Rüzgar Enerji Santralleri

ve Karasal Memeli Faunası Dr. Yasin İLEMİN

Yaban Hayatı Uzmanı

Öğretim Görevlisi

Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

Fethiye A.S.M.K. Meslek Yüksekokulu

Çevre Koruma Teknolojileri Bölümü

6. Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi, 01-02 Kasım 2017, JW Marriott, Ankara

Temiz Enerji: Doğa İle “Barışık” Enerji

Bilindiği gibi yapılan her yatırımın doğa üzerinde mutlaka bir etkisi olmaktadır.

Bu yatırımlar temiz enerji projeleri de olsa, doğa üzerine olası etkileri önceden tespit

edilmeli ve olası etkileri azaltıcı önlemler alınmalıdır.

Böylece sürdürülebilir bir kalkınma yani “doğa ile barışık bir kalkınma”

mümkün kılınabilir.

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES)

Omurgalı Havanlar Üzerine Etkileri

Kuşlar

Yarasalar

Karasal Memeli Hayvanlar???

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

Rüzgar türbinlerinin karasal memeli hayvan türleri üzerine etkileri

günümüze değin çok az araştırılmıştır ve ilgili çalışmalar yok denecek

kadar azdır.

Bununla birlikte son yıllarda bu yönde çalışmalar görülmeye başlanmıştır.

Ülkemizde ise konu ile ilgili yapılan bilimsel çalışma yoktur.

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

Karnivor türler Herbivor türler

Olumsuz etkiler

Karaca gibi herbivor türler

rüzgar türbinlerinden uzak

durmaktadırlar.

Yollar ve enerji nakil hatları

rengeyiği populasyonlarını

ayırabileceği görülmüştür.

Sese bağlı olarak yer

sincaplarında tetikte olma

davranışında artış gözlenmiştir.

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

Herbivor Türler

Norveç’te yabani ve yarıevcil rengeyikleri

(Rangifer tarandus) ile yapılan incelemelerde

rüzgar türbinleri ve elektrik hatlarından çıkan

seslerden etkilenmedikleri görülmüştür.

Elk yani kanada geyiği (Cervus canadensis)

ve diğer geyik türlerinin inşaat sırasında

geçici olarak alandan uzaklaştığı görülmüş

ancak direk ve büyük çapta habitat kayıpları

görülmemektedir. Populasyon düzeyinde bir

etki gözlenmemektedir.

Türbinlerin işletme aşamasında

herbivorlardan, yaban domuzu, yaban keçisi

gibi türlerin pek etkilenmediği hatta türbinlere

çok yakın alanlarda beslenmeye devam

ettikleri görülmüştür.

Bununla birlikte mutlaka inşaat öncesinde

durum değerlendirmesi yapılmalıdır.

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

Herbivor Türler

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

Portekizde kurtlarda, türbin yakınlarında insan

aktivitesinin artması sonucu, üretkenlikte düşüş ve bölge

belirlemek için koku bırakma davranışında azalma

görülmektedir.

Bu düşüş özellikle inşaat aşamasında ve işletmenin ilk

yıllarında görülmektedir.

Aynı zamanda bu dönemde yuvalama alanları rüzgar

türbini alanlarından 2,5 km’nin üzerinde bir mesafe

taşınmıştır.

Bu çalışmadan çıkan sonuca göre yeni planlanan rüzgar

türbini sahalarının kurtların yuvalama bölgesine en az 2

km uzakta olmalıdır.

Karnivor Türler

Olumsuz etkiler

Rüzgar türbinleri ve ayılar arasındaki ilişkinin özellikle inşaat

aşamasında olduğu görülmüştür. Siyah ayıların (Ursus americanus)

inşaat alanlarından uzaklaştığı görülmüştür. Siyah ayıların 1 km’ye

kadar olan insan faaliyetlerinden etkilendiği anlaşılmıştır.

Kızıl tilki ile rüzgar türbinleri arasında bir ilişki görülmemiştir.

Kızıl tilki ve çakallarda olduğu gibi bazı karnivor türler rüzgar

türbinlerinden yararlandıkları da görülmüştür.

Türbin yollarında hareket ederek yol ve türbin kaynaklı ölümler üzerinden

beslenebilmektedirler.

Hatta Romanya’da bir alanda rüzgar türbini inşaatından sonra çakallar

görülmeye başlamıştır.

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

Karnivor Türler

RES’lerin negatif etkileri

Türbinlerin çıkardığı sesler memelilerin alarm ve sosyal seslerini

maskeleyebilir.

Büyük boyutlu kurt ve ayı gibi karnivorlarda rüzgar türbinlerine

ulaşan yollar çiftleşme ve yavru büyütme zamanında rahatsızlık

kaynağı olabilir.

Türbin yol ağı habitat bölünmesi anlamında bir tehdit oluşturabilir.

Bir alanda büyük çapta bir rüzgar türbini çiftliği kurulduğunda bahsi

geçen düşük olumsuz etkiler büyük boyutlara ulaşabilir hatta bu

sonuçlar populasyon düzeyinde bile hissedilebilir.

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

ÖTE YANDAN (nötr veya pozitif etkiler)

Habitat değişimleri bazı türler için problem olmaktan çok yeni otlakların oluşması ve açık alanların artması anlamında yararlı bile olabilmektedir.

Bazı türler için bu yollar hayvanların yer değiştirme hareketine fayda sağlamakta veya hayvanların parazitik böceklerden kurtulmasına ve hızlı hareket etmesine yardımcı olabilmektedir.

Ses emisyonuna bağlı rahatsızlık teorik olarak mümkün görünmekle birlikte çok az çalışma bu konuya işaret etmektedir.

Hali hazırda insan etkisi altında olan alanlarda (tarım alanları gibi) rüzgar türbinleri, mevcut türler üzerinde bir etkiye sahip değildirler.

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

Görüldüğü gibi RES’lerin otçul (herbivor) türlerden çok, büyük karnivor

(etçil) türler üzerinde etkisi olabilmektedir. Bu etki ise büyük oranda

habitat kaybı ile ilişkilidir.

Memeliler üzerindeki etkinin tam olarak ortaya çıkarılması için ilgili

çalışmaların uzun soluklu olması ve gelecekte yoğun bir şekilde

araştırılması gerekmektedir.

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

Bilgi ve araştırma eksiğini kapatmak

için memeli türleri için izleme

programlarının uzun vadeli tutulması

çok önemlidir (En az 5 yıl).

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

ÇÖZÜM

Foto-kapan ile nadir türlerin

tespiti ve izlenmesi

GPS vericili tür izleme

programları

Olumsuz etkilenebilecek canlıların olup

olmadığı türbin alanında önceden tespit

edilmesi faydalı olacaktır.

Halihazırda insan etkisinde olan bölgeler RES

inşaatında değerlendirilmelidir.

Rüzgar Enerjisi Santrallerinin (RES) Karasal

Memeli Hayvanlar Üzerine Etkileri

ÇÖZÜM

Teşekkür ederim…