วทยาศาสตรดษฎบณฑตกตตมศกด

รองศาสตราจารย ดร.กว จตกล

ในฐานะนกวชาการผมความรความสามารถและประสบการณทงดานเกษตรกรรม

และการศกษาดานการเกษตรเปนผทรงคณวฒทมผลงานดเดนทงทางดานบรหารบรการวชาการ

และวชาชพเปนผททมเทเวลาใหกบการบกเบกและพฒนางานทกดานของคณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกนเชนจดหาแหลงเงนทนจากตางประเทศเพอการสนบสนนการด�าเนน

งานของคณะนอกจากนยงมบทบาทส�าคญยงในการพฒนาการศกษาทางดานเกษตรในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอ เปนผสรางสรรคผลงานทมคณคาตอการพฒนางานดานเกษตรกรรมของ

ชาตมากมายจนมชอเสยงเปนทยอมรบทงในและตางประเทศนบไดวาเปนผท�าคณประโยชน

แกมหาวทยาลยขอนแกนและวงการเกษตรกรรมเปนอยางยงสมควรไดรบการยกยองให

ไดรบพระราชทานปรญญาวทยาศาสตรดษฎบณฑตกตตมศกดสาขาเกษตรศาสตรเพอเปน

เกยรตประวตสบไป

ทลเกลาถวายน�าผง

หลงเสรจพธพระราชทานปรญญาบตร

รบพระราชทานรางวลพระธาตพนมทองค�า

ประจ�าป พ.ศ. ๒๕๕๔

สวนรมเกลากลปพฤกษ

พ.ศ. ๒๕๓๑

สวนรมเกลากลปพฤกษ

พ.ศ. ๒๕๕๘

เจดรอบป“กว”ทานผานชวตนอมดวงจตศษยเกษตรทกเขตขนตคารวะระลกบญคณอนนตผเรมสรรคสรางกอก.มข.เรา

มหา’ลยขอนแกนแควนอสานเมอวนวานกนดารแลงแฝงความเหงาน�าขาดแคลน+แผนดนเกลอสนเธาว“เกษตร”เราเตบโตไดอยางไรกน.?

ม.ขอนแกนแดนอสานวนวานกอนตองขอพรวอนฟาฝาความฝนคณบด “กว”พาน�าฝาฟนเพาะพชพนธขวญถนมอดนแดง

ม.ขอนแกนสมแกนฝนในวนนพชพนธมเมลดหวานทานทนแลงเกษตรสขทกเสนชยไดเปลยนแปลงศรทธาแหงแหลงความรคแผนดน

“กาลพฤกษ”ร�าลกไดทานใหปลกเพอพนผกลกสอฐจตถวลเฝาฝกฝนจนเตบใหญใหสมจนตไถพรวนดนรนใจผานกาลเวลา

มทตาจต “๘๔ ป ดร.กว จตกล”

ทาน“กว”ชแนะใหใชความคดสรางผลผลตดวยจตใจใฝศกษาสรางเกษตรเขตกนดารผานวชชาเพาะพนธกลาทาทนเพอผลงาน

“กลปพฤกษ”ร�าลกใหมในวนนหาสบปทเตบใหญแผไพศาลไดอวดดอกออกผลโตแสนโอฬารแผกงกาน“กาลพฤกษ”ปกแผนไทย

๘๔ปททานผานรอนหนาวเปนเรองราวขาวเลาขานต�านานไวศษยขอจ�าน�าเปนแบบแนบดวงใจเกษตรไทยเทอดผลงานทาน’กว’

ขอพรพระธาตพนมพรหมศกดสทธมทตาจตสมฤทธผลดลสขศรสขภาพลาภสมบรณพนทวแดทาน“กว จตกล”บญนรนดร

ดวยความรก-เคารพ-ศรทธายง

จากศษยเกาคณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

(ศ.ดร. มตตกา พนมธรนจกล รน ๕ ประพนธ)

รศ.ดร.กว จตกล

บรพาจารย ของชาวเกษตรมอดนแดง

“การตงมหาวทยาลยขอนแกนเพมขนอกแหงหนงนนเปนคณอยางยง

เพราะท�าใหการศกษาชนสงขยายออกไปถงภมภาคทส�าคญทสดสวนหนง

ของประเทศ ซงตอไป จะเปนผลดแกการพฒนายกฐานะ ความเปนอย

ของประชาชนในภมภาคนเปนอยางยง ความส�าเรจในการตง

มหาวทยาลยขอนแกน จงเปนความส�าเรจททกคนควรจะยนด”

กระแสพระราชด�ารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในพธเปดมหาวทยาลยขอนแกน

วนท๒๐ธนวาคม๒๕๑๐

รศ.ดร.กวจตกลอดตคณบดคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนเปนผ

ทชาวเกษตรมอดนแดงพรอมใจกนยกใหอาจารยเปนบรพาจารยของพวกเราดวยความ

รความสามารถทมเทบรหารงานคณะเกษตรศาสตรเปนเวลายาวนานเกอบสองทศวรรษ

ตดตอกนคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนกาวหนามายนแถวหนาของสถาบน

อดมศกษาเกษตรศาสตรในระดบประเทศและระดบภมภาคไดในปจจบนมาจากรากฐาน

ทอาจารยไดใชความรประสบการณวสยทศนอนยาวไกลของอาจารยวางรากฐานไวให

ในโอกาสครบรอบ๘๔ปของอาจารยศษยจงขออนญาตอาจารยจดท�าหนงสอรวบรวม

ประวตและผลงานอนทรงคณคาขออาจารยไวใหศษยเกาลกหลานอนชนรนหลงและ

สาธารณชนไดเรยนรเกบไวเปนแบบอยางตอไป

สวทย เลาหศรวงศ ก.8

เรยบเรยง

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 22

ชาตกาลและการศกษา

เกดวนท๑๔มนาคมพ.ศ.๒๔๗๔ณ.บานเลขท๑๗๐ถนนกระบต.ตลาดเหนอ

อ.เมองจ.ภเกตเปนบตรของนายมน-นางสายหยดจตกล

พ.ศ.๒๔๘๒ จบชนประถมศกษาปท๔

โรงเรยนเทศบาลวดควนวเศษอ.เมองจ.ตรง

พ.ศ.๒๔๘๙ จบชนมธยมศกษาปท๖

โรงเรยนเพชรพทยาคมอ.เมองจ.เพชรบรณ

พ.ศ.๒๔๙๑ จบชนมธยมศกษาปท๘

โรงเรยนเตรยมอดมศกษาจฬาลงกรณมหาวทยาลย

พ.ศ.๒๔๙๕ จบปรญญาตร(B.S.inAnimalScience)

จากLouisianaStateUniversity,สหรฐอเมรกา

พ.ศ.๒๔๙๖ จบปรญญาโท(M.S.inAnimalProduction)

จากLouisianaStateUniversity,สหรฐอเมรกา

พ.ศ.๒๕๐๑ จบปรญญาเอก(Ph.D.inAnimalNutrition)

จากUniversityofIllinois,สหรฐอเมรกา

การฝกอบรม

พ.ศ.๒๕๐๖ EducationAdministration

จากStanfordUniversity,สหรฐอเมรกา

พ.ศ.๒๕๐๖ DevelopmentAdministration

จากUniversityofCalifornia,สหรฐอเมรกา

พ.ศ.๒๕๑๔ การบรหารการพฒนา

จากสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

พ.ศ.๒๕๒๙ ComputerinAgriculture

จากSEARCA,ฟลปปนส

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 23

ชวตครอบครว

รศ.ดร.กวจตกลมคสมรสชอดร.สายสรจตกลอดตคณบดคณะศกษาศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกนมบตร๒คนคอนายกานตจตกลและนางสร ศนสนยเวทย

อยบานเลขท๑๑๘ซอยอลตถนนสขมวท๔แขวงคลองเตยเขตคลองเตยกรงเทพฯ๑๐๑๑๐

ประวตการท�างานและต�าแหนงส�าคญ

พ.ศ.๒๕๐๒-๒๕๐๕ ศกษานเทศกเกษตรกรมอาชวศกษากระทรวงศกษาธการ

พ.ศ.๒๕๐๖-๒๕๑๐ ผอ�านวยการวทยาลยเกษตรกรรมบางพระกรมอาชวศกษา

พ.ศ.๒๕๑๑-๒๕๓๐ คณบดคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

พ.ศ.๒๕๑๖-๒๕๒๑ รองอธการบดฝายวชาการมหาวทยาลยขอนแกน

พ.ศ.๒๕๒๐ VisitingFellowinInternationalAgriculture,

CornellUniversity,สหรฐอเมรกา

พ.ศ.๒๕๓๒-๒๕๕๑ ทปรกษาอาวโสสมาคมพฒนาประชากรและชมชน

ประเทศไทย

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 24

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 25

กวา ๒๐ ป ทมหาวทยาลยขอนแกน

จากประวตการท�างานจะเหนวารศ.ดร.กวจตกลเรมตนชวตการท�างานทกรม

อาชวศกษาในต�าแหนงศกษานเทศกและไดกาวสต�าแหนงผอ�านวยการวทยาลยเกษตรกรรม

บางพระจ.ชลบรทนนดร.กวไดสรางผลงานดเดนเปนทประจกษเชนจดการบรหารงาน

อาชวศกษาเกษตรและการฝกหดครเกษตรประโยคครมธยมเกษตรกรรม(ป.ม.ก.)รวมกน

แหงเดยวในประเทศไทยเมอมการจดตงมหาวทยาลยขอนแกนซงสองคณะแรกทเปดสอน

คอคณะเกษตรศาสตรและคณะวศวกรรมศาสตรดร.กวจงไดรบการคดเลอกใหโอนยาย

มาท�างานทมหาวทยาลยขอนแกนเมอวนท๑ธนวาคม๒๕๑๐ไดรบการแตงตงใหด�ารง

ต�าแหนงคณบดคณะเกษตรศาสตรคนแรกและท�าหนาทคณบดตดตอกนเปนเวลายาวนาน

ทสดของมหาวทยาลยขอนแกนหรออาจจะยาวนานทสดในประเทศไทยดวยผลงานอน

โดดเดนทงในและตางประเทศดร.กวจงไดรบเชญเปนผเชยวชาญขององคการระหวางประเทศ

และมหาวทยาลยเชนเปนResearchAssociateของInternationalDevelopmentResearchCenter(IDRC)ประเทศแคนาดาVisitingFellowของCornellUniversityประเทศสหรฐอเมรกาเปนผเชยวชาญของSoutheastAsianRegionalCenterforGraduateStudyandResearchinAgriculture(SEARCA)ทงยงไดรบคดเลอกเปนสมาชกสมาคมเกยรตนยมทางดานตางๆของตางประเทศอาทAlphaZetaFraternity,PhiKappaPhiSociety,PhiSigmaSociety,SigmaXiSocietyและEpsilonPiTauSociety

ผลงานของรศ.ดร.กวจตกล ทวางรากฐานและพฒนาคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนนนมมากมายหลายเรองราวสมควรไดรบการบนทกไวซงอกสวนหนงคณาจารยหลายๆทานจะไดชวยกนเขยนรวบรวมใวในหนงสอเลมนดวยผลงานโดยยอมดงน ๑.การจดหลกสตรการเกษตรในระดบอดมศกษาทใหความส�าคญกบการเรยนรในการปฏบต(LearningbyDoing)มการวางแผนงานฝายไรไวรองรบการเรยนการสอนอยางครบครนเปนระบบ ๒.การบรณาการการพฒนาชมชนชนบท ใหนกศกษาไดมโอกาสเรยนร และคณาจารยท�าการวจยดานการเกษตรดวยหลกการ“หองปฏบตการสงคม (SocialLaboratory)” โดยการคดเลอกหมบานใกลมหาวทยาลย เปนสถานทด�าเนนการ เพอเรยนรปญหาของเกษตรกรและใชการวจยชวยแกไขปญหา ๓.เปนผชน�าใหเหนความส�าคญของการท�าเกษตรกรรมแบบประณต(IntensiveFarmTrainingProject)ในมหาวทยาลยโดยการคดเลอกครอบครวเกษตรกรมาท�าการเกษตรในพนทสองไรในมหาวทยาลยจ�านวนหลายรนแตละรนใชเวลา๑ปประกฎผลวาเกษตรกรมรายไดจากการท�าเกษตรกรรมในพนททจดใหเพยงพอแตการด�ารงชวตไดเปนอยางดและสวนหนงมเงนเกบไปลงทนท�าการเกษตรในพนทของตนเองตอไปดวยซงพนทดงกลาวปจจบนคอสวนหนงของอทยานการเกษตร ๔.การพฒนาบคลากรคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนในชวงการบรหารของรศ.ดร.กวจตกลมการพฒนาบคลากรอยางเปนระบบบคลากรไดรบทนการศกษาไปศกษาตอตางประเทศเปนสวนใหญเชนฟลปปนสญปนออสเตรเลยนวซแลนดสหรฐอเมรกาออสเตรยสหพนธสาธารณรฐเยอรมน ๕.เรมจากปพ.ศ.๒๕๑๘คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนไดรบทนสนบสนนการวจยเปนโครงการขนาดใหญหลายปตดตอกนเชนจาก InternationalDevelopmentResearchCenter(IDRC)ประเทศแคนาดาใหทนสนบสนนโครงการSemi-AridCropsProjectและCassavaAnimalNutritionProjectมลนธฟอรด ใหทนสนบสนนโครงการMultipleCroppingProjectและตอเนองมาเปนโครงการFarmingSystemsResearchProjectรฐบาลออสเตรเลยใหทนสนบสนนโครงการPastureImprovementProjectโครงการเหลานนอกจากการสนบสนนทนวจยใหกบบคลากรของคณะเกษตรศาสตรแลวยงมทนการศกษาและทนจางผชวยวจย (ResearchAssistants)ซงใหโอกาสศษยเกาจ�านวนมากไดเรมตนชวตการท�างานจนในปจจบนเตบโตในแวดวงสถาบนอดมศกษามต�าแหนงวชาการเปนศาสตราจารยหลายคนรวมทงสวนหนงกาวไปเปนผบรหารระดบคณบดรองอธการบดและอธการบดในสถาบนอดมศกษาตางๆดวย

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 26

๖.ความรวมมอไทย-อสราเอลประเทศอสราเอลมความเชยวชาญดานการจดการ

น�าและระบบชลประทานตางๆรศ.ดร.กวจตกลไดตดตอประสานงานใหเกดความรวม

มอทางวชาการมงานวจยรวมบนพนทใกลส�านกงานอธการบดทหลายคนเรยกตดปากวา

ไรยวซงชอเปนทางการคอไรทดลองไทย-อสราเอลเนนการทดลองดานพชผกมะเขอเทศ

และทเกยวเนองกนคอการขาดแคลนน�าของมหาวทยาลยขอนแกนทน�าไปสการเดน

ขบวนครงแรกของนกศกษามหาวทยาลยขอนแกนในป๒๕๑๔มหาวทยาลยขอนแกน

พยายามของบประมาณมาท�าระบบน�าประปาเองแตส�านกงบประมาณตองการใหใชน�า

ของการประปาสวนภมภาคทณ เวลานน ไมมก�าลงความสามารถจดสงน�าใหพนท

มหาวทยาลยขอนแกนอยางพอเพยงไดรศ.ดร.กวจตกลไดขอใหผเชยวชาญจากอสราเอล

มาชวยวางแผนจดการน�าเพอการเกษตรและของบประมาณจดสรางโรงสบน�าจากคลอง

สงน�าโครงการชลประทานน�าพองหนองหวายบานโกทาน�ามาพกไวทหนองหวชางและ

หนองน�าสะพานขาว ทจ�าเปนตองใชพลาสตคปใหสามารถเกบน�าได โครงการดงกลาว

ท�าใหงานฝายไรดานพชของคณะเกษตรศาสตรสามารถมน�าใชสนบสนนงานวจยหรอ

การผลตพนธพชตางๆไดและมหาวทยาลยกไดอาศยน�าดงกลาวสนบสนนระบบประปา

ของมหาวทยาลยทยงใชไดอยจนถงปจจบน

๗.ความรวมมอกบประเทศญปนรศ.ดร.กวจตกลเปนผมบทบาทส�าคญในการ

ท�าโครงการรวมมอกบJapanInternationalCooperationAgency:JICAและกระทรวง

เกษตรและสหกรณจดตงศนยศกษาคนควาและพฒนาการเกษตรภาคตะวนออกเฉยง

เหนอ ในบรเวณศนยพฒนาทดนฯ รมถนนมตรภาพฝงตรงขามประตมหาวทยาลย

ขอนแกนซงคณะเกษตรศาสตร ไดรบงบประมาณสนบสนนจดสรางอาคารวจยพรอมอปกรณเครองมอททนสมยและมการเรมโครงการรวมมอทางวชาการกบTheJapanSocietyforthePromotionofScience(JSPS)ทใหทนศกษาระดบปรญญาเอกซงใชผลงานวจยทท�าในไทยไปเปนสวนหนงของวทยานพนธไดและภายใตโครงการนท�าใหบคลากรของคณะเกษตรศาสตรหลายคนส�าเรจการศกษาระดบปรญญาเอกจากมหาวทยาลยญปนรศ.ดร.กวจตกลคอผทมบทบาทส�าคญในการประสานงานกบหลายกระทรวงทงของไทยและญปน

๘.รศ.ดร.กวจตกลเปนผรเรมโครงการจดตงสถานทดลองเกษตรทสงณเขอนจฬาภรณน�าพรมอ.คอนสารจ.ชยภมดวยมองเหนถงความตองการวจยดานการเกษตรในสภาพภมประเทศและภมอากาศทแตกตางกนของมหาวทยาลยขอนแกนจงมการจด

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 27

ตงสถานทดลองและฝกอบรมเกษตรกรรมเขอนจฬาภรณขนเพอเปนสถานทศกษาวจยในดานพชทตองการอากาศหนาวเยนตลอดจนสาขาอนทเกยวของสถานฯเขอนจฬาภรณหรอสถานน�าพรมตงอยบนยอดเขาภหยวกเทอกเขาเพชรบรณในพนทของเขตรกษาพนธสตวปาภเขยวโดยการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยไดรบอนญาตใหใชพนทดงกลาวและทางกฟผ.มอบใหมหาวทยาลยใชอกทอดหนงสถานฯมพนทประมาณ๗๕ไรในฤดหนาวมอณหภมคอนขางต�าบางปไมเกน๑๐องศาเซลเซยสในฤดอนมอากาศเยนสบายจงไดมการศกษาวจยดานไมดอกพชผกและไมผลทตองการอากาศหนาวเยนใชเปนสถานทฝกงานของนกศกษาพชศาสตรดานพชสวนมาตงแตป๒๕๑๗จนถงปจจบน เนองจากมสถานทสวยงามมอากาศเยนสบายจงถกใชเปนสถานทฝกอบรมบคลากรของมหาวทยาลยตลอดจนหนวยงานอนอกดวย

๙.การเลยงผงในมหาวทยาลยขอนแกนทไดรบการสนบสนนจากนวซแลนดไดเรมขนจากการสนบสนนประสานงานของรศ.ดร.กวจตกลเชนเดยวกนโดยมดร.ยงยทธไวคกล เปนผรบผดชอบการทดลองในการเสดจพระราชด�าเนนมาพระราชทานปรญญาบตรของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวคณะเกษตรศาสตรจะทลเกลาฯถวายน�าผงทกปแตปหนงดวยสภาพความแหงแลงผดปกตจงไมมน�าผงทลเกลาฯถวายพระองคทรงรบสงกบนกศกษาทเขาเฝาทบรเวณสระน�าสโมสรอาจารยฯวา“สงสยปนผงขเกยจ”

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 28

๑๐.ในปพ.ศ.๒๕๒๘รศ.ดร.กวจตกลไดรบทนสนบสนนจากส�านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาตใหเปนหวหนาโครงการวจยการวเคราะหระบบการศกษาเกษตรของประเทศไทยซงงานวจยดงกลาวไดศกษาวเคราะหการศกษาเกษตรไทยทงระบบและน�าเสนองานดงกลาวตอการประชมระดบชาตณท�าเนยบรฐบาลซงคงมผลตอแนวทางการพฒนาการศกษาเกษตรของประเทศโดยตรงอยางแนนอน

๑๑.ถงแมวาในชวงตนของการจดตงมหาวทยาลยขอนแกนการเรยนการสอนจะ

เนนหนกทางดวนวทยาศาสตรแตรศ.ดร.กวจตกลไดใหความชวยเหลอรวมมอกบนก

วชาการตางประเทศดานโบราณคดกอนประวตศาสตรทมผลงานระดบโลกหลายทานท

สนใจมาศกษาคนควาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอเชนDr.DonBayardซงเปนนกศกษา

ปรญญาเอกของProfessorDr.WilliamSolheimผเชยวชาญระดบโลกดานโบราณคด

กอนประวตศาสตรจากUniversityofHawaiiมาขดคนหาหลกฐานวฒนธรรมกอน

ประวตศาสตรทบานโนนนกทาอ.ภเวยงจ.ขอนแกนซงงานดงกลาวอาจถอไดวาเปนการ

บกเบกงานวจยดานโบราณคดกอนประวตศาสตรในภมภาคน หลงจากนนทานยงได

อ�านวยความสะดวกแกนกวจยดานโบราณคดกอนประวตศาสตรระดบโลกอกหลายทาน

ทสนใจมาศกษาคนควาในภมภาคนเชนProfessorDr.ChetGorman,Universityof

Pennsylvania,USAและProfessorDr.CharlesHigham,UniversityofOtago,

NewZealand.

๑๒.นอกจากงานบรหารคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนตงแตระยะกอตง

รศ.ดร.กวจตกลกยงสรางผลงานทางวชาการไวมากมายทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

โดยเฉพาะอยางยงบทความเรอง ววฒนาการของการศกษาเกษตรในประเทศไทยทให

ความรความเขาใจความเปนมาดานการศกษาเกษตรของประเทศรวมทงบทความทรง

คณคาอนๆทขอน�าบางสวนมากลาวไวณทนเชนPrinciplesofNutrition,Management

ofResearchandExtensionSystemsinThailand,SmallFarmResearchand

DevelopmentatKhonKaenUniversity,PolicyGuidelinesforAgricultural

EducationDevelopment,LinkageofResearchandExtensionActivities,Higher

EducationinAgricultureinThailand,TheCruxofAgriculturalDevelopmentin

NortheastThailand, ImplicationofFacultiesofAgriculture in introducing

NutritionintotheirTeachingandResearchเปนตน

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 29

เมอปพ.ศ.๒๕๓๐รศ.ดร.กวจตกลพนจากต�าแหนงคณบดไดอาสามหาวทยาลยขอนแกนจดท�าสวนพฤกษศาสตรบรเวณทศษยเการนแรกๆรจกกนในนามสะพานขาวและศษยปจจบนรจกกนในนามสระพลาสตกเพราะอางเกบน�าสะพานขาวไมสามารถเกบน�าไดจงตองใชพลาสตกปพนกอนสวนดงกลาวตอมาไดมชออยางเปนทางการจากการประกวดตงชอ ในวาระครบรอบ๓๐ปมหาวทยาลยขอนแกนวา“สวนรมเกลากลปพฤกษ”ปพ.ศ.๒๕๓๒รศ.ดร.กวจตกลตดสนใจลาออกจากราชการเมอวนท๑พฤษภาคม๒๕๓๒แตกยงไมละทงงานการพฒนาไดรบงานในต�าแหนงทปรกษาอาวโส(SeniorAdvisor)ของสมาคมพฒนาประชากรและชมชน(PopulationandCommunity DevelopmentAssociation: PDA) ซงเปนหนวยงานเอกชนสาธารณประโยชน เพอพฒนาคณภาพชวตผดอยโอกาสสมาคมฯมโครงการหลากหลายตงแตการวางแผนครอบครวการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมการพฒนาแหลงน�าเพอการเกษตรการสงเสรมอาชพและสรางรายไดสมาคมฯมพนทด�าเนนการในหลายจงหวดของภาคอสานเชนขอนแกนบรรมยมหาสารคาม

จากคณปการมากมายททานไดทำาไวใหมหาวทยาลยขอนแกนสภามหาวทยาลยจงไดมอบรางวลเชดชเกยรตใหสองครงคอ พ.ศ.๒๕๓๕ดษฏบณฑตกตตมศกดสาขาเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน พ.ศ.๒๕๔๔รางวลพระธาตพนมทองค�ามหาวทยาลยขอนแกน

จากกระแสพระราชด�ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอย หว ในพธเป ดมหาวทยาลยขอนแกนทไดอญเชญมาไวในบทความน เราชาวเกษตรมอดนแดงไดรวมกนตลอดระยะเวลา๕๐ปทผานมาใชสตปญญาความรทไดรบจากสถาบนนท�าหนาทของตนอยางเตมก�าลงความสามารถและในโอกาสครบรอบ๘๔ปของบรพาจารยทานนทไดทมเทชวตท�างานสรางคณปการใหแกการศกษาเกษตรของประเทศไทยและมหาวทยาลยขอนแกนศษยทงหลายและผทเคยรวมงานสรางสรรคพฒนากบทานมาจงพรอมใจกนสดดรศ.ดร.กวจตกลบรพาจารยของชาวเกษตรมอดนแดง

บรรณานกรม นพคณศรวรรณ๒๕๕๗,ปกณกะการศกษาเกษตรไทย๑๕๑-๑๕๘ สจบตรงานพระราชทานปรญญาบตรมหาวทยาลยขอนแกน๒๕๓๕ สจบตรงานพระราชทานปรญญาบตรมหาวทยาลยขอนแกน๒๕๔๔

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 30

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 31

รศ.ดร.กว จตกล

ชวต แนวคด และการงาน

วยเยาวทสนกสนาน…รากฐานของอนาคต

รศ.ดร.กวจตกลมชวตในวยเดกทสนกสนานถงแมวาจะล�าบากกตามอาจารย

เกดในครอบครวขาราชการคณพอของอาจารยเปนผพพากษาจงตองยายทอยเสมอท�าให

ไดเรยนในหลายโรงเรยนสมยทอาจารยเรยนอยในระดบมธยมศกษาเปนชวงสงครามโลก

ครงท๒ผคนมความเปนอยอยางยากล�าบากและขาดแคลนอาจารยตองอพยพออกไป

นอกเมองไดมโอกาสสมผสกบทองทงและการเกษตรสงเหลานนมผลตอการตดสนใจใน

การศกษาในระดบสงของอาจารยในเวลาตอมา

รศ.ดร.กวจตกล เกดในปพ.ศ.๒๔๗๔ ทจงหวดภเกต เปนบตรของนายมน

และนางสายหยดจตกลอาจารยเรมการศกษาเมออายเพยง๔ปทโรงเรยนสตรจล

นาคของเจาพระยาธรรมศกดมนตร(สนนเทพหสดนณอยธยา)ซงเปนโรงเรยนทน�า

ระบบการสอนแบบใหมมาทดลองใหเดกนกเรยนสามารถอานออกเขยนไดในเวลาอนสน

พรอมทงไดใหนกเรยนเรมเรยนอานและเขยนภาษาองกฤษไปดวยแตเนองจากตองยาย

ตามคณพออาจารยจงไปจบชนประถมศกษาปท๔ทโรงเรยนเทศบาลวดควนวเศษอ.เมอง

จ.ตรงตอมาไดเขาเรยนชนม.๑-ม.๕ทโรงเรยนอสสมชญบางรกทมการเรยนการสอน

อยางเขมขนโดยเฉพาะอยางยงวชาภาษาองกฤษซงเปนรากฐานส�าคญอนหนงทชวย

ใหอาจารยไดไปศกษาตอตางประเทศในเวลาตอมาระหวางทเรยนทโรงเรยนอสสมชญ

ชนม.๒-ม.๓เปนชวงทเกดสงครามโลกครงท๒กรงเทพฯถกทงระเบดบอยครงโรงเรยน

สมตรา (ปฏภาณวฒน) ภวโรดม ก.8

เรยบเรยง

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 32

หยดการเรยนการสอนอาจารยกบเพอนๆกเทยวซกซนสนกตามประสาเดกเชนไปงมหอยในคลองรอบสวนจตรลดา ซงมหอยหลากหลาย เมอมการทงระเบดถขนครอบครวอาจารยตองยายออกไปนอกเมอง ครงแรกยายไปอยทมหาวทยาลยเกษตรศาสตรบางเขนซงสมยนนถอวาไกลมากแลวตองขนรถไฟไปอาจารยเลาวาเกอบทกเชาจะเหน หลวงสวรรณวาจกกสกจอธการบดเดนผานหนาบานไปตรวจไรและแปลงฝกงานนสตของมหาวทยาลยทอยใกลทางรถไฟ(บรเวณถนนวภาวดรงสตในปจจบน)ขณะทอาจารยอยทบางเขนไดเรยนรเกยวกบการเกษตรมากเพราะมเวลาในยคนนชวงปใหมมหาวทยาลยเกษตรศาสตรจะจดงานวนเกษตรมการแขงขนขจกรยานจากอนสาวรยชยสมรภมไปมหาวทยาลยเกษตรศาสตรมการแสดงนทรรศการเกยวกบการเกษตรสาขาตางๆท�าใหอาจารยสนใจในอาชพน เมอสงครามรนแรงขนครอบครวอาจารยจงตองยายไกลออกไปอกถงรงสต โดยไปอยทโรงเรยนเกษตรกรรมปทมธานซงอยขางคลองชลประทาน ทนนอาจารยบอกวาน�าในสระใสมากเพราะดนเปนกรดจดมองเหนปลาและสนตะวา ใบขาวกนสระสวยงามในโรงเรยนยงมเลาเปดเลาไกมยอเพอจบปลาเดกๆในละแวกนน สอนใหอาจารยจบปลาในคลองโดยเอามอลวงเขาไปในโพรงไมถารสกมอะไรดนๆอย กใหตะครบออกมายอนคดกลบไปอาจารยบอกวาแปลกทไมเคยลวงเจองเลยอกเรองหนงคอการท�าบอโจนดกปลาโดยเอาไหไปฝงดนในนาขาวทยงมน�าแฉะๆแลวเอาโคลนเกลย ใหเสมอปากไหพอปลาผานมากตกลงไปในไหจากรงสตไดยายไปอยทหนองจอกไดเหน ชาวบานเลยงเปดปลกขาวพชผกการใชชวตในทองทงถงแมจะล�าบากแตกสนกและประทบใจอาจารยไมรลมชวตในวยเดกของอาจารยวนเวยนอยกบเรองเกษตรเสมอ

เมอขนชนม.๖คณพอของอาจารยถกยายไปอยทจงหวดเพชรบรณสมยนนการเดนทางเปนไปอยางยากล�าบากสะพานรถไฟถกทงระเบดรถไฟสายเหนอถกตดขาดใชไมไดตองเหมาเรอแดงจากทาเตยนลองไปตามแมน�าเจาพระยานานถง๓วน๓คน จงถงตะพานหนจงหวดพจตรชวงทผานปากน�าโพนครสวรรคเปนหนาแลงน�าสงแคเขาเทานนเองอาจารยจงไดมโอกาสไปยนอยกลางแมน�าเจาพระยาไดเมอถงตะพานหนตองนงรถบรรทกตอไปเพชรบรณสมยนนประเทศไทยขาดแคลนน�ามนมากรถบรรทกจะใชถานเปนเชอเพลงชาวบานเรยกวา“รถเครองถาน”ถานทใชไมไดไปตมน�าเหมอนทใชหวจกรไอน�าของรถไฟแตใชไอรอนทเกดจากการเผาไหมไปขบเคลอนกระบอกสบโดยตรงจงหวดเพชรบรณมตนไผมาก จงมการน�ามาสรางเปนบานโรงภาพยนตอาคารสถานทราชการแทนไมอาจารยเรยนจบมธยม๖ทโรงเรยนเพชรพทยาคมอ.เมองจ.เพชรบรณเนองจากมพนฐานการเรยนและภาษาองกฤษทดจากกรงเทพฯจงสอบไดท๑เสมอ

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 33

อาจารยกลบมาศกษาในชนมธยม๗และ๘ทโรงเรยนเตรยมอดมศกษาจฬาลงกรณมหาวทยาลยเมอส�าเรจการศกษาอายยงไมครบ๑๗ปบรบรณยงไมมสทธเขามหาวทยาลยอาจารยจงไปเรยนชนม.๘ซ�าอกทโรงเรยนอสสมชญเผอจะไดสอบไดตดบอรด๕๐คนแรกของประเทศ(สมยนนทกรร.สอบดวยขอสอบเดยวกนผทไดอนดบ๑-๕๐ของประเทศจะมชอตดบอรด)เปนการสรางชอเสยงแกโรงเรยนอาจารยเลาวา เนองจากวชาตางๆ ทเรยนในชนม.๘เคยเรยนมาหมดแลวชวงนนจงไมคอยสนใจเรยนหรอท�าการบานเทาไหรนกชวงพกกลางวนจงนงรถรางไปทสพระยาซงมหองสมดของส�านกแถลงขาวของประเทศองกฤษอยทนนมนตยสารและหนงสอตางประเทศมากมายไดอานเรองราวทเปนความรรอบตวมความสขมากกบการอานซงชวยใหความรภาษาองกฤษดขนอกดวย

จดหกเหเกดขนในปพ.ศ.๒๔๙๑เมอกระทรวงศกษาธการใหครสภาจดทนไปศกษาตอตางประเทศ๑๐๐ทนแกนกเรยนและขาราชการโดยเปนทนตามความตองการของกระทรวงศกษาธการนบเปนทนการศกษารนแรกของรฐบาลภายหลงสงครามโลก ครงท๒ซงมทนระดบนกเรยน๑๐ทน(โดยผทสอบตดบอรด๕๐คนแรกของประเทศไมตองเสยคาสมครสอบ๑๐๐บาท)ครงแรกอาจารยไมไดคดจะไปสอบเพราะเงน ๑๐๐บาทในสมยนนนบวามากโขอยและคดวาคงสอบไมไดแตคณพออาจารยบอกใหไปลองดและจายเงนคาสมครใหปรากฏวาอาจารยสอบไดและเลอกเรยนสาขาเกษตรศาสตรทสหรฐอเมรกาการทอาจารยสอบไดทนรฐบาลกเปนทแปลกใจของคนจ�านวนมากเพราะไมใชเปนคนเรยนเกงแตเปนเพราะภาษาองกฤษและความรรอบตวดและขอสอบสวนใหญกเปนเนอหาวชาชนม.๘จงสอบได

นกเรยนและขาราชการทไดรบทนครสภารนแรกหลงสงครามออกเดนทางไปสหรฐอเมรกาในปพ.ศ.๒๔๙๒โดยเครองบนบรษทPacificOverseasAirlineSiam(POAS)ตนตระกลของบรษทการบนไทยในปจจบนเครองบนล�านนยงไมมทนงเหมอนสมยนผโดยสารนงหนหนาหากนเปนแถวยาวเหมอนในเครองบนทหาร เมอรสกเมอยกลกขนเดนไปมาได เวลากลางคนกเปาฟกยางนอนกบพนไดอยางสบาย ใชเวลาเดนทางยาวนานถง๓วน๓คนระหวางทางนกเรยนทนไดแวะเขาเฝาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทเมองLausanneประเทศSwitzerlandดวย

ผดแลนกเรยนไทยสงอาจารยไปเรยนทLouisianaStateUniversity (LSU)

เพราะเหนวาเปนมหาวทยาลยเดยวในสหรฐฯขณะนนทมความเชยวชาญดานการปลก

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 34

ขาวและออยแตเมอไปเรยนอาจารยกลบสนใจและรสกวาการเลยงสตวสนกกวาการปลก

พชตวอาจารยเองกไมชอบทานผกชอบทานแตเนออยแลวจงเลอกเรยนสาขาสตวศาสตร

(AnimalScience)LSUเปนมหาวทยาลยเลกสมยนนมนกศกษาประมาณ๕,๐๐๐คน

คณาจารยจะสนทสนมกบนกศกษาและชวนไปสงสรรคทบานกนบอยๆแตเมอไปศกษา

ระดบปรญญาเอกทUniversityofIllinoisซงมนกศกษากวา๒๐,๐๐๐คนบรรยากาศ

ใกลชดแบบทLSUกหายไป

แนวคดการท�างาน….เบองหลงความส�าเรจ

รศ.ดร.กวจบการศกษาปรญญาเอกสาขาวชาAnimalNutritionจากUniversityof Illinoisสหรฐอเมรกาเมอปพ.ศ.๒๕๐๑และกลบมารบราชการทกรมอาชวศกษากระทรวงศกษาธการในต�าแหนงศกษานเทศกเกษตรเปนดร.คนแรกของกรมอาชวศกษาระหวางนนไดมสวนในการกอตงโรงเรยนเกษตรกรรมสงเคราะหในนคมสรางตนเอง ทอ�าเภอพฒนานคมจงหวดลพบรและอ�าเภอคลองน�าใสจงหวดปราจนบร โดยรบนกเรยนทจบม.ศ.๓ เขาเรยน๓ป นกเรยนทกคนไดรบทนสงเคราะหคาอาหารและเมอจบการศกษาจะไดรบทดนคนละ๒๕ ไรในนคมสรางตนเองเพอประกอบอาชพเกษตรกรรมปจจบนโรงเรยนเกษตรกรรมสงเคราะหไดเปลยนเปนวทยาลยเกษตร และเทคโนโลยอาจารยไดรวมกอตงโรงเรยนเกษตรกรรมแผนใหมทจงหวดชมพรและอดรธานดวยโรงเรยนทง๒แหงเปดการสอนหลกสตรระยะสนอบรมเกษตรกรในทองถนรนละ๕เดอนด�าเนนการไดเพยง๓รนกเปลยนเปนโรงเรยนเกษตรกรรมเพราะไมมผสนใจเรยนพอ

ในป๒๕๐๖อาจารยไดยายไปรบต�าแหนงผอ�านวยการวทยาลยเกษตรกรรมบางพระจงหวดชลบรสงกดกรมอาชวศกษาอาจารยมบทบาทส�าคญในชวงการเรมโครงการเงนกจากธนาคารโลกเพอพฒนาอาชวศกษา(๒๕๐๘-๒๕๑๓)โดยไดรวมท�างานกบคณบดและผเชยวชาญจากCaliforniaPolytechnicInstitute(CalPoly)สถาบนนมชอเสยงมากในการผลตบณฑตทมความสามารถดานปฏบตประสบการณระหวางทท�างานทบางพระ มสวนส�าคญในการวางรากฐานการศกษาดานเกษตรศาสตรของมหาวทยาลยขอนแกนสงทไดพบเหนและตระหนกเสมอตงแตอาจารยอยทบางพระคอการเรยนแบบLearnbyDoingเรยนจากการลงมอท�าของCalPolyแนวทางนอาจารยไดน�ามาประยกตใชทคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 35

การทอาจารยยนดยายไปอยทมหาวทยาลยขอนแกนเนองจากเหนวาอธการบด

เปนผทมความคดกวางไกลอยากเปลยนทศนคตการเรยนการสอนในมหาวทยาลยทมกจะ

เนนดานทฤษฏใหรวมความสามารถในทางปฏบตดวยซงสอดคลองกบความเชอและการ

ปฏบตงานของอาจารยสมยทด�ารงต�าแหนงผอ�านวยการทวทยาลยเกษตรกรรมบางพระ

การพฒนาคณะ…งานบกเบกททาทาย

เมออาจารยยายมาทคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนในป๒๕๑๐

อาจารยไดบกเบกทงดานการกอสรางอาคารสถานทเรยนการพฒนางานฝายไรส�าหรบ

ฝกงานและการวจยในขณะนนมหาวทยาลยขอนแกนเปนมหาวทยาลยทมพนทมากทสด

ในประเทศไทยจงมพนทใหพฒนาจ�านวนมากนอกจากนนยงตองวางแนวทางการศกษา

ของคณะเกษตรศาสตรใหมจดเดนแตกตางจากมหาวทยาลยอนเนองจากมาจากสถาบน

อาชวศกษานกศกษาจงตงฉายาวา“ครใหญบางพระ”อาจารยเลาวาการสรางหอประชม

ของคณะเกษตรศาสตร (ปจจบนถกรอแลว)ตามแบบแปลนเดมทออกแบบเอาไวหอ

ประชมจะอยดานตะวนตกแตเมออธการบดมาดแบบกอสรางกอยากปรบใหหอประชม

ของคณะเกษตรศาสตรกลมกลนและเขาคกนกบหอประชมของคณะวทยาศาสตรทอย

คนละฝงถนนจงใหหมนผงตกคณะ๑๘๐องศาเมอสรางตกเสรจจงพบปญหาคอประต

ทางเขาออกหลกของหอประชมอยสงจากพนดนมากตองแกปญหาโดยใหนกศกษาป๓

และ๔ในขณะนนและผรบเหมาชวยกนขนดนลกรงมาถมขนหนทรายจากเขอนอบลรตน

มาวางเรยงปดทบใหเปนเนนทสวยงาม นกศกษาตองชวยท�างานจนดกดนและเหนอย

มากบางครงอาจารยตองใหท�าไขหวานมาเลยงนกศกษาเมอตกคณะเกษตรศาสตรหลง

แรกทรฐบาลนวซแลนดใหความชวยเหลอสรางเสรจและเตรยมใชเปนสถานทท�าพธเปด

มหาวทยาลยอาจารยบอกวามองลงไประหวางตกหนาดานเหนอกบตกปฏบตการทอย

ดานใตเหนแตดนสแดงเนองจากเวลามนอยจะปลกตนไมปลกหญากคงโตไมทนในทสด

ไดตดสนใจเอาหนสเทามาโรยเปนรปแผนทประเทศนวซแลนดโดยรอบเปนกรวดสแดง

บรเวณนนมตนยอปาใหญอยตนหนงจงเอาดนไปถมเสรมเปนเนนแลวแตงเปนรปนกกว

มขาเปนศลาแลงท�าใหดสวยงามแปลกตาในวนเปดตกเอกอครราชทตนวซแลนดประทบ

ใจมากทคณะใหเกยรตประเทศของเขาท�าใหความรวมมอชวยเหลอจากนวซแลนดเปนไป

อยางดและตอเนอง

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 36

ในดานการเรยนการสอนอาจารยกลาววาประสบการณทบางพระท�าใหเหน

วาการLearnbyDoingส�าคญมากในการสรางคนทกระดบอาจารยจงมความคดตาง

จากคนอนในเรองการผลตนกศกษาแตละระดบคนทวไปคดวาผทเรยนระดบปวช.ตองร

ทกเรองเวลาจางไปท�างานกตองท�าไดทกอยางแตอาจารยคดวาระดบปวช.ตองรเฉพาะ

ทางเชนพชหรอสตว เปนการเรยนรวาจะตองท�าอยางไร(knowhow)ไมเนนทฤษฏ

มากนกเมอขนมาระดบปวส.กเรยนกวางขนอกหนอยพอถงระดบปรญญาตรตองเรยน

กวางทสด เพอจะไดออกไปคมงานหรอสงงานเปนผจดการฟารมได ในระดบปรญญาโท

เรยนเฉพาะทางมากขนระดบปรญญาเอกเรยนเฉพาะเจาะจงมากทสด เปนการเรยนรท

สามารถอธบายปญหาเฉพาะดานไดดวยเหตผลทางวทยาศาสตร(knowwhy)

การเรยนระดบปรญญาตรในความคดของอาจารยจงตองฝกภาคปฏบตใหมาก

เมอไดทดลองท�าจะเกดความรกความสนใจหลงจากนนกจะไปศกษาเพมเตมเพออธบาย

ใหไดเปนเหตเปนผลเปนทรกนดวานกศกษาทจบจากมหาวทยาลยเกษตรศาสตรทเคย

ประจ�าอยตามหมวดวชาหรอฟารมตางๆมกจะเกงในเรองการปฏบตมากกวานกศกษา

ทวไป เพราะมความรกและสนใจในสงทท�าแตมหาวทยาลยมสถานทใหนกศกษาอย

ตามฟารมนอยจงจ�าเปนตองใหฝกงานหรอฝกภาคปฏบตแทนหลกสตรของคณะ

เกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนจงใหความส�าคญกบภาคปฏบตและการฝกงานเปน

พเศษในความคดของอาจารยบางวชาอาจจะเรยนปฏบตอยางเดยวได สวนภาคทฤษฏ

ใหนกศกษาไปอานเองซงอาจารยโดยปกตจะไมเหนดวยคณะเกษตรศาสตรมข.จงได

วางหลกสตรใหนกศกษาฝกงานมากถง๖หนวยกตโดยเนนการฝกงานในมหาวทยาลย

ใหครอบคลมทกดานทงพชและสตวอาจารยเชอวาคณะควรพยายามจดการฝกงานเองให

มากภายในมหาวทยาลยเนองจากการใหนกศกษาไปฝกงานภายนอกเปนการสรางภาระ

ใหหนวยงานอนดงนนจงตองสรางฟารมเพอรองรบการฝกงานของนกศกษาการเรยน

การสอนวชาตางๆ รวมทงงานวจยของอาจารยและนกศกษาดวยคณะเกษตรศาสตรมข.

เปนคณะแรกทคดหนวยกตและใหคะแนนเปนเกรดกบวชาฝกงานในขณะทมหาวทยาลย

อนใหเพยงผานหรอตกอาจารยบอกวาในความเปนจรงถาใหเพยงผานหรอตกคงไมม

นกศกษาคนใดตกฝกงานเปนแนถงแมวาจะไมตงใจฝกงานเพยงพอกตามนอกจากนน

การไมคดเกรดจะท�าใหผทเรยนภาคทฤษฏไมเกงแตขยนขนแขงท�างานเสยเปรยบเพอน

ทเรยนเกงความกระตอรอรนในการท�างานจะนอยจากประสบการณอาจารยพบวาถา

นกศกษาสนใจและใสใจในงานใดกจะท�าไดดเพราะมใจรกการใหนกศกษาฝกงานหลายๆ

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 37

ดานจะท�าใหนกศกษารวาตนเองรกหรอชอบสงใดนกศกษาจะมทกษะการท�างานมาก

ขนเมอจบออกไปท�างานสามารถเปนผควบคมงานทดมประสทธภาพเนองจากผานการ

ฝกงานอยางหลากหลายศษยเกามข.จงไดรบค�าชมจากหนวยงานทรบเขาไปท�างานเสมอ

ซงเปนสงทอาจารยภาคภมใจทสดในชวงหลงมการใหนกศกษาป๔ไปชวยควบคมดแล

การฝกงานของนกศกษาปท๑หรอออกไปพฒนาชนบทท�าใหรนพตองคนควา เพอ

ตอบค�าถามตางๆใหแกรนนองและเกษตรกร เปนการฝกความเปนผน�าและการสอสาร

กบผอนซงเปนสงส�าคญส�าหรบผทเรยนจบมหาวทยาลยอกอยางหนงทหลกสตรของมข.

แตกตางจากมหาวทยาลยอนคอนกศกษาทมข.จะเลอกเรยนสาขาวชา (major)

ชากวามหาวทยาลยอนทเลอกสาขาวชาในปท๒ โดยทวไป๓ปแรกนกศกษาทมข.

จะเรยนคลายๆกนเพอใหรกวางกอนเมอขนป๔จงไปเรยนเนนสาขาวชาทตนเองชอบ

ไมจ�าเปนตองแบงสาขาเรวหรอมหลายสาขาสวนความช�านาญเฉพาะดานกสามารถ

ไปฝกไดในขณะทท�างานในชวงแรกคณะเกษตรศาสตรมข. จงมเพยง๓สาขาวชาคอ

พชศาสตรสตวศาสตรและปฐพศาสตรอาจารยคดวานาจะดกวาแบงยอยลงไปมากๆ

และไดยกตวอยางวาสาขาแพทยศาสตรระดบปรญญาตรมเพยงสาขาเดยวจะเรยนเปน

แพทยเฉพาะทางภายหลงเมอมประสบการณแลวแตเนองจากมแรงกดดนจากหนวย

งานราชการรบนกศกษาทมกจะระบสาขาวชาทเฉพาะเจาะจงระยะหลงมข.จงจ�าเปน

ตองแบงสาขายอยลงไปเพอสนองความตองการของหนวยงานราชการซงอาจารยไมเหน

ดวยนกนอกจากนนอาจารยยงเชอวาการฝกความเปนผน�าตองท�าเมอนกศกษาเรยน

ในระดบปรญญาตรนกศกษาจงตองมกจกรรมนอกหลกสตร เพอชวยฝกการเปนผน�า

การสอสารการเอออาทรตอสงคมและเพอนมนษยอาจารยอยากใหนกศกษามกจกรรม

นอกหลกสตรมากๆซงจะตองลดจ�านวนหนวยกตลงแตท�าไดยากเพราะอาจารยบางทาน

ไมเหนดวยจงตองคอยๆอธบายและท�าความเขาใจกบอาจารยในคณะอยเสมอ

นกศกษาทงรนเกาและรนใหมตางรจกไรทดลองไทย-อสราเอลหรอไรยวเปน

อยางดไรนเรมจากการทบรษทของอสราเอลตองการขายอปกรณการชลประทานซงเขาม

ความเชยวชาญใหมหาวทยาลยอาจารยจงไดตอรองใหหาวศวกรออกแบบระบบน�าใหดวย

และตอมาไดของบประมาณจากส�านกงบประมาณมาด�าเนนการความรวมมอทเกดขนม

ประโยชนหลายอยางตามมาแรกเรมผเชยวชาญอสราเอลมกดถกวาคนไทยขเกยจคนไทย

ทงอาจารยและคนงานทท�างานในไรยวจงพยายามเอาชนะค�าสบประมาทท�าใหไดนสย

ขยนท�างานและประสบความส�าเรจหลายเรองโดยเฉพาะการผลตพชผกและมะเขอเทศ

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 38

คณาจารยไดเรยนรเทคนคหลายอยางในการปรบปรงพนธจากอสราเอลนอกจากนคณะ

เกษตรศาสตรมข.ยงมหวหนาคณะผเชยวชาญจากนวซแลนดซงช�านาญดานเทคโนโลย

เมลดพนธดวยจงท�าใหการเรยนการสอนการวจยดานเทคโนโลยเมลดพนธของคณะฯ

พฒนาไดอยางรวดเรวเนองจากภาคอสานหนาหนาวอากาศแหงและเยนเหมาะส�าหรบ

การผลตเมลดพนธพชและเกษตรกรอสานคนเคยกบการเลยงไหมและงานทอผาซงเปน

งานละเอยดมานานแลวการผลตเมลดพนธพชลกผสมซงตองการความประณตในการ

ผลตจงเปนไปไดคณาจารยของคณะฯไดถายทอดเทคโนโลยการผลตเมลดพนธใหแก

เกษตรกรรายยอยและพบวาสามารถท�าไดดแมวาจะเปนงานละเอยดทตองใชทกษะสง

ปจจบนภาคอสานจงเปนแหลงผลตเมลดพนธพชลกผสมทส�าคญของประเทศโดยเฉพาะ

มะเขอเทศ

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 39

ทนวจย…หวใจส�าคญของการพฒนา

ระหวางทด�ารงต�าแหนงคณบดอาจารยไดตดตอกบองคกรตางประเทศหลายแหง เพอของบประมาณสนบสนนงานวจยอาจารยเลาวาหากตองการใหอาจารยทสงไปเรยนตางประเทศกลบมาและท�างานอยในมหาวทยาลยตอไปอาจารยทงหลายกควรมเงนทนสนบสนนการวจยในชวงนนทนวจยทคณะเกษตรศาสตรมข.ไดรบจากแหลงตางๆ สงมากซงอาจารยภมใจทสามารถท�าไดโครงการวจยขนาดใหญทคณะไดรบการสนบสนนมพนฐานมาจากประสบการณการท�าโครงการSocialLabโดยประเทศฟลปปนสเปน ตนแบบ เนองจากมหาวทยาลยขอนแกนตงอย ในพนททสงแวดลอมมปญหามากคณาจารยในคณะจงมโอกาสไดไปศกษาปญหาในหมบานแลวน�ามาเขยนโครงการเพอ แกปญหาใหชาวบานสงผลใหการวจยสามารถแกปญหาไดจรงและน�าไปใชในทอนไดดวยการท�างานรวมกนของคณาจารยจากหลายสาขาวชามสวนชวยใหหนวยงานตางประเทศ หลายหนวยงานสนใจใหทนวจยในลกษณะโครงการขนาดใหญเชนมลนธฟอรดใหการสนบสนนโครงการFarmingSystemProjectอกประการหนงคอคณาจารยมข. สวนใหญพกอยในมหาวทยาลยสามารถเดนทางไปท�างานไดตลอดเวลาไมวาจะเปนกลางคนหรอวนหยดและอยในวยทมความมงมนและทมเทอาจารยเลาใหฟงอยางสนกสนานวาโครงการCassavaNutritionทไดรบการสนบสนนจากInternationalDevelopmentResearchCentre(IDRC)นนคณาจารยภาควชาสตวศาสตรตองจดเทยนเขยนตลอดคนเพอใหทนสงผเชยวชาญชาวฟลปปนสทเปนผประเมนโครงการ เนองจากในวนนนไฟฟาดบทงมหาวทยาลยและในเมองขอนแกนทางIDRCเหนความตงใจอยางสงของคณาจารยจงตกลงใหทนมาท�าโครงการวจยผลการวจยของโครงการนมสวนชวยเปนอยางมากในการน�าไปสการสงออกมนส�าปะหลงอดเมดไปตางประเทศเพอใชในการเลยงสตวโครงการเหลานอาจารยกวมกจะเปนผอ�านวยการโครงการเอง เพอใหคณาจารยไดท�างานวจยอยางเตมท ไมตองหวงเรองงานบรหารโครงการแตอาจารยไมเคยรบเงนตอบแทนจากโครงการเลยผลจากการทมเงนสนบสนนในการท�าโครงการท�าใหคณาจารยสวนใหญยงอยทมข.แมวาจะสนสดการใชทนแลวกตามระหวางทด�ารงต�าแหนงคณบดอาจารยจะไมใหผทรบทนเรยนจบแลวกลบมายายไปทอน เวนแตไปเปนคณบดหรอผบรหาร ในขณะเดยวกนกไมรบโอนบคลากรทไดรบทนผกพนของทอน เนองจากเหนใจหนวยงาน ทสงคนไปเรยนจบกลบมาแลวกลบไมไดชวยเหลอหนวยงานตนเองดวยเหตนคณะเกษตรมข.จงมอาจารยระดบปรญญาเอกกวา๗๐คนภายใน๒๐ปขณะทเมอเรมตงคณะไมมอาจารยระดบปรญญาเอกเลย

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 40

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 41

ปลกตนไม ในมหาวทยาลย…ประโยชน ไกลกวาทคด

นอกเหนอจากงานบรหารและการจดการดานการเรยนการสอนแลวอาจารย

ยงสนใจดานการปลกตนไมในมหาวทยาลยดวย โดยอยากใหมหาวทยาลยมสวนทปลก

ตนไมจ�านวนมากจนรมรน เหมอนกบมหาวทยาลยหรอสวนสาธารณะในตางประเทศ

เมอเดนเขาไปในสวนจะเหมอนหลดเขาไปอยในอกโลกหนงทมแตความสงบและรมรน

ชวยใหคนทเขามาผอนคลายความเครยดสวนท�าใหมหาวทยาลยกบบคคลภายนอกม

ความสมพนธและใกลชดกนมากขนการปลกในแตละบรเวณควรจะปลกแตละชนดให

ไดจ�านวนมากพออาจจะปลกตนไมชนดเดยวกนจ�านวนมากเปน๑๐๐หรอ๑,๐๐๐

ตนในพนทเดยวกนเมอตนไมโตกจะรมรนออกดอกสวยงามเปนแหลงทองเทยวหรอมา

ศกษาคนควาไดอาจเกดการสรางงานใหนกศกษาปลกตนไมขายหรอผลตพนธพชใหม

ออกมาสรางความเขมแขงใหกบนกศกษาและการเกษตรไปพรอมกนกอนลาออกจาก

มหาวทยาลยขอนแกนอาจารยไดอาสาปรบปรงภมทศนบรเวณสะพานขาวใหเปนสวน

ไวพกผอนไดปลกปาลมหลายสายพนธรอบขอบอางน�ามบรเวณทปลกไมหอมไวหลาย

ชนดเชนบนนาคสารภตนหยงโดยเฉพาะล�าดวนไดปลกไวหลายรอยตนอาจารยบอก

วาพนทบรเวณสะพานขาวมความส�าคญสมควรอนรกษไวเพราะเปนทลมมความหลาก

หลายทางชวภาพสงสวนนตอมาไดชอวา“สวนรมเกลากลปพฤกษ”

สวนอกแหงหนงทอาจารยไดสรางไวคอสวนสมนไพรตรงขามอทยานเกษตร

ซงอยากใหอาจารยจากคณะอนๆเชนคณะวทยาศาสตรและคณะเภสชศาสตรมารวมกน

ศกษาแตไมส�าเรจในอนาคตอาจารยอยากใหมหาวทยาลยจดท�าหนงสอเกยวกบพนธไม

ตางๆในมหาวทยาลยแยกเปนกลม เชนตนไมเดมของพนทซงนาจะมจ�านวนมากมาย

หลายอยางและตนไมทน�ามาปลกจากทอนรวมทงจากตางประเทศคดวาหากมการ

รวบรวมศกษาอยางจรงจงอาจน�าไปสการคนพบตนไมชนดใหมไดหนงสอนสามารถน�า

มาแจกจายใหผทมาเยยมหรอท�าประโยชนใหมหาวทยาลยนอกจากนนอาจจ�าหนายแก

ผสนใจทวไปไดอกดวย

อปสรรคและการแกไข

ตลอดระยะเวลาอนยาวนานทด�ารงต�าแหนงคณบดอาจารยตองผานปญหาและ

อปสรรคมากมายอาจารยเลาวาการพจารณาความดความชอบของผใตบงคบบญชา

ตองท�าดวยความยตธรรมและมองการท�างานตลอดปทผานมา โดยไมเอาความชอบ

สวนตวมาประกอบการพจารณาจงไมคอยมผตอวาในเรองนสวนอปสรรคทมเขามาเสมอ

โดยเฉพาะอยางยงในชวงบกเบกตองคอยๆแกไขและปรกษาผรวมงาน เปดใจกวาง

ไมยดมนกบสงเดยวหรอมองดานเดยวถาหากเดนไปทางตรงไมไดกใหเดนออมไปอกทางหนง

ปญหากจะบรรเทาลง

มองไปในอนาคต

ในการจดการเรยนการสอนสาขาเกษตรในประเทศไทยอาจารยมแนวคดอยาก

ใหมหลกสตรแบบกลบหว(upsidedown)และใชปรชญาLearnbyDoingซงใชอยท

CaliforniaPolytechnicStateUniversity,SanLuisObispoมหาวทยาลยทมชอ

เสยงของสหรฐอเมรกาในดาน“LearnbyDoing”ระบบการเรยนแบบupsidedown

ทกลาวถงคอแทนทจะใหนกศกษาทเขาเรยนในคณะเกษตรศาสตรชนปท๑และ๒

เรยนวชาทางวทยาศาสตรเปนสวนใหญจนแทบจะไมไดสมผสวชาการผลตดานเกษตร

เลยอยางทเปนอยในปจจบน กใหนกศกษาทเขามาเรยนวชาการผลตดานเกษตรกอน

เพอใหเขาใจและไดสมผสกบสายงานทตนเองรกหรอชอบเมอไปเรยนวชาวทยาศาสตร

ซงเปนวชาทเอามาอธบายสงทศกษามาแลวดานการเกษตรจะท�าใหนกศกษารกทจะเรยน

วชาทางดานวทยาศาสตรมากขนและพยายามเรยนจนจบได เพราะเหนวามความ

ส�าคญสรปกคอKnow‘How’กอนKnow‘Why’นอกจากนหากนกศกษาถกรไทรไป

กอนเรยนจบกยงไดวชาการผลตดานเกษตรตดตวไปบางแตอาจารยไมแนใจวาจะม

ผเหนคลอยตามดวยและน�าไปใชหรอไมอยางไรกดอาจารยยงหวงวาเรองนอาจเปนจรง

ไดในวนหนง

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 42

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 43

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 44

สารจากอธการบดมหาวทยาลยขอนแกน

รองศาสตราจารยกตตชย ไตรรตนศรชย

ผมรสกเปนเกยรตและยนดเปนอยางยงทไดรบเชญใหเขยนสารเนองในงาน

มทตาจต๘๔ป ของรองศาสตราจารยดร.กว จตกลคณบดคณะเกษตรศาสตร

คนแรกของมหาวทยาลยขอนแกน ในครงน ในฐานะศษยเกามหาวทยาลยขอนแกน

รนท๑๑ผมไดรจกทานรองศาสตราจารยดร.กวจตกลในฐานะททานด�ารงต�าแหนง

คณบดคณะเกษตรศาสตร ในขณะนน เมอผมส�าเรจการศกษาและเขารบราชการท

คณะวศวกรรมศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนทานยงคงด�ารงต�าแหนงคณบดคณะ

เกษตรศาสตรอยทานเปนผน�าความเจรญกาวหนามาสคณะเกษตรศาสตรจนเปน

รากฐานทส�าคญในการพฒนาดานการเกษตรของภาคตะวนออกเฉยงเหนอและประเทศ

ชาตจนถงปจจบนนนอกจากนแลวรองศาสตราจารยดร.กวจตกลยงมสวนส�าคญใน

การขบเคลอนและพฒนามหาวทยาลยขอนแกนมาอยางตอเนองอาทเชนการวางแผน

ในการพฒนาระบบโครงสรางพนฐานของมหาวทยาลยการจดท�าระบบน�าน�าจากบาน

โกทามายงมหาวทยาลยขอนแกนการจดสรางสวนรมเกลากลปพฤกษเปนตน

ในนามผบรหารมหาวทยาลยขอนแกนผมขอขอบพระคณในคณปการมากมายท

รศ.ดร.กวจตกลไดท�าใหแกมหาวทยาลยขอนแกนและขอขอบคณพๆนองๆศษยเกา

คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนทรวมแรงรวมใจกนจดงานมทตาจต๘๔ป

ใหทานรองศาสตราจารยดร.กวจตกลในวนท๒๓พฤษภาคม๒๕๕๘น

ในโอกาสนผมขออาราธนาคณพระศรรตนตรยและสงศกดสทธทงหลายรวมถง

ขอบารมองคพระธาตพนมศนยรวมจตใจของพวกเราชาวมหาวทยาลยขอนแกนโปรด

อ�านวยพรใหรองศาสตราจารยดร.กว จตกลและครอบครวประสบความสขความ

เจรญมสขภาพพลานามยสมบรณแขงแรงอยเปนรมโพธรมไทรใหกบพวกเราศษยเกา

มหาวทยาลยขอนแกนตลอดไป

รองศาสตราจารยกตตชยไตรรตนศรชย

อธการบดมหาวทยาลยขอนแกน

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 45

สารจากนายกสมาคมศษยเกาคณะเกษตรศาสตร

ศาสตราจารยญาณวทย ดร.เมธา วรรณพฒน

นบวาเปนบญเปนกศลทสมาคมศษยเกาคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนไดมโอกาสเปนเจาภาพจดงานอนเปนมงคลในการแสดงมทตาจตเนองในวาระครบรอบ๘๔ปของรองศาสตราจารยดร.กวจตกลอดตคณบดคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนผบกเบกรเรมสรางสรรคและพฒนาคณะเกษตรศาสตรในทกๆดานทงโครงสรางและกระบวนการปฏบตงานพฒนาการของบคลากรและนกศกษาทงในระดบปรญญาตรและบณฑตศกษาพรอมวสยทศนทกวางไกลในการพฒนาคณะเกษตรศาสตรฯโดยเฉพาะในระยะเรมตนและตอยาวนานมาเกอบ๒๕ป จงท�าใหคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน เปนคณะทมชอเสยงมผลงานดานการศกษาวจยทโดดเดนสามารถผลตบคลากรทมคณภาพออกสการท�างานในวงการเกษตรศาสตรอยางกวางขวางทงในระดบชาตและระดบนานาชาตและมศกยภาพในการพฒนาตอไปในอนาคต......

ในวาระครบรอบ๘๔ปของทานอาจารยกวจตกล ในนามสมาคมศษยเกาคณะเกษตรศาสตรใครขอแสดงมทตาจตดวยความเคารพยงตอทานอาจารยทไดกอรปคณงามความดพรอมผลงานชนเลศในการอทศตนดวยความรความสามารถตอการพฒนาคณะเกษตรฯมข.และการพฒนาการเกษตรไทยโดยเฉพาะการผลตบคลากรทมคณภาพตอการพฒนาการเกษตรไทยซงนบวาทานเปนปชนยบคคลสมควรตอการเชดชเกยรตและยกยองสรรเสรญเปนอยางยงพรอมใครขอกราบอาราธนาคณพระศรรตนตรยและสงศกดสทธทงหลายในสากลโลกจงคมครองปกปกษรกษาใหทานอาจารยและครอบครวมความสขความเจรญสขภาพรางกายแขงแรงปราศจากโรคภยไขเจบมอายยนยาวอยเปนรมโพธรมไทรเปนทพงของคณะเกษตรศาสตรมข.ตลอดจนคณาจารยบคลากรและนกศกษาสบตลอดไป

สดทายนใครขอขอบคณคณะกรรมการจดงานศษยเกาทกๆทานทกๆรนทไดทมเทก�าลงกายก�าลงใจมสวนรวมในงานจนสามารถจดงานครงนประสบความส�าเรจเปนอยางดยงทงในสวนของงานและการระดมทนเพอจดตงกองทนฯเพอการศกษาตอไปนบวาเปนการรวมพลงและสปรตของศษยเกาคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนอยางเดนชดและเกดผลดเปนอยางยง

ศาสตราจารยญาณวทยดร.เมธาวรรณพฒน

นายกสมาคมศษยเกาคณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกน

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 46

สารจากอดตคณบดคณะเกษตรศาสตร

รองศาสตราจารย.ดร.อดลย อภนนทร

ผมโชคดไดมโอกาศรวมท�างานกบทานอาจารยดร.กวจตกลตงแตทานเรมด�ารง

ต�าแหนงคณบดคณะเกษตรศาสตรโดยตอจากศ.พมลกลกจทรกษาการคณบดตงแต

กอตงมหาวทยาลยอ.กวทานเปนคณบดอยนานจนเกษยณอายราชการซงทานไดพฒนา

ใหคณะเกษตรศาสตรมความเจรญกาวหนาเปนอยางดอาจารยดร.สายสรจตกลภรรยา

กไดตดตามมาเปนคณบดกอตงและพฒนาคณะศกษาศาสตร

อ.กวทานใจดและเปนกนเองกบทกคนโดยเฉพาะการพดคยและเสยงหวเราะของ

ทานท�าใหพวกเรามความสขสนกสนานกบทานผมเปนรองคณบดฝายกจการนกศกษา

และรองฯบรหารไดรบมอบหมายใหท�างานและรกษาการคณบดในเหตการณและวาระ

ทส�าคญหลายครงท�าใหไดประสบการณการท�างานอยางมากมายขอขอบพระคณอ.กว

ทชวยพฒนาตวผมเองและบคลากรของคณะเกษตรศาสตรใหกาวหนามาดวยดเมอทาน

เกษยณแลวยงไปชวยพฒนาชนบทกบโครงการศนยมชยอกดวย

ผมมโอกาสพบปะคารวะทานในวนสงสรรคศษยเกา๙รนทหองอาหารเพลน

กทม.ทานยงมสขภาพแขงแรงดมากและมความจ�าเปนเลศ

ฉะนน ในโอกาสทอ.กว มอาย๘๔ป (๗รอบ)ฃอเชญชวนพวกเราทกคน

บคลากรศษยเกาและศษยปจจบนรวมจตรวมใจอาราธนาคณพระศรรตนตรยศาสดา

ทกศาสนาสงศกดสทธทงหลายรวมทงสงศกดสทธของมหาวทยาลยขอนแกนไดโปรด

คมครองดลบนดาลใหอ.กวอ.สายสร จตกลและครอบครวมสขภาพพลานามย

แขงแรงเจรญกาวหนาไมจนไมเจบตลอดไป

รกเคารพอาจารยเสมอ

รองศาสตราจารย.ดร.อดลยอภนนทร

อดตคณบดคณะเกษตรศาสตร

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 47

ร�าลกถงทานอาจารย ดร.กว

ในมมมองของงานวจย

ทานอาจารยดร.กวจตกลเปนคณบดคนทสองของคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนในทางนตนยแตในทางพฤตนยถอไดวาทานเปนคณบดตวจรงคนแรกของคณะฯและเปนคณบดทด�ารงต�าแหนงยาวนานทสดทานมาบรหารคณะฯในยคทคณะฯก�าลงกอรางสรางตวกลาวไดวาทานเปนผวางรากฐานของคณะเกษตรศาสตรใหเปนปกแผนมนคงจนสามารถพฒนาใหเจรญกาวหนามาไดจนถงทกวนนในยคของทานคณะฯไดมการพฒนากาวหนาในทกดานแตดานหนงของคณะฯทยคนนมความโดดเดนเปนอยางมากคอดานงานวจยในวาระททานอาจารยมอายครบ๘๔ปในปพ.ศ.๒๕๕๘นบรรดาลกศษยลกหาทเปนหวเรยวหวแรงในการจดงานฉลองและจดพมพหนงสอทระลกใหทานไดขอใหผมเขยนเลาถงงานวจยของคณะฯในสมยนนททานมสวนส�าคญในการผลกดนและสนบสนนใหคนรนหลงไดทราบซงผมมความยนดเปนอยางยงทไดมโอกาสเขยนถงบทบาทของทานในบางแงมมเพอเปนทระลกส�าหรบบคคลทผมเคารพและชนชม

ผมคดวาคนสวนใหญคงไมทราบวามหาวทยาลยขอนแกนไดถกก�าหนดใหเปนมหาวทยาลยวจยตงแตเรมกอตงทกลาวเชนนกเพราะในการกอตงซงไดรบความชวยเหลอจากตางประเทศภายใตแผนการโคลอมโบ(ColomboPlan)ไดมขอก�าหนดใหรฐบาลไทยตองจดสรรงบประมาณทนอดหนนวจยใหคณะทเปดด�าเนนการในขณะนนซงม๒คณะคอคณะเกษตรศาสตรและคณะวศวกรรมศาสตรคณะละ๕๐๐,๐๐๐บาทตอป (ในสมยนนคณะวทยาศาสตรท�าหนาทเปนคณะบรการสอนวชาพนฐานใหแกนกศกษาของ๒คณะขางตน)เมอทานอาจารยดร.กวเขามาบรหารคณะฯกไดใชงบประมาณสวนนในการสนบสนนใหมการท�างานวจยขนในคณะฯนบเปนจดเรมตนของงานวจยของคณะเกษตรศาสตรในระยะแรกๆ งานวจยของคณะฯกยงมไมมากนกดวยอาจารยยงมนอยอกทงสวนใหญจบแคปรญญาตรและก�าลง

อารนต พฒโนทยเรยบเรยง

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 48

ทยอยไปเรยนตอตางประเทศกนเปนจ�านวนมากแมกระนนกเรมมความรวมมอกบตางประเทศบางแลวงานเดนสมยนนเหนจะเปนงานปรบปรงพนธมะเขอเทศซงมความรวมมอกบอสราเอลมโครงการไทย-อสราเอลตงอยทหมวดพชผกพวกเราจงเรยกหมวดพชผกกนวา“ไรยว”

งานวจยของคณะเกษตรศาสตรมาบมมากๆกในชวงทอาจารยรนแรกๆทไปเรยนตอตางประเทศจบกลบมาชวงนนเรามโครงการวจยทไดรบทนสนบสนนจากองคกรตางประเทศจ�านวนมากเรยกไดวาเปนยคทองของคณะฯในแงของการไดรบทนสนบสนนจากตางประเทศกวาไดเรมตงแตองคกรIDRC(InternationalDevelopmentResearchCentre)ของประเทศแคนาดาใหทนสนบสนนโครงการSemi-AridCropsและโครงการCassavaNutritionมลนธฟอรด(FordFoundation)ใหทนสนบสนนโครงการระบบการปลกพช(CroppingSystemsResearchProject)หลงจากนนกมโครงการทงหญาและโครงการLayFarmingทไดรบทนสนบสนนจากออสเตรเลยสวนทางญปนกใหการสนบสนนโครงการShiftingCultivationผานทางโครงการความรวมมอระหวางสภาวจยแหงชาตและJapanSocietyforthePromotionofScience(NRCT-JSPS)

หลงจากโครงการSemi-AridCropsซงครอบคลมงานวจยขาวฟางถวเหลองและถวลสงสนสดลงองคการIDRCกยงใหการสนบสนนโครงการตอเนองทลดขอบเขตลงเหลอเพยงงานวจยถวลสงแตขยายความรวมมอไปถงหนวยงานอน เปนโครงการถวลสงแหงชาตซงตอมาโครงการนกไดรบทนสนบสนนจากPeanutCooperativeResearchSupportProgram(PeanutCRSP)ขององคการUSAIDตอเนองกนมาอกหลายปและภายใตโครงการนมยงการด�าเนนงานรวมกบNorthCarolinaStateUniversityและUniversityofGeorgiaดวยส�าหรบโครงการระบบการปลกพช เมอสนสดลงกไดขยายขอบเขตเปนโครงการระบบการท�าฟารม(FarmingSystemsResearchProject)โดยไดรบทนสนบสนนจากUSAIDแตมลนธฟอรดกยงใหการสนบสนนโครงการRuralSystemsResearchซงเปนโครงการคขนานและยงใหทนสนบสนนการด�าเนนงานของเครอขายระหวางประเทศทางดานการศกษาระบบนเวศเกษตรคอSUAN(SoutheastAsianUniversitiesforAgroecosystemsNetwork)ทคณะเกษตรศาสตรมข.เปนSecretariatOfficeในสวนของออสเตรเลยกมการสนบสนนโครงการKKU-ACNARPทผานมาทางกระทรวงเกษตรฯซงครอบคลมงานวจยหลายดานในสวนของประเทศญปนกมการสนบสนนตอเนองผานทางโครงการNRCT-JSPSโดยเฉพาะในเรองการศกษาเกยวกบดนเคมผลงานของโครงการตางๆเหลานรวมทงโครงการวจยอนๆในสมยนนมสรปไวในรายงานสรปผลงานวจยของคณะเกษตรศาสตรในรอบ๓๐ปแรกของการกอตง

โครงการทไดรบความชวยเหลอจากตางประเทศเหลานโดยเฉพาะโครงการขนาดใหญมการด�าเนนงานในลกษณะสหสาขาวชามเปาหมายทชดเจนและด�าเนนการตอเนองอาจกลาว

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 49

ไดวากลมวจยเฉพาะทางของคณะเกษตรศาสตรเกดขนตงแตสมยของทานอาจารยดร.กวแลวการทมโครงการวจยเหลานเกดขนมากมายและด�าเนนการตอเนองกเพราะไดรบการสนบสนนผลกดนและอ�านวยความสะดวกในดานตางๆจากทานอาจารยดร.กวอกทงทานยงมสวนในการเจรจากบแหลงทนใหความมนใจกบแหลงทนในเรองทคณะฯจะใหการดแลและสนบสนนใหการด�าเนนงานของโครงการเปนไปตามวตถประสงคและมประสทธภาพ ในการด�าเนนงานทานกใหโครงการวจยไดบรหารงานอยางมอสระออกระเบยบทเออตอการด�าเนนงานและใหความส�าคญตอการท�างานวจยของบคคลากรท�าใหนกวจยมก�าลงใจในการท�างานในขณะเดยวกนทานกไดตดตามและรบทราบการด�าเนนงานของโครงการตางๆอยางใกลชดนโยบายและระบบการบรหารของทานมสวนสนบสนนอยางมากตอการสงเสรมงานวจยของคณะฯในสมยนน

มบทบาทของทานอาจารยดร.กว อก๒ เรองทควรบอกเลาใหคนรนหลงไดทราบเรองแรกคอทานเปนผกอตงสถานทดลองของคณะฯทเขอนจฬาภรณ โดยมเปาหมายทจะใหเปนสถานวจยดานการผลตเมลดพนธผกและไมผลเมองหนาวผมยงจ�าไดถงวนทไปเดนส�ารวจสถานทตงสถานกบทานซงตอนนนยงเปนปาอยทานไดเจรจากบการไฟฟาฝายผลตจนไดรบการยนยอมใหใชพนทในการตงสถานทดลองและไดขนไปตดตามอกหลายครงในชวงของการด�าเนนงานสถานนมการพฒนาและด�าเนนงานตามวตถประสงคเปนอยางดมาเปนเวลานานแตนาเสยดายทปจจบนไมสามารถจะรกษาสภาพและบทบาททตงใจไวแตเดมใหคงอยไดดวยเหตผลหลายประการ

อกเรองหนงคอการตงศนยคนควาและพฒนาการเกษตรภาคตะวนออกเฉยงเหนอคณะเกษตรศาสตรหรอตกขาวในตอนนนทางองคการJICAของญปนแสดงเจตจ�านงจะใหการชวยเหลอการพฒนาการเกษตรของภาคตะวนออกเฉยงเหนอซงทงกระทรวงเกษตรฯและคณะเกษตรศาสตรตางฝายตางกเสนอโครงการขอความชวยเหลอไปทาง JICAในสวนของกระทรวงเกษตรฯไดเสนอโครงการจดตงศนยคนควาและพฒนาการเกษตรภาคตะวนออกเฉยงเหนอโดยจะใชบรเวณส�านกงานพฒนาทดนเขต๕ทอยตรงขามมหาวทยาลยฯเปนสถานทตงในสวนของคณะเกษตรศาสตร ไดเสนอโครงการจดตงศนยวจยความแหงแลง (DroughtResearchCenter)ตามขอเสนอแนะของProfessorHayaoFukuiซงขณะนนยงอยทCenter forSoutheastAsianStudiesและมาท�าวจยอยในภาคอสานในชวงของการพจารณาทางJICAไดสงคณะผเชยวชาญหลายคณะมารบฟงขอมลซงทานอาจารยดร.กวเปนหวหนาทมเจรจาในสวนของคณะฯผลสดทายทางญปนตกลงใหความชวยเหลอทงโครงการของกระทรวงเกษตรฯและโครงการของคณะฯแตใหรวมเปนโครงการเดยวกนคอโครงการศนยคนควาและพฒนาการเกษตรภาคตะวนออกเฉยงเหนอโดยใหโครงการของคณะฯไปผนวกอยกบโครงการนในการให

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 50

ความชวยเหลอJICAจะใหงบประมาณสนบสนนเฉพาะการสรางอาคารและการจดซอครภณฑแตไมใหงบประมาณสนบสนนการด�าเนนการในตอนแรกทางJICAแจงวาตามขอก�าหนดขององคกรJICAสามารถใหงบประมาณสนบสนนการสรางอาคารศนยไดเพยงอาคารเดยวคออาคารทจะสรางทส�านกงานพฒนาทดนเขต๕ขอนแกนและจะใหความชวยเหลอคณะฯไดแตเพยงครภณฑไมสามารถสนบสนนการสรางอาคารในสวนทคณะฯขอไปไดแตคงเปนเพราะหากใหแตเพยงครภณฑเครองมอเหลานนกจะกระจายไปอยตามหองปฏบตการตางๆไมมอะไรทจะเปนสญลกษณวาJICAไดใหความชวยเหลอแกคณะเกษตรศาสตรในทสดทางJICAกใหงบประมาณสรางตกขาวดวยโดยเรยกเปนAnnexของตกใหญซงอยทส�านกงานพฒนาทดนเขต๕ฉะนนเปนทางการJICAชวยสรางตกศนยฯใหเพยงตกเดยวโดยมAnnexเปนสวนประกอบแตในความเปนจรงAnnexตงอยทคณะเกษตรศาสตรหางจากตวอาคารหลกหลายรอยเมตรดวยเหตนตกขาวจงมชอเรยกวาศนยคนควาและพฒนาการเกษตรภาคตะวนออกเฉยงเหนอคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนซงคณะฯกจดตงเปนหนวยงานภายในของคณะฯดวย

ทผมเลามาขางตน เปนเพยงสวนเสยวของงานของทานอาจารยดร.กวในการพฒนาคณะเกษตรศาสตรทานเปนผบกเบกพฒนาและวางรากฐานใหคณะฯเปนผทมคณปการแกคณะฯอยางใหญหลวงสมควรทพวกเรารนหลงๆจะใหความระลกถงและเคารพเชดชในโอกาสทจะมงานฉลองครบรอบ๘๔ปของทานผมเสยดายเปนอยางยงทไมสามารถมารวมกราบอวยพรทานไดเนองจากอยระหวางไปปฏบตงานตางประเทศผมจงใครขอถอโอกาสนอาราธนาคณพระศรรตนตรยและสงศกดสทธทงหลายในสากลโลกจงดลบนดาลใหทานอาจารยและทานอาจารยดร.สายสรยจงมสขภาพสมบรณทงรางกายและจตใจและอยอยางเปนสขตอไปอกนานเทานาน

อารนตพฒโนทย๖เมษายน๒๕๕๘

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 51

สารจากอดตคณบดคณะเกษตรศาสตร

รองศาสตราจารย ดร.อเนก โตภาคงาม

เมอราวปลายเดอนกมภาพนธปน(พ.ศ.๒๕๕๘)ผมไดทราบจากผทอยในแวดวงเกษตร

มข.วาทานอาจารยกว(รองศาสตราจารยดร.กวจตกล)จะมอายครบ๗รอบ หรอ๘๔ปในป

นและจะมการแสดงมทตาจตตอทานอาจารยในราวกลางเดอนพฤษภาคมผมกตงใจไวแนวแน

วาจะตองไปกราบแสดงมทตาจตคารวะตอผทผมเคารพนบถออยางสงยงในวนนนใหไดเพราะ

การทผมมชวตทดและเปนทรจกพอสมควรในแวดวงการเกษตรของประเทศในวนนกเพราะทาน

อาจารยกวทาน“ให”โอกาสสวนหนงและเปนสวนส�าคญในการประกอบอาชพเปนนกวชาการ

เกษตรของผมมาตงแตตนหลงจากวนนนอกประมาณหนงสปดาหผมกไดรบการตดตอจากรอง

ศาสตราจารยดร.สวทย เลาหศรวงศ (มข.๘และอดตอธการบดมหาวทยาลยนครพนม)วาจะ

มการท�าหนงสอทระลกในวาระแสดงมทตาจตตอทานอาจารยดร.กวและขอใหผมในฐานะอดต

คณบดคณะเกษตรศาสตรมข.คนหนงไดเขยนเกยวกบประสบการณในการท�างานวจยในสมย

ทท�างานอยภายใตการดแลและสนบสนนจากทานอาจารยดร.กวจตกลซงผมกไมขดของเพราะ

ถอวาเปนโอกาสทดทจะแสดงมทตาจตคารวะตอทานอาจารยนอกเหนอจาการมากราบทาน

ดวยตนเอง

ทานอาจารยดร.กว จตกลยายมาจากวทยาลยเกษตรกรรมบางพระมารบราชการ

ทมหาวทยาลยขอนแกนในปพ.ศ.๒๕๑๐และไดด�ารงต�าแหนงคณบดคณะเกษตรศาสตรมา

ตดตอกนตงแตปพ.ศ.๒๕๑๐จนถงพ.ศ.๒๕๒๙ผมไดพบทานอาจารยเปนครงแรกเมอตน

ปพ.ศ.๒๕๑๓เมอไปรายงานตวในฐานะผผานการสอบคดเลอกเปนนกเรยนทนรฐบาลไทย(ทน

ก.พ.)ไปศกษาตอตางประเทศตามความตองการของคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

ซงในการพบกนครงแรกทขอนแกนนนทานอาจารยดร.กวจตกลกไดใหการตอนรบอยาง

อบอนท�าใหผมคดวาผมคงคดไมผดทเลอกคณะเกษตรศาสตรม.ข.เปนสถานทประกอบอาชพ

และพกพงเมอส�าเรจการศกษามาและจากการท�างานภายใตการดแลของทานอาจารยดร.กว

ทคณะเกษตรศาสตรม.ข.มามากวา๑๕ปผมยอมรบวาทานอาจารยเปน“อจฉรยะ”ทางดาน

การเกษตรทดทสดคนหนงของเมองไทยเราสามารถทจะปรกษาหรอขอค�าแนะน�าจากทานได

เกอบทกเรอง ไมวาจะเปนเรองสตว เรองพช เรองเศรษฐศาสตรหรอ เรองสงคมการเกษตร

และไมเพยงแตความรอบรในวชาการเหลานนเทานนทานอาจารยดร.กวยงสามารถบรหาร

ความรไดอยางยอดเยยมโดยผานการใชบคคลากรทเหมาะสมใหขยายผลความรตางๆทางดาน

การเกษตรไดเปนอยางดทางดานการเรยนการสอนการวจยและการฝกอบรม

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 52

ในชวงระยะปพ.ศ.๒๕๑๕-๒๕๓๐อาจเชอไดวาเปนชวงทคณะเกษตรศาสตรมข.

มการพฒนางานวจยอยางเขมแขงภายใตการจดหาจดสรางและสนบสนนของทานอาจารย

ดร.กวคณะฯมโครงการวจยทไดรบงบประมาณสนบสนนจากรฐบาลไทยและองคกรระหวาง

ประเทศอยคอนขางมากเมอเทยบกบระยะเวลาเพยง๖-๗ปในการกอตงคณะเกษตรศาสตร

ทขอนแกนในปพ.ศ.๒๕๐๙อาท

• โครงการ“เกษตรกรรมแบบประณต” (SocialLab)ไดรบการสนบสนนจาก

รฐบาลไทยและมลนธAsiaFoundation

• โครงการ“ระบบการปลกพช” (KKU-FordCroppingSystems)ไดรบการ

สนบสนนจากรฐบาลไทยและมลนธFordFoundation

• โครงการ“ปลกพชเขตกงแหงแลง”(KKU-IDRCSemi-AridCrops)ไดรบการ

สนบสนนจากรฐบาลไทยและInternationalDevelopmentResearchCenter(IDRC)

• โครงการKKU-IDRCCassavaNutritionไดรบการสนบสนนจากรฐบาลไทยและ

InternationalDevelopmentResearchCenter(IDRC)

• โครงการ“ปรบปรงทงหญามหาวทยาลยขอนแกน”(PastureImprovement

ProjectKhonKaenUniversityไดรบการสนบสนนจากรฐบาลไทยและรฐบาลออสเตรเลย

ผานทางUniversityofQueensland

• โครงการ“พฒนาพชตระกลถวสำาหรบระบบการทำาฟารมในภาคตะวนออกเฉยง

เหนอ”(DevelopmentofLegumesforFarmingSystemsinNortheastThailand)ได

รบการสนบสนนจากรฐบาลไทยผานทางมหาวทยาลยขอนแกนและรฐบาลออสเตรเลยผาน

ทางAustralianCentrefor InternationalAgricultureResearchและUniversityof

Queensland

• โครงการKKU-ACNARPไดรบการสนบสนนจากรฐบาลไทยผานทางมหาวทยาลย

ขอนแกนและกรมวชาการเกษตรและรฐบาลออสเตรเลยผานองคกรAustralianCooperation

forNatรนฟสAgricultureResearchProject

ซงผมไดมโอกาสเขาไปรวมท�างานวจยอย ๒ โครงการ โดยการ“ให”จากทาน

อาจารยดร.กวคอการเปนหวหนาและผประสานงานโครงการในโครงการ“ปรบปรงทงหญา

มหาวทยาลยขอนแกน”และโครงการ“พฒนาพชตระกลถวสำาหรบระบบการทำาฟารมใน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ”ซงเปนโครงการวจยทท�างานตอเนองกนในชวงระยะปพ.ศ.๒๕๑๙-๒๕๒๕

และปพ.ศ.๒๕๒๖-๒๕๒๘

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 53

ส�าหรบโครงการปรบปรงทงหญามหาวทายาลยขอนแกนอาจเรยกไดวาเปนการท�า

วจยทางดานพฒนาพชอาหารสตวทเหมาสมส�าหรบการเลยงโคกระบอระดบชมชนในภาคตะวน

ออกเฉยงเหนอระดบแรกๆโดยมการวางแผนศกษาหลกทางดาน๑.การประเมนทดสอบพชอาหาร

สตวชนดและพนธใหมๆทน�าเขามาจากตางประเทศ๒.เทคนคการจดสรางแปลงพชอาหารสตว

๓.ความสามารถในการใหผลผลตของแปลงพชอาหารสตวรปแบบตางๆและ๔.เทคโนโลยความ

อดมสมบรณของดนและการผลตเมลดพนธพชอาหารสตวซงทงหมดนนจะเนนการศกษาคอ

พชอาหารสตว (foragelegume)ทน�าเขาจากประเทศออสเตรเลยโครงการวจยนเปนการ

รวมมอท�างานอยางดยงระหวางอาจารย/นกวจยของคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

จ�านวนไมนอยกวา๒๕คนโดยมรองศาสตราจารยดร.กวจตกล เปนผอ�านวยการโครงการ

(Director)และอาจารยดร.เอนกโตภาคงามและผศ.ประสทธวไลพล(ศาสตราจารยดร.บญฤา

วไลพล)เปนหวหนาโครงการและผประสานงาน(ProjectLeaderandCo-ordinator)ฝายไทย

กบอาจารย/นกวจยของUniversityofQueenslandประเทศออสเตรเลยทมProfessor

Dr.L.R.HumphreyเปนTeamLeaderรวมกบนกวจยออสเตรเลยไมนอยกวา๑๐คนและ

Dr.B.R.HewittและDr.H.M.Sheltonเปนผประสานงาน(Co-ordinator)นอกจากนการท�า

วจยของโครงการปรบปรงทงหญามหาวทยาลยขอนแกนยงเปนการท�างานทสอดประสานกบ

งานของโครงการ“พฒนาปศสตวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ”ของกรมปศสตวทไดรบความ

ชวยเหลอจากWorldBankโดยมดร.สนทราภรณรตนดลกณ.ภเกตเปนหวหนาทมด�าเนน

การฝายไทยดงนนในชวงปพ.ศ.๒๕๒๐-๒๕๓๐จงถอไดวาเปนชวงทมการศกษาและด�าเนนการ

พฒนาพชอาหารสตวและปศสตวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทส�าคญมากชวงหนงของประเทศไทย

ผลทไดรบจาการท�าวจยในโครงการปรบปรงทงหญามหาวทยาลยขอนแกนไดแสดง

อยในFinalReportของโครงการฯทจดพมพในป๑๙๘๔(พ.ศ.๒๕๒๗)ซงอาจหาอานไดจาก

หองสมดคณะเกษตรศาสตรหรอส�านกวทยบรการมหาวทยาลยขอนแกนหรอทUniversity

ofQueensland library ผลสรปทเปนรปธรรมอาจกลาวไดวาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

และบางพนทของประเทศไทย ไดรจกและมการน�าถวและหญาพชอาหารสตวทส�าคญบาง

ชนด เชน ถวสไตโล (Stylosanthesspp)ถวซราโตร (Macroptiliumatropurpureum

cv.Siratro)ถวเซนโตรซมา(Centrosemaspp)กระถน(Leucaenaleucocephala)หญากนน

(Panicummaximum)สายพนธตางๆหญาเนเปยร(Pennisetumpurpureum)หรอหญา

ซกแนล(Brachiariaducumbenscv.Signal)มาใชในระบบการเลยงโคกระบอระดบทอง

ถนเปนจ�านวนมากและภายใตการท�างานดานการปรบปรงพนธพช โครงการฯกสามารถผลต

สายพนธใหมของถวสไตโล (Stylosantheshumilis)และตงชอวาถว“ขอนแกนสไตโล”

(Stylosantheshumiliscv.KhonKaen)ซงเปนถวพชอาหารสตวสายพนธแรกทผลตขน

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 54

ในประเทศไทย ถวขอนแกนสไตโลมคณสมบตทดในการทนตอการแทะเลมอยางหนกของโค

กระบอในสภาพทงหญาสาธารณะหรอทงหญาชมนมของหมบานและมการขยายพนธดวยเมลด

ดวยตวเอง(Seedself-regeneration)ไดดในธรรมชาตโครงการฯไดรวมมอกบกรมปศสตว

ขยายจ�านวนเมลดพนธถวขอนแกนสไตโลและถวฮามาตาสไตโล(Stylosantheshamata)และ

น�าไปหวานในพนทเลยงสตวสาธารณะและแนวไหลขางถนนทมโคกระบอเขาไปหากนหรอ

เดนผานเปนประจ�าซงไดท�าในเกอบทกจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและในปจจบนนถง

แมวาเวลาจะผานไปเกอบ๓๐ปกยงสามารถพบเหนตนถวสไตโลในพนทเลยงสตวสาธารณะ

และไหลทางถนนในภาคอสานนได

ความจรงทเขยนเกยวกบโครงการวจยของคณะเกษตราศสตรม.ข.ในชวงการกอตง

คณะฯในระยะแรกๆมานไมไดจะแสดงถงผลงานของโครงการเหลานนแตตงใจจะชใหเหนวาสง

นเปนสวนหนงของคณประการททานอาจารยดร.กวจตกลไดมอบไวใหกบคณะเกษตรศาสตร

ผานทางการบรหารความรการจดการงบประมาณทรพยากรและการบรหารบคคลอนเปนการ

สรางจากฐานใหคณะฯมความแขงแกรงดานการวจยมาตงแตในอดตจนถงปจจบนถงแมวาผมจะ

ไมใช“ศษยเกา”เกษตรมข.แตกถอไดวาเปน“อาจารยเกา”เกษตรม.ข.เพราะไดท�างานกบ

คณะเกษตรศาสตรมามากวา๓๐ปและพอจะถอไดวาเปน“ลกศษย”ของทานอาจารยดร.กว

ไดคนหนงเพราะท�างานอยใตบงคบบญชาของทานมามากกวา๑๕ปดงนนจากการสมผสการ

มองเหนและรบทราบคณสมบตบคลกและการท�างานของทานอาจารยมาตงแตผมมาสมผส

ขอนแกนเปนครงแรกเมอปพ.ศ.๒๕๑๓จนถงวาระทานอาจารยเกษยณจากต�าแหนงคณบด

คณะเกษตรศาสตรในปพ.ศ.๒๕๓๐ผมสามารถทจะกลาวไดเตมปากและยอมรบดวยความ

เตมใจ(คนอนจะคดอยางไรกแลวแต)วาทานรองศาสตราจารยดร.กวจตกลคอบดาคนแรก

(และอาจจะเปนคนเดยว)ของคณะเกษตรศาสตรมข.

ดวยความเคารพและระลกถงอยางสงยง

รองศาสตราจารยดร.อเนกโตภาคงาม

อดตคณบดคณะเกษตรศาสตร

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 55

สารจาก

รองศาสตราจารย สวรรณ วรชกล และครอบครว

อาจารยดร.กวจตกลเปนทรพยากรบคคลทมคณคาสงยงตอชาวคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนตลอดระยะเวลา๑๙ปททานด�ารงต�าแหนงคณบดคณะเกษตรศาสตรทานไดทมเทเวลาสตปญญาความสามารถเพอสงเสรมสรางและพฒนาคณะเกษตรศาสตรมาตงแตแรกเรมกอตงมหาวทยาลยขอนแกนนบไดวาทานเปนรนบกเบกทชวยพฒนาคณะเกษตรศาสตรใหมชอเสยงทงในระดบทองถนและระดบนานาชาต ผมเขารบราชการในต�าแหนงอาจารยทคณะเกษตรศาสตรตงแตวนท๓ตลาคม๒๕๐๙และไดรบโอกาสไดชวยงานในคณะเกษตรศาสตรตลอดมาเชนหวหนางานทะเบยนนกศกษา(พ.ศ.๒๕๑๒-๒๕๑๕)และในปพ.ศ.๒๕๒๕ขณะด�ารงต�าแหนงหวหนาภาควชาวชาผลตภณฑเกษตรอาจารยดร.กวไดชวนใหมาชวยงานในต�าแหนงรองคณบดฝายบรหาร(พ.ศ.๒๕๒๕-๒๕๒๗)ท�าใหผมไดเรยนรงานดานบรหารและบรหารบคคลและโดยททานอาจารยดร.กวเปนคนไมถอตว มเมตตาเอออารมความเปนกนเอง เปนมตรมความเมตตาเปนธรรมตอศษยตอนอง เพอนรวมงานและผใตบงคบบญชาผลงานของทานทปรากฏจงท�าใหทานเปนทรกทเคารพของศษยและบคลากรทงในคณะเกษตรศาสตรและในมหาวทยาลยขอนแกนเปนผลใหทานสามารถด�ารงต�าแหนงคณบดคณะเกษตรศาสตรมาอยางยาวนานและตอเนองถง๑๙ป ผมมโอกาสไดพบทานอาจารยดร.กวครงลาสดทหองอาหารเพลนถ.วภาวดรงสตเมอปลายป๒๕๕๗(จดงานโดยศษยเกาเกษตรศาสตรรนแรกๆ)ทกๆคนทมารวมงานคงเหนวาทานอาจารยมสขภาพพลานามยทแขงแรงทงกายและใจเหมอนเมอ๔๐ปกอนท�าใหผมคดวาทานคงมเคลดลบทางดานโภชนาการทท�าใหทานเปนหนมอยตลอดเวลาเทาททราบและสอบถามจากศษยและผใกลชดกบทานอาจารยทราบมาวาทานทานอาหารแบบเรยบงายเชนเมดมะมวงหมะพานทอดหรออบถวลสงไขเจยวหมทอดซอวหานพะโลและกลวยน�าวาเปนหลก(อยากรเคลดลบถามทานอาจารยในวนท๒๓พฤษภาคม๒๕๕๘) ในโอกาสททานอาจารยดร.กวมอายครบ๗รอบเมอเดอนมนาคมทผานมาและศษยเกาคณะเกษตรศาสตรไดจดงานแสดงมทตาจตใหทานในเดอนพฤษภาคม๒๕๕๘นผมขอรวมแสดงมทตาจตตอทานอาจารยและครอบครวและขออาราธนาคณพระศรรตนตรยโปรดดลบนดาลใหทานและครอบครวมความส�าเรจความสขก�าลงสรอายและวรรณะความเจรญและอายนมความส�าเรจในความเปนอยขอสรรพมงคลจงมแดทานและครอบครวตลอดกาลนานเทอญฯ

ดวยความเคารพและนบถอเปนอยางสง

รศ.สวรรณวรชกลและครอบครว

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 56

จากภาควชาผลตภณฑเกษตร

ส คณะเทคโนโลย

ภาควชาผลตภณฑเกษตร

ภาควชาผลตภณฑเกษตรจดตงขนในคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

เพอใหบรการการแปรรปผลตภณฑเกษตรและเปดสอนวชาเลอกการแปรรปผลตภณฑ

อาหารตางๆใหกบนกศกษาคณะเกษตรศาสตร มอาคารทเรยกวาServiceBuilding

ซงไดรบความชวยเหลอจากรฐบาลนวซแลนด

ภายใตการสอนนำาทางและสนบสนนของทานอาจารยกวจตกลทเปนคณบด

คณะเกษตรศาสตรในครงนนภาควชาผลตภณฑเกษตรไดรเรมงานทเปนพนฐานส�าหรบ

อตสาหกรรมเกษตรในภาคตะวนออกเฉยงเหนอดงตอไปน

๑.การศกษาคณภาพและคณลกษณะบางประการของพนธมะเขอเทศเพอการ

แปรรป

คณะเกษตรศาสตรไดมการทดลองปลกมะเขอเทศพนธตางๆการศกษานท�าให

ทราบพนธมะเขอเทศทเหมาะสมส�าหรบปลกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและเหมาะสม

ส�าหรบการแปรรปเปนน�าและเนอมะเขอเทศภาควชาผลตภณฑเกษตรไดท�าการเผยแพร

และใหของมลทางวชาการรวมทงการสาธตการแปรรปเปนน�าและเนอมะเขอเทศใหกบผ

ประกอบการเพอใหเกดความมนใจทจะลงทนสรางโรงงานแปรรปมะเขอเทศและตอมาได

มโรงงานโรงงานแปรรปมะเขอเทศเกดขนแลวในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ(ทพยวรรณา

งามศกดสมใจศรละออกลถาวรโกวทยากรรวมชาตแตพงษโสรถประทมสงวนตระกล

และสมไฉนนาถภากล๒๕๒๕การศกษาคณภาพและคณลกษณะบางประการของพนธ

มะเขอเทศเพอการแปรรปในรายงานการวจยพ.ศ๒๕๑๙-๒๕๒๓คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกนหนา๑๒๘-๑๔๓)

รศ.ดร.ทพยวรรณา งามศกด

เรยบเรยง

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 57

๒.การศกษาผกพนบานและศกยภาพการแปรรปเพออตสาหกรรม

การศกษานไดรบทนจากAsiaFoundation (ทพยวรรณางามศกดสมใจ

ศรละออกลและสมไฉนนาถภากล๒๕๒๕การศกษาถงปรมาณของสารTrypsin

Inhibitorsในถวชนดและพนธตางๆและผลการแปรรปบางอยางทมตอการลดปรมาณ

สารนในรายงานการวจยพ.ศ.๒๕๑๙-๒๕๒๓คณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

หนา๑๔๔-๑๖๒

ทพยวรรณางามศกดประทมสงวนตระกลสมไฉนนาถภากลถาวรโกวทยากร

และสมใจศรละออกล๒๕๒๕การศกษาคณภาพและคณลกษณะบางประการในการ

แปรรปแตงดอง รายงานการวจยพ.ศ.๒๕๑๙-๒๕๒๓คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกนหนา๑๗๗-๑๙๓

นมตร วรสตร ทพยวรรณา งามศกด และประทม สรางสาม๒๕๒๕

การศกษาอทธพลของปยไนโตรเจนและระยะเวลาการเกบทมตอผลผลตและคณภาพรบ

ประทานของขาวโพดหวานในรายงานการวจยพ.ศ.๒๕๑๙-๒๕๒๓คณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกนหนา๔๙-๕๙)

๓.การแปรรปนมพาสเจอรไรส

คณะเกษตรศาสตรไดมหนวยโคนมและมการสงเสรมใหมการเลยงโคนมขน

ในจงหวดขอนแกนแตยงไมมโรงงานแปรรปน�านมจงจ�าเปนทภาควชาผลตภณฑเกษตร

ตองชวยน�าน�านมมาแปรรปนมพาสเจอรไรสและบรรจถงขายเพอใหเกษตรกรผเลยงโคนม

ความมนใจและเกดการขยายอาชพตอไปปจจบนมการเลยงโคนมทวไปในภาคตะวนออก

เฉยงเหนอมโรงงานแปรรปน�านมเกดขนและมศนยกระจายน�านมอยทวไป

๔.การสรางเครองมอแปรรปอาหาร

ภาควชาผลตภณฑเกษตรไดรบกาสนบสนนผเชยวชาญจากรฐบาลนวซแลนด

มาชวยสรางเครองมอแปรรปอาหารขนาดเลกและภายหลงเกดโครงการรวมมอระหวาง๕

มหาวทยาลยคอมหาวทยาลยเกษตรศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทรมหาวทยาลย

เชยงใหมจฬาลงกรณมหาวทยาลยและมหาวทยาลยขอนแกน

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 58

โดยมการอบรมเจาหนาทเทคนคและสรางเครองมอแปรรปอาหารโครงการ

นท�าใหมหาวทยาลยตางๆมเครองมอแปรรปอาหารไวใชสอนและวจยเปนการประหยด

งบประมาณภาควชาผลตภณฑเกษตรยงไดชวยผลตเครองมอแปรรปอาหารใหกบโรงงาน

อตสาหกรรมอกดวย

๕.โครงการวจยอาหารถวพม(HomeProcessedLegume,Thailand)

โครงการวจยนไดรบทนสนบสนนจากInternationalDevelopmentResearch

Centre(IDRC)ประเทศแคนาดาพ.ศ.๒๕๒๑-๒๕๒๔โครงการวจยนการใชถวพมเพอ

เปนอาหารเสรมทางโภชนาการ

• มการศกษาส�ารวจพฤตกรรมการกน(EatingHabits) ของชาวชนบทใน

๑๐หมบานจงหวดขอนแกน

• มการพฒนาสตรอาหารอาหารถวพมเพอใชรบประทานเปนอาหารประจ�าวน

เปนอาหารเสรมทางโภชนาการและสรางเมนอาหารประจ�าวน๗วน

• มการศกษารปแบบการน�าอาหารอาหารถวพมไปสงเสรมในหมบาน

• มการพฒนาสตรอาหารอาหารถวพมและการแปรรปผลตภณฑถวพมเพอ

การคาเพอเสรมรายไดใหกบเกษตรกรผปลกถวพม

• มการศกษาการแปรรปถวพมใหเปนแปงเพองายในใชประกอบอาหารและ

ท�าผลตภณฑและทดลองสรางโรงสแปงถวพมในหมบาน

โครงการวจยนไดท�าการถายทอดผลการวจยสชนบทจ�านวน๔๔หมบาน

ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยสงเสรมใหใชถวพมเปนอาหารเสรมโปรตนรวมกบ

โครงการอสานเขยวในชวงพ.ศ.๒๕๓๑-๒๓๓๗

ดงนนจะเหนวาภายใตวสยทศนและGuidanceทานอาจารยกวจตกล

ทานไดชวยสรางความรประสบการณใหแกบคลากรภาควชาผลตภณฑเกษตรไดชวย

รเรมโครงการตางๆทน�าไปสการขยายตวของอตสาหกรรมเกษตรในภาคตะวนออกเฉยง

เหนอและของประเทศโดยการทภาควชาผลตภณฑเกษตรในภายหลงไดยายไปเปนภาค

วชาเทคโนโลยอาหารคณะเทคโนโลยไดมการผลตบณฑตทงในระดบปรญญาตรโทและ

เอกสาขาวชาเทคโนโลยอาหาร

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 59

รศ.ดร.กว จตกล

ผบกเบกไรทดลองเกษตรท มข.

ผมเจอดร.กว จตกลครงแรกตอนผมบรรจเปนอาจารยคณะเกษตรศาสตร

มหาวทยาลยขอนแกนในเดอนมถนายนปพ.ศ.๒๕๑๐ท�าใหเกดความประทบใจเปน

อยางยงในความรอบรและจตใจทเปยมลนไปดวยความกระตอรอรนของทานทพรอม

จะบกเบกและสรางสงทมคาหรอวญญาณแหงการบกเบก(spiritofpioneer)จงเปนทมา

ของผลงานทฝากไวใหเราคณาจารยและศษยคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน

ไดใชศกษาคนควาวจยและฝกทกษะวชาชพทส�าคญไปกวานนคอทานเปนคณบดคนแรก

ของคณะเกษตรศาสตรซงด�ารงต�าแหนงตอเนองกนนานถง๑๙ป

เดมทเดยวอาจารยคณะเกษตรศาสตรมสถานทท�างานรวมกบอาจารยคณะ

วทยาศาสตร-อกษรศาสตรทตกวทยาศาสตรและนกศกษาเรยนภาคบรรยายทอาคาร

รปวงกลม(ตกกลม)และมหองปฏบตการทดลองอยทอาคารสชนทดาดฟามเรดาตรวจ

สภาพดนฟาอากาศของกรมอตนยมวทยา ซงสามารถส�ารวจตรวจจบกลมเมฆไปถง

ชายแดนประเทศลาวละเวยตนาม

เมอมการกอสรางอาคารเรยนของคณะเกษตรศาสตร โดยความชวยเหลอชอง

รฐบาลนวซแลนดภายใตแผนการโคลมโบ (ColomboPlan)ไดมจดเดนของตกนคอ

จดใหมหองซาวแลบ(soundlab)ทมอปกรณบนทกเสยงการพดการฟงภาษาองกฤษ

ททนสมยมาก(ในขณะนน)ทราบมาวาเปนความคดของทานดร.กวจตกลเพราะทานเปน

ผศ. ถาวร โกวทยากร

เรยบเรยง

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 61

หวงเรองการออกเสยงภาษาองกฤษและการฟงของนกศกษานกศกษาคณะเกษตรศาสตร

รน๑รน๒นบวาคอนขางโชคดทเดยวทมผเชยวชาญจากตางประเทศเชนนวซแลนด

แคนนาดาและอนๆรวมเปนอาจารยสอนในหลายๆวชาและมอาจารยคนไทยเปนผรวม

ตวและสอนดวยท�าใหบณฑตรนแรกๆมความสามารถในดานการฟงความเขาใจและ

เขยนภาษาองกฤษไดด

งานทางดานสตวบาลไดมการสรางโรงเรอนส�าหรบเลยงไกสกรโคนมและโคเนอ

โดยเฉพาะโคนมไดมการตดตอประสานงานกบคณโชคชยบลกลแหงฟารมโชคชยอ�าเภอ

ปากชองอนเปนทมาของการบรจาคแมพนธโคนมพนธขาว-ด�าใหกบคณะเกษตรศาสตร

เพอใหนกศกษาไดเรยนรพนธโคนมฝกหดรดนมววและฝกหดการผสมเทยมววซงตอ

มาทราบวาไดน�าเชอแชแขงของพอพนธทมประวตดเดนจากตางประเทศมาท�าการผสม

และเกดลกหลานทดตามมาเนองจากดร.กวจตกลเรยนมาทางดานสตวบาลโดยเฉพาะ

ทางดานโภชนาการของทงสตวและคนเมอมโรงเรอนเลยงไกเลยงสกรกใหสรางโรงผสม

อาหารสตวท�าใหครบวงจรเปนการลดตนทนแทนการซออาหารสตวส�าเรจรปและยงชวย

ใหนกศกษาไดฝกฝนและเรยนรการผลตอาหารสตว

งานทางดานพชในเดอนมถนายนปพ.ศ.๒๕๑๐เมอผเขยนมาท�างานใหมๆ

เรายงไมมแปลงทดลองปลกพชไรพชสวนยกเวนเรอนเพาะช�าทสรางเปนเรอนกระจก

แบบฝรงผมไดรบมอบหมายใหดแลงานทางดานพชจงไดถอดกระจกดานขางของเรอน

กระจกออกคงเหลอแตสวนกระจกทเปนหลงคาโรงเรอนนจงสามารถใชในการปลกพช

ประดบบางชนดได เนองจากดร.กวจตกล เคยเปนผอ�านวยการวทยาลยเกษตรกรรม

บางพระอ�าเภอศรราชามากอนสมยนนถากลาวถงอาจารยปฏฐะบนนาคทานกเปน

เอกหรอกรทางดานไมประดบโดยเฉพาะปาลมคณะเกษตรศาสตรไดรบความอนเคราะห

เกยวกบพนธปาลมและแนวคดตางๆทส�าคญคออาจารยวารนทรทองเจรญ(ศษยของอา

จารยปฏะฐบนนาค)ทไดรบการบรรจท�างานในคณะเกษตรศาสตรกเปนก�าลงส�าคญใน

การบกเบกงานทางดานไมประดบโดยเฉพาะไมดอกหอมของไทยซงไดรบความสนใจเปน

พเศษจากดร.กวจตกลใครอยากดและรจกไมดอกหอมของไทยสามารถเขาไปเดนชม

ไดทสวนรมเกลากาลพฤกษสะพานขาวพรอมทงพนธปาลมจากอาจารยปฏถะบนนาค

ทปลกไวนานกวา๓๐ปแลว

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 62

ไรทดลองไทย-อสราเอล

ดวยความกรณาจากฯพณฯพจนสารสน(อธการบดคนแรกของมหาวทยาลย

ขอนแกน)และศ.ดร.พมลกลกจไดเรยนปรกษากบทานฑตอสราเอลประจ�าประเทศไทย

สมยนน เกยวกบวกฤตน�าในมหาวทยาลยขอนแกน (และมดร.กวจตกลรวมอยดวย)

เพราะมกมค�าพดเสมอวามอดนแดงไมมน�าและแมการเจาะบอบาดาลกยงไมมน�าเพยงพอ

ใหบคลากรและหองปฏบตการทดลองด�าเนนการไดไมตองพดถงเรองน�าเพอการเกษตร

ทางออกในขณะนนมขอคดวาอาจยายมหาวทยาลยไปตงอยททาพระซงใกลกบแมน�าช

หรอยายไปตงอยทเขอนอบลรตนอ�าเภอน�าพองหลงจากการเขาพบทานฑตอสราเอล

แลวไดรบแจงจากสถานฑตอสราเอลวาจะใหความชวยเหลอแกปญหาวกฤตเรองน�าของ

มหาวทยาลยขอนแกน โดยจะจดสงเจาหนาทจากอสราเอล คอมสเตอรอสลก เอป

ผอ�านวยการและมสเตอรจจเฟนหวหนาวศวกรแหลงน�าและจดสงน�าของนคมมลนธ

ชาวยว ขอใหมหาวทยาลยขอนแกนจดเจาหนาทใหขอมลและส�ารวจแหลงน�าใน

มหาวทยาลยและในเขอนอบลรตนฯลฯ

ในมหาวทยาลยขอนแกนเรามอางเกบน�าไกลประตดานสฐานทงฝงตะวนออกและ

ฝงตะวนตกทกรมชลประทานสรางไวมปรมาณน�าอยจ�านวนมากพอสมควรแตเปนอาง

เกบน�าแตสรางบนดนเคมหรอดนเอยดมเกลอสนเธาวอยชนลางใตดนจงมความเคมกวา

๘๐๐พพเอม(ppm)ใชปลกพชไมไดและเคมจนสตวเชนววควายเดนหนไมยอมกน

และโชคดทมหาวทยาลยยงมแหลงน�าจดอยแหงหนงทหนองหวชางซงกรมชลประทานขด

สรางใหเชนกนแตรวบรวมน�าฝนไดนอยปรมาณน�าขนอยกบปรมาณฝนทตกผเชยวชาญ

อสราเอลไดแนะน�าใหบกเบกปารอบๆหนองหวชางประมาณ๑๐-๒๐ไรแลวจดเปนแปลง

ทดลองปลกพชโดยสบน�าจากหนองหวชางแปลงนจงเปนแปลงทดลองแปลงแรกทใช

ระบบพนน�าแบบสปรงเกอร(sprinker)แบบอสราเอลและเปนทมาของค�าวาไรทดลอง

ไทย-อสราเอลหรอไรยวนอกจากนทางผเชยวชาญอสราเอลไดแนะน�าใหบกเบกพนท

ส�าหรบท�าทงหญาเลยงสตวและพชไรอก๘๐๐ไร โดยจดสรรเปนพชทงหญา๒๐๐ไร

พชไร๕๐๐ไรและผกกบไมผลอก๑๐๐ไรเพอรองรบโครงการชลประทานขนาดใหญ

เมอน�าน�าจากเขอนอบลรตนมาใช

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 63

ขณะทพาผเชยวชาญชาวอสราเอลไปยนดน�าในเขอนอบลรตนมสเตอรจจเฟน

ไดอานปรมาณน�าทบนทกไวทเขอนและไดจดบนทกลงในสมดบนทกของเขาและทอด

สายตาไปในทศทางทมน�าสดลกหลกตา เขาอทานออกมาดงๆวาปรมาณน�าในเขอนม

มากมายมหาศาลเปนรอยเทาของปรมาณน�าจดทเขามในทะเลสาบน�าจดกาลลบวกกบ

น�าบาลดาลทงหมดทเขามอยภายใตดนแดนของอสราเอลดร.กวจตกลหนมามองหนา

ผมแตผมรและเขาใจวาอาจารยสงความหมายวาคนไทยเรานมน�าเยอะแตเสยดายทไมร

จกน�าไปใชดแตพดหรอบอกวาไมมน�าขาดแคลนน�าอสราเอลเสยอกทเขาขาดน�าจรงๆ

จนตองวางแผนเอาน�าเสยจากเมองมาใชในการเกษตรผลตอาหารเลยงประชากรเขา

และยงมเหลอเพอสงออกไปขายยงประเทศอนๆในยโรปอกดวย

แผนการจดหาน�าเขามาในมอดนแดงจงเกดขนอยางรวดเรวมาก โดยจากเขอน

อบลรตนมการสงน�าโดยคลองชลประทานเขาโครงการชลประทานหนองหวายปรมาณน�า

ทสงมาเพยงพอตอความตองการของเกษตรกรทจะปลกพชในเวลากลางวนแตถา

มหาวทยาลยจะใชอาจมปญหาหากจะสบน�าจากคลองชลประทานโดยตรงจงตองสราง

แหลงเกบกกน�าขนาดใหญจ�านวน๒บอทบานโกทาหลงคายทหารแลวตงเครองสบสง

มายงมอดนแดงอนเปนทตงของมหาวทยาลยขอนแกนซงหางจากทตดตงเครองสบน�า

ประมาณ๖กโลเมตรปญหาทส�าคญคอการขดวางทอผานทางรถไฟและถนนมตรภาพ

ตองไดรบการอนมตจากการรถไฟและกรมทางหลวงแตเปนคราวโชคดทฯพณฯพจน

สารสนเปนรฐมนตรวาการกระทรวงพฒนาการแหงชาตซงหนวยงานทงสองอยในก�ากบ

ดแลของทานทานจงสามารถด�าเนนการไดโดยความสะดวกและรวดเรวเรองยากกกลาย

เปนเรองงาย เปนอนวาไมตองยายมหาวทยาลยขอนแกนทมอดนแดงซงตงอยสงกวา

ตวเมองขอนแกนประมาณ๕๐เมตรไปทอนเพราะวามหาวทยาลยขอนแกนมน�าแลว

ไดสอบถามผเชยวชาญอสราเอลวาท�าไมถงตองวางแผนท�าเกษตรชลประทานมอ

ดนแดงตง๘๐๐ไรเขาตอบทนทวาท�าเลกกวานไมไดเพราะไมคมกบการลงทนเมอมน�า

ส�าหรบการเกษตร๘๐๐ไรสามารถปลกพชได๓-๔ครงตอปโดยไมตองรอฤดฝนเพยง

อยางเดยวกเทากบมพนทเปน๒,๔๐๐-๓,๒๐๐ไรดงนนแผนการใชน�าในมอดนแดง

จงแบงไดเปน๒๐%ส�าหรบบคคลากร(บานพกหอพกทท�างานและหองปฏบตการ)

(เพราะขณะนนเรามเพยง๔คณะคอเกษตรศาสตรวศวกรรมศาสตรวทยาศาสตร-อกษร

ศาสตรและศกษาศาสตร)แตน�าเพอการเกษตรถกจดสรรให๘๐%

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 64

เมอเราทดสอบเตรยมทปลกพชในสวนหนงแลวยงไมเตมพนททอสราเอลวางไว

ทานดร.กวจตกล เกดความคดใหมวามนไมเปนการยตธรรมเลยทเรามาผลตพชเพอ

มงหนาจ�าหนายขายแขงกบเกษตรกรทเปนชาวบานขณะทชาวบานมตนทนแตเรามงบ

ประมาณด�าเนนการไมมตนทนเชนชาวบานจะเปนการซ�าเตมเกษตรกรหรอเปลาถายด

แนวทางของผเชยวชาญอสราเอลอกทงการวจยปลกพชในระบบชลประทานอาจขาดทน

เนองจากราคาผลตผลไมแนนอนและถกก�าหนดโดยพอคาคนกลางซงเปนระบบเกาเรา

ไมเหมอนอสราเอลดงนนควรเปลยนแนวทางไปเนนทการวจยการเพมประสทธภาพ

การเพมผลผลตการสรางมลคานอกเหนอจากการใหนกศกษาไดทดลองฝกฝนหา

ประสบการณในแปลงขนาดเลกทส�าคญสวนการท�าในเรองการเกษตรแปลงขนาดใหญ

ใหไปดแปลงของเอกชนขนาดใหญ

โครงการอบรมเกษตรกรรมแบบปราณต

ทานดร.กว จตกล ไดมแนวคดทส�าคญอกอยางหนง เมอทานไดมาอยท

มหาวทยาลยไดออกหมบาน เยยมเยยนเกษตรกร ทนคมน�าพองบานบงฉมบานพระ

คอดอนดฯลฯเมอทานศกษาอยทมลรฐอลนอยสหรฐอเมรกาเหนฝรงท�าฟารมขนาด

ใหญแตสภาพททานไดพบเหนทอสานบานเราลวนแลวแตเปนเกษตรกรรายเลกรายยอย

เมอดร.บญธรรมเทศนาพดถงหองปฏบตการทางเคมฟสกสเครองยนตแปลงปลก

พชแลวท�าไมจงไมมหองปฏบตการทางสงคม (social lab)บาง เมอเราไมเขาใจสงคม

ชาวบานเราแลวเราจะพฒนาเขาไดอยางไรดร.กว จตกลจงใหท�าโซเซยลแลบทบาน

ดอนดและเมอมฝรงชาวอเมรกนจากมลนธเอเชยไปดและพบปะพดคยกบชาวบานดอนด

ต�าบลพระลบอ�าเภอเมองขอนแกนในครงนนดร.กวบอกฝรงวานเปนหองปฏบตการ

ในหมบานของชาวบานอยากจะใหมหองปฏบตของชาวบานในมหาวทยาลยขอนแกนดวย

เพราะการเรยนเกษตรและถายทอดวชาการตองผานกระบวนการปฏบตจรงคอท�าได

คดเปนและบรหารเปนพอดกบตอนนนผเขยนก�าลงรอนวชาทไดไปพบเหนเกษตรกร

ทไตหวนปลกพชทงปแมแตพนทขางถนนไมมทวางเปลาเลยประกอบกบไดไปใชชวต

กนนอนและรวมกจกรรมอยในนคมของอสราเอลทงคบตโมชาฟและโมชาฟซทฟนา

จะน�าเอาสองแนวทางของจนไตหวนมาผสมผสานกบการจดการสหกรณแบบโมชาฟมา

ประยกตใช

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 65

ปจจยการกนการผลตและการขายผานระบบรานสหกรณของโครงการหวหนา

ทกครอบครวตองฝกหดการเปนผจดการรานสหกรณคนละครงเดอนโดยไดเรยนรการ

จดหาจดซอลงบญชรานคาสหกรณผลผลตทผลตไดตองลงบญชของแตละครอบครว

แลวจดรวมตงราคาจดเวรใหแมบานแตละครอบครวไปฝกหดขายหรอจ�าหนายสนคา

วธการผลตนาสนใจมากคอ เปนการแยงหรอเพมผนแผนดนจากเวลาขณะท

พชชนดหนงใกลจะเกบเกยวตองปลกพชอกชนดหนงลงไป๒๐-๒๕วนกอนเกบเกยว

หรอปลกพชใหไตกนทดน๑ ไรตองปลกใหได๔-๕ครงตอป เมอใหพนท๒ ไร

ตอครอบครวตองสามารถท�าใหเหมอนกบมทจรง๘-๑๐ไร เพราะมน�าทกตารางนว

และทกเวลานาททตองการอนเปนทมาของโครงการอบรมเกษตรกรรมแบบปราณต

หรอหมบาน๑๐หลงส�าหรบ๑๐ครอบครวทใครมามอดนแดงมกขอเยยมชมโครงการน

ทจรงมอกหลากหลายทอยากจะเขยนเลาใหฟงเกยวกบดร.กวจตกลและคณะ

เกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนแตโอกาสนไดรบมอบหมายใหเลาอยางยอเฉพาะ

เรองทผมนาจะเปนผทรเรองมากกวาใครอนเนองจากไดรบผดชอบดแลมาตงแตตนอยาง

ตอเนองและยาวนาน

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 66

รศ.ดร.กวจตกลคณบดคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกน ในฐานะ

ประธานโครงการอบรมเกษตรกรแบบประณตซงเปนโครงการระหวางคณะเกษตรศาสตร

กบมลยธเอเชยเปนประธานในพธมอบเกยรตบตรแกเกษตรกรทผานการอบรมหลกสตร

๑ปรน๑เมอวนท๑๒กนยายนพ.ศ.๒๕๒๒ทส�านกงานโครงการมหาวทยาลยขอนแกน

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 69

การแสดงJazzPianoConcertโดยDr.JosephHowardและMrs.Joan

Howardโดยมรศ.ดร.กวจตกลเปนพธกรกตมศกดทหองประชมคณะเกษตรศาสตร

เมอวนท๑๙มถนายน๒๕๒๒เวลา๑๙.๐๐น.

๔๖ ป แหงความหลงทสงสย

เขาท�างาน มข. งายมาก สมครแคพดคยกน

ทโตะพมพดดเทานน

หลงจากจบป.โทจากฟลปปนส เมอตนปพ.ศ.๒๕๑๒สมครงานแหงแรกท

มลนธบรณะชนบทของดร.ปวยองภากรณ ซงไดรบทาบทามไวกอนจากเจาหนาทของ

มลนธทไปดงานทฟลปปนสขณะเดยวกนกบพชายทมธรกจขายยางรถยนต ไดฝากเขา

เปนพนกงานในต�าแหนงฟอรแมนของโรงงานผลตยางรถยนตทก�าลงจะเปดด�าเนน

การในจงหวดปทมธานแตเผอญไดพบกบอาจารยกนกผลรกษ เพอนรวมรนศษยเกา

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ทท�างานในคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลยขอนแกนอ

ยเเลวโดยบงเอญทโรงภาพยนตรเมโทรกทม.ดวยค�าพดเพยงประโยคเดยว“ไอซโม

(นคเนมทมหาวทยาลยเกษตรศาสตร)ไปชวยขาหนอยเดกเกษตรและวศวะมนตกน

บอย”เปนเหตใหไปสมครงานอกแหงทส�านกงานประสานงานของมหาวทยาลยขอนแกน

ณส�านกงานสภาการศกษาแหงชาตถนนสโขทยกทม.ซงเปนหองแคบๆดเหมอนวาจะ

มโตะท�างานอยสองโตะและโตะพมพดดอกสองตวเทานน

บรรยากาศของการรบสมครเรยบงาย เปนการพดคยแบบตวตอตวทโตะพมพ

ดดคสนทนาจดจอกบการพมพดดนานๆจะหนมามองหนาสกครงกบค�าถามทส�าคญๆ

เชนภมหลงครอบครวการอทศพอสวนรวมหนาทและบทบาททเปนประโยชนตอ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตรและสงคมจงมโอกาสไดส�ารวจการแตงกายชายทนงกางเกงส

กากแบบขาราชการทวไปคาดเขมขดเกาๆและลกษณะวธการพมพดด

รศ. สวฒน จตตปราณชย

เรยบเรยง

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 70

และแลวไมนานไดรบหนงสอเรยกตวภายในวนท๑๗มถนายนพ.ศ.๒๕๑๒

หากเลยก�าหนดถอวาสละสทธสรางความล�าบากใจในการตดสนใจอยหลายวนระหวาง

การไดรบเงนเดอน๖,๐๐๐บาทในต�าแหนงฟอรแมนหรอ๔,๕๐๐บาทในการเปน

เจาหนาทของมลนธบรณะชนบทหรอวาเปนอาจารยทคณะเกษตรศาสตรมหาวทยาลย

ขอนแกนทยงไมรเลยวาจะไดรบเงนเดอนเทาใดรแตวาเงนเดอนปรญญาตรในขณะนน

คอ๑,๓๐๐บาทปรญญาโทกคงมากกวาเลกนอย

สดทายไดเดนทางเขารบราชการเปนอาจารยโททนตามวนทก�าหนดดวยเหตผล

การตดสนใจโดยค�านงถงการสรางประโยชนเปนส�าคญแมจะไดเงนเดอนต�าสดแตสามารถ

สรางลกศษยเพอแพรกระจายรบใชประเทศชาตไดกวางขวางกวาการเปนเจาหนาททท�า

ประโยชนแคทจงหวดชยนาทและผดกบเงนเดอนสงมากๆขนาดนนสามารถซอทองได

ประมาณ๒๐บาทในขณะนนแตท�าประโยชนใหเพยงโรงงานเดยวเทานน

ทานสดทายทจะตองเขาพบเพอรายงานตวกคอทานคณบดเกษตรศาสตรดร.กว

จตกลกเปนผเดยวกนกบทท�าทาพมพดดสงสยจนปานนวาททานพมพนะพมพอะไร

และไมตองสงสยเลยวาพมพไมไดศพทเปนแนแทเพราะทาทางวธการจมดดเปนรอง

กวาเหลาต�ารวจนายเวรทรบแจงความบนโรงพกหลายเทาจะรอดพนจากการสงเกตของ

นกพมพดดทสอบผานถงนาทละ๓๕ค�าเกนเกณฑก�าหนดถง๕ค�าไดอยางไร

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 71

สวนรมเกลากลปพฤกษ

มหาวทยาลยขอนแกน

สวนรมเกลากลปพฤกษเปนสถานทตงอยบนพนทภายในมหาวทยาลยขอนแกน

ซงเออประโยชนแกประชากรชาวมหาวทยาลยขอนแกนและบคคลทวไปส�าหรบการ

พกผอนและการออกก�าลงกายตลอดจนเปนพนทส�าหรบกจกรรมนนทนาการตางๆ

ดวยทศนยภาพทสวยงามและความรมรนของแมกไมทปกคลมพนทกวางขวางทกลาวได

วาเปนพนทสเขยวจงเปนทมผเขามาใชประโยชนจ�านวนมากอนประกอบดวยทงสมาชก

มหาวทยาลยขอนแกนและบคคลทวไปสถานทแหงนจงเปนพนทรองรบผคนจ�านวนมาก

ทไดใชประโยชนเพอการออกก�าลงกายในชวงเชาและเยนของแตละวนสวนรมเกลา

กลปพฤกษ เดมเปนสวนหนงของพนทปาเตงรงทอยในสภาพเสอมโทรมและรกราง

ทไดรบการฟนฟภายใตโครงการสวนสาธารณะในมหาวทยาลยขอนแกนป๒๕๒๙

โดยมรศ.ดร.กวจตกลอดตคณบดคณะเกษตรสาสตรเปนบคคลส�าคญทานหนงทได

รวมผลกดนใหมการด�าเนนการจนส�าเรจมการส�ารวจและกนพนทไวประมาณ๑๑๐ไร

สวนทลมพนทประมาณ๓๐ไรถกกนไวใชเปนพนทสรางอางเกบน�าดบเพอผลตประปา

ซงรบน�าจากทางทศเหนอของมหาวทยาลยพนททเหลอเปนปาเตงรงและเบญจพรรณ

ไดท�าเปนสวนสาธารณะโดยการอนรกษพนทสวนใหญเปนปาธรรมชาตและเสรมดวย

สถานทนนทนาการตอมาในปพ.ศ.๒๕๓๐จงไดตงชอ“สวนรมเกลากลปพฤกษ”

พนทรอบสระน�าเปนพนทส�าหรบนนทนาการเพอการพกผอนหยอนใจและออกก�าลงกาย

มถนนรอบสระน�าระยะทางประมาณ๘๐๐เมตรและมอปกรณส�าหรบการออกก�าลง

กายตดตงไวตามจดตางๆนอกจากนชนนอกของสวนยงมเสนทางจกรยานพนทสวนนจง

ท�าหนาทเปนพนทส�าหรบนนทนาการเพอการพกผอนหยอนใจและการออกก�าลงกาย

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 72

การฟนฟพนทแหงนซงณเวลานนยงคงมสภาพเปนพนทปาธรรมชาตทรกราง

เสอมโทรมมหญาเพกปรากฏกระจายในพนทซงเปนขอบงชวาพนทสวนใหญเปนปาเตงรง

อนเปนลกษณะสวนใหญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอนบไดวาเปนประโยชนตอการศกษา

ดานธรรมชาตวทยาบรเวณสระน�าอนเปนจดเดนของพนทซงตงอยฝงตะวนออกของพนท

เดมมสภาพปาทเสอมโทรมมากเปนทลมต�าเกบกกน�าฝนทไหลบามาจากตอนเหนอของ

พนทปจจบนพบวามมะคาโมเขลงและปอฝายเปนพรรณไมปาทยงคงเหลออยทบงชวา

เดมเปนพนทปาเบญจพรรณสวนทางตอนใตเปนอกพนททเคยมสภาพเปนปาเสอมโทรม

มากซงสงเกตไดวาเคยมเพกและโจดเปนพรรณไมดงเดมทปรากฏในพนทแสดงให

เหนวาพนทสวนนเดมเปนปาเตงรงเดมเปนพนทปาเตงรงบรเวณทศเหนอถกก�าหนดเพอ

รกษาและยงคงไวซงระบบนเวศปาเตงรงดงเดมเพอเปนพนทส�าหรบการศกษาปจจบน

มหาวทยาลยขอนแกนโดยส�านกงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด�ารมหาวทยาลย

ขอนแกนไดจดท�าเสนทางศกษาธรรมชาตสนบสนนโครงการอนรกษพนธกรรมพชใน

สมเดจพระเทพรตนราชสดาสยามบรมราชกมาร

เตอนใจศษย

ค�าวาครดใหซงควรพงคด ครนนศษยพงเคารพนบนอมไหมศษยไดดมคาเมอลาไป จ�าไดไหมใครเคยเกอเมอเยาววย เมอยามเรยนเพยรรครเรงเรา เมอยามเขลาครเฝาฝกเคยนกไหมเมอยามพลาดอนาถจตคดถงใคร ครใชไหมเชดน�าตาคราอบจน

ยามศษยพรากจากไกลใจคดถง เฝาค�านงถามไถใจสบสนยนเพยงวาศษยสมหวงดงใจตน ดวงกมลกเปนสขทกราตร มนตชวตของครอยเพอศษย ยอมอทศใจกายไมหนายหนงานสรางชาตใหญจรงยงชว ครกวพลเปนนจศษยนยม

ขอมอบความดบชา ครในดวงใจ รศ.ดร.กว จตกล

ครตนแบบของค�าวา “ คร ”

ผศ.วาท รท.ดร.ทรงศกด จนถระพงศ

ศษยเการน ๑๒

ปรบจากตนฉบบทไดรบรางวลกลอนดเดน

โรงเรยนวดสงเวช บางลำาพน กทม.

๑๖ มกราคม ๒๕๑๖

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 80

สนบสนนโดย

สนบสนนโดย

สนบสนนโดย

บรษท ผกดอกเตอร 1993 จ�ากด

๓ หม ๖ ต.บงกาสาม อ.หนองเสอ จ.ปทมธาน ๑๒๑๗๐

www.doctorveg.com

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 83

สนบสนนโดย

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 84

สนบสนนโดย

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 85

สวนทวทรพย

จำาหนาย:กลายางพนธดและผลไมตามฤดกาลเชนทเรยนมงคด

ลองกองกลวยหอมมะละกอแกวมงกรและสมโชกน

ยนดตอนรบ พๆ เพอนๆ นองๆ ชาวเกษตร มข. ทกทาน

เชญแวะเยยม ชม ชม ชอป ครบ/คะ

ทอย: สวนทวทรพย๕๐หม๕ต.ทะเลทรพยอ.ปะทวจ.ชมพร๘๖๑๖๐

เขาทางแยกอ.ปะทว(ทางเขาสนามบนชมพร)หางจากถนนเพชรเกษม๑๐กม.

เยองโรงเรยนชมพรทะเลทรพย

รอตอนรบโดย:วรวฒนจรวงส(ตอมก๗)๐๘๙๘๙๙๑๓๑๐

สวนตยจรวงส(จมก๙)๐๘๖๓๙๐๐๘๙๖

สนบสนนโดย

นายพพฒน จวนรง

ศษยเกา รน 9

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 86

สนบสนนโดย

นาย ชยยนต โลหพนธวงศ

ศษยเกา รน ๑๐

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 87

สนบสนนโดย

นาย ประจกษ ธระกลพสทธ

ศษยเกา รน ๑๐

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 88

คณะกรรมการจดท�าหนงสอทระลก

รศ.ดร. สวทย เลาหศรวงศ

ผศ.ดร. อนนต หรญสาล

รศ.ดร. อำานวย คำาตอ

อ.ดร. บรรยง ทมแสน

นางสาวปยะฉตร เชยชม

นายภาสกร เตอประโคน

ขอขอบคณ ผบรหาร คณาจารย ศษยเกา พๆ นองๆ

ทสนบสนน ขอเขยน รปภาพ และก�าลงใจ

พมพท:บรษทศรภณฑ(2497)จ�ากดโทร042-221141

๘๔ ป รศ.ดร. กว จตกล 89