Upload
ngocong
View
227
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
ANTAÑANKUKA ÑAMI IBARRAMANTA SALINASMAN RIKUN 2p
llaktapikawsak
2011 wata I diciembre killa I LLAKTAPI KAWSAK HATARIPA KILLKASHKA No 29
Llaktaka ñami tukuykunapa kan
Ecuadorka Colombiawanelciudadano.gob.ec
Yachay LlaktakaUrcuquípimi kan-ka. Kunankamaima shina kawsa-kushkatami shi-kanyachinka. 3p
Ecuadorka2011 wataka
imakunapimi alliman
katishka.7p
Leonardohatunmikanki
Alemaniapimishuk mishanakuytiyarka. Chaypimiashtaka karkaku-na. Juan Leonar-
doka chaypimimisharka. Paypatakishkataka ni-
nantami allika-chirkakuna. Payka
shunkuwanmi takirka. 4-5p
ashtawan alli apanakun-mi. Llakta Pushakunaka
ishkay tukushpa ruranaku-
natami rikurka-
kuna. 6p
«Llaktapa minishtish-kakunata
rurashpaka, may kushi-
kunimi. Ñukapa navidad sumak
karanaka chaymi kan»
3p
hamuk fe-brero killa-m a n t a m ia p a k - a p a -muk antawa-yukkunaka350 dólar-
manta 600 dólarkamanmikillan killan c haskinkaku-na. Kamayka shinami ru -ku-payakunata, yachakuk-kunata, mana han piripau n k uy y u k k u n at a p a s hapashkamanta chawpitakunka. Paykunaka chaw-pillatami kunkuna, K a-mayka chashuk chawpita-mi febrero killamantakakunka.
Chashna kunataka di-ciembre killa, 14 punchamirimanakushpa ari nirkaku-na. Chayta uyashpami, an-tawapi apakkunaka manashyarirkakuna.
Kunanka antawapi pa-namantaka 0,25 centavo-tami kuna k an, shinpashñaka nishkakunaka 0,12centavotami kunkuna. Ka-mayka kaykunapa chaw-pitami kukrin.
María de los ÁngelesDuarte ApanaApamunataRikuk Wasi pushakka chaykullkitaka antawakunapa
tantanakuyman kunatamiuyachirka.
Mushuk antawakunatarantichunmi kullkita ma-ñachikrin. Corporación Fi-nanciera Nacionalmi kull-kita mañachirkin. Maña-chishkamanta yapalla ku-na kullkika 9,75% shina-mantami 8% shinamanpishiyachishka.
Ima tiyashka02 llaktapi kawsak 2011 wata I diciembre killa I No 29
Pichinchamanmi126 hunu dólartarurashkakunapikushka
Ruku-payakuna, yachakukkuna, mana hanpiripa unkuyukkunapash antawapirinamantanaka chawpillatami kunkuna, Kamayka chayshuk chawpita kunatami
nirka. Shinallatak mushuk antawata rantichunmi kullkita mañachikrinpash.
[Ibarra] Kishpi Antañankupa wakachinaka Imaburapika 15 wata shinatamiupalla karka. Kunanka Salinasta yallikpika, wakachiktami uyanka. Kamaykakayta allichinkapakka ishkay hunu dólartami minishtishka, shinallatak 12
killa shinapimi allichishka. Rafael Correa Llakta Pushakmi kay allichishkaantañankupa ñanta kurka. 30 kilómetro sunimi kan, chakakunapashmi ti-yan. kay ñanka wiru panpakunata, kanchis machaytapashmi yallin.
S
Kamayka antawapi apakkuna apanamanta kullki kunata ama mirachichunmi
imakunata kusha nin
ANTAWAKUNAPI rinamantaka mana ashtawan kullkitachu kuna kan
[Pichincha] Colibrí-Pifo-Santa Rosa ñantami alli-chikun. Kaytaka chuskuantawami yallikurkaku-na, allichishka kipakachaytaka sukta antawamiyallinkakuna.ShinallatakQuinchemanpash, Yaru-químanpash chayna ñan-takunatami allichikun.Apana Apamunata RikukWasika kaykunata ruran-kapakka 126 hunu dólar-tami kuhska.
Kishpi Antañankuka Ibarra-Salinas ñanpimi kushikuchin
Kamayka yacha-kukkuna apana an-tawakunata rikuri-yan kahskata nin
[Quito] Llakta PushakkaYachachinata Rikuk Wasi-ta, Antawakunata Rikukwasitapashmi yachakuk-kuna apak antawakunatarikuchun mañarka. Chay-taka 2011 wata, octubrekilla antawa sinkushka-manta 6 wawa wañus-hkamantami chashna nir-ka. “Chaytaka kunantak-mi rikuna kanchik, ñukan-chik wawakunami llakiapakunkuna” nirka.
YUPAY
dólartami antawapiapakkunaka killan ki-llan chaskinkakuna
350dólartami kay killaku-nalla antawata rantish-kakunamanka kunka
600
achay LlaktakaU rc u q u i p i m ikanka. KaykaImbabura mar-kapimi kan. Ya-chay Llaktaka4.000 hectárea
shina allpapimi kanka.América Latina rikushpa-ka, kashna mana tiyanchu.
Chay llaktapa shunkukaSumak Yachana Wasimikanka. Chaypika mushukyachaykunawanmi imashina kashkakunatami ya-chay chayanka, chashnamimuhusk yachaykunata sur-kuchinkapash.
Urcuquípi allpaka asha-lla makikunapi kan. Chaypikawsakunata rikushpaka,
15,12% shinami ash taka all-pa charinkuna, paykunakashuk shukmi 80 h ectáreayalli allpata charinkuna.72,48% shina all pami pay-kunapa makipi kan. San Vi-cente de la Fl or hacienda-llami 21% shina allpata cha-rin. Kaypipashmi YachayLlaktaka kanka.
[Quito] Kayna watakuna shinami, kay 2011 wataka Llakta Pushakpa ru-rashkata allikachikkunaka ashtakami kashkakuna. Shikan yupaytasurkuchik wasikunami chaytaka rikuhska. Perfiles de Opinión nishka-ka kay wata Llakta Pushakta katikkuna 80% shina kashkatami nirka.
Ima tiyashkallaktapi kawsak 032011 wata I diciembre killa I No 29
Y
SUMAK YACHANA WASI kay allpakunapimi Yachay Llaktata shayachinka
Ashtakami pichka watata Llakta Pushakta katishkakuna
[Quito] Rafael Correa Llak-ta Pushakka «kay navidad-pi shuk hatun karanakashinchi shinchi llankashpakatinami kanka. Chashna-mi shuk allipash, tukuyta ri-kukpash llaktata chari-shun» nirka.
Lenín Moreno Katik Pu-shakka «navidad puncha-kunapika kuyayka, manamakanakuywan, alliman ka-nawan, yanapanawanmichinpapuralla tukun» nirka.
Llakta Pushak:«Sumak navidadkachun»
Yachay LlaktamiUrcuquípi kawsaytashikanyachin
Kayka shuk hatun ruranami kan. Kay patsak wata shinapika kashnaka mana tiyashkachu. Chashnami
Kamaypa mushuk rurana kallarin. Yachakunata-pash, ima shina kashkatapashmi ashtawan rikuriyakrin.
hectárea allpapimiYachay Llaktakakanka
4.000
Fuente: Perfiles de Opinión/ 633 shinata tapuchishka
Alli nikkuna 79,6%
64,1Alli
18,7Mana alli
15,5May alli
1,6 May mana alli
0,1 Mana yachak
04 llaktapi kawsak 2011 wata I diciembre killa I No 29
Tantanakuy
Kichwrunakunaksumakmi k
JUAN LEONARDOKA Rafael Correa Llakta Pushak-wanpash, Lenín MorenoKatik PushakwanpashmiQuitopi, Carondelet Sumak Wasipi tuparirka.
JUAN LEONARDOPA mamapash, warmipashmimishanakuypika karkakuna.
2011 wata I diciembre killa I No 29 llaktapi kawsak 05
W
waka
kanchik
Juan Leonardoka
Alemaniapimishuk mishana-
kuypi tukuyshunkuwan
takirka
Santillán Rojas aylluka Agatomantami kan. Agatoka Otavalo kuchupimi kan.
Santillán Rojas aylluka 35 watatami Cuencapi San Fran-cisco panpapi awashakunata katushpa kawsashka
Juan Leonardoka 16 watayuk kashpami, Europaman rishka.
Juan Leonardoka sawrishkami kan, paypa warmika Poloniamantami kan. Agnieszka Santillánmi kan
illaykunaka kayna 2011 wa-ta, diciembre killami sh ukOtavalomanta wanprashuk mishanakuypi kash-kata rikchirkakuna. Alema-niapimi «Das Supertalent2011» mishanakuy tiyarka.Imatapash yachash-kata ri-kuchinkapakmi karka.Chaypimi kay Otavalo-manta wanpraka paypa ya-chashkata rikuchinkapakyaykurka. Chashna y a-chashkata rikuchikkuna-ka 42.000 shinami k arka-kuna.
¿Pitak chay Otavaloman-ta wanpraka karka? PaykaJuan Leonardo SantillánRojasmi karka. 27 wataytuk-mi kan. 2.000 watami Euro-paman vida maskashpa rir-ka, paypa tayta-mamata,paypa sukta wawkikunatasakishpami rirka. Alema-niapika pusak wata shinata-mi kawsashka.
Juan Leonardo SantillánRojaska diciembre killa 10punchaka «El cóndor pa-sa»shutiyuk takitami puku-nakunawan takirka. Shikanruranata rikukkunaka pay-pa takishkatami allikachir-kakuna. Chaymantami ku-tin yachashkata rikuchi-chun payta akllarkakuna.Chashnami diciembre killa,17 punchaka «El pastor soli-tario» takita uyachirka. Su-maktami takirka. Ruranatarikukkunaka paypa takish-kata uyashpaka wakarka-kunami. «Shunkuwanmi ta-kirkani. Chashnami kushillakashkatapash, karupi ka-shpa, llaktata yuyarikush-kata rikuchirkani» nirka.
Mishanakuyta rurakku-naka paypa mamatamiAlemianaman aparkaku-na, Juan Leonardoka unay-tami mana rikushk arka.María Juana Santillánka di-ciembre killa, 17 punchakachuriwanmi karka. Mishannikpika, churi mamami uk-llarirkakuna, wakarkaku-na. Chashnami karu llakta-pi kic hwa ruranakuna su-mak kashkata rikuchikur-kakuna.
Ari, kichwa runakunakasumakmi kanchik. JuanLeonardo ñukanchiktaallipi churashkamanta tu-kuy shunkuwanmi paguininchik.
cuadorka An-gosturapi llaki-mantami Co-lombiawankamana apana-kurka. Kimsawata iskun ki-
lla shinatami karuyashkakarka. Shinapash kunankaishkatin llaktaka alli allimiapanakunkuna.
Ishkantin llaktami tanta-nakushpa katinata yuyan-kuna. Chashna tantankush-pami imakunatapash ash-tawan hawalla ruray usha-rishkata rikukunkuna.
Llakta Pushakkunaka2011 wata, diciembre killa, 19punchami, Quitopi tantana-kurkakuna.
2011 wata I diciembre killa I No 2906 llaktapi kawsak
Ima tiyashka
Ishkantin llaktamantaLlakta Pushakkunaka Ma-
taje hatun yakupi shukchakata shayachinatami
uyachirkakuna. Antanka-pi rinamanta kullki
kunaka pishiyankami,ishkatin llaktapa
manñapi allpa ukupi ti-yashkata surkuchinata
rikuriyankapashmi.
E
Ecuadorpash Colombiapashalli allimi apanakun
LLAKTA PUSHAKKUNAKAQuitopimi tantanakurkakuna.Ashtakami Hatun Plazapikapaykunata rikurkakuna
APANA APAMUNA
Antankapi rinamanta kullki kunaka pishiyankamiIshantin llaktaman rinkapakshamunkapak antankapi ri-namanta kullki kunaka pishi-yankami. Ishkantin Suyu-man kuna kullkitami anchu-chinka, chaymantami pishi-yanka. Shinallatak wakin antankakuna mana yapa kullkita mañash-pa apankapak munakpika, chaykunata ari ninkallami.
RURANA
Yana wiramanta, allpa ukupi imapashtiyashkata pakalla surkunamantaPankakunatami shuti killkarkakuna. Co-lombiaka yana wirata surkuchishpaka,Ecuadorpa anta chunchulli shinakunata-mi kachay ushan. Allpa ukupi imapash ti-yashkata pakalla, mana mushuk yachay-kunawan surkuchikkunata, ama shinarurashpa katichun, rikuriyanatami nikun.
RUNAPA KAMACHIKUNA
Mataje hatun yakupimi shuk chakata ruranka
Se Shuk chakatami Mataje hatun ya-kupi rurakrin. Chusku antawapamikanka. San Miguel hatun yakupipash-mi tiyashka chakita allichikrin. Mu-shuk chakaka Esmeraldas markata-mi Nariño depar tamentowan kimi-chinka. 60 metro suniyukmi kanka.
SURKUCHINA
Colombiamanta minka-rishkakunata rikunkapak-
mi kullkita kushkaColombia Kamayka punta k utinmi500.000 dólarta chay llaktamanta Ecua-dorpi minkarishkata ima minishtishkaku-napa kukrin. Minkachikta Rikuk Ukumi2012 wata chay kullkitaka kunka.
Ima tiyashka
cuadorka Kamay-ka 2011 wataka llak-tapa alli kashkata ri-kushpami imaku-nata rurarka. Chay-taka shuk llaktaku-
nami alli k ashkata rikushka-kuna, nishkakuna.
Kamayta mana m unakku-naka kay wataka llaki wata ka-natami nirkakuna, shinapashmana chashnachu karka.Chaypa rantika kullki charina-ta rikushpaka, chayka mirar-kami, wakcha kawsanata, llan-kana mana charinata pishiya-chirkami; shuk llaktaman kay-pi rurashkata katunata mira-chirkami. Yana wira surkuchi-nata mirachirkapashmi.
2011 wata I diciembre killa I No 29 llaktapi kawsak 07
ERAFAEL CORREALLakta Pushakka kay pichka watakallaktapi alli kashkatarikushpami imakunata rurashka
Ecuadorka 10shinapimi allitarurashkaEcuadorka 2000-2006 watakunaka, tukuyta rurashkata rikushpaka, 4,3% shinatami kaw-saypa minishtishkapa kurka. Kunan Kamayka 2007-2010 watakunaka 7,3% shinatami kushka.
Kullkitaima ruranaku-napi churana
Llaktapa rurashkata mashnakashkata rikushpaka, shikan
ruranakunapi churashka kullki-ka Brasilwan, Perúwan, Co-lombiawan chinpapurash-
paka,mishanmi. Ecua-dorka 31% shinatami
churashka.
Allpa uku-manta tiyashkata
rikuriyashpasurkuchina
Canadámanta Kinross allpa uku-manta tiyashkata surkuchik wasimiFruta del Norte nishkapi allpa ukupitiyashkata surkuchi kallarirka. Ecua-
dorka chay surkushkamantaka52% shinatami chaskinka. Surkuchinkapakka 1.500
hunu yalli dólartamichurakun.
Yana wirasurkuchinatami
mirachishkaYana wirata surkuchinaka 2010
watamantami mirarka. 2010 wata-manta, 2011 watapashmi 3,7% shi-nata mirarka. 180 hunu yalli yanawira puntutami surkuchirka. Pe-
troecuadorka paypa panpapiashtawan yana wirata surku-
chinkapakka kullkitamichurana karka.Kullki
wakaychiwasikunaka allipashwiñanakunpashmi
Mana Suyupa makpi kak kullki wa-kaychina wasikunapi kullki chura-naka 2010 wata, noviembre killa-kamanka 15% shinatami mirash-
karka; kutin 2011 wata no-viembre killakamanka
22,3% shinatami mirashka.
Yana wirasurkuchinatami
mirachishkaYana wirata surkuchinaka 2010watamantami mirarka. 2010 wa-tamanta, 2011 watapashmi 3,7%
shinata mirarka. 180 hunu yalli ya-na wira puntutami surkuchirka.Petroecuadorka paypa panpapi
ashtawan yana wirata surku-chinkapakka kullkitami
chrana karka.
Kullkiwakaychi
wasikunaka allimi wiñanakuna
Mana Suyupa makpi kak kullkiwakaychina wasikunapi kullki
churanaka 2010 wata, noviembrekillakamanka 15% shinatami mirashkarka; kutin 2011 wata
noviembre killakamanka22,3% shinatami
mirashka.
Allpa ukumanta
tiyashkata rikuri-yashpa surkuchina
Canadámanta Kinross allpa ukuman-ta tiyashkata surkuchik wasimi Frutadel Norte nishkapi allpa ukupi tiyash-kata surkuchi kallarirka. Ecuadorka
chay surkushkamantaka 52% shinatami chaskinka. Surkuchinkapakka 1.500
hunu yalli dólartami churakun.
Mañashkakulkika
pishiyashkamiEcuadorka charishka kullkita-
ka imapa alli kahskata rikushpa-mi imakunata rurashka, chay-mantami mañashka kullkikamashna rurashkawan rikush-
paka, 22% shina tukushka.2006 wataka 32% shi-
nami karka.
Kullkitaima ruranaku-napi churana
Llaktapa rurashkata mashnakashkata rikushpaka, shikan ru-ranakunapi churashka kullkika
Brasilwan, Perúwan, Colom-biawan chinpapurashpa-ka,mishanmi. Ecuadorka
31% shinatami churashka.
Mañashka kulkika
pishiyashkamiEcuadorka charishka kullkitakaimapa alli kahskata rikushpami
imakunata rurashka, chaymanta-mi mañashka kullkika mashna rurashkawan rikushpaka, 22%
shina tukushka. 2006 wataka 32% shinami
karka.
1
5
9
7
3
2
4
108
6
08 llaktapi kawsak
Editor en Quichua: José Maldonado “Ushku Chukuri”. Editor gráfico: Mario Gallardo Neira Fotógrafos Eduardo Santillán, Wladimir Játiva, Santiago Armas, Emilio Sánchez y Miguel Romerollaktapi kawsak
2011 wata I diciembre killa I No 29
PRODUCCIÓN: Secretaría Gene-ral de Comunicación de la Presi-dencia de la República SECOM.
Ecuador kawsayta kuyaynishkata kanpa rurashkakunapi
churankapak mañanallami
kanki
Ecuador kawsayta kuyay nishkataka kanpa rurashka-kunapimi ña churay ushanki.Chayta mañankapak imata rurana kashkataka
www.marcapaisecuador.comnishkaman yaykushpami rikunalla kanki.
Chaywanka ñukanchik llaktapi ima
tiyashkatami ashtawan riksichinki
ecuador kawsayta kuyay
Ecuador kawsayta kuyay nishkata upalla hapishpa rurashkakunapi churakpika, kamachita rikushpa huchachinkallami. Chay Propiedad Intelectual Kamachipa 319 yupayta, katik yupaykunatapash rikushpa huchachinkallami.