Kai vocrov Kai bOUAEiav Kai EAW­8Eptav Kat rrOAEIlOV Kat Eip~VllV ~HaV€/-lElV, dÜa Kai &pET~V Kat.KaKlav &nOKAfJpOUV E(j)fJ, uhi illud u(j)' ou, quod deest apud Th60­doretum, nihil babet, quo respieiat; ceterum Theodoretus nonDemocrito, Bed A ristotelihaec verba tribu{H'at. Similitf.r quaeIII 49 de Graecis narraverat TbeodoretuB, dieit Georgius p. 54da Aegyptiis, nam quae praecedunt (apud Th.IH!!), dicta emutde Aegyptiis, nee melius p. 55 Romani dieuntur malos daemonasut deos eoluisse, nam de iIlis non Ioquitur Tb. IH 59.

Accidit etiam, ut verba Theodoreti pl'orsus mntaverit Geor­giUB vel alium sellsum iis subdideritj plerumque enim male in­tellexisse videtur. Sieut oum Theodoretus IV 10 de pal'vis illiscorporibus locutus esset, a bux nuv (j)WTllTWTWV EicrßaAAlUv Q~AlO<; b€lKVUcrlV EV ~auT~ avw Kat K(XTW rraAAOIl€va, dicitgins p. 57: ÖElKVUcrlV eauTl)v avlU KatK(lTlU Tta}.AO/lEVOVj quam­quam hoc fortasse librariis imputare licet. Male vero intellexitTheodoreti verba XII 57: Kat Ö LlUKpaT!1~ b€ (j)UAaTTEcr8at EKE­A€Ucr€ TlX aV<lndeOVTa 1111 TtEIVWVTa<; tcr8t€1V Ka1 fJn bHVWVTa~

nlV€lV, quae sie reddidit p. 266: ETl OE mXAlv LlUKpaTllC;; (j)U-

Analeeta TheodOl'etiana 457

Aa:rTE<19al 6</l6~pa Kat napinnpEl69m T~V aKpMiav ~lM6KWV

€</ln, J.!~ n€lVWVTa~ A(av €691E1V Kat /..l~ ~l\VWVTa~ no AAa n(:.VEW, SeDBUB igitur plane Gommutatus est. AHis loois sensn noncommntato pauo& addidit de suo. Dixit Th. V 46: 6 öE 'API6TO­TE1ne;; ETl LWVTl Tlp TT}"aTwvl np0</lavwe;; aVTETaEaTOj legimusapud Georgium p. 58: )ApI6TOTEAnc;; 6 Ta Aa C;; et np0</laVWe;; TE

Kai aVlllO"XUV1'WC;;. Infra Th. V 47: J(cd rap b~ T~V ll'uX~V

€KElVOU </ldvToe;; &e6.vaTov, oihoe;; Eq>n 9VTJTJiV, Georgins verop, 59: Kai rap b~ T~V ll'UXI1V €KElVOU EtrrovToe;; TP1/..lEPll Kai&e6.VllT6v TE Kai 9EOElb~, aihoe;; 9vnTl1V Eq>T) Kai €rr[Katpov.

Quaerendum est denique, quid verba genuina TheodoretiIlObis relltituere conantibus Georgii valeant. Confiten­dum est, eum ipse Georgiue Tllcodoretum exeeripserit neglc­gentissime, ao praeterea opus Ulius pessiIDl~ editum sit, nibil feresubsidii ex co peH posse. Loris tamen quibusdam utile orit in­dicare, quibnscum codicibus nostris conscntiat Georgius. IgitmIII IOD (p. 54, 23) om. Georgius verba ~ 9Eta "fpaq>ti rumKBLS, 111 101 (p. 54,33) exlJibet TOD TlJq>ou 1'0 mi90e;; OHm

KBL, ibid. (p. 39) om. 6 oum KBLS, VI 30 (p. 90, 2f») om.verba TijC; J.!ET{6Tnc; nOAEWe;; ToObE oum KL (Iaeuna est in B).Rursus autem V 75 (p. 82, 47) OUlll MCV praebet KaTa<mwv, nOll

KaTa6T€AhWV, et VI 30 (p. 90, 26) praebet lEvE69m oum CV'(rIVE69111 cett.); praeterea autem V 30 (p. 74, 37) cum KM etPlat. etEus. um. verba EtVlll &PXI1V ~ j ibidem vero (p. 74, 38)oum Plat. et Eus. praebet aV9EAK€lV TOle;; anOle;; VEUpOle;; €KllO"TOV,atque sie etiam apud Theodoretum soribemlum esse videtur (av­e€hKEIV TOll;; anOl1;; J.u~Tplol~ EKMTOV K, aV9EhK€IV f,lETpiWI;; rwvTOIC;; anme;; EKa6Tov /..l€Tpiwe;; EKU6TOV M, aVeehK€lV J,1€TPIWI;;TWV anWV EKa6Tov cett.).

Iam in dissertatione lllea (p. 66) annotavi, looos TIJeoaoretiIII 100-102, VI 30-31, VII 16 -21, XII 89-94 etiam abAnastasio Sinaita exscriptos esse'. Vidimus nune, eosdem fere1000s (praeter VII 16-21) a Georgio exsoriptos esse, sed pluresetiam hio addidit. Aeoedit, quod loeis modo indicatis, nbi co­dinum seripturae differunt, cum Georgio oonsentit AnastasiuB,ao praeterea pro verbis TJlcodoreti VI 31 (p. HO, Kaimum 'H6a'tac; Kai 'IE~EKI~A Kai mlvTEe;; 01 rrpoq>fjTlll 1:mxpptib11vblbUO"KOUO"l exhibent illi we;; [blapPl1bnv Georg., Kat 01npOq>f1Tlll lllbu6KOU61. Quo modo explicabimns hane congruen·tir,m inter Anastasium atque Georgium? Exscribere AnastasillmGeorgiuE! non potuit, quia loeos multo phll'es hic exhibet, neo si

.458 Rae<1er

quis contendat, iJIa Allastasii 'rapita spuria eBse et e Georgio ex­soripta, hoo ei eTedere possumu8; llam e Georgio nemo intellegereIlotest, omllia Bumpta esse a Theodoreto, quod diserte illdicat,urapnd Allastasium. Nihil igitllr relinquitur, nisi ut quae­dam e Theodoreti Curatione iam antiquitus facta esse suspicemur,e quibus et Anastasium et Georgium sua hausisse eredendum sit.

Exstat etiam fragmentum libri nuper repertum, in quo quae­dam invellillntur e Theodoreti Curatiolle Edidit Me!'­cati in libro, quem antea eommemoravimns 1, e codice palimpsestoVatioano 1853. Fragmentum est martyrii Trophimi, qui cumpraefecto (~'fEIl6vl) aliquo altercans iuducitur, ita ut a po.etis etsc:riptoribus antiquis arma petat. Reete vidit Mereati,locos soriptorum antiquorum eosdem Trophimum afferre, qui in­veniantm; apml Theodoretum VI 22-34, Diphili, Pin­dari, Pllttonis, Mosis, atque ordine quoque eodem. Neque loe08solum atfert eosdem; iisdem verbis etiam lltitur Trophimus, qui­bns ipse Theodoretm;, mutatill tantum, quae res mutare iubebant,si excipias quasdam exignas. Bieut Theodoretus VI27, allatis verbis Platonis IV p. 715 E-716 sir pro­sequitUl' : bHI TOlhwv Cl qJlAQcro<po<;; KaI. TOV TOD TIaVTo<;; i!b€lt€KllbEIJOVa KaI. TllV ETIi nvwv Ecre' OTIIJ f.laKpOeUlliav KaI. TllV EV­T€ÜeEV TOi<;; &VO~TOlC; TIpOl1'fIVOIlEvllV AWßllV KaI. TftV €l<;; ÜcrTEPOVaUToi<;; ETIl<pEPOf.lEVllV rmvwAEepiav. Eadem fere Trophimusfecto: EXEI<;; bill TOl1TWV ErrrrVwvm, €I ßOUAEl, Kat TOV TWV TIllV­TWV Kl1bEf.lova KaI. T~V Erd nvwv IllIKpOeUlltlIV Ecre' OTIIJ KaI. TnVTIpocr'ftVOIlEVl1V AWßl1V TOI<;; KaTU (jE &VO~TO\<;; KaI. Tllv ETIlIX611­crOIlEVYjY aUTOI<;; rrlIVWAEepiav Eie;; U(jT€POV. Mutata sane est ver­bOl'um coJIocatio, ae praeteTea verba Theodoreti ooJIoquiosunt (EXEl<;; ETIl'fVwvm Toie;; KaTa (JE. aV0tlTOle;;); oetera omniaeongruunt.

Mihi quidam dubium ellse non potest, quin ls, qui marty­rium eonfecit, 'l'hemloretum Dubitat sane Mercatiet ex uno fonte utrnmque haullisse potius existimat. At loeos,de quibus hio agitllr, ab Eusebio sumpsit Theodoretus, neque iureobiei potest, lIIe quoque Ioeis quihusdam aJiunde Theodoretumhausisse opinatum esse (vid. Mercati p. 221); iBis enim 10cis,ubi om~ia Theodoreti eum Eusebianis optime congruunt, alii fonti

1 Giovanni M{'l'caH: Note di letteratura hihlica e cristiana antica(Homae 1901), cap. 15, p. 207 sqq, (' Un' apologia antielleuica sottoforma di martirio').

Analeota Theodoretiana 459

nullus relinquitur loousj nam Eusebium soxcenties exsoripsit Theo­doretus. Nee maiore iure huio sententiae obici potest, in mar­tyrio duos 100013 Homeri (E 392-400, A 2f<6) qui apudTheodoretum non illveniantur; verba enim Homeri llon afferuntura Tropbimo, sed a pn1.efecto. Scilioet res ita se habet, ut uter­que poetarum atque seriptOl'um loeis utatur, oum praefeetusChristianos Deumque eorum irrideat, Dei providentiaeoonfidendum esse antiquorum testimoniis adhibitis demonBtret.Itaque qui martyrium eonseripsit, Trophimo e Theodoreti arma­mentario tela ministravit, praefecto vel'O aliunde. Nequetarnen pro eerto confirmari potest, ipsum Theodoretum eum legisse.Nam eum loci e Theodoreto exsoripti (VI lidern feresint, qui etiam apud Anastasium et Georgium inveniuntur, fieripotest, ut iIle quoque exoerptis usus sit.

Cum palimpsestus codex, qui Tropllimi martyrium con­]illet, omnibus Theodoreti codicibus aetate praestet (videtur essesaeouli IX), quaerendum est denique, quidnam nobis subsidii adTheodoreti texturn recensendum praebeat. Sed vel ea de causaminus praebet martyrium, quia non omnia Theodoreti verba dili-

ibi exscripta sunt. Sicut VI 23 (p. 88, 51) pro 'l'heo­doreH verbis aAtje~ qJlAoO"oqJlav Ti,j KWlllVbllt lTpOO"J,tiEa<;; in mal'­tyrio legimus TlJ KWlllVOllt qnAoO"oqJlav &A119fj elTtlliEa<;;, ibirt.·(p. 89, 1) yvwpil:ollEv pro VOJ,tll:0Il€V, VI 25 (p. 89, 16) dKcr~l(XTOV

pro lTavaAK~. Rursus !tutem in Iods ab ipso Theodoreto negle­gentel' e fontibus exscriptis eum eo aliquoties consentit martyrium,ut VI 22 (p. 88, 48) uterque pracbet hta<pEuYEt (EK<pEUYEt Cle­mens ct Eusebius), VI 23 (p. 89, 1) Kat hiJ Kat KaO' 4bou mal"tyrium eum TheodoreH M (4bllV ceter! codd., KaI vel'O posterius,quod eum metro discrepat, om. solus Theodoreti K; KaI 'fapKa9' qht'Jv Clem. ct Eus.), ibid. (p. 89,5) ante OE<'><;; add. 0eum Theodoreti MS. Videtur igitur martyrium M codiccmquam oeteros sequi, sed VI 26 (p. 89,32) cum KL add. Kai post<pAEYETat, verba autem sequentill TiJV ljJuXTJV exbibet, quae de­Bunt in M. Ceterulll M codex non est inter optimos; quaedallltameu vitia eius iam antiquo tempore orta esse vid"entur.

Quamqualll igitur ad textum recensendulll vel emendandumnihil fere adiuvamur ab qui Theodoretum exscripserunt, idipsllm farnen, quod toties exscriphls est, dignum est, quod anim­advertamus. Apparet, Theodoretum saeculis proximis ao Byz!\n­tinornm quoque aetate magis lecturn esse, qllam ego aliiquecredidimus.

Hauuiae. Ioannas Raeder.