Embed Size (px)
Citation preview
Maturzysto! Dziś drukujemy egzamin z języka polskiego na poziomie podstawowym z odpowiedziami naszych ekspertów. Jutro – matematyka. Sprawdź, czy zdałeś!
matura 2019 Język polski- poziom podstawowy
Przeczytaj uważnie teksty, a następnie wykonaj zadania umieszczone pod nimi. Odpowiadaj tylko na podstawie teks-tów i tylko własnymi słowami – chyba że w zadaniu polecono inaczej. Udzielaj tylu odpowiedzi, o ile Cię poproszono.
Tekst do zadań 1.–6.
Halina i Tadeusz Zgółkowie
Językowy savoir-vivreDyskusja to pozornie także rozmowa, dialog, ale przecież wyraźnie inny niż konwersacja. Inna sprawa, że niewinna konwersacja prowadzona przy stole może się przeistoczyć w dyskusję, spór, a nawet – nie daj Boże – w kłótnię. Owo prze-istaczanie się jest znamienne. Rozmowa, czyli konwersacja, może być gładka, pozbawiona kontrowersji, prowadzona z galanterią1, w duchu: „Tak, tak, Gerwazeńku. Tak, tak, Pro-tazeńku”; istotą zaś dyskusji jest spór, różnica zdań, wymiana racji i argumentów. Bez tego dyskusja zmienia się w rozmowę beznamiętną, gładką.
Zwróćmy więc uwagę na to, że słowa „dyskusja” używamy na co dzień w różnych znaczeniach. Zdarzają się wśród nich także pewne nadużycia. Jest takim nadużyciem stosowanie tego słowa na określenie wymiany zdań, której jedynym celem jest przedstawienie pewnej porcji wiedzy rozpisanej na głosy. Uczestnicy takiej pseudodyskusji dopowiadają, uzupełniają, dostarczają nowych argumentów, wszystko zaś krąży wokół poglądów wspólnych, zgody powszechnej rozmawiających o czymś, o czym wzajemnie się przekonują, będąc już zresztą przekonanymi.
Dyskusja autentyczna to spór (choć niekoniecznie zaraz kłótnia). Spór zaś to rodzaj walki, tyle że toczonej na słowa, a nie „na kopie albo topory”. Walka wymaga obecności prze-ciwników, choćby tylko aktorsko przywdziewających kostiu-my. Może to być wojna albo rycerski turniej czy manewry, w których celem jest ćwiczenie fechtunku i pozostałych form wojennego rzemiosła. Podobnie i dyskusja może mieć podło-że w postaci istotnie różnych poglądów, gustów, stanowisk. I może być ćwiczebna, czyli prowadzona po to, aby ćwiczyć słowny fechtunek.
Jeśli wszakże dyskusja jest autentyczna, co znaczy, że jej uczestnicy istotnie głoszą różne poglądy (choćby umownie podzielone przed jej rozpoczęciem), konieczne jest posługi-wanie się „narzędziami”. Na to właśnie chcielibyśmy zwrócić uwagę Czytelnika: jakim orężem można się posługiwać w słownej walce, zwanej dyskusją. Są wśród tych narzędzi lepsze i gorsze. Oceniać je można jednak z różnych punktów widzenia. Te perspektywy oceniania są przynajmniej dwie: skuteczność i uczciwość. Zdarza się bowiem, że w dyskusji pojawi się chwyt sprytny, obezwładniający przeciwnika absolutnie skutecznie, tyle że nieuczciwie. I mogą być argumenty uczciwe, eleganckie, szanujące przeciwnika, ale nieskuteczne.
Dlatego czasem konieczne jest nie tylko ustalenie zasad dyskusji przewidujących, co wolno, a czego nie, ale także powołanie arbitra, który miałby prawo rozsądzać o każdym kolejnym głosie dyskutanta, czy mieści się on w konwencji, czyli czy został wypowiedziany z respektowaniem ustalonych zasad. Można wszakże przyjąć również znaną zasadę przypisy-waną Niccolo Machiavellemu2 i głoszącą: „cel uświęca środki”. Innymi słowy: wszystkie chwyty dozwolone, bylebyś odniósł zwycięstwo. Czasem decyzja należy do dyskutujących, czasem zaś zasady są narzucane jakimiś względami dodatkowymi. Bywa zresztą także i tak, że meritum dyskusji wyznacza jej zasady: inaczej toczy się autentyczna dyskusja polityczna, a inaczej – naukowa dysputa, w której chodzi o wykazanie, że jedna z teorii jest lepsza, trafniejsza, płodniejsza poznawczo itp. od innej.
1 Z galanterią – tu: uprzejmie, grzecznie, elegancko.2 Niccolo Machiavelli (1469–1527) – prawnik, filozof, pisarz.
Na podstawie: Halina i Tadeusz Zgółkowie, Językowy savoir-vivre, Warszawa 2001.
Zadanie 1. (0–1)Oceń prawdziwość stwierdzeń odnoszących się do tekstu Językowy savoir-vivre. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest praw-dziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
1. W tekście autorzy przedstawili związek między dyskusją a sporem. P F
2. Autorzy w tekście poddają analizie rodza-je sporów. P F
3. Autorzy tekstu twierdzą, że uczciwość i sku-teczność dyskusji wzajemnie się wykluczają. P F
Zadanie 2. (0–1)Na podstawie tekstu Językowy savoir-vivre określ trzy warunki, jakie muszą być spełnione, żeby dyskusję uznać za auten-tyczną.• ………………………………………………………..……………….………….………
…..……………………………………………………..……………….………….……….• .……………………………………………………………………..………….…………
..……………………….…………………………………………..…………….………..• .……………………………………………………………………..………….…………
..……………………….…………………………………………..…………….………..
Zadanie 3. (0–1)Z akapitu pierwszego wypisz dwa różne sformułowania świad-czące o emocjonalnym stosunku autorów do problematyki podjętej w tekście Językowy savoir-vivre i uzasadnij celowość użycia tych sformułowań.
Sformułowania: …………………...…………...………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……………..……………..……………..…………….......Uzasadnienie: ………………………………...……………..………………………………….……….……….……….……….……….……….……….……….……….……….……….……….……….……….……….………….……….……….……….……….……….….……….……….……….……….……….....……….……….....……
Zadanie 4. (0–1)Czy kontrowersje będące podstawą dyskusji wykluczają galanterię jej prowadzenia? Na podstawie tekstu Językowy savoir-vivre uzasadnij swoją odpowiedź.
………….…………………………………………………………………………………………..……….………………………..……….………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..
Zadanie 5. (0–1)Na podstawie tekstu Językowy savoir-vivre wyjaśnij, czym jest pseudodyskusja.……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Zadanie 6. (0–2)Podanym wypowiedzeniom A–C przyporządkuj funkcję, jaką każde z nich pełni w tekście. Wpisz odpowiedni numer wybrany spośród 1–5 do kolumny w tabeli.
Wypowiedzenie
A. Można wszakże przy-jąć również znaną zasadę przypisywaną Niccolo Ma-chiavellemu i głoszącą: „cel uświęca środki”.
B. Dyskusja to pozornie także rozmowa, dialog, ale przecież wyraźnie inny niż konwersacja.
C. Zwróćmy więc uwagę na to, że słowa „dyskusja” używamy na co dzień w różnych znacze-niach.
Funkcja w tekście
1. Określenie problemu.
2. Odpowiedź na postawio-ne pytanie.
3. Zasygnalizowanie rozwi-nięcia omawianego wątku.
4. Przywołanie autorytetu w celu uzasadnienia włas-nych poglądów.
5. Podsumowanie rozważań.
A.
B.
C.
Tekst do zadań 7.–12.
Ryszard Koziołek
Szkopuł i koniektura3
Powieść historyczna jest dzieckiem „wieku historii”, czyli wieku XIX. On rodzi nie tylko wielkich historyków […], ale także prawdziwych władców historycznej wyobraźni, jakimi byli Walter Scott4 […] oraz Aleksander Dumas5 […]. Scott był mistrzem przedstawienia kolorytu lokalnego, szczegółowej rekonstrukcji obrazu epoki. Dumas to fabuła przygodowa na tle historii sekretnej (romanse, wojna, szpiedzy). […]
Za sprawą rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich historia weszła do domów setek tysięcy Europejczyków, którzy doświadczyli zerwania z ciągłością istnienia swoich przodków. Życie, które wiedli dotąd, stało się historią, czyli przeszło we władanie pamięci i dokumentu, ale nie było już powtarzane przez kolejne pokolenia. W Polsce było to zwłaszcza doświadczenie wszechogarniające za sprawą roz-biorów i utraty państwa. Wielkie wydarzenia fascynowały, ale zarazem gwałtownie ujawniały nietrwałość świata i rodziły reakcję obronną – zwrot ku przeszłości, i to od razu dwiema różnymi drogami, historii i powieści historycznej. Ta ostatnia wcale nie chce tylko służyć historii, ale rzuca jej wyzwanie.
Zwrócił na to uwagę Arystoteles6, kiedy pisał w Poetyce o wyż-szości poezji nad historią. Poezja jest bardziej „filozoficzna”, bo zajmuje się tym, co możliwe i ogólne, w przeciwieństwie do historii, która zmierza do opisu tego, co rzeczywiste i jednost-kowe. Proza historyczna, odpowiednik poezji u Arystotelesa, nie różni się zatem od historii tym, że jest lepiej napisana, tylko tym, że gdzie historii brakuje informacji, fikcja domyśla się ich lub po prostu je zmyśla. Kluczowa różnica wynika stąd, że powieść nie mówi o przeszłości, że była, ale że „jest”. […]
Historia mówi nam, że jesteśmy jej skutkiem. To paraliżu-jąca świadomość, aplikowana nam boleśnie zwłaszcza przez romantyzm, a potem przez jego spadkobierców (Wyspiań-skiego, Żeromskiego) […]. Nie da się żyć, mając nieustannie takie brzemię historii na barkach. Na szczęście zdjął je nam na chwilę Sienkiewicz. „Cud Trylogii” wynika rzecz jasna przede wszystkim z jej nieprawdopodobnej sztuki opowiadania, ale równie istotne są inne terapeutyczne skutki jej lektury.
Sienkiewicz nie kwestionował, że przeszłość określa kształt aktualnej rzeczywistości, ale chytrze pytał: która z twoich przeszłości ma większe znaczenie dla twojej przyszłości? I odpowiadał olśniewającym cyklem powieściowym o XVII--wiecznej Polsce.
Przeniesienie akcji w wiek XVII uwalniało ówczesnych czytelników dzieła Sienkiewicza od nieodwracalnego de-terminizmu historii bieżącej, a także od odpowiedzialności za nią. Lektura Trylogii dawała szansę na wymianę doświad-czenia historycznego. Miejsce świeżej wciąż pamięci o kresie państwa i klęsce trzech powstań zastępują obrazy klęski przezwyciężonej, która także jest własnością czytelnika. […] Sienkiewicz umiał tak przepisać historię, aby krzepiła jako obietnica nawrotu koniunktury. Jeśli przeszłość jest aktywna i odwracalna, jak chcieli romantycy, to lepiej niech się odno-wi w wariancie sarmackim – pewnym siebie, suwerennym politycznie. Sienkiewicz używa literatury, aby zaaplikować czytelnikowi upojną używkę i rozkołysać fantazje skarłowaciałe przez życie w niewoli. Odbiorca poddany magii jego narracji odkrywał w sobie spadkobiercę triumfu lub sensownych ofiar Wołodyjowskiego, Kmicica i Skrzetuskiego7.
3 Koniektura – odtworzenie i wypełnienie luk w uszkodzonym lub niepełnym tekście na podstawie analizy zachowanych jego fragmentów.4 Walter Scott (1771–1832) – angielsko-szkocki pisarz, twórca powieści historycznej.5 Aleksander Dumas (1802–1870) – francuski powieściopisarz, stworzył historyczną powieść przygodową.6 Arystoteles – starożytny filozof grecki.7 Wołodyjowski, Kmicic, Skrzetuski – bohaterowie Trylogii Henryka Sienkiewicza.
Na podstawie: Ryszard Koziołek, Dobrze się myśli literaturą, Wołowiec 2016.
JĘZYK POLSKICZAS PRACY: 170 MINUT LICZBA PUNKTÓW DO UZYSKANIA: 70
1 RP
15Wtorek7 maja 2019
Zadanie 7. (0–2)Podaj dwa słowa klucze istotne dla odczytania sensu całe-go tekstu Ryszarda Koziołka i wyjaśnij, jaka jest zależność między nimi.……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………....……………………………………………………………………..
Zadanie 8. (0–2)Z podanych pytań (a–f) wybierz te, na które odpowiedzi znajdują się we wskazanych akapitach tekstu, i wpisz do tabeli oznaczenia literowe tych pytań. Każdemu akapitowi przyporządkuj jedno pytanie.
a. Jakie były przyczyny rozwoju powieści historycznej?b. Z czego wynika uzdrawiające znaczenie Trylogii Henry-
ka Sienkiewicza?c. Jaki typ narracji zastosował Henryk Sienkiewicz w Trylogii?d. Dlaczego Sienkiewicz umieścił akcję swoich powieści
w XVII wieku?e. Dlaczego wielkie wydarzenia historyczne inspirowały
twórców literatury?f. Jaką rolę odgrywała fikcja literacka w ukazywaniu historii?
Akapit Pytanie
3.
4.
6.
Zadanie 9. (0–2)Uzupełnij tabelę. Wybierz dwie cechy powieści historycznych Waltera Scotta lub Aleksandra Dumasa, o których mowa w tekście Ryszarda Koziołka, i każdą z nich zilustruj przy-kładem (postać, sytuacja, wydarzenie) ze znanej Ci powieści Henryka Sienkiewicza.
Cecha powieści Waltera Scotta lub Aleksandra
Dumasa
Tytuł powieści Henryka Sien-
kiewicza
Przykład z powieści Henryka Sienkie-
wicza
Zadanie 10. (0–2)
a) Podaj autora i tytuł utworu, z którego pochodzi poda-ny fragment.
Cieszył ich i rozrzewniał ten śpiew narodowy.Tak rozmyślając, smutnie pochylili głowy.
Ale je wnet podnieśli, bo mistrz tony wznosi,Natęża, takty zmienia, cóś innego głosi. […]Uderzenie tak sztuczne, tak było potężne,Że stróny zadzwoniły jak trąby mosiężneI z trąb znana piosenka ku niebu wionęła,Marsz tryumfalny: „Jeszcze Polska nie zginęła!”.„Marsz, Dąbrowski, do Polski!”. – I wszyscy klasnęli,I wszyscy „Marsz Dąbrowski” chorem okrzyknęli!
Autor: ………………………..….…………..….…………..….…………..…...…
Tytuł: …………….…..…….………………………………………....................
b) Odwołując się do całego utworu, z którego pochodzi po-wyższy fragment, uzasadnij myśl sformułowaną w tekście Ryszarda Koziołka, że w polskiej literaturze ważne jest two-rzenie obrazu klęski przezwyciężonej.
……….………………………………………………………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………..……….…………………………..……….…………………………..……….…………………………..……….…………………………..……….…………………………..……….…………………………..……….…………………………..……….…………………………..……….…………………………..………………………..………………………..………………………..………………………..………………………..…….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..
Zadanie 11. (0–2)Ryszard Koziołek w swoim tekście łączy różne style języko-we. Podaj nazwę dwóch z nich i każdy zilustruj przykładem z tekstu.……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….……………………………………………………………………………………………………………………..……….……………………………………………………………………………………................……..
Zadanie 12. (0–3)Napisz streszczenie tekstu Ryszarda Koziołka Szkopuł i konie-ktura liczące 40–60 słów.
……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….…………………………………………………………………………………………..……….………………………………..
Zadanie 13. (0–50)Wybierz jeden temat i napisz wypracowanie.
Temat 1. Czym dla człowieka może być wolność? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Dziadów cz. III, całego dramatu Adama Mickiewicza oraz wybranego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.
Adam Mickiewicz
Dziady cz. IIIWIĘZIEŃ
(budzi się strudzony i patrzy w okno – ranek)Nocy cicha, gdy wschodzisz, kto ciebie zapyta,Skąd przychodzisz; gdy gwiazdy przed sobą rozsiejesz,Kto z tych gwiazd tajnie przyszłej drogi twej wyczyta![…]Czyż nie umiem rozróżnić marzeń od pamięci?Chyba mnie wmówią, że moje więzienieJest tylko wspomnienie.
Mówią, że senne czucie rozkoszy i kaźniJest tylko grą wyobraźni; –Głupi, zaledwie z wieści wyobraźnią znająI nam wieszczom o niej bają!Bywałem w niej, zmierzyłem lepiej jej przestrzenieI wiem, że leży za jej granicą – marzenie.Prędzej dzień będzie nocą, rozkosz będzie kaźnią,Niż sen będzie pamięcią, mara wyobraźnią.
(kładnie się i wstaje znowu – idzie do okna)Nie mogę spocząć, te sny to straszą, to łudzą:Jak te sny mię trudzą!
(drzemie)[…]
ANIOŁMy uprosiliśmy Boga,By cię oddał w ręce wroga.Samotność mędrców mistrzyni:I ty w samotnym więzieniu,Jako prorok na pustyni,Dumaj o twym przeznaczeniu.
[…]
Modlono się za tobą na ziemi i w niebie,Wkrótce muszą tyrani na świat puścić ciebie.
WIĘZIEŃ(budzi się i myśli)
Ty, co bliźnich katujesz, więzisz i wyrzynasz,I uśmiechasz się we dnie, i w wieczor ucztujesz,Czy ty z rana choć jeden sen twój przypominasz,A jeśliś go przypomniał, czy ty go pojmujesz?
(drzemie)
ANIOŁTy będziesz znowu wolny, my oznajmić przyszli.
WIĘZIEŃ(budzi się)
Będę wolny? – pamiętam, ktoś mi wczora prawił;Nie, skądże to, czy we śnie? czy Bóg mi objawił?
(zasypia)
ANIOŁOWIEPilnujmy tylko, ach, pilnujmy myśli,Między myślami bitwa już stoczona.
DUCHY Z LEWEJ STRONYPodwójmy napaść.
DUCHY Z PRAWEJMy podwójmy straże.Czy zła myśl wygra, czy dobra pokona,Jutro się w mowach i w dziełach pokaże;I jedna chwila tej bitwy wyrzekaNa całe życie o losach człowieka.
WIĘZIEŃMam być wolny – tak! nie wiem, skąd przyszła nowina,Lecz ja znam, co być wolnym z łaski Moskwicina.Łotry zdejmą mi tylko z rąk i nóg kajdany,Ale wtłoczą na duszę – ja będę wygnany!Błąkać się w cudzoziemców, w nieprzyjaciół tłumie,Ja śpiewak – i nikt z mojej pieśni nie zrozumieNic – oprócz niekształtnego i marnego dźwięku.Łotry, tej jednej broni z rąk mi nie wydarły,Ale mi ją zepsuto, przełamano w ręku;Żywy, zostanę dla mej ojczyzny umarły,I myśl legnie zamknięta w duszy mojej cieniu,Jako dyjament w brudnym zawarty kamieniu.
Adam Mickiewicz, Dziady drezdeńskie, Wrocław 2012.
Temat 2. Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpre-tacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.
Anna Świrszczyńska
SamotnośćSamotność, ogromna perła samotności,w niej się ukryłam.Przestrzeń,która się rozprzestrzenia, w niej ogromnieję. Cisza, źródło głosów. Nieruchomość, matka ruchu.
Jestem sama. Jestem sama, a więc jestem niczym. Co za szczęście.Jestem niczym, a więc mogę być wszystkim.Egzystencja bez esencji, esencja bez egzystencji, wolność.
Jestem czysta jak to, czego nie ma, bezpieczna jak platońska idea, bogata jak możliwość. Śmiejąc się wyciągam ręce do tysiąca moich wspaniałych przyszłości. Mogę stać się pianą na morzu i osiągnąć jej szczęście krótkotrwania. Albo meduzą i mieć na własność całą śliczność meduzy. Albo ptakiem z jego szczęściem lotu, albo kamieniem z jego szczęściem wieczności, albo drogą mleczną.
Jestem sama, jestem silna. Samotność chroni mnie. Jestem sama, a więc mnie nie ma, nie ma mnie, a więc istnieję doskonale jak doskonałość, rozmaicie jak rozmaitość.
Potem przyjdą ludzie. Dadzą mi skórę, kolor oczu, płeć i nazwisko. Dadzą przeszłość i przyszłośćgatunku homo sapiens.
[1970]
Anna Świrszczyńska, Samotność, [w:] tejże, Wybór wierszy, Warszawa 1980.
WYPRACOWANIE
na temat nr …………1 RP
16 Wtorek7 maja 2019
EDUKACJA
• ROZ CHAST • KRAJEWSKI • RUSINEK
• MUREK • DUKAJ• ORBITOWSKI
DEKALOG BEZBOŻNEGO DZIECKARUSINEK O STRASZNYM PANU
PONAD 40 NOWOŚCI
Dodatek do
dwumiesięcznika
„Książki. Magazyn
do Czytania”Nr 2/2019
www.wyborcza.pl
DLADZIECI I MŁOD
SZY C H DOROSŁYCH
NAJLEPSZE
GAËL
BEULLIE
RZ K
SIĄŻKIPT. O
HYDA
. MAŁAKS
IĘGA
OBRZ
YDLIW
OŚCI
DLACZEGODZIECI
KOCHAJĄGLUTY
NR 2 (35)Maj 2019
cena 11,99 zł(w tym 8% VAT)
indeks 276073www.wyborcza.pl
MAGAZYN DO CZYTANIA
SOBOLEWSKI:Poza miłością nie mamy nicWszystkie golonkiEBERHARDA MOCKASURMIAK-DOMAŃSKA:Tajemnice alkowy braci syjamskichBIEŃCZYK:Dlaczego gapisz się na wisielcaRUDNICKI:Grzeszki filmowców polskichDUKAJ w rozmowie z ORBITOWSKIM
SPONSORNUMERUMICHELHOUELLEBECQ
OCENIAMYPREMIERY
WIOSNY
DEKALOGBEZBOŻNEGO
DZIECKA
GENIALNA KOMIKSIARKA„NEW YORKERA”
ŚMIERCI RODZICÓWŚMIECHEMNIE ZABIJESZ
ROZ CHAST
ponad 40książek
dlamłodszych
POWIEŚCIWYKOŃCZĄ
NETFLIKSA?
Magazynw sprzedaży
Czytaj teżw prenumeracie
cyfrowej Wyborcza.pl/
ksiazki
Zadanie 8.3F4B6D
Zadanie 9.
Cecha powie-ści Waltera Scotta lub
AleksandraDumasa
Tytuł powieści Henryka
Sienkiewi-cza
Przykład z powieści Hen-ryka Sienkiewicza
koloryt lokalny „Potop” znaczenie obrony Częstochowy, mit Jasnej Góry i roli Matki Boskiej
Częstochowskiej
romans „Potop” burzliwe dzieje miłości Kmicica i Oleńki Billewi-
czówny
Zadanie 10.a) Adam Mickiewicz, Pan Tadeuszb) 1812 tytułowy rok to rok marszu Napoleona na Moskwę
i nadzieje Polaków na pokonanie zaborcy, zwycięstwo nad Rosjanami w bitwie o dwór, przezwyciężenie klęski osobistej -historia księdza Robaka
Zadanie 11.np. styl naukowy - podawanie faktów (autorzy powieści historycznych, odwołanie do wydarzeń historycznych…styl publicystyczny - wyrażanie własnych opinii (upojna używka, skarłowaciałe życie); metafory: władcy historycznej wyobraźni (też styl literacki / artystyczny)
Zadanie 12.W streszczeniu powinieneś sformułować temat całego tekstu, czyli określić jego główną myśl, a następnie przedstawić przedstawione w nim problemy. Twój tekst powinien oddawać kompozycje streszczanego tekstu, nie zawierać Twoich komen-tarzy i precyzyjnie prezentować stanowisko autora tekstu.
Temat 1. Czym dla człowieka może być wolność?
A. Sformułowanie stanowiska (np. w postaci tezy lub hipotezy).
Temat otwarty - wymaga samodzielnego sformułowania tezy, np.:
1. Wolność jest jedną z najważniejszych wartości w życiu czło-wieka.
2. Wolność oznacza możliwość życia w zgodzie ze sobą w wol-nym, niepodległym kraju.
3. Wolność dla człowieka jest prawem do stanowienia o sobie, nieulegania presji i naciskom z zewnątrz.
4. Wolność oznacza brak uzależnienia od destrukcyjnie wpływających na człowieka czynników.
Argumentacja powinna prowadzić do uzasadnienia sformu-łowanego stanowiska.
B. Uzasadnienie stanowiska jest oceniane ze względu na to, czy jest trafne, czy jest szerokie i czy jest pogłębione.
– Wolność jako pojęcie złożone - w podstawowym znaczeniu oznacza brak fizycznego zniewolenia i kojarzy się najczęściej z sytuacją kraju, ale może być też pojmowane jako umiejętność/możność zachowania wolności wewnętrznej, duchowej, siły, która pozwala podejmować samodzielnie decyzje, ale także zobowiązuje do odpowiedzialności za życiowe wybory.
– Omówienie sytuacji więźnia - bohatera Prologu „Dziadów” cz. III, określenie kontekstu historycznego (sytuacja Polaków pod zaborem rosyjskim, prześladowanie młodzieży litewskiej i żmudzkiej przez senatora Nowosilcowa); niejednoznaczność sytuacji Gustawa-Konrada - pobyt w więzieniu ma go przygo-tować do wypełnienia przenaczenia („My uprosiliśmy Boga, / By cię oddał w ręce wroga. [...] I ty w samotnym więzieniu, / Jako prorok na pustyni, / Dumaj o swym przeznaczeniu.”).
– Więzień jest świadomy swojej sytuacji - zapowiedź wol-ności jest niepewna („pamiętam, ktoś mi wczora prawił; / Nie, skądże to, czy we śnie?”), zapowiedź wolności nie budzi radości, ponieważ oznacza tylko zamianę więzienia na wy-gnanie („Lecz ja znam, co to być wolnym z łaski Moskwicina. / Łotry zdejmą mi tylko z rąk i nóg kajdany, / Ale wtłoczą na duszę - ja będę wygnany!”
KLUCZ ODPOWIEDZII PUNKTOWANIA ZADAŃ
Zadanie 1.P, P, F
Zadanie 2.1. Uczestnicy mają (wygłaszają) różne poglądy2. Uczestnicy są przeciwnikami w walce na argumenty3. Dyskutanci stosują celowo różne zabiegi retoryczne
Zadanie 3.
Sformułowania: np. „nie daj Boże”, cytat z „Pana Tadeusza”: „Tak, tak, Gerwazeńku…”; „beznamiętna rozmowa”
Uzasadnienie: kolokwialne powiedzenie „nie daj Boże” pod-kreśla stosunek autorów do kłótni, której są przeciwni, nato-miast cytat wskazuje na dezaprobatę dla dyskusji pozornych, których celem jest jedynie miałka wymiana zdań bez wymiany poglądów, negatywna ocena rozmowy pozbawionej emocji.
Zadanie 4.Nie . Autorzy podkreślają, że różnica zdań nie musi skutkować brakiem elegancji prowadzonego sporu. Podkreślają oni, że „argumenty mogą być […]eleganckie”, a zasada cel uświeca środki, pozwalająca na brak szacunku do przeciwnika, nie musi być przecież stosowana, bo jest jedynie jedną z możliwości.
Zadanie 5.Pseudodyskusja to rozmowa, konwersacja, w której rozmówcy mają wspólne poglądy, nie różnią się od siebie. Służy ona jedynie powtarzaniu podobnych argumentów przez osoby podobnie myślące, a nie przekonaniu rozmówcy.
Zadanie 6.A - 4B – 1C – 3
Zadanie 7.historia , fikcjaNp. Fikcja uzupełnia historię w jej niejasnych, nieznanych punktach, fikcja pozwala przedstawić historię w taki sposób, aby krzepiła serca.
OGŁOSZENIE WŁASNE WYDAWCY
KLUCZ ODPOWIEDZIDZI 8Zadaniewzłoym dla c. Czemat 1TTemat 1 ?olnośćć wya może biek
I PUNKTOWANIA ZADAŃKLUCZ ODPOWIEDZI
osująskutanci stDy3.czestnicy są przecU2.
ywczestnicy mają (U1.2.Zadanie
, F, PP, FP1.Zadanie
ZADAŃDZI
czneoryetóżne zabiegi ro rwcelogumentyalce na arami w wwnikciyóżne pogląddygłaszają) ry
9.Zadanie
6D4B3F
8.Zadanie
SienenHwpoyTTytuł
DAleksandraScotta lub
eraaltści WWalt-wieCecha po
ey
wiczaa Sienkiekryewieści Hkład z poPrzy
-winkieaknry
wieściytuł
ym, niepodległym krnnym, niepodległym kraju.możlznacza oolność WWolność .2
a.wieknajwzjedną jest olność WWolność .1
, np.:zyy, np.:etgamyw-ytrawtotameTTe
wtanoanie swormułoowSf.A
-enraju.
wwsobą ze odzie zgwcia żyycia ość wwość i
człociu żyyciu wości artwch ażniejszyych ajw
nawołumroffosogenleizdomasag
ezy lub hipoteztaci ta (np. w posstaci twisk
-olwwol
-zło
ain
).yy).z
4Zadanie
negatywna,poglądóww, ydyejtsejmelechcyycrryótknazuje skwcytat miast órotuakenusotsalśerk
olokwialne kUzasadnienie:
azeńkuak, tak, GerwTTak, tak, Gerw„„nie np. a: wanirmułoSfo
3.Zadanie
emwionejzbaawionej poywzmoorocenamyywzebńadzanaimyymwakłaimeiniyyn
zornposkusji ydydla ęobatzaprdea,inwicezrpąsjeejrótk,intółkodwó
Boże” daj „nie wiedzenie poowiedzenie wialne
a”wzmooznamiętna ru…”; „beadeusza”:TTadeusza”:ana „Pzcytat Boże”, daj nie
o„PPotomansr
o„PPotkoloryt lokalny
cDumasa
mocji.ynnyaim
ch,yych,rnny-otan-pod”
usza”:
yczównnywKmicica i Oleńki Bille
e dzieje miłoścwiburzlop”ot
skiejwochozęstCi Matki BoskiolGóry i r
asn, mit Jyy, mit JwochozęstCyonny znaczenie obrop”ot
cza
a.wisko stanoanegwłopwinna pogumentacja Ar
ch na człoającywpływarbazacnzoćśolnoWWo4.
esji i nacisknieulegania prawiekczłodla olność WWolność .3
-wici
iejnej
wtanoUzasadnienie s.Byzafne, ct try jestzo, ct
sformuuzasadnienia do adzić wopr
.ówa czynnikkówwieknyjckutrsedodainienżleazuak
wnątrz.om z zeaciskkom z zesobie,owienia stanodo em wwem praawjest
ględu nazt oceniane ze wa jeswiskt pogłębione.y jestzokie i ct szery jes
-mu
ein
bie,
nane.
yślące, a npodobnie mmyślące, a nie przekpuinazratwpoeinyddyej
poglądspólne wmają mzorotajssjuksyodyduesP
5.Zadanie
anwosostprzecieżyćbbna alająca zwpoodki, śr
yćbbyć mogągumentyar„woprelegancji brakiem
eślają, podkrorzy utA.Nie 4.Zadanie
.cyzmówoonaniu rnie przekoozezrpwótnemugrahcynnyobdop
Służy siebie. od się óżnią rnie ,yy, ddymzorejrótkw,jaccjaasrewnwok,awom
wimożlzjednąyniejedyjestbona,nie a, wnikprzecido szacunku brak uśwcelzasadaa[…]eleganckie”,ć
oeślają odkrPPodkrsporu. oadzonegwskutkmusi nie zdań óżnica rże ają,
dklt l11.Zadanie
ia ksorhist-ejosobistbitwie wosjanami Rnad
nów olakPPolaknadzieje iotok rywwy tytuło1812 b)PPan Twicz,dam MickieAAdam Mickiea)
10.Zadanie
ybbyosoonay
ycwóm
ości.wmusie
wiecażeoni, aćwokko
i( tóf ktid
aobaksiędza Rklęskiciężenie yyciężenie zwwyprze,órr, wódotwie
cięstwyzwwy,cyy, zaboronanie pokna oskwMna apoleona Nmarszu ok r
uszeadan TTad
ś i
ęskiostwękw
owainawohcazćśonżombmoże ale kraju, sytuacją z
ogenzcyzzyfikarbazcanzozłożone pojęcie jako Wolność –
wpodejmoalazwpoórakt
onrada KKonrada -awGustasytuacji ora senatzprzeżmudzkiej i
posyjskim, rem zaborpod ekstu ontkeślenie okrIII, cz.
Omówienie sytuacji więźnia–
wiewiązuje do odpozobo
s,jeejwohcud,jeejnzrtęnwewicśonloumiejętność/ojakko ane wpojmoeż tyć bbyć
cśęzcjaajnęisyzrajoojkiainelowwoeinzznaczeniuym wwym owpodstaaww-łożone
takalezje, decysamodzielnie aćw
gprzyygogma więzieniu wyt pobbyt -da znacznośćniejednoa); wosilcowwosilcooNra
skiejweitlmłodzieży anie wprześladoolakPPolaksytuacja (ocznegoryyczneghiststu
óadiz„DuglooPraertaohb-ęźnia
.boryy.ye wwcioedzialności za ży
,yy,łiość/
jeejicniu
kże
-ogośćkiejów
”wó
ca.y krzepiła serabazwpocja fikpunktach, huzupełnia cja Fikp. N
cjaia , fikkcjaorhist7.Zadanie
– 3C– 1B
4-A6.Zadanie
y ą ,p y
sposób,taki wię orhistwić przedstaawić ala znanniech, yych, niejasnnyjej wię orhist
yp
zezyjnie precytarzy i preszczanegstrcje zyycje ompok
prnim wwione przedstaawione główną ojegić eślokrilczyyl
winieneś poeszczeniu strW12.Zadanie
eritl leż sty(taźniwyobrraźni żarłowaciałe ksa, kużyww-ycznny styycznicypubllsty
ołanwch, odyych, odcznyoryycznhistpoda-ywonauklstyyl np.
osób,chyychanny
eksora to autwiskko autać stanowozentomenkkomenoich wTTwwierać zaawierać nie ekstu, toeg
oddawinien poekst tój wwój TTw.yy. oblemrprzedstaępnie nastayśl, mmyśl, wną
ekstu,tocałegemat tać wsformułoeneś
)ycznnystyacki / artystorycznejhiwładcy metafory: ); życie
upojna(opinii ch ywłasnnyyrażanie wch…ycznyorydarzeń histynie do wwieścipoorzy (autów faktanie wda
stu.-men-
aćwaawwićaawić
kstu,
cznejojna
…eści
przenaczenia pełnienia ywwydo ać wotonrada KKonrada awGustasytuacji
owręcerwoddał cięyBBy /
ygnanyyygnanja będę w-duszęzolkotyylkmizdejmą Łotry/
co znam, ja („Lecz gnanie znacza oażwponieradości,
śnieewczy o, tądże skNie, („pamiętam, wna niepejest ności
– Więzień jest świadomy swojej sytuacji
pustyni, na okorproakko J/
Boga,yiśmosilupry(„Mrzenaczenia przyygogma więzieniu wyt pobbyt da
więzieniu, ymsamotnnym wtyI[...] oga.
y!”wtłocząAle/,yy, ajdannyknógirąk zoskwicina.Młaski zym olnnym wwolnyć bbyć oto
wna więzienia zamianęolkotyylkczabudzinie olności wwiedź zapo?”), iewił; praawił; czora wmi oś ktamiętam, wwiedź zapo-y swojej sytuacji
znaczeniuprzeymswoDumaj/,
ga,og
niu,
nana.
-yy-wdzi
/ił; -olwwol
.”).
y p zezyjnie precytarzy i pr eksora to autwiskko autać stanowozent stu.
OGŁOSZENIE WŁASNE WYDAWCYAWCY
1 RP
17Wtorek7 maja 2019
EDUKACJA
– Wolność dla Konrada to możność swobodnego głoszenia swoich pieśni w kraju, w którym rodacy rozumieją jego ję-zyk. Poezja jest dla niego sferą wolności („Łotry, tej jednej broni z rąk mi nie wydarły”); wie, że na wygnaniu będzie zniewolony w sensie duchowym, ponieważ jego pieśni nie będą rozumiane i nie będzie mógł za ich pośrednictwem walczyć („i nikt z mojej pieśni nie zrozumie”, „zostanę dla mej ojczyzny umarły”).
– Prawdziwej wolności bohater może zaznać tylko w nie-podległej Polsce, dlatego zdecyduje się poświęcić życie walce o uwolnienie ciemiężonego narodu.
Odwołania do dramatu „Dziady” cz. III Adama Mickiewicza, np.:
– Sytuacja więźniów ukazana w scenie I - opis poświęceń np. Tomasza Zana; opowieść Jana Sobolewskiego o niezłomnej postawie Janczewskiego (gest potrząsania kajdanami na znak, że nie ciążą, znaczenie zawołania: „Jeszcze Polska nie zginęła”); bajka Żegoty jako przypowieść o sile przywiązanej do idei wolności młodzieży.
– Dyskusja młodzieży w scenie VII „Salon warszawski” - opowieść Adolfa o losie Cichowskiego świadczy o tym, jak wielką wartościa jest wolność (osobista i wolność ojczyzny); komentarz Wysockiego jako dowód na to, że patrioci będą działać w ukryciu przygotowując się do rozpoczęcia walki w odpowienim momencie („Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi”).
Inne teksty kultury, np.:
– Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz - działalność księdza Robaka jako emisariusza przygotowującego powstanie na Litwie; so-lidarna walka skłóconych wcześniej Polaków zjednoczonych przeciwko Rosjanom, nadzieje Polaków na wolność w związku z kampanią Napoleona - bohaterowie „odkładają” sprawy osobiste i angażują się w walkę o wolność; wolność jako jed-na z najważniejszych wartości dla Sarmatów - wielokrotnie przywoływana w tekście; nostalgia narratora - emigranta,
który wspomina „kraj lat dziecinnych”, tęskniąc za ojczyzna, do której nie może wrócić.
– Juliusz Słowacki, Kordian
– Aleksander Kamiński, Kamienie na szaniec – wolność utracona, wolność za cenę życia
– Henryk Sienkiewicz, Potop
– Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat wolność człowieka i uwięzionego (np. historia Kostylewa)
– W. Gombrowicz, Ferdydurke – czy jest możliwa wolność od norm społecznych, zniewolenie narzucona przez otoczenie gębą
– film M. Formana, Lot nad kukułczym gniazdem
C. Poprawność rzeczową ocenia się na podstawie liczby błędów rzeczowych.
Pomyłki (np. w nazwach własnych lub datach) niewpływające na uzasadnienie stanowiska wobec problemu uważa się za usterki, a nie błędy rzeczowe. Błąd kardynalny to błąd rze-czowy świadczący o nieznajomości tekstu kultury, do którego odwołuje się zdający, oraz kontekstu interpretacyjnego przy-wołanego przez zdającego. Pojawienie się błędu kardynalnego dyskwalifikuje pracę - zdający otrzymuje 0 punktów.
D. Kompozycja oceniana jest ze względu na funkcjonalność segmentacji i uporządkowanie tekstu zgodnie z gatun-kiem wypowiedzi.
E. Spójność lokalną ocenia się na podstawie zgodności lo-gicznej i gramatycznej między kolejnymi, znajdującymi się w bezpośrednim sąsiedztwie zdaniami w akapitach.
F. Styl tekstu ocenia się ze względu na stosowność.
G. Poprawność językowa oceniana jest ze względu na liczbę i wagę błędów składniowych, leksykalnych, słowotwór-czych, frazeologicznych, fleksyjnych i stylistycznych.
H. Poprawność zapisu ocenia się ze względu na liczbę błędów ortograficznych i interpunkcyjnych (szacowaną odpo-wiednio do objętości tekstu) oraz ich wagę (błędy rażące i nierażące).
Temat 2. Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpre-tacyjną i ja uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.
tematyka: dwojakie oblicze samotności - może być czymś pozytywnym („perła”, „Przestrzeń, / która się rozprzestrzenia, / w niej ogromnieję. / Cisza, źródło głosów. / Nieruchomość, matka ruchu”, „Jestem sama, jestem silna.”), ale najczęściej postrzegana jest negatywnie („Jestem sama, a więc jestem niczym.”);
duża frekwencja określeń nacechowanych pozytywnie po-woduje, że wiersz można odczytać jako dyskusję z potoczne rozumianą samotnością jako stanem niepożądanym, wywo-łującym smutek, rozpacz, poczucie bezsensu istnienia;
podmiot liryczny upaja się stanem samotności, widząc w nim szereg możliwości, sytuację, w której uświadamia sobie swój potencjał i wolność; inni ludzie kojarzą jej się ze zniewoleniem, zdefiniowaniem jej jako osoby kształtowanej przez cielesność („Dadzą mi / skórę, kolor oczu, płeć”) społeczeństwo („płeć, nazwisko”) i kondycję ludzką (przynależność do „gatunku homo sapiens”)
- przykładowe konteksty: interakcyjna koncepcja relacji międzyludzkich w „Ferdydurke” Witolda Gombrowicza - człowiek zawsze jest kształtowany przez formę, którą narzuca mu inny człowiek; determinizm - człowiek jest kształtowany przez szereg okoliczności (wg koncepcji Hipolita Taine’a - rasę, środowisko, moment historyczny); egzystencjalizm („Egzystencja bez esencji”); - możliwe odwołania do filozofii nicości (także w twórczo-ści Leśmiana)- możliwe odwołania do buddyzmu
Dostepne w aplikacji Wysokie Obcasy Extra
W SPRZEDAŻY
KOBIETYWIEDZĄ,CO ROBIĄ
OGŁOSZENIE WŁASNE WYDAWCY1 RP
18 Wtorek7 maja 2019
EDUKACJA
