44

Bunlar bilmk faydaldrnsan traf almdki yalar formalarna gr frq ln

dirir. nsann hr hans bir yann formasna olan ma ra hyati zrurtdn v ya hmin yann formasnn g zlliyindn irli glir. Formann qurulmas sasnda sim metriklik v qzl nisbt gzlnilirs, forma daha baxml v g zl olur.

Qzl nisbt (Qzl ksim) parann uzun lu u nun el brabr olmayan iki hissy blnmsidir

ki, par a nn z uzunluunun byk his ssi nin uzun luuna olan nis b ti, eyni il byk his s nin uzunluunun kiik hissnin uzunlu una olan nisbtin b ra brdir. Bu nisbt 1.618dir. Q zl ksim ilahi ya ra dl n tam v his s lr el mkmml bl gs dr ki, bu blgy t bit, arxitektura,

texnika, incsnt v mitd rast glinir.

Elm Qzl k sim anlayn q dim yunan fi lo sofu Pifaqorun (b.e.. VI sr) gtirdiyi qbul edilmi dir.

ncsntd

nsan bdninin hisslri arasnda

Tbitd

Arxitekturada

125

6. Televizor ekrannn ls onun diaqo nal nn ls il tyin edilir. Diaqo na l nn uzun luu is dym il verilir. Dym san timetr evirmk n l = 2,54d ds turundan istifad edilir.

a) Diaqonaln uzunluu 14, 21, 29 dym olar sa, onu santimetrl ifa d edin. Cavab tkliklr qdr yuvar laq la drn.

b) dni l il ifad edin v bu dsturdan isti fad edrk uzunluu 47 sm, 51 sm, 61 sm, olan diaqonaln uzunluunu dym e vi rin. Cavab tkliklr qdr yu var laq ladrn.

c) Praktik i: Evinizdki televizorun diaqonalnn uzunluunu santimetrl lb dym evi rin.

7. Fuad Nsir hr hans tam ddi deyir v Nsir ona uyun bir dd sylyir v hr iki ddi cdvl yazr. Sizc, Nsir bu ddlri hans qanunauyunluqla ta pr? Bs Fuadn dediyi ddlrd bir qanunauyunluq varm? Cdvli tamam layn.

Fuad 2 2 4 0

Nsir 7 1 11 3

8. y = 2x 1 funksiyas verilmidir:a) x = 2; 0; 13 olarsa, yi; b) y = 5; 0; 19 olarsa, xi tapn.Bu qiymtlr n cdvl trtib edin.

Bunlar bilmk faydaldr

Dym (dym s zndn dir, niderland dilind duim ba barmaq demk dir) xalq ara snda bu gn d ilnn l vahidi dir. sasn, bzi Av ro pa l k l rin d qeyrimet rik l sis te mind uzun luq va hi didir. Ta ri xn kii ba bar mann eni ki mi g trl mdr. Ma sir dvr d d ym de dik d, ad tn, in gi lis dym ba a d lr: 1 dy m 25,4 mm v ya 2,54 sm bra br g t rl m dr. D y m dn daha ox bo ru la rn i dia met rini l mk n is tifad olunur.

diaqon

al

140

Bunlar bilmk faydaldrSimmetriya haqqnda tsvvrlr qdim zamanlardan

mv cuddur. Yunan filo so fu Platon deyirdi: Tamn tn zimln msi el tamn harmoniyaya evrilmsidir v harmoniya sim metriyadr, mtnasiblikdir, ritmdir. Platon simmetriyan har mo niyann sas elementlrindn biri hesab edirdi. Doru

dan da, simmetrik fiqur lar g zl, harmonik bir obyekt ki mi tqdim olu nur. T bitin ya rat dq la rn da: yarpaq la rn, gl l rin, qularn, hey van larn v s. qu ru luunda sim metriya gz l nil ib.

Riyaziyyatda da simmetriyaya rast glirik.