Upload
karel-de-grote-hogeschool
View
989
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Ontwikkelingspsychologie
Hoofdstuk 7Adolescent (12-18 jaar)
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
De lichamelijke ontwikkeling
Meisjes < jongens: 1 à 2 j. verschil
• Begin en einde• Tempo en duur
Individuele verschillen
De lichamelijke ontwikkeling
De lichamelijke ontwikkeling
Seksuele rijpingsprocessen
• Primaire geslachtskenmerken(direct betrekking op voortplanting)
• Secundaire geslachtskenmerken• Biologisch volwassen:• meisjes 15 jaar• jongens op 16 jaar
De lichamelijke ontwikkeling
Versnelling groei en verandering proportie
= ‘Tweede strekking’
• Groei mbt lengte, gewicht & skelet• Eerst hoofd, handen en voeten• Daarna: armen en benen• Tot slot: romp
• Jongens > meisjes: bredere schouders, smallere heupen, langere benen, meer spieren, minder onderhuidse vetontwikkeling
• Uithoudingsvermogen • Jeugdpuistjes• Zweetklieren
Ook op andere vlakken verschillen:
De lichamelijke ontwikkeling
De lichamelijke ontwikkeling
Reacties op lichamelijke veranderingen• Samenhang uiterlijk en zelfbeeld• Negatieve beleving van het lichaam als o.a.
• Vroege/late rijping• Afwijking van ideaalbeeld• Jeugdpuistjes• Menarche/spermarche: tegenstrijdige emoties• …
• Versnelde ontwikkeling van huidige adolescent in vergelijking met adolescenten van enkele generaties geleden
Acceleratieverschijnsel
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
De motorische ontwikkeling
Perfecte lichaamsbeheersing• spierontwikkeling• Uithoudingsvermogen neemt toe
Sporten• = favoriete bezigheid• Waarom: Competitie of just for fun? Lichamelijke
aantrekkelijkheid vergroten? Vaardigheid verbeteren?
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
De perceptuele ontwikkeling
• Selectieve aandacht= aandacht richten op één bron (vb. op les, terwijl anderen zitten lachen, fluisteren, …)
• Verdelen van aandacht(vb. zowel telefoneren als tv kijken)
• Langdurige concentratie mogelijk
Aandacht en concentratie
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
De cognitieve ontwikkeling
sensori-motorisch stadium (baby)
Pre-operationele
stadium (peuter/ kleuter)
concreet operationele
stadium (lagereschoolk
ind)
formeel operationeel
stadium (adolescent)
De cognitieve ontwikkeling
• Adolescent vertoont 3 nieuwe dimensies: • Abstract denken (verder dan ‘hier en nu aanwezige’)
• Propositionele denken (‘wat is’ afzetten tegen ‘wat zou kunnen zijn’ = fantasie)
• Hypothetisch-deductief denken (‘als … dan …’ op experimentele manier)
• Combinatorisch denken (combinaties van ideeën nagaan, de relaties er tussen verwoorden en hieruit causale verbanden afleiden)
Formeel operationeel stadium
http://www.youtube.com/watch?v=lw36PpYPPZM
• Geheugencapaciteit (beter onthouden + beschikbare capaciteit wordt beter benut)
• Metacognitie (= denken over eigen denken)
• Planmatig en systematisch werken (beste strategie achterhalen)
• Inhoudelijke kennis
Informatieverwerking
De cognitieve ontwikkeling
De cognitieve ontwikkeling
• Kritische houding• Zelfreflectie • Discussiëren• Idealisme• ≠ Intelligenter
Consequenties van het gevorderd denkniveau:
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
De taalontwikkeling
• Uitgebreide woordenschat• Regels en afsprakenVolwassenentaal
• Sms-jes en chattaal: ff, gwn, idd, lama, w817, enz.
• Specifieke uitdrukkingen ‘smoren’, ‘tongen’, …
Taal van de adolescent
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
volwassene die zelf ouderlijke taken op zich neemt
=> ADOLESCENT =>
Kind opgevoed door ouders
De sociaal – emotionele ontwikkeling
A. Ouders & gezin
Separatie en individuatieSeparatie = loskomen van ouders
-Invloed: ouders , lftgenoten
-Beeld ouders: ouders = feilbaar
-Generatiekloof?
Individuatie = autonome persoon worden
-Verschilt per gezin en cultuur
Rolveranderingen:- Intimiteit en seksualiteit- Relationeel binden- Beroep en studie- Moreel, politiek en levensbeschouwelijk
De sociaal – emotionele ontwikkeling
De sociaal – emotionele ontwikkeling
• Invloed van het gezin1. De opvoedingsstijl
Permissief toegeeflijk
(verwennend)
Autoritatief(democratisch)
Permissief onverschillig
(verwaarlozend)
Autoritair(extreem streng)
Parentale controle
Parentale warmte
Permissief-toegeeflijk = verwennende ouder• Adolescent kan zich niet aan regels houden
Permissief onverschillig = verwaarlozende ouder • Zelfvertrouwen is gering• Geen zelfcontrole
Autoritair = extreem strenge ouder• Laag zelfvertrouwen• Weinig sociale vaardigheden, gebrek aan initiatief, …
Autoritatief = democratische ouder• Sociale competentie, zelfvertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel
De sociaal – emotionele ontwikkeling
De sociaal-emotionele ontwikkeling:Invloed van het gezin
Opvoedingsstijl (zie vorige slides)
Wijze waarop ouders omgaan met het ouder worden
De onderlinge relatie van de ouders
De economische situatie van het gezin -> studentenjob!
Samenstelling van het gezin
Culturele achtergrond van het gezin
• Invloed van het gezin
De sociaal – emotionele ontwikkeling:conflicten en stress
B. Conflicten• Interpersoonlijke conflicten
• Conflict ouders • Gewenst !?!• Oplossing ?
• Intrapsychische conflicten• = Stimulans voor ontwikkeling
C. Stress• Door gebeurtenissen die ons bedreigen of uitdagen• Coping
• Probleemgericht• Emotiegericht• Onbewust, defensief
De sociaal-emotionele ontwikkeling: leeftijdsgenoten
Verschuivingen in de contacten met leeftijdsgenoten• Meer omgang, ook buiten school• Informeel gevormde groepen• Contact met andere sekse• In groter verband
Waarom zijn die contacten zo belangrijk voor adolescenten? • Versterken van de zelfwaardering• Ontwikkelen van sociale vaardigheden: communicatie, assertiviteit,
met het andere sekse en sterke emoties• Experimenteren met nieuwe sociale rollen• Integratie in de volwassenenwereld voorbereiden• Sociale vergelijking
De sociaal-emotionele ontwikkeling: jeugdcultuur en subculturen
Jeugdcultuur = adolescenten hebben een eigen cultuur, die bestaat uit dezelfde opvattingen en gedragingen.
Subcultuur = behoort tot de jeugdcultuur, maar onderscheiden zich van elkaar in opvattingen en gedragingen.• = basis voor ‘imago’• Geen groep van vrienden• = een grotere herkenbare groep, waar de jongere één van is. • Conformisme• Vb: skaters, emo’s, jumpers, enz.
http://www.klasse.be/tvklasse/13644-Rockabilly-Brent-16-Daar-is-Elvis
http://www.klasse.be/tvklasse/14846-Gothic-Jolien-17-Ze-noemen-me-
satanist
De sociaal-emotionele ontwikkeling: jeugdcultuur en subculturen
De sociaal-emotionele ontwikkeling: kliekjes
• Erg intensieve omgang -> ‘wij-gevoel’• Dezelfde smaken, voorkeuren, interesses, enz.• Mate van seksuele rijpheid• Wederzijdse socialisatie• Één-sekse groepen -> gemengde groepen• Interculturele vriendschappen nemen af
De sociaal – emotionele ontwikkeling:vriendschap tssn boezemvriend(inn)en
Vriendschap tss ‘boezemvriend(inn)en’• Speciale band gekenmerkt door intimiteit,
gelijkwaardigheid en wederkerigheid• Invulling: steun, vertrouwen &
gesprekken over alledaagse en intieme zaken
• Verschil jongens en meisjes• Tegenwicht voor gevoelens van
eenzaamheid
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
De seksuele ontwikkeling: de genitale fase
Evolutie• Focus op ontdekking eigen en ander lichaam ->
seksuele omgang
Genitale fase (Freud)• Seksuele ontwikkeling komt in een
stroomversnelling -> volwassen seksualiteit• Geslachtscontact staat centraal• Grote openheid vs taboesfeer
De seksuele ontwikkeling: vorming van romantische relaties
Meerdere functies• Leert een intieme relatie op te bouwen• Manier om plezier te hebben• Prestige• Besef eigen identiteit• Ontwikkeling van autonomie
4 stadia in het ontstaan van relaties• Het initatiestadium: klemtoom op kenmerken van het zelf• Het statusstadium: klemtoon op relaties met anderen• Het stadium van de affectie: klemtoon op passie• Het stadium van de relatievorming: klemtoon op relatie
De seksuele ontwikkeling: belangrijke thema’s
Zelfbevrediging• Controversieel thema: roept gevoelens van verwondering, ongemak
en schuld op. • Komt al voor bij jonge kinderen• Jongens > meisjes
De eerste keer• Stapsgewijs: van vasthouden, over (tong)zoenen en aanraken
geslachtsdelen naar de eerste keer• Individuele verschillen:
• Belang van opleidingsniveau• Motieven: nieuwsgierigheid, wederzijdse affectie en status
volwassene• Emoties: jongens positiever, dan bij meisjes
De seksuele ontwikkeling
De seksuele ontwikkeling: belangrijke thema’s
Anticonceptie en veilig vrijen• Waarom condoomgebruik?• Meisjes: zwangerschap voorkomen• Jongens: geslachtsziekten vermijden• Hoe jonger, hoe minder gebruikt• Hoe meer seksuele ervaring, hoe meer
anticonceptiegebruik
• Tienerzwangerschappen
De seksuele ontwikkeling: belangrijke thema’s
Homoseksueel gedrag• 3 reacties op ontdekking:
• Verzet en maskeren• Acceptatie en dubbelleven• Volledige aanvaarding en openheid
• Spanningen en angsten• Zelfmoord > gemiddeld
• Reacties omgeving meestal positief
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
De persoonlijkheidsontwikkeling: egocentrisme
“anderen zijn net zo fel met mij bezig als ik zelf”
Imaginair publiek• Wanneer een adolescent kritisch of bewonderend over zichzelf
denkt, denkt hij dat anderen dat ook doen (als een vermeend publiek)
Persoonlijke fabel• ‘Ik ben uniek, er is geen tweede zoals ik.”
Oplossingen?• Contact met leeftijdsgenoten (imaginair publiek breekt af)• Realisatie van vriendschappen (persoonlijke fabel lost op)
De persoonlijkheidsontwikkeling:Conformisme
• Op zoek naar zijn eigen identiteit• Met hulp van jeugdcultuur, subcultuur en
vriendschappen op gebied van kleding, muziek en taalgebruik.
• Met behulp van volwassenen op gebied van niet-sociale zaken
• Einde adolescentie: conformisme neemt af
De persoonlijkheidsontwikkeling:Identiteitsvinding en - ontplooiing
Adolescent in staat tot zelfanalyse en introspectie
Identificatie• Van buiten naar binnen: eerst uiterlijk, dan
persoonlijkheidseigenschappen• Spanningen door discrepantie tussen wat men is en wat men zou willen
zijn• Modellen: personen waaraan de jongere zijn gedrag wil oriënteren.• Idealen: algemene opvattingen en waarden die men wil realiseren
Experimenteren• Met verschillende sociale rollen• Toetsen van gedrag aan rolverwachtingen
De persoonlijkheidsontwikkeling:Identiteitsstatus
• 4 statussen van identiteit• Opvoedingsstijl ouders relevant
moratorium achievement
Identiteits-diffusie foreclosure
identificatie
experiment
De persoonlijkheidsontwikkeling:Zelfbeeld
• Zefbeschrijvingen: eigen perceptie + perceptie van anderen.
• Gedifferentieerde zelfbeeld leidtniet noodzakelijk tot hogerzelfwaardegevoel.
• Genderverschillen: meisjes < jongens
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
De morele ontwikkeling
De morele ontwikkeling
Preconventionele(peuter/kleuter)1. Straf vermijden2. Beloning nastreven
Conventionele (lagere school)3. Normen directe omgeving4. Normen grotere sociale systemen
Postconventionele(adolescent/volwassene)5. Abstracte morele principes (uvrm)6. Eigen prioriteiten
• Formeel oper. denken = basisvoorwaarde
• Empathie/inlevingsvermogen• Afwegingen = daden ???• Postconventioneel stadium bereikt!
‘Afwegingen’ maken afhankelijk van situatie
De morele ontwikkeling
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
De spelontwikkeling
Ontwikkelingsspelen sport en hobby.
Sociale element hangjongeren
Overzicht
1. De lichamelijke ontwikkeling2. De motorische ontwikkeling3. De perceptuele ontwikkeling4. De cognitieve ontwikkeling5. De taalontwikkeling6. De sociaal – emotionele ontwikkeling7. De seksuele ontwikkeling8. De persoonlijkheidsontwikkeling9. De morele ontwikkeling11. De spelontwikkeling13. Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
Indien wel problemen:
Verschil in aard: Externaliserend/Internaliserend Verschil in gradaties
Meestal zonder ernstige problemen
Adolescentie = gevoelige periode
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
• Meestal lichte vormen• Bvb. fietsen zonder verlichting, protesteren in
betoging, niet teruggeven van te veel ontvangen wisselgeld
• Hoogtepunt: 17-18 jaar• Oorzaak: Wensen goedkeuring lftgenoten• Gesocialiseerd versus ondergesocialiseerd
• Stoppen criminaliteit Gaan er mee door
Jeugdcriminaliteit
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
• Biologische en psychische afhankelijkheid• Alcohol, roken, andere (illegale) drugs• Waarom?
• Spanningen wegnemen, plezierige emotionele toestand,…
• Problemen?• Identificatie met drugcultuur, fysieke
achteruitgang, schoolprestaties , gedragsveranderingen
Middelengebruik en –verslaving
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
• Sombere stemming, minder plezier beleven, eetlust of , verstoord slaappatroon, concentratie , …
• Stijgt in adolescentie• Oorzaak: genetisch of omgeving
Depressiviteit
• Oorzaak: depressie, stress, perfectionisme, conflicten, …
Suïcide
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
• Obesitas• Gevolgen voor psyche en gezondheid
Eetproblemen
• Anorexia nervosa• Onderdrukte eetlust, slank willen zijn, ontkenning van
vermagering, buitengewone invloed van gewicht op zelfbeeld• Boulimia nervosa
• Vreetbuien owv eetdrang versus slank willen zijn (braken, dieethouden, …), gewicht blijft normaal, buitengewone invloed van gewicht op zelfbeel
• Oorzaak: biologisch, psychisch, sociaal, cultureel
Eetstoornis
Indien de ontwikkeling ‘anders’ loopt …
http://www.klasse.be/tvklasse/12756-Ik-ben-niet-gek