1

ŞÜKRÜ SARAÇ

YARGITAY ONURSAL DAİRE BAŞKANI

7101 SAYILI KANUN ÇERÇEVESİNDE

KONKORDATO

ANKARA 2019

2

KONKORDATO

I) KONKORDATONUN TANIMI

Konkordato öğretide değişik şekillerde tanımlanmıştır. Bu

tanımlamalardan birine göre konkordato, dürüst bir borçlunun talebinin,

kanunda öngörülen nitelikli çoğunlukla alacaklılar tarafından kabul

edilmesi ve yetkili makamca tasdik edilmesi sonucunda oluşan ve borçluya

süre verilmesini ya da kararlaştırılan oranda bütün adi borçlarında indirim

yapılmasını ön gören hukuki bir kurumdur.1

7101 sayılı Kanun ile değişik 2004 sayılı İİK'nun 285/1 maddesinden

hareketle konkordatonun şu şekilde tanımı yapılabilir: Konkordato,

borçlarını, vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe

tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlunun, vade verilmek veya

tenzilat yapılmak suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir

iflâstan kurtulmak için başvurabileceği hukuki bir çaredir.

Nitekim bu husus İİK'nun değişik 285/1. maddesinde; "Borçlarını,

vadesi geldiği hâlde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi

altında bulunan herhangi bir borçlu, vade verilmek veya tenzilat yapılmak

suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir iflâstan kurtulmak için

konkordato talep edebilir." şeklinde hükme bağlanmıştır.

II)KONKORDATONUN TÜRLERİ

A) MAHKEME DIŞI - MAHKEME İÇİ KONKORDATO

AYRIMI

1) Mahkeme Dışı Konkordato

Mahkeme dışı konkordato, konkordato prosedürü içerisinde görev

yapan herhangi bir resmi makamın katılımı olmaksızın, borçlunun,

doğrudan doğruya alacaklıları ile ayrı ayrı anlaşmak suretiyle

gerçekleştirdiği konkordatodur. Bu tür konkordato, sadece kabul eden

alacaklılar için bağlayıcılık taşır. Diğer alacaklılar açısından bağlayıcı

değildir. Bunun sonucu olarak mahkeme dışı konkordatoya muvafakat

etmeyen alacaklılar, bu tür konkordatonun takipleri durdurucu bir etkiye

sahip olmaması nedeniyle, yeni takipler yaparak ya da daha önceden

başlattıkları takipleri devam ettirerek ondan beklenen amacın

1 TANRIVER Süha- DEYNEKLİ Adnan; Konkordatonun Tasdiki Ankara 1996 Sh. 29-30

3

gerçekleşmesini engelleyebilirler. Bu nedenle mahkeme dışı

konkordatonun başarılı olabilmesi ve kendisinden beklenen amacı

gerçekleştirebilmesi için, borçlunun, bütün alacaklıları ile anlaşmak

suretiyle bu konkordatonun oluşumunu sağlaması gerekir. Zira, bu tür bir

konkordato ancak bütün alacaklılar ile anlaşma sağlanması halinde

bağlayıcı olacak ve icra takiplerinin önüne geçilip borçlunun mal varlığında

bir iyileştirme sağlamaya yönelik olarak faaliyetlerde bulunabilmesine

imkân verecektir.2

Mahkeme dışı konkordato, niteliği itibariyle bir özel hukuk (Borçlar

Hukuku) sözleşmesidir; bunun doğal sonucu olarak da meydana gelmesi,

geçerliliği, içeriğinin belirlenmesi ve hükümleri bakımından Borçlar

Kanununun kurallarına tabidir.3

2) Mahkeme İçi Konkordato

a) Genel Olarak

İİK'nun 285.vd. maddelerinde öngörülen usul çerçevesinde borçlu ve

alacaklıların yanında resmi makamların da (asliye ticaret mahkemesi)

katılımı ile gerçekleştirilen konkordato türüne, mahkeme içi konkordato

denir. Mahkeme içi konkordato, meydana gelmesi, geçerliliği ve hükümleri

bakımından İcra ve İflas Kanunu normlarına tabidir. Bunun doğal sonucu

olarak, mahkeme içi konkordato, muvafakat vermeyen alacaklılar içinde

bağlayıcılık taşımaktadır. Mahkeme içi konkordatoda, konkordato komiseri

görev alırken, mahkeme dışı konkordatoda, İİK'nun ön gördüğü anlamda

bir konkordato komiserinin görev alması mümkün değildir. Ancak,

mahkeme dışı konkordatoda, taraflar sözleşme özgürlüğü çerçevesinde,

konkordatoyu denetlemek üzere adeta hakem gibi işlev görecek bir kimseyi

görevlendirebilirler.4

b) Mahkeme İçi Konkordatonun Türleri

aa) İçeriğine göre

aaa) Vade Konkordatosu

Dürüst bir borçlu ile kanunda öngörülen alacak ve alacaklı

çoğunluğu arasında yapılan, yetkili makamın tasdiki ile hüküm ifade eden

ve borçluya, borçlarını tam olarak ödemesi için, uzun veya kısa bir ödeme

süresi verilmesini ya da mevcut borçlarının yine tam olarak ödenmesi

2 TANRIVER-DEYNEKLİ; age sh.35

3 TANRIVER-DEYNEKLİ; age sh.36

4 TANRIVER-DEYNEKLİ; age sh.38-39

4

kaydıyla takside bağlanmasını öngören konkordato türüne vade

konkordatosu denir.5

İİK'nun değişik 285/1. maddesindeki "... vade verilmek... suretiyle ...

"ifadesinden borçlunun vade konkordatosu talep edebileceği açıkça

anlaşılmaktadır. Bu tür konkordatoya mühlet konkordatosu da denmektedir.

bbb) Tenzilat Konkordatosu

Borçlunun alacaklılarına, alacaklarının belli bir oranında ödemede

bulunmayı garanti ettiği, buna karşılık alacaklıların da teklif edilen oranda

alacaklarının bir kısmından feragat ettiği şeklindeki bir anlaşmayı kapsayan

konkordatoya tenzilat konkordatosu denir. Iskonto konkordatosu olarak da

adlandırılan tenzilat konkordatosu, dürüst bir borçlunun alacaklılarının sayı

ve miktar itibariyle kanunda öngörülen çoğunluğu ile yaptığı ve asliye

ticaret mahkemesinin tasdiki ile hüküm ifade eden; alacaklıların

alacaklarının belirli bir yüzdesinden feragat etmelerini ve borçlunun da

belirlenen oranda ödemelerde bulunmak suretiyle tüm borçlarından

kurtulmasını öngören cebri bir anlaşma şeklinde de tanımlanabilir.6

ccc) Karma Konkordato

Adından da anlaşılacağı üzere hem vade hem de tenzilat talebini

içeren ve böylece hem alacaklıların alacaklarının belli bir kesiminden

feragat ettiği, hem de ödenecek alacak kesiminin belli bir vadeye

bağlandığı konkordatoya karma konkordato denir.

bb) Yapıldığı Zamana Göre

aaa) İflas Dışı Konkordato

İflasa tabi olmayan borçlularla iflâsa tabi olup da henüz iflâs

etmemiş olan borçluların teklif ettiği konkordato iflas dışı konkordato

olarak adlandırılır. Burada borçlu iflâsa tabi kişilerdense, konkordato

talebinin kabulü ve tasdiki ile birlikte iflâstan kurtulur.7

bb) İflas İçi Konkordato

İflas etmiş olan bir borçlu da (müflis de) iflâsın etkilerinden,

özellikle iflâsın Kamu Hukuku bakımından sonuçlarından kurtulmak için

konkordato teklif edebilir. İşte, iflâsın tasfiyesi devam ederken teklif edilen

5 TANRIVER-DEYNEKLİ; age sh.39

6 TANRIVER-DEYNEKLİ; age sh.40

7 TANRIVER-DEYNEKLİ; age sh.42

5

bu konkordato, iflas içi konkordato olarak adlandırılır. İcra ve İflas

Kanunu, düzenlemesinde iflas dışı konkordatoyu esas almış, iflas içi

konkordato bakımından ise, iflâs dışı konkordatodan farklılaşan yönlerini

dikkate almak suretiyle hükümler sevk etmiştir.8

B) ADİ (ALELADE) KONKORDATO - MEVCUDUN TERKİ

SURETİ KONKORDATO AYRIMI

1) Adi (alelade) Konkordato

Adi (alelade) konkordato, mahkeme dışı konkordato ile mevcudun

terki suretiyle konkordato dışında kalan ve hakkında pozitif düzenleme

bulunan konkordato türlerini ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. İcra

ve İflas Kanunumuzda adi (alelade) konkordato ayrıntılı olarak

düzenlenmiştir. Bu tür konkordato, vade veya tenzilat konkordatosu

biçiminde yapılabileceği gibi bunların her ikisinin de bir arada bulunduğu

karma konkordato şeklinde de ortaya çıkabilir. Yine, söz konusu

konkordato, zaman itibariyle iflâstan önce olabileceği gibi iflâstan sonra da

olabilir.9

2) Mal Varlığının Terki Suretiyle Konkordato

Türk Hukuk sistemine 4949 sayılı Kanunla dahil olan bu konkordato

türünde, borçlunun mali durumunun iyileşmesi ve işletmenin faaliyetine

devam etmesi amaçlanmaz. Mal varlığının terki suretiyle konkordatonun

iki şekilde yapılacağı kabul edilmektedir. Bunlardan ilki, borçlunun mal

varlığı üzerindeki tasarruf yetkisini alacaklılara bırakması ve alacaklıların

da borçlunun mal varlığını satarak ele geçen paradan alacaklarını tahsil

etmeleridir. Mal varlığının terki suretiyle konkordatonun diğer görünüm

biçimi ise, belirli vadelerde alacaklılara ödeme yapması kaydıyla, mal

varlığının tamamının veya bir kısmının üçüncü kişiye devredilmesidir. Bu

ihtimalde, alacaklılar alacaklarını borçlunun mal varlığının üçüncü kişiye

devrinden elde edilen parayla tahsil etmektedirler. Görüldüğü üzere mal

varlığının terki suretiyle konkordatoda borçlu borçlarını belli şartlar

dahilinde ödemeyi değil, mal varlığının aktifi üzerindeki tasarruf yetkisini

alacaklılara (veya üçüncü kişiye) devretmeyi teklif etmektedir. O yüzden,

mal varlığının terki suretiyle konkordatonun bir iyileştirme tedbiri

olduğundan söz etmek mümkün değildir. Alacaklılar, borçlunun aktifinin

paraya çevrilmesi ve ele geçen paranın dağıtılması için tasfiye memurları

ve alacaklılar kurulu olmak üzere iki ayrı organdan yararlanırlar. Mal

8 TANRIVER-DEYNEKLİ; age sh.43

9 TANRIVER-DEYNEKLİ; age sh.44

6

varlığının terki suretiyle konkordatoya niteliğine aykırı düşmedikçe adi

konkordatonun hükümleri uygulanır.10

III)KONKORDATONUN TÜRK HUKUKUNDAKİ TARİHİ

GELİŞİMİ

Konkordato, ülkemizde ilk defa 1929 kabul tarihli 1424 sayılı İcra ve

İflas Kanununda düzenlenmiştir. Bu kanun, genel olarak uygulamada ciddi

sorunlara ve yakınmalara yol açmış olduğundan 1932 kabul tarihli 2004

sayılı yeni bir İcra ve İflas Kanunu düzenlenerek yürürlüğe konulmuş ve bu

kanunda da konkordatoya ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Zaman

içerisinde birçok değişikliğe uğramış olan 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu

halen yürürlüktedir. Konkordato kurumu bundan sonra da çeşitli kanunlarla

değişikliklere maruz kalmıştır. Bu değişiklikler, 1940 kabul tarihli 3890

sayılı Kanun, 1956 kabul tarihli Türk Ticaret Kanununun Mer'iyet ve

Tatbik Şekli Hakkında Kanun, 1965 kabul tarihli 538 sayılı Kanun, 1985

kabul tarihli 3222 sayılı Kanun, 1988 kabul tarihli 3494 sayılı Kanun ile

yapılmış ancak konkordatoda asıl önemli değişiklik 2003 kabul tarihli 4949

sayılı İcra ve İflas Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile

gerçekleştirilmiştir. 2004 kabul tarihli 5092 ve 2005 kabul tarihli 5311

sayılı ve 2016 kabul tarihli 6728 sayılı kanunlarla kısa değişiklikler

yapılmış olmasına rağmen 4949 sayılı Kanundan sonra konkordatoda 7101

sayılı Kanunun kabulüne kadar önemli bir değişiklik yapılmamıştır.

Nihayet, son olarak 2018 kabul tarihli ve 7101 sayılı Kanun ile, İcra ve

İflas Kanununun konkordatoya ilişkin bütün hükümleri, madde

numaralarına ve madde başlıklarına varıncaya kadar köklü bir değişikliğe

uğramıştır. Bu değişiklik yapılırken, "konkordato ile sermaye şirketleri ve

kooperatiflerin uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırılması" başlığını taşıyan

12. Bab'ının 1. bölümünün "Adi konkordato" şeklindeki üst başlığı

muhafaza edilmiş, bu 1. bölümden sonra gelmek üzere "Rehinli

Alacaklılarla Müzakere Ve Borçların Yapılandırılması" başlığıyla 2. bölüm

ilave edilmiş ve kanunda mevcut diğer bölümler buna göre teselsül

ettirilerek "İflâstan Sonra konkordato" "Mal Varlığının Terki Suretiyle

konkordato" ve "Sermaye Şirketleri Ve Kooperatiflerin Uzlaşma Yoluyla

Yeniden Yapılandırılması" şeklinde numaralandırılmışlardır.11

10

PEKCANITEZ- ERDÖNMEZ age sh.6-7 11

ÖZTEK Selçuk-BUDAK Ali Cem- TUNÇ YÜCEL Müjgan- KALE Serdar- YEŞİLOVA Bilgehan;

Yeni Konkordato Hukuku Ankara 2018 sh. 31-60

7

IV)KONKORDATO TALEP EDEBİLECEK KİŞİLER

A) BORÇLU

Konkordato talep edebilecek kişiler, İİK'nun değişik 285/1.

maddesinde; "herhangi bir borçlu" denilmek suretiyle hüküm altına

alınmıştır. Buna göre her şeyden önce borçlu konkordato talep edebilir.

Konkordato talep edebilecek borçlunun iflâsa tabi olup olmaması yönünden

bir ayrım yapılmamıştır. Yine borçlunun gerçek ya da tüzel kişi olup

olmaması da konkordato talebinde bulunabilmesi için önem arz

etmemektedir.

Bu itibarla iflâsa tabi olsun olmasın herhangi bir borçlu konkordato

talep edebilir. Yine konkordato talep edecek borçlu gerçek ya da tüzel kişi

olabilir.

Borçlunun konkordato talep edebilmesi için alacaklı sayısının birden

fazla olması gerekmektedir. Tüzel kişinin yapacağı konkordato talebinin,

onu idare ve temsille görevlendirilmiş kişiler tarafından imzalanmış olması

gerekir. Kişi (şahıs) ortaklıklarında ortaklık borçlarından sınırsız olarak

sorumlu olan ortakların her biri yönetim hakkına sahip olsun veya olmasın,

konkordato talebini imzalamalıdır. Çünkü konkordato talep etmeye karar

vermek, olağanüstü işlemlerdendir ve bu tür işlemler, yönetici olsun

olmasın bütün ortakların oy birliğiyle verilmelidir. Ve bu sonuç hem

kollektif ortaklık hem de komandit ortaklık için geçerlidir. Sermaye

ortaklıklarında konkordato istenmesine anonim ortaklıklarda yönetim

kurulu, limited ortaklıklarda müdür veya müdürler kurulunun karar vermesi

lazımdır.(TTK md. 377 ve md. 634)

Kooperatiflerde konkordato istemeye yetkili organ, yönetim

kuruludur. Adi ortaklık, ticaret şirketlerinin aksine tüzel kişiliği

bulunmadığı için, konkordatodan yararlanamaz; bu imkâna, şartların

mevcut olması halinde adi ortaklığı oluşturan ortaklar sahip olup her birinin

münferiden başvurması gerekir. TTK md. 195 kapsamında bir hakim şirket

ve bağlı şirketlerden oluşan şirketler topluluğu da bu sıfatıyla yani hepsinin

mal varlığı tek bir mal varlığıymış gibi mütalaa edilerek konkordato

talebinde bulunamaz. Şirketler topluluğuna dahil olan bağlı şirketlerin her

birinin ayrı ayrı konkordato talebinde bulunması gerekir.12

12

ÖZTEK age sh. 113-115

8

B) ALACAKLI

İflas talebinde bulunabilecek her alacaklı da, gerekçeli bir dilekçeyle

borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir.

Alacaklının borçlu hakkında yapacağı konkordato teklifi gerekçeli

olmalıdır ki, bu da, alacaklının borçlunun mali ve finansal durumu

hakkında en azından kısmen bilgi sahibi olmasını ve borçlunun

konkordatosunun hiç olmazsa mümkün ya da muhtemel olduğu izlenimini

yaratan değerlendirme unsurlarına sahip bulunmasını gerektirir.13

Görüldüğü gibi kanunda, alacaklının gerekçeli bir dilekçe vermesi

şartına yer verilmiş olmasına rağmen borçlu bakımından böyle bir şart

konulmamıştır.

V) KONKORDATO TALEBİNE OLANAK VEREN HALLER

Konkordato, mali durumu bozulan borçluları haciz ve iflâs yoluyla

takiplerden korumakta ve borçluların mali durumlarını iyileştirerek

ekonomik varlıklarını devam ettirmelerine imkân sağlamaktadır. 7101

sayılı kanunun getirdiği hüküm, hem borca batıklık hem de aciz halini

kapsar niteliktedir. İİK'nun değişik 285/1 maddesinde yer alan; "borçlarını,

vadesi geldiği halde ödeyemeyen veya vadesinde ödeyememe tehlikesi

altında bulunan herhangi bir borçlu" ifadesi borçlunun aciz haline işaret

etmektedir. O halde, muaccel borçlarını ödeme güçlüğü sebebiyle

ödeyemeyen (yani aciz halinde olan) her gerçek ve tüzel kişi borçlu,

konkordato talebinde bulunabilecektir. Ancak, kanunun ifadesi sadece aciz

halini değil, borca batıklık halini de kapsamaktadır. Başka bir anlatımla,

aciz halinde bulunan borçlular konkordato talebinde bulunabileceği gibi

borca batık haldeki borçluların da konkordatoya başvurabilmeleri

mümkündür. Borçlunun konkordato talebinde bulunurken aciz halinde

olduğunu veya borca batık bulunduğunu yaklaşık olarak ispat etmesi

yeterlidir.14

Bunun yanında, borçlunun borca batıklık veya borç ödemeden aciz

haline düşme tehlikesi altında bulunması nedeniyle yakın tarihte muaccel

olacak borçlarını ödeyememesinin kuvvetle muhtemel olması da,

konkordato talebinde bulunulmasına imkân veren hallerden biridir. Zira İİK

285/1. maddesindeki; "vadesinde ödeyememe tehlikesi altında bulunan"

ifadesi bunu göstermektedir.15

13

ÖZTEK; age sh. 117-119 14

PEKCANITEZ Hakan- ERDÖNMEZ Güray; 7101 sayılı kanun çerçevesinde Konkordato İstanbul

2018 Sh. 9 15

ÖZTEK; age sh. 121-122

9

Ancak, aciz halinde olan bir borçlu mevcut olan borçlarını

karşılıyorsa ancak vade konkordatosu isteyebilmelidir. Bu cümleden

olarak, İİK'nun değişik 285/1. maddesi hükmü dikkatle yorumlanmalı ve

borç ödemeden aciz halinde bulunmakla birlikte borca batık olmayan bir

borçlunun tenzilat konkordatosu istemesi mümkün olmamalıdır. Mevcudu

borçlarının tamamını ödeyebilecek durumda olan böyle bir borçlunun

ancak borçlarının tamamını ödeme taahhüdünde bulunarak alacaklılarından

kendisine bir süre verilmesini isteyebilmesine, yani vade konkordatosu

talep edebilmesine izin verilmelidir. O halde, borçlarını vadesi geldiği

halde ödeyemeyen veya bu şekilde borç ödemeden aciz halinde olmamakla

birlikte mali göstergelerin seyri itibariyle yakın bir gelecekte ve kaçınılmaz

olarak borçlarını vadesi gelince ödeyememe tehlikesi altında bulunan bir

borçlu, mevcudu borçlarını karşılıyorsa, ancak vade konkordatosu teklif

edebilecektir.16

VI) KONKORDATODA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Konkordato taleplerinde görevli mahkeme asliye ticaret mahkemesi

olarak kabul edilmiştir (İİK md. 285/3). Bu açıdan, 7101 sayılı Kanun

görevli mahkemeyle ilgili olarak önemli bir değişiklik getirmiştir. Çünkü

bu kanunla yapılan değişiklikten önce konkordato prosedüründe icra hukuk

mahkemesi ve asliye ticaret mahkemesinin görevlerine ilişkin yasal

düzenlemeler mevcut iken kanun değişikliği ile birlikte artık başvurunun

yapıldığı tarihten itibaren konkordatonun tasdikine kadar olan tüm süreçte

asliye ticaret mahkemesinin görevli kılındığı görülmektedir.17

Bu bağlamda, İcra ve İflas Kanuna eklenen geçici 14.madde;

"Hakimler ve Savcılar kurulu, 26.09.2014 tarihli ve 5235 sayılı Adli Yargı

İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev

ve Yetkileri Hakkında Kanunun 5.maddesinin 5.fıkrasındaki belirleme

yetkisi kapsamında iflas ve konkordato konusunda uzman asliye ticaret

mahkemesini, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki hafta

içinde belirler." hükmünü içermektedir. Hakimler ve Savcılar Kurulu

1.Dairesi, bu hükümden aldığı yetkiyle, iflas ve konkordato konusunda

uzman asliye ticaret mahkemelerini 3 Nisan 2018 tarihinde ve 538 sayılı

kararıyla18

belirlemiştir. Buna göre; Üç ve daha az asliye ticaret mahkemesi

bulunan yerlerde 1 numaralı asliye ticaret mahkemesi, üçten fazla asliye

ticaret mahkemesi bulunan yerlerde ise, 1,2 ve 3 numaralı asliye ticaret

mahkemeleri iflas ve konkordato davalarına bakmak üzere ihtisas

mahkemesi olarak belirlenmiştir

16

ÖZTEK; age sh. 124-125 17

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh. 13-14 18

05.04.2018 tarihli ve 30382 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

10

Konkordato talebini incelemeye yetkili mahkeme konusunda,

borçlunun iflâsa tabi olup olmamasına göre ikili bir ayrım yapılmıştır.

İflasa tabi borçlular bakımından İcra ve İflas Kanunu’nun 154. maddesinin

1. ve 2. fıkraları gereğince borçlunun muamele merkezinin bulunduğu

mahkeme yetkili kabul edilmiştir. İflasa tabi olmayan borçluların

konkordato başvuruları bakımından ise yerleşim yeri mahkemesi yetkili

kılınmıştır (İİK md.285/3). Kanunda belirtilen yetki kamu düzenine

ilişkin19

olup kesin yetki niteliğindedir. Hakim yetkiyi re'sen gözetmek

zorundadır. konkordato talepleri yönünden yetki sözleşmesi yapılamaz.

Borçlunun muamele merkezinin (veya iflâsa tabi olmayan borçlunun

yerleşim yerinin) bulunduğu yerde asliye ticaret mahkemesi yoksa, o

yerdeki asliye hukuk mahkemesi, asliye ticaret mahkemesi sıfatıyla,

konkordato yargılaması yapacaktır. Konkordato talebinin yapılmasından

sonra borçlunun muamele merkezini değiştirmesi mahkemenin yetkisini

etkilemez, yani konkordato dosyasının borçlunun yeni muamele

merkezindeki asliye ticaret mahkemesine gönderilmesi istenemez.20

Konkordato talebinin hakem huzurunda görülmesine ilişkin bir

sözleşme de geçerli değildir; böyle bir sözleşme yapılmışsa, konkordato

talebinin hakemde değil, asliye ticaret mahkemesinde görülmesi gerekir.21

VII) KONKORDATO TALEBİ

Konkordato talebi, 7101 sayılı Kanun ile değişik 2004 sayılı İİK'nun

285. maddesinde aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:

“Borçlarını, vadesi geldiği hâlde ödeyemeyen veya vadesinde

ödeyememe tehlikesi altında bulunan herhangi bir borçlu, vade verilmek

veya tenzilat yapılmak suretiyle borçlarını ödeyebilmek veya muhtemel bir

iflâstan kurtulmak için konkordato talep edebilir.

İflâs talebinde bulunabilecek her alacaklı, gerekçeli bir dilekçeyle,

borçlu hakkında konkordato işlemlerinin başlatılmasını isteyebilir.

Yetkili ve görevli mahkeme; iflâsa tabi olan borçlu için 154 üncü

maddenin birinci veya ikinci fıkralarında yazılı yerdeki, iflâsa tabi olmayan

borçlu için yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesidir.

Konkordato talebinde bulunan, Adalet Bakanlığı tarafından

yürürlüğe konulan tarifede belirtilen konkordato gider avansını yatırmaya

19

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh 14 20

ÖZTEK age sh. 129 21

ÖZTEK age sh. 129

11

mecburdur. Bu durumda 12/01/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk

Muhakemeleri Kanununun 114 üncü ve 115 inci maddeleri kıyasen

uygulanır."

Yukarıda 285. maddenin 1. 2. ve 3. fıkralarıyla ilgili açıklamalarda

bulunulmuştur. Anılan maddenin 4. fıkrasında ise gider avansı düzenlenmiş

bulunmaktadır. Konkordato talepleri yönünden yatırılması gereken gider

avansı Adalet Bakanlığı tarafından yürürlüğe konulan tarifede belirtilmiştir.

Konkordato talep eden kişi, bu tarife uyarınca yatırması gereken gider

avansını yatırmazsa veya eksik yatırmışsa kendisine 6100 sayılı HMK'nun

115. maddesi uyarınca kesin süre verilir bu süre içinde de avansın

yatırılmaması halinde, gider avansı HMK'nun 114. maddesinde dava

şartları arasında sayılmış olduğundan mahkemece talebin dava şartı

yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmesi gerekir. Çünkü İİK'nun

285/4. maddesinde; "bu durumda 12.01.2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk

Muhakemeleri Kanununun 114. ve 115. maddeleri kıyasen uygulanır."

hükmüne yer verilmiştir.

VIII) KONKORDATO TALEBİNE EKLENECEK

BELGELER:

A) KONKORDATO ÖN PROJESİ

Borçlu, konkordato talebine İİK'nun değişik 286. maddesinde sayılan

belgeleri eklemek zorundadır. Bunların başında konkordato ön projesi

gelmektedir.

İİK'nun 286/1-a maddesine göre; "Borçlunun borçlarını hangi oranda

veya vadede ödeyeceğini, bu kapsamda alacaklıların alacaklarından hangi

oranda vazgeçmiş olacaklarını, ödemelerin yapılması için borçlunun

mevcut mallarını satıp satmayacağını, borçlunun faaliyetine devam

edebilmesi ve alacaklılara ödemelerini yapabilmesi için gerekli malî

kaynağın sermaye artırımı veya kredi temini yoluyla yahut başka bir

yöntem kullanılarak sağlanacağını gösteren konkordato ön projesi."

borçlunun konkordato talebine eklemek zorunda olduğu belgelerin başında

gelmektedir.

Bu zorunluluk hem adi (tacir olmayan) borçlu ve hem de defter

tutmaya mecbur olan borçlu için geçerli bir zorunluluktur.

Ön projede borçlunun borçlarını hangi oranda veya vadede

ödeyeceği, bu kapsamda alacaklıların alacaklarından hangi oranda

vazgeçmiş olacaklarının belirtilmesi gerektiği gibi, ödemelerin yapılması

12

için borçlunun mevcut mallarını satıp satmayacağı, borçlunun faaliyetine

devam edebilmesi ve alacaklılara ödemelerini yapabilmesi için gerekli mali

kaynağın nasıl sağlanacağı, bu çerçevede sermaye artırımı veya kredi

temini yahut başka bir dış finansman yöntemine başvurulup

başvurulmayacağı net bir şekilde açıklanmalıdır.22

Ön proje, adından da anlaşılacağı üzere, borçlunun konkordato

sürecinin başında verdiği geçici bir projedir. Borçlu konkordato prosedürü

devam ederken re'sen veya alacaklının talebi üzerine ön projede değişiklik

yapabilir. Ön projenin en önemli işlevi, borçlunun geçici mühlet kararı

alabilmesine olanak sağlamasıdır.23

B) BORÇLUNUN MAL VARLIĞI VE MALİ DURUMUNU

GÖSTERİR BELGELER

Konkordato talebine eklenecek belgelerden biri de borçlunun mal

varlığının durumunu gösterir belgelerdir. İİK'nun değişik 286. maddesinin

1. fıkrasının (b) bendi uyarınca; "borçlu defter tutmaya mecbur kişilerden

ise Türk Ticaret Kanununa göre hazırlanan son bilanço, gelir tablosu, nakit

akım tablosu, hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de aktiflerin

muhtemel satış fiyatları üzerinden hazırlanan ara bilançolar, ticari

defterlerin açılış ve kapanış tasdikleri ile elektronik ortamda oluşturulan

defterlere ilişkin e-defter berat bilgileri, borçlunun malî durumunu

açıklayıcı diğer bilgi ve belgeler, maddi ve maddi olmayan duran varlıklara

ait olup defter değerlerini içeren listeler, tüm alacak ve borçları vadeleri ile

birlikte gösteren liste ve belgeler"in konkordato talebine eklenmesi

zorunludur.

Konkordato talep eden borçlu tacir değilse mal varlığı durumunu

sunacağı belgelerle tevsik etmelidir; mücerret beyanda bulunması yeterli

değildir. Bankalardan alınan borçlu ve alacaklı hesap özetleri, borçlu ve

alacaklılardan alınan mutabakat yazıları, çek/senet fotokopileri, tapular,

ruhsatlar, sigorta poliçeleri vb belgeler borçlunun mal varlığını gösteren

belgelerdir. Mal varlığı durumu açıklığa kavuşturulurken borçlu, kefalet

borçlarını ve verdiği rehinleri de bildirmelidir. Adi borçlu (tacir olmayan)

ayrıca alacaklılarının bir listesini vermeli ve bu alacaklıların kimliği ile

alacaklarının miktarını ve vadelerini belirtmeli, başlatılmış icra takipleri

varsa bunların dökümünü yapmalı, bu icra takiplerinin hangi icra

dairesinde, hangi miktar üzerinden ve ne zaman başlatıldığını açıklığa

kavuşturmalıdır. Ayrıca adi borçlu, kendisinin üçüncü kişilerden olan

alacaklarını da delilleri ile birlikte ortaya koymalıdır.24

22

ÖZTEK age sh. 134-135 23

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh. 14-15 24

ÖZTEK; age sh 136-137

13

Konkordato talep eden borçlu defter tutmaya mecbur kişilerden ise,

Türk Ticaret Kanununa göre hazırlanan son bilançosunu, gelir tablosunu,

nakit akım tablosunu, hem işletmenin devamlılığı esasına göre hem de

aktiflerin muhtemel satış fiyatları üzerinden hazırlanan ara bilançolarını,

ticari defterlerinin açılış ve kapanış tasdikleri ile elektronik ortamda

oluşturulan defterlere ilişkin e-defter berat bilgilerini, maddi ve maddi

olmayan duran varlıklara ait olup defter değerlerini içeren listeleri, tüm

alacak ve borçları vadeleri ile birlikte gösteren liste ve belgeleri konkordato

talebiyle birlikte mahkemeye sunmak zorundadır. Sunulacak bilançonun

konkordatoya başvuru tarihinden en fazla 45 gün önceki tarihi taşıması

gerekmektedir.

Bu belgelerden birinin eksik olması geçici mühlet kararının

verilmesine engel olacaktır. Ancak, böyle bir durumda mahkemece talep

hemen reddedilmemeli, eksikliğin tamamlanması için talep edene kesin

süre verilerek bu süre içinde eksiklik tamamlanmadığı takdirde geçici

mühlet talebi reddedilmelidir. 25

C) ALACAKLILARI, ALACAK MİKTARLARINI Ve

ALACAKLILARIN İMTİYAZ DURUMUNU GÖSTEREN

LİSTE

Borçlunun konkordato talebine eklemesi gereken belgelerden biri de,

alacaklıların kimler olduğunu, alacaklıların toplam alacak miktarını ve

imtiyaz durumunu gösteren tablodur. Borçlu, bu tabloda bir taraftan

alacaklıları liste halinde gösterirken diğer taraftan alacaklılardan

hangilerinin İcra ve İflas Kanununun 206. maddesine göre imtiyazlı

olduğunu bildirecektir. Borçlu, talebine ekleyeceği bu tabloda, konkordato

projesine göre, kime, ne kadar ve hangi sırada ödeme yapılacağını

gösterecektir. Ancak, konkordato prosedürü sırasında yeni alacak

bildirimleri yapılabileceği ve bu alacak bildirimlerini kabul

edebileceğinden borçlunun mahkemeye başvuru sırasında verdiği bu

tablonun içeriği süreç içinde değişikliğe uğrayabilir.26

D) KARŞILAŞTIRMALI TABLO

"Konkordato ön projesinde yer alan teklife göre alacaklıların eline

geçmesi öngörülen miktar ile borçlunun iflâsı hâlinde alacaklıların eline

geçebilecek muhtemel miktarı karşılaştırmalı olarak gösteren tablo" da

konkordato talebine eklenecek belgelerden biridir. Bu tabloda, borçlunun

konkordato ön projesindeki teklifi kabul edildiğinde alacaklılara düşecek

25

ÖZTEK age sh 136-137 26

PEKCANITEZ- ERDÖNMEZ age sh. 17

14

pay ile borçlunun konkordato talebi kabul edilmeyip iflâs karar verilmesi

halinde düşecek payın karşılaştırmalı olarak gösterilmesi beklenmektedir.

Böylece alacaklılar, iflâs ile konkordato hallerinden hangisinin

menfaatlerini en iyi şekilde gerçekleştirebilen çözüm olduğu konusunda

fikir sahibi olabilecekler ve buna göre oy kullanabileceklerdir.27

E)BAĞIMSIZ DENETİM KURULUŞU TARAFINDAN

DÜZENLENECEK DENETİM RAPORU İLE DAYANAKLARI

"Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunca

yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluşu tarafından Türkiye Denetim

Standartlarına göre yapılacak denetim kapsamında hazırlanan ve

konkordato ön projesinde yer alan teklifin gerçekleşeceği hususunda makul

güvence veren denetim raporu ile dayanakları."(7155 sayılı Kanunun 13.

maddesiyle değişik İİK. md. 286/e) da konkordato talebine eklenmesi

gereken zorunlu belgeler arasında sayılmıştır.28

İİK'nun 286/e fıkrası hükmü, 7155 sayılı Kanunla değiştirilmeden

önce şu şekilde idi: "Borçlunun konkordato talebine eklemesi gereken

belgelerden bir diğeri ise bağımsız denetim kuruluşları tarafından

hazırlanan ve ön projede yapılan teklifin gerçekleşmesinin kuvvetle

muhtemel olduğunu gösteren finansal analiz raporları ile dayanaklarıdır."

Ayrıca, kanun koyucu, İİK'nun 286/1-e maddesindeki hükmün son

cümlesinde küçük işletmeler bakımından bir istisna getirmiş idi. Buna

göre; "finansal analiz raporları ve dayanakları ile ilgili olarak getirilen

şart 03/06/2011 tarihli ve 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji

Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde

Kararnamenin 28 inci maddesi kapsamında küçük işletmeler bakımından

uygulanmaz. " hükmü değişiklikten önceki yasa maddesinde yer almakta

idi.

27

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh. 17; ÖZTEK age sh 141 28

İİK'nun 286/e fıkrası hükmü 19.12.2018 tarih 30630 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7155 sayılı

Kanunun 13. maddesiyle değiştirilmiş, 286. maddenin "bu madde uyarınca sunulan mali tabloların

tarihi, başvuru tarihinden en fazla kırk beş gün önce olabilir." şeklindeki ikinci fıkrası yürürlükten

kaldırılmış ve anılan maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.

“Birinci fıkranın (e) bendi kapsamında düzenlenecek raporlar ve bu raporlara dayanak olacak

denetimlerde, denetim kuruluşlarının faaliyetleri, hak ve yükümlülükleri, raporların inceleme ve

denetimleri, bu raporlar sebebiyle doğacak idari ve hukuki sorumluluk ile diğer hususlar hakkında

26/9/2011 tarihli ve 660 sayılı Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun Teşkilat

ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname hükümleri uygulanır.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle

belirlenir.”

15

7155 sayılı Kanunun 13. maddesiyle İİK'nun 286. maddesinde

yapılan değişiklikle, talebe eklenmesi gereken belgeler arasında sayılan

denetim raporunun kamu gözetimi, muhasebe ve denetim standartları

kurumunca yetkilendirilen bağımsız denetim kuruluş tarafından

hazırlanacağı öngörüldüğü gibi hazırlanacak bu raporda konkordato ön

projesinde yer alan teklifin gerçekleşeceği hususunda makul güvence

verilmesi de hükme bağlanmıştır. Oysa değişiklikten önceki hükümde

projenin gerçekleşmesinin kuvvetle muhtemel olduğu yolunda bir görüş

bildirilmesi yeterli bulunmaktaydı. Öte yandan, değişiklikten önce küçük

işletmeler bakımından finansal analiz raporu yönünden istisna getirilmiş

iken yeni düzenlemeyle bu şekilde bir istisnaya da yer verilmediği

görülmektedir. Bu durumda, 7155 sayılı Kanunun yürürlüğe girdikten

sonraki konkordato taleplerinin yasa değişikliğinden önceki uygulamalar

gözetildiğinde daha ciddi bir denetim raporuna bağlanacağı

düşünülmektedir.

F) İSTENEBİLECEK DİĞER BELGE VE KAYITLAR

İİK'nun 286. maddesinde sayılan ve konkordato talebine eklenmesi

gerektiği belirtilen belgeler tahdidi nitelikte değildir. Konkordato talep

eden borçlu, konkordato süreci içinde mahkeme veya komiser tarafından

istenebilecek diğer belge ve kayıtları da ibraz etmek zorundadır. (İİK md.

286/son) Mahkeme veya komiserin isteyeceği belgelerin sunulmaması,

mühletin kaldırılması sonucunu doğurabilecektir.

IX) GEÇİCİ MÜHLET KARARININ VERİLMESİ

A) BORÇLUNUN TALEBİ ÜZERİNE GEÇİCİ MÜHLET

VERİLMESİ

Konkordato talebi üzerine mahkeme, 286. maddede belirtilen

belgelerin eksiksiz olarak mevcut olduğunu tespit ettiğinde derhâl geçici

mühlet kararı verir ve 297. maddenin ikinci fıkrasındaki hâller de dahil

olmak üzere, borçlunun malvarlığının muhafazası için gerekli gördüğü

bütün tedbirleri alır. (İİK md. 287/1)

Kanunun lafzı esas alındığında ilk bakışta, mahkemenin yapacağı

incelemenin kanunda sayılan belgelerin sunulup sunulmadığını şeklen

incelemekle sınırlı olduğu; mahkemenin geçici mühlet kararı vermeden

önce konkordatonun başarıya ulaşma veya borçlunun mali durumunu

iyileştirme ihtimali bulunup bulunmadığını inceleyemeyeceği sonucuna

varılabilir. Nitekim uygulamada, konkordato davalarına bakmakla görevli

asliye ticaret mahkemeleri, belgelerin mevcudiyeti dışında bir incelemeye

16

girişmeksizin, yani sadece şekli bir incelemeden sonra geçici mühlet

kararları vermektedirler.29

Öğretide bizim de katıldığımız görüşe göre; İİK'nun 287. maddesinin

gerekçesi de dikkate alındığında, mahkemenin geçici mühlet kararı

vermeden önce sadece şekli bir denetimle yetinmemesi gerektiği sonucuna

ulaşılabilir. Zira, 287. maddenin gerekçesinde; "konkordatonun başarıya

ulaşması ile kastedilen husus, konkordato talebinde bulunanın mali

durumunun düzelmesinin mümkün olup olmadığı veya konkordato

teklifinin tasdiki şartlarının yerine gelip gelmeyeceğidir" denilmektedir. Bu

açıklamalar karşısında, borçlunun sunduğu belgeler hiçbir aktif değerin

kalmadığını gösteriyorsa; borçlunun teklifi tamamen afaki ise ve iflâs

halinden daha iyi para elde edileceğine dair en ufak olumlu öngörüde

bulunulamıyorsa, İİK.md.285/1.gereğince konkordato talebinde bulunan bir

borçluya salt kanunda sayılan belgeleri topladığı gerekçesiyle geçici mühlet

verilmesi, alacaklılar ile borçlu arasındaki menfaat dengesinin tamamen

borçlu lehine bozulmasına neden olur. Bu sonuç, gerçekte konkordato

mühletini hak etmeyen borçluların 5 ay süre ile takiplerden kurtulmasını

sağlar ve neticede, ekonomik hayatta sistemli bir riske yol açabilir.30

Asliye ticaret mahkemesi kanunda öngörülen koşulların varlığı

halinde, 3 ay geçici mühlet verecektir. Bu süre borçlunun veya komiserin

talebiyle 2 ay daha uzatılabilir. (İİK md.287/4)

Konkordato talebinde bulunan bütün borçlulara her hâl ve şart

altında toplam 5 ay geçici mühlet kullandırılması düşünülemez. Borçlunun

aktifi gerek mali durumunu iyileştirmeye, gerekse konkordatonun tasdikine

yeterli olmadığı hallerde, salt kanunda sayılan belgelerin toplandığı gerekçe

gösterilerek, geçici mühletin sonuna kadar kullanılmasına izin

verilmemelidir. O yüzden, geçici komiser her ne kadar hazırlayacağı raporu

kesin mühlet kararı verilmeden önce mahkemeye sunmak zorunda ise de

(İİK md.289/1), komiser, anılan raporu vermek için geçici mühlet süresinin

bitmesini beklememelidir. Komiser, kendisine tevdi edilen ön projeyi

incelediğinde, konkordato teklifinin hiçbir şekilde tasdik edilmeyeceğini

öngörüyor ve iyileştirme projesinin de tamamen afaki olduğunu tespit

ediyorsa, derhal mahkemeye bir ara rapor sunarak geçici mühletin

kaldırılmasını istemelidir. Tatbikatta bir tereddüt yaşanmaması için,

mahkemenin geçici komiser atama kararında bu hususu açıkça

belirtmesinde fayda vardır.Aksi takdirde, konkordato talebinde bulunan

borçluların kanundaki belgeleri topladıktan sonra hiçbir temeli ve

29

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh 23; ÖZTEK; age sh 148 30

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh 24-25

17

inandırıcılığı bulunmayan bir başvuruyla 5 ay boyunca geçici mühletin

sonuçlarından yararlanmalarının önü açılmış olur.31

Geçici mühlet koşullarının bulunmadığını tespit eden mahkeme,

borçlunun konkordato başvurusunun reddine karar vermekle yetinecektir.

Başvurunun reddi dışında başka bir yaptırım kanunda öngörülmemiştir.

Başka bir anlatımla, mahkeme borçlunun ön projesini incelediğinde, ticari

işletmenin iyileşme ümidinin bulunmadığını görse bile iflâs kararı

veremeyecektir.32

Konkordato talebinde bulunan borçlunun bu talebinin incelenmesi ve

geçici mühlet kararı verilebilmesi için duruşma yapma zorunluluğu

bulunmamaktadır. Mahkeme, dosya üzerinden de karar verebilir. Zira

konkordato mühleti verilmesi çekişmesiz yargı işidir. (HMK 382/2-f/6)

Çekişmesiz yargı işlerinde basit yargılama usulünün uygulanacağı genel

kural haline getirilmiştir. Hal böyle olunca mahkeme HMK'nun 320/1

uyarınca tarafları duruşmaya davet etmeden de geçici mühlet hakkında

karar verebilecektir. Ancak mahkeme geçici mühlet talebi hakkında karar

verebilmek için borçluyu veya alacaklıları dinlemeyi gerekli görür ise bu

takdirde duruşma yapıp ilgilileri dinledikten sonra da karar vermesinde

hukuken bir engel bulunmamaktadır.33

B) ALACAKLININ TALEBİ ÜZERİNE GEÇİCİ MÜHLET

VERİLMESİ

Konkordato işlemlerinin başlatılması alacaklılardan biri tarafından

talep edilmişse, borçlunun 286. maddede belirtilen belgeleri ve kayıtları

mahkemenin vereceği makul süre içinde ve eksiksiz olarak sunması hâlinde

geçici mühlet kararı verilir. Bu durumda anılan belge ve kayıtların

hazırlanması için gerekli masraf alacaklı tarafından karşılanır. Belge ve

kayıtların süresinde ve eksiksiz olarak sunulmaması hâlinde geçici mühlet

kararı verilmez. Böyle bir durumda, alacaklının konkordato talebinin

reddine karar verilir. (İİK md. 287/2)

Anılan yasa hükmüne göre, alacaklılardan birinin talebi üzerine

geçici mühlete karar verilebilmesi, borçlunun 286. maddede belirtilen

belgeleri ve kayıtları mahkemenin vereceği makul süre içinde ve eksiksiz

olarak sunması halinde mümkündür. Maddede, süre için bir kesinlik

öngörülmemiş, borçlu tarafından belgelerin hazırlanıp mahkemeye

sunulabilmesi için mahkeme tarafından “makul” bir süre tayin edilmesi

gerektiği ifade edilmiştir. Hal böyle olunca HMK'nun 90/2 maddesi 31

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh 26 32

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh 26 33

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh 22

18

uyarınca hakim belirleyeceği süreyi gerekli gördüğü takdirde

arttırabilecektir. konkordato talep eden alacaklı başvurma harcını ve ayrıca

konkordato gider avansı tarifesinde34

öngörülen gider avansını yatırmalıdır.

Bu husus HMK'nun 114. maddesinde sayılan dava şartlarından olduğundan

gider avansının yatırılmaması veya eksik yatırılması halinde mahkemece

HMK'nun 115. maddesi uyarınca alacaklıya kesin süre verilmeli ve bu süre

içinde de yatırılmazsa talebin usulden reddine karar verilmelidir.35

C) GEÇİCİ KOMİSER ATANMASI VE KOMİSERİN

GÖREVLERİ

İİK’nun 286. maddesindeki belgelerin tamam olduğunu gören ve

geçici mühlet kararı veren mahkeme, geçici mühlet kararıyla birlikte

konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığının yakından

incelenmesi amacıyla bir geçici konkordato komiseri görevlendirir.

Alacaklı sayısı ve alacak miktarı dikkate alınarak gerektiğinde üç komiser

de görevlendirilebilir.36

290. madde bu konuda kıyasen uygulanır.37

Kanunda prensip olarak bir komiser atanacağı kabul edilmekle

birlikte, alacak ve alacaklı sayısı dikkate alınarak gerektiğinde üç komiser

de atanabileceği kabul edilmiştir. (İİK md.287/3). Alacağın ve özellikle

alacaklı sayısının artması konkordato prosedürü süresince çözüme

kavuşturulması gereken problemleri fazlalaştıracağı gibi, muhtemelen

konkordatoyu da daha kompleks hale getireceğinden, birden fazla komiser

atanmasını zorunlu kılacaktır. Kanunda konkordato komiserinin

niteliklerinin yönetmelikle belirleneceği ifade edilmiştir. (İİK md. 290/6).

34

04.06.2018 tarih ve 30.439 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 35

ÖZTEK age sh 153 36

06.12.2018 kabul tarihli 19.12.2018 tarih ve 30630 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7155 sayılı

Kanunun 14. maddesiyle 2004 sayılı kanunun 287. maddesinin 3. fıkrasına 2. cümlesinden sonra gelmek

üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.

“Üç komiser görevlendirilmesi durumunda komiserlerden biri, mahkemenin bulunduğu ilde faaliyet

göstermek şartıyla Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından

yetkilendirilmiş bağımsız denetçiler arasından seçilir.” 37

06.12.2018 kabul tarihli 19.12.2018 tarih ve 30630 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7155 sayılı

Kanunun 15. maddesiyle 2004 sayılı Kanunun 290. maddesinin 5. ve 6. fıkraları aşağıdaki şekilde

değiştirilmiştir.

“Komiserler, bilirkişilik bölge kurulları tarafından oluşturulan komiser listesinden seçilir. Listeye kayıt

için Adalet Bakanlığı tarafından izin verilen kurumlardan alınacak eğitimin tamamlanmış olması

zorunludur. Ayrıca, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, komiser olarak

görevlendirilebilecek, yetkilendirilmiş bağımsız denetçileri liste hâlinde bilirkişilik bölge kurullarına

bildirir. Listede görevlendirilecek komiser bulunmaması hâlinde liste dışından görevlendirme yapılır ve

bu durum bölge kuruluna bildirilir. Bir kişi eş zamanlı olarak beşten fazla dosyada geçici komiser ve

komiser olarak görev yapamaz. Komiserin sorumlulukları hakkında 227 nci maddenin dördüncü ve

beşinci fıkrası hükümleri uygulanır.

Konkordato komiserinin nitelikleri, eğitimi, eğitim verecek kurumlar ve eğitimden muaf tutulacaklar ile

komiserliğe ilişkin diğer hususlar Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.”

19

30 Ocak 2019 tarih ve 30671 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan

"Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmelik"in

4.maddesinde komiser olarak atanabilmek için aranan şartlar sayılmış,

5/2.maddesinde ise, “Üç komiser görevlendirilmesi durumunda;

komiserlerden biri, mahkemenin bulunduğu ilde faaliyet göstermek şartıyla

bağımsız denetçiler arasından seçilir. Seçilecek komiserlerden bir diğerinin

ise hukukçu olması tercih edilir.” hükmüne yer verilmiştir. Hakim, komiser

atanabilmek için gereken şartları taşıyan kişi veya kişileri kendisi serbestçe

belirleyip geçici komiser olarak atayabilecektir. Geçici komiser atanmasına

dair karara karşı kanun yolu kapalıdır.38

Geçici komiserin temel görevi, konkordatonun başarı şansını ve ön

projenin makul ve hayata geçirilebilir olup olmadığını belirlemektir.

Komiser borçlunun mal varlığı durumunu ve geçici mühlet içinde mal

varlığında meydana gelebilecek olası gelişmeleri tespit edecektir.

Komiserin bir diğer önemli görevi ise, borçlunun geçici mühlet içindeki

faaliyetini ve işlemlerini denetlemektir. Komisere böyle bir görev

verilmesinin temelinde alacaklıların menfaatlerinin korunması

bulunmaktadır. Bu bağlamda komiser, konkordato başvurusunun kabul

edilme ihtimalinin bulunup bulunmadığını ve böyle bir ihtimal varsa ortaya

çıkabilecek risklerin neler olduğunu değerlendirecektir. Geçici komiserin

mühlet içinde karara bağlaması gereken önemli ve güç sorunlardan birisi de

işletmelerin faaliyetine devam edip etmeyeceği ve edecekse bunun

maliyetinin ne olacağıdır. Komiserin üzerine düşen zor ve fakat bir o kadar

da önemli görevlerden birisi ise, borçlunun mal varlığının eksilmesine

engel olmak, diğer bir deyişle alacaklıların alacaklarının ödenmesine

yarayacak mal varlığının azalmasını önlemektir. Bunun için geçici komiser,

görevin kendisine tevdi edildiğinin tebliği ile birlikte gecikmeksizin

konkordato talep eden borçlunun muamele merkezine giderek mal

varlığının envanterini çıkarıp derhal mahkemeye sunmalıdır.39

Geçici komiser, kesin mühlet koşullarının hiçbir şekilde

oluşmayacağı kanaatine varmışsa, üç aylık (uzatılmışsa beş aylık) sürenin

bitmesini beklemeden raporunu mahkemeye vermeli ve mühletin

kaldırılmasını talep etmelidir. Buna karşılık, komiser mühlet bitmeden

kesin mühlet verilmesinin koşullarının oluştuğu kanaatine varırsa bu defa

mühletin bitmesini beklemeden raporunu tevdi ederek borçluya kesin

mühlet verilmesini istemelidir.40

38

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh 36-38 39

PEKCANITEZ- ERDÖNMEZ age sh 39 40

PEKCANITEZ- ERDÖNMEZ age sh 40

20

Geçici komiserin temel görevi borçlunun faaliyetlerine nezaret

etmesi olmakla birlikte, uygulamada mahkemeler genellikle borçlunun

tasarruf yetkisini kısıtlayıcı kararlar vermekte ve komiserin onayı olmadan

borçlu tarafından yapılan işlemlerin geçersiz sayılacağını kararlarında

belirtmektedirler.

D) GEÇİCİ MÜHLET

Geçici mühlet üç aydır. Mahkeme bu üç aylık süre dolmadan

borçlunun veya geçici komiserin yapacağı talep üzerine geçici mühleti en

fazla iki ay daha uzatabilir, uzatmayı borçlu talep etmişse geçici komiserin

de görüşü alınır. Geçici mühletin toplam süresi beş ayı geçemez. (İİK md.

287/4).

Kanunda geçici mühlet kural olarak üç ay şeklinde kabul edilmiştir.

Ancak gerek konkordato komiseri, gerekse borçlunun mühletin

uzatılmasını talep edebileceği öngörülmüştür. Konkordatoyu alacaklı talep

etmiş olsa bile, alacaklıya geçici mühletin uzatılması talep hakkı

tanınmamıştır. Mühletin uzatılmasını borçlunun talep ettiği hallerde de

geçici konkordato komiserinin olumlu görüşünün mahkemeye sunulması

gerekir. Mühletin uzatılmasına karar verip vermemek mahkemenin

takdirindedir. Örneğin; üç ayın dolmak üzere olmasına rağmen,

konkordatonun başarıya ulaşma ihtimali görülmüyorsa, mahkeme geçici

mühleti uzatmama yönünde karar verebilecektir. Geçici mühlet en fazla beş

ay olarak öngörülmüş olduğundan, bu süreyi aşmamak kaydıyla, birden

fazla uzatma talep edilebilmesinin önünde hukuki bir engel bulunmamakla

birlikte uygulamada mahkemeler genellikle iki aylık süreyle uzatma kararı

vermektedirler.41

E) GEÇİCİ MÜHLET HAKKINDA KIYASEN

UYGULANACAK HÜKÜMLER

İİK'nun 287/5 maddesinde, kesin mühlete ilişkin 291 ve 292.

maddelerin geçici mühlet bakımından da kıyasen uygulanacağı

öngörülmüştür. Buna göre; geçici mühlet içinde de borçlunun mali durumu

düzelir, yani iyileşme sağlanırsa, kesin mühlet verilmesine ve

konkordatonun tasdikine gerek kalmayacağından, geçici mühlet

mahkemece kaldırılır. Aynı şekilde, iyileşme ümidinin olmaması ve

konkordatonun tasdiki ihtimalinin görülmemesi nedeniyle geçici mühlet

içinde konkordato talebi reddedilirse, konkordato (geçici mühlet) talebinin,

bu talebin ilk yapıldığı aşamada reddi halinden farklı olarak mahkeme

41

ÖZTEK age sh. 155

21

geçici mühleti kaldıracak ve borçlu iflâsa tabi şahıslardan ise ve 292.

maddedeki şartlardan biri gerçekleşmişse re'sen iflâsına karar verecektir.42

F) KANUN YOLU

Geçici mühlet talebinin kabulü, geçici komiser görevlendirilmesi,

geçici mühletin uzatılması ve tedbirlere ilişkin kararlara karşı kanun yoluna

başvurulamaz. (İİK md. 287/ son)

Kanunda sadece geçici mühlet talebinin kabulü kararlarına karşı

kanun yolu kapatılmıştır. Geçici mühlet talebinin reddi halinde borçlu

istinaf yoluna başvurabilir. Çünkü mahkemenin verdiği nihai kararlara

karşı, aksine özel bir yasal düzenleme yoksa kanun yolu prensip olarak

açıktır. Benzer şekilde geçici mühletin uzatılmasına ilişkin talebin

reddedilmesi halinde de, konkordato talebinde bulunan borçlu(veya

alacaklı) istinaf yoluna başvurabilecektir.43

G) GEÇİCİ MÜHLETİN SONUÇLARI

Geçici mühlet, kesin mühletin sonuçlarını doğurur. (İİK md. 288/1 )

Buna göre, kesin mühletin alacaklılar bakımından sonuçlarını düzenleyen

İİK md. 294, kesin mühletin rehinli alacaklılar bakımından sonuçlarını

düzenleyen İİK md. 295, kesin mühletin sözleşmeler bakımından

sonuçlarını düzenleyen İİK md. 296 ve kesin mühletin borçlu bakımından

sonuçlarını düzenleyen İİK md. 297. hükümleri, geçici mühlet bakımından

da uygulanacaktır. Öte yandan geçici mühlet de sonuçlarını, kesin mühlet

gibi kararın verildiği tarihten itibaren doğurmaya başlar. Bu nedenle,

mahkemenin geçici mühletin verildiği günü ve saati kararında açıkça

belirtmesi, yanlış anlamaların önüne geçilebilmesi için gereklidir.

H) GEÇİCİ MÜHLET KARARININ İLANI VE İLGİLİ

KURUMLARA BİLDİRİLMESİ

Mahkemece geçici mühlet kararı, ticaret sicili gazetesinde ve Basın -

İlan Kurumunun resmî ilân portalında ilân olunur ve derhâl tapu

müdürlüğüne, ticaret sicili müdürlüğüne, vergi dairesine, gümrük ve posta

idarelerine, Türkiye Bankalar Birliğine, Türkiye Katılım Bankaları

Birliğine, mahallî ticaret odalarına, sanayi odalarına, taşınır kıymet

borsalarına, Sermaye Piyasası Kuruluna ve diğer lazım gelen yerlere

bildirilir. İlanda ayrıca alacaklıların, ilândan itibaren yedi günlük kesin süre

içinde dilekçeyle itiraz ederek konkordato mühleti verilmesini gerektiren

42

ÖZTEK age sh 156 43

PEKCANITEZ-ERDÖNMEZ age sh 29

22

bir hâl bulunmadığını delilleriyle birlikte ileri sürebilecekleri ve bu

çerçevede mahkemeden konkordato talebinin reddini isteyebilecekleri

belirtilir. (İİK md 288/2)

Geçici mühlet kararının ilan edilmesi alacaklıların konkordato

başvurusundan haberdar olmalarını sağlayacaktır. İlan ve bildirimler

alacaklıların asliye ticaret mahkemesine itirazlarını bildirebilmeleri

bakımından da önemlidir. İcra ve İflas Kanununda Ulusal Gazete yerine,

Ticaret Sicil Gazetesinde ve Basın İlan Kurumunun resmi ilan portalında

ilan yapılacağının benimsenmesi ise konkordato masraflarını azaltacaktır.

İtiraz etmek isteyen alacaklıların ilandan itibaren 7 günlük süre içinde

mahkemeye başvurmaları ve konkordato mühleti verilmesini gerektiren bir

hal bulunmadığını ya da konkordato talebinin reddedilmesi gerektiğine

ilişkin delillerini mahkemeye sunmaları gerekmektedir. İİK md.288 de

ilanın yapılmasından imtina edilecek hallere ilişkin bir düzenleme

bulunmadığından ilan zorunludur.44

İİK'nun 288/ son maddesinde geçici mühletin uzatılmasına ve geçici

mühletin kaldırılarak konkordato talebinin reddine ilişkin kararların da 2.

fıkra uyarınca ilan olunacağı ve ilgili yerlere bildirileceği öngörülmüştür.

X) KESİN MÜHLET

A) KESİN MÜHLET BAKIMINDAN UYGULANACAK

YARGILAMA USULÜ

Mahkeme, kesin mühlet hakkındaki kararını geçici mühlet içinde

verir. (İİK md.289/1) Mahkemenin basit yargılama usulüne göre yapacağı

kesin mühlet yargılamasında re'sen araştırma ilkesi uygulanır. (HMK 382/f-

2) Hakimin kesin mühlet verebilmesi için tarafların veya konkordato

komiserinin talepte bulunmasına gerek yoktur. Hakim bu konudaki kararını

re'sen vermek zorundadır. Kesin mühlet kararını vermeye görevli ve yetkili

mahkeme, geçici mühlet kararını veren mahkemedir. Mahkeme, kesin

mühlet hakkındaki kararını vermeden önce borçluyu ve varsa konkordato

talep eden alacaklıyı dinleyecektir. Kanunda komiserin duruşmadan önce

yazılı raporunu sunacağı belirtilmekle birlikte, duruşmada hazır bulunması

hakimin takdirine bırakılmıştır. (İİK md. 289/1) Kanunda mahkemenin

duruşmaya alacaklıları davet edip etmeyeceği konusunda bir açıklık yoktur.

Ancak hakimin, en azından menfaatleri kesin mühlet kararından önemli

ölçüde etkilenecek alacaklıları çağırıp dinlemesinde fayda vardır.45

44

PEKCANITEZ- ERDÖNMEZ age sh. 29; ÖZTEK age sh 159-160 45

PEKCANITEZ- ERDÖNMEZ age sh. 43-45

23

Mahkemenin kesin mühlet hakkındaki kararı, geçici mühlette olduğu

gibi şeklen yapılacak incelemeye bağlı değildir. Kesin mühlette mahkeme,

esas bakımından bir inceleme yapacak ve kesin mühlet kararı verip

vermeyeceğine bu ayrıntılı inceleme sonucunda karar verecektir.

Mahkeme, kesin mühlet hakkında karar verebilmek için bir duruşma günü

tayin eder ve ilgilileri duruşmaya davet eder. Duruşmadan önce geçici

komiserin raporunu sunmuş olması gerekir. Mahkeme geçici komiserin de

duruşmada dinlenmesi gerektiğine karar verirse, geçici komiser, beyanı

alınmak üzere duruşmada hazır bulunur. konkordato mühleti kararı için

mahkeme, mühlet verilmesine itiraz eden alacaklıların yazılı itiraz

sebeplerini de değerlendirmelidir. Kanun konkordatonun tasdiki

yargılamasının aksine, duruşma gününün ilanını öngörmemiştir. Ancak,

hakimin duruşma gününü ilan etme yönünde karar vermesinin mümkün

olduğu kabul edilmektedir.46

B) KESİN MÜHLET VERİLMESİNİN ŞARTLARI

Türk Hukukunda kesin mühlet verilebilmesi için konkordatonun

başarıya ulaşmasının mümkün olup olmadığına bakılmaktadır. (İİK md.

289/3) Mahkeme bu hususu değerlendirirken komiserin verdiği raporu ve

alacaklıların itirazlarını dikkate alacaktır. (İİK md. 289/2) Komiser geçici

mühlet içinde yaptığı inceleme neticesinde, kesin mühlet verilebilmesi için

aranan koşulların bulunmadığına dair bir rapor sunar ve mahkeme de aynı

yönde görüş bildirirse borçluya kesin mühlet verilmeyecektir. Alacaklıların

kendilerine sunulan teklifi kabul etmeyecekleri ve kanunda öngörülen

çoğunluğa ulaşılamayacağı önceden belliyse mahkeme kesin mühlet

talebini reddetmelidir. Komiserin mahkemeye sunacağı rapor en azından

borçlunun mal varlığı durumunu aydınlatmalı ve mali durumunu

iyileştirmesinin mümkün olup olmadığı hususunda bir değerlendirme

içermelidir. Raporda borçlunun kesin mühlet prosedürünü ve borcun

tasfiyesini finanse edebilecek durumda olup olmadığı konusunda mahkeme

aydınlatılmalıdır. "Konkordatonun başarıya ulaşması ile kastedilen husus,

konkordato talebinde bulunanın mali durumunun düzelmesinin mümkün

olup olmadığı veya konkordato teklifinin tasdiki şartlarının yerine gelip

gelemeyeceğidir."47

Konkordatonun başarıya ulaşabileceği konusunda

mahkemede kanaat oluşması halinde kesin mühlet verilecektir.48

C) MAHKEMECE KESİN MÜHLET VERİLMESİ

Konkordatonun başarıya ulaşmasının mümkün olduğunun

anlaşılması hâlinde borçluya bir yıllık kesin mühlet verilir. Bu kararla 46

ÖZTEK age sh. 166-167 47

7101 Sayılı kanunla değişik İİK md.287 hükmünün gerekçesi 48

PEKCANITEZ- ERDÖNMEZ age sh 47-49

24

birlikte mahkeme, yeni bir görevlendirme yapılmasını gerektiren bir durum

olmadığı takdirde geçici komiser veya komiserlerin görevine devam

etmesine karar verir ve dosyayı komisere tevdi eder. (İİK md.289/3)49

Mahkemenin bu kararında objektif kriterler dikkate alınır ve kesin

mühlet kararı verilmesinde geçici komiser raporunun ayrı bir önemi

bulunmaktadır. Mahkeme kesin mühlet yargılamasında konkordatodan

amaçlanan iyileşmenin geçici mühlet içinde sağlandığını tespit ederse

mühletin kaldırılmasına da karar verebilir. ( İİK md. 291, kıyasen) Kesin

mühlet kararıyla birlikte bir veya birkaç konkordato komiseri

görevlendirilir. Bu bağlamda, geçici komiserlerin görevine devam etmesine

karar verilebileceği gibi geçici komiserlerin görevine son verilerek yeni

komiserler atanması da mümkündür. Geçici mühlette bir komiser atanmış

ancak, kesin mühlette üç komiser atanması uygun görülmüşse, geçici

mühletteki komiserin üç kişilik kurulda yer alması veya yerine başka bir

komiserin görevlendirilmesi mümkündür. Mahkeme bu görevlendirme ile

birlikte komiser veya komiserlere ödenecek ücreti de belirler. Komiserin

görevlendirilmesiyle birlikte dosya derhal komisere tevdi edilir. Kesin

mühletin süresi 1 yıldır.50

D) ALACAKLILAR KURULU

1) Genel Olarak

Mahkemece, kesin mühlet kararıyla beraber veya kesin mühlet içinde

uygun görülecek bir zamanda yedi alacaklıyı geçmemek, herhangi bir ücret

takdir edilmemek ve tek sayıda olmak kaydıyla ayrıca bir alacaklılar kurulu

oluşturulabilir. Bu durumda alacakları, hukuki nitelik itibarıyla birbirinden

farklı olan alacaklı sınıfları ve varsa rehinli alacaklılar, alacaklılar

kurulunda hakkaniyete uygun şekilde temsil edilir. Alacaklılar kurulu

oluşturulurken komiserin de görüşü alınır. Alacaklılar kurulu her ay en az

bir kere toplanır ve hazır bulunanların oy çokluğuyla karar alır. Komiser bu

toplantıda hazır bulunarak alınan kararları toplantıya katılanların imzasını

almak suretiyle tutanağa bağlar. Alacaklı sayısı, alacak miktarı ve

alacakların çeşitliliği dikkate alınarak alacaklılar kurulunun zorunlu olarak

49

06.12.2018 kabul tarihli 19.12.2018 tarih 30630 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7155 sayılı

Kanunun 17. maddesi uyarınca 2004 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.

“GEÇİCİ MADDE 15- Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte görülmekte olan konkordato talepleri

hakkında talep tarihinde yürürlükte bulunan hükümlerin uygulanmasına devam olunur.

290 ıncı maddenin beşinci fıkrası uyarınca komiser listesi oluşturuluncaya kadar listeden görevlendirme

usulü dikkate alınmaksızın komiser görevlendirilir. Bir kişinin eş zamanlı olarak beşten fazla dosyada

komiser olarak görev alma yasağının takibi amacıyla, görevlendirilen geçici komiser ve komiserler

mahkemenin bağlı bulunduğu bölge adliye mahkemesi bilirkişilik bölge kuruluna bildirilir.” 50

ÖZTEK; age sh 167-168

25

oluşturulacağı hâller ile alacaklılar kuruluna ilişkin diğer hususlar Adalet

Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikte gösterilir. (İİK md. 289/4)

Kurulun toplantı yeter sayısı bulunmamaktadır. Toplantı tutanağını

hazırlama görevi komiserdedir. Komiser, toplantıya katılanların imzasını

almak suretiyle alınan kararları toplantı tutanağına geçirir. Alacaklılar

kurulunda farklı alacaklı sınıflarının ve rehinli alacaklıların temsil edileceği

ve bu temsil olanağının da hakkaniyete uygun yani orantılı olması gerektiği

ifade edilmiştir. Alacaklılar kurulunun oluşturulması, kural olarak,

mahkemenin takdirindedir. Ancak "Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar

Kuruluna Dair Yönetmelik51

"in 22.maddesinin 2. fıkrasına göre; "En az üç

alacaklı sınıfı bulunması kaydıyla, alacaklı sayısının iki yüz elliyi veya

alacak miktarının yüz yirmi beş milyon Türk Lirasını aşması hâlinde

alacaklılar kurulunun oluşturulması zorunludur.” Alacaklılar kurulu ancak

kesin mühlet içinde oluşturulabilir. Geçici mühlet içinde alacaklılar kurulu

oluşturulamaz.52

Bu kurulda kimin hangi oranda temsil edileceği tamamen

mahkemenin takdirine bırakılmıştır. Fakat kurul üyelerinin sayısı yediyi

geçemeyecektir. Bu şekilde oluşturulan alacaklılar kurulu, komiseri

denetleyebileceği gibi komisere tavsiyelerde de bulunabilir. Komiser

gerekirse alacaklılar kurulunun tavsiyelerinden farklı kararlar da verebilir.

Alacaklılar kurulunun komiseri görevden alma yetkisi yoktur. Ancak,

komiserin faaliyetlerini yeterli görmediği takdirde, gerekçeli bir raporla

mahkemeden komiserin değiştirilmesini isteyebilir; mahkeme alacaklılar

kurulunun bu talebi hakkında borçluyu ve komiseri dinledikten sonra kesin

olarak karar verir. (İİK md. 290/son) 53

2) Alacaklılar Kurulunun Oluşturulması

Yönetmeliğin 21.maddesine göre;

“(1) Mahkeme tarafından kesin mühlet kararıyla birlikte veya en geç

Kanunun 299 uncu maddesi gereğince alacaklıların alacaklarını bildirmesi

ve Kanunun 300 üncü maddesi gereğince borçlunun alacaklılar hakkındaki

beyanı alındıktan sonra, yedi alacaklıyı geçmemek, herhangi bir ücret

takdir edilmemek ve tek sayıda olmak kaydıyla komiserin de görüşü

alınarak alacaklılar kurulu oluşturulabilir.

(2) Bu durumda alacakları, hukuki nitelik itibarıyla birbirinden farklı

olan alacaklı sınıfları ve varsa rehinli alacaklılar, alacaklılar kurulunda

hakkaniyete uygun şekilde temsil edilir.”

51

30 Ocak 2019 tarih ve 30671 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. 52

ÖZTEK age sh 169-171 53

ÖZTEK age sh 171

26

3) Alacaklılar Kurulunun Zorunlu Olarak Oluşturulacağı Haller

Yönetmeliğin 22.maddesine göre;

“(1) Hukuki nitelikleri büyük ölçüde birbirine benzer alacaklar, aynı

alacaklı sınıfında yer alır. Rehinli alacaklılar, rehnin kıymetini karşılayan

miktardaki alacakları bakımından ayrı bir sınıf olarak kabul edilir.

(2) En az üç alacaklı sınıfı bulunması kaydıyla, alacaklı sayısının iki

yüz elliyi veya alacak miktarının yüz yirmi beş milyon Türk Lirasını aşması

hâlinde alacaklılar kurulunun oluşturulması zorunludur.”

4) Alacaklılar Kurulunun Görevi

Yönetmeliğin 23.maddesine göre;

“ (1) Alacaklılar kurulu, komiserin faaliyetlerine nezaret eder;

komisere tavsiyelerde bulunabilir ve Kanunun öngördüğü hâllerde

mahkemeye görüş bildirir.

(2) Alacaklılar kurulu komiserin faaliyetlerini yeterli bulmazsa,

mahkemeden komiserin değiştirilmesini gerekçeli bir raporla isteyebilir.

Mahkeme bu talep hakkında borçluyu ve komiseri dinledikten sonra kesin

olarak karar verir.”

5) Alacaklılar Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları

Yönetmeliğin 24.maddesine göre;

“(1) Alacaklılar kurulu her ay en az bir kere toplanır. Alacaklılar

kurulunun aylık olağan toplantıları komiser tarafından belirlenerek

bildirilen gün ve yerde yapılır.

(2) Alacaklılar kurulu ayrıca üyelerinin salt çoğunluğunun talebi

üzerine her zaman toplanabilir. Bu hâlde, yapılacak toplantıların komisere

bildirilmesi zorunludur.

(3) Alacaklılar kurulu toplantıda hazır bulunanların oy çokluğuyla

karar alır. Komiser toplantılarda hazır bulunarak alınan kararları

toplantıya katılanların imzasını almak suretiyle tutanağa bağlar.”

E) KESİN MÜHLETİN UZATILMASI

Güçlük arz eden özel durumlarda kesin mühlet, komiserin bu durumu

açıklayan gerekçeli raporu ve talebi üzerine mahkemece altı aya kadar

uzatılabilir. Borçlu da bu fıkra uyarınca uzatma talebinde bulunabilir; bu

takdirde komiserin de görüşü alınır. Her iki hâlde de uzatma talebi kesin

mühletin sonra ermesinden önce yapılır ve uzatma kararı vermeden önce,

varsa alacaklılar kurulunun da görüşü alınır. (İİK md. 289/5)

27

Kesin mühlet kural olarak bir yıldır. Ancak mahkeme yukarıdaki

yasa hükmünde de belirtildiği gibi bazı hallerde kesin mühletin

uzatılmasına karar verebilecektir. Mühletin uzatılması için talep şarttır. Bu

talep, komiserden veya borçludan gelebilir. Komiser, talebiyle birlikte,

mühletin uzatılması talebinin gerekçelerini de mahkemeye bir raporla

bildirecektir. Borçlunun talebi halinde ise mahkeme komiserin de görüşünü

alarak karar verecektir. Kesin mühlet en fazla altı ay uzatılabilir. Buna göre

uzatmayla birlikte kesin mühletin süresi en fazla on sekiz ay olarak

öngörülmüştür. Verilebilecek azami geçici mühlet süresi de beş ay

olduğuna göre geçici ve kesin mühlet sürelerinin uzatmalarla birlikte

toplam en fazla yirmi üç ay olabileceği görülmektedir. Fakat

konkordatonun tasdiki usulünü düzenleyen İİK'nun 304. maddesinin 2.

fıkrasına göre konkordatonun tasdiki hakkında yapılan yargılamada kesin

mühlet içinde bir karar verilemeyeceği anlaşılırsa; mahkeme, komiserden

gerekçeli bir rapor da alarak altı aydan fazla olmamak üzere karar

verilinceye kadar mühlet hükümlerinin devamına karar verebilir. "Güçlük

arz eden özel durumlar" ibaresinden anlaşılması gereken, konkordato

kapsamında yabancılık unsuru içeren hukuki ilişkilerin dikkate alınması

gereği kapsamlı sözleşmelerin varlığı ve alacaklı sayısının tasdike giden

süreci zorlaştırması gibi hallerdir. konkordato mühletinin uzatılması

talebinin mutlaka kesin mühlet içinde yapılması gerekir. Mühlet sona

erdikten sonra yapılacak talepler dikkate alınmayacaktır. Mahkeme,

mühletin uzatılmasına karar vermek zorunda değildir. Mahkeme, uzatma

hakkında karar verirken varsa alacaklılar kurulunun da görüşünü alır, ancak

bu görüşle bağlı değildir.54

F) KESİN MÜHLET İLE İLGİLİ KARARLARIN İLANI VE

İLGİLİ YERLERE BİLDİRİLMESİ

Kesin mühlet verilmesine, kesin mühletin uzatılmasına ve kesin

mühletin kaldırılarak konkordato talebinin reddine ilişkin kararlar, 288 inci

madde uyarınca ilân edilir ve ilgili yerlere bildirilir. (İİK md. 289/son)

İİK’nun 289/ son maddesinde, 288. maddeye atıf yapıldığına göre;

mahkemece, kesin mühlet verilmesine, kesin mühletin uzatılmasına ve

kesin mühletin kaldırılarak konkordato talebinin reddine ilişkin kararlar,

Ticaret Sicili Gazetesinde ve Basın-İlan Kurumunun resmî ilân portalında

ilân olunur ve derhâl tapu müdürlüğüne, ticaret sicili müdürlüğüne, vergi

dairesine, gümrük ve posta idarelerine, Türkiye Bankalar Birliğine, Türkiye

Katılım Bankaları Birliğine, mahallî ticaret odalarına, sanayi odalarına,

taşınır kıymet borsalarına, Sermaye Piyasası Kuruluna ve diğer lazım gelen

54

ÖZTEK age sh 173-174

28

yerlere bildirilir. İlanda ayrıca alacaklıların, ilândan itibaren yedi günlük

kesin süre içinde dilekçeyle itiraz ederek konkordato kesin mühlet

verilmesini gerektiren bir hâl bulunmadığını delilleriyle birlikte ileri

sürebilecekleri ve bu çerçevede mahkemeden konkordato talebinin reddini

isteyebilecekleri belirtilir.

XI) KONKORDATO KOMİSERİ VE GÖREVLERİ

A) GENEL OLARAK

Mahkemece kesin mühlet kararı üzerine bir veya üç komiser

görevlendirilir. Görevlendirmeden sonra dosya hemen komisere tevdi

edilir. Sadece gerçek kişiler komiser atanabilir. Komiserin eylem ve

işlemlerine karşı İİK'nun 16. maddesine göre şikâyet yoluna başvurulabilir.

Ancak genel hükümlerden farklı olarak, komiserin konkordatoya ilişkin

işlemleri ile ilgili şikâyetler asliye ticaret mahkemesi tarafından karara

bağlanır. (İİK md. 290/4) Zira konkordatoya ilişkin tüm işlemlerde görevli

merci, konkordato mahkemesi olarak belirlenmiş olan asliye ticaret

mahkemesidir. Komiser tarafından yapılacak tebligatlar, icra tebligatı

olarak yapılacaktır. Yani, komiserin tebligatları Tebligat Kanununa göre

yapılacaktır. Komiser, yaptığı işlemden dolayı her daire ve makam ile

doğrudan doğruya yazışmaya girişebilir. (İİK md. 359) Komiser

kusurundan ileri gelen zarardan sorumludur. (İİK md. 227/3) Bu davalara

Adliye mahkemelerinde bakılır. Komiser, Türk Ceza Kanunu

uygulamasında memur sayılacaktır. (İİK md. 227/4) 55

“Komiserler, bilirkişilik bölge kurulları tarafından oluşturulan

komiser listesinden seçilir. Listeye kayıt için Adalet Bakanlığı tarafından

izin verilen kurumlardan alınacak eğitimin tamamlanmış olması

zorunludur. Ayrıca, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları

Kurumu, komiser olarak görevlendirilebilecek, yetkilendirilmiş bağımsız

denetçileri liste hâlinde bilirkişilik bölge kurullarına bildirir. Listede

görevlendirilecek komiser bulunmaması hâlinde liste dışından

görevlendirme yapılır ve bu durum bölge kuruluna bildirilir. Bir kişi eş

zamanlı olarak beşten fazla dosyada geçici komiser ve komiser olarak

görev yapamaz. Komiserin sorumlulukları hakkında 227 nci maddenin

dördüncü ve beşinci fıkrası hükümleri uygulanır."56

55

ÖZTEK age sh. 179/180 56

06.12.2018 kabul tarihli 19.12.2018 tarih ve 30630 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7155 sayılı

Kanunun 15. maddesiyle 2004 sayılı Kanunun 290. maddesinin 5. fıkrasının değiştirilmiş şeklidir.

29

"Konkordato komiserinin nitelikleri, eğitimi, eğitim verecek

kurumlar ve eğitimden muaf tutulacaklar ile komiserliğe ilişkin diğer

hususlar Adalet Bakanlığınca yürürlüğe konulan yönetmelikle belirlenir.”57

Konkordato komiserinin görevleri İİK'nın 290/2. maddesinde şu

şekilde belirtilmiştir;

"a) Konkordato projesinin tamamlanmasına katkıda bulunmak.

b) Borçlunun faaliyetlerine nezaret etmek.

c) Bu kanunda verilen görevleri yapmak.

d) Mahkemenin istediği konularda ve uygun göreceği sürelerde ara

raporlar sunmak.

e) Alacaklılar kurulunu konkordatonun seyri hakkında düzenli

aralıklarla bilgilendirmek.

f) Talepte bulunan diğer alacaklılara konkordatonun seyri ve

borçlunun güncel malî durumu hakkında bilgi vermek.

g) Mahkeme tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek."

Konkordato komiserinin nitelikleri ve komiser ile ilgili diğer

hususlar Adalet Bakanlığı’nca çıkarılan Yönetmelik ile belirlenmiştir.58

B) DEFTER TUTULMASI VE REHİNLİ MALLARIN

KIYMETİNİN TAKDİRİ

Komiser görevlendirilir görevlendirilmez borçlunun bütün mal

varlığının envanterini çıkartır ve bu malların kıymetini takdir eder.

Borçlunun başka yerlerde malları varsa bu muamele o yer icra dairesi

marifetiyle yaptırılabilir.(İİK md.298/1) Komiserin yapacağı kıymet

takdirinde rehinli mallar ayrı bir önem arz eder. Komiser rehinli malların

da kıymetini takdir eder ve bu takdir ettiği bedeli alacaklılar toplantısından

önce rehinli alacaklılara ve borçluya yazılı olarak bildirir. (İİK md. 298/2)

Her ilgili yedi gün içinde ve masrafları önceden karşılamak kaydıyla

mahkemeden rehinli malların kıymetinin yeniden takdir edilmesini talep

edebilir. Eğer yeni kıymet takdiri bir alacaklı tarafından istenmiş ve takdir

edilen kıymet, kayda değer bir şekilde değişmişse, alacaklı borçludan

masraflarının ödenmesini talep edebilir. (İİK md. 298/3) Rehinli taşınmaz

malların bu madde kapsamındaki kıymet takdiri, 06.12.2012 tarihli ve 6363

sayılı Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca gayrimenkul değerleme

57

06.12.2018 kabul tarihli 19.12.2018 tarih ve 30630 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7155 sayılı

Kanunun 15. maddesiyle 2004 sayılı Kanunun 290. maddesinin 6. fıkrasının değiştirilmiş şeklidir. 58

Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmelik; 30 Ocak 2019 tarih ve 30671 sayılı

Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

30

uzmanlığı lisansı ile yetkilendirilen kişilere yaptırılabilir. (İİK md.

298/son)59

C) KOMİSERİN DAVET İLE İLGİLİ GÖREVLERİ

1) Alacaklıları alacaklarını bildirmeye davet

Komiser, alacaklıları alacaklarını bildirmesi için davet eder.

Alacaklılar, komiser tarafından 288 inci madde uyarınca yapılacak ilânla,

ilân tarihinden itibaren on beş gün içinde alacaklarını bildirmeye davet

olunur. Ayrıca, ilânın birer sureti adresi belli olan alacaklılara posta ile

gönderilir. İlânda, alacaklarını bildirmeyen alacaklıların bilançoda kayıtlı

olmadıkça konkordato projesinin müzakerelerine kabul edilmeyecekleri

ihtarı da yazılır. (İİK md. 299)

İİK'nun 299.maddesi uyarınca yapılan ilandan itibaren onbeş günlük

süre içinde alacağını bildirmeyen alacaklının,alacağı sükut etmez.Süresi

içinde alacağın bildirilmemesinin sonucu,alacağın bilançoda da kayıtlı

olmaması halinde,konkordato projesi hakkında oy kullanamamak ve

konkordato nisabının hesaplanmasında dikkate alınmamaktır.Süresi içinde

alacak kaydı yaptırmayan alacaklı,konkordato tasdik edildiği takdirde

konkordato koşulları çerçevesinde alacağını talep edebilecek,hatta İİK'nun

308/e maddesi uyarınca fesih hakkını da kullanabilecektir.

2) Alacaklar hakkında borçlunun beyana daveti

Borçlunun, alacaklar hakkında beyanda bulunması önemlidir. Ve bu

sebeple komiser borçluyu da alacaklar hakkında beyanda bulunması için

davet eder. Komiser, alacakların varit olup olmadığı hakkında borçlunun

defterleri ve belgeleri üzerinde gerekli incelemelerde bulunarak bunların

neticesini 302. madde gereğince vereceği raporda belirtir. (İİK md. 300)

3) Alacaklılar toplantısına davet

Konkordato projesinin hazırlanması, alacakların bildirilmesi ve

tahkiki tamamlandıktan sonra komiser, 288. madde uyarınca yapacağı yeni

bir ilanla alacaklıları, konkordato projesini müzakere etmek için toplantıya

çağırır. Toplantı günü ilandan en az on beş gün sonra olmak zorundadır.

İlanda alacaklıların, toplantıdan önceki yedi gün içinde belgeleri

inceleyebilecekleri de bildirilir. Ayrıca, ilanın birer sureti adresi belli olan

alacaklılara posta ile gönderilir.(İİK md. 301) Alacaklılar toplanmasının

59

ÖZTEK age sh.180-181

31

tamamlanmasından sonra komiser, konkordatonun kabulü veya reddine

ilişkin görüşünü de içeren raporunu mahkemeye sunacaktır. (İİK md.302/1)

D) KONKORDATO KOMİSERLİĞİ İLE İLGİLİ

YÖNETMELİK HÜKÜMLERİ60

1) Konkordato Komiserinin Nitelikleri

Yönetmeliğin 4.maddesine göre;

“(1) Komiserde aşağıdaki nitelikler aranır:

a) Türk vatandaşı olmak.

b) Tam ehliyetli olmak.

c) En az dört yıllık lisans eğitimi veren fakültelerden veya bunlara

denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya

yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmak ve beş yıldan az

olmamak üzere mesleki tecrübeye sahip bulunmak.

ç) İflas etmemiş olmak.

d) Son üç yıl içinde görevin gerektirdiği özen yükümlülüğüne

uymadığından dolayı komiserlik görevine son verilmemiş olmak.

e) Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış

olmak, sanat icrasından veya mesleki faaliyetten yasaklı bulunmamak.

f) Kamu hizmetinden yasaklı olmamak.

g) Fiilen yürütmekte olduğu mesleğinin ilgili mevzuatında, komiserliği

yürütmesine engel bir hüküm bulunmamak.

ğ) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü

maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan

dolayı bir yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile

devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine

karşı suçlar ile zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,

güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına

fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya

kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan

tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak.

h) Terör örgütleriyle iltisaklı veya irtibatlı olmamak.

ı) Bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesi hükmü saklı kalmak kaydıyla

komiserlik eğitimini tamamlamış olmak.”

60

Konkordato Komiserliği ve Alacaklılar Kuruluna Dair Yönetmelik; 30 Ocak 2019 tarih ve 30671 sayılı

Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Yönetmeliğin 25.maddesi uyarınca; “2/6/2018 tarihli ve 30439 sayılı

Resmî Gazete’de yayımlanan Konkordato Komiserinin Niteliklerine ve Alacaklılar Kurulunun Zorunlu

Olarak Oluşturulmasına Dair Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.”

32

a) Komiserlik Eğitimi

aa) Temel Eğitim61

Yönetmeliğin 10.maddesine göre;

“(1) Temel eğitim, komiserlik görevinin yürütülmesi için gerekli teorik

ve pratik bilgileri içerir.

(2) Temel eğitim, en az otuz altı ders saatinden oluşur. Eğitim

kuruluşları, Başkanlığın uygun görüşü ile eğitim ders saatini arttırabilirler.

(3) Temel eğitim medeni usul ve icra iflas hukuku, medeni hukuk,

ticaret hukuku ile işletme, iktisat, maliye ve muhasebe alanında profesör,

doçent veya doktor unvanına sahip olanlar tarafından verilir.

(4) Temel eğitim; icra ve iflas hukukunun genel

ilkeleri, konkordato mevzuatı, komiserin taşıması gereken nitelikler,

komiserin görevi, yetkisi, yükümlülükleri ile hukuki ve cezai sorumluluğu,

konkordato projesi, alacaklılar kurulu ve görevleri, işletme yönetimi,

finansal raporların analizi, işletmelerde kriz yönetimi, rapor yazım usul ve

tekniği ile Başkanlık tarafından gerekli görülen diğer konuları kapsar.

(5) Temel eğitime katılmak zorunludur. Eğitim kuruluşlarınca,

katılımcıların derslere devam durumunu gösteren çizelge düzenlenir ve

derslerin 1/12’sine devam etmeyenlerin eğitim programıyla ilişiği kesilir.

(6) Temel eğitimin içeriği, yöntemi ile usul ve esasları bu alanlardaki

ihtiyaca göre Başkanlık tarafından güncellenebilir.

(7) Temel eğitime ilişkin usul ve esaslar genelgeyle belirlenir.”

bb) Yenileme Eğitimi

Yönetmeliğin 11.maddesine göre;

“(1) Komiserlere, eğitim izni verilen kuruluşlarca, toplam on iki

saatten az olmamak üzere üç yılda bir defa yenileme eğitimi verilir.

Komiser, yenileme eğitimine listeye kaydedildiği tarihten itibaren üçüncü

yılın içinde katılmak zorundadır. Yenileme eğitimi almayan komiser listeye

tekrar kaydedilmez.

(2) Yenileme eğitimi hakkında 10 uncu madde hükmü kıyasen

uygulanır.”

61

Yönetmeliğin Geçici 1. Maddesinin 1.fıkrası gereğince; “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten

önce alınan komiserlik eğitimleri, listeye kayıt için yapılacak başvuruda dikkate alınmaz.”

33

cc) Katılım Belgesi

Yönetmeliğin 12.maddesine göre; “(1) Eğitim kuruluşları, temel ve

yenileme eğitimlerini tamamlayan katılımcılara en geç on beş gün içinde

eğitimi tamamladıklarına dair bir belge verir.”

dd) Komiserlik Eğitimind