13
6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması HAZIRLAYANLAR Prof. Dr. Şaban UZAY Doç. Dr. Süleyman UYAR

6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

  • Upload
    vuphuc

  • View
    236

  • Download
    6

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

6. Üçüncü Tarafların

Çalışmalarından

Yararlanılması HAZIRLAYANLAR

Prof. Dr. Şaban UZAY

Doç. Dr. Süleyman UYAR

Page 2: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

1 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

Amaçlarımız

Bu bölümü tamamladıktan sonra; aşağıdaki bilgi ve becerilere sahip olabileceksiniz:

Asıl denetçi ve diğer denetçi kavramlarını açıklayabilecek,

Asıl denetçinin diğer denetçilerin çalışmalarından nasıl faydalanabileceğini kavrayabilecek,

Diğer denetçilerin çalışmalarının denetim görüşüne nasıl etki ettiğini öğrenebileceksiniz.

Anahtar Kavramlar

Asıl Denetçi

Diğer Denetçi

Grup Finansal Tablolar Denetimi

Diğer Denetçilerin Denetim Görüşüne Etkisi

İçindekiler

ÖZEL HUSUSLAR–GRUP FİNANSAL TABLOLARININ DENETİMİ

ASIL DENETÇİNİN DİĞER DENETÇİLERDEN YARARLANMASI

ÜÇÜNCÜ TARAFLARIN ÇALIŞMALARININ DENETİM GÖRÜŞÜNE ETKİSİ

İlgili Uluslararası Denetim Standartları (ISA)

ISA 600, Özel Hususlar–Grup Finansal Tablolarının Denetimi (Bileşen Denetçilerinin

Çalışması da Dahil) ISA 610, İç Denetçilerin Çalışmasından Faydalanma

ISA 620, Denetçi Tarafından Faydalanılan Uzmanın Çalışmasından Faydalanma

Page 3: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

2 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

Özet

Bir işletmenin finansal tabloları için rapor yazma ve görüş bildirme sorumluluğunda olan denetçiye

“asıl denetçi” denir. Asıl denetçi dışındaki denetçilere ise “diğer denetçiler” denir. Denetimin temel

sorumluluğu asıl denetçidedir.

Asıl denetçi diğer denetçinin önceki dönemlerde yeterli sayıda ve uygunlukta kanıt topladığını,

denetim standartlarına uygun hareket edildiğini, yapılan çalışmaların kalite kontrol prosedürlerinden

başarı ile geçtiğini gördüğünde diğer denetçi çalışmalarından faydalanmalıdır.

Asıl denetçi diğer denetçi çalışmalarından yararlandığında denetim raporunda bu duruma

atıfta bulunmalı, diğer denetçi tarafından denetlenen bölümün büyüklüğüne işaret etmelidir.

Grup finansal tablolarının denetiminde asıl denetim şirketi; a) diğer denetim şirketinin

çalışmalarının kullanılamayacağına karar verirse, b) diğer denetim şirketinin yeterli

denetim yöntemi ve tekniklerini uygulayamaması durumunda, şartlı görüş vermelidir.

Ayrıca asıl denetçi yukarıdaki durumların varlığı halinde çalışma kapsamının daraltılması

durumunun ortaya çıktığını düşünerek görüş bildirmekten kaçınabilir.

Diğer denetçi kendi çalışmalarında şartlı görüş vermeyi düşündüğünde asıl denetçi şartlı

görüşün dayanağını incelemeli, bu durumun kendi görüşüne etki edip etmeyeceğine bakarak

kendi denetim raporunda değişikliğe gidip gitmemesi gerektiğine karar vermelidir.

Page 4: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

3 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

6. ÖZEL HUSUSLAR–GRUP FİNANSAL TABLOLARININ DENETİMİ

Bu bölümün konusu bir işletmenin finansal tablolarının bağımsız denetimini yapmakla görevli

ana bağımsız denetçinin grup finansal tablolarının denetimini yapan bir denetçinin

çalışmalarından nasıl faydalanacağı ve bu denetçi ile yapılacak işbirliği, izlenecek prosedürler

ve raporlamanın nasıl yapılacağını ortaya koymaktır.

6.1. ASIL DENETÇİNİN DİĞER DENETÇİLERDEN YARARLANMASI

Bir işletmenin finansal tabloları için rapor yazma ve görüş bildirme sorumluluğunda olan

denetçiye “asıl denetçi” denir. Asıl denetçi dışındaki denetçilere ise “diğer denetçiler” denir.

Diğer denetçiler bağlı denetim şirketi çalışanları veya bunların dışındaki denetçilerdir.

Denetimin temel sorumluluğu asıl denetçidedir. Asıl denetçi yeterli sayıda ve uygunlukta

denetim kanıtı elde etmek amacıyla denetim yöntem ve teknikleri en uygun şekilde planlamalı

ve uygulamalıdır. Diğer denetçilerin yapmış oldukları çalışmalar asıl denetçilerin denetim

sürecindeki amaçlarına uygun olmalıdır. Diğer denetçiler de asıl denetçi ile işbirliği içerisinde

olmalıdır.

Asıl denetçi diğer denetçilerin çalışmalarından faydalanmayı düşünüyorsa öncelikle diğer

denetçinin mesleki yeterliliğini değerlendirmelidir. Asıl denetçi bu değerlendirmeyi diğer

denetçinin geçmiş yıllarda yapmış oldukları denetim çalışmalarını inceleyerek yapabilir. Bu

değerlendirmeler çerçevesinde asıl denetçi diğer denetçilerle uygulanan denetim yöntem ve

teknikleri hakkında görüşme ve tartışma yapmalıdır. Diğer denetçilerin çalışma kağıtlarını,

denetim yöntem ve tekniklerini gözden geçirip inceleyebilir. Temel olarak asıl denetçi diğer

denetçinin önceki dönemlerde yeterli sayıda ve uygunlukta kanıt topladığını, denetim

standartlarına uygun hareket edildiğini, yapılan çalışmaların kalite kontrol prosedürlerinden

başarı ile geçtiğini gördüğünde diğer denetçi çalışmalarından faydalanmalıdır.

Asıl denetçi diğer denetçiden grup şirketlerine karşı bağımsız olduğuna dair yazılı bir belge

talep etmeli, diğer denetçilerin yapması gereken çalışmalarla ilgili zaman çizelgesi

oluşturmalı ve denetim sürecine şekil veren standartlara uyulacağına dair yazılı bir belge

almalıdır. Asıl denetçi diğer denetçilerin denetim sürecinde elde ettikleri önemli bulgularını

dikkate almalıdır. Asıl denetçi diğer denetçinin hangi çalışmalarını dikkate aldığını, bu

çalışmanın bir bütün olarak işletmenin finansal tabloları ve önemlilik seviyesi üzerine etkisini,

diğer denetçilerin isimlerini kendi çalışmalarında belgelendirmelidir.

Asıl denetçilerin diğer denetçi çalışmalarından yararlanması söz konusu standartta

düzenlenmekle birlikte bazı ülkeler bu faydalanmaya izin verirken bazı ülkeler izin

vermemektedir.

Page 5: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

4 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

6.2. ÜÇÜNCÜ TARAFLARIN ÇALIŞMALARININ DENETİM

GÖRÜŞÜNE ETKİSİ

Denetim raporu verme sorumluğunun asıl denetçide olduğunu yukarıda ifade etmiştik. Asıl

denetçi çalışmaları sonucunda elde ettiği sonuca kitabın denetimde raporlama bölümünde

ifade edildiği şekliyle uygun bir görüşe ulaşacaktır.

Asıl denetçi diğer denetçi çalışmalarından yararlandığında denetim raporunda bu duruma

atıfta bulunmalı, diğer denetçi tarafından denetlenen bölümün büyüklüğüne işaret etmelidir.

Grup finansal tablolarının denetiminde asıl denetim şirketi;

Diğer denetim şirketinin çalışmalarının kullanılamayacağına karar verirse,

Diğer denetim şirketi tarafından denetlenen işletme bileşeninin finansal bilgilerine

yeterli denetim yöntemi ve tekniklerini uygulayamaması durumunda,

şartlı görüş vermelidir. Ayrıca asıl denetçi yukarıdaki durumların varlığı halinde çalışma

kapsamının daraltılması durumunun ortaya çıktığını düşünerek görüş bildirmekten kaçınabilir.

Diğer denetçi kendi çalışmalarında şartlı görüş vermeyi düşündüğünde asıl denetçi şartlı

görüşün dayanağını incelemeli, bu durumun kendi görüşüne etki edip etmeyeceğine bakarak

kendi denetim raporunda değişikliğe gidip gitmemesi gerektiğine karar vermelidir.

6.3. DENETÇİNİN UZMANDAN YARARLANMASI (UDS 620)

Denetçiler yürüttükleri denetim çalışması kapsamında muhasebe ve denetim dışında bir

alanda özel yetenek, bilgi ve tecrübe gerektiren konularda, örneğin kıymetli taşların ya da

madenlerin, sanat eserlerinin vb. değerlemesinde uzman görüşünden yararlanabilirler.

Denetçi, denetim sürecinde, işletme yetkilileriyle beraber veya bağımsız olarak, bir uzmanın

raporlarını, görüşlerini, değerleme çalışmalarını veya beyanlarını denetim kanıtı olarak

kullanmak durumunda kalabilir.

Muhasebe Tahminleri (UDS 540), standardında belirtildiği gibi, bağımsız denetçi, tahminin

kompleks olduğu veya özel teknikleri içerdiği durumlarda, bir uzmanın çalışmasının

kullanılması gerekebilir.

Uzman görüşünden yararlanma kararı verilirken denetçinin önceki denetim deneyimleri,

değerlendirilen konunun yapısı ve karmaşıklığı sebebiyle finansal tablolarda önemli yanlışlık

riski olasılığı ve diğer bağımsız denetim kanıtlarının niceliği ve niteliği dikkate alınır.

Özellikle uzmanın mesleki yetkinlik derecesi, deneyimi bağımsızlık ve tarafsızlığı bu karar ve

değerlendirmelerde özel önem isteyen hususlardır.

Page 6: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

5 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

UDS 6201, denetçinin, bir uzmanın çalışmasının, denetim kanıtı olarak kullanılması

konusunda kılavuzluk sağlamaktadır. Denetçinin uzman görüşünden yararlanmasının

koşulları şunlardır:

a) Uzmanın profesyonel yetkinliğinin değerlendirilmesi: Uzmanın uygun bir meslek

organı tarafından verilmiş profesyonel belgelerini veya lisanslarını veya bunlardaki

üyeliklerini, denetçinin denetim kanıtı aradığı alandaki deneyim ve saygınlığını

değerlendirin.

b) Uzmanın nesnelliğinin (nesnellik riskinin) değerlendirilmesi: Nesnelliğin, uzmanın

işletme tarafından istihdam edilmesi veya finansal olarak işletmeye bağlı olma veya

işletmede bir yatırıma sahip olma şeklinde, işletme ile diğer bir şekilde ilişkili olması

durumunu dikkate alır.

c) Uzmanın işinin kapsamı, denetimin amaçlarına yönelik olarak, uygun olduğu

konusunda yeterli uygun kanıt elde edilmesi. Denetçi, uzmana verilen iş tanımını

veya talimatları gözden geçirir.

Denetçi, uzmanın bulgularının, finansal tablolarda uygun şekilde yansıtılıp yansıtılmadığını

veya iddiaları destekleyip desteklemediğini değerlendirir. Uzman tarafından kullanılan

varsayımlar ve yöntemlerin uygunluğu ve bunların uygulanışı, uzmanın sorumluluğu

altındadır. Ancak, denetçi, kullanılan varsayımlar ve yöntemleri anlamalı ve denetçinin iş

konusundaki bilgisi ve diğer denetim prosedürlerinin sonuçlarına dayalı olarak, bunların

uygun ve makul olup olmadığını değerlendirmelidir.

Şayet uzmanın çalışmasının sonuçları tatmin edici değilse veya diğer kanıtlarla tutarsızsa,

denetçi konuyu çözmelidir. Bu, işletme ve uzmanla görüşmeler yapılmasını, muhtemelen

diğer uzmanın dahil edilmesini de içerecek şekilde ilave denetim prosedürlerinin

uygulanmasını veya denetçinin raporunun değiştirilmesini içerebilir.

Raporlama aşamasında, denetçin raporda bir uzmanın çalışmasına atıfta bulunmamalıdır.

Böyle bir atıf, denetçinin görüşünün yeterliliği veya bir sorumluluk bölünmesi şeklinde yanlış

anlaşılabilir. Şayet denetçi, uzmanın katılımının bir sonucu olarak değiştirilmiş bir denetçi

raporu yayınlamaya karar verirse, uzmanın çalışmasına atıfta bulunmak veya çalışmasını

tanımlamak (uzmanın kimliği ve uzmanın katılımının boyutu dahil), değişikliğin yapısını

açıklaması uygun olabilir. Bu durumlarda, denetçi, söz konusu atıfta bulunmadan önce

uzmanın iznini almalıdır. Şayet izin reddedilirse ve denetçi bir atfın gerekli olduğuna inanırsa,

denetçinin yasal öneri istemesi gerekebilir.

Denetimde uzman desteğinin alınmasına ilişkin hususlar aşağıdaki şekilde topluca

özetlenmiştir.

1 UDS 620, “Using The Work of An auditor’s Expert”

Page 7: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

6 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

Şekil: Denetçinin Uzman Çalışmasından Yararlanması

Page 8: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

7 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

6.4 İÇ DENETÇİLERİN ÇALIŞMALARINDAN YARARLANILMASI

(UDS 610)

İç denetim; bir işletmenin faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer katmak amacını

güden bağımsız ve objektif bir güvence sağlama ve danışmanlık faaliyetidir. İç denetim,

işletmenin risk yönetimi, kontrol ve kurumsal yönetim süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek

ve geliştirmek amacına yönelik sistemli ve disiplinli bir yaklaşım getirerek, kurumun

amaçlarına ulaşmasına yardımcı olur Standart temelli bir mesleki yapıya sahip olan iç

denetim, işletmeyi bir bütün olarak dikkate alır (TÜSİAD, 2010:30).

Bağımsız denetçilerin finansal tablolara ilişkin olarak sunmuş oldukları güvence hizmeti

asıl olarak üçüncü kişilerin yararınadır. Ortak, sermaye piyasası yatırımcısı, kredi verenler

gibi üçüncü kişiler işletme hakkında karar verirken, bağımsız denetçinin görüşüne güvenirler.

Üçüncü kişiler, kendilerine sunulan bilginin doğru, eksiksiz ve geçerli olduğunu bilirler. İç

denetçiler de finansal raporlara ilişkin güvence sunarlar. İç denetçi ve bağımsız denetçi

arasındaki temel farklılık güvence hizmeti verdikleri kesimin birbirinden farklı olmasıdır. İç

denetçiler asıl olarak yönetim ve yönetim kuruluna güvence hizmeti sunarlar (IIA, 2009:1-8).

İç denetçiler güvence hizmeti yanında danışmanlık ve düzenli test etme yani kontrol etme

rolünü de üstlenirler. Aşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından

farklılıkları vurgulanmaktadır.

Şekil: İç ve Dış (Bağımsız) Denetçinin Rol ve Sorumlulukları

RolRollleer ve Sorumluluklarr ve Sorumluluklar

HİSSEDARLAR & PAYDAŞLAR

YÖNETİM KURULU DENETİM KOMİTESİ

İçDenetim

YÖNETİM

&

ORGANİZASYON

D

I

Ş

D

E

N

E

T

İ

M

Danışmanlık

Danışmanlık

Güvence

Güvence

Page 9: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

8 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

İç denetçiler sadece finansal tablo denetimi yapmaz, zamanlarının büyük çoğunluğunu

uygunluk denetimine (işletme çalışanlarının yazılı kural ve talimatlara uyum uymadıklarının

denetimi) ile verimlilik (faaliyet) denetimi gerçekleştirirler. İç denetçilik günümüzde kariyer

mesleği haline gelmiş olup, uluslararası mesleki örgütlenmesini büyük ölçüde

gerçekleştirmiştir. Avrupa İç Denetçiler Enstitüsü Üyeleri Birliği (ECIIA), üye ülkeler

arasında daha fazla uyum için, özellikle iç ve bağımsız denetçiler arasında işbirliğini

desteklemektedir. Böylece bağımsız denetçiler iç denetim tarafından yapılan çalışmalara daha

fazla güvenebilecektir. Bu kurumsal yönetimin bir gereği olduğu gibi yolsuzlukları önlemek

içinde şart olduğu belirtilmektedir. Denetim faaliyetlerinde koordinasyon denilince başlıca

şunlar anlaşılmaktadır: Ortak periyodik toplantılar yapmak; birbirlerinin denetim

programlarına ve çalışma kağıtlarına ulaşma; denetim raporlarının ve yönetim mektuplarının

değişimi; denetim teknikleri, metotları ve terminolojisi konusunda ortak anlayış gibi

(Kardeşoğlu ve Uzay,2011: 110).

Her iki tür denetçinin benzer özellikleri de bulunmaktadır. Her iki tür denetçi;

Denetçide aranan yeterliğe sahip olmak ve çalışmalarını sürdürürken ve sonuçları

raporlarken objektif olmak zorundadır.

Denetimin planlarken ve kontrol ve destekleyici testleri gerçekleştirirken benzer

yöntemleri izlerler.

Denetim testlerinin kapsamına karar verirken ve sonuçları değerlerken risk ve

önemliliği dikkate alırlar (Arens vd, 2012:838).

İç denetçiler işletmede her birim/süreçteki işlerin düzenli bir şekilde işleyişine ilişkin

kontrolleri izlerler. İç denetçiler izleme yanında, süreçlerle ilgili değerlendirme, inceleme,

raporlama, iyileştirme tavsiyeleri sunma gibi görevleri de gerçekleştirerek yönetime yardımcı

olur. İç denetçiler iç kontrol değerlendirmelerini kendi düzenli görevlerinin parçası olarak

veya yönetim kurulu veya üst düzey yönetimin özel isteği üzerine gerçekleştirirler. Yönetim,

iç denetimin uygulayacağı gözetim prosedürlerine güvenir. Şayet işletmelerde bir iç denetim

birimi varsa, bağımsız denetçi, denetim çalışmasını onunla koordine edebilir ve/veya denetim

çalışmalarında doğrudan yardım almak için iç denetçilerden yararlanır.

Bağımsız denetçinin iç denetçi ile yapacağı koordinasyon, müşteri işletmede

birim/süreçlerde uygulanacak kontrol test sayısını azaltabilir. Ancak bunun için bağımsız

denetçinin iç denetçiyi ve çalışmalarını aşağıdaki yönlerden değerlemesi gerekmektedir.

Bunlar:

Örgütsel durum2 (Hangi yönetim seviyesine raporlama yaptığı, faaliyet alanı ile ilgili

sorumluluklarında serbestlik derecesi, bağımsız denetçi ile iletişimine engel olup

olmadığı gibi).

Çalışmaların kapsamı (Yönetime sunulan önerilerde geri dönüş yüzdesi gibi)

Teknik yeterliliği,

2 İç denetim birimi yöneticisi işlevsel olarak yönetim kuruluna/ denetim komitesine; idari olarak da kurumun

genel müdürüne bağlı ve sorumlu olmalıdır.

Page 10: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

9 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

Çalışmalarında mesleki özen düzeyidir.

UDS 6103, bağımsız denetçinin iç denetçinin çalışmalarını değerlerken dikkat edeceği

hususları şöyle sıralamaktadır:

Çalışmaları gerçekleştirenler yeterince teknik eğitim ve uzmanlığa sahip kişiler mi?

Ulaşılan sonuçları destekler nitelikte yeterli sayıda denetim kanıtına ulaşılmış mı?

Ulaşılan sonuçlar uygun mu?

İç denetçiler tarafından hazırlanan raporlar gerçekleştirilen çalışmanın sonuçları ile

uyumlu mu?

İstisnai ve alışılmamış durumlara ilişkin iç denetçilerin açıklamaları uygun mu?

Standartta; bağımsız denetçi, iç denetçilerle koordinasyon kapsamında; iç denetçilerle

düzenli aralıklarla toplantı yapar, onların denetim programlarını inceler ve iç denetim

raporlarını değerlendirir. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin denetiminde UDS 610’un sınırlı

uygulama alanı olduğu değerlendirilmektedir.

Şekil: İç Denetçilerin Çalışmalarından Yararlanma (UDS 610)

(Kaynak: Mazars, 2012)

3 UDS 610, “Considering the Work of Internal Audit”

Iç denetim (İD) çalışması denetim amaçları için yeterli olacak mı?

Evet

Hayır

Dur

Bağımsız denetçinin prosedürlerinin kapsamı, niteliği ya da zamanlaması üzerine İD çalışmalarının planlanan etkilerini belirle

Bağımsız denetçi kullanımı için İD çalışmalarının yeterliliğini değerlendirmeye ilişkin denetim prosedürleri uygula

Ulaşılan Sonuçları Belgele

Page 11: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

10 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

Çalışma Soruları

1. “Bir işletmenin finansal tabloları için rapor yazma ve görüş bildirme sorumluluğunda olan

denetçiye ........................ denir.” ifadesindeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

a) Denetçi

b) Denetçi yardımcısı

c) Kıdemli denetçi

d) Asıl denetçi

e) Sorumlu denetçi

2. Asıl denetçinin görevlerinden biri değildir?

a) Denetçilerin mesleki yeterliliğini değerlendirmeli

b) Denetim yöntem ve teknikleri en uygun şekilde planlamalı ve uygulamalı

c) Denetim yöntem ve teknikleri hakkında görüşme ve tartışma yapmalı

d) Yapılması gereken çalışmalarla ilgili zaman çizelgesi oluşturmalı

e) Diğer denetçilerin çalışma kâğıtlarını hazırlamasına yardım etmeli

3. Asıl denetçi grup finansal tablolarının denetiminde; diğer denetim şirketinin çalışmalarının

kullanılamayacağına karar verirse ve diğer denetim şirketi tarafından denetlenen işletme

bileşeninin finansal bilgilerine yeterli denetim yöntemi ve tekniklerini uygulayamaması

durumunda ne tür bir görüş vermelidir.

a) Şartlı Görüş

b) Görüş bildirmekten kaçınma

c) Olumlu görüş

d) Olumsuz Görüş

e) Şartsız görüş

Çalışma Soruları Yanıt Anahtarı

1. d Cevabınız yanlış ise 6.1. Asıl Denetçinin Diğer Denetçilerden Yararlanması

konusunu yeniden gözden geçiriniz.

2. e Cevabınız yanlış ise 6.1. Asıl Denetçinin Diğer Denetçilerden Yararlanması

konusunu yeniden gözden geçiriniz.

3. a Cevabınız yanlış ise 6.2. Üçüncü Tarafların Çalışmalarının Denetim Görüşüne

Etkisi konusunu yeniden gözden geçiriniz.

Page 12: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

11 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM YARARLANILAN KAYNAKLAR

ALPMAN, Gökhan, “İç Kontrol Sisteminin Etkinliğinin Sağlanması”,

www.denetimnet.net (E.T. 16.05.2007).

ARENS Alvin A., ELDER Randal J., BEASLEY Marks S., (2012), Auditing and

Assurance Services, an Integrated Approach, Fourtteenth Edition, Pearson.

AU Section 312, Audit Risk and Materiality in Conducting an Audit,

http://pcaobus.org/Standards/Auditing/Pages/AU312.aspx

AU Section 312, Audit Risk and Materiality in Conducting an Audit,

http://pcaobus.org/Standards/Auditing/Pages/AU312.aspx

BOZKURT, Nejat (2010), Muhasebe Denetimi, 5. Baskı, Alfa Yayınevi, İstanbul,

Mart 2010.

COSSARAT, Graham W., RODDA Neil, (2009), Modern Auditing, Third Edition,

Wiley, ss.227-259.

CÖMERT Nuran, (2012), ”Uluslararası Denetim Standartları Kapsamında Önemlilik

Düzeyinin Hesaplanmasında Kullanılabilecek Yöntemler”, Mali Çözüm Dergisi,

İSMMMO, Yayın No 109.

ÇITAK, Levent, (2009), Kurumsal Risk Yönetimi ve 500 Büyük Sanayi Kuruluşu

Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Özgün Doçentlik Çalışması, Kayseri.

ÇITAK, Nermin, (2009), Hileli Finansal Raporlamada Yaratıcı Muhasebe, Türkmen

Kitabevi, İstanbul.

Deloitte Academy, (2010), İşletmelerde Kurumsal Yönetim, İç Kontrol ve İç

Denetim, Hazırlayanlar: Nuran Cömert, Ali Kamil Uzun, 29-30 Eylül 2010, İstanbul.

DEMİRBAŞ, Mahmut, (2005), “Muhasebe Denetiminde Önemlilik ile Risk ve

Aralarındaki İlişki”, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi,Cilt:7, Sayı:2, ss.89-

124.

ERDOGAN Nurten, Muhasebe Denetiminde Niteliksel Önemliligin Gerekliliği ,

http://journal.mufad.org.tr/attachments/article/435/13.pdf

GÜREDİN Ersin, Denetim ve Güvence Hizmetleri, 13. Baskı, Türkmen Kitapevi,

İstanbul, 2010.

IASB, Handbook of International Quality Control , Auditing, Review, Other

Assurance and Related Services Pronouncements, February 28, 2010.

IFAC, (2007), Guide to Using International Standards on Auditing in the Audits of

Small – and Medium- sized Entities, Imlementation Guide, December.

IFAC, (2011), Guide to Using ISAs in the Audits of Small – and Medium – Sized

Entities, Volume 1 – Core Concepts, Third Edition.

IIA (The Institute of Internal Auditors), (2009), Internal Auditing: Assurance &

Consulting Services, Second Edition.

KARAKURT, Mehmet, (2007), Man. 454-Auditing Course Notes, Dokuz Eylul

University.

KAVUT Lerzan, TAŞ Oktay, ŞAVLI Tuba, (2009), Uluslararası Denetim

Standartları Kapsamında Bağımsız Denetim, İSMMMO, Yayın No, 130, İstanbul.

KİRACI, Murat, (2004), “Denetim Sürecine Etkileri Bakımından Hile Riski

Değerlemesi”, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:6, Sayı:4, ss.115-132.

Page 13: 6. Üçüncü Tarafların Çalışmalarından Yararlanılması · PDF fileAşağıdaki şeklide her iki denetçinin rolleri ve sorumlulukları açısından farklılıkları vurgulanmaktadır

12 © Her hakkı Sakarya Üniversitesi Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezine aittir. Yazılı izin olmadan kaynak olarak dahi gösterilip kullanılamaz. Bunu yapanlar hakkında yasal işlem başlatılır.

KORHAN, Pelin Rüstemoğlu, “Hastane İşletmelerinde İç Kontrol ve İç Denetim”,

Sunum, III. Türkiye Sektörel Muhasebe Uygulamaları Sempozyumu, 19 Ocak 2013,

Kayseri.

LWA Chartered Certified accaontants Article topic: Financial Reporting Performance

Materiality: How to Apply, January 2011 http://www.lwaltd.com/live/wp-

content/uploads/2011/02/How-to-Apply-Performance-Materiality.pdf

MAZARS, (2012), ISA Documentation, Power Point Sunum, October, (71 sayfa)

MCKEE Thomas E., (2000), Aasmund Eilifsen, Current Materiality Guidence for

Auditors, Working Paper No.51/00, Foundation for Research in Economic and

Business Administration , Bergen , September.

ÖKSÜZ, Fuat, (2009), “Şirketlerde Yeterli İç Kontroller Var mı?”, İstanbul Serbest

Muhasebeci Mali Müşavirler Odası, III. Uluslararası Türkiye Muhasebe Denetimi

Sempozyumu, Bildiriler kitabı, Yayın No. 136.

ÖZKUL, Fatma Ulucan, Zehra Almalı ÖZDEMİR, (2011), İşletmelerde Hile Riski

Yönetimi, Beta Yayınları.

PEECHER Mark E., Rachel Schwartz, Ira Solomon, (2006), “It’s all about audit

quality: Perspectives on strategic-systems auditing”, Elsevier Ltd.,

PUTTICK G., Sandy van Esch,S.D. van Esch,Suresh Kana, (2007), The Principles

and Practice of Auditing, 9.Ed., Juta&Co.Ltd, South Africa.

PWC, (2011), Yeni Türk Ticaret Kanunu Geleceği Hazırlayan Bir Düzenleme.

SELİMOĞLU Seval Kardeş ve UZAY Şaban (Editörler), (2011), Muhasebe

Denetimi, Yazarlar: Seval Kardeş Selimoğlu, Mehmet Özbirecikli, Şaban Uzay,

Ganite Kurt, Ali Alagöz, Serap Yanık, Gazi Kitabevi.

SWANSON Dan, Bussiness Risk vs. Audit Risk ,

http://www.facilitatedcontrols.com/internal-audit/risk.shtml

TANÇ, Ahmet, “Risk Odaklı İç Denetim Yaklaşımı ve Tekstil Sektöründe Bilgisayar

Destekli Bir Uygulama”, Tez Danışmanı: Prof. Dr. Nejat Bozkurt, Erciyes

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kayseri, 2009.

TESMER, (2009), Mesleki Uyum Eğitimi Denetim, Cilt 1, Ankara.

TÜSİAD, (2008), Kurumsal Risk Yönetimi, Yayın No: TÜSİAD-T/2008-02/452.

UYAR, Süleyman, “Denetim Çalışmasının Yürütülmesi”, Kitap Bölümü, Muhasebe

Denetimi ve Mali Analiz, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Y.No:2636, Eskişehir,

2012.

WHITTINGTON Ray, PANY Kurt, (2010), Principles of Auditing & Other

Assurance Services, 17. Edition, McGraw-Hill Com. Inc., U.S.A.