„Piękna nasza Małopolska cała” – Małopolska północna

2016/2017

Klasa 5

Poleski Park Narodowy

Polski park narodowy utworzony w 1990 roku w środkowo-zachodniej części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego. Obejmuje obszar o powierzchni 96 km2 charakteryzujący się bogactwem elementów wodno- torfowiskowych. Są one wyraźnie widoczne w rzeźbie terenu ,z charakterystycznymi podmokłymi równinami, torfowiskami , płytkimi jeziorami i bagnami.

Rosną tu lasy bagienne i mieszane. Wśród roślin chronionych wymienić należy m.in. brzozę niską , wierzbę lapońską( pod ścisłą ochroną), kosaćca syberyjskiego.

Bogata jest też fauna , zdominowana przez ptactwo wodne: gęś gęgawa, żuraw, orzeł przedni. Występują tu wilki i łosie, bobry, piżmaki. Na terenie parku znajduje się stanowisko rzadkiego żółwia błotnego.

LOGO PARKU

ORZEŁ PRZEDNI

Źródło : www.wikipedia .org

WIERZBA LAPOŃSKA

Źródło : www.wikipedia .org

Kazimierski Park Krajobrazowy – park krajobrazowy utworzony 27 kwietnia 1979 .Był pierwszym parkiem krajobrazowym na terenie województwa lubelskiego. Obejmuje północno-zachodnią część Wyżyny Lubelskiej, część Doliny Środkowej Wisły (Małopolski Przełom Wisły) i przyległy do niej fragment Równiny Radomskiej.

Park o powierzchni 136,7 km² obejmuje bardzo cenne obszary geologiczne. Oprócz walorów abiotycznych ma też walory kulturowe i krajobrazowe. Jedną z najważniejszych atrakcji Parku jest gęsta sieć wąwozów lessowych, w okolicach Bochotnicy.

Rezerwaty przyrody na terenie parku:

Rezerwat przyrody Krowia Wyspa - faunistyczny

Rezerwat przyrody Skarpa Dobrska - geologiczno-krajobrazowy

Rezerwat przyrody Łęg na Kępie

Kazimierz Dolny

Wzgórze zamkowe.

Pierwsza historyczna wzmianka dotycząca zamku pochodzi z 1359 roku, wymieniany jest on jako jedna z fundacji Kazimierza Wielkiego. Prawdopodobnie służył on za warownię obronną miasta, zarządzającą przez przedstawicieli rodów rycerskich – dzierżawców własności królewskich. Budowla ta wzniesiona została na wzgórzu, otoczona była siedmiometrowymi murami, do części mieszkalnej zwanej Wielkim Domem przylegała, od strony Wisły czworokątna wieża. Wjazd na duży dziedziniec (56x52 m) znajdował się od strony północnej przez budynek bramny. W kolejnych wiekach zamek zostaje rozbudowywany: dobudowana zostaje w zachodnim narożniku wieża obronno – zachodnia, powstają też wieżyczki strażnicze. Pod koniec XVI wieku dalsze przebudowy podkreślają rezydencjonalny wygląd. Zmiana ta zbiega się z przejęciem zamku przez magnacki ród Firlejów, którzy posiadają zamek do 1644 roku. Pierwsza połowa XVII wieku to kres przebudowy zamku, powstaje wówczas reprezentacyjna zewnętrzna klatka schodowa Wielkiego Domu. W 1655 roku zamek zostaje oblegany w czasie „potopu szwedzkiego”, na zamku przebywa Karol Gustaw (szwedzki król). W 1657 roku Szwedzi palą Kazimierz oraz niszczą zamek. Jego odbudowy podjął się August II. W 1707 roku na zamku przebywał Piotr Wielki, a także król szwedzki Karol XII. Jednakże toczące się wojny doprowadziły zamek do ruiny, ostatecznie zniszczony został podczas wojny polsko – rosyjskiej w 1792 roku. W roku 1806, władze austriackie nakazały rozebrać Wieżę Zachodnią oraz attykę Wielkiego Domu obawiając się jej zawalenia. W tym czasie też zasypano studnię. Pod koniec XIX wieku zamek całkowicie popadł w ruinę, a w roku 1892, decyzją gminy zamkowe wzgórze stało się gminnym pastwiskiem. W XX wieku Kazimierz staje się ośrodkiem artystycznym, a ściągający tam liczni artyści dostrzegają i utrwalają malownicze ruiny zamku.

Renesansowe kamienice na rynku kazimierskim

Kamienice Przybyłów

Kamienice na rynku nawiązują stylem do renesansu włoskiego oraz niderlandzkiego, pochodzą z 1615 roku. Właścicielami kamienic byli bracia: Mikołaja i Krzysztofa Przybyłowie. Przyozdobione są wizerunkami świętych: Mikołaja (z pastorałem) i Krzysztofa (z Dzieciątkiem Jezus na ramieniu). Kamienice mają identyczny układ fasad: przyziemie z podcieniami o trzech arkadach i piętro z trzema oknami. Fasady zostały przyozdobione płaskorzeźbami przedstawiającymi wizerunki postaci ludzkich i zwierzęcych oraz ornamentami roślinnymi. Dach budynku został przyozdobiony wysokimi attykami.

Kamienica Celejowska

Nazywana jest też pod wezwaniem św. Bartłomieja, od figury tego świętego usytuowanej w attyce po prawej stronie. Nazywano ją też Czarną, od ciemnej barwy tynku ściany przedniej. Powstała prawdopodobnie w XVI w., wzniesiona dla zamożnego kupca oraz rajcy kazimierskiego: Bartłomieja Celeja. Fasada kamienicy jest bogato zdobiona, znajdują się na niej ornamenty roślinne, płaskorzeźby zwierząt oraz główki cherubinów. Po środku kamienicy znajdują się figury Chrystusa jako Zbawiciela Świata, a także Maryi jako Królowej Nieba. Znajduje się tu również figura św. Jana Chrzciciela z krzyżem i św. Bartłomieja z nożem, jako symbolem męczeństwa.

Atrakcje turystyczne Małopolski północnej

Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu

Placówka, zaliczana do muzeów na wolnym powietrzu, zwanych potocznie

w Polsce skansenami, znajduje się w Radomiu. Prezentuje kulturę oraz budownictwo regionu

radomskiego.

Główną rolą muzeum jest gromadzenie i prezentacja zabytków architektury ludowej oraz

domów bogatszych mieszkańców (dwory) z XVIII, XIX i XX wieku. Wśród unikatowych zbiorów

znajdują się także współcześnie zrekonstruowane zabudowania. Na obszarze 32 ha zgromadzono

ponad 60 obiektów dawnego budownictwa wiejskiego, głównie drewnianego (chałupy, dwory,

kościół, budynki gospodarcze, kuźnie). Najstarszym z zabytków jest drewniany kościół pw. św. Doroty

z Wolanowa (z roku 1749), którego największą wartość stanowi polichromia. Skansen posiada także

kolekcję wiatraków, prezentującą różne typy tych budowli.

W muzeum znajduje się 16000 eksponatów ruchomych, wśród których na szczególną uwagę

zasługują kolekcje: pojazdów, maszyn rolniczych, naczyń miedzianych, tkanin i sztuki ludowej, uli i

narzędzi pszczelarskich (wyodrębniona część ekspozycji to skansen bartniczo-pszczelarski).

W skansenie przebywają zwierzęta gospodarcze, m.in. owce, kozy.

W muzeum organizowane są różne imprezy np. Święto Chleba, Święto Ziemniaka,

Sobótka czy inscenizacje historyczne.

Każdego roku w skansenie celebrowana jest uroczysta msza św. w Niedzielę Palmową. Po

nabożeństwie procesja przechodzi na muzealne pola uprawne, gdzie osadzone są w ziemi duże,

kilkumetrowe poświęcone palmy; zgodnie z ludową tradycją ma to chronić zasiewy i zapewnić

urodzajne plony.

Na terenie muzeum wyznaczono ścieżkę przyrodniczą, biegnącą pomostami ponad

mokradłami. Nad jednym ze stawów znajduje się wieża widokowa.

Jacek Malczewski – jeden z najwybitniejszych i najbardziej uznanych malarzy w historii polskiej

sztuki - urodził się w 1854 w Radomiu, w starej, ale pozbawionej majątków ziemskich

rodzinie szlacheckiej.

Siedemnastoletni Malczewski przeprowadził się do Krakowa, gdzie uczył się

w gimnazjum oraz został wolnym słuchaczem Szkoły Sztuk Pięknych, a następnie (na prośbę Jana

Matejki) opuścił gimnazjum i studiował tylko w SSP. Później wyjechał na dalsze studia do Paryża.

Po powrocie do Krakowa ożenił się z córką krakowskiego aptekarza. Z tego związku na świat

przyszły dzieci: córka Julia i syn Rafał (później także malarz).

We wczesnym okresie twórczości Jacek Malczewski malował portrety, sceny rodzajowe i

przede wszystkim obrazy o tematach związanych z martyrologią Polaków po powstaniu styczniowym.

Po śmierci ojca w malarstwie artysty pojawił się powracający motyw śmierci.

Pracował w SSP i prowadził kursy, na których uczył malarstwa kobiety (wówczas nie miały

one prawa studiować w SSP). Następnie został rektorem krakowskiej ASP, dawnej SSP. Funkcję tę

pełnił do wybuchu I wojny światowej.

Od lat dziewięćdziesiątych XIX wieku tworzył obrazy o treściach symbolicznych

z przenikającymi się wątkami patriotycznymi, biblijnymi, baśniowymi, literackimi i fantastycznymi. Po

zakończeniu I wojny światowej zaczął obrachunek z własnym życiem. Powstał wówczas wzruszający

cykl obrazów „Moje Życie”, coraz częściej malował autoportrety.

Pod koniec życia mieszkał w XIX-wiecznym dworze w Lusławicach niedaleko Krakowa, założył

tam szkółkę malarską dla utalentowanych dzieci wiejskich. Artysta stracił wzrok. Zmarł

w 1929 w Krakowie. Pochowano go w Krypcie Zasłużonych na Skałce, zgodnie z ostatnim życzeniem

we franciszkańskim habicie. Był artystą znanym, cenionym i nagradzanym już za życia.

.

„Autoportret z paletą” „Śmierć”

„Zatruta studnia” „Chrystus i Samarytanka”

Strój rzeszowski

Strój męski

Strój męski składał się z płóciennej koszuli i portek zrobionych z sukna tzw. sukieniaki w kolorze

niebieskim. Kawalerowie na udach mieli naszyte trapezowe oblamówki w kolorze czerwonym. Na

koszule zakładano kamizolę. Kamizola (kamizelka) wykonana była z tego samego niebieskiego sukna

co spodnie. Kamizelka ta sięgała poniżej bioder. Zdobieniem kamizelki były przyszywane wzdłuż

guzików małe kolorowe pompomiki tzw. srokate kocasie. Na wierzch wkładano brązową sukmanę.

Niebieskie spodnie wkładano do czarnych butów. Rzeszowiacy na głowach nosili słomiane kapelusze

oraz czarne kapelusze tzw. makowe.

Strój damski

Rzeszowianki nosiły białe koszule z haftami, zdobione kołnierzykami. Wkładały spódnice zakrywające

kolana, w różnych odcieniach granatu lub zieleni, zdobione u dołu tasiemkami. Na koszulę zakładano

czarny, sznurowany gorset, który był ozdabiany różnokształtnymi i barwnymi cekinami. Na szyi

noszono czerwone korale. Przepasywało się białym fartuchem z naszytymi kolorowymi koronkami.

Panny nosiły na głowie wianki a mężatki kolorowe chusty.

Kuchnia rzeszowska:

Proziaki, chrupaczki, korowaj to niektóre z przysmaków znanych i popularnych tylko na Podkarpaciu.

Wywodzą się one z różnych tradycji kulinarnych, które wspólnie tworzą tamtejszą kuchnię

regionalną.

Proziaki to rodzaj placuszków z mąki, kwaśnego mleka, sody i soli. W zależności od gustu można

dodać nowe składniki, nadając proziakom inne smaki: maślany, serowy czy smak powidła.

Chrupaczki są wpisane na Listę Produktów Tradycyjnych ministerstwa rolnictwa. To rodzaj ciasta z

mąki, jaj, mleka, słoniny i cukru. Nie wysychają i długo zachowują świeżość. Były zabierane przez

flisaków w daleką podróż do Gdańska.

Korowaj to rodzaj ciasta z mąki, drożdży, cukru, masła, mleka i aż 40 jaj, który podaje się podczas

dużych uroczystości, głównie wesel.