»‚·Õè 7 Ñº·Õ 1 Ô¶ 2556 2556 - FEUjournal.feu.ac.th/pdf/v7i1.pdf‚·Õ 7 Ñº·Õ 1 Ô 2556 2556 2 เจ าของ: มหาว ทยาล ยฟาร อ สเทอร

ปท 7 ฉบบท 1 มถนายน 2556 - พฤศจกายน 2556

ปท 7 ฉบบท 1 มถนายน 2556 - พฤศจกายน 2556 1

แนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยกาญจนา สมมตร และ นทศน บญไพศาลสถตย

การพฒนาและประชาสมพนธฐานขอมลและเวบไซตการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของภาคเหนอตอนบนนนทนภส สจมา

การพฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตรต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม ทพยวด โพธสทธพรรณ

โลกของโซฟ เสนทางจนตนาการสประวตศาสตรปรชญาไพบลย โพธหวงประสทธ

บทบรรณาธการ

บทความวชาการ

บทความวจย

บทวจารณหนงสอ

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการกบผลลพธทเกดขนชญารศม ทรพยรตน

การจดท�าบญชครวเรอนแบบมสวนรวมเพอการพฒนาชมชนอยางยงยนรฐนนท พงศวรทธธร และ นศรา จนทรเจรญสข

เปาหมายแหงการพฒนาของนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตรไพบลย โพธหวงประสทธ

37

23

7

67

132

109

121

94

79

140

47

59

6


อทธพลทางดานวฒนธรรมทมผลกระทบตอภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปนตอความส�าเรจในการประกอบการในประเทศไทยปรญญา บรรจงมณ การสรางตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร: กรณศกษา อ�าเภอเมองชยงราย จงหวดเชยงรายลชนา ชมตระกล

การพฒนาระบบฐานขอมลวด ในจงหวดเชยงใหมพงศกร จนทราช

การสงเคราะหองคประกอบและขอก�าหนดการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษาศรนย นาคถนอม การบรณาการเทคนคการเรยนรดวยการบรการสงคมเพอการสอสารภาษาองกฤษในชมชนรอบมหาวทยาลยฟารอสเทอรน จงหวดเชยงใหมสตา ทายะต


เจาของ: มหาวทยาลยฟารอสเทอรนความเปนมา: วารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรนเรมตพมพเผยแพรมาตงแตป พ.ศ. 2550 โดยจดท�าเปนราย 6 เดอน (2 ฉบบ/ป) ฉบบท 1 เดอนมถนายน - เดอนพฤศจกายน และ ฉบบท 2 เดอนธนวาคม - เดอนพฤษภาคม จดพมพบทความวชาการ (Academic Article) บทความวจย (Research Article) บทความปรทศน (Review Article) และบทวจารณหนงสอ (Book Review) ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษโดยผานกระบวนการกลนกรองของผทรงคณวฒ (Peer Review) ในสาขาวชาทเกยวของ จ�านวน 2 ทาน ปจจบนวารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรน เปนวารสารทไดรบการยอมรบใหอยในฐานขอมลศนยดชนการอางองวารสารไทย (TCI: Thai Journal Citation Index Centre)

วตถประสงค: 1. เพอเปนสอกลางในการตพมพเผยแพรผลงานวชาการ ผลงานวจย และงานสรางสรรคทงภาษาไทยและภาษาองกฤษในสาขาวชาการบรหารธรกจและการจดการ รฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร นเทศศาสตร ศลปศาสตร เทคโนโลยสารสนเทศ และสหวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรทมคณภาพ สามารถแสดงถงประโยชนทงในเชงทฤษฎเพอใหนกวจยสามารถน�าไปพฒนาหรอสรางองคความรใหม และประโยชนในเชงปฎบตทนกปฎบตสามารถน�าไปประยกตใชในภาคสวนตางๆ ทงภาครฐ ภาคธรกจ ภาคสงคมและชมชน 2. เพอสงเสรมการศกษาคนควาวจยและน�าเสนอผลงานทางวชาการของคณาจารย นกวจย นกวชาการ และนกศกษา

ขอบเขต: วารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรนรบพจารณาบทความวชาการ (Academic Article) บทความวจย (Research Article) บทความปรทศน (Review Article) และบทวจารณหนงสอ (Book Review) ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ ภายใตเงอนไขวาจะตองไมเคยตพมพเผยแพรในวารสาร เอกสารการประชม หรอสงพมพใดมากอน (ยกเวนรายงานวจย และวทยานพนธ) และไมอยในระหวางการพจารณารอตพมพในวารสารอน ขอบเขตของวารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรนจะครอบคลมเนอหา ดงน บรหารธรกจและการจดการ รฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร นเทศศาสตร ศลปศาสตร เทคโนโลยสารสนเทศ สหวทยาการดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตร




ทปรกษากตตมศกด: ศาสตราจารย ดร. ปรชญา เวสารชช กรรมการสภามหาวทยาลยฟารอสเทอรน ศาสตราจารยไชยยศ เหมะรชตะ กรรมการสภามหาวทยาลยฟารอสเทอรนทปรกษา: ดร. กตตพฒน สวรรณชน อธการบดบรรณาธการ: ดร. ฉตรทพย สวรรณชน รองอธการบดฝายวชาการกองบรรณาธการ: ศาสตราจารย ดร. เกต กรดพนธ มหาวทยาลยเชยงใหม รองศาสตราจารย ดร. ชเกยรต ลสวรรณ ขาราชการบ�านาญมหาวทยาลยเชยงใหม รองศาสตราจารยเอมอร ชตตะโสภณ ขาราชการบ�านาญมหาวทยาลยเชยงใหม รองศาสตราจารยวรรณวด มาล�าพอง มหาวทยาลยฟารอสเทอรน รองศาสตราจารยอรพณ สนตธรากล มหาวทยาลยเชยงใหม ผชวยศาสตราจารย ดร. ฐตรตน เชยวสวรรณ มหาวทยาลยพะเยา ดร. อภญญา ศกดดาศโรรตน มหาวทยาลยฟารอสเทอรน อาจารยเนรมต ชมสาย ณ อยธยา มหาวทยาลยฟารอสเทอรน นางสาววณชากร แกวกน มหาวทยาลยฟารอสเทอรนกองจดการ: นางสาววณชากร แกวกน มหาวทยาลยฟารอสเทอรน นางสาวกมลรตน เชอเสอนอย มหาวทยาลยฟารอสเทอรน นายรตนชย ศรวสทธ มหาวทยาลยฟารอสเทอรน นางสาวสมปรารถนา ประกตฐโกมล มหาวทยาลยฟารอสเทอรน นางจณหนภา สทธกล มหาวทยาลยฟารอสเทอรนก�าหนดออก: ปละ 2 ฉบบ โดยก�าหนดออกทกเดอนพฤษภาคม และ เดอนพฤศจกายน การสมครสมาชก: สมครสมาชก ปละ 100 บาท



สถานทตดตอ: กองบรรณาธการวารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรน มหาวทยาลยฟารอสเทอรน 120 ถ.มหดล อ.เมอง จ.เชยงใหม 50100 โทร. 053-201800-4 ตอ 3211-12 โทรสาร. 053-201810 E-mail: [email protected] URL: journal.feu.ac.th ทศนะและขอคดเหนใด ๆ ในวารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรนเปนทศนะของผเขยน กองบรรณาธการ ไมจ�าเปนตองเหนพองดวยกบทศนะเหลานนและไมถอวาเปนความรบผดชอบของกองบรรณาธการ ความรบผดชอบดานเนอหาและการตรวจรางบทความแตละบทเปนของผเขยนแตละทาน กรณมการฟองรองเรอง การละเมดลขสทธถอเปนความรบผดชอบของผเขยนแตเพยงฝายเดยว ลขสทธบทความเปนของผเขยนและมหาวทยาลยฟารอสเทอรน ไดรบการสงวนสทธตามกฎหมาย การตพมพซ�า ตองไดรบอนญาตโดยตรงจากผเขยนและมหาวทยาลยฟารอสเทอรนเปนลายลกษณอกษร

วารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรนไดรบการยอมรบใหอยในฐานขอมลศนยดชนการอางองวารสารไทย (TCI) กลมท 1 สาขามนษยศาสตรและสงคมศาสตร




รายนามคณะกรรมการผทรงคณวฒ (Peer Review) ประจ�าฉบบ

ศาสตราจารย พลโท มณเฑยร ประจวบด ทปรกษาอาวโสสถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

รองศาสตราจารย ดร. โกสมภ สายจนทร มหาวทยาลยเชยงใหม

รองศาสตราจารย ดร. บญเลศ จตตงวฒนา มหาวทยาลยนอรท-เชยงใหม

รองศาสตราจารย ดร. รวพร คเจรญไพศาล มหาวทยาลยเชยงใหม

รองศาสตราจารย ดร. เสรมศร ไชยศร มหาวทยาลยเชยงใหม

รองศาสตราจารยฉตรชย ลอยฤทธวฒไกร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

รองศาสตราจารยชศร เทยศรเพชร มหาวทยาลยเชยงใหม

รองศาสตราจารยเพชรตน โชตกอาภา มหาวทยาลยเชยงใหม

รองศาสตราจารยสเทพ พงศศรวฒน ขาราชการบ�านาญ มหาวทยาลยราชภฎเชยงราย

ผชวยศาสตราจารย ดร. กฤษดา ตงชยศกด มหาวทยาลยอสสมชญ

ผชวยศาสตราจารย ดร. ชกลน อนวจตร ศนยศกษาและพฒนาการทองเทยว มหาวทยาลยราชภฎเชยงราย

ผชวยศาสตราจารย ดร. ฐตรตน เชยวสวรรณ มหาวทยาลยพะเยา

ผชวยศาสตราจารย ดร. ทวากร แกวมณ มหาวทยาลยนเรศวร

ผชวยศาสตราจารย ดร. เลศพร ภาระสกล มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

ผชวยศาสตราจารย ดร. สมศกด บญสาธร มหาวทยาลยแมฟาหลวง



บทบรรณาธการ

เรยน ทานผอานทกทาน

วารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรน ปท 7 ฉบบท 1 เดอนมถนายน 2556 - พฤศจกายน 2556

ไดปรบเปลยนรปโฉมของปกวารสารใหสวยงาม เรยบงาย โดยน�ารายชอบทความในฉบบมาจดพมพบนปก เพอให

ผอานเปดอานบทความทสนใจไดสะดวกมากยงขน วารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรนไดผานการรบรอง

คณภาพใหอยกลมท 1 ในสาขาวชามนษยศาสตรและสงคมศาสตรของฐานขอมลศนยดชนการอางองวารสารไทย

(Thai - Journal Citation Index Centre: TCI) มก�าหนดจดพมพปละ 2 ฉบบ ทงรปแบบวารสารอเลกทรอนกส

(URL: http://journal.feu.ac.th) และรปเลม

ในวารสารฉบบนผอานจะไดพบกบบทความทมเนอหาสาระเกยวกบการพฒนาอตสาหกรรมการทองเทยวท

นาสนใจ ดวยเพราะอตสาหกรรมการทองเทยวมความส�าคญอยางมากตอระบบเศรษฐกจไทย การเขาสประชาคม

เศรษฐกจอาเซยนอยางเตมรปแบบในป พ.ศ. 2558 จะมการเปดเสรในหลายดาน รวมทงดานการทองเทยวดวย

ดงนนอตสาหกรรมการทองเทยวไทยจ�าเปนตองพฒนาอยางเรงดวน เพอใหมศกยภาพเพยงพอทจะอยรอดในภาวะ

ทอตสาหกรรมการทองเทยวมแนวโนมการแขงขนทสงขน บทความในเลม เชน เรอง “แนวทางการพฒนาการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนในภาคเหนอตอนบนของประเทศไทย” “การพฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตรต�านานโบราณ

สถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม” และ “อทธพลทางดานวฒนธรรมทม

ผลกระทบตอภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปนตอความส�าเรจในการประกอบการในประเทศไทย”

เปนตน นอกจากนน ผอานจะไดพบกบบทความในประเดนอนทนาสนใจอกหลายบทความ เชน บทความเกยวกบ

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ และบทความเกยวกบการสรางตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของ

ผประกอบการธรกจบานจดสรร

ในนามของวารสารวชาการมหาวทยาลยฟารอสเทอรนใครขอขอบพระคณผทรงคณวฒประจ�ากองบรรณาธการ

และผทรงคณวฒจากหลากหลายสถาบนทกรณากลนกรองและประเมนคณภาพบทความกอนการตพมพ และขอถอ

โอกาสนเชญชวนคณาจารย นกวจย นกวชาการ และนสต นกศกษา เสนอผลงานเพอตพมพเผยแพรในวารสารวชาการ

มหาวทยาลยฟารอสเทอรนไดตลอดป โดยสามารถศกษาค�าแนะน�าในการจดเตรยมตนฉบบ ทายเลมหรอจากเวบไซต

วารสารท URL: journal.feu.ac.th บรรณาธการ



*เรยบเรยงจากดษฎนพนธ เรอง การพฒนาแบบจ�าลองความสมพนธเชงโครงสรางของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคกรของกลมบรษท ปตท. จ�ากด (มหาชน) **นกศกษาหลกสตรการจดการดษฎบณฑต วทยาลยบณฑตศกษาดานการจดการ มหาวทยาลยศรปทม E-mail: [email protected]***ผอ�านวยการหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการทรพยากรมนษย มหาวทยาลยศรปทม (อาจารยทปรกษาหลก)

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการกบผลลพธทเกดขน*Organizational Citizenship Behavior and Its Consequences

ชญารศมทรพยรตน**

ผชวยศาสตราจารยดร.ประพนธชยกจอราใจ***

บทคดยอ

จากการทบทวนวรรณกรรม และการตงขอสงเกตจากการปฏบตในเชงบรหาร บทความนกลาวถงพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการ (Organization Citizenship Behavior หรอ OCB) 4 ประเภทไดแก (1) พฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการ: การเหนแกประโยชนของผอนเปนทตง บนพนฐานคณลกษณะสวนบคคล (Altruistic

OCB Based on Personality) (2) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ: ความรบผดชอบ บนพนฐานการตอบแทน

และการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกน (Responsible OCB Based on Reciprocity) (3) พฤตกรรมการเปน

สมาชกทดขององคการ: ในเชงเครองมอบนพนฐานผลประโยชนสวนตน (Instrumental OCB Based on Self-Interest)

และ (4) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ: ในเชงบงคบ บนพนฐานจากความกดดน (Compulsory OCB

Based on Stress) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทง 4 ประเภทจะท�าใหทราบถงพหระดบพฤตกรรมของ

การอาสาชวยเหลอของบคคล และผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทมตอองคการและปจเจก

บคคล ภายใตสถานการณเฉพาะเจาะจงและพหปจจยจากสงแวดลอมขององคการ

ค�าส�าคญ

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ผลลพธ

Abstract

Through literature review and induction from management practices, this paper firstly identifies

four subtypes of Organizational Citizenship Behavior (OCB), namely altruistic OCB based on personality,

responsible OCB based on reciprocity, instrumental OCB based on self-interest, and compulsory OCB based

on stress. The four OCB subtypes constitute an OCB continuum in the order of an individual’s degree of

voluntariness. Both the positive and negative impacts of the four OCB subtypes on organizations and

individuals are analyzed. Conclusions, limitations and future research directions are presented.


Keywords

Organizational Citizenship Behavior (OCB), Altruistic OCB, Responsible OCB, Instrumental OCB,

Compulsory OCB.

บทน�า

ในยคเศรษฐกจทมองคความรเปนฐานส�าคญ องคการสมยใหมจ�านวนมากจะมการปรบเปลยนกลยทธ ปรบ

โครงสรางองคการใหกระชบและแบนราบ การพฒนาองคการ การท�างานเปนทม เนนความรวมมอ เพอจดการกบ

ความทาทายทเขมขนและรนแรงจากการแขงขนในยคโลกาภวฒน ท�าใหองคการตองหนมาใหความส�าคญกบการ

รเรมสรางสรรคของพนกงานและความรวมมอรวมใจ พฤตกรรมพเศษ (Extra-Role Behavior) ทนอกเหนอจากบทบาท

หนาททรบผดชอบซงก�าหนดไวเปนทางการโดยองคการนน จะชวยสงเสรมและสนบสนนใหองคการสามารถด�าเนนงาน

ไดอยางมประสทธผลและพฤตกรรมการเปนสมาชกทด (Organizational Citizenship Behavior หรอ OCB) ของ

องคการจะมประโยชนทงตอนกวชาการในการศกษาและผน�าในการบรหารบคลากร (Organ, 1997)

ในการทบทวนวรรณกรรมพบวางานศกษาวจยพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในปจจบน มงสนใจ

ศกษาเหตผลทบคคลแสดงออกถงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ และเกดผลลพธดานใดบาง และมตวแปร

เชงสาเหตใดทสงผลตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ งานศกษาวจยของนกวชาการจ�านวนหนงตางอธบาย

เหมอนกนวาพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการเปนผลลพธจากการปฏสมพนธระหวางบคคลและตวแปรใน

บรบทตางๆ และชใหเหนวาเมอพนกงานไดรบรวาองคการมความยตธรรม (Organizational Justice) และมความ

สมพนธของการแลกเปลยนระหวางผน�ากบพนกงานหรอสมาชกในองคการสง พนกงานเหลานจะแสดงพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดตอองคการเปนการตอบสนองบนพนฐานการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกนในเชงบวก

Lavelle, Rupp & Brockner (2007) , Podsakoff, MacKenzie, Paine & Bachrach (2000) ไดสรปถงองคประกอบ

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการไว 7 ดานซงเปนพฤตกรรมทมความส�าคญและเปนประโยชนในการสงเสรม

การปฏบตงานขององคใหด�าเนนไปไดอยางราบรนและมประสทธภาพมากขนคอ

1. การเออเฟอเผอแผหรอการเหนแกประโยชนผอนเปนทตง (Altruism) หมายถงการทพนกงานอาสาใหการ

สนบสนนและชวยเหลออยางเตมใจแกผอนในการท�างานทเกยวของกบองคการ มความสภาพออนนอมถอมตน

(Courtesy) และมการกระท�าทพยายามชวยเหลอ ปองกนและยตความขดแยงทอาจเกดขนระหวางเพอนรวมงานเพอ

สรางความสงบเรยบรอยภายในหนวยงาน (Peacemaking)

2. การเปนผมน�าใจเปนนกกฬา (Sportsmanship) หมายถงพนกงานมทศนคตเชงบวกและมความเตมใจท

จะอดทนตอปญหา ความยากล�าบาก ความเครยด และความกดดนตางๆ ทเกดขนจากผรวมงานหรอจากการปฏบตงาน

โดยไมบนไมคร�าครวญและไมฟองรอง

3. ความจงรกภกดตอองคการ (Organizational Loyalty) เปนการแสดงออกถงการสนบสนนและการสอสาร

องคการตอบคคลทสามในเชงบวก เชนพนกงานอาจพดในเชงบวกเกยวกบองคการใหบคคลอนๆ ไดยนทงในและนอก

องคการ การรวมรบผดชอบและปกปองทรพยสนและสงตางๆ ทองคการสรางขนและการมความผกพนตอองคการ

แมแตในสถานการณทองคการล�าบากทกขยาก



4. การเปนผมส�านกในหนาท (Consciousness) หมายถงพฤตกรรมทสมาชกในองคการเตมใจยอมรบเชอฟง

และปฎบตตามตอกฎระเบยบขอบงคบขององคการ ทงตอหนาและลบหลง ดวยความซอสตย โดยไมจ�าเปนตองม

ระบบควบคม เชนการซอสตยในการปฏบตงาน ตรงตอเวลา การดแลรกษาทรพยสนขององคการเสมอนหนงทรพยสน

ของตน การบรหารเวลาท�างานอยางมคณคาไมใชเวลาปฏบตงานไปกบกจธระสวนตว

5. การมความคดสรางสรรค (Individual Initiative) หมายถงพนกงานมการคดคนวธการใหมๆในการปฏบต

งานเพอพฒนาผลการปฏบตงานของตน ใหขอเสนอแนะ/วธการใหมแกองคการเพอเสรมสรางความสามารถของ

องคการ

6. การเปนพลเมองดขององคการ (Civic Virtue) หมายถงการทพนกงานมสวนรวมอยางรบผดชอบและม

ความหวงใยเกยวกบความผาสก ความเปนอยและความปลอดภยขององคการ เชน การแสดงออกอยางกระตอรอรน

ในการใหความรวมมอ มสวนรวมหรอเขารวมในกระบวนการหรอกจกรรมตางๆขององคการ เชนการเขารวมประชม

การรวมอภปรายนโยบาย การรวมแสดงความคดเหน การสงเกตและตดตามขอมลขาวสารภายนอกเกยวกบอนตราย

ทอาจเกดขนหรอแสวงหาโอกาสทดส�าหรบองคการและการยอมรบหนาทความรบผดชอบทไดรบจากองคการดวย

ความสมครใจ

7. การพฒนาตนเอง (Self-Development) หมายถงการทพนกงานใฝร คนควาและแสวงหาวธการเพอการ

เพมพนความรทกษะและความสามารถของตนอนเปนประโยชนโดยตรงตอการฏบตงาน

ดงนน จากการวจยจงพบวาพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการเปนพฤตกรรมของการอาสาสมครดวย

ความเตมใจและจรงใจ (Voluntary Behavior) และมผลประโยชนตอองคการโดยตรงดงท Moorman & Blakely (1995)

อธบายไววา สมาชกขององคการแตละคนมอสระเสร (Freedom) ในการตดสนใจเลอกทจะปฏบตหรอไมปฏบตได

จงเปนเรองยากทหวหนาหรอผบงคบบญชาจะไปบงคบหรอกระตนใหพนกงานกระท�าและกไมสามารถมบทลงโทษ

ตามสญญาทเปนทางการได หวหนางานหรอผบงคบบญชาควรสงเสรมและกระตนใหพนกงานไดแสดงพฤตกรรม

เหลานเพอประโยชนขององคการ (Becton, Giles & Schraeder, 2008)

อยางไรกตาม นกวชาการและนกปฏบตจ�านวนหนงไดตงขอสงเกตในขอสรปจากงานวจยตางๆ วาพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการเปนพฤตกรรมของการอาสาสมครดวยความเตมใจและจรงใจของพนกงานจรงหรอ

และพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมอทธพลเชงบวกจรงหรอ ในปจจบนเราพบพฤตกรรมการเปนสมาชก

ทดขององคการในรปแบบของภาพลวงตา (Illusive OCB) พฤตกรรมทปรากฏจะเปนลกษณะของเชงผลประโยชน

และในเชงถกบงคบ ผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในระดบปจเจกบคคลและองคการอาจไม

เปนผลเชงบวกเสมอไป (Podsakoff, Whiting, Podsakoff & Blume, 2009) การเจรญเตบโตของเศรษฐกจและการ

กระจายตวของวตถนยม (Materialism) ในปจจบน ผคนในโลกตะวนออก ตางเรมสนใจการยดถอผลประโยชนของ

ตนกนมากขน ในขณะเดยวกนการมพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะการใชเปนเครองมอเพอ

ประโยชนสวนตน และเพอลดทอนความกดดน เรมเปนบรรทดฐาน (Norm) ในองคการสมยใหมในปจจบนมากขน

ในสวนแรกของบทความนขอน�าเสนอแนวคด/ทฤษฎการแลกเปลยนทางสงคม (Social Exchange Thoery)

เพออธบายการแสดงออกพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะเฉพาะหรอสถานการณเฉพาะ สวนทสอง

น�าเสนอองคประกอบของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ใน 4 ประเภท ซงมาจากการทบทวนวรรณกรรม


และจากการปฏบตในเชงบรหารจดการ สวนทสาม เสนอความตอเนองของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

ทง 4 ประเภทโดยพจารณาจากระดบการแสดงออกถงพฤตกรรมของการอาสาชวยเหลอ สวนทส ผลลพธของ

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ทคาดวาจะมตอองคการและปจเจกบคคล และสดทายน�าเสนอบทสรปและ

ขอเสนอแนะส�าหรบงานวจยการศกษาพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

แนวคดทฤษฎการแลกเปลยนทางสงคม(SocialExchangeThoery)กบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

นกวชาการ Blau (Emerson, 1976 citing Blau,1964) ไดน�าเสนอแนวคดการแลกเปลยนโดยอธบายวา

พนฐานการแลกเปลยนเกดจากความตองการและผลประโยชนสวนตวของปจเจกบคคลเปนหลก การแลกเปลยนม

2 รปแบบ ประกอบดวยการแลกเปลยนทางเศรษฐกจ (Economic Exchange) และการแลกเปลยนทางสงคม

(Social Exchange) ซงการแลกเปลยนทง 2 ประเภทอยบนพนฐานความคาดหวงผลตอบแทนทแตกตางกนเมอน�า

ทฤษฎการแลกเปลยนทางสงคมมาอธบายกระบวนการแลกเปลยนของบคคลในองคการ โดยพนฐานของความสมพนธ

ระหวางกนพบวา เกดจากการแลกเปลยนทางเศรษฐกจเปนหลก เปนรปแบบการใหผลตอบแทนชดเจนในขณะเดยวกน

มการแลกเปลยนอยางไมเปนทางการดวยเนนพนธะผกพน ไมมขอตกลงพเศษส�าหรบผลตอบแทนทจะไดรบ จงเปน

ดลยพนจของแตละคนในการแสดงพฤตกรรมเพอกอใหเกดความกตญญและความไววางใจ (Cropanzano, Rupp &

Byrne, 2003 ; Thoongsuwan, 1998 ; Sparrowe & Liden, 1997) Tsui, Pearce, Porter & Tripoli (1997) ไดกลาวถง

ความสมพนธแบบลงทนรวมกน (Matual Investment) วาเปนรปแบบการแลกเปลยนทางสงคม สงทองคการใหแก

พนกงานนนมากกวาผลตอบแทนทเปนตวเงน เปนการสนบสนนในดานตางๆ เพอใหพนกงานมความเปนอยทดเพอ

ตอบแทนการทมเทท�างานของพนกงาน พนกงานจะตอบแทนคนใหแกองคการดวยการท�างานเปนการแลกเปลยน ม

การท�างานนอกเหนอบทบาทหนาท ชวยเหลอเพอนรวมงาน ยอมรบการยายงานเมอนายจางรองขอ และเตมใจใน

การรวมกจกรรมตามความตองการของหนวยงานหรอองคการ นอกจากนยงเรยนรเพมเตมทกษะทเปนประโยชนตอ

การด�าเนนงานขององคการ เนองจากเชอวาการลงทนดงกลาวเปนการตางตอบแทนระหวางตนเองกบองคการ

กลาวถงโมเดลสญญาทางใจ (Psychology Contracts Model) โดยพจารณาความสมพนธของการจางงาน

ในมมมองของพนกงาน พนกงานเชอวาองคการมสญญาหรอพนธะในการตอบแทนโดยท�าหนาทจดหาสงตางๆ ให

สวนพนกงานมภาระหนาทตอบแทนองคการดวยเปนสญญาทางใจ ความคาดหวง ความเชอ และการรบรในความ

สมพนธในการแลกเปลยนระหวางทงสองฝาย เชน องคการใหสญญาเกยวกบคาจาง เงนเดอน การฝกอบรม การให

ความมนคงในการท�างาน การพฒนาสายอาชพและความรบผดชอบอยางเหมาะสม สวนพนกงานสญญาวาจะท�างาน

อยางจงรกภกดและมพนธะผกพนกบเปาหมายและวตถประสงคขององคการ เมอองคการรกษาสญญา พนกงานจะ

ตงใจในการท�างานแลกเปลยนกบองคการ แตหากมการผดสญญาซงอาจเกดจากการใหรางวลทไมยตธรรมหรอไม

สามารถใหผลประโยชนตามทพนกงานตองการได พนกงานรบรไดวาสญญาถกท�าลาย สงผลตอระดบความสมพนธ

และความผกพนระหวางพนกงานกบนายจางหรอองคการ (Chang, 1999) Orvis & Dudley (2002) ใหความเหนวา

การรบรการละเมดสญญาทางใจมผลตอทศนคต และพฤตกรรมของพนกงาน เชน ความพงพอใจ ความผกพนตอ

องคการ พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ การขาดงาน และความตงใจในการลาออกจากองคการ



เมอใชทฤษฎการแลกเปลยนทางสงคมมาอธบายพฤตกรรมการเปนสมาชกทดตอองคการในดานความ

รบผดชอบ บนพนฐานของการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกน จะสรปไดวา การแลกเปลยนทางสงคมเปน

คณลกษณะของความไววางใจระหวางองคการหรอผจดการและพนกงานมากกวาการแลกเปลยนทางเศรษฐกจท

เปนขอผกมดทงสองฝายและอยบนพนฐานของประสบการณทไดรบไมใชเกดจากการตอรองระหวางกน สวน

การตอบแทนซงกนและกนในความหมายของการแลกเปลยนทางสงคมนนชวยใหเพมความผกพนทพนกงานมตอ

องคการ เพมความพยายามในการท�างานทงงานตามบทบาทหนาทและพฤตกรรมนอกเหนอบทบาทหนาทของ

พนกงาน (Eisnberger, Huntington, Hutchison, 1986 ; Konovsky & Pugh, 1994)

องคประกอบของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ(OrganizationalCitizenshipBehaviorหรอOCB)

1.พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ(OrganizationalCitizenshipBehaviorหรอOCB)

พนกงานทมพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการคอพนกงานทมพฤตกรรมหรอลกษณะการปฏบตงาน

ททมเทก�าลงความสามารถและความพยายามทมไดค�านงเพยงการพจารณาวาสงนนเปนหนาทตนหรอไมแตกลบ

ยนดชวยเหลองานทเหนวาจะเกดประโยชนแกองคการหรอหนวยงานของตนอยางเตมใจ ไมไดเกยวของกบการให

ผลตอบแทนทเปนระบบ การใหรางวลทเปนทางการหรอการประเมนผลการปฏบตงาน (Performance Appraisal)

หรอถกบงคบ หากกระท�าไปดวยจตใจทปรารถนาจะเหนองคการของตนประสบความส�าเรจและเจรญรงเรอง ตวอยาง

เชน การตรงตอเวลา การชวยเหลอผรวมงาน การอาสาปฏบตงานโดยไมตองรองขอ การสละเวลาเขารวมกจกรรม

ของหนวยงานและองคการ การใหค�าแนะน�าเพอการพฒนาในดานตางๆ ขององคการ และการไมเสยเวลาในการ

ปฏบตงานไปโดยเปลาประโยชน ซงเปนพฤตกรรมทมความส�าคญในการสนบสนนประสทธผลในการปฏบตงานของ

องคการ (Organ,1988 ; Organ & Konovsky,1989) พฤตกรรมเชนน Organ (1988) เรยกวา Organizational Citizenship

Behavior หรอเรยกเปนอยางอน เชนพฤตกรรมพเศษนอกเหนอบทบาท (Extra-Role Behavior) พฤตกรรมทางสงคม

ทองคการพงประสงค (Pro-Social Organizational Behavior) (Organ,1988 ; Greenberg & Baron, 1993)

2.ประเภทของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ(OrganizationalCitizenshipBehavior

หรอOCB)

2.1พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททหนง:การเหนแกประโยชนของผอนเปน

ทตงบนพนฐานคณลกษณะสวนบคคล(AltruisticOCBBasedonPersonality)

คณลกษณะสวนบคคลเปนตวแปรทท�านายพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการไดดทสดและ

สามารถอธบายพฤตกรรมของพนกงานทหลากหลายและแตกตางกนของแตละบคคลไดซงแสดงใหเหนวาพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการมแนวโนมเปนเรองของพฤตกรรมทพงประสงคของสงคม เชน ความสามคค การเออเฟอ

เผอแผ ความคดเหนสอดคลองกน ความเปนน�าหนงใจเดยวกน (Smith, Organ & Near,1983) เมอคณลกษณะสวนบคคล

สามารถเปนตวท�านายพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการได (Borman & Motowidle,1993) คานยมเพอสงคม

ของพนกงาน (Pro-Social Value) กสามารถมอทธพลตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ บางทเรามกจะ

พบเหนบคคลชอบชวยเหลอผอนโดยไมสนใจวาจะไดภาพลกษณหรอเสยภาพลกษณ มพนกงานจ�านวนมากในองคการท

แสดงออกถงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการเพราะเปนคณลกษณะหรอนสยสวนตว (Inherent Personality)


เกดขนจากแรงจงใจภายในและการเหนแกประโยชนผอนเปนทตง ซงเมอไดกระท�าพวกเขากมความพงพอใจในสงท

ตนกระท�าแลวมไดสนใจเรองเงนทองหรอรางวลตอบแทน ไมมความตองการหรอจงใจทจะท�าเพอสรางชอเสยงและ

ไมหยดทจะกระท�าถงแมวาจะถกแรงกดดนจากภายนอก เปนพฤตกรรมทไมไดเกดจากอทธพลของตวแปรในบรบทใดๆ

แตเปนประโยชนตอองคการตวอยาง เชน การอาสาชวยเหลอเพอนรวมงานแกปญหาในการท�างาน การอาสาปกปอง

ชอเสยงองคการ การมความคดสรางสรรคเสนอแนวทางใหมชวยพฒนาองคการ เปนตน (Zhang & Liao, 2009 ;

Bolino,1999 ; Tang, Davis & Ibrahim, 2008)

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในประเภทนจะท�าใหเรานกถง ค�าวา “อาสาสมคร” (Volunteer)

ทมความหมายและองคประกอบคลายกนคอ เปนการเลอกระท�าสงตางๆ ทเหนวาเปนสงทควรกระท�า และการกระท�าน

ไมใชภาระงานทตองท�าตามหนาท มองคประกอบทส�าคญคอ (1) การเลอก (Choose) อนเปนการเนนทเจตจ�านงท

อสระจะกระท�าหรอไมกระท�าในสงใดๆ (2) ความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility) หมายถงการกระท�า

ทมงมนเปนประโยชนตอผอน ซงอาจเปนไดทงบคคล กลมคน หรอสงคม สวนรวม (3) ไมหวงผลอบแทนเปนเงนทอง

หรอรายไดทางเศรษฐกจ และ (4) ไมใชภาระงานทตองท�าตามหนาท (ศภรตน รตนมขย, 2544, 2-3)

2.2พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททสอง:ความรบผดชอบบนพนฐานการตอบแทน

และการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกน(ResponsibleOCBBasedonReciprocity)

แนวคดทฤษฏการแลกเปลยนทางสงคม (Social Exchange Theory) อธบายพฤตกรรมในลกษณะน

ไดวาในสมมตฐานเบองตนเมอพนกงานมการรบรวาองคการมความยตธรรมตอพนกงาน พวกเขาจะแสดงออกถง

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการเพอทดแทนองคการเปนการแลกเปลยน (Lavelle, Rupp & Brockner, 2007)

ดวยเหตนหวหนาควรจะปฏบตตอพนกงานอยางยตธรรมและเคารพซงกนและกน สรางความไววางใจเพอจะได

กระตนใหพนกงานไดแสดงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ อยางไรกตามถาพนกงานมสญญาใจ (Positive

Psychology Contract) กบองคการ พฤตกรรมทพนกงานกระท�าเองดวยใจกจะกลายเปนพฤตกรรมทเปนทตองการ

ขององคการ (Tumipseed & Wilson, 2009) นอกจากเปนเรองของสญญาใจแลวในมมมองของการมคณธรรมและ

จรยธรรมกมสวนท�าใหพนกงานแสดงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการเพอตอบแทนองคการในการรบรถง

ความยตธรรม และการไดรบการใสใจสนบสนน และการเคารพจากผน�า (Baker, Hunt & Andrews, 2006)

สรป เมอพนกงานรบรวาองคการมความยตธรรม ไดรบการสนบสนนจากผน�าและไดรบความไววางใจ

จะกอใหเกดความผกพนตอองคการและมพฤตกรรมทแสดงออกและการตอบแทนองคการและถอวาเปนเรองของ

ความรบผดชอบทตองตอบแทนองคการ

2.3พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททสาม:ในเชงเครองมอบนพนฐาน

ผลประโยชนสวนตน(InstrumentalOCBBasedonSelf-Interest)

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการไมใชพฤตกรรมหรอการกระท�าในลกษณะเชงรบแตเปนเรอง

ของการรบรของพนกงานระหวางงานกบองคการ เปนพฤตกรรมเชงรกทพนกงานเลอกทจะปฏบต เพอใหบรรลความ

ตองการบางอยางและเพอใหตนเกดความพงพอใจ (Penner, Midili & Kegelmeyer, 1997) Bolino (1999) ไดอธบาย

วาการแสดงออกถงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการน�าผลประโยชนมาสพนกงาน ท�าใหพนกงานมแนวโนม

จะแสดงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมากขน Hui, Lam & Law (2000) พบวาพนกงานทมการรบรวา



หากพวกเขาปฏบตงานนอกเหนอจากหนาทประจ�าจะชวยใหพวกเขาไดรบการเลอนขนสต�าแหนงทสงขน อยางไร

กตาม Hui, Lam & Law (2000) พบวาหลงจากไดรบการเลอนต�าแหนง พนกงานบางคนกลบมพฤตกรรมการเปน

สมาชกทดขององคการนอยลง Becton, Giles & Schraeder (2008) อธบายวามผจดการจ�านวนมากทใชเรองของ

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมาเปนขอพจารณาในการประเมนผลการปฏบตงานหรอการใหรางวล การ

เลอนต�าแหนง และการอบรมแกพนกงาน และมพนกงานเปนจ�านวนมากทไลลาหารางวลหรอผลตอบแทนจาก

องคการโดยใชกลยทธ (Tactics) ของการจดการความประทบใจ (Impression Management: IM) มาใช

นกวชาการ Yun, Takeuchi & Liu (2007) ไดน�าแนวคดทฤษฎการจดการความประทบใจ (Impression

Management: IM) มาอธบายพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในสถานทท�างานหรอในองคการการจดการ

ความประทบใจ หมายถงความพยายามของบคคลในการสราง รกษา ปองกน หรอเปลยนแปลงภาพลกษณของตน

ตอผอน เพอท�าใหตนเองมอทธพลตอความประทบใจ ทศนคต หรอความคดของบคคลเปาหมาย (Baron & Byrne, 2000)

เกดขนอยางรส�านกหรอเกดขนจากความตงใจของบคคลโดยการท�าใหตวเองเปนทชนชอบหรอเปนทโปรดปรานของ

ผอน (Ingratiation) เชน การยกยองและประจบเอาใจผบงคบบญชา การท�าใหผน�าพงพอใจ การจงใจชวยเหลอเพอน

รวมงานและการโฆษณาตวเอง (Self-Promotions) ตอหนาหวหนางานและเพอนรวมงาน Feris, Russ & Fandt

(1989) พบวาการสรางความประทบใจมความสมพนธกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการและชใหเหนวา

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการอาจจะถกน�ามาใชในการเสรมสรางภาพลกษณของบคคลหรอใชในการจด

การความประทบใจจนบางครงไมสามารถจ�าแนกไดอยางชดเจนวาพฤตกรรมทเกดขนเปนพฤตกรรมขององคการหรอ

ความประทบใจ เชน การชวยเหลองานของหวหนางาน แมวาจะไมใชหนาทของตนเองโดยตรง หรอการมาปฏบตงาน

กอนเวลาเขางาน อาจจะเกดจากแรงจงใจของพฤตกรรมของการเปนสมาชกทดขององคการหรอการจดการ

ความประทบใจกได ส�าหรบความแตกตางของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการกบการจดการความประทบใจ

คอ พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการจะมประโยชนตอองคการ สวนการจดการความประทบใจจะมงประโยชน

สวนบคคลและอาจจะท�าใหเกดความเสยหายตอองคการได (Duadagno & Cialdini, 2007 อางถงใน วธญญา วณโณ,

2553, 668)

พนกงานทแสดงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดตอองคการเปรยบเสมอน “ทหารทด” (A Good Soldier)

สวนพนกงานทใชการจดการความประทบใจเปรยบเสมอน “นกแสดงทด” (A Good Performer) องคการจ�าเปนตอง

ตรวจสอบอยางรอบคอบวาพฤตกรรมของพนกงานเปนพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการหรอเปนเรองการ

จดการความประทบใจเพอปองกนไมใหพนกงานทใชการจดการความประทบใจ ไดรบรางวลหรอผลประโยชนตางๆ

จากความสามารถในการเสรมสรางภาพลกษณทดใหกบตนเองไดอยางประสบความส�าเรจ และทส�าคญการน�ากลยทธ

การจดการความประทบใจมาเปนเครองมอในการแสวงหาและบรรลวตถประสงคสวนตวโดยกระท�าผานพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการ (Wei, 2006) ซงเปนสาเหตส�าคญประการหนงทท�าใหผปฏบตงานดวยความจรงใจ

เกดความทอแทในการปฏบตงาน (Guadagno & Cialdini, 2007 อางถงใน วธญญา วณโณ, 2553, 668)

โดยสรปพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการเปนเครองมอบนพนฐานผลประโยชนสวนตนหรอ

ตองการรางวลเปนผลตอบแทน จะแสดงออกมาโดยใชกลยทธการจดการความประทบใจซงสามารถท�าใหตนเองมอทธพล

ตอความประทบใจมาเปนเครองมอเพอตอบสนองวตถประสงคสวนตวซงนอกเหนอการเปนประโยชนตอหนวยงาน

และองคการ


2.4พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททส:ในเชงบงคบบนพนฐานจากความ

กดดน(CompulsoryOCBBasedonStress)

ในปจจบนการแขงขนในตลาดแรงงานมความเขมขนรนแรงมากขนและวกฤตเศรษฐกจโลกท�าใหพนกงาน

บางครงตองแสดงพฤตกรรมบทบาทพเศษทนอกเหนอจากบทบาทความรบผดชอบทองคการก�าหนด เพอรกษาการ

จางงานของตนโดยการปรบเปลยนพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการไปสพฤตกรรมทถกคาดหวงในการท�างาน

เปนทปรากฏวา มปจจยตางๆ ทมแนวโนมตอการใหพนกงานออกจากองคการทง ๆ ทพนกงานตางมพฤตกรรมการ

เปนสมาชกทดตอองคการ เมอพนกงานรบรวาผลการปฏบตงานทดของพนกงาน (High Job Performance) มสวน

ชวยใหองคการประสบความส�าเรจ พนกงานจงตองมความพยายามในการทมเทและปรบปรงการท�างาน สรางผลงาน

เพอเปนการพสจนคานยมของตนตอองคการ และไดรบความมนคงในงาน สามารถรกษาการจางงานของตนไวได

(Brockner, 1988 ) องคการออกนโยบายการประเมนผลการปฎบตงานเพอพสจนความสามารถและความพยายาม

ของพนกงานแตละคน หวหนางานทมหนาทในการควบคมผใตบงคบบญชามอทธพลสงตอพนกงานจะบงคบให

พนกงานปฏบตงานในบทบาททนอกเหนอจากทก�าหนดไว (Extra-Role Jobs) (Vigoda-Gadot, 2007) Spector & Fox

(2010) พบวาในความเปนจรงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการไมใชพฤตกรรมของพนกงานทกระท�าดวย

ความเตมใจแตเกดจากบรบทเรองงาน เปนตวบงคบใหกระท�าเชน นโยบายองคการ ความตองการหรอการเรยกรอง

ของหวหนางาน การประเมนผลการปฏบตงาน ความกดดนจากทมงาน (George & Jones, 1997 ; Zhang & Liao, 2009)

โดยสรป พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภทนเกดขนจากความกดดนซงมอทธพลมาจาก

ปจจยในบรบทตางๆ (Context-Forced OCB) ในยคเศรษฐกจทมองคความรเปนฐานและเรมเปนบรรทดฐานใน

องคการ พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะเชงบงคบจะมประโยชนตอองคการ โดยเฉพาะการท

พนกงานถกคาดหวงใหมผลการปฏบตงานทสงกวามาตรฐานขนต�าทก�าหนดซงเปนพฤตกรรมทองคการตองการ

เนองจากองคการเลงเหนวาพนกงานททมเทปฏบตงานและมผลผลตทสงกวาเปนทตองการและสามารถเปนตว

ขบเคลอนส�าคญตอความเจรญเตบโต ความแขงแรง และความยงยนขององคการ

จากการวเคราะหพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทงสประเภท ท�าใหเรารวาพฤตกรรมการเปน

สมาชกทดขององคการอาจไมใชพฤตกรรมเชงอาสาดวยความเตมใจรอยเปอรเซนต ภายใตสถานการณทจ�าเพาะ

เจาะจงพนกงานอาจจะเลอกทจะแสดงออกพฤตกรรมในลกษณะใดทเออประโยชนตอพวกเขา ระดบความเขมขน

ของการแสดงออกถงพฤตกรรมเชงอาสา พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการจะผนแปรตามปจจยบรบทท

แตกตางกน ดงภาพท 1

ความตอเนองของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

แรงจงใจเปนตวผลกดนการกระท�าของพนกงาน จะกระท�าดวยความกระตอรอรน หรอความเตมใจ ขนอยกบ

วาการกระท�านนสามารถบรรลเจตนารมณไดหรอไม (Ajzan, 1991) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ 4 ประเภท

ทกลาวขางตนมลกษณะทแตกตางกนตามวตถประสงค ดงนนระดบพฤตกรรมของการอาสาอยางเตมใจทพนกงาน

จะแสดงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ (Degree of Voluntariness) จงแตกตางกนดวย ตามภาพท 1



จากภาพท 1 อธบายไดวา พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททหนง ซงมพนฐานมาจาก

คณลกษณะสวนบคคลมความเออเฟอเผอแผและเหนแกประโยชนผอนเปนทตง มระดบพฤตกรรมของการอาสา

สงทสด พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททสอง: ความรบผดชอบ บนพนฐานการตอบแทนและ

การแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกน (Responsible OCB Based on Reciprocity) เนองจากพฤตกรรมลกษณะน

มอทธพลมาจากทฤษฎการแลกเปลยนทางสงคมและบรรทดฐานการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกน รวมถง

การตอบแทนบญคณผอน ระดบพฤตกรรมของการอาสาจงมระดบสงรองมา พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ

ประเภททสาม: ในเชงเครองมอบนพนฐานผลประโยชนสวนตน (Instrumental OCB Based on Self-Interest)

เนองจากพฤตกรรมนไดรบผลมาจากการยดถอผลประโยชนเปนส�าคญ บคคลเลอกทจะแสดงพฤตกรรมการเปน

สมาชกทดขององคการแลวไดประโยชนตอพวกเขา ดงนน ระดบพฤตกรรมของการอาสาเตมใจจงมระดบสงเปน

อนดบสาม พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททส: ดานเชงบงคบบนพนฐานจากความกดดนเนองจาก

พฤตกรรมนไดรบผลมาจากตวแปรจากบรบทตางๆ ภายนอกเปนตวก�าหนดพฤตกรรม ดงนนระดบพฤตกรรมของ

การอาสาจงมระดบสงนอยทสด

ผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ(OrganizationalCitizenshipBehaviorหรอOCB)

จากการทบทวนวรรณกรรมท�าใหพบวามการศกษาวจยเรองพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการท

มงเฉพาะผลลพธทเปนเชงบวก เชน การศกษาผลลพธทมตอผลการด�าเนนงานขององคการ (Organizational

Performance) หรอผลการปฏบตงานของพนกงาน (Job Performance) แตยงขาดการศกษาผลกระทบดานลบท

สงผลตอระดบองคการและระดบปจเจกบคคล บทความนจงขอน�าเสนอผลลพธในเชงบวกและลบของพฤตกรรมการ

เปนสมาชกทดขององคการทงสประเภททสงผลตอองคการและปจเจคบคคล ดงแสดงในภาพท 2

CompulsoryOCBBasedonStress

AltruisticOCBBasedonPersonality

InstrumentalOCBBasedonSelf-Interest

ResponsibleOCBBasedonReciprocity

ภาพท1 ความตอเนองของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ (OCB)

ภาพท2 ผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ทมตอองคการและปจเจกบคคล

InstrumentalOCBBasedonSelf-Interest

CompulsoryOCBBasedonStress

AltruisticOCBBasedonPersonality

ResponsibleOCBBasedonReciprocity

ผลเชงลบปจเจกบคคลผลเชงบวก

ผลเชงบวก

องคการ

ผลเชงลบ


1.ผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททหนง:การเหนแกประโยชนผอนเปนทตง(AltruisticOCBBasedonPersonality) พฤตกรรมประเภทนเปนการกระท�าทเกดขนจากแรงจงใจภายในเพอการตอบสนองความพอใจของตน โดยไมไดสนใจรางวลหรอผลตอบแทนจากการกระท�า แตเปนความสขใจทไดกระท�า พฤตกรรมประเภทนมผลกระทบเชงบวกตอองคการ หนวยงาน และเพอนรวมงาน ดงน (1) เกดการสนบสนนและเสรมสรางผลผลตของงาน (Productivity) (2) เกดความรวมมอรวมใจระหวางพนกงานภายในหนวยงาน/องคการ (3) องคการมความสามารถในการดงดดและรกษาคนดคนเกงไวได (4) ผลการด�าเนนงานขององคการมความเปนเสถยรภาพมากขน (5) องคการมความสามารถในการจดการกบความเปลยนแปลงทางสงแวดลอมไดอยางมประสทธผล (Podsakoff, MacKenzie, Paine & Bachrach, 2000) (6) ลดตนทนทางการบรหาร (7) การใชประโยชนสงสดจากทรพยากรทมอย ในสวนระดบปจเจกบคคลพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภทนชวยปรบปรงประสทธภาพของตนและไดแสดงถงคานยมของตนเองตอองคการ ดงนนผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ ประเภททหนงเปนเชงบวกทงตอระดบปจเจกบคคลและองคการ 2.ผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททสอง:ความรบผดชอบบนพนฐานการตอบแทนและการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกน(ResponsibleOCBBasedonReciprocity) ผลลพธทเกดขนจากการแสดงพฤตกรรมประเภทนมทงผลเชงบวกและผลเชงลบตอระดบปจเจกบคคล ผลเชงบวก เมอพนกงานรบรในความสมพนธเชงแลกเปลยนทดระหวางหวหนากบพนกงาน การรบรการสนบสนนขององคการในดานตางๆ ทงดานการปฏบตงาน สวสดภาพ คาจาง การพฒนาพนกงาน เปนตน พนกงานจะตอบแทนความสมพนธ ดวยการเพมความไววางใจและการสรางความสมพนธระหวางพนกงานและหวหนา และพนกงานกบองคการ กลายเปนเครอขายทางสงคมในองคการ เพมความผกพนตอองคการและความจงรกภกด มความพยายามทมเทการท�างานดวยกายและใจมากขน เพอใหตนและองคการประสบความส�าเรจดวยเปาหมายรวมกน และมการปรบปรงประสทธภาพตนเองเพอการปฏบตงานในหนาท (Becton, Giles & Schraeder, 2008) ผลเชงลบทสงผลตอปจเจกบคคล คอพนกงานเกดขอพนธนาการทางคณธรรม (Moral Bandage) จากพนธะหรอขอผกมดทตองตอบแทนตอองคการ Joireman, Kamdar, Daniels & Duell (2006) กลาววาการกระท�าทแสดงถงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการเปรยบเสมอนการไดอยางเสยอยาง (Dilemma) เชน เมอพนกงานเสยสละความสขสวนตวเพอทมเทการท�างานใหองคการไดประโยชนในระยะยาวแตพนกงานมการเสยสละดวยการลงทนเวลาสวนตวและเวลาครอบครวเพอทมเทใหงานขององคการส�าเรจ โดยการฏบตงานหลงเลกงานจนดก สงทไดตอบแทนจากองคการอาจเปนรางวลตอบแทน หรอไมใชรางวลตอบแทน แตสงทสญเสยไปของพนกงานคอ เวลาและสขภาพ Bolino& Turnley (2005) กลาววาการทพนกงานแสดงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการมผลท�าใหคนอนรสกวาตางมพนธะทจะตองแสดงพฤตกรรมเพอองคการเชนเดยวกน การกระท�าอยางตอเนองจะเกดการขยายวงและกลายเปนบรรทดฐานตอไป นอกจากนเพอเปนการรกษาภาพลกษณการเปนสมาชกทดขององคการอกดวย ดวยเหตน พนกงานอาจจจะรสกถกกดดน ภาระงานหนกเกนไป ปญหาความขดแยงเรองบทบาทหนาท ความขดแยงจากครอบครว และการแทบไมมเวลากบชวตสวนตว ทายสดพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการอาจมผลลพธเชงลบตอผลการท�างานซงน�าไป

สการประเมนผลการปฏบตงานในระดบต�า



ดงนน พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททสองมผลลพธในเชงบวกตอองคการและตอ

ปจเจกบคลมากกวาเชงลบ

3.ผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททสาม:เชงเครองมอเพอผลประโยชน

สวนตน(ThePotentialConsequencesoftheInstrumentalOCBBasedonSelf-Interest)

การจดการประทบใจ (Impression Management: IM) เปนกลยทธทใชส�าหรบเปนเครองมอในการแสดงออก

ถงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ เรามกพบวาพนกงานใชประโยชนจากการสรางความประทบใจในการ

บรรลวตถประสงคของตน น�าไปใชเพอท�าใหตนเองมอทธพลตอความประทบใจ ทศนคต หรอความคดของบคคลท

เปนเปาหมาย และเปลยนพฤตกรรมผอน ดงนนพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภทนจะมผลลพธเชงลบ

ตอองคการในระยะยาว พนกงานอาจละเลยพฤตกรรมของการอาสาชวยเหลอซงมาจากแรงจงใจภายในแตใชกลยทธ

การสรางความประทบใจแสดงพฤตกรรม (Becton, Giles & Schraeder, 2008 ; Zhang & Liao, 2009) “ทหารทด”

(Good Soldier) กลายเปน “นกแสดงทด” (Good Actor) “พฤตกรรมแท” (Genuine OCB) กลายเปน “พฤตกรรมเทยม”

(Pseudo OCB) หรอ “แคเปลอก” (Leung, Koch & Lu, 2002) สงเหลานจะท�าใหองคการเรมมตนทนทางการบรหาร

ผบรหารอาจมอปสรรคทจะแยกแยะและหาสาเหตทแทจรงของปญหา การไมไดรบความยตธรรมจากองคการ การท

พนกงานลดทอนความไววางใจทมตอผน�า ความขดแยงระหวางพนกงานในองคการทมมากขน การเกดพฤตกรรมใน

การท�างานซงไมสรางสรรค (Counterproductive Work Behavior) (Fox, Spector & Miles, 2001) โดยสรป พฤตกรรม

ประเภทนกยงมการเกอกลประโยชนตอองคการในการปรบปรงผลการปฏบตงาน แตในระยะยาวจะมผลลพธเชงลบ

ตอองคการมากกวาเชงบวก

ในสวนของปจเจกบคคล มผลลพธทงเชงบวกและเชงลบ ผลลพธเชงบวกทมตอปจเจกบคคลคอ เมอพนกงาน

อยตอหนาผน�าและเพอนรวมงาน การแสดงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการโดยใชกลยทธการสราง

ความประทบใจจะสามารถท�าใหผอนเกดการรบรหรอเกดความประทบใจในทางทด (Organ,1988) มความสมพนธ

เชงแลกเปลยนระหวางหวหนากบพนกงาน (Leader-Member Exchange: LMX) ทดขน มผลประเมนการปฏบตงาน

ทสงขน (Bolino, 1999) ไดรางวลจากองคการมากขน ไดรบการเลอนต�าแหนงและผลประโยชนอนๆ ในผลกระทบ

เชงลบ การใชกลยทธการจดการความประทบใจจะท�าใหผอนเกดความประทบใจไดแคระยะสนๆ เปรยบเสมอนฟองสบ

(Saponaceousness) เพราะเปนพฤตกรรมทขาดความจรงใจในความรสกของตนเอง เปนพฤตกรรมแบบเลนละคร

ดงนน พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททสาม มผลลพธเชงลบตอองคการมากกวาเชงบวก

และมผลลพธเชงบวกตอระดบปจเจกบคคลมากกวาเชงลบ

4.ผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททส:เชงบงคบจากความกดดน

(ThePotentialConsequencesoftheCompulsoryOCBBasedonStress)

ถามองในเชงบวก ผจดการมกจะปรบวธในการกระตนและจงใจหรอรองขอผใตบงคบบญชาใหมพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการ ในวธการบรหารผจดการอาจจะบงคบใหพนกงานยอมทจะปฏบตงานนอกเหนอ

บทบาททรบผดชอบ (Extra Role Behavior) ซงเปนบทบาทหรอการกระท�าทมประโยชนและท�าใหองคการ

ประสบความส�าเรจตามเปาหมายและมประสทธภาพมากขนกจรง แตหากมองในระยาวจะเกดมผลลบกบองคการ

(Vigoda-Gadot, 2007) ท�าใหมผลกระทบตอการความคดรเรมและการสรางนวตกรรม ความพงพอใจในงาน


ผลการท�างานของพนกงาน พฤตกรรมทแสดงออกโดยมาจากการถกกดดนเรองงานจะมผลใหพนกงานมความโกรธ

ความหวาดระแวงและจตใจทเปนเชงลบ ความเหนอยลาอดโรย ซงจะท�าใหเกดความรวมมอเรองงานลดลง ความ

ตงใจลาออกสงขน และผลกระทบอนๆ ทเปนผลเสยตอองคการ (Chiu & Tsai, 2006) Fox, Spector & Miles (2001)

กลาวสนบสนนวา ความโกรธ ความหวาดระแวงในจตใจทเปนเชงลบจะมผลท�าใหเกดการขาดงาน การลกขโมย อตรา

การลาออกสง และขาดการสรางสรคในงาน

ในสวนของปจเจกบคคลการแสดงออกถงพฤตกรรมประเภทนมประโยชนท�าใหเกดภาพลกษณของการ

เปน “ทหารทด” (Good Soldier) คอปฏบตและเชอฟงตามผบงคบบญชาสงการ ไมมปรปากบนหรอโตแยง แตพนกงาน

ไมมความเตมใจหรอยนดทจะกระท�าเนองจากเปนเรองของการบงคบใหตองปฏบต หรอเปนเรองทตองกระท�า

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทเปนลกษณะเชงบงคบ มความสมพนธเชงบวกกบความเครยดเรองงานซงเปน

ปจจยส�าคญทสดทมผลโดยตรงตอสขภาพทางกายและใจ เชนโรคหวใจ นอนไมหลบ ความดนเลอดสง และการใชเวลา

จ�านวนมากกบการท�างาน น�ามาซงความขดแยงในครอบครวหรอเรองงานกบเรองสวนตว (Shi, Liu, Liu, X & Shi, 2009)

ดงนน พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการประเภททส มผลลพธเชงลบตอทงองคการและปจเจคบคคล

บทสรป

พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ หรอ OCB ไดถกพจารณาวาเปนพฤตกรรมเชงบวก เปนพฤตกรรม

ของการเออเฟอเผอแผและการเสยสละอาสาชวยเหลอผอนดวยความยนดและเตมใจโดยไมหวงผลตอบแทน ม

นกวชาการและองคการสนใจและใหความส�าคญตอพฤตกรรมน เนองจากเหนวามความส�าคญตอประสทธผลและ

ความส�าเรจขององคการในระยะยาว อยางไรกตามพบวายงขาดงานวจยทจะศกษาถงผลลพธเชงลบของพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการทสงผลตอองคการและปจเจกบคคล จากการทบทวนวรรณกรรมและการปฏบตงาน

ในเชงบรหาร สามารถแบงลกษณะพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการเปน 4 ลกษณะคอ (1) พฤตกรรมการ

เปนสมาชกทดขององคการในลกษณะของการเออเฟอเผอแผและการเหนแกประโยชนผอนเปนทตง ซงมพนฐานมา

จากคณลกษณะสวนบคคล (2) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะความรบผดชอบทมตอขอผกมด

และการแลกเปลยนผลประโยชนระหวางกน (3) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะเชงเครองมอ

เพอผลประโยชนสวนตน และ (4) พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะของเชงบงคบทเกดจากความ

กดดน ระดบความเตมใจทจะแสดงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการขนอยกบประเภทของพฤตกรรมและ

วตถประสงคจากการวเคราะหและเปรยบเทยบผลลพธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการพบวามผลลพธ

ทงสองดาน (Dilemma) ทงดานบวกและดานลบ ทมตอองคการและปจเจกบคคล

เปนทนาสงเกตวาดวยสงแวดลอมทเปลยนแปลงไปองคการตองปรบตวและพฒนาเพมขดความสามารถใน

การแขงขน พฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการในลกษณะเชงเครองมอเพอผลประโยชนสวนตน และพฤตกรรม

การเปนสมาชกทดขององคการทเกดจากความกดดนถกพบเหนอยางกวางขวางในองคการตางๆ และเรมเปน

บรรทดฐานในองคการซงตรงกนขามกบแนวคดดงเดมของนกวชาการเชน Organ (1988) ทกลาววาเปนพฤตกรรม

ในเชงอาสาของพนกงานซงกระท�าดวยความยนดและเตมใจ ไมหวงผลตอบแทน ไมไดถกบงคบ แตเพอสงเสรม

สนบสนนโดยตรงตอการปฏบตงานขององคการใหเกดความส�าเรจ ซงไมเกยวของกบการท�าใหบรรลเปาหมาย



สวนตวดวยบรบทของสงแวดลอมภายในและภายนอกองคการ มผลท�าใหเกดปจจยความตองการ เชน ความอยรอดขององคการ ความมนคงในงานของพนกงาน การไดรบการประเมนผลงานทด การเลอนต�าแหนง การเตบโตกาวหนาในงาน จงเปนเหตจงใจใหเกดการแสดงออกถงพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทแตกตางกนไปตามแตละวตถประสงคและสถานการณทเฉพาะเจาะจง ขอเสนอแนะในการศกษาวจยเกยวกบพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการ คอ ควรศกษาวจยเพอตรวจสอบหาขอมลเชงประจกษ ความสมพนธของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการทงสประเภท และระดบพฤตกรรมเชงอาสาและการพฒนาเครองมอวด รวมทงควรศกษาเปรยบเทยบความเหมอน ความแตกตาง ลกษณะ และขอจ�ากดของพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคการระหวางองคการในโลกตะวนออกกบองคการในโลกตะวนตก ในบรบทของวฒนธรรมองคการ และประเภทอตสาหกรรม

เอกสารอางองศภรตน รตนมขย. (2544). อาสามคร:การพฒนาตนเองและสงคม.สบคนเมอ 2 กรกฎาคม 2556, จาก http:www.gvc.tu.ac.th/th/download/magazine/.../mag_years1_vol2_02.วธญญา วณโณ. (2553). การจดการความประทบใจ: กลยทธในการเสรมสรางภาพลกษณของบคคล. วารสารวชาการพระจอมเกลาพระนครเหนอ. 20(3), 668.Ajzen, I. (1991). TheTheoryofPlannedBehavior:OrganizationalBehaviorandHumanDecisionProcesses, 50(2), 179-211.Baker, T. L.; Hunt, T. G. & Andrews, M. C. (2006). Promoting Ethical Behavior and Organizational Citizenship Behaviors: The Influence of Corporate Ethical Values.JournalofBusinessResearch.59(7), 849 - 857.Baron, R.A & Byrne, D. (2000). SocialPsychology.(9th ed.). Boston: Allyn and Bacon.Becton, J. B.; Giles, W. F. & Schraeder, M. (2008). Evaluating and Rewarding OCBs: Potential Consequences of Formally Incorporating Organizational Citizenship Behavior in Performance Appraisal and Reward Systems. EmployeeRelations.30(5), 494- 514.Bolino, M. C. (1999). Citizenship and Impression Management: Good Soldiers or Good Actors? AcademyofManagementReview.24(1), 82-98.Bolino, M. C. & Turnley, W. H. (2005). The Personal Costs of Citizenship Behavior: The Relationship Between Individual Initiative and Role Overload, Job Stress, and Work-Family Conflict. JournalofApplied Psychology.90(4), 740-748.Borman, W. C. & Motowidlo, S. J. (1993). ExpandingtheCriterionDomaintoIncludeElementsofContextual Performance. San Francisco: Jossey-Bass.Brockner, J. (1988). The Effects of Work Layoffs on Survivors: Research, Theory and Practice. Researchin OrganizationalBehavior. 10, 213-255.Chang, E. (1999). Career Management as a Complex Moderator of Organizational Comitment and

Turnover Intention. HumanRelations.1257-1277.


Chiu, S. F. & Tsai, M. C. (2006). Relationships Among Burnout, Job Involvement, Andorganizational

Citizenship Behavior. TheJournalofPsychology. 140(6), 517-530.

Cropanzano,R.; Rupp,D. E. & Byrne Z. S. (2003).The Relationship Citizenship of Emotional Exhaustion to

Work Attitudes, Job Performance, and Organizational Citizenship Behaviors. JournalofApplied

Psychology. 88, 160-169.

Eisenberger, R.; Huntington, R.; Hutchison, S. & Sowa,D. (1986). Perceived Organizational Support.

JournalofAppliedPsychology.71, 500-507.

Emerson, R.M.(1976). Social Exchange Theory. AnnualReviewInc. Retrieved July 2, 2013,from

www.annualreviews.org.aronline.

Ferris, G. R.; Russ, G. S. & Fandt, P. M. (1989). Politics in organization. In R.A. Giacalone and P.

Fox, S.; Spector, P. E. & Miles, D. (2001). Counterproductive Work Behavior (CWB) Inresponse to Job

Stressors and Organizational Justice: Some Mediator and Moderator Tests Forautonomy and Emotions.

JournalofVocationalBehavior.59(3), 291-309.

George, J. M. & Jones, G. R. (1997).Organizational Spontaneity in Context. HumanPerformance.10, 153-170.

Greenberg, J. & Baron, R. (1993). Behaviorin Organization.(4th ed.) Boston : Allyn and Bacon.

Hui, C.; Lam; S. K. & Law, K. S. (2000). Instrumental Values of Organizational Citizenship Behavior for

Promotion: A Field Quasi-Experiment. JournalofAppliedPsychology.85(5),822-828.

Joireman, J.; Kamdar, D.; Daniels, D. & Duell, B. (2006). Good Citizens to the End? It Depends: Empathy

and Concern with Future Consequences Moderate the Impact of a Short-Term Time Horizon on

Organizational Citizenship Behaviors. JournalofAppliedPsychology.91(6),1307-1320.

Konovsky, M. A. & Pugh, S. D. (1994). Citizenship Behavioe and Social Exchange. AcademyofManagement

Journal.37, 656-669.

Lavelle, J. J.; Rupp, D. E. & Brockner, J. (2007). Taking a Multifoci Approach to the Study of Justice, Social

Exchange, and Citizenship Behavior: The Target Similarity Model. JournalofManagement. 33(6),

841-866.

Leung, K.; Koch, P. T. & Lu, L. (2002). A dualistic Model of Harmony and Its Implications for Conflict

Management in Asia. AsiaPacificJournalofManagement.19(2), 201-202.

Moorman, R. H. & Blakely, G. L. (1995). Individualism-Collectivism as Individual Difference Predictor of

Organizational Citizenship Behavior. JournalofOrganizationalBehavior.16(2),127-142.

Organ, D. W. (1988).OrganizationalCitizenshipBehavior:TheGoodSoldierSyndrome. Lexington:

Lexington Books.

Organ , D.W. & Konovsky, M. (1989). Cognitive Versus Affection Determinants of Organizational Citizenship

Behavior. JournalofAplliedPsychology.74, 157-164.



Organ, D. W. (1997). Organizational Citizenship Behavior: It’s Construct Clean-Up Time. HumanPerformance.

10(2), 85-97.

Orvis, K. A. & Dudley, N. M. (2002). Individual Difference a Spredictors of Psychological Contract Formation

and Reactions to Violation.

Penner, L. A.; Midili, A. R. & Kegelmeyer, J. (1997). Beyond Job Attitudes: A Personality and Social Psychology

Perspective on the Causes of Organizational Citizenship Behavior. HumanPerformance.10(2),

111-132.

Podsakoff, P. M.; MacKenzie, S. B.; Paine, J. B. & Bachrach, D. G. (2000). Organizational Citizenship

Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future

Research.JournalofManagement.26(3), 513-563.

Podsakoff, N. P.; Whiting, S. W.; Podsakoff, P. M. & Blume, B. D. (2009). Individual- and Organizational-Level

Consequences of Organizational Citizenship Behaviors: A Meta-Analysis. JournalofApplied

Psychology.94(1), 122-141.

Shi, Y. ; Liu, C. ; Liu, X. & Shi, K. .(2009). (A Review on

Work Stress). (Economy and Management Research). 4, 101- 107.

Smith, C. A.; Organ, D. W. & Near, J. P. (1983). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature and

Antecedents. JournalofAppliedPsychology. 68(4), 653-663.

Sparrowe, R.T. & Liden, R.T. (1997).Process and Structure in Leader-Member Exchange. Academyof

ManagementReview.32, 522- 552.

Spector, P. E. & Fox, S. (2010). Theorizing About the Deviant Citizen: An Attributional Explanation of the

Interplay of Organizational Citizenship and Counterproductive Workbehavior.HumanResource

ManagementReview.10(2), 132-143.

Tang, T. L. P.; Davis, G. M. T. W. & Ibrahim, A. H. S. (2008).To Help or Not to Help? The Good Samaritan Effect

and the Love of Money on Helping Behavior. JournalofBusinessEthic.82(4), 865- 887.

Thoongsuwan, A. (1998). SocialExchangeinThaiOrganization:TheFactorsInfluencingOrganizational

CitizenshipBehavior.Umpubished Doctoral Dissertation. University of Sarasota. Florida.

Tsui, A. S.; Pearce, J.L.; Porter, L.W. & Tripoli, A.M. (1997). Alternative Approaches to the Employee-

Organization Relationship: Does Investment in Employee off?. AcademyofManagementJournal.

40, 1089-1121.

Tumipseed, D. L. & Wilson, G. L. (2009). From Discretionary to Required: The Migration of Organizational

Citizenship Behavior. JournalofLeadership&OrganizationalStudies. 15(3),201-216.

Vigoda-Gadot.(2007). Redrawing the Boundaries of OCB? An Empirical Examination of Compulsory

Extra-Role Behavior in the Workplace. JournalofBusinessandPsychology.21(3): 377-405.

Moorman, R. H., & Blakely, G. L. (1995). Individualism-collectivism as individual difference

predictor of organizational citizenship behavior. Journal of Organizational Behavior.16(2),127-

142.

Organ, D. W. (1988).Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington:

Lexington Books.

Organ , D.W.& Konovsky, M. (1989). Cognitive versus affection determinants of organizational citizenship

behavior. Journal of Apllied Psychology.74, 157-164.

Organ, D. W. (1997). Organizational citizenship behavior: It’s construct clean-up time. Human

Performance.10(2), 85-97.

Orvis, K.A.,&Dudley, N.M. (2002). Individual difference a spredictors of psychological contract formation

and reactions to violation.

Penner, L. A., Midili, A. R., & Kegelmeyer, J. (1997). Beyond job attitudes: A personality and

social psychology perspective on the causes of organizational citizenship behavior. Human


Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Paine, J. B., & Bachrach, D. G. (2000). Organizational

citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and

suggestions for future research. Journal of Management.26(3), 513–563.

Podsakoff, N. P., Whiting, S. W., Podsakoff, P. M., & Blume, B. D. (2009). Individual- and

organizational-level consequences of organizational citizenship behaviors: A meta-analysis.

Journal of Applied Psychology.94(1), 122-141.

Shi, Y. 时雨, Liu, C. 刘聪, Liu, X. 刘晓倩, & Shi, K. 时勘.(2009). 工作压力的研究概

况 (A review on work stress). 经济与管理研究(Economy and Management Research).

4, 101- 107.

Smith, C. A., Organ, D. W., & Near, J. P. (1983). Organizational citizenship behavior: Its nature

and antecedents. Journal of Applied Psychology. 68(4), 653-663.

Sparrowe, R.T., & Liden, R.T. (1997).Process and structure in leader-member exchange. Academy of

Management Review.32, 522- 552.



142.


Lexington Books.


















4, 101- 107.







142.


Lexington Books.


















4, 101- 107.







142.


Lexington Books.


















4, 101- 107.







142.


Lexington Books.


















4, 101- 107.







142.


Lexington Books.


















4, 101- 107.







142.


Lexington Books.


















4, 101- 107.






Wei, J. .(2006). (Good Soldier or Good

Performer: Organizational Citizenship Behavior Based on Impression Management).

EconomyManagement. 15, 51- 53.

Yun, S.; Takeuchi, R. &Liu, W. (2007). Employee Self-Enhancement Motives and Jobperformance

Behaviors: Investigating the Moderating Effects of Employee Role Ambiguity and Management

Perceptions of Employee Commitment. JournalofAppliedPsychology.92(3), 745- 756.

Zhang, Y. , & Liao, J. .(2009). (Study on Organizational

Citizenship Behavior Examination and Influences). HumanResourceDevelopment

ofChina.7, 6-9.

Spector, P. E., & Fox, S. (2010). Theorizing about the deviant citizen: An attributionalexplanation of the

interplay of organizational citizenship and counterproductive workbehavior. Human Resource

Management Review.10(2), 132-143.

Tang, T. L. P., Davis, G. M. T. W., & Ibrahim, A. H. S. (2008).To help or not to help? The good

Samaritan effect and the love of money on helping behavior. Journal of Business Ethic.

82(4), 865- 887.

Thoongsuwan, A. (1998). Social exchange in Thai organization:The Factors influencing Organizational

Citizenship behavior.Umpubished Doctoral dissertation.University of Sarasota. Florida.

Tsui, A.S., Pearce, J.L., Porter, L.W.,& Tripoli, A.M. (1997). Alternative approaches to the employee-

organization relationship: Does investment in employee off?.Academy of Management Journal. 40,

1089-1121.

Tumipseed, D. L., & Wilson, G. L. (2009). From discretionary to required: The migration of

organizational citizenship behavior. Journal of Leadership & Organizational Studies. 15(3),

201-216.

Vigoda-Gadot.(2007). Redrawing the boundaries of OCB? An empirical examination ofcompulsory

extra-role behavior in the workplace. Journal of Business and Psychology.21(3): 377–405.

Wei, J. 魏江茹.(2006). 好战士还是好演员：基于印象管理的组织公民行

为(Good soldier orgood performer: Organizational citizenship behavior based on impression

management). 经济管理Economy Management, 15, 51- 53.

Yun, S., Takeuchi, R., &Liu, W. (2007). Employee self-enhancement motives and jobperformance

behaviors: Investigating the moderating effects of employee role ambiguityand management

perceptions of employee commitment. Journal of Applied Psychology.92(3), 745- 756.

Zhang, Y. 张永军, & Liao, J. 廖建桥.(2009). 组织公民行为考核及影响研究

(Study on organizational citizenship behavior examination and influences). 中国人力资源开

发 Human Resource Development of China.7, 6-9.






82(4), 865- 887.





1089-1121.



201-216.

















82(4), 865- 887.





1089-1121.



201-216.

















82(4), 865- 887.





1089-1121.



201-216.

















82(4), 865- 887.





1089-1121.



201-216.

















82(4), 865- 887.





1089-1121.



201-216.

















82(4), 865- 887.





1089-1121.



201-216.

















82(4), 865- 887.





1089-1121.



201-216.

















82(4), 865- 887.





1089-1121.



201-216.














*อาจารยประจ�าสาขาวชาการจดการ คณะบรหารธรกจและศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา ภาคพายพ เชยงใหม E-mail: [email protected]**อาจารยประจ�าสาขาวชาการจดการ คณะบรหารธรกจและศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา ภาคพายพ เชยงใหม E-mail: [email protected]

การจดท�าบญชครวเรอนแบบมสวนรวมเพอการพฒนาชมชนอยางยงยนPreparation of Household Accounting for Sustainable Community Development

ดร.รฐนนทพงศวรทธธร*

ผชวยศาสตราจารยนศราจนทรเจรญสข**

บทคดยอ

การท�าบญชครวเรอนอยางมสวนรวมของชาวชมชน มความส�าคญอยางยงตอแนวทางการพฒนาชมชนและ

ครวเรอน เพอน�าไปสความพอเพยง ซงผปฏบตจะตองรจกประมาณตนเอง มการวางแผนการใชจายอยางรอบคอบ

ในการด�ารงชวต ซงการวางแผนทดนนจ�าเปนจะตองมการจดบนทกขอมลรายรบและรายจายทถกตอง มการเกบ

ขอมลเกยวกบการรบและการจายของครวเรอน เพอจดท�าเปนบญชครวเรอนอยางมสวนรวม โดยน�าขอมลทไดมา

พจารณาหาวธการเพมรายรบและตดรายจายทไมจ�าเปนเพอใหเกดความพอด หากมสวนทเหลอกใหเกบออมไวเพอ

ใชในอนาคต ซงขอมลทไดรบในภาพรวมจากบญชครวเรอนอยางมสวนรวมของชาวชมชน จะน�าไปสการพฒนาชมชน

เพอใหเกดการรวมกลมและสรางความเขมแขงใหชมชน โดยบทความนไดอธบายถงวธการจดท�าบญชครวเรอนอยาง

มสวนรวมในการพฒนาครอบครวและชมชนอยางยงยน วาสวนใดทควรถอเปนรายรบหรอรายจาย สวนใดทควรถอวา

เปนหนสน รวมทงวธการจดบนทกทเปนระบบถกตองพรอมทงยกตวอยางอธบายวธการจดท�าอยางมสวนรวม โดย

สรางรปแบบบญชครวเรอนอยางมสวนรวมทเหมาะสมตอชาวชมชน เพอใหเขาใจไดและสะดวกในการจดท�าทดขน

ซงขอมลเหลานจะท�าใหสามารถทราบถงสถานการณการใชจายของครวเรอนตนเอง


รปแบบบญชครวเรอน การพฒนาชมชนอยางยงยน มสวนรวม

Abstract

The participation of the community member in household accounting is very important to the

guideline of the household and community development which also lead to sufficiency. The members

need to know about themselves and make a discreet expenses plan for their living. The good planning is

necessary to have an accurate data input which are collected about the income and expenses of the

household to develop to participating household accounting. The acquired data is considered to find out

how to balance the account by increase income and the expenses. If there is the amount left, the rest of


this amount will keep as a saving for the future. The information received from the household accounting

as part of the community will lead to many ways of development to achieve the integration and strengthen

the community. Therefore, this paper explains how to provide participating household accounting for the

family and community sustainable development by shows sections that are considered as income, expenses

or debt. This paper also includes the correct way to take notes as well as gives example on participatory

by creating suitable participatory household accounting pattern for the community members in order to

easy to understand and prepare. All this information makes it possible to know the situation of their household

expenses and be able to plan to achieve sustainable community development.

Keywords

Pattern of Participating Household, Sustainable Community Development, Participate

บทน�า

สภาวะสงคมปจจบนทเตมไปดวยกระแสวตถนยม และความฟมเฟอย ฟงเฟอ จนท�าใหชาวชมชนหลงเดน

ทางผดไปตามกระแสนยมจนกลายเปนปญหา โดยเฉพาะปญหาหนสนทไมมวนจบสน ภาครฐและเอกชน ชมชน

หลายๆ แหงไดนอมน�าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงขององคประมขประเทศมาใชในการแกไขปญหาหนสน เพมรายได

รายจาย ลดและสรางใหชมชนมความพอเพยงตามหลกของ “เศรษฐกจพอเพยง” ซงเปนปรชญาทพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวทรงมพระราชด�ารสชแนะแนวทางการด�าเนนชวตแกพสกนกรชาวไทยมาโดยตลอด โดยกระทรวงมหาดไทย

รวมมอกบกรมการปกครอง การพฒนาชมชน และกรมสงเสรมการปกครองทองถน โดยความรวมมอเชงวชาการของ

ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย ไดด�าเนนโครงการ “บ�าบดทกข บ�ารงสข แบบ ABC (Area-Based Collaborative

Research) ในพนทเปาหมาย 76 จงหวดทวประเทศ เพอแกไขปญหาความยากจนและการพฒนาความเปนอยของ

ประชาชนในพนท โดยใชแนวคดพนทเปนตวตง และใชการจดท�าบญชครวเรอน และแผนชมชนเปนเครองมอในการ

เขาถงปญหาและความตองการทแทจรงของประชาชน เพอน�าไปสกระบวนการในการแกไขปญหาอยางตรงจด และ

ตรงตามความตองการ ควบคไปกบการพฒนาหมบาน ชมชนดวยสมาชกในชมชนเอง ทงนในการน�าแนวคด เครองมอ

กระบวนการ และขนตอนดงกลาวไปทดลองปฏบตในจงหวดตางๆ เพอด�าเนนงานนน ในสวนของอ�าเภอเมอง จงหวด

เชยงใหม ไดเลอกหมบานสนลมจอย หม 13 ต�าบลสเทพ เปนหมบานน�ารองในการใชการจดท�าบญชครวเรอนเพอ

การแกไขปญหาหนนอกระบบอยางยงยน โดยในป 2554 หมบานสนลมจอยไดรบคดเลอกใหเปนหมบานเศรษฐกจ

พอเพยงตนแบบเฉลมพระเกยรต 84 พรรษา ระดบ “พออย พอกน” จากกรมพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย ผลจาก

การประเมนหมบานสนลมจอยไดผานการประเมนตามตวชวด ในดานการปกครองหมบานสนลมจอยมการปกครอง

ในลกษณะคมบานตามโครงการ “คมบานพฒนา ประชาเปนสข” แบงเปน 10 คมบาน ซงท�าใหประชาชนในหมบาน

เกดการตนตว มความพรอมในการพฒนาชมชนอยางตอเนอง จากการส�ารวจแนวทางการสงเสรมศกยภาพการจด

ท�าบญชครวเรอนทเหมาะสมของชมชนสมลมจอย ผลการศกษาพบวา ประชาชนของบานสนลมจอย สวนใหญส�าเรจ

การศกษาระดบประถมศกษา ประกอบอาชพรบจาง มรายไดครวเรอนเฉลยตอเดอน 5,001 -10,000 บาท รายจาย



ครวเรอนเฉลยตอเดอน 5,001 -10,000 บาท ทางดานหนสนครวเรอนสวนใหญมหนสนในระบบ อยในระดบ 10,000 -

50,000 บาท ซงเปนหนสนทเกดจากการซอยานพาหนะ เครองใชภายในบาน และอาคารสงปลกสราง และเนองจาก

รายจายมากกวารายไดท�าใหครวเรอนสวนใหญไมมเงนออม ซงจากการส�ารวจขางตนท�าใหทราบวา ประชาชนใน

หมบานสนลมจอยไดเคยมการจดท�าบญชครวเรอนมากอน และบนทกไมถกตอง ขาดความตอเนอง สาเหตมาจากการ

ขาดความรและไมมหนวยงานใดใหการสนบสนนในการสรางความรสรางและความเขาใจอยางตอเนอง และผลจาก

การท�าบญชครวเรอนโดยไมไดน�ามาวเคราะหผลเพอสะทอนสภาพความเปนจรงของครวเรอน และไมไดบงบอก

แนวทางทสามารถแกไขปญหาของครวเรอนไดอยางเปนรปธรรม สภาพปญหาตางๆ ดงกลาวสงผลใหชาวชมชน

จ�านวนมาก ตองประสบกบปญหาหนสน เนองจากไมมเงนซอปจจยส สาเหตเหลานสงผลตอการเปนหนนอกระบบ

และน�าไปสความยากจนซงเกดขนทงในเมองและชนบท (สภาภรณ วรยกจจ�ารญ, 2556) ดงนนหลงจากการไดมเวท

สนทนากลมผน�าชมชนจงไดขอสรปวา ถาจะสรางความเขมแขงอยางยงยนโดยการประยกตใชบญชครวเรอนใหกบ

ประชาชนในหมบาน และสามารถท�าใหหมบานสนลมจอยเปนหมบานน�ารองในการใชการจดท�าบญชครวเรอนเพอ

การแกไขปญหาหนนอกระบบอยางยงยนของต�าบลสเทพ อ�าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม ประสบความส�าเรจไดนน

จะตองมการด�าเนนการเพอสงเสรมใหประชาชนเกดกระบวนการคดอยางเปนระบบมเหตผลและทดลองปฏบตใน

การวเคราะหพฤตกรรมการเงนในครวเรอน จากรปแบบการบนทกบญชครวเรอนทเกดจากการมสวนรวม มการให

ความรและค�าแนะน�าทถกตองอยางตอเนองเพอใหเกดความเขาใจ และความคนเคยในการปฏบต ซงขอมลทเกดขน

จากการบนทกบญชสามารถน�าไปสการวางแผนการลดรายจายและเพมรายไดอยางมประสทธภาพอยางครบวงจร

ดวยกระบวนการวางแผน การปฏบต การประเมนและการปรบปรงแกไข ซงจะสงผลตอการเพมประสทธภาพในการ

สรางความมนคงทางดานเศรษฐกจครวเรอน การเพมความสามารถในการช�าระหนและสงเสรมใหเกดศกยภาพการ

ออมเพมขนในอนาคต

แนวคดบญชครวเรอน

การท�าบญชครวเรอนเปนการจดบนทกรายรบและรายจายประจ�าวนรวมทงหนสนของครวเรอน ดงนนการ

ท�าบญชครวเรอนจงมความส�าคญ ดงน

1. ท�าใหทราบรายรบ รายจายและหนสนของครวเรอน รายรบ เปนเงนหรอของมคาทครวเรอนไดรบจาก

การประกอบอาชพหรอผลตอบแทนทไดรบจากการแลกเปลยน เชน เงนเดอน ดอกเบยปรบจากเงนฝากธนาคาร รายได

จากการขายสงของเหลอใช เปนตน หนสนเปนเงนหรอของมคาทครวเรอนไดรบจากแหลงภายนอก โดยมภาระทตอง

ชดใชคนในอนาคต เชน การกยมเงนจากธนาคาร การกยมเงนจากเพอนบาน การรบเงนชวยเหลอตาง ๆ ทตองใชคน

ภายในระยะเวลาทก�าหนด การซอของเงนผอน การเชาซอและการซอทรพยสนเปนเงนเชอ เปนตน รายจาย เปนเงน

หรอของมคาทจายออกไปเพอใหไดสงของหรอบรการ เชน คาเชาบาน คาน�า คาไฟฟา คาอาหาร เปนตน

2. ท�าใหทราบวาครวเรอนมเงนคงเหลอเทาใดในแตละวน

3. น�าขอมลมาใชในการบรหารจดการเงนในเรองจดล�าดบความส�าคญของรายจาย และวางแผนการใชจาย

วารายจายใดมความจ�าเปน รายจายใดไมมความจ�าเปนสามารถตดออกได บญชครวเรอนสามารถจดท�าไดหลายรป

แบบแตอยางนอยตองมการจดบนทกขอมลรายรบและรายจายปกตเปนตาราง 5 ชอง ประกอบดวย ชองแรกวนเดอนป


เพอบนทกวนทเกดรายการ ชองทสองรายการ เพอบนทกเหตการณ ชองทสามรายรบ เพอบนทกจ�านวนเงนทไดรบ

ชองทสรายจาย เพอบนทกจ�านวนเงนทจายออกไป และชองสดทายยอดคงเหลอ เปนชองสรปยอดเงนคงเหลอใน

แตละวน (นภาพร ลขตวงศขจร, 2550) บญชครวเรอนนนผปฏบตตองบนทกเปนประจ�าทกวนและรายการตางๆ ทน�า

มาบนทกตองบนทกในรปของตวเงน ดงนนการท�าบญชครวเรอนตองอาศยความสม�าเสมอ

สวนขอควรระวงในการท�าบญชครวเรอนมดงน ขอมลไมครบถวน ผจดท�าเขาใจผดในรายการบญช องคประกอบ

และรปแบบของบญชครวเรอนไมตรงกบความตองการของผปฏบต การวเคราะหรายการไมถกตอง ไมบนทกบญช

เนองจากผท�าบญชไมเขาใจรายการทเกดขนจงไมไดบนทกบญช จ�าแนกรายการบญชผดและบนทกตวเลขผด (วโรทย

โกศลพศษฐกล, 2551)

แนวคดการพฒนาชมชนอยางมสวนรวม

แนวคดเกยวกบการพฒนาอยางมสวนรวมและการพฒนาชมชนนน มจดมงหมายเพอใหการพฒนาเปนการ

เปลยนแปลงทมการก�าหนดทศทางหรอการเปลยนแปลงทไดมการวางแผนไวแนนอนลวงหนา ซงทศทางทก�าหนดขน

จะตองเปนผลดส�าหรบกลมหรอชมชนทสรางขน (สพรรณ ตอนรบ, 2551) ดงนนจงมแนวความคดหรอกระบวนทรรศน

ใหมในการพฒนา (New Development Paradigm) ทมองวาการพฒนาควรเปนการรวมพลงสรางสรรคของทกฝาย

ทเกยวของใชกบชมชนบนพนฐานแหงความสามคค โดยจะน�ามาซงคณภาพชวตและสงคมทด มองคประกอบทครบถวน

สมดล และสามารถด�าเนนไปไดอยางยงยน ซงมประชาชนและชมชนเปนแกนหลกและเปนผก�าหนดความตองการ

ในการพฒนา เปนผด�าเนนการใหเกดการพฒนาและเปนผรบผลของการพฒนา ตลอดจนมการปรบปรงพฒนาอยาง

ตอเนองอนน�าไปส “การเรยนรรวมกนและซงกนและกนจากการปฏบตจรง” (ฉตรมณ กลางสวสด, 2552) นอกจากน

การมสวนรวมของชมชนยงสอดรบกบแนวคดดานการพฒนาชมชนโดยการพฒนาชมชนมหลกการทวา การพฒนา

ชมชนเปนกรรมวธแหงการกระท�าทางสงคมราษฎรในชมชนนนๆ รวมกนการวางแผน และลงมอปฏบตตามแผนเอง

แผนดงกลาวจะก�าหนดวา กลมของตนและแตละบคคลตองการอยางไร และมปญหารวมกนอะไรบางแลวจดท�า

แผนการของกลมและของแตละบคคลเพอใหไดมาซงสงทตองการ และสามารถแกไขปญหาเหลานน โดยพยายามใช

ทรพยากรทมอยในชมชนนนใหเกดประโยชนมากทสดและถาจ�าเปนอาจจะขอความชวยเหลอทงดานบรการและวสด

จากองคการรฐบาลและมใชรฐบาล (ส�านกงานสนบสนนกองทนงานวจย, 2552) จากแนวคดเกยวกบการพฒนาและ

การพฒนาชมชนอยางมสวนรวมดงกลาวขางตน จะเหนไดวา การพฒนานนเนนการมสวนรวมของประชาชน การ

ใหการศกษาแกชมชนและกระบวนการกลมใหประชาชนเปนหลกในการพฒนาและใหบคคลมศกยภาพเพยงพอทจะ

พฒนาตนเองและกลมหรอชมชน ทงนโดยการใหประชาชนมสวนรวมในการด�าเนนงานในกจกรรมตางๆ ทกขนตอน

และพฒนาใหสอดคลองกบวฒนธรรมและสภาพแวดลอมของชมชนทองถน โดยใชทรพยากรทมอยในทองถนใหเกด

ประโยชนและใชอยางมประสทธภาพมากทสด

ดงนน การพฒนาชมชนคอหวใจส�าคญหรอค�าตอบของการพฒนาจงอยทชาวบานหรอประชาชนทจะสาน

ความรวมมอในการรเรมหรอรบผลการพฒนา โดยจะตองผานกระบวนการทเรยกวา การยอมรบนวตกรรมหรอ

กระบวนการพฒนาศกยภาพของคนในชมชน ซงการพฒนาตามแนวทางทฤษฎใหมเปนการปรบเปลยนขนานใหญ

เปนการเปลยนแปลงจากระบบความสมพนธทางสงคมแบบดงเดม วธคดแบบดงเดมน�าไปสวธการใหมทดกวา



การพฒนาจงจะสะทอนใหเหนการไมยอมรบตอสภาพทเปนอยของมนษย เปนการแสวงหาการเปลยนแปลงทท�าให

ชวตดขน ทงนโดยมความเชอพนฐานวาปจเจกชนและสงคมทงมวลสามารถด�าเนนการตางๆ ทจะท�าใหชวตดขน

(กญญามน อนหวาง และคณะ, 2546) การพฒนาเปนกระบวนการของการเรยนรทตอเนองเปนวงจรและตองการม

การปรบปรงวธคดและการปฏบตหรอวธแกปญหาในแตละเรองใหมประสทธภาพยงขนเพอใหชมชนมการเรยนรและ

สงสมประสบการณการพฒนาอยางเปนระบบ

แนวคดรปแบบบญชครวเรอนอยางมสวนรวม

การจดท�าบญชครวเรอนอยางมสวนรวมนนเกดจากการระดมความคดของอาสาสมคร ผน�าชมชนและสมาชก

ในหมบานสนลมจอย หม 13 จ�านวน 100 คน ซงเปนกลมตวอยางจากชาวชมชนทสมครใจในการจดท�าบญช

ครวเรอนเพอเปนแบบอยางทดทจะสงเสรมและถายทอดสบคคลอนในชมชน โดยจะไดแนวทางการพฒนารปแบบ

บญชครวเรอนอยางมสวนรวมและศกยภาพการประยกตใชบญชครวเรอนของชาวชมชน ซงกอใหเกดประโยชนตอ

ครวเรอนและสงคมโดยสวนรวมอยางแทจรง โดยมกระบวนการในการด�าเนนการดงน

1. ศกษาและทบทวนกระบวนการและบทเรยนการจดท�าบญชครวเรอนทผานมาของชมชน

2. เสรมสรางกระบวนการคด การสรางความรความเขาใจ

3. พฒนารปแบบบญชครวเรอนและทดลองปฏบตในการวเคราะหพฤตกรรมในระดบครวเรอนทเหมาะสม

สอดคลองกบชมชน จงไดรปแบบบญชครวเรอนอยางมสวนรวมดงน

ตารางท1ตารางใบสรปบญชครวเรอน

สรปบญชครวเรอนชอ-สกล...................................................................(ผจดท�าบญชครวเรอน)

ประจ�าเดอน................................................................................

รายการ

รายรบในครวเรอน1. เงนสดคงเหลอเดอนทผานมา2. รายรบในครวเรอน ก. รวมรายรบในครวเรอน (1+2)รายจายในครวเรอน1. รายจายเกยวกบการเกษตร2. รายจายดานอาหาร3. รายจายดานของใช4. รายจายดานการศกษา5. รายจายดานสาธารณปโภค / ทอยอาศย6. รายจายดานกจกรรมตางๆ และเงนออมหลกประกนข. รวมรายจายในครวเรอน (1+2+3+4+5+6)

รวมวนท

1-7 8-14 15-21 22-สนเดอน

ก

ขคง

ค. รายรบ-รายจาย (ก-ข) = เงนคงเหลอง. เงนออมและหลกประกน

เงนคงเหลอทงสน (ค+ง)


บนทกรายการหนสน

รายการหนสน

เงนกในระบบเงนกนอกระบบเงนผอนช�าระสนคา / สงอ�านวยความสะดวกรวมหนสนคงเหลอ

ยอดหนทงหมด

ยอดช�าระเงนตนรายเดอน

ยอดหนคงเหลอ

หมายเหต

ตารางท2

ตารางบนทกรายรบครวเรอน


1.รายรบในครวเรอน เงนเดอน คาจาง บ�านาญ รายไดจากการคาขาย รบเงนชวยเหลอผสงวย / ผพการ / สงเคราะหบตร รบเงนจากคนในครอบครวสงมาให รบเงนจากการกยม รบเงนจากการใหเชา รบเงนจากดอกเบย / เงนปนผล รายไดอนๆ จาก......................

รวมเงนออมและหลกประกน เงนออม (ธนาคาร กระปกออมสน สหกรณ) จายเบยประกนชวต และเบยประกนสขภาพ จายเบยประกนทรพยสน

รวม

วนทรวม1 42 53 6 7

ตารางท3

ตารางบนทกรายจายครวเรอน

รายการ

1.รายจายเกยวกบการเกษตร คาจางแรงงาน คาใชจายทางการเกษตร เชน คาปย, ยาฆาแมลง คาอาหารสตว รายจายอนๆ....................

รวม

วนทรวม1 42 53 6 7



ตารางท3ตารางบนทกรายจายครวเรอน (ตอ)

รายการ

2.รายจายดานอาหาร ขาวสาร ผก+ผลไม เนอสตว+ไข อาหารส�าเรจรป เครองปรงรส / ของแหง คาเชอเพลงในการหงตม น�าดมสะอาด (น�าเปลา) รายจายอนๆ....................

รวม3.รายจายดานของใช ผลตภณฑซกลาง และท�าความสะอาด เชน ผงซกฟอก น�ายาลางจาน ฯลฯ ผลตภณฑท�าความสะอาดรางกาย เชน สบ ยาสฟน แชมพ ฯลฯ ผลตภณฑเพอเสรมความงาม เชน เครองส�าอาง ครมบ�ารงผวพรรณ ฯลฯ เสอผา / เครองนงหม ซอ / ผอน อปกรณไฟฟา และสงอ�านวยความสะดวก ซอ / ผอน ยานพาหนะ เชน รถยนต รถจกรยานยนต รวม4.รายจายดานการศกษา คาเทอม คากจกรรมพเศษ เชน คาเรยนพเศษ คาเครองแบบ หนงสอ และอปกรณการเรยน คาเงนไปโรงเรยนของบตรหลาน คาเดนทางบตรหลานไปโรงเรยน

รวม5.รายจายคาสาธารณปโภค/ทอยอาศย คาน�า / คาไฟ คาโทรศพท เชน บาน มอถอ บตรเตมเงน อนเทอรเนต คารกษาพยาบาล คาซอมแซม (บาน รถ อปกรณตางๆ) คากอสราง / ตอเตม ทอยอาศย คาน�ามนรถ คาเชาทอยอาศย (บาน หอพก) รายจายอนๆ....................

รวม

วนทรวม1 42 53 6 7


และตวอยางการบนทกบญชครวเรอน ซงก�าหนดรายการรายรบรายจายของนายสนลมจอย สเทพ ตงแต วนท 1-7

เดอนมกราคม 25X6 มดงน

1 ม.ค. รบเงนเดอนงวดแรก 10,000 บาท ซอผดสดมาประกอบอาหาร จ�านวน 75 บาท

ซอสม 2 กโลกรม รวมเปนเงนจ�านวน 80 บาท และซอหวย 2,000 บาท

ซอของหวาน 2 ถง รวมเปนเงนจ�านวน 20 บาท

2 ม.ค. จายคาน�ามนรถใหลกไปโรงเรยน 200 บาท ซอผกสด 200 บาท

3 ม.ค. จายคาโทรศพทเตมเงน 200 บาท ซอเนอหม 70 บาท ซอขาวสาร 10 ลตร ลตรละ 30 บาท

จ�านวน 300 บาท ซอเนอวว 150 บาท

4 ม.ค. ซอแชมพ จ�านวน 200 บาท ทชชจ�านวน 280 บาท จายคาเบยประกนชวต 500 บาท

ซอน�าปลา ซอว รสด น�ามนหอย 300 บาท

5 ม.ค. ซอเครองปนน�าผลไม 1,000 บาท โดยผอนจาย 5 งวด เรมจายงวด 1 วนน งวดละ 200 บาท

6 ม.ค. จายคาน�า จ�านวน 200 บาท ซอปนซอมแซมบาน 3,000 บาท

7 ม.ค. จายคาฌาปณากจหมบาน 300 บาท ท�าบญรวมงานศพ 300 บาท คาเหลา/ เบยร 800 บาท

จายคางวดท 2 คาเครองปน 200 บาท

ตารางท4

ใบสรปครวเรอนของนายสนลมจอย สเทพ ตงแตวนท 1-7 เดอนมกราคม 25X6

6.รายจายกจกรรมอนๆ คาภาษสงคม เชน ท�าบญ / กฐน / ผาปา / งานศพ / งานแตง / เงนบรจาค คาหวย / ลอตเตอร / สลากกนแบงรฐบาล / แชร คาบหร / ยาสบ / ยาเสน คาเหลา / เบยร / ยาดอง / ไวน / เครองดมชก�าลง คาจดงาน (มงคล / อวมงคล ) / คาสมาชกฌาปนกจ คาจายเงนก รายจายอนๆ.................... รวม

รายการ วนทรวม1 42 53 6 7

ตารางท3ตารางบนทกรายจายครวเรอน (ตอ)



สรปบญชครวเรอนชอ-สกล.....นายสนลมจอยสเทพ.....(ผจดท�าบญชครวเรอน)ประจ�าเดอนมกราคม25X6

รายการ

รายรบในครวเรอน1. เงนสดคงเหลอเดอนทผานมา2. รายรบในครวเรอน ก.รวมรายรบในครวเรอน(1+2)

รายจายในครวเรอน1. รายจายเกยวกบการเกษตร2. รายจายดานอาหาร3. รายจายดานของใช4. รายจายดานการศกษา5. รายจายดานสาธารณปโภค / ทอยอาศย6. รายจายดานกจกรรมตางๆ และเงนออมหลกประกน ข.รวมรายจายในครวเรอน (1+2+3+4+5+6)

รวมวนท

1-7

-

-

-

- -

-

-

-

-

10,000

1,015

3,220

3,900

880

200

10,000

1,015

3,220

3,900

880

200

10,000

9,215

10,000

9,215

785

500

1,285.00

8-14 15-21 22-สนเดอน

ก

ข

ค

ง

ค.รายรบ-รายจาย(ก-ข)=เงนคงเหลอ

ง.เงนออมและหลกประกน

เงนคงเหลอทงสน(ค+ง)

ตารางท5การบนทกรายละเอยดรายรบของนายสนลมจอย สเทพ ตงแตวนท 1-7 เดอนมกราคม 25X6

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

--

-

-

-

10,000

10,000

500

10,000

10,000

500


1.รายรบในครวเรอน เงนเดอน คาจาง บ�านาญ รายไดจากการคาขาย รบเงนชวยเหลอผสงวย / ผพการ / สงเคราะหบตร รบเงนจากคนในครอบครวสงมาให รบเงนจากการกยม รบเงนจากการใหเชา รบเงนจากดอกเบย / เงนปนผล รายไดอนๆ จาก......................

รวมเงนออมและหลกประกน เงนออม (ธนาคาร กระปกออมสน สหกรณ) จายเบยประกนชวต และเบยประกนสขภาพ จายเบยประกนทรพยสน

รวมเงนออมและหลกประกน

วนทรวม1 42 53 6 7


ตารางท6

การบนทกรายละเอยดรายจายของนายสนลมจอย สเทพ ตงแตวนท 1-7 เดอนมกราคม 25X6

-

-

-300

200200

480

400

300

200200

480

480 200 200

30052020175 1,015

220

2020

22017520115300300

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

- -

-

- - -

--

-

- - -

-

-

-------

รายการ

1.รายจายเกยวกบการเกษตร คาจางแรงงาน คาใชจายทางการเกษตร เชน คาปย, ยาฆาแมลง คาอาหารสตว รายจายอนๆ....................

รวม

วนทรวม1 42 53 6 7

2.รายจายดานอาหาร ขาวสาร ผก+ผลไม เนอสตว+ไข อาหารส�าเรจรป เครองปรงรส / ของแหง คาเชอเพลงในการหงตม น�าดมสะอาด (น�าเปลา) เครองดมปราศจากแอลกอฮอล เชน นม น�าผลไม ชา กาแฟ น�าอดลม ฯลฯ รายจายอนๆ....................

รวม3.รายจายดานของใช ผลตภณฑซกลาง และท�าความสะอาด เชน ผงซกฟอก น�ายาลางจาน ฯลฯ ผลตภณฑท�าความสะอาดรางกาย เชน สบ ยาสฟน แชมพ ฯลฯ ผลตภณฑเพอเสรมความงาม เชน เครองส�าอาง ครมบ�ารงผวพรรณ ฯลฯ เสอผา / เครองนงหม ซอ / ผอน อปกรณไฟฟา และสงอ�านวยความสะดวก ซอ / ผอน ยานพาหนะ เชน รถยนต รถจกรยานยนต รวม4.รายจายดานการศกษา คาเทอม คากจกรรมพเศษ เชน คาเรยนพเศษ คาเครองแบบ หนงสอ และอปกรณการเรยน คาเงนไปโรงเรยนของบตรหลาน คาเดนทางบตรหลานไปโรงเรยน

รวม



ตารางท6

การบนทกรายละเอยดรายจายของนายสนลมจอย สเทพ ตงแตวนท 1-7 เดอนมกราคม 25X6 (ตอ)

การจดท�าบญชอยางมสวนรวมของชาวชมชนนน กอใหเกดรปแบบบญชครวเรอนอยางมสวนรวมทเหมาะสม

กบชาวชมชน โดยเกดจากการระดมความคดและแนวทางทชาวชมชนตองการ ซงรปแบบบญชครวเรอนทไดนนเปน

สงทชาวชมชนสามารถน�าไปสการพฒนา ตวอยางรายการทเกดขนตอสปดาห จะเหนไดวา ผจดบญชครวเรอนนน

มรายได 10,000 บาท มรายจายทงสน 9,215 บาท มเงนคงเหลอ 785 บาท โดยวเคราะหรายจายทง 6 หมวด จะเหน

ไดวาหมวดรายจายทมความส�าคญสามล�าดบไดแก รายจายกจกรรมอนๆ รายจายคาสาธารณปโภค/ทอยอาศยและ

รายจายดานอาหาร มจ�านวนเงน 3,400 บาท 3,220 บาท และ 1,015 บาท ตามล�าดบ เมอวเคราะหรายจายแยกตาม

รายการ พบวา รายจายอนๆ นน สงทสามารถน�าไปสการลด ละ เลก ไดแก คาหวย / ลอตเตอร / สลากกนแบงรฐบาล /

แชร และคาเหลา / เบยร / ยาดอง / ไวน / เครองดมชก�าลง ดงนน ถาสามารถลด ละ เลกไดจะท�าใหมรายไดกลบเขามา

เปนจ�านวน 2,800 บาท โดยจะเหนการบนทกบญชครวเรอนชวยในการบรหารจดการครอบครว ลดรายจายทไมจ�าเปน

ชวยในการวางแผนชวต รรายจาย เพมรายได ไมยงยาก ไมเสยเวลา ชวยใหครวเรอนมความเปนอยทดขน เมอมการ

เรยนรถงประโยชนและมความเขาใจในการจดท�าบญชครวเรอนแลว การสงเสรมใหเกดการออมภายในครวเรอนก

-

--

---

-

-

-

-

-

- -

-

-

-

- -

-

รายการ

5.รายจายคาสาธารณปโภค/ทอยอาศย คาน�า / คาไฟ คาโทรศพท เชน บาน มอถอ บตรเตมเงน อนเทอรเนต คารกษาพยาบาล คาซอมแซม (บาน รถ อปกรณตางๆ) คากอสราง / ตอเตม ทอยอาศย คาน�ามนรถ คาเชาทอยอาศย (บาน หอพก) รายจายอนๆ....................

รวม

วนทรวม1 42 53 6 7

6.รายจายกจกรรมอนๆ คาภาษสงคม เชน ท�าบญ / กฐน / ผาปา / งานศพ / งานแตง / เงนบรจาค คาหวย / ลอตเตอร / สลากกนแบงรฐบาล / แชร คาบหร / ยาสบ คาเหลา / เบยร / ยาดอง / ไวน / เครองดมชก�าลง คาจดงาน (มงคล / อวมงคล ) คาสมาชกฌาปนกจ คาจายเงนก รายจายอนๆ.................... รวม

300

300

800

200

300

300

800

20 20

3,000

2,000

3,200

1,4002,000

20

3,000

2,000

3,220

3,400

200


เปนสงส�าคญ โดยผน�าชมชนตองใหการสนบสนนโครงการหรอกจกรรมทสามารถกระตนการออมได เชน การจดตง

สหกรณ เพอใหเปนสถานท ทชาวชมชนสามารถน�าผลผลตไปจ�าหนาย สรางรายไดใหเพมขน มการออมและการกยม

ในลกษณะของการเกอกลของคนภายในชมชนเอง ซงสคนธ เหลององคะสต (2551) ไดอธบายความสมพนธตาม

ทฤษฎการเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory) และขอเสนอแนะเพอการแกไขปญหาดวยการสรางรายได

และลดรายจายและสงเสรมใหเกดระบบสหกรณ เพอจะไดเปนแหลงในการขายผลผลต การสรางงาน รวมทงการตอรอง

ราคา ทงยงเปนแหลงเงนออมและแหลงกยมทควบคมโดยกลมหรอชมชน โดยท�าควบคกบการสงเสรมการเรยนรใน

การจดท�าบญชครวเรอนเพอใหชาวชมชนเขาใจตระหนกในเรองการจดการระบบการเงนในระดบครอบครวใหเกด

ประสทธภาพ

ขอผดพลาดในการบนทกบญชครวเรอนอาจเกดจากการบนทก การบวกหรอการลบจ�านวนเงนผด อาจเกด

จากการลมบนทกรายการบญช ปญหาดงกลาวแกไขโดยการกระทบยอดเงนระหวางยอดเงนคงเหลอในบญชครว

เรอนกบเงนสดทครวเรอนมอยจรง การบรหารจดการเงนเปนการจดการใหเกดความสมดลระหวางรายรบและราย

จาย ครวเรอนควรมรายรบมากกวารายจาย หากรายรบนอยกวารายจาย ครวเรอนตองท�าการกยมเงนมาใชจาย การ

กยมเปนการแกปญหาไดเพยงชวงระยะสนๆ แตจะเปนการสรางปญหาระยะยาวในอนาคต ถารายรบนอยกวาราย

จายเปนประจ�า ครวเรอนกจะมหนสนพอกพนขน ภาระหนสนทตองช�าระคนทงเงนตนและดอกเบยกจะเพมขนตาม

ระยะเวลาการกยม ท�าใหเปนปญหาทบถมทแกไขยาก

การแกปญหาทมนคงและถกตองสามารถท�าได 4 วธ คอ (ศรนช อนละคร, 2548, 1-4)

1. การวางแผนการเงนสวนบคคลเปนกระบวนการในการจดการดานการเงนของบคคล เพอใหบรรลเปาหมาย

ทางการเงนทตองการ เปาหมายของบคคลสามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ

1.1. เปาหมายทเกยวกบเงน (Financial Goals) เปนเปาหมายทสามารถก�าหนดในรปตวเงน และหาก

บรรลเปาหมายทางการเงนจะท�าใหบคคลมความเปนอยทดขน เปาหมายทางการเงนของแตละบคคลจะแตกตางกน

ตามสถานภาพทางการเงนของบคคลนน โดยตองการมเงนเพยงพอเพอการใชจายในชวตประจ�าวนและสงส�าคญท

จะท�าใหบคคลบรรลเปาหมายทางการเงนทคอ “การใชเงนใหเปนประโยชน” ดงนนการวางแผนทางการเงนสวนบคคล

ทดจะตองชวยใหบคคลบรรลเปาหมายทางการเงนทตองการได

1.2. เปาหมายทไมเกยวกบเงน (Non-Financial Goals) เปนเปาหมายทจะก�าหนดเปนนามธรรมได เชน

ใหชวตครอบครวมความสข การชวยเหลอผยากไร หรอการชวยเหลอสตวทถกทอดทง ซงบคคลสามารถบรรลเปาหมาย

เหลานไดโดยอาจจะไมจ�าเปนตองใชเงน เนองจากการวางแผนการเงนสวนบคคลทดจะชวยใหบรรลเปาหมายทางการเงน

ทตองการได ซงการด�าเนนการจะเปนแนวทางใหครวเรอนและชมชนเกดประโยชนไดแก (1) ชวยใหมการจดการเกยวกบ

รายรบรายจาย เงนออมของตนไดอยางมประสทธภาพมากยงขน (2) ชวยใหมการควบคมสถานะทางการเงนของตน

อยางสม�าเสมอ ทงนเพอปองกนไมใหบคคลมภาระหนสนมากเกนไป (3) ชวยลดความเครยดและวตกกงวลทางการเงน

ของบคคล เพราะการวางแผนทางการเงนสวนบคคลไดรวมถงการคาดคะเนรายไดและคาใชจายของบคคลในอนาคต

แลวและไดน�าแผนไปปฏบตใหบรรลเปาหมายทางการเงนทตองการ

2. การหาทางเพมรายรบ เชน การใชเวลาวางในการผลตหรอแปรรปสนคาเพอน�าไปจ�าหนาย การปลก

ผกสวนครว รวมถงการอบรม การสรางอาชพเพอเพมรายไดในครวเรอน



3. การตดรายจายทไมจ�าเปนออกจากการรายจายของครวเรอน เชน คาภาษสงคม/คาหวย/สลากกนแบง

รฐบาล/คาบหร/ยาสบ/คาจดงาน (มงคล / อวมงคล)

4. การปรบเปลยนพฤตกรรมรายจายทจ�าเปน เชน การปลกผกสวนครวไวรบประทานภายในครวเรอน เพอ

ชวยลดรายจายดานอาหาร

รปแบบบญชครวเรอนอยางมสวนรวมนน เปนการระดมความคดจากชาวชมชนเพอการวเคราะหปญหาของ

ครวเรอนจากการจดบนทกรายการทเกดขนจรงของครวเรอน แตสงทจ�าเปนทสดควรจะปรบปรงแกไขการมสวนรวม

ในการจดท�าบญชครวเรอนเพอใหไดขอมลของชมชนอยางแทจรง ดงนนตองมการสงเสรมการปรบเปลยนพฤตกรรรม

สวนบคคลของชาวชมชนโดยมงเนนสงตอไปน

1. การสรางความรวมมอของกลมผน�าชมชนในการตดตามประเมนผลทกๆ รอบของการจดท�าบญชครวเรอน

โดยการแสดงผลการจดท�าบญชครวเรอนชาวชมชนใหแสดงเปนรอบระยะเวลาบญชครวเรอนทชาวชมชนจดท�าขน

2. สรางแรงกระตนในชมชนโดยประชาสมพนธเกยวกบบญชครวเรอน ไดแก ท�าปายประชาสมพนธชมชน

เขมแขงโดยบญชครวเรอนอยางมสวนรวม การประกาศเสยงตามสายภายในชมชน

3. การสรางบคลคนตนแบบบญชครวเรอนอยางมสวนรวมภายในชมชน โดยเรมตนจากกลมผน�าในการจดท�า

และเปนผตดตามประเมนผลในการวเคราะหและแสดงผลการจดท�าบญชครวเรอนเพอเปนตนแบบและแรงงจงใจใหกบ

ชาวชมชน

4. น�าปญหาทเกดขนในการจดท�าบญชครวเรอน มาหาแนวทางแกไขรวมกนภายในชมชนและน�าการวเคราะห

ผลทไดจากการจดท�าบญชครวเรอนไปประยกตใชกบโครงการในชมชนเพอกอใหเกดการปฏบตและเหนคณคาของ

การลดรายจายเพมรายไดและการพฒนาชมชนอยางยงยน

5. การประชาคมหมบานโดยการรวมกนสรางกฎระเบยบในการจดท�าบญชครวเรอนตามรปแบบทชาวชมชน

ตองการโดยสรางวธการรวมกนและแนวทางปฏบตรวมกนโดยมอบรางวลตอครอบครวทมการเปลยนแปลงในจดท�า

บญชทประสบความส�าเรจ

บทสรป

การจดท�าบญชครวเรอนสามารถจดระเบยบการเงนภายในครวเรอน สมาชกในครวเรอนสามารถรบรทมา

ของรายรบ และการใชไปของรายจาย เรมรจกวางแผนทางการเงน บรหารเงน เกดความร ความเขาใจ และน�าไปส

การปฏบตในการจดท�าบญชครวเรอนอยางเปนปกตในชวตประจ�าวน ซงเมอมการวเคราะหขอมลจากการจดท�าบญชแลว

ยงสามารถใชเปนแนวทางขยายผลในการแกไขปญหาเศรษฐกจของครวเรอนใหมความพอด พอใชและเหลอไวเกบออม

รวมทงน�าขอมลมาใชพจารณาเพอลดคาใชจายทไมจ�าเปนลง และหาทางเพมรายไดเพอการวางแผนการเงนในอนาคต

นอกจากนนผน�าชมชนยงสามารถใชขอมลมาสนบสนนในการจดกจกรรมหรอโครงการเพอลดรายจาย เพมรายได

สรางโอกาสใหกบคนในชมชนไดตามสภาพของความเปนเจรงของสมาชกในชมชน สามารถวเคราะหวางแผนพฒนา

ชมชนเพอความยงยน ซงการสรางความรวมมอและก�าหนดรปแบบบญชครวเรอนทมความเหมาะสมส�าหรบชาว

ชมชนในหมบานสนลมจอย ตองอาศยกระบวนการมสวนรวม อาศยผน�าชมชนทมความเขมแขง มการสรางกฎกตกา

การกระตนเพอใหเกดแรงจงใจเพอใหชาวชมชนเหนความส�าคญ และประโยชนในการจดท�าบญชครวเรอนอยางตอเนอง


โดยแทจรงแลวความสขของชาวชมชนและครอบครวไมใชแคการมลาภยศชอเสยง เงนทอง แตจะเปนความสขจาก

การใชชวตบนความพอเพยง ด�าเนนอยบนหนทางทควรจะเปน มเหตผล รจกพงพาตนเอง มความพอประมาณ พออย

พอกน พอใช และรจกเกบอออม ดงสมการทางการเงนทวารายได ลบ การออม เทากบ รายจาย จะสงผลใหเกดความ

ยงยนทางการเงนของครอบครว ชมชน และประเทศชาต

เอกสารอางอง

กญญามน อนหวาง และคณะ (2550). การสรางเครอขายการเรยนรเพอการพฒนาระบบการจดการคายบางระจน

จงหวดสงหบร. ทนเครอขายวจยตอนบน.

ฉตรมณ กลางสวสด. (2552). การเปลยนแปลงพฤตกรรมดานการเงนของประชาชนทจดท�าบญชครวเรอน

กรณศกษาในเขตพนทต.อางทองอ.เมองจ.ก�าแพงเพชร. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต,

มหาวทยาลยนเรศวร. สบคนเมอ 22 พฤษภาคม 2556, จาก http://tdc.thailis.or.th.

นภาพร ลขตวงศขจร. (2550).บญชครวเรอน:เครองมอสเศรษฐกจพอเพยง. ขอนแกน: คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยขอนแกน.

วโรทย โกศลพศษฐกล. (2551). หนสนของเกษตรกรในชนบทไทย. สบคนเมอ 15 มถนายน 2556, จาก

http://www.fpo.go.th/S-I/Source/Article/Article66.htm.

ศรนช อนละคร (2548). การเงนสวนบคคล. กรงเทพฯ : ส�านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ส�านกงานสนบสนนกองทนงานวจย (2552). “บญชครวเรอน”เปลยนชวตเรองจรงของอมพรอนตานนท.

สบคนเมอ 23 มถนายน 2556, จาก http://www.vijai.org/article/show_topic.asp?Topicid=462.

สคนธ เหลององคะสต. (2551). ความสมพนธระหวางความรความเขาใจในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามแนว

พระราชด�ารกบการบนทกบญชครวเรอนของประชาชนในเขตพนทต�าบลหนองไผอ�าเภอเมอง

จงหวดอดรธาน. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชายทธศาสตรการพฒนา มหาวทยาลย

ราชภฎอดรธาน.

สภาภรณ วรยกจจ�ารญ (2556). การส�ารวจศกยภาพครวเรอนชาวชมชนสนลมจอย. เชยงใหม: คณะบรหารธรกจ

และศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลลานนา ภาคพายพ เชยงใหม.

สพรรณ ตอนรบ (2551). การท�าบญชครวเรอนของเกษตรกรลกคาธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

ในจงหวดเชยงใหม. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงเสรมการเกษตร, มหาวทยาลยเชยงใหม.



*อาจารยประจ�าส�านกวชาพนฐาน สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง วทยาเขตชมพร จงหวดชมพร E-mail: [email protected]

เปาหมายแหงการพฒนาของนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตรPurposes of Development on the Women Networks Reshaping Thailand

ดร.ไพบลยโพธหวงประสทธ*

บทคดยอ

บทความน มวตถประสงคเพอวเคราะหเปาหมายแหงการพฒนาของนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตรของ

รฐบาล ฯพณฯ นางสาวยงลกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร อนถอไดวาโครงการดงกลาวเปนนโยบายสาธารณะท

ส�าคญของรฐบาลฯ ส�าหรบการน�าเสนอเนอหาของบทความน ไดกลาวเชอมโยงตามความหมายและการจ�าแนก

ประเภทของนโยบายสาธารณะกบนโยบายดงกลาว จากนนไดกลาวถงสาระส�าคญพนฐานของกองทนพฒนาบทบาท

สตร และในประการสดทาย ไดวเคราะหถงเปาหมายแหงการพฒนาของนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตร โดยน�า

ทฤษฎดานการพฒนาทงสองแนวทางใหญๆ มาอภปรายเชอมโยงสปรากฏการณของนโยบายดงกลาว อนไดแก ทฤษฎ

วาดวยความขาดแคลนและความตองการ และทฤษฎวาดวยการกดกน โดยเปาหมายแหงการพฒนาของทฤษฎแรก

อยทการมคณภาพชวตทดขน ในขณะททฤษฎหลง อยทการพงพาตนเองได การไดรบการเสรมสรางพลงอ�านาจ และ

การตดสนใจเขามสวนรวมในกจกรรมของสงคมและการเมอง


เปาหมายแหงการพฒนา นโยบายสาธารณะ กองทนพฒนาบทบาทสตร

Abstract

The objective of this paper was for analyzing the purposes of development on the women networks

reshaping Thailand which was a public policy of the Prime Minister Yingluck Shinawatra’s government.

It could be also said that this project was an important public policy of her government. This paper presented

the relationship on the meanings and the typologies of public policy to the women networks reshaping

Thailand. Moreover, it talked about the main idea of the policy. And the last but not least, it analyzed on

the purposes of development on the women networks reshaping Thailand by using two main developmental

theories, which were the deprivation and need theories and the exclusion theories, to discuss on the

phenomenon of this policy. The purposes of development on the first main theories were on the better

quality of life whereas the last were on the status of self-reliance, empowerment, and participation on

social and political activities.


Keywords

Purpose of Development, Public Policy, Women Networks Reshaping Thailand

บทน�า

“นโยบายสาธารณะ” คอ สงใดกตาม ทรฐบาลเลอกทจะกระท�าหรอเลอกทจะไมกระท�า (Dye, 1979, 4) หรอ

อาจกลาวใหแคบลงไปอกไดวา คอแผนงานหรอโครงการทรฐบาลก�าหนดขนมา อนประกอบไปดวยเปาหมาย คณคา

และการปฏบตการตางๆ (Lasswell & Kaplan, 1970, 71) ในอกดานหนงของเหรยญเดยวกนน ยงกลาวไดอกวา

นโยบายสาธารณะ คอ สงทเกดขนตามมาจากการเรยกรองผลประโยชนของกลมผลประโยชน (Interest Groups)

ซงอาจแบงออกอยางคราวๆ ไดเปน 4 ประเภท คอ 1) นโยบายทเกยวกบผลประโยชนทรฐเกบจากประชาชน 2) นโยบาย

ทเกยวกบการแบงสรรผลประโยชน 3) นโยบายทเกยวกบการบงคบใชกฎเกณฑ และ 4) นโยบายเกยวกบประเทศอนๆ

(ไพบลย โพธหวงประสทธ, 2551, 103) ในขณะท Almond & Powell (1966, 190-212) ไดจ�าแนกประเภทของ

นโยบายสาธารณะไวเปน 5 ประเภท คอ 1) นโยบายทเกยวกบการจดระเบยบกฎเกณฑ 2) นโยบายทเกยวกบการ

กระจายทรพยากร 3) นโยบายทเกยวกบการน�าเอาทรพยากรในสงคมมาใช 4) นโยบายในการตอบสนองความ

ตองการของคนในสงคม และ 5) นโยบายทเกยวกบสญลกษณ

ดงนน ส�าหรบ “กองทนพฒนาบทบาทสตร” ของรฐบาล ฯพณฯ นางสาวยงลกษณ ชนวตร จงมความเกยวพน

กบนโยบาย 3 ประเภท คอ นโยบายเกยวกบการกระจายทรพยากร นโยบายทเกยวกบการน�าเอาทรพยากรในสงคม

มาใช และนโยบายในการตอบสนองความตองการของคนในสงคม ตามการจ�าแนกของ Almond & Powell (1966,

190-212) ขางตน ซง Lowi (1972, 289-310 อางถงใน จมพล หนมพานช, 2549, 15-16) เรยกวาเปนนโยบายทเกยวกบ

การกระจายทรพยากร (Distribution Policy) อนหมายถง เปนนโยบายทเกยวกบการกระจาย แจกจายสนคาและ

บรการใหกบประชาชนกลมตางๆ อาท บรการทางดานการศกษา การจดสวสดการตางๆ เปนตน อนถอเปนการแจกจาย

สนคาและบรการดงกลาวของรฐบาล และในท�านองเดยวกนกยงเปนนโยบายทเกยวกบการจดสรรทรพยากรใหม

(Redistribution Policy) อนหมายถง เปนนโยบายทก�าหนดขนมาเพอจดสรรทรพยากรในสงคมเสยใหม ทงนเพอให

เกดการกระจายของทรพยากรทมคณคาเพมมากขน ซงมความหมายรวมทงทรพยากรทางเศรษฐกจ การเมอง และ

สงคมดวย บนเสนทางเดยวกนน แนวคดขางตนกสอดคลองกบสงท ไพบลย โพธหวงประสทธ (2551, 103) เรยกวา

เปนนโยบายทเกยวกบการแบงสรรผลประโยชน อนมความหมายใกลเคยงกน หรออาจจะกลาวไดวาเปนสงเดยวกน

กบความหมายของค�าวา “การเมอง” ท Easton (1965, 21) ไดเคยกลาวไววา หมายถง การใชอ�านาจในการจดสรร

และแบงปนสงทมคณคาในสงคมใหกบบคคลหรอกลมตางๆ ในสงคมการเมอง (Authoritative Allocation of Values

for Society) นนเอง

“กองทนพฒนาบทบาทสตร” เปนหนงในนโยบายหรอโครงการของรฐบาลทมงสรางประโยชนใหกบประชาชน

ซงในงาน “โครงการรฐบาลพบประชาชนเพอคณภาพชวต” ทจดขนระหวางวนท 25-26 สงหาคม 2555 ทผานมา ได

มงประชาสมพนธถงผลงานของรฐบาลใน 11 โครงการส�าคญ อนประกอบไปดวย อาท โครงการพกช�าระหน 3 ป บาน

หลงแรก รถคนแรก บตรสนเชอเกษตรกร ประกนภยพชผลทางการเกษตร กองทนหมบาน กองทนตงตวได กองทน



พฒนาศกยภาพของหมบานและชมชน และกองทนสขภาพรฐ เปนตน (รฐบาลพบประชาชนวนแรกคก, 2555, 12)

และในการน ผเขยนไดเขาสงเกตการณอยางมสวนรวม (Participant Observation) ในฐานะของผรบบรการจาก

รฐบาลในโครงการ “รถคนแรก” ณ บรเวณสถานทจดงานของจงหวดชมพร คอ ทลานศาลหลกเมองชมพร ในวนท

25 สงหาคม 2555 พบวา มประชาชนใหความสนใจกบการประชาสมพนธผลงานของรฐบาลดงกลาวพอสมควร ซง

กสอดคลองกบการรายงานขาวของหนงสอพมพไทยรฐ จากการจดงานดงกลาว ณ หอประชมเทศบาลนครหาดใหญ

อ�าเภอหาดใหญ จงหวดสงขลา ทวา “รฐบาลพบประชาชนวนแรกคก... บรรยากาศภายในงานมประชาชนจ�านวนมาก

ใหความสนใจเขารวมงานในครงน” (รฐบาลพบประชาชนวนแรกคก, 2555, 12)

ดงนน จงเปนการอนมานไดวา นโยบายหรอโครงการดงกลาวของรฐบาลไดรบเสยงตอบรบจากประชาชน

เปนอยางด คอ สามารถตอบสนองตอความตองการของคนในสงคมได แมวาจะเปนเพยงคนกลมหนงทไดรบ

ผลประโยชนเหลานกตาม ซงกคงจะเปนหนาทของรฐบาลตอไปวา จะท�าใหการจดท�าบรการสาธารณะตามอ�านาจ

หนาทของรฐบาลดงกลาวน สามารถบรรลถงวตถประสงคทส�าคญ 6 ประการ ตามแนวคดของ Dunn (1981, 339)

คอ มประสทธผล (Effectiveness) มประสทธภาพ (Efficiency) มความพอเพยง (Adequacy) มความเปนธรรม

(Equity) มความสามารถในการตอบสนองความตองการได (Responsiveness) และมความเหมาะสม (Appropriateness)

อยางไร

แมวาจะมทฤษฎและแนวคดทางวชาการมากมาย ทสามารถน�ามาประยกตใชส�าหรบการอธบายปรากฏการณ

ของนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตรได อาท แนวคดสตรนยม (Feminism) การเรยนรเพอการเปลยนผาน

(Transformative Learning) ภาวะผน�าการเปลยนแปลง (Transformative Leadership) เปนตน แตส�าหรบบทความน

จะไดมงพจารณาไปทเปาหมายแหงการพฒนา โดยประยกตตามแนวคดของ Rogers (1994) เปนประการส�าคญ

ดงนน บทความนจงก�าหนดวตถประสงคไววา เพอวเคราะหเปาหมายแหงการพฒนาของนโยบายกองทนพฒนา

บทบาทสตรของรฐบาล ฯพณฯ นางสาวยงลกษณ ชนวตร โดยประยกตตามแนวคดของ Rogers (1994) วามความ

เชอมโยงหรอความสมพนธกบนโยบายกองทนฯ ดงกลาวอยางไรบาง อนเปนความพยายามของศาสตรในระดบของ

การอธบายปรากฏการณทเกดขนจรงในสงคมได

สาระส�าคญพนฐานของกองทนพฒนาบทบาทสตร

สาระส�าคญพนฐานของกองทนพฒนาบทบาทสตร ไดปรากฏอยทดานหลงของ “ใบสมครลงทะเบยนเปน

สมาชกกองทนพฒนาบทบาทสตร” ใน 3 หวขอใหญ ไดแก วสยทศน คณสมบตของสมาชก ลกษณะและคณประโยชน

ของกองทนฯ ดงมความตอไปน คอ

ดานวสยทศนของกองทนฯ ปรากฏขอความประชาสมพนธวา “สงคมไทยเปนสงคมทมสตรอยเปนจ�านวนมาก

เกนครงของสดสวนประชากรทงประเทศ และเปนเพศทแบกรบภาระและการเผชญหนากบปญหาตางๆ ในสงคมทง

ระดบครอบครว ชมชน และสงคมประเทศ บนพนฐานทสตรเปนผทรบร เขาใจความเจบปวดและความทกขยากตางๆ

ทเกดขนในสงคมไดดทสดและเปนพลงสวนขางมากของสงคม การใหความส�าคญกบสตร ในฐานะพลงเสรมสราง

ภมคมกนและพลงในการพฒนาสงคมใหหลดพนภยพบตและความทกขยากตางๆ ของสงคมจงเปนสงส�าคญ แนวคด


ในการจดตงกองทนพฒนาบทบาทสตร ซงอาศยจดแขงและวฒนธรรมของครอบครวไทย ไดเขามามบทบาทส�าคญ

ในการชวยเหลอ ดแลสงคมและประเทศจงเปนสงจ�าเปนทควรไดรบการสนบสนนอยางเตมท” (ส�านกเลขาธการ

นายกรฐมนตร, 2555)

สมาชกของกองทนฯ จะตองประกอบไปดวยคณสมบตทส�าคญใน 2 ประการ ไดแก 1) เปนสตรทมสญชาต

ไทย อาย 15 ปขนไป มชออยในทะเบยนบานหรออาศยอยในหมบานหรอชมชนนน ไมนอยกวา 6 เดอน และ 2) กรณ

เปนกลมหรอองคกรสตร ทด�าเนนงานในการดแลหรอชวยเหลอสตร ตองมส�านกงานอยในหมบานหรอชมชน หรอใน

จงหวดทขอจดทะเบยนเปนสมาชก (ส�านกเลขาธการนายกรฐมนตร, 2555)

นอกจากนน ลกษณะและคณประโยชนของกองทนฯ ทสตรกลมเปาหมายพงจะไดรบประกอบไปดวย 1) เปน

ทงเงนกยมและเงนสนบสนนโครงการ 2) ใหเปนกลม 3) ตองลงทนแบบกลมเทานน เพอสงเสรมอาชพและแกปญหา

ตางๆ 4) มทงแหลงทนหมนเวยนทเนนดอกเบยต�าหรอปลอดดอกเบย และเงนสนบสนนเพอสรางความเขมแขงและ

การพฒนาระดบองคกรและสมาชก 5) ผไดรบผลประโยชนโดยตรงคอสมาชกกองทนพฒนาบทบาทสตร ทงในสวนท

เปนสมาชกและองคกรทเกยวของ 6) มการด�าเนนการในระดบจงหวดและต�าบล 7) เนนการเสรมสรางความเขมแขง

และการแกปญหาใหสตรในเรองตางๆ ทงในระดบบคคล กลม และองคกร และ 8) เปนการพฒนาสการสรางความ

เขมแขงใหองคกรสตรและสมาชก รวมทงยงเปนการสรางสถาบนการเงนในภาคประชาชนดวย (ส�านกเลขาธการ

นายกรฐมนตร, 2555)

อยางไรกด ฯพณฯ นางสาวยงลกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร ในฐานะหวหนารฐบาล ไดแถลงกรอบ

ยทธศาสตรใหญของนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตรไวเปน 5 ประการ อนประกอบไปดวย 1) ยทธศาสตรการ

เสรมสรางความเขาใจและทศนคตทดตอสตร ซงรวมไปถงการยอมรบในความเสมอภาคระหวางหญงและชาย 2)

ยทธศาสตรการพฒนาศกยภาพและเพมโอกาสสตร 3) ยทธศาสตรการพฒนาสขภาวะหรอคณภาพชวตใหสตรม

ความมนคง 4) ยทธศาสตรการพฒนาศกยภาพของสตรทจะเพมโอกาสในการเขามามสวนรวมทงทางการเมอง

การบรหาร และการตดสนใจในระดบตางๆ และ 5) ยทธศาสตรการเสรมสรางและพฒนาศกยภาพกลไกของสตรใน

ระดบองคกรและทกระดบของชมชน (ส�านกงานคณะกรรมการกองทนพฒนาบทบาทสตรแหงชาต, 2555, 1-2)

และเพออนวฒนใหเปนไปตามกรอบยทธศาสตรใหญขางตนน ไดมการก�าหนดแนวทางในการพฒนา

ศกยภาพของสตรไวเปน 3 แนวทาง อนประกอบไปดวย 1) มงเนนทการพฒนาอาชพ การสรางงาน สรางรายได อน

จะมการสนบสนนใหเขาถงแหลงเงนทน องคความร และบรการตางๆ 2) จะเปนการพฒนาคณภาพของสตรผดอย

โอกาสและสนบสนนการสงเคราะหเยยวยาใหแกสตรผประสบปญหาทไมไดรบความเปนธรรม ใหกลบมามชวตอยาง

สมศกดศร และ 3) จะเปนการเสรมสรางศกยภาพของสตรเพอการยกระดบความเปนผน�าในทกระดบชมชน ระดบ

จงหวด และระดบประเทศ ทงนเพอใหทกๆ ประเทศทวโลกไดรบรถงความสามารถของสตร อนจะเปนการเสรมสราง

ใหสตรไทยไดมบทบาททงในระดบประเทศและเพอตอบสนองตอการกาวไปสประชาคมอาเซยนและประชาคมโลก

(ส�านกงานคณะกรรมการกองทนพฒนาบทบาทสตรแหงชาต, 2555, 2)



รปท1 กลมผสนบสนนนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตรทมา : http://www.rsunews.net/userfiles/images/n20120309120403_15997.jpg

ตามค�าสงคณะรฐมนตร ท 14/2555 ลงวนท 13 กมภาพนธ 2555 ไดก�าหนดใหม “กองทนพฒนาบทบาทสตร” ขน

ซงในแตละจงหวดจะไดรบการจดสรรเงนกองทนใหโดยเฉลยจงหวดละ 100 ลานบาท นอกจากนน ยงมการก�าหนด

วตถประสงคอยางเปนทางการของกองทนดงกลาวไวเปน 4 ประการ ดงตอไปนคอ (ฉววรรณ แจมหมวก, 2555, 7-8)

1) เพอเปนแหลงเงนทนหมนเวยนดอกเบยต�าหรอปลอดดอกเบยในการสรางโอกาสใหสตรเขาถงแหลงทน

ส�าหรบการลงทน เพอพฒนาอาชพ สรางงาน สรางรายได หรอส�าหรบการสงเสรมและพฒนาไปสการสรางสวสดภาพ

หรอสวสดการใหแกสตร

2) เพอเปนแหลงเงนทนเพอการพฒนาศกยภาพสตรหรอเครอขายสตร การเฝาระวงและดแลปญหาของสตร

ตลอดจนการชวยเหลอเยยวยาสตรทประสบปญหาในทกรปแบบ การรณรงคใหสงคมเขาใจปญหาสตรในทกมต และ

การคมครองและพทกษสทธสตร

3) เพอเปนแหลงเงนทนส�าหรบการสงเสรม สนบสนนการจดกจกรรมในการพฒนาบทบาทสตร และการ

แกไขปญหาสตรขององคกรตางๆ การสรางภาวะผน�า การพฒนาองคความร คณภาพชวต รวมทงยงเปนการเสรมสราง

ความเขมแขงทางดานเศรษฐกจและสงคมใหกบสตร

4) เพอเปนแหลงเงนทนส�าหรบการสนบสนนโครงการอนๆ ทเปนการแกไขปญหาและการพฒนาสตร ตาม

ทคณะกรรมการกองทนพฒนาบทบาทสตรแหงชาตไดพจารณาเหนสมควร

ในทางปฏบตสตรหรอองคกรสตร ซงมคณสมบตตามทก�าหนดไว และมความสนใจทจะเขารวมเปนสมาชก

ของกองทนฯ จะตองยนใบสมครลงทะเบยนเขาเปนสมาชก ในระหวางวนท 18 กมภาพนธ ถง 29 กมภาพนธ 2555

ซงผลปรากฏวา มสตรกลมเปาหมายใหความสนใจสมครเขาเปนสมาชกของกองทนฯ มากกวา 1,700,000 คน โดย

มาจากทกภาคของประเทศ อนถอเปนสญญาณการตอบรบตอนโยบายดงกลาวของรฐบาลไดเปนอยางด และตอมา

กมการขยายระยะเวลาการลงทะเบยนออกไปอก จนถงวนท 31 มนาคม 2555 เพอประโยชนในการประชาสมพนธ

กองทนดงกลาวใหกบผทมความสนใจอยางทวถง เพมมากขน (ฉววรรณ แจมหมวก, 2555, 10-11)

โดยสตรหรอองคกรสตรทเขารวมเปนสมาชกของกองทนพฒนาบทบาทสตร มวธการใชเงนกองทนโดย

แบงออกไดเปน 2 ประเภท ดงตอไปน คอ (ฉววรรณ แจมหมวก, 2555, 9)


1) ดานการสงเสรมอาชพโดยในแตละพนทอาจจะมขอตกลงทแตกตางกนไดซงในบางพนทอาจจะมการให

ยมเงนจากกองทนฯ แบบไมมดอกเบยหรอมดอกเบยต�ากได

2) ดานสงคม กลาวคอ จะเปนการใหเปลากบสตรทก�าลงประสบปญหาอยโดยขนอยกบคณะกรรมการสตร

ทจะเปนผพจารณา ซงในแตละพนทกจะแตกตางกนไปซงในทางปฏบต วธการใชสทธดงกลาวนจากกองทนฯ กลมสตร

ตงแต 5 คนขนไป จะตองรวมกนท�าและน�าเสนอโครงการใหกบคณะกรรมการกองทนพฒนาบทบาทสตรเปนผพจารณา

ดงนน จงกลาวไดวา “กองทนพฒนาบทบาทสตร” เปนนโยบายแหงการพฒนาประเทศ โดยรฐบาลไดใช

อ�านาจในการจดสรรและแบงปนสงทมคณคาในสงคม ซงในทนกคอเงนงบประมาณของกองทน ใหกบกลมสตรทเขารวม

เปนสมาชกของกองทนน เพอน�าไปใชในการพฒนาคณภาพชวตใหดขน ดงขอความประชาสมพนธของรฐบาลทวา

“ทนเพอพฒนาคณภาพชวต” ไกลไปกวานน ยงสามารถวเคราะหไดอกวา เปาหมายแหงการพฒนาของนโยบาย

กองทนดงกลาว ยงอยท การสงเสรมใหสตรกลมเปาหมายสามารถพงพาตนเองได การปลดปลอยจากการกดข และ

การสงเสรมการเขามามสวนรวมในกจกรรมของสงคม ดงจะไดน�ามาอภปรายตอไป

เปาหมายแหงการพฒนาของนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตร

“การพฒนา” คอการเปลยนแปลงทางสงคมอนมเปาหมายทระบไวอยางชดเจน ดงนน จงเปนกระบวนการ

แหงการเปลยนแปลงทมการวางแผนไวลวงหนา อนประกอบไปดวยสงทส�าคญ 2 ประการ คอ มการวางแผนและม

การน�าไปสการปฏบต (Rogers, 1994, 84) โดยผน�าการเปลยนแปลงน อาจเปนไดทงบคคลภายในชมชน (Insiders)

หรอนกพฒนาอนเปนบคคลทมาจากภายนอกชมชน (Outsiders) กได โดยเปาหมายแหงการพฒนาอาจจ�าแนกออก

ไดเปน 4 ประเภทใหญๆ ซงในบางครงอาจจะมสวนททบซอนกนได อนไดแก เปาหมายทางดานเศรษฐกจ เปาหมาย

ทางดานสงคม เปาหมายทางดานวฒนธรรม และเปาหมายทางดานการเมอง ตามเปาหมายดงกลาวถงขางตนน

ทฤษฎดานการพฒนา สามารถจ�าแนกออกไดเปน 2 แนวทางใหญๆ อนประกอบไปดวย ทฤษฎวาดวยความขาดแคลน

และความตองการ (Deprivation and Needs Theories) และทฤษฎวาดวยการกดกน (Exclusion Theories) ดงม

รายละเอยดตอไปน คอ (Rogers, 1994, 91-106)

ตารางท1

การจ�าแนกแนวทางแหงการพฒนา

ทฤษฎวาดวยความขาดแคลนและความตองการ ทฤษฎวาดวยการกดกน 1การเอาชนะความยากจน(Overcoming Poverty) 1การพงพงและการพงพาตนเองได (Dependency and Self-Reliance) การสรางความเจรญเตบโตและความเปนสมยใหม 2การปลดปลอย (Liberation) (Growth and Modernization) 3การมสวนรวม (Participation) การวางแผนทางสงคม (Social Planning) การพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Development) การพฒนาองคกรชมชน (Community Organization) 2การบรรลความจ�าเปนพนฐานของมนษย (Meeting Basic Human Needs)

ทมา : Rogers (1994, 92)



จากตารางท 1 ทฤษฎวาดวยความขาดแคลนและความตองการ ประกอบไปดวยกระบวนการซงคาดหวงวา

จะน�าไปสเปาหมายแหงการพฒนา เปน 2 แนวทางใหญๆ คอ 1) การเอาชนะความยากจน และ 2) การบรรล

ความจ�าเปนพนฐานของมนษย หรอทมชอเรยกกนโดยทวไปในสงคมไทยวา ความจ�าเปนพนฐาน (จปฐ.) ในขณะท

ทฤษฎวาดวยการกดกน ประกอบไปดวยกระบวนการซงคาดหวงวาจะน�าไปสเปาหมายแหงการพฒนา เปน 3 แนวทาง

ใหญๆ คอ 1) การสงเสรมใหกลมเปาหมายของการพฒนาสามารถพงพาตนเองได 2) การปลดปลอยกลมเปาหมาย

จากการกดข และ 3) การสงเสรมใหกลมเปาหมายเขามสวนรวมในกจกรรมของสงคม ส�าหรบกรณของกองทนพฒนา

บทบาทสตร สามารถวเคราะหไดวา ตงอยบนพนฐานของทฤษฎดานการพฒนาทง 2 แนวทางขางตนน กลาวคอ

1)ทฤษฎวาดวยความขาดแคลนและความตองการ

ตามกระบวนการทมงสเปาหมายคอการเอาชนะความยากจน สามารถอธบายไดวา นโยบายกองทนน

เปนความพยายามทจะพฒนาความเจรญเตบโตและการสรางความเปนสมยใหม ใหกบกลมสตรในชมชน เพอขจด

ปญหาความยากจนและความลาหลง โดยมเปาหมายอยทความเปนอยทดหรอสมบรณขน

นอกจากนน ยงมงใหสตรกลมเปาหมายไดมโอกาสใชเงนจากกองทนน เพอการน�าไปฝกอบรมดานอาชพ

อนถอวาเปนการพฒนาทรพยากรมนษย เพอแกไขปญหาการขาดทกษะส�าหรบอาชพ โดยเฉพาะอยางยง ในดาน

อาชพเสรม โดยมเปาหมายอยทการเพมพนทกษะและโอกาสดานการประกอบอาชพของสตร อนจะน�าไปสการสราง

หรอการเพมรายไดในทสด

ในประการตอมา เนองจากกองทนพฒนาบทบาทสตร ไดก�าหนดใหสตรกลมเปาหมายไดมโอกาสรบบรการ

สาธารณะจากกองทนน ดวยการรวมกนท�าและน�าเสนอโครงการใหกบคณะกรรมการกองทนฯ เปนกลมเทานน

(ไมสามารถท�าคนเดยวได) ดวยเหตเชนน จงท�าใหกลมดงกลาวมโอกาสทจะพฒนาใหญขน จนกลายเปนองคกร

ชมชนได อาท กลมสตรทอผา กลมสตรเลยงไก กลมสตรปลกเหดฟาง เปนตน ซงตามตวอยางเหลาน ผเขยนไดม

โอกาสพบเหนพฒนาการตามกระบวนการทกลาวถงอยนมาแลว แมวาจะใชแหลงเงนทนจากแหลงอน มาใหความ

สนบสนนกตาม ทหมบานหนองคลาพงษทอง ต�าบลบงสามคค อ�าเภอบงสามคค จงหวดก�าแพงเพชร ทการรวมกลม

องคกรชมชนเปนไปไดอยางด

อยางไรกด แมวานโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตร จะมงเนนใหสตรกลมเปาหมายไดรวมกนท�าและ

น�าเสนอโครงการดวยตนเอง แตสงนกกลาวไดวา เปนการสนบสนนใหกลมสตรไดมการวางแผนเพอน�าไปสการพฒนา

คณภาพชวตของตนเอง คอ สามารถแกไขปญหาไดทงทางดานการสงเสรมอาชพและทางดานสงคม ซงเปนขอบเขต

ของการใชเงนจากกองทนดงกลาวน ทถอไดวาเปนการวางแผนจากรากหญา ใหก�าหนดเสนทางเดนของชวตดวย

ตนเอง และเพอตนเอง อนสอดคลองกบหลกการทส�าคญของการปกครองในระบอบประชาธปไตยโดยตรง แตใน

อกดานหนงของเหรยญเดยวกนน ยงกลาวไดวา นโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตร เปนสวนหนงของการวางแผน

ทางสงคมโดยรฐบาล เพอมงแกปญหาของสตร ดวยเฉกเชนเดยวกน

ในอกดานหนง ตามกระบวนการทมงสเปาหมาย คอการบรรลความจ�าเปนพนฐานของมนษย หรอ จปฐ.

สามารถอธบายไดวา วตถประสงคของกองทนฯ ทก�าหนดไวเปน 4 ประการ ดงทไดน�าเสนอไปแลวขางตนน เปน

สวนหนงของกระบวนการพฒนา ทมงไปสเปาหมาย คอ การสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยาง

ยงดานการสงเสรมอาชพ หรอแมแตทางดานสงคมดวยวธการใหเปลากบสตรทก�าลงประสบปญหาอยกตาม โดย


มงไปทผลลพธสดทาย (End-Product) กคอ การมคณภาพชวตทดขน การมสขภาพทด การมสวสดการสงคมทด

การอาศยอยในสงแวดลอมทด ฯลฯ ซงทงหมดน ลวนแลวแตเปนสวนหนงของความจ�าเปนพนฐานของมนษยดงทได

กลาวถงอยน

2)ทฤษฎวาดวยการกดกน

ตามกระบวนการทมงสงเสรมใหสตรกลมเปาหมายของการพฒนาสามารถพงพาตนเองได สามารถอธบาย

ไดวา กองทนพฒนาบทบาทสตรมงขจดความขดสนหรอความยากจนของสตรกลมเปาหมาย อนเปนสาเหตแหงปญหา

ทท�าใหกลมสตรตองอยในสภาวะทตองพงพงผอน โดยกองทนมวตถประสงคเพอเปนแหลงเงนทนใน 4 ประการ

ดงกลาวถงขางตนแลวน ดงนน หากสตรกลมเปาหมายไดมโอกาสรวมกนท�าโครงการพฒนาของตนเอง กรณใน

ดานการสงเสรมอาชพ กจะท�าใหมรายไดเพมมากขน หรอกรณดานสงคม กจะท�าใหสตรทก�าลงประสบกบปญหาอย

สามารถแกไขหรอคลคลายปญหาเฉพาะหนาลงไปได และในทสดแลว สงเหลานกจะชกน�าใหกลมสตรสามารถเดน

ไปสเปาหมายคอการพงพาตนเองไดในทสด

ในท�านองเดยวกนน ตามกระบวนการทมงปลดปลอยสตรกลมเปาหมายจากการกดข กอธบายไดวา นโยบาย

กองทนน ถอวาเปนสวนหนงทส�าคญของการรณรงคเรองความเสมอภาคและความเทาเทยมกนระหวางเพศหญงและ

เพศชายในสงคมไทย ดงค�ากลาวสนทรพจนของ ฯพณฯ นางสาวยงลกษณ ชนวตร นายกรฐมนตร ในการชแจงนโยบาย

กองทนพฒนาบทบาทสตรในภมภาค ทจดขน ณ หอประชมมหาวทยาลยราชภฏอดรธาน เมอวนท 22 กมภาพนธ 2555

เวลา 13.30 น. ความวา “...วนนสตรครงประเทศ ตองการความรวมมอจากทกภาคสวน ในการชวยกน รวมกนใน

การพฒนาบทบาทสตร จงเปนนโยบาย ในฐานะทดฉนเองกเปนผหญง มความเขาใจในความตองการของผหญง

เหมอนกน และรวาอยางแรกสงทผหญงตองการคอ การยอมรบความเสมอภาคและเทาเทยมกนในสงคม จงเปนทมา

ของนโยบายของรฐบาลทอยากจะเหนกองทนพฒนาบทบาทสตร ในการทจะสงเสรมคณภาพชวตสตร และการทท�า

อยางไรนน ใหสตรเขาถงแหลงเงนทน...” (ยงลกษณ ชนวตร อางถงใน ส�านกโฆษก ส�านกเลขาธการนายกรฐมนตร,

2555, 138)

และในอกตอนหนงจากการกลาวสนทรพจนในการประชมชแจงนโยบายและแนวทางการด�าเนนงานกองทน

พฒนาบทบาทสตร ณ ตกสนตไมตร ท�าเนยบรฐบาล เมอวนท 18 กมภาพนธ 2555 เวลา 09.30 น. ความวา “...ขณะเดยวกน

ดฉนเองมความเชอมนวา วนนทงหญงและชายลวนมศกยภาพ และมความรความสามารถ อยางเทาเทยมกน และ

ยงมสตรอกเปนจ�านวนมากทอยในระดบของความกาวหนาในการพฒนาคณภาพสงคมและคณภาพชวตของ

ประเทศไทย พลงสตรเปนหนงในพลงทมความส�าคญทจะมผลในการขบเคลอนเศรษฐกจและผลของการสรางคณภาพ

ความเทาเทยมกนระหวางเพศหญงและเพศชายดวย...” (ยงลกษณ ชนวตร อางถงใน ส�านกโฆษก ส�านกเลขาธการ

นายกรฐมนตร, 2555, 132)

ดงนน จงกลาวไดวา กองทนพฒนาบทบาทสตร มงทจะเปนแหลงเงนทนส�าหรบสตรเพอจดท�ากจกรรมอนเปน

โครงการทเปนสวนหนงของปฏบตการทางสงคม (Social Action) อนมวตถประสงคในการมงปลดปลอยสตรจากการ

ถกกดข ไมวาจะเปนจากเพศชายหรอจากระบบเศรษฐกจแบบทนนยมทรดรงอยกบคนสวนใหญในสงคมขณะนกตาม

โดยการมงปลดปลอยนไดแฝงไปอยบนเสนทางเดยวกนกบการสงเสรมอาชพและการแกไขปญหาดานสงคมเฉพาะ

หนาของสตร นนเอง



และในประการสดทาย ตามกระบวนการทมงสงเสรมใหสตรกลมเปาหมายเขามามสวนรวมในกจกรรมของสงคม

กอธบายไดวา ดวยสถานการณแหงความไมเทาเทยมกน (ทงทางเพศและทางเศรษฐกจ) ทยอมรบกนโดยทวไปวา

ยงมอยบางสวนในสงคมไทย จงท�าใหสตรกลมเปาหมาย ตองถกกดกนออกไปจนกลายเปนคนชายขอบ (Marginalization)

แหงกระบวนการพฒนา ดงนน วธการแกไขกคอ การเสรมสรางพลงอ�านาจ (Empowerment) ใหกบกลมสตร เพอ

น�าไปสเปาหมายของการเขามสวนรวมในกจกรรมของสงคม ซงกองทนพฒนาบทบาทสตร มงทจะเสรมสรางพลง

อ�านาจดงกลาวน ดวยการเปนแหลงเงนทนสนบสนนการด�าเนนกจกรรมตามโครงการพฒนาตางๆ ทกลมสตรได

รวมตวกนและน�าเสนอตอคณะกรรมการกองทนพฒนาบทบาทสตร อนจะน�าไปสการปฏบตและเกดผลทตามมา คอ

เปนการเสรมสรางพลงอ�านาจของสตรกลมเปาหมาย จนท�าใหมความรสกวาตนเองมอ�านาจและไดรบการยอมรบ

ซงจะน�าไปสการเขามสวนรวมไดในทสด

บทสรป

เปาหมายแหงการพฒนาของนโยบายกองทนพฒนาบทบาทสตร สามารถกลาวสรปไดเปน 2 แนวทาง คอ

แนวทางแรก กองทนพฒนาบทบาทสตรจะเปนทงสอและกระบวนการส�าหรบการแกไขปญหาความขาดแคลน โดยเฉพาะ

อยางยงในทน กคอ การขาดแคลนแหลงเงนทนส�าหรบการสงเสรมอาชพและกจกรรมการแกไขปญหาทางสงคมของ

สตรกลมเปาหมาย จากนน เมอมการด�าเนนการในโครงการพฒนาตางๆ เกดขน ตามวตถประสงคของกองทนนแลว

กจะน�าไปสเปาหมายคอความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและการมคณภาพชวตทดขนของสตรกลมเปาหมายได

ในขณะท แนวทางทสอง กองทนพฒนาบทบาทสตรจะเปนสอทน�ามาซงกระบวนการทเปนปฏบตการทาง

สงคม เพอใชส�าหรบการแกไขปญหาดานการถกกดกนออกไปจากกระบวนการพฒนาของสตรกลมเปาหมาย โดยบน

กระบวนการแหงปฏบตการทางสงคมน จะท�าใหสตรกลมเปาหมายสามารถกลบมาพงพาตนเองได ถกปลดปลอย

จากการกดขดวยวธการเสรมสรางพลงอ�านาจ และตดสนใจเขามสวนรวมในกจกรรมของสงคมไดในทสด

ความขาดแคลน(โดยเฉพาะแหลงเงนทน)

กองทนพฒนาบทบาทสตร มคณภาพชวตทดขน

ภาพท2 การแกไขปญหาความขาดแคลน

ไดรบการเสรมสรางพลงอ�านาจและตดสนใจเขามสวนรวม

การถกกดกนออกไปจากกระบวนการพฒนา

กองทนพฒนาบทบาทสตร

ภาพท3 การแกไขปญหาการถกกดกนออกไปจากกระบวนการพฒนา


ในการวเคราะหทายทสดน กองทนพฒนาบทบาทสตร ถอไดวาเปนนโยบายสาธารณะทรฐบาล ฯพณฯ

นางสาวยงลกษณ ชนวตร ไดก�าหนดขนบนความหมายของการใชอ�านาจในการจดสรรและแบงปนสงทมคณคาใน

สงคมใหกบบคคลหรอกลมตางๆ ประเดนจงอยทวานโยบายดงกลาวน สามารถบรรลเปาหมายแหงการพฒนาตาม

ทไดอภปรายมานหรอไม และมากนอยประการใด ซงกจะตองมการประเมนผลนโยบายดงกลาวตามมา เพอตอบ

ปญหาส�าคญดงกลาวน


จมพล หนมพานช. (2549). การวเคราะหนโยบายขอบขายแนวคดทฤษฎและกรณตวอยาง. (พมพครงท 2).

นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ฉววรรณ แจมหมวก. (2555). สตรยคใหมผน�าการเปลยนแปลง. กรงเทพฯ: สตารบคส.

ไพบลย โพธหวงประสทธ. (2551). คมอการเรยนการสอนรายวชารฐศาสตรทวไป90403002. [อดส�าเนา].

ชมพร: สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง วทยาเขตชมพร.

รฐบาลพบประชาชนวนแรกคก. (2555, 27 สงหาคม). หนงสอพมพไทยรฐ.

ส�านกงานคณะกรรมการกองทนพฒนาบทบาทสตรแหงชาต. (2555). “นายกยงลกษณคยกบสตร,” จลสารกองทน

พฒนาบทบาทสตร. 2 (สงหาคม), 1-2.

ส�านกเลขาธการนายกรฐมนตร. (2555). ใบสมครลงทะเบยนเปนสมาชกกองทนพฒนาบทบาทสตร.[จลสาร].

กรงเทพฯ: ส�านกเลขาธการนายกรฐมนตร.

ส�านกเลขาธการนายกรฐมนตร. ส�านกโฆษก. (2555).ค�ากลาวสนทรพจนของนายกรฐมนตร นางสาวยงลกษณ

ชนวตร(เลม1). กรงเทพฯ : ส�านกโฆษก ส�านกเลขาธการนายกรฐมนตร.

Almond, Gabriel & Powell, Bingham. (1966). ComparativePolitics:ADevelopmentalapproach. Boston:

Little Brown and Company.

Dunn, William. (1981). PublicpolicyAnalysis:AnOntroduction. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.

Dye, Thomas. (1979). UnderstandingPublicpolicy. Homewood: Dorsey Press.

Easton, David. (1965).ASystemanalysisofPoliticallife. New York: John Wiley and Sons.

Lasswell, Harold & Kaplan, Abraham. (1970). PowerandSociety. New Haven: Yale University Press.

Rogers, Alan. (1994). AdultsLearningforDevelopment. London: Cassell Educational Limited.



*อาจารยประจ�าภาควชาการประกอบการ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยฟารอสเทอรน E-mail: [email protected]**หวหนาภาควชาภาษาองกฤษธรกจ คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยฟารอสเทอรน E-mail: [email protected]

แนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยGuidelines for Volunteer Tourism Development in the Upper North of Thailand

กาญจนาสมมตร*

นทศนบญไพศาลสถตย**

บทคดยอ

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนเปนการทองเทยวรปแบบหนงทมศกยภาพและสามารถพฒนาใหเปน

สนคาทางการทองเทยวหลกอยางหนงของภาคเหนอตอนบนได แตยงขาดการศกษาวจยอยางเปนระบบเกยวกบการ

ทองเทยวรปแบบนในพนท การวจยนจงจดท�าขนเพอเพอศกษา1) สถานการณการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทง

ดานอปสงคและอปทานในเขตภาคเหนอตอนบน 2) ปจจยส�าคญทท�าใหเกดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใน

เขตภาคเหนอตอนบน และ 3) เพอเสนอแนวทางทเหมาะสมส�าหรบการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใน

เขตภาคเหนอตอนบน ผลการวจยพบวาสถานการณการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบนม

แนวโนมทดมากทงในดานอปสงคและอปทาน ปจจยทสงเสรมใหเกดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาค

เหนอตอนบน คออธยาศยของผคนในทองถน วถชวตทเรยบงาย วฒนธรรมเปนเอกลกษณ บรรยากาศด และธรรมชาต

สวยงาม มความพรอมดานสถานททองเทยวและการบรการทองเทยว ความหลากหลายของกจกรรมทนาสนใจ ม

ความหลากหลายทางวฒนธรรมกลมชาตพนธทนาสนใจและคาครองชพทต�าเมอเทยบกบภมภาคอน การพฒนาการ

ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในพนทควรมระบบการจดการทมประสทธภาพและมกรอบการท�างานทชดเจน เพอ

อ�านวยความสะดวกในการท�างานแกทกฝายทเกยวของ


การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน ภาคเหนอตอนบน อปสงค อปทาน แนวทางการพฒนา

Abstract

Volunteer tourism in the Upper Northern Thailand has a potential to be developed as a form of

income-generating tourism product in the region. However, no previous research was found. This study

is conducted to investigate 1) current situation of volunteer tourism in the area; 2) conditions and factors

that promote volunteer tourism and 3) to find appropriate guidelines for developing volunteer tourism in


the area. The study results show that the situation of volunteer tourism in the Upper Northern Provinces

was very good in terms of demand and supply sides. Factors that promote volunteer tourism in the Upper

Northern were hospitality of local people, simple lifestyle, unique culture, good atmosphere, beautiful

location, readiness of tourism facilities and services, variety of interesting activities and ethnicities and

low cost of living. To develop volunteer tourism in the area, related personnel should have a clear framework

for volunteer tourism management in order to make the development work convenient for practitioners in

all levels

Keywords

Volunteer Tourism, Upper North Thailand, Demand, Supply, Guideline for Development

บทน�า

สภาพการแขงขนการใหบรการทองเทยวในปจจบนทมแนวโนมรนแรงขน (Bangkok Post, 2008) ท�าใหการ

พฒนาการทองเทยวยคปจจบนเรมหนมาใหความส�าคญกบการบรหารประสบการณของลกคา (Customer Experience

Management) มากขน (ชนจตต แจงเจนกจ, 2549, 1) เนองจากลกคาเรมมองหาความความแตกตางของประสบการณ

ทางการทองเทยวทจะไดรบ การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน (Volunteer Tourism) เปนการทองเทยวรปแบบหนง

ทไดรบความนยม แสดงใหเหนวาในอนาคตจะมนกทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนมากถง 70 ลานคนตอป โดยมแนวโนม

ขยายตวอยในภาคพนอเมรกาและยโรปไปจนถงป พ.ศ. 2559 (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2552)

นอกจากน ดวยกระแสการเรยกรองความรบผดชอบตอสงคม ธรกจตางๆไดเรมตระหนกถงปญหาเศรษฐกจ

สงคมและสงแวดลอมทเกดขน จงเรมหนมาท�ากจกรรมเพอตอบแทนสงคมมากขนหรอทเรยกกนวา Corporate Social

Responsibility (CSR) ขณะเดยวกนกมกลมกจการกลมหนงทไดด�าเนนกจการเพอมงแกไขปญหาเศรษฐกจ สงคม

และสงแวดลอมเปนเปาหมายหลกมากกวาผลตอบแทนทางการเงน หรอทเรยกกนวา ธรกจเพอสงคม (Social

Enterprise) ซงเปนรปแบบการด�าเนนกจการทท�ามากกวาความรบผดชอบตอสงคมของกจการ (CSR) และจดหมาย

เรมแรกของกจการอยบนพนฐานของหลกพนฐาน 3 ประการ (Tipple Bottom Line) คอการค�านงถงความสมดลของ

สงคม (People) สงแวดลอม (Planet) และ เศรษฐกจ (Profit) เปนหลก (เอคคงตน และ อารตแกน, 2552) กลมธรกจ

เหลานจงถอเปนลกคาส�าคญของกจการการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทส�าคญอกกลมหนง

ปจจบนบรษทน�าเทยวหลายแหงไดจดโปรแกรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในฐานะทเปนการแสดง

ความรบผดชอบตอสงคมของกจการ (CSR) เพอตอบแทนสงแวดลอมและสงคม บางกจดท�าออกมาเปนรปแบบมลนธ

หรอจดตงเปนธรกจเพอสงคม ซงทผานมานนการทองเทยวไดพฒนาขนมาหลากหลายรปแบบเพอใหสอดรบกบความ

ตองการและพฤตกรรมของนกทองเทยวทมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว แตกมการทองเทยวหลายรปแบบเชนกน

ทมงแตจะตกตวง ชนชมและใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมทไดสงสมมานานหลายชวอายคน

ซงกอใหเกดความเสอมโทรม อกทงยงกอใหเกดการเตบโต ของสงคมเมองในแหลงทองเทยวตางๆ รวมทงวถชวตของ

ผคนเรมเปลยนไป วฒนธรรมความเปนอยถกปรบเปลยนใหสอดรบกบรปแบบการด�าเนนชวตของนกทองเทยวมากขน



ปจจบนรปแบบการทองเทยวส�าหรบความชอบเฉพาะกลมไดเกดขนมากมาย ทงนดวยกระแสการทองเทยวแบบม

คณคา อยางเชนการทองเทยวสเขยว (Green Tourism) หรอการทองเทยวเชงนเวศ (Ecotourism) ซงเปนรปแบบการ

ทองเทยวแบบยงยนไดรบความสนใจมากขน และรปแบบการทองเทยวอกรปแบบหนงทสรางประโยชนตอสงคม

สงแวดลอมและเศรษฐกจของชมชน คอการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน (Volunteer Tourism) ทเรมไดรบความสนใจ

จากนกทองเทยวรนใหมมากขนและเปนกระแสทก�าลงไดรบความนยมในตางประเทศ

ภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยเปนภมภาคหนงทมศกยภาพในการพฒนาสนคาการทองเทยวเชง

บ�าเพญประโยชน เนองจากมกลมนกทองเทยวซงเปนกลมนกเรยนนกศกษาเดนทางเขามาท�ากจกรรมบ�าเพญประโยชน

ในแตละปเปนจ�านวนมาก จากการสมภาษณบรษทน�าเทยวและตวแทนในจงหวดเชยงใหม ไดแก บรษท Track of

the Tiger บรษทอดมพรทวร และบรษท Proworld ไดขอมลวามผใหบรการการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนอย

หลายภาคสวน โดยอยในรปบรษทน�าเทยวประมาณกวา 10 แหง ตวแทนน�าเทยวประมาณกวา 10 แหง องคกรพฒนา

เอกชนซงสวนมากจดทะเบยนในรปมลนธอกมากกวา 60 แหง แตละแหงมกจกรรมทนกทองเทยวสามารถมา

บ�าเพญประโยชนไดหลากหลาย เชน การสอนภาษาองกฤษ ดแลเดก การสรางฝายน�าลน การสรางอาคาร ระบบประปา

กจกรรมอนรกษสตวปา ดแลชาง ดแลสนข ปลกปา การเกษตรยงยน เปนตน อกทงมแหลงทองเทยวใหนกทองเทยว

สามารถเดนทางทองเทยวไดหลงเสรจกจกรรมบ�าเพญประโยชนแลว อยางไรกตาม พบวายงไมมการศกษาวจยเกยวกบ

รปแบบของการทองเทยวรปแบบนในพนทมากอน ดงนนจงควรมการศกษาวจยเพอการพฒนาการทองเทยวเชง

บ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน เนองจากการทองเทยวรปแบบนไดสรางผลกระทบทงในเชงบวกและลบ

โดยตรงตอชมชน สงคม สงแวดลอม เศรษฐกจในทกระดบ โดยเฉพาะกบชมชนทองถนและกลมผดอยโอกาสในสงคม

ทหนวยงานภาครฐอาจเขาไมถง โดยเรมจากการศกษาสถานการณหรอบรบทของการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ในเขตภาคเหนอตอนบน จากนนจงศกษาถงอปสงคและอปทานของการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนเพอใหทราบ

ถงพฤตกรรมของนกทองเทยว กลม ประเภท และรปแบบการจดกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน ขณะเดยวกน

ควรมการศกษาพฤตกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนและจดท�าแผนการตลาดใหเขาถงกลมเปาหมายได และ

เพอใหเกดผลกระทบในวงกวางจะมการจดท�าการวจยเพอพฒนาฐานขอมลและเวบไซตเพอการประชาสมพนธการ

ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบนตอไป

ค�าถามการวจย

ทศทางการวจยเรองนท�าบนพนฐานของค�าถามการวจย 3 ขอ ดงตอไปน คอ

1. สถานการณการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทงดานอปสงคและอปทานในเขตภาคเหนอตอนบนเปนอยางไร

2. ปจจยอะไรบางทมความส�าคญตอการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน

3. แนวทางการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบนควรเปนอยางไร

วตถประสงคการวจย

เพอใหไดค�าตอบส�าหรบค�าถามการวจยทตงไว คณะผวจยไดก�าหนดวตถประสงคส�าหรบการวจยนไว 3 ขอ

ดงตอไปน


1. เพอศกษาสถานการณการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทงดานอปสงคและอปทานในเขตจงหวดภาคเหนอ

ตอนบน

2. เพอศกษาปจจยส�าคญทท�าใหเกดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน

3. เพอเสนอแนวทางทเหมาะสมส�าหรบการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตจงหวดภาคเหนอ

ตอนบน

วธการด�าเนนการวจย

การด�าเนนวจยท�าในรปแบบการวจยแบบผสมผสาน (Mixed Method) โดยเกบและวเคราะหขอมลทงเชง

คณภาพและเชงปรมาณ ดงน

1. การเกบขอมล

ขอมลดานอปสงคเกบโดยใชแบบสอบถามถามนกทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทเขามาท�ากจกรรมใน

พนทภาคเหนอตอนบน จ�านวน 400 ตวอยาง สวนดานอปทาน เกบขอมลโดยใชแบบสมภาษณเชงลก (In-Depth

Interview) สมภาษณองคกรผจดกจกรรมทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน จ�านวน 55 องคกร

ไดแก จงหวดเชยงใหม จ�านวน 34 องคกร จงหวดเชยงราย จ�านวน 7 องคกร จงหวดแมฮองสอน จ�านวน 6 องคกร

จงหวดล�าปาง จ�านวน 2 องคกร จงหวดล�าพน จ�านวน 2 องคกร จงหวดนาน จ�านวน 2 องคกร จงหวดแพร จ�านวน

1 องคกร และจงหวดพะเยา จ�านวน 1 องคกร

2. การวเคราะหขอมล

การวจยนจะใชวธวเคราะหขอมลแบบ Mixed Method ซงวเคราะหขอมลทงเชงปรมาณโดยใชคาความถ

และคารอยละ (Frequency and Percentage) และเชงคณภาพโดยใชการวเคราะหขอมลเชงเนอหา (Content

Analysis) การวเคราะหขอมลเชงปรมาณเปนการตอบค�าถามสถานการณดานตวเลขตางๆ เชน จ�านวนและประเภท

กจกรรมทมใหบรการในพนท จ�านวนนกทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในพนท ยอดรายไดรวมจากการทองเทยวเชง

บ�าเพญประโยชนในพนท เปนตน สวนการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการดกลมกจกรรมและประเภทของการ

ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนเพอน�ามาก�าหนดแนวทางการจดท�าสนคาและบรการเพอการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ในพนท นอกจากนยงไดวเคราะหการจดสวนประสมทางการตลาดขององคกรผจดกจกรรมการทองเทยวเชง

บ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน เพอใหทราบลกษณะการจดสวนประสมทางการตลาดทเหมาะสมส�าหรบ

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน

3. กรอบแนวคดทฤษฎทใชในการวเคราะหขอมล

งานวจยนใชแนวคดทฤษฎในการวเคราะหขอมลดงตอไปน

3.1 กรอบแนวคดปจจยส�าคญ 5 ประการของการทองเทยว (Five A’s of Tourism) ของ Tourism Western

Australia (2008) อนไดแก Attractions (ความเปนแหลงทองเทยว) Access (การเขาถงพนท) Accommodations

(การมทพกแรม) Activities (การมกจกรรม) Amenities (การมสงอ�านวยความสะดวก) เปนกรอบแนวคดหลกในการ

ศกษาสภาพการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในพนทภาคเหนอตอนบน



3.2 กรอบแนวคดการจดกลมและประเภทของกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโชน ของ Handups

Holidays (2012), Cheung, Michel & Miller (2010) และ Callanan & Thomas (2005) ซงไดจดกลมกจกรรมไว

10 กลม คอ 1) กลมประชาสงเคราะห 2) กลมการสอน 3) กลมการอนรกษสภาพแวดลอม 4) กลมพฒนาธรกจ

5) กลมกอสราง 6) กลมพฒนาวฒนธรรม 7) กลมการวจยและศกษาสภาพแวดลอม 8) กลมทางการแพทย 9) กลม

การพฒนาชมชน และ 10) กลมทองเทยวในชมชน

3.3 กรอบแนวคดสวนประสมทางการตลาด 8 Ps ทประยกตจากแนวคดของ Zeithaml and Bitner (1996)

Morrison (1989) Lovelock & Wirtz (2004) และ Edgell (2002) รวมกน สวนประสมทางการตลาดทง 8 P’s ประกอบดวย

1) สวนประสมดานผลตภณฑ (Product) หมายถงตวสนคาและบรการทางการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน ซง

ประกอบไปดวย กจกรรมบ�าเพญประโยชนและการบรการทองเทยวอนๆ ซงหมายรวมถงบรการทพกแรม การขนสง

อาหาร การฝกอบรมและกจกรรมพเศษอน ทลกคาตองการซอ 2) สวนประสมดานราคา (Price) คอ จ�านวนเงนท

ลกคาตองจายส�าหรบสนคาและบรการการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทจดไว โดยการตงราคาจะเกยวของกบ

การวางต�าแหนงทางการตลาดดวย 3) สวนประสมดานชองทางการจดจ�าหนาย (Place) หมายถง ชองทางหรอวธการ

ทผใชบรการสามารถจองหรอซอสนคาบรการการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนได 4) สวนประสมดานการสงเสรม

การขาย (Promotion) คอ กจกรรมตางๆ ทจดขนเพอใหลกคามความมนใจในการซอสนคาและบรการการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชน โดยการสงเสรมการขายอาจมการใช เอกสารขอมล เวบไซต การโฆษณา การจดนทรรศการ

การประชาสมพนธ การเปนสมาชกของชมรมหรอสมาคมทเกยวของ ในทนไดรวมเอาแนวคดดานการจดโปรแกรมน�าเทยว

(Programming) เอาไวดวยเพราะถอเปนสวนหนงของกจกรรมสงเสรมการขาย 5) สวนประสมดานบคคล (People)

ในการศกษาน หมายถง บคคลทเกยวของกบสนคาและบรการการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทกคน ทงผทเกยวของ

โดยตรงและโดยออม เชน ผบรหารและพนกงานขององคกรการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน ลกคาผใชบรการ

ชาวบานในพนทจดกจกรรมบ�าเพญประโยชน ซงในทนจะรวมแนวคดดานประสทธภาพและคณภาพ (Productivity

and Quality) ของ Lovelock & Wirtz (2004) เอาไวดวย เนองจากเปนสวนทเกยวของกบบคลากรโดยตรง 6) สวนประสม

ดานลกษณะกายภาพ (Physical Evidence) หมายถง ลกษณะทางกายภาพดานตางๆ ทเกยวของกบการใหบรการ

ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน เชน ความสะอาดและความปลอดภยของแหลงกจกรรม ความสะดวกในการเดนทาง

เปนตน 7) สวนประสมดานกระบวนการ (Process) หมายถง ระเบยบวธการในการใหบรการทเกยวของกบการจด

กจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน นบตงแตการตอนรบจนถงการสงนกทองเทยวกลบ ในทนจะรวมแนวคด

ดานการวางแผน (Planning) ของ Edgell (2002) เอาไวดวย เพราะการวางแผนถอเปนสวนหนงของกระบวนการให

บรการ และ 8) สวนประสมดานการมพนธมตร(Partnership) หมายถง ความรวมมอกบองคกรหรอหนวยงานทม

วตถประสงคในการท�างานคลายคลงกน เพอรวมกนตอบสนองความตองการของตลาด เพมความสามารถในการ

แขงขน หรอเพอรวมกนใหบรการอยางประสทธภาพมากขน ในงานวจยนไดเพมเครอขายความรวมมอทางดานตางๆ

เชน ความรวมมอทางความร ความรวมมอในการท�างาน ความรวมมอทางดานความชวยเหลออนๆ ทจะท�าใหการ

ท�างานขององคกรประสบความส�าเรจ


ผลการศกษา

1.สถานการณการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนและสภาพปญหา

การศกษาสถานการณทงดานอปสงคและอปทานของการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอ

ตอนบน พบวาการทองเทยวรปแบบนมแนวโนมการเตบโตทดมาก พบผจดกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ในเขตจงหวดเชยงใหมมากทสด คอ 34 องคกร คดเปนรอยละ 62 รองลงมาอยในจงหวดเชยงราย 7 องคกร และ

จงหวดแมฮองสอน 6 องคกร สวนจงหวดอนๆ พบผจดกจกรรมในจ�านวนนอยมาก สามารถแบงกลมผจดกจกรรมเพอ

บ�าเพญประโยชนออกเปน 5 กลมโดยพบวากลมท 1 (กลมผจดโปรแกรม) มสดสวนนกทองเทยวเพอบ�าเพญประโยชน

มากกวาครงหนงของมลคาตลาดรวมทงหมด คดเปนรอยละ 66.49 แนวโนมทางการตลาดพบวาในกลมท 1 กลมท 2

(กลมผจดโปรแกรมน�าเทยวและเจาของกจกรรม) และกลมท 3 (แหลงกจกรรม) สวนใหญแลวมแนวโนมเตบโตสง

สวนกลมท 4 และกลมท 5 (องคกรพฒนาเอกชนและการทองเทยวโดยชมชน) จ�านวนนกทองเทยวยงคงท เนองจาก

กลมท 4 เปนองคกรทไมไดเนนงานดานการทองเทยวเปนหลก และกลมท 5 ยงจ�ากดอยกบกลมบรษทตวแทน บรษท

น�าเทยว หรอสถาบนการศกษาเพยงบางแหงเทานน แตละกลมตางมจดแขงจดออนแตกตางกนไปตามลกษณะ

การด�าเนนงานของกลม การมเครอขายถอเปนจดแขงทส�าคญ ส�าหรบจดออนทควรพฒนาคอ ความสามารถดาน

ภาษาของผใหบรการ สวนดานการสรางผลกระทบทางเศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอมพบวา สวนใหญจะสราง

ผลกระทบในเชงบวก

กจกรรมทผจดกจกรรมเพอบ�าเพญประโยชนจดมากทสด คอ กจกรรมประชาสงเคราะห จ�านวน 42 กจกรรม

รองลงมาคอ การสอน จ�านวน 39 กจกรรม การพฒนาธรกจ จ�านวน 26 กจกรรม การอนรกษสภาพแวดลอม จ�านวน

22 กจกรรม และการกอสราง จ�านวน 23 กจกรรม การวจยและศกษาสภาพแวดลอม จ�านวน 16 กจกรรม และการ

พฒนาชมชน จ�านวน 15 กจกรรม

สถานการณดานนกทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน จากการสมภาษณผ จดกจกรรมการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนพบวา นกทองเทยวสวนใหญจะมาจากประเทศในเอเชย รองลงมาคอ นกทองเทยวจากอเมรกา

และนกทองเทยวจากยโรป รอยละ 14 โดยจะเปนนกทองเทยวกลมอาย 11-17 ปมากทสด รองลงมาคอชวงอาย 18-21 ป

และชวงอาย 22-35 ป ตามล�าดบ ซงสอดคลองกบผลจากแบบสอบถามนกทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนพบวา

นกทองเทยวสวนใหญเปนเพศหญงมากกวาเพศชาย มอายระหวาง 16-25 ป นกทองเทยวสวนใหญมสญชาตอเมรกน

ศกษาในระดบปรญญาตร มอาชพเปนนกเรยน/นกศกษา มรายไดตอป คอ นอยกวา 12,000 เหรยญสหรฐ สวนใหญ

เดนทางมาประเทศไทยเปนครงแรก โดยการเปนอาสาสมคร มาทองเทยวคนเดยว และนกทองเทยวไดรบขาวสารจาก

โรงเรยนหรอมหาวทยาลย กจกรรมทนกทองเทยวเพอบ�าเพญประโยชนสวนใหญเลอกท�าเปนกจกรรมการสอน รอยละ

24.5 รองลงมาคอกจกรรมกอสราง รอยละ 20 กจกรรมกลมประชาสงเคราะห รอยละ 13.75 กจกรรมพฒนาชมชน

รอยละ 10.25 และกจกรรมการวจยและศกษาสภาพแวดลอม รอยละ 9.75 ตามล�าดบ

สถานการณดานการตลาดและการแขงขนพบวา ถงแมจะมการแขงขนคอนขางรนแรงของบรษทแม และ

บรษทตวแทน ในตลาดตางประเทศ เชน อเมรกา แตแนวโนมยงมการเตบโตอยางตอเนอง ขณะเดยวกนการแขงขน

ภายในประเทศ โดยเฉพาะในภาคเหนอตอนบนยงถอวามนอยอย



ดานสภาพปญหาทพบสามารถแบงเปน 2 ประเดน คอ

1) ปญหาดานมาตรฐานการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

จากการศกษาพบวาหนวยงานผจดกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนจะด�าเนนการในลกษณะ

ตางคนตางท�า ขาดองคกรกลางทท�าหนาทควบคมดแลและประสานงานใหการด�าเนนงานมมาตรฐานเดยวกน หลาย

องคกรอาจประสบปญหาจากกฎระเบยบของภาครฐ เชน เรองการน�าของบรจาคเขามาในประเทศ การด�าเนนการ

ดานวซา เปนตน ในขณะทภาครฐเองกมความกงวลเรองการแอบอางของนกทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทอาจเขามา

ใชประเทศไทยเปนแหลงหากน ซงอาจท�าใหประเทศเสยชอเสยงได หากมการรวมกนจดท�ามาตรฐานการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนจะท�าใหเกดความเขาใจการทองเทยวรปแบบนทงระบบแลว นอกจากจะชวยพฒนาประเทศให

ดขนแลว ยงเปนการปองกนการแอบอางของผทไมหวงดอกดวย

2) ปญหาดานการพฒนาสนคาและบรการ การประชาสมพนธและการสงเสรมการตลาดทชดเจน

จากการศกษายงพบอกวา รปแบบสนคาและบรการทมอยยงไมสอดคลองกบความตองการของตลาด เชน

นกทองเทยวนยมเขามาท�ากจกรรมการสอนและกอสรางสงเปนอนดบตนๆ แตผจดกจกรรมจดกจกรรมประชาสงเคราะห

มากเปนอนดบหนง เปนตน สวนดานการประชาสมพนธและการสงสรมการตลาดอาจยงท�าไดไมตรงเปาหมาย

เนองจากกลมนกทองเทยวสวนใหญเปนกลมนกเรยนนกศกษาทมการตดตอผานสถาบนการศกษาทศกษาอยและ

กลมบรษทตวแทนในตางประเทศเปนหลก ดงนนการประชาสมพนธทบรษทน�าเทยวท�าเองหรอการสงเสรมการทองเทยว

ทเนนการทองเทยวกระแสหลกจงอาจไมสามารถขยายตลาดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนไดเทาทควร

2.ปจจยทสงผลใหเกดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ผลการศกษาทงดานอปสงคและอปทาน เรองปจจยทสงผลใหเกดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนม

ความคลายคลงกน ดงน

2.1 ปจจยทสงผลใหเกดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนดานอปสงค พบอย 3 ปจจยทมคาความพงพอใจ

ระดบมากในระดบตนๆ ไดแก 1) ดานบคลากรในการใหบรการ ในสวนขององคกรทองถน คอ รอยละ 64.25 และ ใน

สวนขององคกรสนบสนน คอ รอยละ 52.50 2) ดานลกษณะทางกายภาพ ในสวนขององคกรทองถน คอ รอยละ 58.75

และในสวนขององคกรสนบสนน คอ รอยละ 46.25 และ 3) ดานสนคาทางการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน ในสวน

ขององคกรทองถนคอ รอยละ 56.87 และ ในสวนขององคกรสนบสนน คอ รอยละ 47.50

2.2 ปจจยทสงผลใหเกดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนดานอปทาน พบอย 5 ปจจยทผจดกจกรรม

กลาวถงมากทสด 1) ดานบคลากรในการใหบรการ อธยาศยของผคนในทองถนเปนกนเอง มน�าใจ สรางความผกพน

และการดแลดจครอบครว ความมประสบการณในการท�างานทยาวนาน 2) ดานลกษณะทางกายภาพ ชมชนในภาคเหนอ

ตอนบนมวถชวตทเรยบงาย วฒนธรรมเปนเอกลกษณ บรรยากาศด และธรรมชาตสวยงาม มความพรอมดานสถานท

ทองเทยวและการบรการทองเทยว 3) ดานสนคาทางการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน มความหลากหลายของ

กจกรรมทนาสนใจ มความหลากหลายทางวฒนธรรมกลมชาตพนธทนาสนใจ โครงการมความยงยน 4) ดานราคา

เนองจากคาครองชพถกกวาเมอเทยบกบภมภาคอนๆ และ 5) ดานเครอขายความรวมมอกบองคกรในทองถน และ

เครอขายทางการตลาดในตางประเทศ


จากปจจยดานอปสงคและอปทานทพบสามารถน�ามาก�าหนดแนวทางการพฒนาการทองเทยวเชง

บ�าเพญประโยชนในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบนในลกษณะเสรมจดแขงของทองถนใหสามารถดงดดนกทองเทยว

ไดมากยงขน ในดานการสงเสรมการตลาดอาจมการตอกย�าในปจจยเหลานใหมความชดเจนและเปนทรจกในกลม

นกทองเทยวเปาหมายใหมากขนดวย

3.แนวทางการพฒนาแผนการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน

การพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใหเปนรปแบบหนงส�าหรบการสงเสรมการทองเทยวนน

ควรมแนวทางการพฒนาแผนการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนและแนวทางการพฒนาแผนการตลาด

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน ดงน

3.1 เนนศกยภาพของทองถนทงดานอธยาศยของผคน ลกษณะทางกายภาพ ความมเอกลกษณของ

ศลปวฒนธรรม ความหลากหลายของกจกรรมการบ�าเพญประโยชนและการทองเทยว

3.2 พฒนาคณภาพมาตรฐานดานการบรหารจดการ ความเปนมออาชพทางการใหบรการ โดยเฉพาะ

มาตรฐานดานภาษาของผใหบรการใหดขน

3.3 เนนกระบวนการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม เพอ

ใหแผนพฒนาการทองเทยวสามารถขบเคลอนไดและมความยงยน

3.4 ก�าหนดวสยทศนใหภาคเหนอตอนบนเปนศนยกลางแหลงทองเทยวและกจกรรมเชงบ�าเพญประโยชน

ทมความหลากหลายและมคณภาพ โดย ก�าหนดเปาประสงคไว 3 ขอ คอ (1) เกดโปรแกรมการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนใหมๆ (2) เพมรายไดใหแกอตสาหกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทงระบบ (3) เกดการพฒนาใน

พนททจดกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

3.5 ก�าหนดเปาหมายไว ดงน คอ (1) เกดโปรแกรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใหมๆ เพมขน

ไมนอยกวารอยละ 5 (2) รายไดของอตสาหกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทงระบบเพมขนเปนสองเทา และ

(3) ชมชนในพนททจดกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนมคณภาพชวตทดขน

3.6 ก�าหนดพนธกจและยทธศาสตร ไว 5 ประเดน ไดแก (1) พฒนาโปรแกรมการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนใหมความหลากหลายมากขน (2) สรางเครอขายความรวมมอทงภายในประเทศและตางประเทศ (3) ประชาสมพนธ

กจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใหเปนทรจกของบรษทตวแทนการทองเทยวและประชาสมพนธไปยง

กลมเปาหมายผานสอตางๆ (4) พฒนาศกยภาพของบคลากรทเกยวของใหสามารถบรการไดอยางมประสทธภาพ

มากขน (5) พฒนาทรพยากรและสงแวดลอมทางการทองเทยวในพนททจดกจกรรมแบบมสวนรวม

จากพนธกจและยทธศาสตรขางตนสามารถก�าหนดเปนแนวทางการด�าเนนงานไว 10 ดาน ไดแก

(1) พฒนากจกรรมโดยเนนการสรางกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนรปแบบใหมๆ (2) สรางขอตกลงรวมกน

ระหวางองคกรตางๆทงในและตางประเทศ (3) พฒนาเวบไซตและฐานขอมลกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชน (4) จด Road Show กบกลมเปาหมาย โดยเนนสถาบนการศกษาในตางประเทศ เชน ในเอเชย (จน ญปน

เกาหลใต สงคโปร ฮองกง มาเลเซย เปนตน) และในอเมรกา (5) จดฝกอบรมสรางความรความเขาใจรวมกนถง

รปแบบการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนแกผเกยวของในทกภาคสวน (6) จดฝกอบรมการใหบรการและความรทาง

ดานภาษาแกหนวยงานหรอองคกรทเกยวของ (7) จดท�าคมอการปฐมนเทศ กฎระเบยบตางๆ โปรแกรมการทองเทยว



และการจดกจกรรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน (8) สงเสรมการเปดรายวชาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

และการฝกประสบการณในสถาบนการศกษา (9) รวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถนและผน�าชมชนใหเขามาม

สวนรวมในการพฒนาแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน (10) จดเวทชมชนในการรบฟงความคดเหนและการม

สวนรวมในการพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในชมชนและองคกรพฒนาเอกชน

4.แนวทางการพฒนาแผนการตลาดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบน

ส�าหรบแนวทางแผนการตลาดการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบนจากการ

สงเคราะหผลการวจย ควรเนนกลมลกคาเปาหมาย ไดแก นกเรยนมธยม นกศกษาระหวางป (Gap Year) และนกศกษา

มหาวทยาลย ในกลมประเทศอาเซยน + 3 (จน ญปน เกาหลใต) อเมรกา ยโรป ออสเตรเลย นวซแลนด เปนตน ต�าแหนง

ทางการตลาดกลมจงหวดภาคเหนอตอนบนของประเทศไทยจะเปนศนยกลางการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทม

กจกรรมหลากหลายและมคณภาพ โดยมเปาหมายทางการตลาด คอ รายไดจากการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

เพมขนเปน 2 เทา ประมาณ 1,500 ลานบาทในป 2557

กลยทธการสงเสรมการตลาดตางประเทศม 4 ดานหลก คอ

4.1 ดานการสรางภาพลกษณ มงเนนกจกรรมเชงบ�าเพญประโยชน และแหลงทองเทยวของภมภาคท

มความหลากหลาย มคณคา และมคณภาพ

4.2 ดานการสงเสรมการตลาด มงเนน 5 ประเดนคอ (1) บกตลาดแบบควบค Dual Track มงเนนการ

“เพมมลคา” ทางการตลาดควบคกบการน�าสง “คณคา” ทางจตใจแกนกทองเทยวผานประสบการณทไดรบ (2) สราง

เครอขาย (Networking) และประสานความรวมมอ เนนท�างานรวมกบพนธมตรคคา (Strategic Partners) และกระชบ

ความสมพนธกบผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) ทงในประเทศและตางประเทศ (3) เสรมสรางความรวมมอดาน

การทองเทยวระหวางภมภาคภายในประเทศและระหวางประเทศเปลยนคแขงเปนคคา (4) สรางขวญก�าลงใจในการ

พฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใหมคณภาพโดยการมอบรางวล Volunteer Tourism Award แกผจดกจกรรม

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนดเดน (5) ประชาสมพนธกจกรรม โดยเนนการประชาสมพนธกจกรรมบ�าเพญ

ประโยชนตามความนยมของแตละสญชาตของนกทองเทยว โดยมงเนนรปแบบการประชาสมพนธผานชองทางแหลง

ขอมลขาวสารทแตละกลมสามารถเขาถง

4.3 ดานการสงเสรมสนคาทางการทองเทยว สงเสรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนไปสการทองเทยว

เชงสรางสรรค (Creative Tourism) เสนอขายประสบการณและสรางการมสวนรวมเรยนร (Participatory Learning)

แกนกทองเทยวรวมกบชมชนอยางมคณคาและมความหมาย

4.4 ดานการบรหารจดการองคกร เนนใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอเสรมสรางศกยภาพการด�าเนนงาน

และขยายชองทางการสงเสรมตลาด และสงเสรมความเปนมออาชพแกบคลากรทงทางดานภาษาและการบรหารจดการ

อยางเปนระบบ

สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

1. จากการด�าเนนโครงการวจย “การพฒนาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบน”

นนไดคนพบผจดกจกรรม ประเภทกจกรรมตางๆ ทไดจดขนในจงหวดภาคเหนอตอนบน รวมทงหนวยงานภาครฐ


และเอกชนตางๆ ทเกยวของ ซงจากผลงานวจยนควรมการจดสรางเครอขายการท�างานรวมกนในภาคสวนตางๆ ท

เกยวของอยางเปนรปธรรม และควรมหนวยงานของรฐบาลทรบผดชอบงานดานการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบนโดยตรง

2. จากผลการวจยพบวา ระดบความพงพอใจในปจจยดานสงเสรมการตลาด มระดบคะแนนนอยทสด ดงนน

จงควรสรางความรวมมอกนระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และ ภาคประชาสงคมทเกยวของ เพอสนบสนนการสงเสรม

การตลาดโดยการโฆษณา ประชาสมพนธ กจกรรมตางๆ ทเกยวของกบการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

3. จากการทแผนการพฒนาการทองเทยวของการทองเทยวแหงประเทศไทยยทธศาสตรท 3 ไดมแนวทาง

การด�าเนนงานในการสรางสรรคกจกรรมการทองเทยวในรปแบบใหมๆ ใหสอดคลองกบความสนใจของนกทองเทยว

และตรงกบความตองการของกลมเปาหมายนน ผลการวจยพบวาการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนมแนวโนมทด

และสอดคลองกบกระแสความตองการของพฤตกรรมนกทองเทยวในระดบโลก ดงนนควรก�าหนดใหการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนเปนหนงในสนคาทางการทองเทยวทควรสงเสรมตอไป และบรรจอยในแผนการด�าเนนงานใน

กลมความสนใจพเศษนดวย

4. จากการศกษาพบวากลมประเทศทเดนทางมาทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนมากทสด คอ กลมอาเซยน

+ 3 และจากอเมรกา ทงนในอนาคตอนใกลจะมการเปดรบกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) เกดขน ดงนน

ควรมการท�าการตลาดกบกลมดงกลาวใหมากขน เพราะนกทองเทยวไดเปลยนพฤตกรรมตามสภาพเศรษฐกจ นยม

เดนทางทองเทยวระยะใกล รวาทงการรวมกลมเศรษฐกจในภมภาคจะชวยลดขอจ�ากดในการทองเทยวลง

5. จากการศกษาพบวาชองทางการรบรขาวสารของนกทองเทยวทดทสดคอ การรบรผานสถาบนการศกษา

รองลงมาคออนเทอรเนต ดงนนการทองเทยวแหงประเทศไทย หรอ ภาคเอกชน ควรสอสารการทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนโดยตรงไปยงสถาบนการศกษาในประเทศเปาหมาย ขณะเดยวกนควรพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

ใหเปนปจจบนและสะดวกตอการสอสาร ตลอดจนการพฒนาการขายผานทางการตลาดออนไลน (Online Marketing)

6. การพฒนามาตรฐานการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนอยางชดเจน มความจ�าเปนตงแตขนตอนการขอ

วซาของนกทองเทยวเพอลดความยงยาก และลดคาใชจายของนกทองเทยวใหนอยลง


การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2552). ช“Voluntourism”การทองเทยวแนวใหมเพอชมชน. สบคนเมอ 10 มถนายน

2554, จาก http://www.bangkok-today.com/node/273

ชนจตต แจงเจนกจ. (2549). กลยทธบรหารประสบการณของลกคา. กรงเทพฯ: BrandAge.

ทกษณา คณารกษ. (2543). การตลาดและการตดสนใจซอของนกทองเทยว. เชยงใหม: สาขาวชาการทองเทยว

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

ประชาชาตธรกจ. (2554). ไทยบมเปดตลาดทวรบ�าเพญประโยชน. สบคนเมอ 4 มถนายน 2554, จาก

http://news.sanook.com/travel/travel_128366.php

พงศธวช ศรจ�านอง. (2553). ความคาดหวงและความพงพอใจของนกทองเทยวทมตอกจกรรมทองเทยวเชง

อาสาสมคร. ปรญญานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการวางแผนและการจดการการทองเทยว

เพออนรกษสงแวดลอม มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.



มหาวทยาลยราชภฎสราษฎรธาน. คณะวทยาการจดการ. (ม.ป.ป.). งานวจยป2553. สบคนเมอ 25 มถนายน 2554,

จาก http://msc.sru.ac.th/~j/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog &id=51&

Itemid=52

วชร ชรกษา. (2554). รายงานการส�ารวจและวเคราะหขอมลทไดจากการส�ารวจและการศกษาเพมเตมจากงาน

วชาการและการสงเสรมการขายของบรษทน�าเทยว Voluntourism ทงในประเทศและตางประเทศ. จลสาร

วชาการอเลคทรอนกสการทองเทยวแหงประเทศไทย. สบคนเมอ 3 กรกฎาคม 2554, จาก http://www.

etatjournal.com/upload/169/25501_7.pdf

ศรวรรณ เสรรตน. (2541). แนวคดสวนประสมทางการตลาดส�าหรบธรกจบรการ(ServiceMix). สบคนเมอ

3 กรกฎาคม 2554, จาก http://thesisavenue.blogspot.com/2008/09/marketing-mix-7ps.html

เอคคงตน, จอหน และ ฮารตแกน, พาเมลา. (2552).พลงของคนหวรน. (สฤณ อาชวานนทกล, ผแปล). กรงเทพฯ: มตชน

Bangkok Post. (2008). DiethelmTravel’sThailandTourismReviews. from, http://www.bangkokpost.com/

tourismreview2007/10.html

Callanan, M. & Thomas, S. (2005). Volunteer Tourism: Deconstructing Volunteer Activities within a Dynamic

Environment. Marina Novelli (editor). NicheTourismContemporaryIssues,TrendsandCases.

(183-200). Wallington: Elsevier Butterworth-Heinemann

Centre for Tourism Research & Development. (n.d.). AbstractofArticlesofTRR28(3),2003:Livingthe

ThaiLife-ACaseStudyofVolunteerTourismattheGibbonRehabilitationProject,Thailand.

Retrieved June 10, 2012, from http://www.trrworld.org/living_the.html

Cheung, Stephen ; Michel, Merriah & Miller, Dan. (2010).Voluntourism,GiveaLittle,GainaLot. n.p.:

Gorgian College.

Edgell, D.L. (2002). The Ten P’s of Travel, Tourism and Hospitality Marketing. FromBestPracticesfor

InternationalTourismDevelopmentforRuralCommunities. Retrieved September 22, 2011, from:

http://www.extension.iastate.edu/NR/rdonlyres/458279F5-112D-4B5F-AC85-F95C06BC64FA/75277/

The_Ten_Ps_of_Tourism_Marketing.pdf

Handup Holidays. (2012). MeaningfulTasteofVolunteeringProjectsforYoutoChooseFrom. Retrieved

October 31, 1974, from: http://www.handsupholidays.com/read/Volunteer-Projects [31 October 1974]

Lovelock, C. & Wirtz, J. (2007). ServicesMarketing:People,Technology,Strategy. (6th ed.) New Jersey,

USA: Pearson International - Pearson/Prentice Hall.

Morrison, A. (1989). HospitalityandTravelMarketing. Albany, New York: Delmar Publishers.

Rattan, Jasveen. (2009). TheRoleVolunteerTourismPlaysinConservation:ACaseStudyoftheElephant

NaturePark,ChiangMai,Thailand. (Theses Master of Arts, University of Waterloo). Electronic

Theses and Dissertations (UW). Rerieved June 10, 2011, from from http://hdl.handle.net/10012/4817 [4634].


Tourism Authority of Thailand. (2010). TATFine-TunesIts2011MarketingStrategiesinEurope. Retrieved

July 3, 2011, from 11http://www.tatnews.org/common/print.asp?id=5169

Tourism Western Australia. (2008). FiveA’sofTourism. Retrieved October 25, 2012, from http://www.

tourism.wa.gov.au/jumpstartguide/pdf/Quickstart_five%20A's%20of%20TourismLOW.pdf.

Zeithaml, V. A. & Bitner, M. J. (1996). ServicesMarketing. New York: McGraw-Hill.



*อาจารยประจ�าภาควชาคอมพวเตอรธรกจ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยฟารอสเทอรนE-mail: [email protected]**นกวจยอสระE-mail: [email protected]***นกวจยอสระE-mail: [email protected]

การพฒนาและประชาสมพนธฐานขอมลและเวบไซตการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของภาคเหนอตอนบน

Developing and Promoting Volunteer Tourism Database and Website of the Upper Northern Region of Thailand

นนทนภสสจมา*

ชวลตเตรยาภรมย**

ประดษฐทรเทพ***

บทคดยอ

โครงการวจยเรอง “การพฒนาและประชาสมพนธฐานขอมลและเวบไซตการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ของภาคเหนอตอนบน” มวตถประสงคในการศกษาวจยโดยแบงออกเปน 3 ประเดนหลก ประเดนท 1 คอ ส�ารวจ

ขอมลแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของภาคเหนอตอนบน ประเดนท 2 คอ คดสรรแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญ

ประโยชนทผานเกณฑองคประกอบของแหลงทองเทยวและผลตภณฑการทองเทยว (5A’s) และพรอมตอการเผยแพร

เพอพฒนาฐานขอมลและเวบไซตใหเปนระบบโดยทชมชนและผมสวนเกยวของสามารถเขาไปใชประโยชนจากฐาน

ขอมลนนได ประเดนท 3 คอ ประชาสมพนธผานสอสงพมพ และสอออนไลน เพอสงเสรมชมชน และการทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชนใหเปนทรจกแกนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาตมากขน

การศกษาวจยครงนใชกระบวนการวจยเชงคณภาพ ดวยวธการส�ารวจขอมลจากแบบสมภาษณโดยการ

สอบถามโดยตรงกบแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน เปาหมายดานพนท คอ แหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน จากนนจงท�าการวเคราะหขอมลโดยการวเคราะหขอมลเชงเนอหา (Content Analysis)

โดยวเคราะหขอมลเชงคณภาพทผานเกณฑองคประกอบของแหลงทองเทยวและผลตภณฑการทองเทยว (5A’s) จาก

ขอมลทไดน�ามาออกแบบความสมพนธของขอมล โดยใชแผนภาพแสดงความสมพนธของขอมล (Entity Relationship

Diagram: E-R Diagram) เพอพฒนาฐานขอมลและจดท�าเวบไซต โดยเวบไซตแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ของภาคเหนอตอนบน พฒนาขนโดยใชภาษาพเอชพ และสรางฐานขอมลเชงสมพนธดวยระบบจดการฐานขอมลมาย

เอสควแอล (MySQL) อกทงโฆษณาประชาสมพนธผานสอประชาสมพนธทเหมาะสมทงสอสงพมพ และสอออนไลน

ผลการวจยสรปได ดงน จากการส�ารวจและการวเคราะห คดสรร แหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของ

ภาคเหนอตอนบน ตามเกณฑทก�าหนดพบแหลงทองเทยว ทผานเกณฑองคประกอบของแหลงทองเทยวและผลตภณฑ

การทองเทยว (5A’s) และมความพรอมตอการน�าขอมลไปเผยแพร พบจ�านวน 37 แหง โดยน�าไปพฒนาฐานขอมล


และเวบไซต ชอโดเมนเนม www.volunteertourthai.com และ www.volunteerworkthai.com กลมเปาหมาย คอ

นกทองเทยวตางประเทศ เวบไซตใชภาษาหลก คอ ภาษาองกฤษ เวบไซตนมระบบสารสนเทศเพอใหผทเกยวของ เชน

แหลงทองเทยวแตละแหงสามารถเขาไปปรบปรงขอมลไดเองโดยแบงระดบการใชงานของผใชแตละคน ตามชอผใช

งานและรหสผาน ทระบบสารสนเทศของเวบไซต www.volunteerworkthai.com/sadmin หลงจากไดฐานขอมลแหลง

ทองเทยวทงหมดแลว จงมการน�าขอมลทงหมดไปประชาสมพนธใหเปนทรจกส�าหรบนกทองเทยวผานสอประชาสมพนธ

ตางๆ อาท เวบไซต อเมล โบรชวร ซด ปายโฆษณา โฆษณาออนไลนผานเสรชเอนจน ไดแกกเกล และสอสงคมออนไลน

เชน ทวตเตอรและเฟสบค ผลการสงเสรมสนบสนนชมชน และสงเสรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใหเปนทรจก

มากขนพบวา ขณะนเวบไซตการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนททมวจยไดพฒนาขนไดเผยแพรท�าใหนกทองเทยว

รจกการทองเทยวแบบนมากขน ผลจากการประชาสมพนธเวบไซตอยในเกณฑทด มผเยยมชมแตละเดอนเกอบสามพนคน

เวบไซตไดตดอนดบการคนหาในกเกล ตวอยางเชน เมอคนหาจากค�าหลก (Keyword) ตอไปน Volunteer Tour Work

Thailand หรอ Thai Work Volunteer พบเวบไซตขางตนในหนาแรกๆ ของกเกล


การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน เทคนคการท�าเวบไซตใหตดอนดบในเสรชเอนจน ฐานขอมล เวบไซต

สงคมออนไลน

Abstract

The research entitled “Developing and Promoting Volunteer Tourism Database and Website of

the Upper Northern Region of Thailand” has three main objectives: 1) to survey data of volunteer tourism

attractions in the Upper Northern region of Thailand 2) to select qualified organizations that passed the

criteria of 5A’s in tourism and were ready to be publicized on the basis of communities’ and stakeholders’

benefits 3) to promote volunteer tourism in print and online media among Thai and international tourists.

The research was conducted by using qualitative research method. Data were collected directly

from volunteer tourism organizations in 8 provinces in Upper Northern Thailand via interview. Those

collected data were then analyzed by content analysis using specific tourism criteria and 5A’s in tourism.

After that the data were designed the relation by using Entity Relationship Diagram: ER Diagram in order

to develop database and website. The website was developed by using PHP program and relational

database by MySQL Database Management System. The information was publicized in print and online

media.

The study results can be summarized, as follows: There were 37 organizations that passed the

set criteria- 5A’s in tourism and the readiness of the organizations. The database system and websites

developed by the research team were www.volunteertourthai.com and www.volunteerworkthai.com. The

content of the website was presented in English language. There was management information system



for organizations and stakeholders to update their data by using their username and password at www.

volunteerworkthai.com/sadmin. After the database was completed, the information was publicized in different

media, including website, email, brochure, CD, billboard, search engine such as Google and social networks

i.e. Twitter and Facebook. In terms of community support and volunteer tourism promotion, it was found

that the websites developed by the research team, could help promoting volunteer tourism. The result of

website promotion showed that there were approximately 3,000 visitors to the websites. The websites also

appeared in the high rank in Google search when using the keywords such as ‘volunteer tour work Thai’

or ‘Thai Work Volunteer’.

Keywords

Voluntourism, Search Engine Optimization, Database, Website, Social Network

บทน�า

การทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในประเทศไทยเกดขนมาเปนเวลานานแลว แตไมไดเปนทรจกมากนกใน

กลมนกทองเทยวทวไป หนวยงานหลายแหงรบนกทองเทยวชาวตางชาตเขามาท�ากจกรรมบ�าเพญประโยชนใหกบ

ชมชนทองถน เมอเสรจภารกจบ�าเพญประโยชนกจะเดนทางทองเทยวเอง จงเปนลกษณะการท�ากจกรรมเชงบ�าเพญ

ประโยชนมากกวากจกรรมทเนนการทองเทยวเปนหลก ค�าวา “ทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน (Voluntourism)”

ปจจบนไดรบความสนใจและแพรหลายมากขนในประเทศไทย ตวอยาง เชน กรณหลงเกดเหตการณธรณพบตภย

สนาม เมอป พ.ศ. 2548 มอาสาสมครชาวตางชาต เขามาท�ากจกรรมบ�าเพญประโยชนใหแกชมชนในประเทศไทย

จ�านวนมาก ไดแก การพฒนาชมชน การสรางบาน การสอนภาษาองกฤษ เปนตน

หนวยงานหลายแหงมการจดการทองเทยวในเชงบ�าเพญประโยชนแกนกทองเทยว ในหลายรปแบบ สงผล

ท�าใหเกดรายไดแกชมชน แตการทองเทยวแบบน ยงมปญหาดานการประชาสมพนธการทองเทยวอยางเปนรปธรรม

ปญหาดานการจดการการทองเทยว ปญหาดานผลกระทบจากการจดกจกรรมบ�าเพญประโยชนในชมชน รวมทง

ปญหาเรองกฏหมายการออกวซาแกนกทองเทยว ประกอบกบการทองเทยวรปแบบนเปนทสนใจของนกทองเทยวชาว

ตางประเทศมากขนเรอยๆ แตยงไมมหนวยงานของรฐ หรอเอกชนใดเขามาจดระบบขอมลการทองเทยวอยางเปน

รปธรรมมากนก เชน การแนะน�าแหลงทองเทยว และรปแบบการทองเทยวเปนตน

ทางทมวจยจงเลงเหนความส�าคญของการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน โดยท�าการเกบรวบรวมขอมลของ

แหลงทองเทยวอยางครบถวน เปนระบบระเบยบ และเผยแพรผานสอออนไลนเพอใหนกทองเทยวไดเขาถงอยาง

สะดวกโดยแหลงทองเทยวทผานเกณฑการคดสรรแลวจะน�าไปเผยแพรบนสอประชาสมพนธแกนกทองเทยวผาน

สอสงพมพ และสอออนไลน


วตถประสงค

1. เพอคดสรรขอมลแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทผานเกณฑองคประกอบของแหลงทองเทยวและ

ผลตภณฑการทองเทยว (5A’s) และพรอมตอการน�าไปประชาสมพนธผานสอสงพมพ และสอออนไลน ไดแก หนงสอ

และเวบไซต เปนตน

2. เพอพฒนาฐานขอมลและเวบไซตใหเปนระบบโดยทชมชน และผมสวนเกยวของสามารถเขาไปใชประโยชน

จากฐานขอมลนนได

3. เพอสงเสรมสนบสนนชมชน และสงเสรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนใหเปนทรจกมากขน

วธการวจย

โครงการวจยเพอพฒนาฐานขอมลและเวบไซตของแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของภาคเหนอตอนบน

ในครงนเปนงานวจยเชงคณภาพดวยวธการส�ารวจขอมล โดยแบบแผนการวจย (Research Design) มขนตอนและ

วธการศกษาดงน

ขนตอนท1 รวบรวมขอมลรายชอ มลนธ องคกรพฒนาเอกชน บรษทน�าเทยว บรษทตวแทนผจดน�าอาสาสมคร

จากตางประเทศ และหนวยงานรฐบาลทมนกทองเทยวเดนทางมาท�ากจกรรมบ�าเพญประโยชนพรอมกจกรรมทท�า

ในแตละหนวยงาน โดยเปนขอมลทวไป รปภาพ และ ภาพเคลอนไหว เพอเปนแนวทางในการลงพนทเกบขอมลใน

รายละเอยด และการสมภาษณผประกอบการแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

ขนตอนท2 การวจยเพอพฒนาฐานขอมลและเวบไซตของแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของภาคเหนอ

ตอนบน เกบขอมลใน 8 จงหวดภาคเหนอตอนบน ประกอบไปดวย เชยงใหม ล�าพน ล�าปาง แพร นาน เชยงราย พะเยา

และแมฮองสอน เพอลงพนทแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของภาคเหนอตอนบน โดยใชแบบสอบถาม และ

การสมภาษณผประกอบการแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนเกยวกบศกยภาพในการรองรบอาสาสมครและ

กจกรรมเพอใชในการวเคราะหและแบงกลมประเภทของกจกรรม

ขนตอนท3 วเคราะหแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนทผานเกณฑในการคดสรรโดยพจารณาจาก เปน

แหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในเขตภาคเหนอตอนบนซงมกจกรรมในรปแบบการบ�าเพญประโยชนแก ชมชน

สงคม และสงแวดลอมอกทงมศกยภาพในการรองรบนกทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนโดยใชเกณฑในการพจารณา

ทสอดคลองกบองคประกอบของแหลงทองเทยวและผลตภณฑการทองเทยว (5As) ซงประกอบไปดวย ดานสถานท

ทองเทยว (Attractions) การเขาถง (Access) ทพกแรม (Accommodation) กจกรรม (Activities) และสงอ�านวย

ความสะดวก (Amenities) ทงนตองไดรบความยนยอมจากแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนในการประชาสมพนธ

ขนตอนท4 จดท�าฐานขอมล และพฒนาเวบไซต

การจดท�าฐานขอมล จากขอมลทไดน�ามาจดเกบในระบบฐานขอมล โดยใชแผนภาพแสดงความสมพนธ

ของขอมล (Entity Relationship Diagram: E-R Diagram) ดงมรายละเอยด ดงน



ภาพ

ท1

แผน

ภาพแ

สดงค

วามส

มพนธ

ของข

อมล


การพฒนาเวบไซตแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของภาคเหนอตอนบน พฒนาขนโดยใชโปรแกรม

ภาษาพเอชพ (PHP) และไดสรางฐานขอมลเชงสมพนธดวยโปรแกรมมายเอสควแอล (MySQL) โดยมขนตอนการด�าเนน

การตงแตการจดโดเมนเนม และเชาโฮสตง ออกแบบรปแบบของเวบไซต ตกแตงรปภาพ จดท�าแผนท พฒนาเวบไซต

เขยนบทความเพอขนสเวบไซต และพฒนาระบบหลงรานเพอใหผประกอบการแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน

สามารถท�าการจดการขอมลไดดวยตนเอง ตามเอกสารคมอการใชงานระบบเวบไซตททางทมพฒนาไดจดท�าขน

ขนตอนท5 ประชาสมพนธแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของภาคเหนอตอนบน ผานสอประชาสมพนธ

ทงในดาน การพฒนาสอสงพมพ ไดแก โบรชวร แผนพบ รายงานฐานขอมลการทองเทยว และการพฒนาสอออนไลน

ไดแก แบบเสยคาใชจายผานกเกล โดยการลงโฆษณากบกเกล (Google Adwords) และการลงโฆษณากบเฟสบค

(Facebook Advert) หรอแบบไมเสยคาใชจาย แตใชหลกการ ผาน Search Engine Optimization (SEO) หากเปนการ

ท�าอนดบโดยหลกการ SEO จะไมใชเงนเปนตวดนอนดบ แตตองมาจากการวางโครงสรางเวบไซต การเขยนค�าสง

การเขยนเนอหาใหเหมาะกบค�าหลก การสรางลงคเขา หรอการแลกลงคกบเวบไซตอนลวนเปนปจจยความส�าเรจของ

การท�าอนดบของเวบไซตนอกจากนยงมการประชาสมพนธแบบสงคมออนไลน (Social Network) ผานเฟสบค

(Facebook) แฟนเพจ (Fanpage) และทวตเตอร (Twitter)

ขนตอนท6 จดอบรมการใชงานเวบไซตใหกบแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชน เพอใหแหลงทองเทยว

สามารถเขาไปจดการขอมลของแตละแหงใหทนสมยไดดวยตนเอง

ผลการวจย

1. ไดฐานขอมล และเวบไซตแหลงทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนของภาคเหนอตอนบนทชมชนและผมสวน

เกยวของสามารถเขาไปใชประโยชนจากฐานขอมลได

2. ฐานขอมลของแหลงทองเทยวผานการคดสรรจ�านวน 37 แหง คอ เชยงใหม จ�านวน 24 แหง แมฮองสอน

ภาพท2แผนภาพแสดงโครงสรางของเวบไซต

HOME

Province

Webboard

Gallery

Contactus

ChaingmaiChaingraiLampunLampang

MaeHongSonNanPraePrayao

Aboutus

Activities

PublicServicesTeaching

EnvironConservationBusinessDevelopmentCulturalDevelopmentConstructionProjects

EnvironmentalResearchMedicalWork

CommunityDevelopmentCommunitybased

MediaWorkEnergyConservation



จ�านวน 7 แหง เชยงราย จ�านวน 5 แหง และ นาน จ�านวน 1 แหง สวนพะเยา แพร ล�าปาง ล�าพน ไมพบแหลงทองเทยวท

ผานเกณฑ เมอจ�าแนกแหลงทองเทยวตามกจกรรม พบวา แหลงทองเทยวสวนใหญ อยในกลมประชาสงเคราะห กลมการสอน

กลมการอนรกษสภาพแวดลอม และกลมการพฒนาธรกจ ซงนกทองเทยวนยมมารวมกจกรรมตามล�าดบ กจกรรมอาสาสมคร

ทท�า ไดแก การดแลสตว การดแลเดก การดแลผอพยพ การสอนภาษาหรอทกษะอนๆ การอนรกษปาและสตวปา

การก�าจดขยะ การพฒนาผลตภณฑชมชน และ การพฒนาเวบไซตใหแกชมชน เปนตน ผลลพธจากการวจย คอ ฐานขอมล

แหลงทองเทยว ท�าเนยบแหลงทองเทยวเปนรปเลม เวบไซตแหลงทองเทยวภายใตโดเมน ชอ www.volunteertourthai.com

และ www.volunteerworkthai.com ซงเวบไซตนมระบบสารสนเทศทแหลงทองเทยวทมขอมลในเวบไซต สามารถเขาไป

ปรบปรงขอมลของตนเองไดอยางสะดวกท www.volunteerworkthai.com/sadmin

3. มการน�าขอมลทงหมดไปประชาสมพนธผานสอตางๆ อาท เวบไซต อเมล โบรชวร ซดรอม ปายโฆษณา

โฆษณาผานกเกล ทวตเตอร และ เฟสบค ปจจบน เวบไซตททางทมวจยพฒนาขนได ตดอนดบในหนาแรกของ

กเกล หลายค�า ไดแก Volunteer Tour Work Thailand หรอ Thai Work Volunteer

ผลลพธหนาเวบตดอนดบท Search Engine ของกเกล ค�าวา Volunteer Tour and Work Thailand ตด

อนดบในกเกลอนดบท 6 จาก10,700,000 รายการ (อางองเมอวนท 1 เมษายน 2556 )

ไดมการเกบขอมลสถตการเยยมชมเวบไซต ในแตละวน ขอมลสถตการเยยมชมรายเดอน รายป โดยเรม

เกบขอมลตงแต วนท 16 มนาคม 2556 ผลจากการประชาสมพนธเวบไซต มผเยยมชมแตละเดอนเกอบสามพนคน

บทสรป

จากทฤษฎการประชาสมพนธแบบออนไลน เวบไซตในรปแบบตางๆ ถอวาเปนชองทางหนงในการสอสาร

ไปยงกลมลกคาเปาหมายไดอยางมประสทธภาพซงมลกษณะการตดตอสอสารแบบ 2 ทางและเขาถงกลมลกคา

เปาหมายไดอยางสะดวกและรวดเรว เนองจากนกทองเทยวนยมใชสอออนไลนในการเขาถงแหลงทองเทยว ทพก และ

สถานทอนทเกยวของกบแหลงทองเทยว

จากการสรางสอประชาสมพนธ ทมวจยอธบายถงเปาหมายของกจกรรมบ�าเพญประโยชนเหลานแกทม

นกออกแบบสอแลวจงใหทมออกแบบน�าโจทยทไดรบไปผลตสอสงพมพจากพนฐานทฤษฎทเกยวของกบงานผลต

สอสงพมพ ความแตกตางของระดบความคดสรางสรรคระหวางทมวจยกบทมออกแบบ ซงหลายครงยงพบวา การ

ออกแบบอาจตองยอนกลบไปยงจดเรมตนของการออกแบบอกครงหนงเพอท�าใหตรงกบเปาประสงคของโครงการ

วจยดานอาสาบ�าเพญประโยชน โดยมวธการก�าหนดเรองราวของสอ การสรางสรรคการออกแบบสอสงพมพ ทก

ผลงานทไดมาจากทมนกออกแบบตองคนควาหาขอมล คนหารปภาพเพอสรางแรงบนดาลใจการออกแบบสงพมพ

ไมวาจะเปนการเลอกลกษณะและขนาดของตวอกษร ความคมชดของรปภาพ เชน ภาพของเดกดอยโอกาสตองท�า

ภาพทไมตองมความชดเจนมากนกเนองจากอาจสรางปมดอยใหแกเดกเหลานน

การตลาดดวยวธการท�าอนดบของกเกล เพอท�าใหเขาถงไดงายจากการคนหา การท�าการตลาดออนไลน

ท�าใหผลการคนหาจากค�าหลกทแสดงหนาเวบเพจของหนวยงานดานการทองเทยวอยในอนดบสงโดยมวตถประสงค

ในการเพมจ�านวนการเขาเยยมชมเวบไซต วธนอาจจ�าเปนตองใชระยะเวลานาน หรอ ไมนน ขนอยกบจ�านวนคแขง

เปนส�าคญ


ส�าหรบขอเสนอแนะในการประชาสมพนธและสงเสรมการทองเทยวเชงบ�าพญประโยชน มดงน

1. หนวยงานทางดานการทองเทยว เชน การทองเทยวแหงประเทศไทย หรอ การทองเทยวสวนภมภาค ควร

ประชาสมพนธใหนกทองเทยวประสานงานกบแหลงทองเทยวกอนเขาถงเพอสอบถาม ระยะเวลา โปรแกรม เสนทาง

ซงอาจมการปรบเปลยนไปในแตละชวงเวลา

2. หนวยงานภาคเอกชน เชน บรษททวร ควรประชาสมพนธการทองเทยวประเภทนใหเปนทรจกมากขน

และตอเนองเพอใหนกทองเทยวทราบถงรปแบบการทองเทยว ระยะเวลา และอตราคาบรการแหลงทองเทยว

เชงบ�าเพญประโยชน ควรปรบขอมลในเวบไซตใหถกตองอยางสม�าเสมอ เพอนกทองเทยวจะไมไดขอมลทผดพลาด

เกยวกบแหลงทองเทยวนนๆ กอนเดนทางเขาไป

3. หนวยงานราชการ ควรใหมงานวจยทเกยวของกบการบ�าเพญประโยชนแบบนในภาคอนของประเทศไทย

เพราะจะท�าใหชมชนทดอยโอกาสสามารถมนกทองเทยวจากตางถนเขาไปชวยพฒนาชมชน

4. หนวยงานทจะสงเสรมการทองเทยวเชงบ�าเพญประโยชนควรระมดระวงในการโฆษณา เพราะอาจสง

ผลกระทบตอภาพลกษณอนเปนดานลบของพนทชมชนได


การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2540). แผนแมบทการพฒนาการทองเทยวของประเทศ. กรงเทพฯ: การทองเทยว

แหงประเทศไทย.

ณฐา ฉางชโต. (2554). กลยทธการประชาสมพนธภายใตกระแส Social Network. วารสารนกบรหาร. 31 (2), 173-183.

ประสทธ อทาเลศ. (2553). กระบวนการประชาสมพนธเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสแบบSEOส�าหรบ

เวบไซตบวตเมโลด. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

ภาวธ พงษวทยภาน. (2551). e-Marketingเจาะเทคนคการตลาดออนไลน. กรงเทพฯ: พงษวรนการพมพ.

พงษจนทร คลายอดม. (2553). ยทธศาสตรสงเสรมการทองเทยวเพอสรางการเรยนรส�าหรบนกทองเทยว

กลมบ�าเพญประโยชน:รายงานวจย. กรงเทพฯ: ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย.

พชต วจตรบญยรกษ. (2554). สอสงคมออนไลน: สอแหงอนาคต. วารสารนกบรหาร. 31 (4), 99-103.

พรรณ วรณานนท. (2555). คดอยางสรางสรรคผานกระบวนการออกแบบในการออกแบบสอสงพมพ.วารสาร

นกบรหาร. 32 (2), 185-193.

สธ จนทรแตงผล. (2551). SEOปรบเวบใหแรงแตงใหตดอนดบ. กรงเทพฯ: โปรวชน.

อษณย พนภยพาล. (2553). การวเคราะหองคประกอบรปแบบการทองเทยวของนกทองเทยวจงหวดชลบร.

วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต วทยาลยพาณชยศาสตร มหาวทยาลยบรพา.

Cheung, Michel & Miller (2010). Voluntourism: Give a little Gain a lot. GEORGIANCOLLAGE. 23 - 25.

Handsup Holidays (2012). MeaningfulTasteofVolunteeringProjectsforYoutoChoosefrom. Retrieved

10 June 2011, from www.handsupholidays.com.

Tourism Western Australia. (2008). FiveA’sofTourism. Retrieved 25 October 2012, from http://www.

tourism.wa.gov.au/jumpstartguide/pdf/Quickstart_five%20A's%20of%20TourismLOW.pdf.



*หวหนาภาควชาการจดการการทองเทยว คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยฟารอสเทอรน E-mail: [email protected]

การพฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตรต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง)ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

The Development of Historical Tourism Based on The Ancient Temple of Wiang Setthi, Nongfaek Sub-District, Sarapee District, Chiang Mai Province.

ทพยวดโพธสทธพรรณ*

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอรวบรวมเรองราว ต�านาน เกยวกบประวตศาสตรต�านานโบราณสถาน

วดเวยงเศรษฐตามความเชอและการรบรของคนในชมชน และเพอศกษาแนวทางการมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยว

โดยชมชน วธการวจยเปนแบบคณภาพโดยจะท�าการวเคราะหขอมลพนฐานทวไปของชมชนทไดจากกระบวนการ

รวบรวมขอมลจากการสมภาษณ การสนทนากลม การจดเวทประชม การสงเกต และการส�ารวจตามหลกฐานทาง

ประวตศาสตรต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) โดยใชวธการประมวลผลขอมลดวยการน�าขอมลทไดรบมา

สงเคราะหเปรยบเทยบ และจ�าแนกความสมพนธ และน�ามาเรยบเรยงขอมลเปนต�านานตามความเชอและการรบร

ของชมชน โดยการทดสอบ ตรวจสอบความถกตองของขอมล ทบทวนความรความเขาใจของชมชนและแนวทางใน

การจดกจกรรมทางการทองเทยวเชงประวตศาสตร จากการจดเวทประชมและกจกรรมกลมของชมชน เพอสราง

ความเชอมนตามขอมลจากต�านานและเรองราวของชมชน อนจะน�าไปสการพฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตร

และเสนอแนวทางเลอกของกจกรรมการทองเทยวใหมของต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหมตอไป


การทองเทยวเชงประวตศาสตร โบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) อ�าเภอสารภ เชยงใหม

Abstract

This research aimed to collect stories about the legend of the legendary ancient temple of Wiang

Setthi, Nongfaek Sub-District, Sarapee District, history as perceived by the faith of the people in the community

and to learn ways to be involved in community tourism development.

This research method is qualitative research, to analyze data from the general community from

the interview, focus group discussion, observation and exploring the temple of Wiang Setthi. Information

processing with comparative data has been synthesized and identified the relationship. And the data

compiled by the mythical beliefs and perceptions of the community by testing the validity of data and


review of knowledge and understanding of the community in the official history books and also the meetings

and activities of the community. The accuracy of information from the legends and stories of the community

will lead the development of historical tourism and offer the alternative tourism activities in Nongfaek Sub-District,

Sarapee District, Chiang Mai Province.

Keywords

Historical Tourism, Wiang Setthi Temple, Sarapee District, Chiang Mai

บทน�า

ปจจบนการทองเทยวในจงหวดเชยงใหมมความหลากหลาย ทงแหลงทองเทยวทางธรรมชาต แหลงทองเทยว

ทางประวตศาสตรโบราณสถานและศาสนสถาน และแหลงทองเทยวทางศลปวฒนธรรมประเพณ และกจกรรมตางๆ

ของแตละแหลงทองเทยวกจะอยกระจายทวทกอ�าเภอ แตละอ�าเภอกจะมแหลงทองเทยวทมชอเสยงดงดดใหนกทองเทยว

ใหความสนใจเขาไปเยยมชม

อ�าเภอสารภเปนอ�าเภอหนงของจงหวดเชยงใหมทมความเจรญเตบโตอยางรวดเรว มการพฒนาทกๆ ดาน

จนเปนอ�าเภอขนาดใหญในแงของสถานประกอบการ และอตสาหกรรมขนาดใหญของจงหวดเชยงใหม ทไดรบผลมา

จากนคมอตสาหกรรมภาคเหนอล�าพน ปจจบนอ�าเภอสารภถอไดวามการพฒนาจนเจรญเปนเขตเมองทเชอมตอกบ

ตวจงหวดเชยงใหม มประชากรหนาแนนรองจากอ�าเภอเมองเชยงใหม และเปนอ�าเภอทรองรบความเจรญของเชยงใหม

เพอขยายไปยงเมองล�าพน นอกจากนอ�าเภอสารภยงเปนอ�าเภอทมพนทเลกทสด และเปนเพยงอ�าเภอเดยวในจงหวด

เชยงใหมทไมมภเขา แตมจดเดน คอถนนสายตนยาง ซงมอายกวารอยปเรยงรายตลอดสองขางทาง มความยาวเรมตงแต

เขตอ�าเภอเมองเชยงใหมไปจรดถงเขตอ�าเภอเมองล�าพน

ส�าหรบดานการทองเทยวนน อ�าเภอสารภเปนอ�าเภอหนงทมแหลงทองเทยวทางประวตศาสตรโบราณสถาน

และศาสนสถานทนาสนใจ อาท เชน เวยงกมกามทเปนเมองโบราณทพญามงรายสราง วดพระนอนปาเกดถ และอก

หลากหลายสถานททนาสนใจ นอกจากนนแหลงทองเทยวทยงไมคอยมนกทองเทยวรจก เชน โบราณสถาน วดเวยง

เศรษฐ (ราง) เปนโบราณสถานใกลเคยงกบยคเวยงกมกาม เวยงเศรษฐ หรอ ชาวบานเรยกวา เวยงเจาป เปนเมอง

โบราณยคประวตศาสตร เปนเมองหนาดานของเวยงกมกามปรากฏตามต�านานพระเจาเลยบโลกวาเปนทพระพทธเจา

เคยมาโปรดกมารเศรษฐ แลวพระองคทรงประทาน พระเกศาธาตแดกมารเศรษฐ กมารเศรษฐจงไดน�ามาสรางเปน

พระเจดย แตปจจบนเปนเวยงรางและเปนทตงของโรงเรยนเวยงเศรษฐวทยามเนอทประมาณ 18 ไรเศษ อยในเขต

ตดตอระหวางหมท 3 บานหนองแฝก กบหมท 2 บานสนปาสก ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

(ฐตพงศ แสงสอง, 2554)

ปจจบนแหลงเวยงเกาแหงนมสภาพเปนทราบกวาง เนองจากถกปรบพนทหนาอาคารเรยน เปนสนามฟตบอล

พนทโดยรอบเปนทนา หลกฐานกอนนนปรากฏวา มดงนคอ 1) เจดย ตงอยดานตะวนตกของสนามฟตบอล บนเนนดน

ขนาดใหญ รปรางคอนขางกลม สงประมาณ 5 เมตร ขนาดเสนผาศนยกลางตามแนวทศตะวนออกถงทศตะวนตก

ประมาณ 13 เมตร มตนโพธขนาดใหญขนปกคลมตวโบราณสถานจนเกอบมดเนน ท�าใหพงทลาย ทางดานตะวนตก



และทศใตมรองรอยของการลกลอบขดเปนโพรงขนาดคอนขางใหญ คงจะขดโดยพวกฮอทตองการฆองทองค�า จน

มองเหนแนวอฐ สภาพบนเนนคอนขางรก มเศษอฐและพระพทธรปทชาวบานน�ามาวางไว พรอมกบศาลพระภม

กระจายอยทวไปแลว (ปจจบนมศาลเพยงตาตงอย) 2) แนวอฐ พบบรเวณสนามฟตบอลดานตะวนออกของเจดย อาจ

เปนสวนฐานของโบราณสถานแตถกไถปรบพนทไปแลวในปจจบน 3) แนวอฐ พบดานนอกรวโรงเรยนดานตะวนออก

เปนแนวยาวโดยตลอด เขาใจวาคงเปนแนวก�าแพงแกว จากขอบเขตของแนวอฐทพบเขาใจวาบรเวณแหลงโบราณสถาน

แหงนคงมพนทกวาง นาจะประกอบไปดวยโบราณสถานอนไดแก เจดย โบสถ และ พระวหาร จากการสอบถามผสงอาย

ทราบวาเดมมแนวอฐเกอบทกดาน และคงมแนวก�าแพงแกวอยโดยรอบ แตถกปรบพนทไปหมดแลว พอจะสนนฐาน

วา บรรดาเศรษฐเหลานคงจะมาอาศยในสมยทพระนางจามเทวมาบรณะองคพระนอนปาเกดถ เมอประมาณป

พ.ศ. 1025 และบางทกคงจะมาในสมยทพระยามงรายมาปกครองเวยงกมกาม หรอไมกอาจจะมมากอนทงสองยค

กเปนได เพราะสงเกตพระพทธรปบางองคเปนศลปะลงกาวงค สมยทคนชอบขดหาสมบตบรเวณวดรางแหงนมกได

ของมคาไป แตไมนานกมอนเปนไปตางๆ นาๆ เชน เปนโรคเรอนหรอทชาวบานเรยกวา “ขตด” บางเปนไขไมรสาเหตบาง

จนท�าใหพวกทขดหาสมบตตองพากนหวาดกลว บางทพระบรมธาตทสถตอยทในวดรางในเวยงเกาแหงนเมอถงวน

สรงน�าพระบรมธาตวดหนองแฝก มกจะส�าแดงปาฏหารยลองลอยมาทพระบรมธาตวดหนองแฝกเพอ “ลอแสงพระธาต”

หรอ ทชาวบานเรยกวา “พระธาตออกแอว” มวรรณะตางสกนไมวาจะเปนสแดงหรอสเขยว บางทกมลกไฟตกลงมา

เปนสาย บางกเปลงแสง ลองลอยไปตามขอบจวพระวหารวดหนองแฝก ในตอนกลางคนวนเพญ 15 ค�า วนออกพรรษา

วนเขาพรรษา และวนสรงน�าพระบรมธาตวดหนองแฝก สวนสงของทพบในวดรางสวนมากจะเปนเครองมอเครองใช

ในสมยโบราณ เชน กลองยาสบศลปะลานนาซงพบมากตามวดราง ครกดนเผา พระพทธรปสมฤทธสมยลานนา และ

บางสวนทเปนศลปะลงกาวงค พระพมพดนเผา พระคง พระสบสอง พระปลกลวย พระเนอชนตะกวสมยเชยงแสน

และพระพทธรปปางนาคปรก ศลปะหรภญชยและลานนา ซงคงไดรบอทธพลพระพทธศาสนามาแตครงเมอพระนาง

จามเทวมาบรณะพระนอนปาเกดถ และอกทางหนงคอรบมาจากครงเมอพระยามงรายมาครองเวยงกมกาม กอนท

พระองคจะไปสรางเมองเชยงใหม (ฐตพงศ แสงสอง, 2554)

อ�าเภอสารภไดพยายามสงเสรมและประชาสมพนธใหนกทองเทยวไดรจกกบแหลงทองเทยวตางๆ ของ

อ�าเภอ โดยแบงตามต�าบล ตามประกาศแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 ยทธศาสตรการสราง

ความเขมแขงของชมชนและสงคมใหเปนรากฐานทมนคงของประเทศ และใหความส�าคญกบการบรหารจดการ

กระบวนการชมชนเขมแขง ดวยการสงเสรมการรวมตว รวมคด รวมท�าในรปแบบทหลากหลาย และจดกจกรรมอยาง

ตอเนองตามความพรอมของชมชน มกระบวนการจดการองคความรและระบบการเรยนรของชมชนอยางเปนขนตอน

มเครอขายการเรยนรทงภายในและภายนอกชมชน มกระบวนการเสรมสรางศกยภาพชมชนและองคกรปกครองสวน

ทองถนใหสามารถพฒนาตอยอดใหเกดประโยชนแกชมชนในการน�าไปสการพงตนเอง รวมทงการสรางภมคมกนให

ชมชนพรอมเผชญการเปลยนแปลง การสรางความมนคงของเศรษฐกจชมชนดวยการบรณาการกระบวนการผลตบน

ฐานศกยภาพ และความเขมแขงของชมชนอยางสมดล เนนการผลตเพอการบรโภคอยางพอเพยงภายในชมชน

สนบสนนใหชมชนมการรวมกลมในรปสหกรณ กลมอาชพ สนบสนนการน�าภมปญญาและวฒนธรรมทองถนมาใช

ในการสรางสรรคคณคาของสนคาและบรการ และสรางความรวมมอกบภาคเอกชนในการลงทนสรางอาชพและรายไดท

มการจดสรรประโยชนอยางเปนธรรมแกชมชน สงเสรมการรวมลงทนระหวางเครอขายองคกรชมชนกบองคกรปกครอง


สวนทองถน รวมทงสรางระบบบมเพาะวสาหกจชมชนควบคกบการพฒนาความรดานการจดการ การตลาด และ

ทกษะในการประกอบอาชพ การเสรมสรางศกยภาพของชมชนในการอยรวมกนกบทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

อยางสนตและเกอกล ดวยการสงเสรมสทธชมชนและกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการสงวนอนรกษ ฟนฟ

พฒนา ใชประโยชนและเพมประสทธภาพการบรหารจดการ รวมทงการสรางกลไกในการปกปองค มครอง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทองถน (ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2554)

โบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) เปนแหลงทองเทยวหนงของต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ ทมการประชาสมพนธ

ตามเวบไซต ปายประชาสมพนธ แตขอมลของโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ยงมนอยมากท�าใหดไมนาสนใจ

เทาทควร รวมทงคนรนใหมภายในชมชนทองถนสวนใหญยงไมรขอมล ความเปนมาของโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง)

ดวยเหตนจงมความส�าคญและจ�าเปนอยางยงทชมชนตองรวมมอกนในการฟนฟและท�าการรวบรวม

ประวตศาสตรตามความเชอและการรบรเพอใหชมชนสามารถรวบรวมเรองราวความเปนมาของชมชนทองถน ท�าให

คนภายในชมชนทองถนมความภาคภมใจในทองถนของตนเอง และน�ามาซงการพฒนาอนรกษขนบธรรมเนยม

ประเพณ วถชวตและวฒนธรรมทดงามในชมชนทองถนใหเปนมรดกสบทอดยงรนลกรนหลานตอไป

ดงนนในการวจยครงนจงมงเนนการรวบรวมเรองราว ต�านาน เกยวกบประวตศาสตรต�านานโบราณสถาน

วดเวยงเศรษฐ (ราง) ตามความเชอและการรบรของคนในชมชนเพอใหสามารถพฒนาเปนการทองเทยวโดยชมชนได

และเปนการเสนอทางเลอกของกจกรรมการทองเทยวใหมส�าหรบอ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

วตถประสงคของการวจย

1. เพอรวบรวมเรองราว ต�านาน เกยวกบประวตศาสตรต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐตามความเชอ

และการรบรของคนในชมชน

2. เพอศกษาแนวทางการมสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวโดยชมชนของโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ

วธด�าเนนการวจย

ประชากรและกลมตวอยาง

การวจยนศกษาวจยเรองการพฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตรต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง)

ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม โดยมวตถประสงคเพอสบคนและรวบรวมเรองราว ต�านาน เกยวกบ

ประวตศาสตรต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ตามความเชอและการรบรของคนในชมชนเพอใหไดขอมลท

ถกตอง ฉะนนผวจยไดก�าหนดตวผใหขอมลหลก (Key Informants) ดงน

1. ประชาชนในพนทซงผวจยไดคดเลอกกลมผสงอายทสามารถใหขอมลจากการไดรบการถายทอดและได

รบรจากคนรนเกาเกยวกบประวตศาสตรต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) จ�านวน 2 คน คอ คณแมบญเลอน

แสงเมาะ และ คณครพรทพย ใจเดช

2. ปราชญผรในชมชนซงผวจยไดคดเลอกปราชญผรในชมชนทศกษาคนควาประวตศาสตรต�านานโบราณ

สถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) มากอนและเปนผทเรมตนบกเบกการบรณะโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ใหเปนท



รจกของคนในพนทและคนนอกพนท ซงคนในทองถนใหความเคารพนบถอ จ�านวน 1 ทาน คอ พระฐตพงศ ฐตญาโณ

จากนนผวจยไดรวบรวมขอมลจากการสมภาษณไปจดการสนทนากลมในกลมเยาวชนเพอทดสอบ และทบทวนความร

ความเขาใจ เพอเปนแนวทางในการพฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตรและเสนอทางเลอกของกจกรรมการ

ทองเทยวใหมในต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

กรอบแนวคดการวจย

การรวบรวมและการวเคราะหขอมล

ผวจยท�าการรวบรวมและวเคราะหขอมลในชวงการเกบขอมลตามแนวทางการวจยเชงคณภาพโดยจะท�าการ

วเคราะหขอมลพนฐานทวไปของชมชนทไดจากกระบวนการรวบรวมขอมล การสมภาษณ การสนทนากลม การจด

เวทประชม การสงเกต และการส�ารวจตามหลกฐานทางประวตศาสตรต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) โดย

ใชวธการประมวลผลขอมลดวยการน�าขอมลทไดรบมาสงเคราะหเปรยบเทยบ และจ�าแนกความสมพนธ แลวน�ามา

เรยบเรยงขอมลเปนต�านานตามความเชอและการรบรของชมชน โดยตรวจสอบความถกตองของขอมลและทบทวน

ความรความเขาใจของชมชนเพอหาแนวทางในการจดกจกรรมทางการทองเทยวเชงประวตศาสตรจากการจดเวท

ประชมและท�ากจกรรมกลมของชมชน

เครองมอทใชในการวจย

1. ผวจย ท�าหนาทเปนผสงเกต ตงค�าถาม จดบนทก และวเคราะหขอมลทงหมด โดยผวจยเขาไปสอบถาม

พดคยกบผใหขอมลหลก

2. การสมภาษณ (Interview) เปนเครองมอทผ วจยตองการใหมการสนทนาอยางมจดมงหมายตาม

วตถประสงคทไดก�าหนดไวลวงหนา โดยสมภาษณผใหขอมลหลกเลาเรอง ประสบการณขอเทจจรงเกยวกบเรองทผวจย

สนใจศกษา โดยผวจยท�าหนาทในการปอนค�าถามเพอกระตนใหผใหขอมลเลาเรองไดอยางเปนธรรมชาต

3. การสนทนากลม (Focus Group Discussion) เปนการสนทนากลมกบกลมเยาวชนเพอทดสอบ และ

ทบทวนความรความเขาใจ เพอเปนแนวทางในการพฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตรและเสนอทางเลอกของ

กจกรรมการทองเทยวใหมในต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

ศกษาบรบทของต�าบลหนองแฝกทางดานวฒนธรรม - เรองราว ต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) - ชาตพนธ - ภมปญญาทองถน - เรองราว ต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง)

- การพฒนารปแบบกจกรรมทางการทองเทยวโดยชมชนศกษาบรบทของต�าบลหนองแฝกทางดานทรพยากร

การมสวนรวมของชมชน


4. การจดเวทประชมและกจกรรมกลม การจดเวทเนนการมสวนรวมของชมชนเปนหลก เพอแลกเปลยน

ประสบการณและตรวจสอบความถกตองของขอมล ทบทวนความรความเขาใจของชมชนและแนวทางในการจด

กจกรรมทางการทองเทยวเชงประวตศาสตร แลวน�ามาพฒนาแหลงทองเทยวโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ


1. ดานพนทและฐานทรพยากรของชมชน แหลงทองเทยวทางธรรมชาตยงไมโดดเดน ไมมความแตกตาง

จากทอนทจะสามารถดงดดใหนกทองเทยวเขามาเยยมชม และทรพยากรทางประวตศาสตรโบราณวตถโบราณสถาน

มความโดดเดนนอย สวนทางดานทรพยากรการทองเทยวทางวฒนธรรม ชมชนหนองแฝกควรสงเสรมและพฒนาให

เปนกจกรรมส�าหรบการทองเทยวของชมชนในทองถนและเพอใหนกทองเทยวจากภายนอกเขามาเยยมชมได อกทง

ในชมชนหนองแฝกยงไมมความรเกยวกบทฤษฎทางการทองเทยวและขาดประสบการณในการบรหารจดการการ

ทองเทยว และเทศบาลต�าบลหนองแฝกยงไมไดมนโยบายทจะสงเสรมการจดการการทองเทยว ซงมเพยงแตกลม

เยาวชนทมความคดทจะพฒนาทรพยากรการทองเทยวในต�าบลหนองแฝกเทานน

2. ดานกระบวนการเรยนร กลมเยาวชนภายในต�าบลหนองแฝกไดรบการเรยนรใหมจากต�านานโบราณสถาน

วดเวยงเศรษฐ (ราง) ท�าใหเกดความสนใจทจะศกษาประวตความเปนมา ต�านานเมองโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ

(ราง) ตอไป และท�าใหกลมเยาวชนรสกภาคภมใจในโบราณสถาน และมแนวคดในการพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวใหม

ทมชอเสยง ตอไปในอนาคต

3. ดานกระบวนการมสวนรวม การรวบรวมต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) สวนใหญ จะเปนการ

รวบรวมจากปราชญผรของชมชน และประเดนของการวางแผนกจกรรมทางการทองเทยวไดรบความรวมมอจากกลม

เยาวชนในการระดมความคดเหนและแลกเปลยนความคดเหนกนเพอหาแนวทางการด�าเนนงานพฒนาศกยภาพของ

ชมชนในปจจบนและความเปนไปไดในอนาคตทจะจดใหมกจกรรมเพอการรองรบการทองเทยว โดยมกลมเยาวชน

เปนแกนน�าในการพฒนาการทองเทยวของชมชน แตในปจจบนเทศบาลต�าบลหนองแฝกยงไมมงบประมาณและยง

ไมไดเขามาดแลรบผดชอบเกยวกบการจดการโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) และเทศบาลต�าบลหนองแฝกเองกไม

ยงมนโยบายสงเสรมการทองเทยวทจะสงผลตอการสงเสรมและสนบสนนใหโบราณวดเวยงเศรษฐ (ราง) เปนแหลง

ทองเทยวใหมทมชอเสยงตอไปในอนาคตได

สรปและอภปรายผล

บรบทและสภาพชมชนทเกยวของ

1.ประวตความเปนมาต�านานเมองโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ(ราง) หรอชาวบานเรยกวา เวยงเจาป นน

ค�าวา “เวยง” ตามพจนานกรมแปลความหมายวา เมองทมก�าแพงลอมรอบ ฉะนนเวยงกคอทอยของพระมหากษตรย

ในอดต เชน เวยงเชยงใหม เวยงสวนดอก เวยงกาหลง เวยงเจดลน เวยงเขลางนคร (ล�าปาง) เวยงหรภญชย (ล�าพน)

เปนตน สถานทขนตนดวยค�าวา “เวยง” จงมอาณาเขตกวางขวางพอสมควร ส�าหรบเวยงเศรษฐนนมประวตเลอนลางมาก

ตามทปรากฏในหนงสอสารานกรมภาคเหนอเลมท 12 (ล - สงชน) หนา 2388 จดพมพเนองในพธมหามงคล

เฉลมพระชนพรรษา 6 รอบ 5 ธนวาคม 2542 ฉบบปรบปรงจากกองโบราณคด กรมศลปากร แหลงโบราณคด



ประเทศไทย เลมท 6 (ภาคเหนอ) 2534 หนา 306 - 307 ไดกลาวไววา แหลงโบราณคดเวยงเศรษฐ เปนแหลงโบราณคด

ยคประวตศาสตร อยในเขตตดตอระหวางหมท 3 บานหนองแฝกกบเขต หมท 2 บานสนปาสก ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอ

สารภ จงหวดเชยงใหม บรเวณทเรยกวา “เวยงเศรษฐ” ปจจบนเปนทตงของโรงเรยนเวยงเศรษฐวทยา ซงโรงเรยนแหงน

ไดสรางเมอ พ.ศ. 2526 มเนอทประมาณ 16 ไรเศษ จากการบอกเลาของผเฒาผแกทราบวา เดมเวยงแหงนเปนทโลง

ทนา เปนทอยของคนเปนโรคเรอน (ขตด) เคยมคนคนพบฆองทองค�า ซงอยในบอน�า ปจจบนแหลงเวยงเกาแหงนม

สภาพเปนทราบกวาง เนองจากถกปรบพนทหนาอาคารเรยนเปนสนามฟตบอล พนทโดยรอบเปนทนาหลกฐานแต

กอนนนปรากฏวามดงน คอ

1.1 เจดย ตงอยดานตะวนตกของสนามฟตบอล บนเนนดนขนาดใหญ รปรางคอนขางกลม สงประมาณ

5 เมตร ขนาดเสนผาศนยกลางตามแนวทศตะวนออก - ตะวนตก ประมาณ 13 เมตร มตนโพธขนาดใหญขนปกคลม

ตวโบราณสถานจนเกอบมดเนน ท�าใหพงทลาย ทางดานตะวนตกและทศใตมรองรอยของการลกลอบขดเปนโพรง

ขนาดคอนขางใหญ จนมองเหนแนวอฐสภาพบนเนนคอนขางรก มเศษอฐและพระพทธรปทชาวบานน�ามาวางไว

พรอมกบศาลพระภมกระจายอยทวไปแลว ปจจบนมศาลเพยงตาตงอยทางทศตะวนออก ซงชาวบานมความนบถอมาก

เรยกวา ศาลเจาปกมภการ มกจะบนดาลโชคลาภอยเนองๆ สงเกตจากน�าอดลมทมาแกบนตลอดถงดอกไมธปเทยน

ของคนทมากราบไหว

1.2 แนวอฐ พบบรเวณสนามฟตบอลดานตะวนออกของเจดย จนถงตนจามจรหนาโรงเรยน อาจเปน

สวนฐานของโบราณสถาน ซงสนนษฐานวาคงจะเปนซมประตโขง แตถกไถปรบพนทไปแลวในปจจบน

1.3 แนวอฐ พบดานนอกรวโรงเรยนดานตะวนออกเปนแนวยาวโดยตลอด จนถงทศเหนอ ทศตะวนตก

และทศใตลอมรอบเขตโรงเรยน เสมอนเปนตวบอกเขตของโรงเรยนโดยอตโนมต เขาใจวาคงเปนแนวก�าแพงแกวจาก

ขอบเขตของแนวอฐทพบ เขาใจวาบรเวณแหลงโบราณสถานแหงนคงมพนทกวางนาจะประกอบไปดวยโบราณสถาน

อนไดแก เจดย โบสถ และวหาร จากการสอบถามผสงอายทราบวาเดมมแนวอฐเกอบทกดาน และคงมแนวก�าแพงแกว

อยโดยรอบแตถกปรบพนทไปหมดแลว

2.ขอมลพนฐานชมชน สภาพทวไปของชมชนต�าหนองแฝกมสภาพเปนทราบลม ในฤดฝนมกประสบ

ปญหาน�าทวมขงในพนทการเกษตรท�าใหการเกษตรไดรบความเสยหาย พนททง 8 หมบานอยใกลชดตดกนท�าใหเกด

ความรกใครสามคคกลมเกลยวกนเปนอยางด ความสมพนธฉนญาตมตรจงยงคงอยจนถงปจจบน โดยมเนอททงหมด

5,499 ไร อาณาเขตชมชนทศเหนอตดกบต�าบลทาวงตาลและต�าบลยางเนง อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม ทศตะวน

ออกตดกบต�าบลสารภ อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม ทศตะวนตกตดกบต�าบลดอนแกว อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

ทศใตตดกบจงหวดล�าพน

ชาตพนธชมชนต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ สวนใหญเปนชาวลานนา หรอทางภาษาเหนอเรยกวา “คนเมอง”

เปนกลมคนทมวฒนธรรมรวมแบบลานนา ชาวลานนาทมโครงสรางพนฐานเปนสงคมสายแม คอ ใหความส�าคญกบ

เพศหญง เนองจากผหญงท�าหนาทหลกในการดแลเรองอาหารการกนและความอยรอดของครอบครว และผหญงสวนมาก

ไมคอยยายถนฐาน จงเปนผทมความรและความทรงจ�าเกยวกบชมชนตลอดจนความเปนมาของตนเองไดด สวนใหญ

จะใหลกรจกเรองราวเครอญาตของตน โดยไลเรยงเชอสายขางแมกอน และแนะน�าขางพอใหรจกภายหลง


อาหารการกนของชมชนต�าบลหนองแฝกเหมอนชาวลานนาทวไป วยผใหญกยงนยมกนอาหารประเภทผก

และอาหารตามฤดกาลตางๆ อาหารหลกทพบเหนทวไปคอน�าพรกตางๆ เชน น�าพรกตาแดง น�าพรกหนม น�าพรกออง

บางทปรงรสดวยน�าป (น�าป) ย�าผก ย�ามะเขอ ย�าเตา (สาหรายน�าจด) ผกลวก แมลงตางๆ อาหารประเภทแกง ไดแก

แกงหนอไม แกงโฮะ แกงแค หรอแกงยอดผกตางๆ ทขนตามรวบานและขนตามฤดกาล นอกจากนนยงมแหนม ไสอว

แคบหม เปนตน

การนบถอผของชมชนต�าบลหนองแฝกชมชน ต�าบลหนองแฝกยงคงใหความส�าคญกบการนบถอผเหมอน

ดงบรรพบรษแตอาจไมไดเครงครดเหมอนสมยเกา หอชม เปนอกทหนงทชมชนต�าบลหนองแฝกใหความเคารพนบถอ

หอชมตงอยพนทสาธารณะหมท 5 ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

ประเพณการเลยงผมดผเมง ประเพณการฟอนผมดผเมงชวยใหลกหลานมารวมกนประกอบพธรายร�าเกด

ความสนกสนานรวมกน ท�าใหเกดความสามคคในวงคตระกล บางครงลกหลานเกดการเจบปวยกบนบานศาลกลาว

แกผมดผเมง เมอหายจากเจบปวยกมการท�าพธไหวผแกบน

นอกจากนนชาวชมชนต�าบลหนองแฝกยงใหความส�าคญกบประเพณหรอเทศกาลตางๆ เชน ประเพณปใหม

เมองหรอประเพณสงกรานต เปนประเพณส�าคญของชาวลานนาทท�ากนในชวงกลางเดอนเมษายนของทกป ประเพณ

ปใหมเมองเปนประเพณทปรากฏในเดอนเมษายนหรอเดอน 7 เหนอ ซงถอเปนการเคลอนยายของพระอาทตยเขาส

ราศเมษอนเปนการเปลยนศกราชใหม ความหมายและความส�าคญของประเพณปใหมเมองเปนการเปลยนศกราชใหม

แปลวา การกาวลวงเขาไป หรอการเคลอนยายเขาไป เปนกรยาของพระอาทตยทเคลอนยายเขาสราศเมษ จงเอาเดอน

เมษายนเปนเดอนแรกของป แนวคดหลกเกยวกบประเพณปใหมเมองอยบนพนฐานของความเชอเรองการเปลยน

ศกราชใหมเปนโอกาสใหสมาชกในครอบครวไดมาอยรวมกนเพอท�าบญตกบาตร สรงน�าพระ ด�าหว เลนน�าและขอพร

จากผใหญ เปนการแสดงความปรารถนาทดตอกนดวยการอวยพรใหอยเยนเปนสข

ประเพณตานกวยสลากเปนประเพณหนงทชมชนต�าบลหนองแฝกปฏบตสบทอดกนมาโดยตลอดทกปตาม

จารตประเพณของชาวลานนา สาระของการตานกวยสลากมประโยชนและคณคาดงน คอ เปนการสรางความสามคคกน

ของคนในหมบานใกลเคยง การแสดงความกตญญตอญาตมตรทลวงลบไปแลว การบรจาคทานทถอวามอานสงสมาก

เปนการหาเงนและวสดมาบรณปฏสงขรณวด

3.รปแบบกจกรรมทางการทองเทยว

3.1ดานพนทและฐานทรพยากรของชมชน ชมชนต�าบลหนองแฝกของอ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

มแหลงทรพยากรทองเทยวประเภทประวตศาสตร โบราณสถาน โบราณวตถ อย 5 แหงดวยกนคอ โบราณสถานวด

เวยงเศรษฐ (ราง) วดหนองสแจง วดหนองแฝก วดกแดง และวดหวลการณ นอกจากนน ต�าบลหนองแฝกยงมแหลง

ทองเทยวประเภทศลปวฒนธรรม ประเพณ และกจกรรมอย 10 แหงดวยกนคอ (1) บงจตรส วดหนองสแจง (2) จดให

อาหารปลา (3) บานสมต�า เลขท 9 หม 9 (4) ตลาดนด บานหนองสแจง (5) สภาวฒนธรรม ต�าบลหนองแฝก (6) วงดนตร

พนเมอง (หนองสแจงศลป) (7) ลเก (ส. ส�าราญศลป) (8) โรงงานท�าไมกวาด บานลงอาต หนองสแจง (9) ท�ากะลา

มะพราว (วาดรป) บานปานพ กแดง (10) ผลตภณฑสมนไพรกลมแมบาน หนองสแจง ดอกไมประดษฐ กรอบรป

วทยาศาสตร



จากการศกษาและรวบรวมขอมลของผวจยพบวา ชมชนต�าบลหนองแฝกเปนชมชนทมทรพยากรทางการทองเทยวท

ยงไมมความหลากหลายมากนก และทรพยากรประเภทประวตศาสตร โบราณสถาน โบราณวตถยงไมคอยโดดเดน

และยงไมเปนทรจกทจะสงผลตอการก�าหนดรปแบบและกจกรรมทางการทองเทยวได แตทรพยากรทองเทยวประเภท

ศลปวฒนธรรม ประเพณ และกจกรรมสามารถสงเสรมและพฒนาใหเปนกจกรรมเพอการทองเทยวของคนทงภายใน

ชมชนเองและนกทองเทยวจากภายนอกได อยางไรกตามคนในชมชนต�าบลหนองแฝกกยงไมคอยมความรเกยวกบ

การทองเทยวและยงขาดประสบการณดานการจดการการทองเทยว อกทงเทศบาลต�าบลหนองแฝกยงไมมนโยบาย

ในการสงเสรมการจดการดานการทองเทยว ซงมเพยงกลมเยาวชนทมแนวคดการจดท�ารปแบบการทองเทยวเสนอ

ตอเทศบาลต�าบลหนองแฝกเทานน สวนความรดานการบรหารจดการการทองเทยวโดยชมชนจะตองมการเรยนรและ

หาประสบการณตอไป

3.2ดานกระบวนการเรยนรกลมเยาวชนภายในต�าบลหนองแฝกไดรบการเรยนรใหมจากต�านานโบราณ

สถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ซงกลมเยาวชนสวนใหญไมทราบประวตความเปนมาต�านานเมองโบราณสถาน วดเวยง

เศรษฐ (ราง) มากอน ท�าใหเกดความสนใจทจะศกษาคนควาประวตความเปนมาและรสกภาคภมใจในโบราณสถาน

ของตน และมแนวคดในการพฒนาใหโบราณสถานเปนแหลงทองเทยวใหมทมชอเสยง สงเหลานเปนแนวคดใหมใน

การจดการและพฒนาทรพยากรของทองถนเพอใหเปนทรพยากรทางการทองเทยว ตอยอดและจดประกายใหชมชน

ไดเรยนรและมความคดรเรมใหมๆ ตอไปเรอยๆ ซงอาจถอไดวาเปนการเรมตนเทานน สวนกลมนกศกษาจาก

มหาวทยาลยฟารอสเทอรนในรายวชา 105311 (การทองเทยวแบบยงยน) ไดเรยนรเกยวกบการหาแนวทางในการ

พฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตรโดยนกศกษาไดมการลงพนทวจยพรอมทงมการเรยนรเกยวกบประวตความ

เปนมาต�านานเมองโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ไปพรอมกบกระบวนการเรยนรในการท�างานเปนทม ซงทง

สองกลม คอ กลมเยาวชนและกลมนกศกษาจากมหาวทยาลยฟารอสเทอรนในรายวชา 105311 (การทองเทยวแบบ

ยงยน) มแนวคดทคลายกนคอโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) มความนาสนใจ เปนแหลงโบราณสถานทควรพฒนา

ใหเปนแหลงทองเทยวตอไปในอนาคตได

3.3ดานกระบวนการมสวนรวม ในการท�าวจยครงนมวตถประสงคเพอรวบรวมต�านานโบราณสถานวด

เวยงเศรษฐ (ราง) โดยสวนใหญจะเปนการรวบรวมจากปราชญผรของชมชน สวนในประเดนของการวางแผนกจกรรม

ทางการทองเทยวไดรบความรวมมอจากกลมเยาวชน เปนเพยงการระดมความคดเหนและแลกเปลยนความคดเหน

กนเพอหาแนวทางในการด�าเนนงานพฒนาศกยภาพของชมชนในปจจบนและความเปนไปไดในอนาคตทจะจดใหม

กจกรรมเพอการรองรบการทองเทยวตอไป และมความคดเหนรวมกนในการจดเปนชมรมทางการทองเทยวต�าบล

หนองแฝกขนมาโดยมกลมเยาวชนเปนแกนน�าในการพฒนาการทองเทยวของชมชนตอไปในอนาคต แตในปจจบน

ทางเทศบาลต�าบลหนองแฝกยงไมมงบประมาณหรอไมมสวนเขามาดแลรบผดชอบเกยวกบการจดการทางดาน

โบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) เพราะใหเหตผลวาเปนการดแลและเปนเขตของโรงเรยนเวยงเศรษฐทตองดแล

รบผดชอบ และทางเทศบาลต�าบลหนองแฝกเองกไมมนโยบายสงเสรมใหโบราณวดเวยงเศรษฐ (ราง) เปนแหลง

ทองเทยวใหมทมชอเสยงตอไปในอนาคตได

4.พนฐานหลกของการพฒนาการทองเทยวในพนทโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ(ราง) สามารถอาศย

พนฐานหลก 5 A’s ดงตอไปนคอ


4.1Atiitudeคอทศนคตของคนในชมชน การทองเทยวในชมชนต�าบลหนองแฝกถอเปนเรองใหม

การทจะพฒนาใหโบราณสถานวดวยงเศรษฐ (ราง) เปนแหลงทองเทยว อกทงชมชนมแหลงทรพยากรทางการ

ทองเทยวทจะเชอมโยงในการดงดดใหนกทองเทยวเขามานอย แตดวยอปนสยใจคอของชมชนหนองแฝกโดยพนฐาน

เปนคนทมอธยาศยไมตรทด ตอนรบผทเปนแขกตางถนไดด และจงหวดเชยงใหมเปนเมองทองเทยว คนในชมชน

สวนใหญจงมทศนคตทดตอนกทองเทยวและสามารถใหความชวยเหลอ และมมตรภาพทดตอนกทองเทยวได

4.2Accessคอการเขาถง การเดนทางเขาถงโบราณวดเวยงเศรษฐ (ราง) ของชมชนต�าบลหนองแฝก

สามารถเขาถงไดอยางสะดวก หลายเสนทาง แตขออธบายในสวนของเสนทางทงายและสะดวกมากทสดในการเขาถง

เพยง 2 ทางคอ เสนทางท 1 ถนนเชยงใหม - ล�าพน เขาตรงโรงเรยนวดบานปากกอง ต�าบลสารภ ผานเขามาอกหมบาน

หมบานหนองสแจง ต�าบลหนองแฝก จากนนตรงไปยงโรงเรยนเวยงเศรษฐวทยา กจะพบโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง)

เสนทางท 2 ถนนเชยงใหม - ล�าพน เขาตรงสแยกอ�าเภอสารภทางไปโรงเรยนสารภพทยาคม เขาไปประมาณ 500 เมตร

เจอทางไปวดพระนอนปาเกดถ ต�าบลยางเนงผานเขาหมบานหนองแฝก ต�าบลหนองแฝก และผานหมบานสนปาสก

ต�าบลหนองแฝก จากนนตรงไปยงโรงเรยนเวยงเศรษฐวทยา กจะพบโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง)

4.3Accommodationคอสถานทพก ในชมชนต�าบลหนองแฝกไมมทพกทเปนโรงแรม หรอ รสอรทตางๆ

ใหพก มครงหนงททางรฐบาลสนบสนนใหองคการบรหารสวนต�าบลจดใหชมชนมทพกแบบโฮมสเตยส�าหรบนกทองเทยว

องคการบรหารสวนต�าบลหนองแฝก (ในอดต) ไดสนบสนนใหชาวบานในชมชนทสนใจเปดบานใหนกทองเทยวเขาพก

ไปอบรมและจดตงขนเปนโฮมสเสยของชมชน แตผทเขาอบรมไมเคยไดมโอกาสไดตอนรบนกทองเทยวเลย เนองจาก

ชมชนต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ ยงไมมแหลงทองเทยวทดงดดใจและไมมกจกรรมทเปนเอกลกษณพอทจะดงดด

ใหนกทองเทยวมเวลาและใชชวตอยในหมบานเปนระยะเวลานาน อกทงชมชนอยใกลเมองซงจากการเดนทางเขาสทพก

ในอ�าเภอเมองทหลากหลายกวาและสะดวกกวา จงท�าใหนกทองเทยวไมเขาพก สวนรานอาหารทอยบรเวณต�าบล

หนองแฝกกมไมมากนก และคอนขางจะอยไกลกน อาหารสวนใหญไมไดเปนอาหารพนบาน แตจะเปนรานอาหาร

ตามสงและรานกวยเตยว รวมทงไมมรานคาเกยวกบผลตภณฑพนบานของชมชน มเพยงรานคาปลกจ�านวนไมกราน

หองน�าสาธารณะในชมชนมเพยงในโรงเรยนเวยงเศรษฐวทยาทพอจะสามารถใหบรการนกทองเทยวได สวนการ

บรการขนสงคมนาคมในชมชนทเขาถงแหลงทองเทยวโดยตรง กยงไมมชดเจน แตสามารถนงรถจากเสนทางหลกท 1

สายเชยงใหม - ล�าพน โดยนงรถบสประจ�าทางเชยงใหม - ล�าพน หรอรถสลอประจ�าทาง (สฟา) ลงรถตรงวดปากกอง แลว

นงรถพวงเขามาในโบราณวดเวยงเศรษฐ (ราง) ได และเสนทางหลกท 2 สายเชยงใหม - ล�าพน โดยนงรถบสประจ�า

ทางเชยงใหม - ล�าพน หรอรถสลอประจ�าทาง (สฟา) ลงรถตรงขางอ�าเภอสารภ แลวนงรถพวงเขามาในโบราณวดเวยง

เศรษฐ (ราง) ได แตเสนทางนจะนงรถพวงไกลกวาเสนทางแรก

4.4Attractionsคอสงดงดดทนาสนใจ ส�าหรบการทองเทยวของชมชนต�าบลหนองแฝก เปนเพยง

แหลงทองเทยวทกลมเยาวชนระดมความคดวาควรจดใหเปนแหลงทองเทยวและจดกจกรรมส�าหรบนกทองเทยวได

ปจจบนบางแหลงทองเทยวอาจยงไมพรอมทจะรองรบนกทองเทยว ซงกลมเยาวชนคดเสนทางในการเชอมโยง

การทองเทยวดงนคอ การเรมตนเดนทางทองเทยวจาก (1) วดหนองสแจง (2) จดใหอาหารปลาวดหนองสแจง

(3) วงดนตรพนเมอง (หนองสแจงศลป) (4) บานปานพ กแดง ผลตภณฑสมนไพร (5) วดกแดง (6) โรงงานไมกวาด

(7) วดหนองแฝก (8) สภาวฒนธรรม ต�าบลหนองแฝก (9) บานสมต�า เลขท 9 หม 9 (10) วดหวลการณ (11) ลเก



(ศ.ส�าราญศลป) (12) โบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) (13) บานลงอาตท�ากะลามะพราว (วาดรป) และสดทาย

กจกรรมทจะมเฉพาะวนจนทรตอนบายๆ ถงเยนคอตลาดนดบานหนองสแจง

4.5Advertisingคอการโฆษณาประชาสมพนธ โบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ยงไมเปนทรจก

ของนกทองเทยว และการประชาสมพนธยงมนอยมาก ประชาชนในพนทเองยงไมรจกและเขาใจเกยวกบต�านาน

ประวต ความเปนมาของโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ(ราง) จงเปนอปสรรคในการทจะสงเสรมใหเปนแหลงทองเทยว

ของอ�าเภอได

5.การพฒนาสการทองเทยวโดยชมชนโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ(ราง)

สามารถแบงการพฒนาออกมาเปน 3 ขนตอน ซงเสมอนเปนการแนะน�าแนวทางในการพฒนา หาก

ชมชนใดยงไมรวาจะเรมตนอยางไร เนองจากขนตอนเหลานไดมาจากผมประสบการณในดานการพฒนาการทองเทยว

โดยชมชนและความเหนของทกกลมทเกยวของ อยางไรกตามขนตอนดงกลาวเปนค�าแนะน�าในการเรมตนพฒนาโดย

ภาพรวม ซงในเชงลกแลวแตละชมชนอาจจะมการด�าเนนการแตกตางกนออกไปตามความเหมาะสมของแตละชมชน

ขนตอนในการพฒนาการทองเทยวชมชนทง 3 ขนตอน สามารถแบงตามล�าดบความส�าคญกอนหลง ไดดงน

(พมพระว โรจนรงสตย, 2553, 64 )

ขนตอนแรก ตองเขาใจถงทรพยากรทมอยในชมชนวาจะน�าสงใดมาน�าเสนอ หรอเปนเอกลกษณจดเดน

ของชมชนต�าบลหนองแฝกใหได และตองรวมผทเกยวของของทกภาคสวนของต�าบลหนองแฝกเขามาด�าเนนงานใน

การพฒนาการทองเทยวชมชนรวมกนใหได

ขนตอนทสอง ท�าใหชมชนต�าบลหนองแฝก เขาใจถงผลดและผลเสยทอาจเกดขนจากการพฒนาการ

ทองเทยวชมชนกอน และพฒนาแผนการทองเทยวของชมชนต�าบลหนองแฝก โดยวางเปาหมายและจดประสงคให

ชดเจน พรอมทงจดตงองคกรในการด�าเนนงานดานการทองเทยวของชมชนต�าบลหนองแฝกใหเปนรปเปนราง โดย

ด�าเนนการพฒนาการทองเทยวในชมชนต�าบลหนองแฝกทกระยะตงแตแรกเรมตองไดรบความคดเหนจากชมชนและ

การสนบสนนจากชมชนนนๆ อยางสม�าเสมอ และสดทายควรระบแกนน�า (Key Leader) ของชมชนต�าบลหนองแฝก

ใหได และผเปนแกนน�าจะตองน�าหลกการขบเคลอนการด�าเนนงานพฒนาการทองเทยวโดยชมชน

ขนตอนทสาม พฒนาดานการศกษา โดยเนนเรองการทองเทยวและมการฝกอบรมในเรองตางๆ ท

เกยวของใหแกชมชนต�าบลหนองแฝก และควรสรางเครอขายความรวมมอ เชน จากองคกรภาครฐหรอเอกชน หรอ

ไดรบความชวยเหลอในดานค�าแนะน�าจากผเชยวชาญทางดานการพฒนาการทองเทยวใหแกชมชนต�าบลหนองแฝก

อยางสม�าเสมอ

จากการพฒนาการทองเทยวชมชนต�าบลหนองแฝก แบบกวางๆ ชมชนต�าบลหนองแฝกจะพบวา ความ

พรอมของชมชนและศกยภาพของทรพยากรทองเทยวตางๆ ยงมนอย การพฒนาการทองเทยวอาจตองใชความ

พยายามหรอความรวมมอจากหลายๆ ภาคสวน เขาชวยจงจะสามารถพฒนาโบราณวดเวยงเศรษฐ (ราง) ใหเปน

แหลงทองเทยวทมชอเสยงเปนทรจก และเปนแหลงทองเทยวทยงยนตอไปในอนาคต แตถาชมชนต�าบลหนองแฝกให

ความส�าคญในการมสวนรวมและกระตอรอรนในการด�าเนนการกจะสามารถท�าใหการทองเทยวชมชนต�าบลหนองแฝก

สามารถด�าเนนไปไดอยางตลอดรอดฝง (Active Participation)


ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะในการน�าผลการวจยไปประยกตใช

1. ผน�า หรอปราชญของชมชนต�าบลหนองแฝก น�าเอาขอมลงานวจยไปเผยแพรใหกบประชาชนต�าบลหนองแฝก

ใหรบรและเขาใจเกยวกบต�านานโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

ใหทวถงกนได

2. เทศบาลต�าบลหนองแฝก หนวยงานของรฐทมสวนเกยวของและชมชนควรน�าผลงานวจยไปเปนแนวทาง

ในการวางแผนพฒนา สงเสรมใหโบราณสถานวดเวยงเศรษฐ (ราง) ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม

ใหเปนแหลงทองเทยวตอไป

3. ชมชนอนๆ ทใกลเคยง น�าเอาขอมลงานวจยไปศกษาเพอเปนแนวทางในการพฒนาการทองเทยวเชง

ประวตศาสตรต�านานโบราณสถานตางๆ ของชมชนตอไป

ขอจ�ากดในงานวจยและขอเสนอแนะส�าหรบการท�าวจยในครงตอไป

การศกษาวจยเรอง “การพฒนาการทองเทยวเชงประวตศาสตรต�านานโบราณสถาน วดเวยงเศรษฐ(ราง)

ต�าบลหนองแฝก อ�าเภอสารภ จงหวดเชยงใหม” ครงนเปนการวจยเชงคณภาพ โดยเนนถงการศกษาเรองราว ต�านาน

ความเปนมาของโบราณสถาน หากมการศกษาวจยครงตอไปควรน�าขอมลทไดจากการศกษาวจยครงนไปท�า

การศกษาวจยเชงลกตอไป โดยเนนไปในเรองของการทดลองฝกปฏบตท�ากจกรรมทางการทองเทยวจรง เพอพฒนา

รปแบบและกจกรรมการทองเทยวทเหมาะสมกบบรบทของชมชน เปนไปอยางมประสทธภาพและยงยน กอใหเกด

ประโยชนตอชมชนและทองถนมากทสด และในขณะเดยวกนกกอใหเกดผลกระทบตอธรรมชาตและสงแวดลอมนอยทสด


ฐตพงศ แสงสอง. (2554). ต�านานวดเวยงเศรษฐ. สบคนเมอ 8 สงหาคม 2554, จาก

http://board.dserver.org/s/saree/00000226.html

พมพระว โรจนรงสตย. (2553). การทองเทยวชมชน. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2554). แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท10(พ.ศ.2550-2554). สบคนเมอ 17 สงหาคม 2554, จาก http://www.ldd.go.th/Thai-html/

05022007/PDF/PDF01/E-Plan10.pdf



*นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาสงคมศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง**อาจารยประจ�าส�านกวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง (อาจารยทปรกษา)

อทธพลทางดานวฒนธรรมทมผลกระทบตอภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปนตอความส�าเรจในการประกอบการในประเทศไทย

Influenced Cultural Factors toward Thailand and Japanese Tour Agency Entrepreneur’s Leadership to Entrepreneurial Achievement in Thailand

ปรญญาบรรจงมณ*

ดร.พลวฒประพฒนทอง**

บทคดยอ

การศกษาเรองอทธพลทางดานวฒนธรรมทมผลกระตอภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและ

ชาวญปนตอความส�าเรจในการประกอบการในประเทศไทย มวตถประสงคเพอศกษาอทธพลของวฒนธรรมประจ�าชาต

ทมผลกระทบตอภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปนทประกอบธรกจในประเทศไทย ตลอดจน

รปแบบคณลกษณะภาวะผน�าทน�าไปสความส�าเรจของผบรหารธรกจชาวไทยและชาวญปนทเนนการจดการน�า

นกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวในประเทศไทย ท�าการศกษาขอมลเชงคณภาพโดยรวบรวมจากเอกสารท

เกยวของ และสมภาษณเชงลกผบรหารธรกจชาวไทยและชาวญปน จ�านวน 20 คน ประกอบดวย ผบรหารธรกจชาวไทย

จ�านวน 10 คน และผบรหารธรกจชาวญปน จ�านวน 10 คน

ผลการศกษา พบวา ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปน มรปแบบการบรหารธรกจน�าเทยวโดยใช

อทธพลและวฒนธรรมประจ�าชาตมาใชในการบรหารธรกจเชนเดยวกน โดยมกระบวนการในการสรางกฎระเบยบ

และขอบงคบ เพอใหพนกงานยดถอเปนขอปฏบต โดยมการควบคมและกวดขนพนกงาน หากพนกงานสามารถปฏบตงาน

ไดเสรจสนตามเปาหมาย กจะมการใหรางวลและสนน�าใจหรอค�าชมเพอเปนการสรางขวญและก�าลงใจใหแกพนกงาน

ซงมความแตกตางกนทางดานการบรหารทรพยากรบคคล คอ ผบรหารธรกจชาวไทยจะมการประนประนอม มความ

ออนนอมถอมตน เพอลดความขดแยงในองคกร ซงเปนผลมาจากอทธพลและวฒนธรรมของคนไทยทไมนยมใชความ

รนแรง ส�าหรบผบรหารธรกจชาวญปนใชกฎเกณฑ ระเบยบ และขอบงคบตางๆ มาเปนกรอบเพอใหพนกงานด�าเนนการ

ตามมาตรฐานตามแนวทางการใหบรการอยางเครงครด

ส�าหรบมตทางวฒนธรรมมความสอดคลองกบคามตของ (Hofstede, 1983a) ดานท 6 คอวฒนธรรมทาง

ดานการหนวงเหนยว - การผอนผน (Indulgence VS. Restraint) กลาวคอ การบรหารธรกจใดๆ กตาม ซงหากมการ

ตงคานยม ประเพณ วฒนธรรม กฎระเบยบ ขอบงคบ ส�าหรบการด�าเนนชวตตามระเบยบสงคม จารตประเพณสง

ยอมหมายถงการมระดบคาการหนวงเหนยวผอนผนสงเชนกนซงสอดคลองกบผลการสมภาษณผบรหารธรกจน�าเทยว

ชาวไทยและชาวญปนทบรหารธรกจน�าเทยว โดยสรางกฎระเบยบ และขอบงคบ เพอใหพนกงานยดถอเปนขอปฏบต


จากการศกษาคณลกษณะภาวะผน�าทน�าไปสความส�าเรจ พบวา ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปน

มคณลกษณะภาวะผน�าทเนนประสทธภาพในการท�างาน แตมความแตกตางทางดานรปแบบภาวะผน�า คอ ผบรหาร

ธรกจชาวไทยใชรปแบบภาวะผน�าทมการปรบตวตามสถานการณ ไมยดตดในอดมคตหรอระบบ สามารถเปลยนแปลง

การด�าเนนกจการไปตามสถานการณ ส�าหรบผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนใชรปแบบภาวะผน�าแบบสานประโยชน

ทมงตอบสนองความตองการของผใตบงคบบญชา หากการด�าเนนกจการมผลออกมาดจะไดรบรางวลเปนสงแลกเปลยน


อทธพลวฒนธรรม รปแบบคณลกษณะผน�า ผบรหารธรกจน�าเทยว

ABSTRACT

A study of the impact of cultural influence on the leadership qualities and achievement of Thai

and Japanese tour agency entrepreneurs in Thailand aimed to study impact of national culture influencing

on leadership qualities and achievement of Thai and Japanese tour agency entrepreneurs in Thailand

including the type of leadership qualities which will lead to the achievement of those tour agency entrepreneurs

who focuses on leading Japanese tourists to travel in Thailand. The qualitative data were collected from

related literature and in depth interview from 20 entrepreneurs consisted of 10 Thai entrepreneurs and 10

Japanese entrepreneurs.

The findings of study revealed that Thai and Japanese tour agency entrepreneurs used the national

culture and influence in management by having the rule and regulation for the personnel to follow strictly.

If the personnel could finish their job as the goal set, they would receive the reward and incentive or praise

to encourage the moral of the personnel. However, there were the differences of human resources management

which was Thai entrepreneurs used the compromise, and humility to reduce the conflict in the organization.

This was the consequence of the influence and Thai culture which do not prefer violence while, Japanese

entrepreneurs used the rules and regulations to be the framework for personnel to follow strictly based

on the standard of the service guideline.

For cultural dimensions was consistent with Hofstede s’ cultural dimension (Hofstede, 1983a) in

dimension 6: indulgence vs. restraint. In the business management, if the value, tradition, culture, rule,

regulation were set for social rules, the high customs would represent the high indulgence vs. restraint

which was consistent with the result from the interview of Thai and Japanese tour agency entrepreneurs

that for tourism business management, both entrepreneurs made the rule and regulation for the personnel

to follow as well.

From the study of the leadership qualities which led to the achievement, it was found that Thai

and Japanese tour agency entrepreneurs were the leaders who emphasized on the efficiency of work,



however; the difference of the leadership qualities was as follows; Thai entrepreneur was in situational

leader type. The management was done without fixing on the ideology or system so it could be changed

depends on the situation. In contrast, Japanese entrepreneur was in the transactional leader type. The

need of the subordinate would be served and if the personnel could work effectively, they would receive

the reward.

Keywords

Cultural influence, Leadership Qualities, Tour Agency Entrepreneurs

บทน�า

ประเทศไทยและประเทศญปนมความสมพนธอนดตอกนเปนระยะเวลากวารอยปกอนทประเทศญปนจะ

เปดประเทศอยางเปนทางการ โดยความสมพนธระหวางประเทศไทยกบญปนมประวตยาวนานนบรอยป และมการ

สถาปนาความสมพนธทางการทตอยางเปนทางการโดยการลงนามในปฏญญาทางไมตร และการพาณชย เมอวนท

26 กนยายน 2430 (สถานเอกอครราชทตญปนประจ�าประเทศไทย, ม.ป.ป) โดยมภาพรวมทางดานความสมพนธ

ทวภาคไทย-ญปน กลาวคอทผานมาไทยและญปนมความสมพนธทใกลชดและราบรน ความรวมมอของทงสอง

ประเทศครอบคลมทงในดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรม เพอเสรมสรางศกยภาพของประเทศ และ

ประเทศไทยไดมงกระชบความสมพนธ และความรวมมอกบญปนใหพฒนาไปสความเปนหนสวนทางยทธศาสตร

และเศรษฐกจ (Strategic And Economic Partnership)

ความสมพนธระดบประชาชนของทงสองประเทศมความใกลชดแนบแนน ปจจบน มชาวไทยทพ�านกอยใน

ญปน ประมาณ 50,000 คน ในขณะทมชาวญปนทพ�านกอยในประเทศไทยประมาณ 40,000 คน ซงในป พ.ศ. 2555

มนกทองเทยวชาวไทยเดนทางเขาประเทศญปน ประมาณ 260,859 คน และนกทองเทยวชาวญปนเดนทางเขา

ประเทศไทย ประมาณ 1,373,716 คน ซงเปนจ�านวนทเพมมากขนทกป และประกอบกบในป พ.ศ. 2550 ไดมการจดงาน

ฉลองครบรอบ 120 ป ในการสถาปนาความสมพนธทางการทต ซงทงสองฝายไดตกลงใหมการเฉลมฉลอง โดยไดม

การจดตงคณะท�างานเฉพาะกจรวม ไทย-ญปน วาดวยการฉลอง 120 ป ขนทงทประเทศไทยและประเทศญปน จง

ท�าใหประชาชนของทงสองประเทศมความสมพนธทดตอกนเรอยมา (สถานเอกอครราชทตญปนประจ�าประเทศไทย,

ม.ป.ป)

ผน�าคอบคคลทเปนกลไกส�าคญในการน�าพาองคกรไปสความส�าเรจหรอความลมเหลว การศกษาเรองภาวะ

ผน�าจงเปนสงส�าคญ ซงสามารถเหนไดจากงานวจยทางดานผน�าทมออกมาอยางแพรหลาย โดยเฉพาะการศกษาใน

เรองลกษณะและองคประกอบของผน�าทประสบความส�าเรจ ทางดานบคลกภาพ สงคมและลกษณะทางกายภาพ

ของผน�าซงมลกษณะทแตกตางจากคนทไมใชผน�า (Barrow, 1997 ; Rue & Byars, 1989 ; Megginson, 1992 ;

Griffin, 1993 & Kreitner, 1998)

นอกจากนนอทธพลภายนอกทส�าคญคอ วฒนธรรมประจ�าชาต ยงมผลกระทบตอภาวะผน�าของผบรหาร

จากตางประเทศ จากการสงเกตพฤตกรรมของชาวไทยโดย Embree (1950) ไดมการสงเกตวา ลกษณะเฉพาะของ


วฒนธรรมไทย ประการแรกซงสะดดใจของผสงเกตการณชาวตะวนตก หรอแมกระทงจากชาวญปนหรอชาวเวยดนาม

ทไดรลกษณะจ�าเพาะของวฒนธรรมไทย คอ พฤตกรรมสวนบคคลของชาวไทย ซงยงชาวตางชาตอาศยในประเทศไทย

นานขนเทาไรจะยงสามารถสงเกตพฤตกรรมทขาดซง ความสม�าเสมอ กฎเกณฑ และระเบยบ มากขนเทานน ตางกบ

ชาวตางประเทศโดยเฉพาะชาวญปน ทงนชาวไทยมกขาดซงความเปนระเบยบเรยบรอย ขาดซงความเคารพการ

บรหารทเนนความสม�าเสมอ และส�านกของการท�าหนาทในเวลางาน หรอสามารถสรปไดวาเปนพฤตกรรมแบบ “เชาชาม

เยนชาม” ซงเปนลกษณะของคนไทยทแตกตางจากชาวตางชาต

คานยมทางวฒนธรรมมอทธพลตอพฤตกรรม ซงรวมถงภาวะผน�าและการรบรของภาวะผน�า Ayman (1993)

ไดทบทวนงานวจยทเกยวกบวฒนธรรมและการรบรภาวะผน�าพบวา ผคนจากตางภมภาค มคานยมเกยวกบการ

ท�างานทตางกน และยงภมภาคมความคลายคลงกนมากเทาใด สมาชกกยงมความคาดหวงในตวผน�าเหมอนกน

เทานน สอดคลองกบผลการศกษาของ Erez & Earley (1993) ทพบวาภาวะผน�าจะมความคลายคลงกนในประเทศ

ทมคานยมทคลายคลงกน และภาวะผน�าจะมความแตกตางกนในประเทศทมคานยมทหลากหลาย ทางดาน Hofstede

(1980a) ไดสรปไววา ประเทศทมคานยมคลายคลงกนจะมรปแบบภาวะผน�าทคลายคลงกน แมวาประเทศไทยและ

ประเทศญปนจะมมตทางดานวฒนธรรมองคกรคลายคลงกนเนองจากเปนประเทศทอยในภมภาคเอเชยเชนเดยวกน

ทวายงมลกษณะวฒนธรรมองคกรทแตกตางกนบางประการ

ดงนน งานวจยนจงมงศกษาถงอทธพลของวฒนธรรมทกอใหเกดรปแบบลกษณะความเปนผน�าและเปรยบเทยบ

ความเหมอนและความแตกตางของภาวะผน�าทมผลตอความส�าเรจในการประกอบการรวมไปถงความส�าคญของรปแบบ

ลกษณะของผน�าทจะน�าไปสความส�าเรจของธรกจน�าเทยวของชาวไทยและชาวญปนทประกอบธรกจในประเทศไทย

ซงผลทไดจากการศกษาสามารถ น�าไปใชเปนแนวทางในการปฏบตและน�าไปตอยอดงานวจยเพอศกษาศาสตรดาน

ภาวะผน�าของ ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปนทประกอบธรกจน�าเทยวในประเทศไทยได รวมทงถอวา

เปนฐานขอมลประกอบการตดสนใจทส�าคญของนกธรกจทองเทยวชาวไทยทตองการจะมปฏสมพนธทางดานธรกจ

กบผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปน

วตถประสงคของงานวจย

1. เพอศกษาอทธพลของวฒนธรรมประจ�าชาตทมผลกระทบตอภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาว

ไทยและชาวญปนในการทองเทยวญปน-ไทยทประกอบธรกจในประเทศไทยทมผลถงความส�าเรจทางดานการบรหาร

2. เพอศกษาและใหทราบถงความส�าคญของรปแบบลกษณะภาวะผน�าทน�าไปสความส�าเรจของผบรหาร

ธรกจน�าเทยวชาวไทยทเนนการจดการน�านกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวภายในประเทศ และผบรหารธรกจ

น�าเทยวชาวญปนทเนนการน�านกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวภายในประเทศไทย

การด�าเนนงานวจย

งานวจยนเปนการท�ากรณศกษาเปรยบเทยบ (Comparative Study) โดยเปรยบเทยบลกษณะผน�าทน�าความส�าเรจ

สการประกอบการของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยทเนนการน�าชาวญปนเขามาทองเทยวภายในประเทศไทยกบ

ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนในประเทศไทยทเนนการน�านกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวในประเทศไทย โดย

ใชรปแบบการเลอกกลมตวอยางในการวจยแบบเจาะจงเพอเปรยบเทยบกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยในประเทศ



ประชากรและกลมตวอยาง

จ�านวนตวอยางของงานวจยนจ�ากดอยทผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนทเนนการน�านกทองเทยว ชาวญปน

เขามาทองเทยวในประเทศไทยซงมจ�านวนทงสน 13 ราย ประกอบไปดวยจงหวด เชยงใหม จงหวดกรงเทพจงหวด

ชลบร และจงหวดภเกต (ปฏเสธการใหขอมล จ�านวน 3 ราย) รวมเปนจ�านวนทงสน 10 ราย

โดยผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนทเนนการน�านกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวในประเทศไทย จะ

ไมสามารถจดทะเบยนเปนเจาของกจการไดตามกฎหมาย เนองจากธรกจดานการทองเทยวจดวาเปนอาชพสงวนของ

ประเทศไทยดงนนผวจยจงใชการสมตวอยางแบบลกโซ (Snowball Sampling)โดยใชความสมพนธสวนบคคลในการ

แสวงหากลมตวอยาง

หลงจากนนจะใชเกณฑจ�านวนพนกงานในองคกรของกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยทเนนการน�า

นกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวในประเทศไทยเพอคดเลอกจ�านวนกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยทเนน

การน�านกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวในประเทศไทย เพอใหสอดคลองและเหมาะสมในการเปรยบเทยบกบ

กลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปน จ�านวนทงสน 20 รายทสอดคลอง ประกอบไปดวยผบรหารธรกจน�าเทยวใน

จงหวดเชยงใหม จงหวดกรงเทพ จงหวดชลบร และจงหวดภเกต โดยมปฏเสธการใหขอมล จ�านวน 7 ราย และยง

ไมพรอมในการใหขอมล จ�านวน 3 ราย รวมเปนจ�านวนทงสน 10 ราย ดงนนจ�านวนกลมตวอยางทงสองกลมรวมเปน

20 รายซงเปนผบรหารธรกจน�าเทยวภายในประเทศไทยทเนนการใหบรการกลมนกทองเทยวชาวญปนเปนหลก

ระเบยบวธการศกษา

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ ใชการสมภาษณรายบคคล แบบสมภาษณสรางขนจากกรอบแนวคด

ระดบความส�าเรจของการบรหารของผบรหารธรกจน�าเทยว (P. J. Gardiner Institute for Enterprise and Leadership,

2003) โดยก�าหนดประเดนค�าถามแบงออกเปน 5 ดาน คอ

1. ความเปนมาของธรกจ (Business Background) จ�านวน 5 ขอ

2. ความสามารถในการสรางความเจรญเตบโตทางดานการเงน (Ability to Fund Growth) จ�านวน 4 ขอ

3. ความสามารถในการสรางความเจรญเตบโตของกจการ (Growth) จ�านวน 4 ขอ

4. ความมชอเสยงของธรกจในอตสาหกรรม (Industry Reputation) จ�านวน 5 ขอ

5. ความมชอเสยงของธรกจในชมชน (Community Reputation) จ�านวน 4 ขอ

ซงเปนค�าถามปลายเปดทมความตอเนองกนและมความยดหยนในรายละเอยด เพอสอบถามขอเทจจรง ใน

การด�าเนนธรกจน�าเทยวในประเทศไทย

การวเคราะหขอมลและแปลผล

ผวจยด�าเนนการวเคราะหขอมลโดยสรปผลขอมลทไดรบจากกลมประชากรเปาหมาย จ�านวน 20 คน ซง

ประกอบดวยผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทย จ�านวน 10 คน และผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปน จ�านวน 10 คน โดย

จะท�าการหาความสมพนธระหวางผลทไดรบจากประชากรทงสองกลมเพอการเปรยบเทยบผลลพธ โดยจะท�าการ

เปรยบเทยบคณลกษณะของความส�าเรจทางดานการบรหาร 5 ดานตามประเดนค�าถามดงกลาวขางตนซงมรปแบบ

ของค�าถาม ตามกรอบแนวคดในการก�าหนดแบบสมภาษณและระดบความส�าเรจของการบรหารของผบรหารธรกจ

น�าเทยว (Interview Question Framework of Tour Agency’s Owner Achievement Performance Evaluation)


โดยแยกประเดนความคดเหนทเกยวของ วเคราะหแลว น�ามาเขยนเปนรายงานเชงพรรณนา ในสวนค�าอธบายผศกษา

ไดน�าเอาขอมลทไดจากการสมภาษณ และการศกษาจากแนวคด ทฤษฎ งานวจยทเกยวของ และเอกสารวชาการเขามา

ชวยในการอธบายผล


1.อทธพลของวฒนธรรมประจ�าชาตทมผลตอรปแบบภาวะผน�าของผบรหาร

ผลจากการสมภาษณ สามารถสรปไดวา ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปนมรปแบบการ

บรหารธรกจน�าเทยวโดยใชอทธพลและวฒนธรรมประจ�าชาตมาใชในการบรหารธรกจเชนเดยวกน ซงจะเหนไดจาก

การสมภาษณ พบวา ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปน มการบรหารธรกจโดยมกระบวนการในการสราง

กฎ ระเบยบ และขอบงคบ เพอใหพนกงานยดถอเปนขอปฏบต โดยมการควบคมและกวดขนพนกงาน หากพนกงาน

สามารถปฏบตงานไดเสรจสนตามเปาหมาย จะมการใหรางวลและสนน�าใจหรอค�าชมเพอเปนการสรางขวญและ

ก�าลงใจใหแกพนกงาน ซงเมอเปรยบเทยบผลทไดรบจากการศกษากลมผบรหารธรกจน�าเทยวทงสองกลม ในสวนของ

ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยทยงมความแตกตางทางดานการบรหารทรพยากรบคคล คอ ผบรหารธรกจน�าเทยว

ชาวไทยจะมการประนประนอม มความออนนอมถอมตน เพอลดความขดแยงในองคกร ซงเปนผลมาจากอทธพลและ

วฒนธรรมของคนไทยทไมนยมใชความรนแรง ซงแตกตางจากผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนทบรหารทรพยากร

บคคลโดยใชกฎเกณฑ ระเบยบ และขอบงคบตางๆ มาเปนกรอบเพอใหพนกงานด�าเนนการตามมาตรฐานและแนวทาง

การใหบรการอยางเครงครด

แตอยางไรกตามภาวะผน�าผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทย ซงมคณลกษณะของภาวะผน�าทมการปรบตว

ตามสถานการณ (Situation Oriented) ซงมไดมคณลกษณะยดมนในอดมคต (Ideologically-Oriented) และการ

ยดมนในระบบ (System-Oriented) แตอยางใด ฉะนน จงกลาวไดวา ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยมคานยมการเปลยนแปลง

ไปตามสถานการณ (Decision - Shifting) ซงคานยมในการท�างานทผวจยไดท�าการสรปจากคานยมและวฒนธรรม

ในการปฏบตงานของผบรหารธรกจชาวไทย จงสอดคลองกบรปแบบภาวะผน�าการแลกเปลยน (Transactional

Leadership) ของ Avolio (1999) ทกลาววา ภาวะผน�าสามารถพฒนาได และการทจะพฒนาภาวะผน�าแบบสมบรณ

ไดนน ตองน�าความคดภาวะผน�าแบบแลกเปลยนกบแนวความคดภาวะผน�าแบบเปลยนแปลงสภาพมาผสมผสานกน

โดยพฒนาจากภาวะผน�าแบบแลกเปลยนไปสภาวะผน�าแบบเปลยนสภาพ

ส�าหรบรปแบบภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนซงมคณลกษณะของผน�าแบบสานประโยชน

คอ กระตนใหผใตการบงคบบญชาปฏบตงานตามทผน�าตองการแลวไดรบรางวลเปนสงแลกเปลยน ซงคานยมใน

การท�างานทผวจยไดท�าการสรปจากคานยมและวฒนธรรมในการปฏบตงานของผบรหารธรกจชาวญปน สอดคลอง

กบรปแบบภาวะผน�าแบบสานประโยชนของ Burns (1978) ทกลาววา ลกษณะผน�าแบบสานประโยชนนน คอ ผน�า

ทมงตอบสนองความตองการของผใตบงคบบญชา หากการด�าเนนกจการนนมผลออกมาดแลว จะไดรบรางวลเปน

สงแลกเปลยน ซงมความเหมาะสมและเปนการจดการความขดแยงในองคกรไดดวย

2.รปแบบลกษณะภาวะผน�าทน�าไปสความส�าเรจในการบรหารธรกจน�าเทยว

ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยใหความส�าคญกบความส�าเรจเชงประกอบการของธรกจน�าเทยวดาน



ความสามารถในการสรางความเจรญเตบโต (Growth) เนองจากผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยเหนวาเปนเรองส�าคญ

ทจะสรางรายไดใหแกกจการเพมมากขน

ดานความส�าเรจในการประกอบการธรกจน�าเทยวเชงความมชอเสยงในชมชน (Community Reputation)

ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยเลงเหนความส�าคญในการมสวนรวมตอชมชน

ดานผบรหารธรกจชาวญปนใหความส�าคญกบการบรหารจดการทางดานการเงนของกจการ รวมทงม

การวางแผนการลงทนใหแกกจการของตนอยางตอเนอง ดานผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยมหลายๆ คนมองเหนวา

ความส�าเรจทางดานการเงนของตนเองอยในระดบกลาง เนองจากเรองการบรหารการเงนมความเกยวของกบสภาวะ

แวดลอมภายนอกทควบคมไมได

ในดานความมชอเสยงของธรกจในอตสาหกรรม (Industry Reputation) ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปน

กใหความส�าคญในสวนนเชนเดยวกน เนองจากผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนใหความส�าคญกบความมชอเสยง

ของธรกจในสายตาของผบรหารธรกจน�าเทยวรายอนๆ ในตลาดซงสอดคลองกบแนวความคดของชาวญปนทตองการ

พฒนาตนเองและองคกรใหไปสความเปนเลศอยางสม�าเสมอ สวนผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยไมไดเหนความส�าคญ

ในดานความมชอเสยงของธรกจในอตสาหกรรมเทาทควร

อภปรายผลการวจย

จากผลการศกษาทางดานการสมภาษณเชงลก (Depth Interview) พบวา อทธพลทางดานวฒนธรรมประจ�า

ชาตมผลตอรปแบบภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนเปนอยางยง

เนองจากในการบรหารงานของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยนนผบรหารฯ ไดน�าอทธพลดานวฒนธรรมประจ�าชาต

ตางๆ มารวมในการบรหารกจการของตนโดยทงททราบหรอไมทราบกตามดงจะแบงเปนสองหวขอโดยแบงตามกลม

ผบรหารธรกจน�าเทยว ดงน

1.อทธพลของวฒนธรรมประจ�าชาตทมผลกระทบตอภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทย

และชาวญปนในประเทศไทยทมผลถงความส�าเรจทางดานการบรหาร

1.1ความสอดคลองของวฒนธรรมประจ�าชาตทมผลตอภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยว

ชาวไทยทมผลตอความส�าเรจในการบรหาร

การบรหารธรกจโดยมกระบวนการในการสรางกฎระเบยบ และขอบงคบ เพอใหพนกงานยดถอเปน

ขอปฏบต โดยมการควบคมและกวดขนพนกงาน หากพนกงานสามารถปฏบตงานไดเสรจสนตามเปาหมาย กจะม

การใหรางวลและสนน�าใจหรอค�าชมเพอเปนการสรางขวญและก�าลงใจใหแกพนกงาน ผลดงกลาวมความสอดคลอง

กบคามตทางวฒนธรรมของ (Hofstede, 1983a) ดานท 6 คอ วฒนธรรมทางดานการหนวงเหนยว - การผอนผน

(Indulgence Vs. Restraint) กลาวคอ การบรหารธรกจใดๆ กตาม หากมการตงคานยม ประเพณ วฒนธรรม กฎ

ระเบยบ ขอบงคบ ส�าหรบการด�าเนนชวตตามระเบยบสงคม จารตประเพณสง นน ยอมหมายถง มระดบคาการ

หนวงเหนยวผอนผนสงเชนกน ซงเมอเปรยบเทยบจากผลการศกษากลมผบรหารธรกจน�าเทยวทงสองกลม พบวา

ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยมความแตกตางในการบรหารทรพยากรบคคล คอ ผบรหารธรกจชาวไทยจะมการ

ประนประนอม มความออนนอมถอมตน เพอลดความขดแยงในองคกร ซงเปนผลมาจากอทธพลและวฒนธรรมของ


คนไทยทไมนยมใชความรนแรง ตรงกบกบการศกษาเรองลกษณะการท�างานของคนไทย ของไพศาล ไกรสทธ (2535)

ทกลาววา ลกษณะทสงเสรมการบรหารงานทมผลตอความส�าเรจในการบรหาร คอ ความสภาพออนนอม ความเหนใจ

และความเขาใจซงมความสอดคลองกบผลการสมภาษณผบรหารธรกจน�าเทยวกลมนทเลงเหนวา ลกจางกเหมอน

คนในครอบครวเดยวกน ผบรหารจะตองปฏบตตนอยางเปนกนเอง เนนความประนประนอมในการบรหารทรพยากรบคคล

เพราะจะท�าใหสามารถมองเหนปญหาในการท�างานของลกจางอยางชดเจนและสามารถแกปญหาตางๆ ไดอยาง

วองไว ส�าหรบผลทางดานรปแบบภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยมลกษณะเปนรปแบบภาวะความเปน

ผน�าการแลกเปลยน (Transactional Leadership) ซงตรงกบงานวจย Antonakis ; Avolio & Silvasubrmaniam (2003)

ทกลาววา ขนตอนแลกเปลยนทขนอยกบความส�าเรจของงาน หรอหนาทตามสญญา และมกแสดงออกในลกษณะ

ของการตดตามผล และการควบคมผลลพธทตามมา ถงแมวาผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยจะมรปแบบภาวะผน�า

ในรปแบบเดยวกนกบกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปน ทวาในความเหมอนนนกลบมความแตกตางในนยส�าคญ

คอ แมวากลมผบรหารธรกจน�าเทยวจะมการบรหารทรพยากรบบคคลโดยการใชค�าสงและระเบยบขอบงคบเพอ

น�าไปสรปแบบการปฏบตตนของลกจางในการใหบรการลกคา หากในรปแบบการบรหารดานทรพยากรบคคลของ

ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยนนยงมลกษณะหลวม (Loose Human Resource Management) กลาวคอกลม

ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยมองวาลกจางเปนเสมอนคนในครอบครวทมความสนทสนมกน หากมปญหาในการ

ท�างานเกดขนกสามารถด�าเนนการแกไขปญหาตางๆ ไดอยางรวดเรว รวมทงมการใชความสมพนธเชงอ�านาจ ซงตรง

กบงานวจยของ สมาล มาโนชนฤมล (2539)ทไดศกษาลกษณะวฒนธรรม สงคมไทย วฒนธรรมองคการ และลกษณะ

ผน�าทมประสทธภาพในธรกจสอสารของประเทศไทย พบวา มตวฒนธรรมองคการสอดคลองกบสงคมไทย โดยให

ความส�าคญแกการใชอ�านาจ (Power Distance) เพอเขาไปแกปญหาทงดานการปฏบตงานและดานปญหาสวนตว

ของลกจางไดเชนกน

ในดานความสอดคลองและความแตกตางในทางดานมตทางดานวฒนธรรมและทางดานคณลกษณะ

ดานตางๆ ของผน�าส�าหรบกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยโดยอางองจากขอมล Geert Hofstede และคณะใน

ป ค.ศ 1967-1973 มความสอดคลองกบผลการสมภาษณเชงลกของกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทย ซงสรปไดดงน

1) ระยะหางระหวางอ�านาจ (Power of Distance) จากการสมภาษณผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทย

เหนวา ตนเองมความเหนอกวาลกจาง ถงแมจะมรปแบบการบรหารทรพยากรบคคลแบบเนนความใกลชดสนทสนมกน

กตาม ซงตรงกบท Hofstede (1983a, 1984) ทกลาวไววา กลมประเทศทมระยะหางของอ�านาจมาก เชน ประเทศไทย

ผใตบงคบบญชาจะไมตองการมสวนรวมหรอแลกเปลยนความคดเหนกบผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชาจะรอฟง

ค�าตดสนใจและการสงการของผบงคบบญชาเทานน จงสรปไดวา ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยมระยะหางระหวาง

อ�านาจมาก

2) การหลกเลยงความไมแนนอน (Uncertainty Avoidance) จากผลการการสมภาษณผบรหารธรกจ

น�าเทยวชาวไทย เหนวา ไมมนใจในสถานการณตางๆ ทสงผลดานลบตอกจการไมวาจะเปนการเกดสนามในประเทศ

ญปน (พ.ศ. 2554) และความไมมเสถยรภาพทางดานการเมองและเศรษฐกจของประเทศไทย แสดงใหเหนถง

ภาวะการขาดความเชอมนของคนไทยตอสงคม จ�าเปนตองใหความส�าคญกบความปลอดภยและการสรางความ

เชอมนในตนเองโดยอาศยปจจยภายในและภายนอกประเทศทสงผลกระทบตอกจการโดยตรงซงสอดคลองกบท



Embree (1995) ทกลาววา ประเทศไทยเปนประเทศทมการหลกเลยงความไมแนนอนในระดบสง ซงจะเหนจากการ

มระดบความกงวลดานความไมแนนอนในระดบสงและพยายามหลกเลยงความเสยง

3) การใหความส�าคญตออนาคต (Long Term Orientation) การตงเปาหมายในระยะยาว จากการ

สมภาษณผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทย พบวา ความแปรปรวนทางดานการเมองและเศรษฐกจมอทธพลทางลบ

ตอผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทย ทศนคตและรปแบบในการตดสนใจเพอการด�าเนนธรกจมความเปลยนแปลงไป

จากการทมการตงเปาหมายในระยะกลาง (1 ป) ลดลงตามความผนแปรทางดานสภาพแวดลอมตางๆ การด�าเนน

ธรกจเปนการตงเปาหมายในระยะสน ซงตรงกบท Hofstede (1984) กลาววา ประเทศไทยมคามตการใหความส�าคญ

ตออนาคต (Long Term Orientation) เฉลยอยในระดบกลาง แสดงวาประเทศไทยมมตการใหความส�าคญตออนาคต

และปจจบนเทาเทยมกน ซงสอดคลองกบ Embree (1995) ไดกลาวถงลกษณะเดนของสงคมไทยในดานการปรบตว

ในวฒนธรรมตางชาต กลาวคอ ในสงคมทกระบวนการปรบตวทางดานวฒนธรรมจะสรางสถานการณทแปลกแยก

ทางวฒนธรรมไดนอยสงคมไทยใหความส�าคญตอทงปจจบน (การเขามาซงวฒนธรรมภายนอกจากตางชาต) และ

อนาคต (การอนรกษและสบทอดวฒนธรรมไทยสลกหลาน) อยางเทาเทยมกน

4) ความเปนปจเจกนยม - ความเปนกลมนยม (Individualism Vs. Collectivism) พบวาผบรหาร

ธรกจน�าเทยวชาวไทยมคานยมในการท�ากจกรรมตางๆ ในเชงการท�างานเปนกลม และยงมลกษณะทเปน “กลมนยม”

(Collectivism) คอ ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยจะมองความส�าคญของธรกจของตนมากกวาความสามารถของ

อตสาหกรรมในการแขงขนกบธรกจน�าเทยวของชาวตางชาต ซงตรงกบท Embree (1995) ทกลาวไววา สาเหตแหง

ความลมเหลวความเปนกลมนยมของคนไทย คอ คนไทยมไดยอมรบซงหนาทแหงความจงรกภกดตอผทเปนหวหนา

ซงมอ�านาจเหนอกวา โดยลกษณะความสมพนธแบบเปนกลมกอนของชาวไทยมไดมการก�าหนดภาระหนาท

ความรบผดชอบของบคคลในกลมอยางเครงครด แตเปนในลกษณะของความรบผดชอบตามหนาทของแตละบคคล

อยางหลวมๆ

5) ความเปนเพศชาย - ความเปนเพศหญง (Masculinity Vs. Femininity) พบวาผบรหารธรกจน�าเทยว

ชาวไทยมลกษณะการบรหารทยดหยนและมความพยายามในการสรางความสมพนธทดระหวางตนเองและลกจาง

ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยจงใชการบรหารธรกจแบบความเปนเพศหญงมากกวาความเปนเพศชาย สอดคลอง

กบ Hofstede (1984) ทกลาววา มตความเปนเพศชายและความเปนเพศหญงมผลตอการยอมรบพฤตกรรมของผน�า

ทแสดงออก เชน ผน�าในอดมคตจะตองมลกษณะเปนเพศชาย เปนผน�าทมความกาวราว ดดน ตดสนใจอยางรวดเรว

จงจะไดรบการชนชมจากผใตบงคบบญชา ในขณะทพฤตกรรมเชนน อาจไมเปนทยอมรบในวฒนธรรมทมลกษณะ

ความเปนเพศหญง เชนประเทศไทย

6) การหนวงเหนยวและการผอนผน (Indulgence Vs. Restraint) พบวา ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทย

มการบรหารธรกจโดยมกระบวนการในการสรางกฎระเบยบ และขอบงคบ เพอใหพนกงานยดถอเปนขอปฏบต โดย

มการควบคมและกวดขนพนกงาน หากพนกงานสามารถปฏบตงานไดเสรจสนตามเปาหมาย จะมการใหรางวลและ

สนน�าใจหรอค�าชมเพอเปนการสรางขวญและก�าลงใจใหแกพนกงาน ซงตรงกบท Embree (1995) ทไดสงเกต

พฤตกรรมของบคคลในสงคมไทยในการใชชวตรวมกบบคคลอนๆ ในสงคมไววา หากสงคมใดมโครงสรางทางสงคม

ทมความใกลชดตอกน ผคนจะมพฤตกรรมในการยดถอหลกปฏบตของสงคมอยางเครงครดเพอน�ามาใชในการอย


รวมกนในสงคม ซงแสดงใหเหนถงแนวโนมทสมาชกของสงคมไทยจะสอดคลองกบคานยมทางดานการผอนผน

(Indulgence) เนองจากในสงคมไทยไมไดมขอก�าหนดทตายตวในการอยรวมกนของบคคลในสงคมอยางชดเจน

1.2ความสอดคลองของวฒนธรรมประจ�าชาตทมผลตอภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยว

ชาวญปนในประเทศไทยทมผลตอความส�าเรจในการบรหาร

จากผลการสมภาษณกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปน พบวา ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปน

มรปแบบการบรหารโดยใชอทธพลและวฒนธรรมประจ�าชาต ซงจะเหนไดจากการบรหารธรกจโดยมกระบวนการใน

การสรางกฎ ระเบยบ และขอบงคบ เพอใหพนกงานยดถอเปนขอปฏบต โดยมการควบคมและกวดขนพนกงาน หาก

พนกงานสามารถปฏบตงานไดเสรจสนตามเปาหมาย กจะมการใหรางวลและสนน�าใจหรอค�าชมเพอเปนการสราง

ขวญและก�าลงใจใหแกพนกงาน ผลดงกลาวมความสอดคลองกบคามตทางวฒนธรรมของ (Hofstede, 1983a) ดาน

ท 6 คอวฒนธรรมดานการหนวงเหนยว - การผอนผน (Indulgence vs. Restraint) กลาวคอ การบรหารธรกจใดๆ

กตาม ซงหากมการตงคานยม ประเพณ วฒนธรรม กฎระเบยบ ขอบงคบ ส�าหรบการด�าเนนชวตตามระเบยบสงคม

จารตประเพณสงยอมหมายถงการมระดบคาการหนวงเหนยวผอนผนสงเชนกน ซงสอดคลองกบท กนกกร ธรรมโภคน

(2548) ทศกษาวฒนธรรมองคกรทมผลตอการจดการและการใชพนทส�านกงาน พบวา ญปนจะมรปแบบความสมพนธ

ในองคกรเปนแบบครอบครวเดยวกน มการควบคมดแลในขณะท�างานอยางใกลชด มการตดสนใจเปนกลม ขนตอน

ในการด�าเนนการจะชา การประเมนผลงานจะดทภาพรวมหรอผลงานของกลมเปนหลกและระหวางท�างานจะมหยดพก

เปนเวลาแนนอน สวนความสมพนธเชงอ�านาจระหวางผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนกบลกจางชาวไทย คอ (นายจาง

และลกจาง) ตรงกบท Swierczek & Onishi (2003) ทไดท�าการศกษาวฒนธรรมทางธรกจทเกยวของกบผบรหารธรกจ

ชาวญปนและพนกงานชาวไทยในการเขามาบรหารและด�าเนนกจการในประเทศไทย โดยทผบรหารธรกจน�าเทยว

ชาวญปนจะเหนวา “เวลางานคอเวลาแหงการท�างาน นอกเวลางานคอเวลาแหงการพกผอน” ทกสงททงผบรหารธรกจ

น�าเทยวชาวญปนและลกจางจะตองท�าในชวงเวลางานไมวาจะกชวโมงกตาม กคอสงตางๆ ทเกยวกบภาระงานท

แตละบคคลก�าลงดแลอยรวมทงการพฒนาสงตางๆ ทอยในภาระงานของตนเพมเตมอยสม�าเสมอ รวมทงจะเปน

สงทดยงขนหากผปฏบตงานทกระดบสามารถน�าเสนอในสงทจะท�าใหองคกรมความกาวหนาเพมยงขนโดยไมจ�ากด

วาจะตองเกยวของกบภาระหนาทหรอต�าแหนงงานของตนเทานน

ในดานความสอดคลองและความแตกตางในมตดานวฒนธรรมและดานคณลกษณะดานตางๆ ของ

ผน�า ส�าหรบกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนโดยอางองจากขอมล Geert Hofstede (1983a) ซงส�ารวจขอมลใน

ป ค.ศ. 1967 - 1973 มความสอดคลองกบผลการสมภาษณเชงลกของกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปน ดงน

1) ระยะหางระหวางอ�านาจ (Power of Distance) พบวา ความแตกตางระหวางวฒนธรรมของผบรหาร

ธรกจน�าเทยวชาวญปนกบลกจางชาวไทย คอ รปแบบวธการปฏบตงานทมความแตกตางกน เนองจากผบรหาร

ธรกจน�าเทยวชาวญปนมองวาการปฏบตตนเองใหเหมาะสมในเวลาท�างาน ลกจางไมควรท�าสงใดทนอกเหนอจาก

หนาทการงานของตนในเวลางาน โดยผบรหารธรกจชาวญปนยงเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดมสวนรวมในการ

ตดสนใจในการปฏบตงานดวย ซงสอดคลองกบท Hofstede (1983a, 1984) ทกลาวไววา ประเทศญปน ซงเปน

ประเทศทมระยะหางของอ�านาจนอย ผน�าจะเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดมสวนรวมในการตดสนใจของผน�าใน

การปฏบตงาน ซงประเทศทมระยะหางของอ�านาจนอย โดยทผน�าและผตามจะปฏบตตามอ�านาจตดสนใจเปนวงกวาง

มากกวาประเทศทมระยะหางของอ�านาจมาก



2) การหลกเลยงความไมแนนอน (Uncertainty Avoidance) พบวา หนวยงานภาครฐหรอพนกงาน

ของรฐในประเทศญปนจะใหบรการอยางเตมทซงพนกงานหรอเจาหนาทเหลานมองวา พวกเขาอยไดและมเงนเดอน

กเพราะภาษจากประชาชน ดงนน พวกเขาตองตอบแทน สอดคลองกบ Lebra (1986) ทกลาววา การหลกเลยง

ความไมแนนอนของชาวญปนนนเกดจากแรงกดดนจากการทบคคลตองการมความส�าคญตอผอนในกลม รวมทง

ความตองการไดรบการยอมรบจากคนในสงคม ซงแสดงใหเหนวาวฒนธรรมญปนใหความส�าคญตอการอยรวมกน

เปนกลม สงผลใหชาวญปนมพฤตกรรมทนยมหลกเลยงความไมแนนอน เพอท�าใหตนเองเปนทยอมรบและตองการ

ของผอนในกลมนนเอง

3) การใหความส�าคญตออนาคต (Long Term Orientation) พบวา สถานการณในการประกอบธรกจ

น�าเทยวชาวญปนของประเทศไทยในชวงป พ.ศ. 2554 มความแปรปรวนเกนกวาทจะด�าเนนการตดสนใจทางธรกจ

ในระยะกลาง (1 ป) ได จ�าเปนตองดสถานการณในการประกอบธรกจน�าเทยวอยางตอเนองสงผลใหระยะเวลาใน

การตงเปาหมายระยะยาวของผประกอบธรกจน�าเทยวชาวญปนลดลงเหลอเพยงระยะสน (ภายใน 1 ไตรมาส หรอ 4 เดอน)

เทานน สอดคลองกบท Hofstede (1984) ทกลาววา สงคมของชาวญปนเปนสงคมทใหความส�าคญของผลลพธหรอ

เปาหมายระยะยาวในการท�างานรวมกนของบคคลในสงคมมากกวาทจะมองถงเปาหมายในระยะสน หากแต

สถานการณในการประกอบธรกจมความแปรปรวนเกนกวาทจะควบคมได การด�าเนนธรกจของชาวญปนจงระมดระวงมาก

โดยจะเนนคณลกษณะส�าคญของบคคลทจะรวมงานดวย ยกตวอยางเชน ความซอสตย ความอดทน ความมธยสถ

และขเกรงใจ เปนตน

4) ความเปนปจเจกนยม - ความเปนกลมนยม (Individualism Vs. Collectivism) พบวา ผบรหาร

ธรกจน�าเทยวชาวญปน ยงคงมลกษณะทเปน “กลมนยม” (Collectivism) คอนไปปจเจกนยมเลกนอย กลาวคอ การ

ด�าเนนธรกจ ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนมคานยมในการท�ากจกรรมตางๆ ในเชงกลม ทงในการด�าเนนชวตและ

การด�าเนนธรกจ ชมชนรอบขางเปนผทมความส�าคญในการสงเสรมใหกจการเปนทยอมรบและมความแขงแกรงได

สอดคลองกนท Hofstede (1980) ทกลาวไววาประเทศญปนทเปนประเทศทมลกษณะสงคมแบบปจเจกนยมต�าหรอ

เปนกลมกอน ความสมพนธระหวางบคคลจงมลกษณะองกลม

5) ความเปนเพศชาย - ความเปนเพศหญง (Masculinity Vs. Femininity) พบวาผบรหารธรกจน�าเทยว

ชาวญปนจะเขมงวด และใชกฏเกณฑ ระเบยบขอบงคบในการด�าเนนชวตรวมทงในการด�าเนนธรกจน�าเทยวใน

ประเทศไทย หากระดบความเปนเพศชาย (Masculinity) ทลดลงนนเปนสาเหตมาจากการปรบตวใหเขากบวฒนธรรม

และคานยมตางๆ ของชาวไทย ทมความเปนเพศหญง (Femininity) ตรงกบท Hofstede กลาวไววา ในสงคมทเนน

ความเปนชาย (Masculinity) เชน ประเทศญปน ผน�าในอดมคตจะตองมลกษณะของความเปนชาย กลาวคอ เปน

ผน�าทมความกาวราวดดน ตดสนใจอยางรวดเรวจงจะไดรบความชนชมจากผใตบงคบบญชา ในขณะทพฤตกรรม

เชนนอาจไมเปนทยอมรบในวฒนธรรมทมลกษณะ ความเปนหญง (Masculinity) เชน ประเทศไทย

6) การหนวงเหนยวและการผอนผน (Indulgence Vs. Restraint) พบวา ผบรหารธรกจน�าเทยว

ชาวญปน มการบรหารธรกจโดยมกระบวนการในการสรางกฎ ระเบยบ และขอบงคบ เพอใหพนกงานยดถอเปน

ขอปฏบต โดยมการควบคมและกวดขนพนกงาน หากพนกงานสามารถปฏบตงานไดเสรจสนตามเปาหมาย กจะม

การใหรางวลและสนน�าใจหรอค�าชมเพอเปนการสรางขวญและก�าลงใจใหแกพนกงาน ซงตรงกบท Lebra (1986) ท


กลาวไววา ชาวญปนจงมแนวโนมทจะมคานยมทสอดคลองกบลกษณะคานยมการหนวงเหนยว (Restraint) เนองจาก

ชาวญปนใหความส�าคญตอการประพฤตตามขอบงคบและกฎระเบยบทางสงคมมากกวาทจะใชความตองการสวนตน

ในการด�าเนนชวต

กลาวโดยสรป จากความสอดคลองและความแตกตางในมตทางดานวฒนธรรมและดานคณลกษณะ

ดานตางๆ ของผน�าส�าหรบกลมผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปนโดยอางองจากขอมล Geert Hofstede

และคณะในป ค.ศ 1967-1973 ของวฒนธรรมประจ�าชาตทมผลตอภาวะผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปน

ในประเทศไทยทมผลตอความส�าเรจในการบรหารธรกจมความแตกตางกนอยางยง ไมวาจะเปนรปแบบการบรหาร

ทรพยากรบคคล (Human Resource Management) ความสมพนธเชงอ�านาจ (Power Relation) กระทงมตทางดาน

วฒนธรรม (Hofstede’s Cultural Dimensions) และคณลกษณะตางๆ ดานความมภาวะผน�า (Leadership Qualities)

ของผบรหารธรกจน�าเทยวสองกลมส�าคญนสะทอนใหเหนวาไมวาจะเปนผบรหารในธรกจประเภทเดยวกน หรอแม

จะมลกคานกทองเทยวชาวญปนเปนลกคาหลกกลมเดยวกน อทธพลประจ�าชาตมผลกระทบตอทงคานยมในการ

บรหารธรกจน�าเทยว รวมทงการแกไขปญหาในการบรหารธรกจน�าเทยวดานตางๆ ไมวาจะเปนการบรหารทรพยากร

บคคลกมความแตกตางกน รปแบบในการควบคมการใหบรการลกคา หรอแมแตกระทงการวางแผนกจการในดาน

ตางๆ จงสามารถสรปไดวาอทธพลทางดานวฒนธรรมประจ�าชาตไมวาไทยหรอญปนกดมผลตอภาวะผน�าของ

นกธรกจน�าเทยวชาวไทยและชาวญปน

2.รปแบบลกษณะภาวะผน�าทน�าไปสความส�าเรจของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยทเนนการ

จดการน�านกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวภายในประเทศและผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนท

เนนการน�านกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวภายในประเทศไทย

2.1 รปภาวะผน�าผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยทน�าไปสความส�าเรจของธรกจน�าเทยวใน

ประเทศไทย พบวา ภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยมคณลกษณะของภาวะผน�าทมการปรบตวตาม

สถานการณ (Situation Oriented) ซงมไดมคณลกษณะยดมนในอดมคต (Ideologically-Oriented) และการยดมน

ในระบบ (System-Oriented) แตอยางใด ฉะนน จงกลาวไดวา ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยเปนผทมคานยม

การเปลยนแปลงไปตามสถานการณ (Decision – Shifting) ซงคานยมในการท�างานทผวจยไดท�าการสรปจากคานยม

และวฒนธรรมในการปฏบตงานของผบรหารธรกจชาวไทย จงมสอดคลองกบรปแบบภาวะผน�าการแลกเปลยน

(Transactional Leadership) ของ Avolio (1999) ทกลาววา ภาวะผน�าสามารถพฒนาได และการทจะพฒนาภาวะ

ผน�าแบบสมบรณไดนน ตองน�าความคดภาวะผน�าแบบแลกเปลยนกบแนวความคดภาวะผน�าแบบเปลยนแปลงสภาพ

มาผสมผสานกน โดยพฒนาจากภาวะผน�าแบบแลกเปลยนไปสภาวะผน�าแบบเปลยนสภาพ ซงจะมความแตกตางกน

ทางดานการบรหารทรพยากรบคคล คอ ผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทยจะมการประนประนอม มความออนนอมถอมตน

เพอลดความขดแยงในองคกร ซงเปนผลมาจากอทธพลและวฒนธรรมของคนไทยทไมนยมใชความรนแรง

ดงนนรปแบบภาวะผน�าในการบรหารของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวไทย จงเปนรปแบบการบรหาร

แบบยดหยน (Flexible Management) หรอสามารถเปลยนแปลงไปตามสถานการณ (Decision - Shifting) จงไมได

มการออกกฎระเบยบขอบงคบทตายตวเพอบงคบใหผใตบงคบบญชาตองปฏบตตามอยางเครงครด จงมความ



สอดคลองกบรปแบบระบบอปถมภ (Patronage System) ของ Komin (1990) ทท�าการศกษารปแบบอปถมภของ

ผบรหารธรกจชาวไทย

2.2รปภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนทน�าไปสความส�าเรจของธรกจน�าเทยวใน

ประเทศไทย พบวา รปแบบภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนมคณลกษณะของผน�าแบบสานประโยชน

คอ การกระตนใหผใตการบงคบบญชาปฏบตงานตามทผน�าตองการแลวไดรบรางวลเปนสงแลกเปลยน ซงคานยม

ในการท�างานทผวจยสรปจากคานยมและวฒนธรรมในการปฏบตงานของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนมความ

สอดคลองกบรปแบบภาวะผน�าแบบสานประโยชนของ Burns (1978) ทกลาววา ลกษณะผน�าแบบสานประโยชนนน

คอ ผน�าทมงตอบสนองความตองการของผใตบงคบบญชา หากการด�าเนนกจการนนมผลออกมาดแลว จะไดรบ

รางวลเปนสงแลกเปลยน ซงมความเหมาะสมและจดการความขดแยงในองคกรไดดวย ในขณะทผบรหารธรกจ

น�าเทยวชาวญปน ใชกฎเกณฑ ระเบยบ และขอบงคบตางๆ มาเปนกรอบเพอใหพนกงานด�าเนนการตามมาตรฐาน

และแนวทางการใหบรการอยางเครงครด

ดงนน จงสามารถสรปไดวารปแบบภาวะผน�าของผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปนเปนรปแบบภาวะ

ผน�าการบรหารธรกจแบบสานประโยชน คอ การกระตนใหผใตการบงคบบญชาปฏบตงานตามทผน�าตองการแลวได

รบรางวลเปนสงแลกเปลยน ซงเปนคานยมในการท�างานทผบรหารธรกจน�าเทยวชาวญปน เนนสรางประสทธภาพใน

การบรหารงานของพนกงาน (Efficiency Oriented Patronage) และใหความส�าคญในการอบรมและจดกจกรรม

ตางๆ เพอเออตอการพฒนาประสทธภาพในการท�างานของพนกงานเพอทจะไดมความสามารถด�าเนนงานตาม

เปาหมายทผบรหารชาวญปนก�าหนดและวางแผนไว ซงสอดคลองกบรปแบบระบบอปถมภของ Drucker (1971)

ทท�าการศกษารปแบบอปถมภของผบรหารธรกจชาวญปน

จากการศกษารปแบบภาวะผน�าทจะน�าไปสความส�าเรจของผบรหารธรกจน�าเทยวทงชาวไทยและ

ชาวญปนทเนนการน�านกทองเทยวชาวญปนเขามาทองเทยวในประเทศไทย ถงแมวาผบรหารทงสองกลมจะใช

รปแบบการบรหารทแตกตางกนในดานการบรหารทรพยากรบคคล คอ ผบรหารธรกจชาวไทยทใชรปแบบภาวะผน�า

แบบปรบตวตามสถานการณ (Situation Oriented) และผบรหารธรกจชาวญปนทใชรปแบบภาวะผน�าแบบสาน

ประโยชน ในการบรหารธรกจน�าเทยวเพอใหธรกจประสบผลส�าเรจ แตผบรหารทงสองกลมยงคงเนนคณลกษณะ

ภาวะผน�าทเนนประสทธภาพในการท�างาน (Effectiveness)


Antonakis, J. ; Avolio, B. J. & Silvasubramaniam, N. (2003). Context And Leadership: An Examination Of

The Nine Full-Range Leadership Theory Using the Multifactor Leadership Questionnaire. Leadership

Quarterly.14, 261-295.

Avolio, B. L. ; Bass, B. M. & Jung, D. J. (1999). Re-examining The Components Of Transformational And

Transactional Leadership Using The Multifactor Leadership Questionnaire. Journal of Occupational

andOrganizationalPsychology. 72(4), 441-463.


Ayman, R. (1993). “Leadership perception: the role of gender and culture” In Chemers, M. M & R. Ayman.

(1993). LeadershipTheoryandResearch:PerspectivesandDirections. California: Academic Press.

Barrow, J. C. (1977). The Variable Of Leadership: A Review And Conceptual Framework. Academyof

ManagementReview. 2(2), 231-251.

Burns, J. M. (1978). Leadership. New York: Harper & Row.

Drucker, P.F.(1971). What We Can Learn From Japanese Management. HarwardBusinessReview. 111-112.

Retrived February 16, 2011, From Ebsco Host http://web.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/

pdfviewer?hid=122&sid=2a389729-60e0-48ae-b172-a90ebee0c351%40sessionmgr111&vid=2

Erez, M. & Earley, C.P. (1993). Culture,Self-Identity,AndWork. New York: Oxford University Press.

Embree, John F. (1995). Thailand A Loosely Structured Social System. AmericanAnthropologistNewSeries.

52(2)(Apr.-Jun.,1950), 182,187, 185 ,187-188 ,191 ,181-193. Retrieve February 16, 2011, from

http://onlinelibrary.wiley.com/store/10.1525/aa.1950.52.2.02a00030/asset/aa.1950.52.2.02a00030.

pdf?v=1&t=gk87dvcz&s=3c3bca6019ee9d8e6bb3f556addf1cb2e7a4c90d

Griffin, R.W. (1993).Management. (4th ed.). Boston : Houghton Mifflin.

Hofstede, G. (1980a). Culture'sConsequences:InternationalDifferencesinWorkRelatedValue. Beverly Hills,

California: Sage Publication.

Hofstede, G. (1983a). The Cultural Relativity Of Organizational Practices and Theories. JournalofInternational

BusinessStudies. 14(2), 75-89.

Hofstede, G. (1984). Cultural dimensions in management and planning. JournalofInternationalBusiness

Studies. 14(2),75-89.

Hofstede, G. (I980b). Motivation, leadership, And Organization: Do American Theories Apply Abroad?.

OrganizationalDynamics. Summer, 42-63.

Komin, S. (1990). Culture And Work - Related Values In Thai Organization. InternationalJournalofPsychology.

1(12), 681-704. Retrieved February 23, 2011 From Ebsco Host http://content.ebscohost.com/

pdf9/pdf/1990/9ED/01Dec90/5775863.pdf?T=P&P=AN&K=5775863&S=R&D=buh&EbscoContent=

dGJyMNXb4kSeqLE4xNvgOLCmr0meprBSsK4Sq6WxWXS&ContentCustomer=dGJyMPGrr02urr

VOuePfgeyx44Dt6fIA

Kreitner, R. (1998). Management. (7th ed.). Newyork Houghton Mifflin Company.

Lebra, T.S (1986). JapanesePatternOfBehavior. (5th ed.). Honolulu: University of Hawaii Press.

Megginson, L. C. ; Mosley, D. C. & Pietri, P.H. (1992), Management:ConceptsAndApplication. (4th ed.).

New York: Harpers Collins Publisher.

P.J. Gardiner Institute for Enterprise and Entrepreneurship (2003). BuiltToLastEntrepreneurialSuccessStories

OfNewfoundlandAndLabrador:RoyalCommissionOnRenewingAnd StrengtheningOurPlace

inCanada.7-8



Rue, L. W. & Byars, L. L. (1989). Management:TheoryAndApplication (5th ed.). I1linois: Irwin.

Swierczek, F. W. & Onishi, J. (2003). Culture and conflict: Japanese managers and Thai Subordinates.

PersonnelReview. 32(2), 187-210.

กนกกร ธรรมโภคน. (2548). กรณศกษาความพงพอใจและประสทธภาพ. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ไพศาล ไกรสทธ. (2535).วฒนธรรมการทางานของคนไทย. กรงเทพฯ: เทคนค 19

สถานเอกอครราชทตญปนประจ�าประเทศไทย. (ม.ป.ป). ความสมพนธระหวางประเทศญปนและประเทศไทย

โดยสงเขป. สบคนเมอวนท 27 มกราคม 2555, จาก http://www.th.emb- japan.go.jp/th/relation/index.htm

[ระบบออนไลน]

สมาล มาโนชนฤมล. (2539). การศกษาลกษณะวฒนธรรมสงคมไทยวฒนธรรมองคการและลกษณะผน�าท

มประสทธภาพในธรกจการสอสารของประเทศไทยตามแนวการศกษาของโครงการวจยGLOBE.

วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร.


*นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาสงคมศาสตร ส�านกวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง E-mail: [email protected] **อาจารยประจ�าส�านกวชาศลปศาสตร มหาวทยาลยแมฟาหลวง (อาจารยทปรกษาหลก)***ทปรกษาสถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย และอาจารยผทรงคณวฒ สาขาการวางผงเมองและสภาพแวดลอม คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร (อาจารยทปรกษารวม)

การสรางตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร: กรณศกษา อ�าเภอเมองชยงราย จงหวดเชยงราย

Creating Indicators for Corporate Social Responsibility of Developers in the Housing Real Estate Business:

A Case Study of Mueng Chiang Rai District, Chiang Rai Province

ลชนาชมตระกล*

ผชวยศาสตราจารยดร.สรบศยรงโรจนสวรรณ**

รองศาสตราจารยดร.สวฒนาธาดานต***

บทคดยอ

การศกษาวจยครงนมวตถประสงคเพอสรางตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการ

บานจดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย ในการศกษาวจยครงนเปนการวจยทอาศยขอมลทรวบรวมไดจาก

แหลงทมาขององคความรเปนขอสรป โดยใชทงวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Method) และวธวจยเชงปรมาณ

(Quantitative Method) ประกอบดวย 5 ขนตอน ไดแก 1) การคดเลอกตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการ

ธรกจโครงการบานจดสรรทมาจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของเพอรวบรวมตวชวดทเกยวของกบธรกจโครงการ

บานจดสรร ประกอบการรางชดตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมอง

เชยงราย จงหวดเชยงราย เพอน�าไปเปนกรอบหรอเปนแนวทางระหวางการวจย 2) การคดเลอกตวชวดความรบผดชอบ

ตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรโดยผใหขอมลส�าคญ ในสวนของการไดมาของผใหขอมลส�าคญ

ผวจยไดท�าการเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ไดแก ผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร

ผบรหาร พนกงาน ลกคา ผน�าชมชน 3) การถวงน�าหนกองคประกอบและตวชวด โดยใหผใหขอมลส�าคญจดเรยงล�าดบ

ความส�าคญขององคประกอบและตวชวด เพอน�าไปถวงน�าหนก องคประกอบและตวชวด 4) การสรางเกณฑประเมน

ตวชวด ผวจยไดพจารณาการสรางเกณฑประเมนตวชวดแตละตวชวดจากชนดของตวชวด คอ ปจจยน�าเขา

กระบวนการ และผลผลต โดยอาศยหลกการทสอดคลองกบการสรางการมสวนรวม กระบวนการมสวนรวม กระบวนการ

ท�างาน (PDCA) ระดบความพงพอใจ และจ�านวนผลผลตทเกดขนจรง และ 5) การทดสอบใชตวชวดความรบผดชอบ

ตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย กบธรกจโครงการบาน



จดสรรทเปนกรณตวอยาง โดยตงขอสงเกตจดเดน จดดอย และผลการสมภาษณความคดเหนหลงจากการทดสอบ

ใชตวชวด

ผลการศกษาวจย พบวา องคประกอบและตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการ

บานจดสรร :กรณศกษา อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย สามารถจ�าแนกออกเปนองคประกอบ 6 ดาน ประกอบดวย

25 ตวชวด และผลจากการทดสอบใชตวชวด พบวา ตวชวดแตละตวมคณสมบตสอดคลองกบการด�าเนนธรกจโครงการ

บานจดสรร สามารถตอบสนองความตองการของพนกงาน ชมชน ลกคา และสงคมไดเปนอยางด และยงสอดคลอง

กบคณลกษณะของตวชวดทดและมความเหมาะสม ซงถอไดวาสามารถน�าไปใชเปนเครองมอในการวดความรบผดชอบ

ตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรได

ขอเสนอแนะจากการศกษาวจย หนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของกบการด�าเนนธรกจโครงการ

บานจดสรร ควรน�าตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย

จงหวดเชยงรายไปใชเปนเครองมอในการประเมน เพอสงเสรมและพฒนาความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการ

ธรกจโครงการบานจดสรร เพอสงผลใหเกดประโยชนสงสดแกผบรโภคตอไป


การสรางตวชวด ความรบผดชอบตอสงคม ผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร

Abstract

This study aims to postulate corporate social responsibility Key Performance Indicators (KPIs) for real

estate developers in Muang District, Chiang Rai Province. Both quantitative and qualitative approaches

are used for data elicitation. The study comprises of five phases: 1) KPIs selection from literature reviews

for drafting indicators for corporate social responsibility of developers in housing real estate business

Mueang Chiang Rai district, Chiang Rai province, 2) KPIs selection by key informants, in case of key

informants came by purposive sampling; developers in housing real estate business, executive, officer,

customer and community leader 3) KPIs weighting by key informants with ranking indicators 4) evaluation

criteria postulation by relating type of indicators; input process output which match participation, participatory

process, PDCA, satisfaction ranking and output, and 4) KPIs testing with a real estate developer. Results

show that there are 6 components with 25 KPIs for corporate social responsibility (CSR) for real estate

developers and each indicator relates with housing real estate business, relating requirement of officer,

community, customer and society, and relating with good characteristic.

It is suggested that both government and private sectors who run housing real estate should

employ this KPIs for the evaluation of their CSR projects. These KPIs would help develop the developers’

CSR so that the CSR projects could be done upon the highest benefit for the consumer.


Keywords

Creating indicators, Corporate Social Responsibility, Real Estate Developers

บทน�า

จากโครงการผงภาคเหนอป พ.ศ. 2600 โดยกระทรวงมหาดไทยแสดงใหเหนวาปจจบนพนทภาคเหนอม

ความส�าคญอยางยงตอยทธศาสตรการพฒนาประเทศ ดานการรวมมอทางดานเศรษฐกจกบประเทศเพอนบานใน

กลมอนโดจนและกลมอนภมภาค เนองจากความไดเปรยบเชงทตงทางภมศาสตรและบทบาทการเปนผน�าทาง

เศรษฐกจและสงคมกบประเทศเพอนบานทมงใหภาคเหนอเปนศนยกลางของอนภมภาคลมแมน�าโขงทเชอมโยงไทย

พมา ลาว จนตอนใต โดยกลมจงหวดภาคเหนอตอนบน ไดแก จงหวดเชยงราย จงหวดพะเยา จงหวดเชยงใหม จงหวด

ล�าพน และจงหวดล�าปาง ทเปนจดเชอมโยงการคาและการคมนาคมตามแนวเขตเศรษฐกจเหนอ-ใต (North - South

Corridor) ตอเนองถงเขตเศรษฐกจตะวนตก-ตะวนออก (East - West Corridor) ทจงหวดพษณโลก ทสามารถเชอมโยง

การคาและการคมนาคมระหวางภาคตะวนตก ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคตะวนออก รวมถงการ

เชอมโยงการคาการลงทนระหวางประเทศของพมา - ไทย - ลาว - เวยดนาม ซงสงผลใหป พ.ศ. 2600 ทางกรมโยธาธการ

และผงเมองก�าหนดใหจงหวดเชยงราย อยในกลมจงหวดทมความส�าคญล�าดบ 2 ของการพฒนาเมองและชนบทใน

ภาคเหนอ ใหเปนกลมเมองทมบทบาทดานการคาชายแดน อตสาหกรรม การทองเทยวทางธรรมชาต ศนยกลาง

คมนาคมขนสงทเชอมโยงกลมอนภมภาคลมแมน�าโขง และมเสนทางการเชอมตอกบประเทศอน ๆ แมวาจงหวด

เชยงรายจะอยในกลมจงหวดความส�าคญล�าดบ 2 ของการพฒนาเมองและชนบทในภาคเหนอ แตจงหวดเชยงรายก

เปนจงหวดทมบทบาทส�าคญทงในเชงเศรษฐกจและการทองเทยวดวยศกยภาพในทก ๆ ดาน (กรมโยธาธการและ

ผงเมอง กระทรวงมหาดไทย, 2549)

จงหวดเชยงรายมพนทการกอสรางในเขตเทศบาลเมองขยายตวสงขน โดยเฉพาะพนทการกอสรางทอยอาศย

ในป พ.ศ. 2527 มจ�านวน 19,359 ตารางเมตร สวนในป พ.ศ. 2531 เพมเปน 30,710 ตารางเมตร และในป พ.ศ. 2532

เพมมากขนถง 64,237 ตารางเมตร ในขณะเดยวกบพนทกอสรางเชงพาณชยกรรม ในป พ.ศ. 2527 มจ�านวน 25,256

ตารางเมตร ตอมาในป พ.ศ. 2531 เพมขนเปน 49,245 ตารางเมตร และในป พ.ศ. 2532 เพมมากขนถง 44,840

ตารางเมตร ซงนบวาเปนการเพมมากเปนอนดบสองของภาคเหนอรองจากจงหวดเชยงใหม (ขวญพฒน ธรรมพทธธรา,

2554)

ในสวนของธรกจโครงการบานจดสรรในจงหวดเชยงราย ซงปจจบนมผประกอบการโครงการบานจดสรรทงจาก

ผประกอบการในทองถน และจากสวนกลางเขามาพฒนาจงท�าใหเกดโครงการบานจดสรร จ�านวนหลายโครงการ

จากการยนขออนญาตจดสรรชวงป พ.ศ. 2535 - 2555 มการขออนญาตจดสรรทงหมดจ�านวน 41 โครงการ โดยใน

ชวงป พ.ศ. 2549 - 2555 มโครงการยนขออนญาตจดสรร จ�านวน 14 โครงการ และยงมโครงการบานจดสรรทอย

ระหวางขนตอนการด�าเนนการขออนญาตจดสรร จ�านวน 3 โครงการ (ส�านกงานทดนจงหวดเชยงราย, 2555) จะเหน

ไดวาจงหวดเชยงรายถอไดวาเปนเมองทก�าลงเจรญเตบโต และสงทบงบอกใหเหนถงความเจรญเตบโตของเมอง คอ

การขยายตวของทพกอาศย โดยเฉพาะอยางยงธรกจโครงการบานจดสรรเปนธรกจทมบทบาทส�าคญในการรองรบ

ความเจรญเตบโตของเมองทเกดขน



ปจจบนมผประกอบการโครงการบานจดสรรทงจากผประกอบการในทองถนและจากสวนกลางเขามาพฒนา

จงท�าใหเกดโครงการบานจดสรรขนจ�านวนหลายโครงการ ซงการขยายตวและบทบาทส�าคญของธรกจโครงการบาน

จดสรรทเพมขนดงกลาว จ�าเปนตองควบคไปกบความรบผดชอบตอสงคม เพราะธรกจโครงการบานจดสรรเปน

สวนหนงของชมชน มสวนในการสรางชมชนใหนาอยอาศยโดยตรง เปนการใชพนทรวมกบชมชน การด�าเนนธรกจ

โครงการบานจดสรรเปนการเชอมโยงกบสงคม ชมชน และสงแวดลอม รวมไปถงลกคา และพนกงาน โดยอาศยแนวคด

ความรบผดชอบตอสงคมเปนแนวทางในการแสดงความใสใจและรบผดชอบตอผทมสวนไดสวนเสยในทกภาคสวน

ทเกยวพนกบองคกรธรกจโครงการบานจดสรร เชน ความรบผดชอบดานพนกงาน ดานลกคา ดานชมชน ดาน

สงแวดลอม ดานสงคม เปนตน

โดยแนวคดความรบผดชอบตอสงคม เรมตนจากการประชมสดยอดระดบโลกดานสงแวดลอม (Earth Summit)

ในป พ.ศ. 2535 และถกประกาศเปน “การพฒนาทยงยน” (Sustainable Development) ทตองค�านงถงปญหาสงคม

และสงแวดลอมนอกเหนอจากการค�านงถงผลประโยชนทางเศรษฐกจเพยงดานเดยว ตอมาในป พ.ศ. 2542 นายโคฟ อนนน

(Kofi Annan) เลขาธการสหประชาชาตในเวลานน ไดออกมาเรยกรองใหองคกรธรกจและกจการตางๆ ทวโลก

แสดงความเปนพลเมองทดของโลก (Good Global Citizenship) พรอมทงประกาศ “The UN Global Compact”

เพอใชเปนกรอบด�าเนนการเพอการพฒนาทยงยนส�าหรบองคกรธรกจ และในป พ.ศ. 2545 มการประชม World

Economic Forum ณ เมองดาวอส ประเทศสวตเซอรแลนด ทประชมไดมมต “Joint CEO Statement” ยอมรบคณคา

และความส�าคญของความรบผดชอบตอสงคมโดยประกาศจดตง Global Corporate Citizenship Initiative (GCCI)

เพอใหภาคธรกจไดมสวนรวมในการน�าหลกการความรบผดชอบตอสงคมไปปฏบตใหเปนสวนหนงในการด�าเนน

กจการเพอใหเกดผลประโยชนตอกจการเองรวมถงผมสวนไดเสย สงคมและสงแวดลอม (คณะกรรมการกลมความ

รวมมอทางวชาการเพอพฒนามาตรฐานการเรยนการสอนและการวจยดานบรหารธรกจแหงประเทศไทย, 2555, 13-14)

ประเทศไทยเรมใชแนวคดความรบผดชอบตอสงคมอยางเปนรปธรรมเมอมการกอตงชมรมไทยพฒน เมอ

วนท 9 กนยายน พ.ศ.2552 โดยรเรมพฒนาธรกจตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง และไดเปลยนแปลงสถานภาพเปน

สถาบนไทยพฒน เมอวนท 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 และเพมภารกจในการขบเคลอนเครอขายธรกจเพอรวมรบผดชอบ

ตอสงคม (สนสา ประวชย และ ผสด รงเรองผดง, 2555) หลงจากนนเปนตนมาจงมการรณรงคสงเสรมใหองคกรธรกจ

ตาง ๆ ด�าเนนธรกจอยางมความรบผดชอบตอสงคมเพอสรางคณคาและประโยชนสขแกองคกรธรกจ ผมสวนไดเสย

สงคม สงแวดลอม ผลจากการรณรงคสงเสรมดงกลาวสงผลใหแนวคดความรบผดชอบตอสงคมถกน�าไปใชกนอยาง

แพรหลายในวงการธรกจและถกหยบยกขนมาเปนประเดนส�าคญในการประชาสมพนธเพอน�าไปเปนจดขายและถก

ใชเปนเครองมอในการสอสารเพอสรางภาพลกษณใหแกองคกรธรกจ ดงจะเหนไดจากขาวสารการจดกจกรรมดาน

ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจตาง ๆ ทรายงานสสาธารณชน ซงสอดคลองกบการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบ

การท�ากจกรรมดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในประเทศไทย โดย สถาบนคนนแหงเอเซยรวมกบ

มหาวทยาลยธรกจบณฑตยเมอป พ.ศ. 2548 (สนสา ประวชย และ ผสด รงเรองผดง, 2555) พบวาจดเรมตนหรอ

วตถประสงคในการด�าเนนกจกรรมดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจสวนใหญ คดเปนรอยละ 63.33

เกดขนจากเจตนารมณของประธานกรรมการบรหารหรอผกอตง ในขณะทท�าเพอชวยพฒนาชอเสยง ภาพลกษณและ

ตราสนคาขององคกร คดเปนรอยละ 53.33 ท�าเพราะเหนวาเปนสงส�าคญตอลกคา คดเปนรอยละ 26.67 ท�าเพอลด


ความเสยงขององคกร คดเปนรอยละ 23.33 ท�าเพอความมนคงในสงคม คดเปนรอยละ 16.67 และมเพยง รอยละ

6.67 ทท�าตามความคาดหวงของชมชน

ปจจบนหลายองคกรไดประกาศวาตนเองมการท�ากจกรรมความรบผดชอบตอสงคมหรอมการด�าเนนการ

ตามแนวคดความรบผดชอบตอสงคม แตไมสามารถวดไดอยางเปนรปธรรม หรอไมสามารถวดผลประเมนผลไดอยาง

ชดเจน ดงนนจงจ�าเปนตองการมการสรางตวชวดความรบผดชอบตอสงคมส�าหรบผประกอบการธรกจโครงการบาน

จดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย ส�าหรบเปนเครองมอหรอเปนตวชวดทสามารถอธบาย ชวด และบงบอก

ความรบผดชอบตอสงคมส�าหรบผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร ในอ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย

แสดงใหเหนถงสถานการณความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการ และเพอเตรยมความพรอมของจงหวด

เชยงราย ทจะเพมศกยภาพของการด�าเนนธรกจโครงการบานจดสรรของจงหวดเชยงราย และพฒนาดานความรบผดชอบ

ตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรใหเปนไปอยางตอเนองและกวางขวางและยงเปนสวนหนงใน

การเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยนอยางมคณภาพ

วตถประสงค

เพอสรางตวชวดความรบผดชอบตอสงคมส�าหรบผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมอง

เชยงราย จงหวดเชยงราย

วธการศกษา

การศกษาวจยครงน เปนการวจยทอาศยขอมลทรวบรวมไดจากแหลงทมาขององคความรเปนขอสรป โดย

ใชทงวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Method) และวธวจยเชงปรมาณ (Quantitative Method) โดยการสมภาษณ

และสอบถามผใหขอมลส�าคญ (Key Informants) ซงเปนผทมความรความเขาใจเกยวกบการสรางตวชวด แนวคด

ความรบผดชอบตอสงคม เปนผทมความรความสามารถ มประสบการณการท�างาน หรอมสวนเกยวของกบธรกจ

โครงการบานจดสรรเพอสรางตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอ

เมองเชยงราย จงหวดเชยงราย ในการวจยครงน แบงออกเปน 5 ขนตอน คอ

ขนตอนท1 การคดเลอกตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรทมา

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

1. ศกษาเอกสารเพอรวบรวมเทคนคการสรางตวชวด รวบรวมปจจยตาง ๆ ทเกยวของ รวมถงค�านยาม

องคประกอบ และแนวคดเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมจากแหลงขอมลทตยภมเพอน�ามาเปนกรอบแนวทางใน

การศกษาตวชวดความรบผดชอบตอสงคม

2. เปนการรวบรวมตวชวดทเกยวของกบธรกจโครงการบานจดสรร เพอสรางรางชดตวชวดความรบผดชอบ

ตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย เพอน�าไปเปนเปนกรอบ

หรอเปนแนวทางระหวางการวจย

ขนตอนท2 การคดเลอกตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรโดย

ผใหขอมลส�าคญ โดยผวจยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ไดแก ผประกอบการธรกจโครงการ

บานจดสรร ผบรหาร พนกงาน ลกคา ผน�าชมชน ซงลกษณะของกลมตวอยางทเลอกเปนไปตามวตถประสงคของการ



วจย โดยผใหขอมลส�าคญคดเลอกตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรทมา

จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ซงผวจยสมภาษณผใหขอมลส�าคญดวยแบบสมภาษณแบบมโครงสราง

สอบถามความคดเหน เพอคดเลอกตวชวดทดและมความเหมาะสม รวมถงแบบสอบถามปลายเปดเพอเกบรวบรวม

ขอมล และความคดเหนเพมเตมจากผใหขอมลส�าคญแตละคน โดยผใหขอมลส�าคญสามารถแสดงความคดเหนได

อยางเตมทและอสระ จากนนจงน�าขอมลดงกลาวมาประมวลผลขอมล โดยอาศยหลกการหาคาความตรงเชงเนอหา

หรอ IOC (Index of Item Objective Congruence) เพอหาคาสอดคลองระหวางขอค�าถามกบวตถประสงค โดยให

ผใหขอมลส�าคญ จ�านวน 6 คน ตรวจสอบขอค�าถาม โดยก�าหนดเปนคะแนนซงมคาอยระหวาง 1 ถง -1 ขอค�าถามท

มความตรงตามเนอหาจะมคา IOC เขาใกล 1.00 ถาขอใดมคา IOC ต�ากวา 0.5 จะปรบปรงขอความใหมใหสอดคลอง

กบวตถประสงค

ขนตอนท 3 การถวงน�าหนกองคประกอบและตวชวด โดยใหผใหขอมลส�าคญจดเรยงล�าดบความส�าคญ

ขององคประกอบและตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมอง

เชยงราย จงหวดเชยงราย ภายหลงจากการประมวลผลการสมภาษณผใหขอมลส�าคญ เพอน�าไปถวงน�าหนก

องคประกอบและตวชวดตอไป

แนวคดพนฐานในการคดหาคาถวงน�าหนกองคประกอบ คอ การน�าองคประกอบความรบผดชอบตอสงคม

ของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย ทงหมด 6 ดาน มารวมกนใหเปน

รอยละรอย ซงพบวาความส�าคญของแตละองคประกอบไมเทากน ดงนนจงตองหาคาถวงน�าหนกของแตละ

องคประกอบเพอทจะหาวา แตละองคประกอบมความส�าคญรอยละเทาใด หลงจากไดคาถวงน�าหนกองคประกอบ

ความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการ ธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงรายเรยบรอยแลว

ผวจยน�าองคประกอบ ดงกลาวมาหาคาถวงน�าหนกตวชวดในแตละองคประกอบ

ขนตอนท 4 การสรางเกณฑประเมนตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการ ธรกจโครงการ

บานจดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย ผวจยไดพจารณาการสรางเกณฑประเมนตวชวดแตละตวชวด

จากชนดของตวชวด คอ ปจจยน�าเขา กระบวนการ และผลผลต โดยอาศยหลกการทสอดคลองกบการสรางการมสวนรวม

กระบวนการมสวนรวม กระบวนการท�างาน (PDCA) ระดบความพงพอใจ คอ ความพงพอใจของลกคาดานการบรการ

หลงการขาย และความ พงพอใจของพนกงาน และจ�านวนผลผลตทเกดขนจรง

ปจจยน�าเขา (Input Indicator) พจารณาตวชวดทสอดคลองกบปจจยน�าเขา คอ ตวชวดทแสดงถงวธการ

ด�าเนนงานหรอทรพยากรทใช ไดแก ทรพยากรการบรหารตาง ๆ เชน ขอมลขาวสาร งบประมาณ บคลากร และวสด

อปกรณ รวมถงกลมเปาหมาย นโยบาย มาตรการ หรอแผนงานตาง ๆ ในสวนของกระบวนการ (Process Indicator)

พจารณาตวชวดทสอดคลองกบกระบวนการ คอ การด�าเนนการตงแตการเกบรวบรวมขอมล วเคราะหปญหา สาเหต

และแนวทางแกไข จดล�าดบความส�าคญ และวางแผนการด�าเนนการ รวมถงสรางกลไกเพอด�าเนนงานพฒนา โดย

น�าหลกการกระบวนการมสวนรวม และกระบวนการท�างาน (PDCA) และในสวนของผลผลต (Output Indicators)

เปนการวดผลทเกดขนหลงจากการด�าเนนกจกรรมของโครงการสนสด เปนตวชวดประสทธภาพเพอวดความสมพนธ

ของทรพยากรทใชกบผลงานหรอผลผลตทไดรบ โดยน�าหลกการระดบความพงพอใจ คอ ความพงพอใจของลกคา

ดานการบรการหลงการขาย และความพงพอใจของพนกงาน และจ�านวนผลผลตทเกดขนจรง


ขนตอนท 5 การทดสอบใชตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร

อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย กบธรกจโครงการบานจดสรรทเปนกรณตวอยาง


ขนตอนท1 ผวจยไดรวบรวมองคประกอบและตวชวดความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจทวไปและ

ธรกจโครงการบานจดสรรเขาดวยกน และเพมดานการเงนและงบประมาณอกหนงดาน เนองจากทางผน�าขององคกร

จ�าเปนตองมงบประมาณ ทจดสรรไวทแยกออกจากงบประมาณการลงทน ซงเปนหวใจส�าคญในการด�าเนนกจกรรม

ความรบผดชอบตอสงคมโดยเฉพาะ ดงนนองคประกอบของความรบผดชอบตอสงคมททางธรกจโครงการบานจดสรร

พงจะม จงมดวยกนทงสน 6 ดาน ซงประกอบดวย (1) ดานการเงนและงบประมาณ (2) ดานลกคา (3) ดานพนกงาน

(4) ดานชมชน (5) ดานสงแวดลอม และ (6) ดานสงคม

ขนตอนท2 การคดเลอกตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรโดย

ผใหขอมลส�าคญ พบวาสามารถจ�าแนกออกเปนองคประกอบ 6 ดาน ประกอบดวย 25 ตวชวด

ขนตอนท3 เปนการถวงน�าหนกองคประกอบ 6 ดาน และตวชวด จ�านวน 25 ตวชวด ดงรายละเอยดใน

ตารางขางทาย

องคประกอบ

4.90

7.30

4.30

16.50

2.70

4.30

5.40

5.70

6.70

24.80

1.13

2.25

2.57

3.70

4.66

4.99

19.30

1)ดานการบรหาร

จดการความรบผดชอบ

ตอสงคมขององคกร

2)ดานพนกงาน

3)ดานลกคา

(1) มการสงเสรมการมสวนรวมในการจดท�านโยบาย/แผนงานความรบผดชอบตอสงคมขององคกร

(2) มการด�าเนนการตามแผนการปฏบตงานความรบผดชอบตอสงคมขององคกร

(3) มการใชจายเงนและงบประมาณในการท�ากจกรรมเพอสงคม

รวม

(1) มการสงเสรมการมสวนรวมในการพฒนาศกยภาพของพนกงาน

(2) มการด�าเนนการปองกนอบตเหตจากการปฏบตงาน

(3) มการปฏบตแกพนกงานทกระดบตามหลกเกณฑทก�าหนดไว

(4) มโครงการ/กจกรรมดานสวสดการ

(5) ความพงพอใจของพนกงาน

รวม

(1) มการก�าหนดคณภาพการกอสรางบาน

(2) มการจดระบบสาธารณปโภคและบรการสาธารณะภายในโครงการ

(3) มการด�าเนนการกอสรางบานอยางเปนมตรกบสงแวดลอม

(4) มชองทางการรบเรองรองเรยนและมกระบวนการแกไขปญหาเรองรองเรยนของลกคา

(5) เรองรองเรยนในรอบปทผานมา

(6) ความพงพอใจของลกคาดานการบรการหลงการขาย

รวม

ตวชวด คาน�าหนก



องคประกอบ

2.40

4.10

6.51

7.19

20.20

2.30

4.80

3.90

2.70

13.70

0.92

2.14

2.44

5.50

4)ดานชมชน

5)ดานสงแวดลอม

6)ดานสงคมและวฒนธรรม

(1) มการสงเสรมการมสวนรวมในการจดท�าแผนการปฏบตงานทเชอมโยงกบชมชน

(2) มสวนรวมในกจกรรมของชมชน

(3) มการด�าเนนงานอาสาสมครชวยเหลอชมชน

(4) มโครงการ/กจกรรมดานการพฒนาชมชน

รวม

(1) มการสงเสรมการมสวนรวมในการจดท�านโยบาย/แผนการด�าเนนงานการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(2) มการด�าเนนธรกจอยางเปนมตรกบสงแวดลอม

(3) มสวนรวมกบองคกรภายนอกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

(4) มโครงการ/กจกรรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

รวม

(1) มการสงเสรมการมสวนรวมในการจดท�านโยบาย/แผนงานโครงการ/กจกรรมเพอสงคม

(2) มการด�าเนนการโครงการ/กจกรรมเพอสงคม

(3) มโครงการ/กจกรรมเพอสงคม

รวม

ตวชวด คาน�าหนก

ขนตอนท4การสรางเกณฑประเมนตวชวดความรบผดชอบตอสงคมส�าหรบผประกอบการธรกจโครงการ

บานจดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย

1. หลกการสรางการมสวนรวม มเกณฑในการประเมน 5 ระดบ คอ (1) การใหขอมลขาวสาร โดยใชชองทาง

ตาง ๆ เชน เอกสารสงพมพ การเผยแพรขอมลผานทางสอตาง ๆ การจดนทรรศการ การตดประกาศและการใหขอมล

ผานเวบไซต เปนตน (2) การรบฟงความคดเหน เชน การรบฟงความคดเหน การส�ารวจความคดเหน การจดเวท

สาธารณะ การแสดงความคดเหนผานทางเวบไซต เปนตน (2) การเปดโอกาสใหผทมสวนเกยวของมสวนรวมในการ

วางแผน มสวนรวมในการปฏบตงาน หรอรวมเสนอแนะแนวทางตาง ๆ เปนตน (4) การใหกลมผมสวนเกยวของมสวนรวม

ในทกขนตอนการตดสนใจ และมการด�าเนนกจกรรมรวมกนอยางตอเนอง เชน มการจดตงคณะกรรมการ หรอคณะ

ท�างานเพอด�าเนนกจกรรม (5) การใหผทมสวนเกยวของเปนผตดสนใจ เชน การลงประชามตในประเดนตาง ๆ

เปดโอกาสใหตดสนใจในการเลอกกจกรรมโครงการตาง ๆ เปนตน

โดยตวชวดทเหมาะสมกบหลกการสรางการมสวนรวม คอ ตวชวดท 1 มการสงเสรมการมสวนรวมใน

การจดท�านโยบาย/แผนงานความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ตวชวดท 4 มการสงเสรมการมสวนรวมในการพฒนา

ศกยภาพของพนกงาน ตวชวดท 15 มการสงเสรมการมสวนรวมในการจดท�าแผนการปฏบตงานทเชอมโยงกบชมชน

ตวชวดท 19 มการสงเสรมการมสวนรวมในการจดท�านโยบาย/แผนการด�าเนนงานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม และตวชวดท 23 มการสงเสรมการมสวนรวมในการจดท�านโยบาย/แผนงานโครงการ/กจกรรมเพอ

สงคม

2. กระบวนการมสวนรวม มเกณฑในการประเมน 5 ขนตอน คอ (1) การมสวนรวมในการคนหาปญหาและ

สาเหตของปญหา รเรมตดสนใจ ก�าหนด ความตองการ และมสวนรวมในการจดล�าดบความส�าคญของความตองการ


(2) การมสวนรวมในการวางแผนด�าเนนกจกรรม มสวนรวมในการวางแผนพฒนา มสวนรวมในการก�าหนดนโยบาย

และวตถประสงค ก�าหนดวธการและแนวทางการด�าเนนงาน รวมถงก�าหนดทรพยากรและแหลงทรพยากรทจะใช

(3) การมสวนรวมในการลงทนและการปฏบตงาน หรอการมสวนรวมในการด�าเนนงานพฒนา โดยการสนบสนนทรพย

วสดอปกรณและแรงงาน หรอการเขารวมบรหารงาน ประสานงาน เปนตน (4) การมสวนรวมในการรบผลประโยชน

มสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ (5) การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผล

โดยตวชวดทเหมาะสมกบกระบวนการมสวนรวม คอ ตวชวดท 16 มสวนรวมในกจกรรมของชมชน และ

ตวชวดท 21 มสวนรวมกบองคกรภายนอกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม

3. กระบวนการท�างาน (PDCA) มเกณฑในการประเมน 5 ขนตอน คอ (1) การวางแผนการด�าเนนงาน รวมถง

การก�าหนดหวขอทตองการปรบปรงเปลยนแปลง การพฒนาสงใหมๆ การแกปญหาทเกดขนจากการปฏบตงาน

(2) การด�าเนนการตามแผน เชน คณะกรรมการ มวธการด�าเนนการ มผลการด�าเนนการตามแผน (3) การประเมน

แผนการด�าเนนการ การประเมนขนตอนการด�าเนนงาน และการประเมนผลของการด�าเนนงานตามแผน (4) การน�า

ผลการประเมนมาพฒนาปรบปรง (5) การประกาศเผยแพรใหผอนไดรบทราบ

โดยตวชวดทเหมาะสมกบกระบวนการท�างาน (PDCA) คอ ตวชวดท 2 มการด�าเนนการ ตามแผนการ

ปฏบตงานความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ตวชวดท 3 มการใชจายเงนและงบประมาณในการท�ากจกรรมเพอ

สงคม ตวชวดท 5 มการด�าเนนการปองกนอบตเหตจากการปฏบตงาน ตวชวดท 6 มการปฏบตแกพนกงานทกระดบ

ตามหลกเกณฑทก�าหนดไว ตวชวดท 9 มการก�าหนดคณภาพการกอสรางบาน ตวชวดท 10 มการจดระบบ

สาธารณปโภคและบรการสาธารณะภายในโครงการ ตวชวดท 11 มการด�าเนนการกอสรางบานอยางเปนมตรกบ

สงแวดลอม ตวชวดท 12 มชองทางการรบเรองรองเรยนและมกระบวนการแกไขปญหาเรองรองเรยนของลกคา ตวช

วดท 17 มการด�าเนนงานอาสาสมครชวยเหลอชมชน ตวชวดท 20 มการด�าเนนธรกจอยางเปนมตรกบสงแวดลอม

และตวชวดท 24 มการด�าเนนการโครงการ/กจกรรมเพอสงคม

4. ระดบความพงพอใจ มเกณฑในการประเมน 5 ระดบ และแบงเปนความพงพอใจของลกคาดานการบรการ

หลงการขาย และความพงพอใจของพนกงาน

ในการสรางเกณฑประเมนตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร

ในอ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย ลกษณะตวชวดทเหมาะสมกบชนดของตวชวดประเภทผลผลต ผวจยได

อาศยความพงพอใจของลกคาดานการบรการหลงการขาย จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ซงประกอบดวย

ดานการพฒนาศกยภาพของพนกงานภายในองคกร ดานการเสรมสรางขวญและก�าลงใจในการปฏบตงานของ

พนกงาน ดานการปองกนอบตเหตจากการปฏบตงาน ดานการปฏบตแกพนกงานทกระดบอยางเทาเทยมกน และ

ดานสวสดการ โดยตวชวดทเหมาะสมกบระดบความพงพอใจ คอ ตวชวดท 8 ความพงพอใจของพนกงาน

ในการสรางเกณฑประเมนตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร

ในอ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย ลกษณะตวชวดทเหมาะสมกบชนดของตวชวดประเภทผลผลต ผวจยไดอาศย

ความพงพอใจของพนกงาน จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ ซงประกอบดวย ดานกระบวนการขนตอนการให

บรการหลงการขาย ดานสงอ�านวยความสะดวกในการใหบรการ ดานพนกงานผใหบรการ และดานการซอมแซม โดย

ตวชวดทเหมาะสมกบความพงพอใจของพนกงาน คอตวชวดท 14 ความพงพอใจของลกคาดานการบรการหลงการขาย



5. จ�านวนผลผลตทเกดขนจรง ในการสรางเกณฑประเมนตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการ

ธรกจโครงการบานจดสรร ในอ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย ลกษณะตวชวดทเหมาะสมกบชนดของตวชวด

ประเภทผลผลต ผวจยไดตดสนจากจ�านวนผลผลตทเกดขนจรง คอ จ�านวนโครงการ/กจกรรมตาง ๆ ททางองคกร

ธรกจโครงการบานจดสรรไดด�าเนนการจรงตามตวชวดนน ๆ

โดยตวชวดทเหมาะสมกบจ�านวนผลผลตทเกดขนจรง คอ ตวชวดท 7 มโครงการ/กจกรรม ดานสวสดการ

ตวชวดท 13 เรองรองเรยนในรอบปทผานมา ตวชวดท 18 มโครงการ/กจกรรมดานการพฒนาชมชน ตวชวดท 22 ม

โครงการ/กจกรรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และตวชวดท 25 มโครงการ/กจกรรมเพอสงคม

ขนตอนท5 การทดสอบใชตวชวดความรบผดชอบตอสงคมส�าหรบผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร

อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย กบธรกจโครงการบานจดสรรทเปนกรณตวอยางโดยการเลอกพนทศกษาจง

เลอกอยางเฉพาะเจาะจง เพอเปนกรณตวอยาง โดยเปนองคกรธรกจโครงการบานจดสรรขนาดกลาง คอ มจ�านวน

แปลงยอยตงแต 100 - 499 แปลงหรอมเนอทต�ากวา 19 - 100 ไร ซงเปนโครงการทมการจดทะเบยนจดสรรมากทสด

ในจงหวดเชยงราย (ส�านกงานทดนจงหวดเชยงราย, 2555) และเปนโครงการบานจดสรรทมสมาชกเขาอยอาศย

ภายในโครงการแลว หากตวชวดนสามารถน�าไปใชกบโครงการบานจดสรรขนาดกลางได กสามารถทจะน�าไปปรบใช

ใหเหมาะสมกบโครงการบานจดสรรขนาดเลกและโครงการบานจดสรรขนาดใหญไดตอไป

หลงจากไดธรกจโครงการบานจดสรร ในอ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย จ�านวน 1 แหง เพอเปนกรณ

ตวอยางในการทดสอบใชตวชวดดงกลาว ผวจยไดแบงผใหขอมลส�าคญเพอทดสอบใชตวชวดออกเปน 4 กลม คอ

(1) ผบรหารหรอผทสามารถใหขอมลหรอสามารถตอบค�าถามในแตละตวชวดได (2) กลมพนกงานเพอตอบ

แบบสอบถามความพงพอใจของพนกงาน (3) กลมลกคาทอยอาศยภายในโครงการบานจดสรรทเปนกรณตวอยาง

เพอตอบแบบสอบถามความพงพอใจของลกคาดานการบรการหลงการขาย และ (4) ศนยคมครองสทธผบรโภคจงหวด

เชยงราย และส�านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคจงหวดเชยงราย เพอสอบถามเกยวกบจ�านวนเรองรองเรยน

ของโครงการบานจดสรรทเปนกรณตวอยาง

จากการทดสอบใชตวชวดกบกรณตวอยาง จะเหนไดวาผใหขอมลใหความรวมมอในการตอบค�าถาม ม

ความเขาใจในขอค�าถามแตละขอ โดยสงเกตจากการตอบค�าถาม สามารถตอบไดอยางชดเจน และตอบครบทก

ขอค�าถาม พรอมทงอธบายชแจงรายละเอยดและเพมเตมในประเดนทไมสามารถตรวจสอบขอมลหลกฐานจาก

เอกสารได และบางตวชวดทตองการขอมลหลกฐานเอกสารแมวาองคกรธรกจโครงการบานจดสรรทเปนกรณตวอยาง

จะมการด�าเนนการในสวนของตวชวดนนๆ แตกลบยงไมไดมการด�าเนนการอยางเปนทางการและเปนลายลกษณอกษร

ในสวนของขอมลเอกสารหลกฐานทยงไมไดมการจดท�าเปนแบบแผนหรอยงไมไดจดท�าเปนลายลกษณอกษร

สามารถตรวจสอบขอมลหลกฐานเอกสารอนๆ ทเกยวของกบตวชวดนนๆ เพอแสดงใหเหนวาองคกรธรกจโครงการ

บานจดสรรนน ๆ ไดมการด�าเนนการในตวชวดนนๆ แมวาจะยงไมไดมการแสดงความรบผดชอบตอสงคมอยางเปน

ทางการ และในสวนทตองใชขอมลหลกฐานและเอกสารตางๆ จ�านวนมากเพอน�ามาเปนขอมลหลกฐาน ในการใชตวชวด

ครงตอไปควรแจงขอมลหลกฐานเอกสารทตองการใหทราบลวงหนากอนท�าการประเมนเพอไมใหเสยเวลาในการประเมน

ผลการสมภาษณความคดเหนหลงจากการทดสอบใชตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจ

โครงการบานจดสรรอ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย กบธรกจโครงการบานจดสรรทเปนกรณตวอยางมดงน


1. องคประกอบและตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอ

เมองเชยงราย จงหวดเชยงราย มมมมองทหลากหลายและครอบคลมถงดานตาง ๆ ทเกยวของกบการด�าเนนธรกจ

โครงการบานจดสรร ทงภายในองคกร ดานพนกงาน ดานลกคา ดานชมชน ดานสงแวดลอม รวมไปถงดานสงคมและ

วฒนธรรม ซงเชอมโยงและสมพนธ กบการด�าเนนธรกจโครงการบานจดสรร อยในขอบเขตทผประกอบการธรกจ

โครงการบานจดสรรสามารถด�าเนนงานไดจรง

2. ตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร แสดงใหเหนถงการ

ด�าเนนงานธรกจโครงการบานจดสรรอยางเปนรปธรรม ท�าใหทราบวาผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรจะม

วธด�าเนนงานความรบผดชอบตอสงคมอยางไร

3. วธการน�าตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรไปใชนน สามารถ

น�าไปใชวดจรงได หลงจากวดแลวท�าใหทราบถงสงทจะตองปรบปรง และพฒนาเพอใหดขน สามารถน�าไปใชงานงาย

ไมใชเวลาและงบประมาณในการด�าเนนงานมากเกนไป เพราะการท�าธรกจนนเวลาถอวามความส�าคญเปนอยางมาก

4. การใหคะแนนของตวชวดมความเหมาะสม ไมยงยากซบซอน เขาใจไดโดยงายชดเจน และสามารถให

คะแนนแตละตวชวดไดงาย

5. ภาษาทน�ามาใชหรอน�ามาอธบายในแตละตวชวด เปนภาษาทเขาใจงาย ไมก�ากวม ไมเปนภาษาแบบ

ทางการมากเกนไป ท�าใหเปนทเขาใจของบคคลทวไป เนอหาของตวชวดมความตรงประเดน ไมซบซอน ไมสบสน

ไมตองแปลความ เนอหาของแตละตวชวดไมยาวมากเกนไป ไมใชเวลาในการอานนานเกนไป สนและกระชบและเปน

ทเขาใจ


จากการตรวจสอบองคประกอบความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร

อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย ทผวจยสรางขนโดยเปรยบเทยบองคประกอบของแนวคดความรบผดชอบตอ

สงคม ดงท สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (2555) ไดระบถงการด�าเนนงาน

ของกจการทตองค�านงถงทงในองคกรและในระดบใกลและไกล โดยจะพจารณาตงแตผมสวนไดเสยในองคกร ไดแก

ผถอหน ผบรหาร พนกงาน และผมสวนไดเสยนอกองคกร ซงสามารถแบงออกไดเปน 2 ระดบ ไดแก สงคมใกล และ

สงคมไกล ซงสงคมใกล คอ ผทมสวนเกยวของใกลชดกบองคกรโดยตรง ไดแก ลกคา คคา ครอบครวของพนกงาน

ชมชนทองคกรตงอย รวมถงสงแวดลอมรอบขาง สวนสงคมไกล คอ ผทเกยวของกบองคกรโดยออม ไดแก คแขงขน

ทางธรกจ ประชาชนทวไป และระบบนเวศโดยรวม

ในสวนของตวชวดความรบผดชอบตอสงคมส�าหรบผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมอง

เชยงราย จงหวดเชยงราย สามารถแยกองคประกอบไดตามแนวคดความรบผดชอบ ตอสงคมดงกลาว ซงประกอบดวย

องคประกอบความรบผดชอบตอสงคม ม 6 ดาน สามารถจดกลมองคประกอบไดเปน 3 ระดบ คอ (1) ระดบองคกร

องคประกอบดานพนกงาน มความสอดคลองกบล�าดบชนของผมสวนไดเสยในระดบตางๆ ทเกยวของกบความรบผดชอบ

ตอสงคม ซงแตกตางจากดานการบรหารจดการความรบผดชอบตอสงคมขององคกรทไมปรากฏอยในล�าดบชนของ

ผมสวนไดเสยในระดบตางๆ ทเกยวของกบความรบผดชอบตอสงคม ทงทการบรหารจดการความรบผดชอบตอสงคม



ขององคกรถอเปนองคประกอบทส�าคญในการด�าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคม เนองจากการด�าเนนกจกรรม

ความรบผดชอบตอสงคมตองเรมจากภายในองคกรไปสภายนอกองคกร (2) สงคมระดบใกล องคประกอบ ดานลกคา

ดานชมชน และดานสงแวดลอม มความสอดคลองกบล�าดบชนของผมสวนไดเสยในระดบตางๆ ทเกยวของกบ

ความรบผดชอบตอสงคม (3) สงคมระดบไกล องคประกอบดานสงคมและวฒนธรรม โดยในสวนของสงคมสอดคลอง

กบล�าดบชนของผมสวนไดเสยในระดบตางๆ ทเกยวของกบความรบผดชอบตอสงคม และควรเพมเตมในสวนของ

วฒนธรรมเพอใหครอบคลมในสงคมระดบไกล

ทงนยงสอดคลองกบ สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ (2555)

ไดกลาวถง ความรบผดชอบตอสงคม คอ การด�าเนนกจกรรมภายในและภายนอกองคกร ทค�านงถงผลกระทบตอ

สงคมใกล คอ ผทมสวนเกยวของใกลชดกบองคกรโดยตรง ไดแก ลกคา คคา ครอบครวของพนกงาน ชมชนทองคกร

ตงอย ซงรวมถงสงแวดลอมหรอระบบนเวศ สงคมไกล คอ ผทเกยวของกบองคกรโดยออม ไดแก คแขงขนทางธรกจ

ประชาชนทวไป และโสภณ พรโชคชย (2551, 13-14) ซงกลาววา องคกรธรกจตองมความรบผดชอบตอผมสวนได

สวนเสยทเกยวพนกบองคกร เชน ผถอหนนกลงทน ลกจาง คคา ลกคา ชมชนทองคกรนนตงอย สงคม สงแวดลอม

และประเทศโดยรวมทงหมด และสอดคลองกบ สฤณ อาชวานนทกล (2551, หนาอภธานศพท) ทกลาววา บรษทควร

แสดงความรบผดชอบตอผมสวนไดสวนเสยกลมตาง ๆ ทไดรบผลกระทบจากการด�าเนนธรกจของบรษทโดยสมครใจ

ซงอาจแบงเปน 8 กลมหลก ไดแก ผบรโภค ผถอหน พนกงาน คคา ชมชน รฐ สงคม และสงแวดลอม

การถวงน�าหนกองคประกอบ จะเหนไดวาน�าหนกถวงของแตละองคประกอบ มความแตกตางกนคอนขาง

ชดเจน โดยผใหขอมลส�าคญใหความส�าคญกบองคประกอบดานพนกงาน สงทสด ดานชมชน ดานลกคา ดานการ

บรหารจดการความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ดานสงแวดลอมรองลงมา และดานสงคมและวฒนธรรมเปนอนดบ

สดทาย ผใหขอมลส�าคญใหความส�าคญกบดานพนกงานเปนอนดบแรก เนองจากทรพยากรมนษย ถอเปนหวใจ

ส�าคญทจะขบเคลอนธรกจ ด�าเนนกจกรรมตางๆ ตามนโยบายขององคกร เพอกอใหเกดความไดเปรยบในการแขงขน

ทางธรกจในอนาคต ดงนนผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรจงจ�าเปนตองใหความส�าคญในดานพนกงานเปน

อนดบแรก โดยดแลความเปนอยและคณภาพชวต การสงเสรมใหพนกงานยกระดบความร สงเสรมใหพนกงานม

โอกาสเรยนตอในระดบทสงขน เปนการเชอมโยงการสรางโอกาสทางการศกษาควบคไปกบการพฒนาบคลากรของ

องคกร การดแลความเปนอยและคณภาพชวตของพนกงานใหมความเปนอยทด รวมทงการเอาใจใสในเรองความปลอดภย

ในชวตและทรพยสน ดานพนกงานจงเปนองคประกอบทผใหขอมลส�าคญใหความส�าคญมากทสด ทงนสอดคลองกบ

ชาญวทย วสนตธนารตน (2553) ไดกลาวไววา องคกรตองใหความส�าคญตอการด�าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอ

สงคมภายในองคกร หรอเนนความรบผดชอบตอพนกงานในองคกร เพอใหพนกงานมชวตในการท�างานทด เนองจาก

คนในองคกรถอเปนสวนส�าคญในการขบเคลอนธรกจใหมความเตบโตและมนคงอกทงยงเปนกระบอกเสยงสงขอมล

ไปสสงคมภายนอกตอไป และผลจากการศกษาหลกแนวคดความรบผดชอบตอสงคมทวโลกพบวา ความรบผดชอบ

ขององคกรทส�าคญขอแรกคอการมความรบผดชอบตอพนกงาน ซงถอวาเปนการด�าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอ

สงคมภายในตวองคกรเอง โดยองคกรตองเรมตนจากการดแลพนกงานกอนเปนอนดบแรก

องคประกอบดานชมชน เนองจากการด�าเนนธรกจโครงการบานจดสรรสงผลตอการเปลยนแปลงใหกบชมชน

โดยรอบ ผประกอบการจงจ�าเปนตองชวยเหลอชมชน รวมไปถงความพยายาม ทจะท�าใหชมชนนาอยขน จากนนเปน


องคประกอบดานลกคา ผประกอบการซงตองค�านงถงการผลต คณสมบตและประโยชนในการใชสอย ซงสอดคลอง

กบล�าดบชนของผมสวนไดเสยในระดบตางๆ โดยใหความส�าคญกบสงคมระดบใกลเปนล�าดบถดมา ในสวนของ

องคประกอบดานการบรหารจดการความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ซงจดอยในระดบองคกร ควรจดอยในล�าดบ

ความส�าคญระดบตนๆ แตผใหขอมลกลบใหความส�าคญอยในระดบรองจากองคประกอบดานชมชนและดานลกคา

สวนองคประกอบดานสงแวดลอม ผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร ตองสงเสรมการรกษาสงแวดลอม ปองกน

ปญหาสงแวดลอมทจะเกดขนจากการด�าเนนธรกจ และมการด�าเนนธรกจอยางเปนมตรกบสงแวดลอม ซงจดอยใน

ระดบสงคมใกล แตผใหความส�าคญกลบใหความส�าคญอยในล�าดบรองสดทาย สวนองคประกอบดานสงคมและ

วฒนธรรมมความส�าคญเปนอนดบสดทาย สะทอนใหเหนวาดานสงคมและวฒนธรรม ผใหขอมลส�าคญไมไดให

ความส�าคญตอดานสงคมและวฒนธรรมมากนก สอดคลองกบล�าดบชนของผมสวนไดเสยในระดบตางๆ ซงจดอยใน

ระดบสงคมไกล

การถวงน�าหนกดงกลาวแตกตางจากการวเคราะหดานตางๆ ของความรบผดชอบ ตอสงคมส�าหรบองคกร

ธรกจจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของอยางชดเจน จากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของโดยทองคกรธรกจ

สวนใหญใหความส�าคญแกดานสงแวดลอมเปนอนดบแรก ถดมาคอดานสงคม ดานชมชน ดานลกคา และดาน

พนกงานเปนอนดบสดทาย จากการใหความส�าคญดงกลาวสะทอนใหเหนวาองคกรธรกจใหความส�าคญกบสงคม

ระดบใกลและสงคมระดบไกลเปนอนดบตนๆ ซงขดแยงกบการใหน�าหนกความส�าคญของผใหขอมลส�าคญ ทให

ความส�าคญกบองคประกอบดานพนกงานสงทสด ดานชมชน ดานลกคา ดานการบรหารจดการความรบผดชอบตอ

สงคมขององคกร ดานสงแวดลอมรองลงมา และดานสงคมและวฒนธรรมเปนอนดบสดทาย ซงถอไดวาผประกอบการ

ธรกจโครงการบานจดสรรควรใหความส�าคญในระดบองคกรเปนอนดบแรก จากนนจงเปนสงคมระดบใกล และระดบไกล

ล�าดบชนของผมสวนไดเสยในระดบตาง ๆ ทใหความส�าคญจากภายในองคกรไปสภายนอกองคกร โดยใหความส�าคญ

กบระดบองคกรเปนอนดบแรก

จากการทดสอบใชตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมอง

เชยงราย จงหวดเชยงราย ดงกลาวขางตนสอดคลองกบ พระมหาสทตย อาภากโร (อบอน) (2553, 22-24) ทวาตวชวด

ควรมลกษณะและมคณสมบตทเหมาะสมตอการวดหรอการประเมนในดานตาง ๆ เพอชวยใหเกดการประเมนผลหรอ

ใชบงชสงทจะวดและประเมนผล ไดอยางถกตองเปนไปตามเปาหมายทก�าหนดไว อกทงควรสอดคลองกบบรบท

แนวคด โครงการ กจกรรม กระบวนการและเปาหมายขององคกร ซงตวชวดทดควรขนอยกบสภาวะทเปนอยหรอเปน

รปธรรม ในสวนคาของมาตรวด หรอตวชวดทได ควรมความหมายหรอการตความไดอยางสะดวก กลาวคอ คาของ

มาตรวดควรมจดสงสด และต�าสดทงายตอความเขาใจ และยงสอดคลองกบ ศรชย กาญจนวาส (2552) ทกลาวถง

ตวบงช หรอตวชวดทด ควรมความตรงประเดน มความเชอมโยงสมพนธหรอเกยวของโดยตรงกบคณลกษณะทมงวด

และมความไว ตวบงชทดจะตองมความไวตอคณลกษณะทมงวด สามารถแสดงความผนแปรหรอความแตกตาง

ระหวางหนวยวเคราะหไดอยางชดเจน โดยตวบงชจะตองมมาตรและหนวยวดทมความละเอยดเพยงพอ และมความ

สะดวกในการน�าไปใช สามารถ เกบขอมลงาย น�าไปใชวดหรอเกบขอมลไดสะดวก สามารถเกบรวบรวมขอมลจาก

การตรวจ นบ วด หรอสงเกตไดงาย และสามารถแปลความหมายงาย ตวบงชทดควรใหคาการวดทมจดสงสด และ

ต�าสด เขาใจงายและสามารถสรางเกณฑตดสนคณภาพไดงาย (ศรชย กาญจนวาส, 2552)



บทสรป

จากผลการประเมนหลงจากทดสอบใชตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจ โครงการ

บานจดสรร จะเหนไดวา ตวชวดแตละตวมคณสมบตสอดคลองกบการด�าเนนธรกจโครงการ บานจดสรร สามารถ

ตอบสนองความตองการของพนกงาน ชมชน ลกคา และสงคมไดเปนอยางด และยงสอดคลองกบคณลกษณะของ

ตวชวดทดและมความเหมาะสม ซงถอไดวาสามารถน�าไปใชเครองมอในการวดความรบผดชอบตอสงคมของ

ผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรได ดงน

1.ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1.1 คณะกรรมการจดสรรทดนจงหวด ควรสนบสนนใหมการผลกดนตวชวดความรบผดชอบตอสงคม

ของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรใหเปนระดบนโยบายหรอเปนสวนหนงในพระราชบญญตจดสรรทดน

เพอกอใหเกดการด�าเนนธรกจอยางมความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรโดยทวกน

1.2 หนวยงานภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของกบการด�าเนนธรกจโครงการบานจดสรร ควรสนบสนน

ในเรองของรางวล ใบประกาศเกยรตคณ เพอสรางแรงบนดาลใจใหแกผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรใน

การน�าตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการ ธรกจไปใชในองคกร

2.ขอเสนอแนะในการน�าไปใช

2.1 ในการน�าตวชวดไปใชนน ผประเมนจ�าเปนจะตองศกษาเกยวกบเกณฑการใหคะแนนจากคมอตวชวด

ความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรร อ�าเภอเมองเชยงราย จงหวดเชยงราย เกยวกบ

วธการประเมนและการใหคะแนนอยางละเอยดกอนการด�าเนนการเพอความสะดวกและความเปนปรนยของเครองมอ

2.2 ผประกอบการธรกจโครงการบานจดสรรรวมไปถงทมผบรหารสามารถน�าไปใช เปนแนวทางในการ

ประเมนการด�าเนนธรกจของตนเองโดยอาศยตวชวดดงกลาวเปนแนวทาง เพอประโยชนในการพฒนาศกยภาพดาน

ความรบผดชอบตอสงคม และเพอเปนแนวทางหรอวธการในการปรบปรงแกไขเพอใหเกดการด�าเนนงานธรกจโครงการ

บานจดสรรอยางมความรบผดชอบตอสงคม

2.3 ในการน�าคมอตวชวดความรบผดชอบตอสงคมของผประกอบการธรกจโครงการ บานจดสรรฉบบน

ไปใชกบองคกรธรกจโครงการบานจดสรรขนาดใหญ คอ จ�านวนแปลงยอยเกน 500 แปลงหรอเนอทเกนกวา 100 ไร

ขนไป ควรเพมตวชวดในดานสงแวดลอม โดยพจารณาจากการท�ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม หรอ

Environmental Impact Assessment (EIA) ซงหากมการท�าตวชวดดงกลาวแสดงใหเหนถงวามความรบผดชอบตอ

สงคมดานสงแวดลอม และควรก�าหนดน�าหนกตวชวดดวย

2.4 ในสวนของการถวงน�าหนกองคประกอบและตวชวดควรปรบไปตามขนาดขององคกรธรกจโครงการ

บานจดสรรแตละองคกรเนองจากมความคดเหนและการใหคาความส�าคญ ทแตกตางกน


กรมโยธาธการและผงเมอง. (2549). ผงภาคเหนอปพ.ศ.2600รายงานสรปส�าหรบผบรหารExecutiveSummary

Report. กรงเทพฯ: กรมฯ.

กองบรรณาธการประชาชาตธรกจ. (2550). CorporatesocialresponsibilityCSR:พลงบรหารธรกจยคใหม.

กรงเทพฯ: มตชน.


ขวญพฒน ธรรมพทธธรา. (2554). บานจดสรรกบวฒนธรรมบรโภคนยมในจงหวดเชยงราย. วทยานพนธ

ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวฒนธรรมศกษา มหาวทยาลยแมฟาหลวง.

คณะกรรมการกลมความรวมมอทางวชาการเพอพฒนามาตรฐานการเรยนการสอนและการวจยดานบรหารธรกจ

แหงประเทศไทย. (2555). แนวทางความรบผดชอบตอสงคมของกจการ. กรงเทพฯ: เมจกเพรส.

ชาญวทย วสนตธนารตน. (2553). CSRในองคกรกาวหนาอยางมสขดวยHappyWorkplace. กรงเทพฯ:

สองขาครเอชน.

พระมหาสทตย อาภากโร (อบอน). (2553). ตวชวดความสข:กลยทธการสรางและการใชเพอชมชนเปนสข.

กรงเทพฯ: สถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข.

ศรชย กาญจนวาส. (2552). แนวคดเกยวกบการพฒนาตวบงชตวบงชทดเปนอยางไร. สบคนเมอ 24 สงหาคม 2553,

จาก http://beekrab01.blogspot.com/2009/11/blog-post_9838.html

สนสา ประวชย และ ผสด รงเรองผดง. (2555). บทบาทของการประชาสมพนธในการสงเสรมการด�าเนนธรกจ

ดวยความรบผดชอบตอสงคม.ExecutiveJournal. สบคนเมอ 3 มกราคม 2555, จาก www.bu.ac.th/

knowledgecenter/executive_journal /oct.../aw07.pdf

สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ. (2555). ThaiCorporateSocial

Responsibilityซเอสอารคออะไร. สบคนเมอ 15 มกราคม 2556, จาก http://thaicsr.blogspot.com

ส�านกงานทดนจงหวดเชยงราย. (2555). รายละเอยดโครงการจดสรรทดนทอยอาศยในเขตผงเมองรวมเมอง

เชยงรายปพ.ศ.2532-ปจจบน. เชยงราย: ส�านกงานฯ.

สฤณ อาชวานนทกล. (2551). ทนนยมทมหวใจทางเลอกใหมแหงการพฒนา. กรงเทพฯ: Openbooks.

โสภณ พรโชคชย. (2551). CSRทแท. กรงเทพฯ: มลนธประเมนคาทรพยสนแหงประเทศไทย.

อนนตชย ยรประถม. (2550). CSRจากแนวคดสวธปฏบต. สบคนเมอ 4 มกราคม 2556, จาก

http://www.stjohn.ac.th/sju/med/intranet/download/26_01_2011_12_25_58_csr.pdf

อนนตชย ยรประถม. (2550). เปดต�านานCSR...พสจนคณคาจากภายใน. สบคนเมอ 4 มกราคม 2556, จาก

http://202.183.190.2/FTPiWebAdmin/knw_pworld/image_content/70/pw70_5lds4.pdf

United Nation. (2008). GuidanceonCorporateResponsibilityIndicatorsinAnnualReports. Retrieved

January 6, 2013, from http://unctad.org/en/Docs/iteteb20076_en.pdf



*หวหนาภาควชาเทคโนโลยสารสนเทศ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยฟารอสเทอรน E-mail: [email protected]

การพฒนาระบบฐานขอมลวด ในจงหวดเชยงใหมDatabase System Development of the Temple in Chiang Mai Province

พงศกรจนทราช*

บทคดยอ

การคนควาวจยในครงน มวตถประสงคเพอพฒนาระบบฐานขอมล และเผยแพรขอมล ทเกยวของกบวดใน

เขตพนทจงหวดเชยงใหม ใหเปนแหลงศกษาคนควาของบคคลทวไป ผวจยไดด�าเนนการศกษาคนควา รวบรวมขอมล

ทเกยวของกบระบบงานและวเคราะหระบบงานปจจบน เพอศกษาขอมลขนพนฐาน พจารณาขอบเขตของขอมลท

ตองด�าเนนการออกแบบระบบทไดจากการวเคราะห ใหมความเหมาะสมกบระบบงาน สรางระบบฐานขอมลและ

พฒนาระบบสารสนเทศ โดยจดท�าในรปแบบของเวบแอพพลเคชน เพอเผยแพรขอมลผานระบบเครอขายอนเทอรเนต

และประเมนผลระบบทสรางเสรจ เพอท�าการปรบปรงเปลยนแปลงในสวนของระบบใหมความสมบรณ

ผลจากการประเมนพบวา มคาคะแนนเฉลยเทากบ 4.23 อยในระดบมประสทธภาพมาก ท�าใหไดระบบ

ฐานขอมลทเกยวของกบวด และไดแหลงขอมล ทเปนศนยกลางการเรยนรเกยวกบวด ในเขตพนทจงหวดเชยงใหม

ใหแกบคคลทวไป ส�าหรบใชในการศกษาคนควาขอมลตอไป


ระบบฐานขอมลวด ระบบฐานขอมลวด จงหวดเชยงใหม

Abstract

The objective of this study was to develop the database system to publish temples’ information based on Chiang Mai area as a learning center. The study processes collected relevant data and analyzed the workflow to determine the suitable database system design, then implemented the program as web application to publish via the internet. After that, evaluated the system and correcting the faults or fixed the bug. The result of the system effectiveness study found that the evaluated score was 4.23 which in a good band based on the rating scale methodology. Thus, this study concluded that this temples’ information system could be a good learning center based on Chiang Mai area which published via internet for people

who want to study about temples in this location.

Keywords

Database System Development, Temple, Chiang Mai


บทน�า

สภาพสงคมไทยในปจจบนสงผลกระทบตอการด�าเนนชวตของประชาชนชาวไทยมากขนทกวนทงทางดาน

การเมองและเศรษฐกจทกอยางด�าเนนไปอยางรวดเรวท�าใหประชาชนหนไปพงวตถ เพอใชเปนเครองอ�านวย

ความสะดวกใหแกตนเอง จนเกดเปนความเคยชน คดวาวตถเครองมอเครองใชตางๆ เหลาน คอสงจ�าเปนของ

การด�ารงชวต โดยลมนกถงศกยภาพของรางกายและจตใจของตนเอง การเขาวดเพอท�ากจกรรมตางๆ เหมอนในอดต

เรมลดนอยลงเหลอเพยงแต ผสงอายทจะเขาวดท�าบญรวมถงการทองเทยวกจะมแตวดในเมองหรอวดทมชอเสยง

เทานน ถงจะเปนทรจก วดทอยไกลหรออยนอกเมองกจะไมไดรบความสนใจรวมทงขอมลรายละเอยดตางๆ ของวด

กจะไมสามารถคนหาได เพราะขาดการรวบรวมและเผยแพรตอสงคม หากมการจดท�าและสงเสรม การรวบรวมขอมล

ทเกยวของกบวด เพอเปนแหลงศกษาหาความร และบรการขอมล กจะเปนการท�านบ�ารง พระพทธศาสนา สบตอไป

ผวจยไดตระหนกถงความส�าคญของพระพทธศาสนาตลอดถงปญหาทไดกลาวขางตน ผวจยจงไดจดท�างาน

วจยในปการศกษา 2552 เรอง การจดท�าระบบฐานขอมลวด ในเขตพนทอ�าเภอหางดง จงหวดเชยงใหม และใน

ปการศกษา 2553 เรองการพฒนาระบบสารสนเทศวด ในเขตพนทอ�าเภอหางดง จงหวดเชยงใหม ซงมจ�านวนวด

ทงหมด 75 วด (ส�านกงานพระพทธศาสนา จงหวดเชยงใหม, 2552) โดยมวตถประสงคเพอจดเตรยมฐานขอมลวด

ส�าหรบน�าไปใชในการพฒนาระบบสารสนเทศทเกยวของกบ “วด” และเพอเผยแพรขอมลทเกยวกบวดในเขตพนท

อ�าเภอหางดง ในจงหวดเชยงใหม ใหเปนแหลงศกษาคนควาของบคคลทวไป

จากการวจยทไดกลาวมา ทางส�านกงานพระพทธศาสนา จงหวดเชยงใหม ไดเลงเหนความส�าคญของงาน

วจยดงกลาว จงไดน�าไปประกอบในเวบไซตของส�านกงานพระพทธศาสนาจงหวดเชยงใหม เพอเผยแพรขอมล และ

น�าไปใชประโยชนส�าหรบประชาสมพนธขอมลกจกรรมของวดในพนทอ�าเภอหางดง ดงนนในปการศกษา 2554 ทาง

ผวจยไดท�าการปรบปรงระบบ ใหสามารถบรหารจดการขอมลวด ใหครอบคลม เขตพนทจงหวดเชยงใหม จงไดจด

ท�างานวจยเรอง “การพฒนาระบบฐานขอมลวด ในจงหวดเชยงใหม” โดยไดรวมกบส�านกพระพทธศาสนา จงหวด

เชยงใหม และคณะสงฆจงหวดเชยงใหม พฒนาระบบใหสามารถเผยแพรขอมลผานระบบเครอขายอนเทอรเนตใน

รปแบบของเวบไซตเพอเปนแหลงขอมลสารสนเทศ ทเปนบคคลทวไปสามารถใชในการศกษาคนควาขอมลตอไป

วตถประสงคของการศกษา

1. เพอพฒนาระบบฐานขอมลวด ในเขตพนทจงหวดเชยงใหม

2. เพอเผยแพรขอมล และใหบรการขอมลทเกยวกบวด ในเขตพนทจงหวดเชยงใหม ใหเปนแหลงศกษาคนควา

ของบคคลทวไป

วธการวจย

1.การศกษาและรวบรวมขอมลสารสนเทศทเกยวของ

ท�าการศกษา รวบรวมขอมล รายละเอยดตาง ๆ ทเกยวของกบวดในเขตพนทจงหวดเชยงใหม จากหนวยงาน

องคกรทเกยวของ เชน ส�านกงานพระพทธศาสนาจงหวด เชยงใหมหนวยงานวฒนธรรม อ�าเภอ และเทศบาล องคการ

บรหารสวนต�าบลทเกยวของ



2.จดท�าแบบส�ารวจขอมลและด�าเนนการส�ารวจขอมล

2.1 น�าขอมลทไดจากการศกษารวบรวมสารสนเทศทเกยวของ มาท�าการออกแบบ แบบฟอรม ส�ารวจ

ขอมล เพอใชในการจดเกบขอมลวดในเขตพนท จงหวดเชยงใหม

2.2 ด�าเนนการส�ารวจขอมล ตามทออกแบบไว โดยมขอบเขตการศกษาทงหมด จ�านวน 1,300 วด

(ขอมลจากส�านกงานพระพทธศาสนา จงหวดเชยงใหม ขอมล ณ วนท 20 พฤษภาคม 2554) ซงในการด�าเนนการ

ส�ารวจในครงน ไดจดสงแบบส�ารวจขอมลใหแตละวด กรอกขอมล และจดสงกลบคนมายงส�านกพระพทธศาสนา

จงหวดเชยงใหมและลงพนทจรงเพอเกบขอมลเพมเตมใหครบถวนสมบรณ โดยมอบหมายนกศกษาภาควชา

เทคโนโลยสารสนเทศ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทลงทะเบยนเรยนในรายวชา 301214 : การจดการฐานขอมล

ไดมสวนรวมในการจดเกบขอมลในครงน

3.วเคราะหและออกแบบระบบเพอน�าไปใชในการพฒนาระบบ

3.1 วเคราะหระบบงาน เพอศกษาขอมลขนพนฐานทผใชตองการ พจารณาขอบเขตของขอมลทตองการ

3.2 ออกแบบระบบฐานขอมลทไดจากการวเคราะห โดยการน�าระบบฐานขอมลวด เขตพนทอ�าเภอหางดง

จงหวดเชยงใหม ทไดจดท�าไว จากงานวจยทผานมา น�ามาท�าการปรบปรงใหถกตอง และออกแบบระบบฐานขอมล

เพมเตมใหมความเหมาะสมกบระบบงาน เพอน�าไปใชในการผลตระบบสารสนเทศตอไป

3.3 ออกแบบโครงสรางเวบไซต เพอล�าดบเนอหาการจดวางต�าแหนงเวบเพจทงหมด และออกแบบสวน

การแสดงผลของเวบไซตใหมความเหมาะสม

4.สรางระบบฐานขอมลและพฒนาระบบสารสนเทศตามทไดออกแบบไว

โดยจดท�าในรปแบบของ Web Application เพอเผยแพรขอมลผานระบบเครอขายอนเทอรเนต โดยแบง

การท�างานออก เปน 2 สวนหลก ๆ คอ

4.1 Front End คอ สวนทแสดงผลใหกบผเขาชมเวบไซต หรออกชอหนงกคอ สวนทน�าเสนอเนอหา ผาน

ทางหนาเวบไซต

4.2 Back End คอ สวนการจดการขอมลเนอหารวมถงโครงสรางของเวบไซต หรอเรยกอกชอหนงวา

สวนของผดแลระบบ (Administrator)

5.ตดตงและทดสอบ

โดยน�าขอมลทไดพฒนาทงหมด ท�าการตดตงบนเครองแมขาย (Web Server) และท�าการประมวลผล

ขอมล ทดสอบการท�างานของระบบ ผานเครอขายอนเทอรเนต พรอมทงปรบปรงระบบใหมความถกตอง

6.จดอบรมใหความรการใชงานระบบ

โดยการเชญ ตวแทนจาก วด และหนวยงานอนทเกยวของ เขารวมอบรมเชงปฏบตการในครงน เพอเตรยม

ความพรอมในการท�าหนาท ปรบปรงขอมลใหถกตองและเปนปจจบน พรอมทงประเมนผลการท�างานของระบบ โดย

ใชแบบสอบถาม เพอแปนแนวทางในการพฒนาตอไป ซงในการจดอบรมครงนไดน�านกศกษาภาควชาเทคโนโลย

สารสนเทศ คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทลงทะเบยนเรยนในรายวชา 301214: การจดการฐานขอมล เขารวม

เปนผชวยวทยากร ใหความชวยเหลอในการจดท�าฐานขอมล แกผเขาอบรม

7.จดท�าเอกสารงานวจยและคมอการใชงานระบบฉบบสมบรณ



1.ดานการออกแบบระบบการท�างาน

การพฒนาระบบฐานขอมลในครงนไดออกแบบระบบการท�างาน โดยน�าเครองมอตางๆ เขามาชวยใน

การออกแบบ ดงน

1.1แผนภมบรบทของระบบ(ContextDiagram)

แผนภมบรบท เปนการแสดงภาพรวมของระบบ ตลอดจนความสมพนธทเกดขน รวมทง แหลงก�าเนด

ขอมล/แหลงใชสารสนเทศ หรอระบบทอยภายนอก ทเกยวของกบระบบทงหมด อธบายไดดวยภาพตอไปน

จากภาพท 1 แสดงใหเหนถงการท�างานของ ระบบฐานขอมลวด ในเขตพนท จงหวดเชยงใหม กบ

ผใชทเกยวของ และแสดงถงสทธทผใชสามารถใชงานได โดยจดแบงกลมของผใชงานระบบ ออกเปน 4 กลม ไดแก

1) ผดแลระบบ หมายถง ผดแลระบบสารสนเทศ และจดการขอมลทงหมดในระบบ

2) ผใชระบบ หมายถง บคคลทเปนตวแทนหนวยงาน องคกร หรอวดทมหนาทในการจดการขอมล

วดใหถกตองและเปนปจจบน

3) สมาชก หมายถง บคคลทวไปทเขาชมเวบไซต และลงทะเบยน สมครเปนสมาชกของระบบ สามารถ

เขาดรายละเอยด ขอมล สารสนเทศ ทเกยวของกบ วด ทงหมด

4) บคคลทวไป หมายถง บคคลทวไปทเขาเยยมชมเวบไซต

1.2แผนภมการไหลของขอมล(DataFlowDiagram)

แผนภมการไหลของขอมล เปนแผนภาพทแสดงใหเหนถงทศทางการไหลของขอมลทมอยในระบบ

และการด�าเนนงานทเกดขนในระบบ อธบายไดดงภาพตอไปน

ภาพท1 แผนภมบรบทของระบบฐานขอมลวด ในเขตพนท จงหวดเชยงใหม



ภาพท2แผนภมการไหลของขอมล ระดบท 0 ระบบฐานขอมลวด ในเขตพนท จงหวดเชยงใหม

จากภาพท 2 แผนภมการไหลของขอมลในระดบท 0 แสดงถงกระบวนการหลกในการท�างานของ

ระบบฐานขอมลวด ในเขตพนท จงหวดเชยงใหม ประกอบดวยกระบวนการทงหมด 5 กระบวนการท�างาน ไดแก

กระบวนการสมครสมาชก การเขาระบบ การจดการขอมลพนฐาน การสบคนขอมลพนฐาน และการสบคนขอมลทงหมด

2.ดานการออกแบบระบบฐานขอมล

ผวจยไดน�าขอมลทไดจากการศกษารวบรวม สารสนเทศทเกยวของ และขอมลจากการส�ารวจ ในสถานทจรง

ด�าเนนการวเคราะหและออกแบบระบบฐานขอมล โดยเลอกโมเดลจ�าลองความสมพนธระหวางขอมล (Entity - Relationship

Model: E-R Model) น�าเสนอการออกแบบฐานขอมลในระดบแนวคด ในลกษณะของแผนภาพ ตอไปน


ภาพท3 โมเดลจ�าลองความสมพนธระหวางขอมล ในสวนของการจดการขอมลวด ในจงหวดเชยงใหม



ภาพท4โมเดลจ�าลองความสมพนธระหวางขอมล ในสวนของระบบบรหารจดการเนอหาของเวบไซต


ในขนตอนน เปนขนตอนการสรางแบบจ�าลองของระบบฐานขอมล ดวยการออกแบบใหมความชดเจนยงขน

โดยท�าใหอยในรปแบบระบบฐานขอมลเชงสมพนธ (Relational Database) ทมการจดเกบรวบรวมขอมลเปนแถว

และคอลมน ในลกษณะตารางสองมต ประกอบดวย แอททรบวต ทแสดงคณสมบตของรเลชนหนงๆ โดยทรเลชน

ตางๆ ไดผานกระบวนการท�ารเลชนใหเปนบรรทดฐาน (Normalized) ในระหวางการออกแบบ เพอลดความซ�าซอน

และเพอใหการจดการฐานขอมลเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยไดแบงการออกแบบระบบฐานขอมล ออกเปน 2 สวน

คอ สวนของการจดการขอมลทเกยวของกบวด และสวนของระบบบรหารจดการเนอหาของเวบไซต โดยมรายละเอยดดงน

2.1 การออกแบบตาราง ในสวนของการจดเกบขอมลวด ไดแสดงรายชอตาราง ค�าอธบาย และประเภท

ของตารางทงหมด ไดดวยตารางท 1 โดยมรายละเอยด ดงน

ตารางท1

รายชอตารางในสวนของการจดเกบขอมลวดทงหมด

2.2 การออกแบบตาราง ในสวนของการจดการเนอหาระบบ ไดแสดงรายชอตาราง ค�าอธบาย และประเภท

ของตารางทงหมด ไดดวยตารางท 2 โดยมรายละเอยด ดงน

ตารางหลก









ตารางอางอง











1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

Monk

Monk_History

Temple

Temple _status

Temple _Ancient

Temple _Antiques

Temple _edu_manage

Temple _Image

Temple _Map

Ancient

Antiques

Amphur

Education

Edu_manage

Position

Province

Sect

Status

Tambon

Temple _Type

เปนตารางขอมลเจาอาวาส

เปนตารางขอมลเจาอาวาสปกครองวด

เปนตารางขอมลหลกในการเกบขอมลวด

เปนตารางขอมลสถานภาพของวดในปจจบน

เปนตารางขอมลเสนาสนะภายในวด

เปนตารางขอมลปชนยวตถของวด

เปนตารางขอมลการจดการศกษาของวด

เปนตารางขอมลรปภาพของวด

เปนตารางขอมลรปภาพแผนทของวด

เปนตารางขอมลชอเสนาสนะ

เปนตารางขอมลชอปชนยวตถ

เปนตารางขอมลอ�าเภอ

เปนตารางขอมลการศกษา

เปนตารางขอมลชอการจดการศกษา

เปนตารางขอมลต�าแหนงเจาอาวาส

เปนตารางขอมลจงหวด

เปนตารางขอมลนกาย

เปนตารางขอมลชอสถานภาพของวด

เปนตารางขอมลต�าบล

เปนตารางขอมลประเภทวด

ล�าดบ ชอตาราง ค�าอธบาย ประเภท



ตารางท2

รายชอตารางในสวนของการจดการเนอหาระบบ

3.การออกแบบโครงสรางเวบไซต

โครงสรางเวบไซต (Site Structure) เปนแผนผงของการล�าดบเนอหาหรอการจดวางต�าแหนงเวบเพจทงหมด

ซงจะท�าใหทราบวาทงเวบไซตประกอบไปดวยเนอหาอะไรบาง และมเวบเพจหนาไหนทเกยวของเชอมโยงถงกน การ

ออกแบบโครงสรางเวบไซต ในครงน ผวจยไดเลอกใชโครงสรางของเวบไซตแบบล�าดบขน (Hierarchical Structure)

ซงเปนการจดระบบโครงสราง โดยแบงเนอหา ออกเปนสวนตางๆ และมรายละเอยด ในแตละสวนลดหลนกนมา ท�าให

งายตอการท�าความเขาใจกบโครงสรางของเนอหา โดยมจดเรมตนทจดรวมจดเดยว คอ โฮมเพจ (Homepage) และ

เชอมโยงไปสเนอหา (Web Page) ในลกษณะเปนล�าดบจากบนลงลาง โดยมรายละเอยดดงภาพท 3

ล�าดบ







ตารางรายการเปลยนแปลง





1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

Member

Organization

User

Article_type

Event_type

User_type

Article

Article_image

Event

Event_image

LogFile

เปนตารางขอมลหลกในการเกบขอมลผใชงานเวบไซตทวไป

เปนตารางขอมลหลกในการเกบขอมลหนวยงาน หรอองคกรทผใชงานสงกด

เปนตารางขอมลหลกในการเกบขอมลผใชงานระบบ

เปนตารางขอมลประเภทบทความ

เปนตารางขอมลประเภทกจกรรม

เปนตารางขอมลประเภทผใชระบบ

เปนตารางขอมลทจดเกบขอมลบทความ และเนอหาทเกยวของ

เปนตารางขอมลทจดเกบขอมลรปภาพประกอบบทความ

เปนตารางขอมลทจดเกบขอมลรายละเอยดกจกรรม

เปนตารางขอมลทจดเกบขอมลรปภาพประกอบเนอหากจกรรม

เปนตารางขอมลบนทกการเขาใชงานระบบของผใชงาน

ชอตาราง ค�าอธบาย ประเภท

ภาพท5 โครงสรางของเวบไซตแบบล�าดบขน

เขาสระบบ สบคนต�าแหนงทตงวด สบคนขอมลวด สมครสมาชก

สบคนจากชอวด

สบคนจากชอเจาอาวาส

สบคนจากสถานภาพวด

สบคนจากปชนยวตถ

สบคนจากนกาย

สบคนจากการจดการศกษา

สารบญเวบ

เกยวกบเรา ตดตอเรา ปฏทนกจกรรม


4.การออกแบบสวนการแสดงผล

ในการออกแบบสวนการแสดงผล ผวจยไดแบงการออกแบบออกเปน 2 สวนหลก ไดแก สวนจดการขอมล

(Administrator) และสวนแสดงผลหนาเวบไซต (Homepage) โดยมรายละเอยดดงน

4.1สวนจดการขอมลส�าหรบผดแลระบบ(Administrator)

เปนการออกแบบสวนน�าเขาขอมล และสวนแสดงผลขอมล ของผดแลระบบ เพอใชในการจดการ

ฐานขอมลทงหมด ไดแก ขอมลทวไป ขอมลเจาอาวาส การจดการศกษาภายในวด เสนาสนะภายในวด ปชนยวตถ

ของวด ภาพบรรยากาศภายในวดและแผนทตงวด

4.2สวนการแสดงผลหนาหลกเวบไซต(Homepage)

เปนการออกแบบสวนแสดงผลขอมลหนาหลกเวบไซต (Homepage) ส�าหรบบคคลทวไปทเขาเยยชม

เวบไซต สามารถใชงานได

5.ผลการประเมน

หลงจากทพฒนาระบบแลวเสรจ ผวจยได ตดตงระบบลงบนเครองแมขาย (Web Server) จากนนได

นมสการ พระสงฆ ทด�ารงต�าแหนง พระเลขาธการเจาคณะอ�าเภอ และตวแทนจากวดตางๆ ทง 25 อ�าเภอ ในเขตพนท

จงหวดเชยงใหม จ�านวน 50 รป เขาอบรมเชงปฏบตการ เพอทดสอบการท�างานของระบบ ในดานตาง ๆไดแก สวน

แรก คอการออกแบบและการใชงาน สวนทสอง คอความถกตองของเนอหา และประสทธภาพในการแสดงผลขอมล

พรอมทงประเมนผลการท�างานของระบบ โดยใชแบบสอบถาม เพอน�าผลทไดมาท�าการปรบปรงระบบใหมความ

สมบรณ ถกตองตอไป ซงไดน�าขอมลมาวเคราะห ไดผล ดงน

ตารางท3

แสดงผลการประเมน สวนการออกแบบและการใชงาน

(22)44.00%

(16)32.00%

(14)28.00%

(16)32.00%

(21)42.00%

(25)50.00%

(31)62.00%

(24)48.00%

(25)50.00%

(20)40.00%

(3)6.00%

(3)6.00%

(11)22.00%

(7)14.00%

(8)16.00%

4.38100%

4.26100%

4.02100%

4.10100%

4.22100%

(1)2.00%

(2)4.00%

(1)2.00%

- -

-

- -

-

-

สวนท1.สวนการออกแบบและการใชงาน1.1 Banner มความเหมาะสมและสอความหมายตอระบบงาน

1.2 การจดวางเครองมอ ปมค�าสง และเมนการท�างาน

1.3 ขอความมขนาด และรปแบบตวอกษรทเหมาะสม

1.4 องคประกอบของส ทใชในการแสดงผล

1.5 ความเหมาะสมของรปภาพประกอบ

ขอสอบถาม มากทสด นอยทสดคาเฉลย(รอยละ)

มาก นอยปานกลาง



(20)40.00%

(17)34.00%

(13)26.00%

(21)42.00%

(23)46.00%

(25)50.00%

(27)54.00%

(26)52.00%

(7)14.00%

(8)16.00%

(8)16.00%

(3)6.00%

4.26100%

4.18100%

4.02100%

4.36100%

(2)4.00%

- -

-

- -

--

สวนท1.สวนการออกแบบและการใชงาน1.6 การจดวางรปแบบการแสดงผล เขาใจงาย ไมซบซอน

1.7 ความสวยงามของเวบไซต

1.8 มการแจงขอความ ชวยเหลอในการใชงาน จากระบบ

1.9 ระบบใชงานงายและสะดวกตอการใชงาน

ขอสอบถาม มากทสด นอยทสดคาเฉลย(รอยละ)

มาก นอยปานกลาง

(4)8.00%

(9)18.00%

(10)20.00%

(4)8.00%

(5)10.00%

(5)10.00%

(3)6.00%

4.42100%

4.06100%

4.02100%

4.16100%

4.20100%

4.36100%

4.40100%

4.52100%

(1)2.00%

(1)2.00%

(1)2.00%

- -

-

- -

-

-

-

-

-

-

-

--

สวนท2.ความถกตองของเนอหาและประสทธภาพในการแสดงผลขอมล2.1 การสบคนขอมลท�าไดสะดวก

2.2 รายละเอยดของเนอหาถกตอง สมบรณ ชดเจน

2.3 ความรวดเรวในการแสดงผลเวบไซต

2.4 สารสนเทศตรงตอความตองการใชงาน

2.5 ระบบแสดงผลปฏทนกจกรรม มความเหมาะสม

2.6 ระบบแสดงผลแผนทมความเหมาะสม

2.7 เปนแหลงการเรยนรเพอใชในการศกษา

2.8 ขอมลสามารถน�าไปประยกตใชกบระบบงานอน ทเกยวของได

(25)50.00%

(12)24.00%

(13)26.00%

(14)28.00%

(17)34.00%

(23)46.00%

(23)46.00%

(26)52.00%

(21)42.00%

(29)58.00%

(26)52.00%

(31)62.00%

(27)54.00%

(22)44.00%

(24)48.00%

(24)48.00%

บทสรป

จากผลการประเมนจะเหนไดวาขอค�าถามเกยวกบการพฒนาระบบฐานขอมลวด ในเขตพนทจงหวดเชยงใหม

ไดคะแนนเฉลยในระดบมากเปนสวนใหญ อยางไรกตามระบบฐานขอมลวดในจงหวดเชยงใหมทพฒนาขนยงมปญหา

อปสรรค และขอจ�ากดของระบบ คอ (1) ขอมลรปภาพประกอบของแตละวด มจ�านวนนอย และคณภาพของภาพ

ไมคมชด ท�าใหสงผลตอดานประสทธภาพในการแสดงผล และ (2) ปญหาดานการสอสารขอมล เนองจากความเรว

ในการรบ - สงขอมลบนอนเตอรเนต ของเครองคอมพวเตอรลกขาย ทเขามาใชงานไมเทากน หากเครองทมความเรว

ในการรบ - สง ขอมลต�า กจะท�าใหการแสดงผลรปภาพ หรอเนอหาขอมลบางสวนชา ซงอาจจะเกดผลกระทบตอ

ประสทธภาพ ของการท�างาน ส�าหรบแนวทางในการพฒนาระบบฐานขอมลในอนาคตมดงน (1) พฒนาระบบฐาน

ขอมลเพอเผยแพรขอมล และใหบรการขอมลทเกยวกบวด ใหครอบคลม จงหวดภาคเหนอตอนบน เชน จงหวดล�าพน


เปนตน (2) พฒนาระบบฐานขอมลใหสามารถรองรบ และสามารถน�าไปประยกตใชกบการสงเสรม ดานการทองเทยว

ทางวฒนธรรม (3) จดท�าขอมลทางดานพกดภมสารสนเทศ ใหมความถกตอง สอดคลองกบต�าแหนงจรง โดยการ

ตดตอประสานงานกบผเชยวชาญทางดานภมสารสนเทศ (4) จดเกบขอมลรปภาพของแตละวด ใหมความสวยงาม

ชดเจน และถกตอง (5) สรางเครอขายชมชน เพอการด�าเนนงานรวมกน ของกลมผใชงานทเกยวของกบระบบ เชน

คณะสงฆจงหวดเชยงใหม ส�านกพระพทธศาสนาจงหวดเชยงใหม องคการปกครองสวนทองถน ตลอดจนหนวยงาน

ทเกยวของ เพอด�าเนนการจดการขอมล ใหถกตองและเปนปจจบน และ (6) จดโครงการอบรม การใชงานระบบฐาน

ขอมล ทจดท�าขนในครงน แกผทเกยวของ ของแตละพนท เพอสามารถใชงานระบบเพอจดเกบขอมลวดในพนทของ

ตนเอง


ส�านกงานพระพทธศาสนาจงหวดเชยงใหม. (2552) แสดงขอมลจ�านวนวดจงหวดเชยงใหมประจ�าปพ.ศ.2552.

สบคนเมอ วนท 20 พฤษภาคม 2554, จาก http://cmi.onab.go.th



*นกศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ E-mail: [email protected]**ผชวยศาสตราจารย ประจ�าสาขาวชาเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารเพอการศกษา คณะครศาสตรอตสาหกรรม มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ (อาจารยทปรกษา)

การสงเคราะหองคประกอบและขอก�าหนดการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษา

Synthesis of Elements and Regulations of Information Technology Service Management for Higher Education Institutions

ศรนยนาคถนอม*

ผชวยศาสตราจารยดร.พลลภพรยะสรวงศ**

บทคดยอ

งานวจยนมวตถประสงคเพอสงเคราะหองคประกอบการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบน

อดมศกษา ผวจยไดรวบรวมขอก�าหนดอางองจากกรอบมาตรฐานสากล ทมดวยกนหลายมาตรฐานและแตละ

มาตรฐานมจดเนนหรอการใหความส�าคญในการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศทแตกตางกน การน�ามาตรฐาน

ดงกลาวมาสงเคราะหท�าใหเหนแนวทางการปฏบตของแตละมาตรฐานทมความแตกตางกนและสอดคลองกนอยาง

ชดเจน ในการสงเคราะหนเพอใหไดองคประกอบและขอก�าหนดทเปนตนแบบส�าหรบการศกษาและการน�าไปพฒนา

ระบบบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษา ตามกรอบมาตรฐานสากล ผลของการสงเคราะห

สรปวา องคประกอบการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษา ม 5 องคประกอบ และ

ขอก�าหนดทสงเคราะหไดมจ�านวน 31 ขอ จากกรอบมาตรฐานสากล


การบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศ การบรหารบรการ

Abstract

This research aim is to synthesize elements and regulations of information technology service

management for higher education institutions. The researchers collect the indicators according the

international standards. There are many standards and each standard has a focus or priority in the

information technology service management. Different implementation of such synthesis makes the standard

practices and confirms that are clearly different. In this research synthesizes prototype elements and

regulations for the study and application of information technology service management system for


higher education institutions according to the international standards. The results of synthesis as follow:

The elements of information technology service management for higher education institutions have 5 elements

and regulations have 31 items from international standard framework.

Keyword

Services Management, Information Technology Services Management

บทน�า

ในปจจบน สถาบนอดมศกษาไดน�าเอาระบบเทคโนโลยสารสนเทศเขามาเปนเครองมอในการบรหารงาน

การเรยนการสอน และการคนควาวจยมากขน ในขณะทความตองการใชบรการทางเทคโนโลยมมากขน สถาบน

อดมศกษาตางๆ กจะตองมกระบวนการบรหารบรการทด กลาวคอตองมความสามารถในการวเคราะหและประเมนภย

กระบวนการตางๆ ทจะมตอระบบสารสนเทศทงในดานงานบรการ โดยการน�าเอาระบบบรหารบรการเทคโนโลย

สารสนเทศตามมาตรฐานสากลทเกยวของ ซงในหลายๆ ประเทศ มการสรางมาตรฐานขนเพอเปนแนวทางปฏบตใน

การพฒนาการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศ ซงชวยสงผลใหงานบรการดงกลาวสามารถกลายไปเปนเครองมอ

ทางกลยทธของสถาบนอดมศกษา

ผลทไดจากการสงเคราะหองคประกอบและขอก�าหนดการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบน

อดมศกษา ท�าใหทราบถงแนวทางการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศเพอใหไดคณคา นอกจากนการสงเคราะห

องคประกอบและขอก�าหนดทพฒนาขน ยงสามารถใชกบสถาบนอดมศกษาอนๆ ได

องคประกอบการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศ

การบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษา จะตองบรหารจดการตามพนธกจ และ

แผนยทธศาสตรของสถาบนใหด�าเนนการไปไดอยางตอเนอง และตองมการตรวจประเมนตามเกณฑการประกน

คณภาพการศกษาภายใน ซงมในองคประกอบท 7 ตวบงชท 7.3 ระบบสารสนเทศเพอการบรหารและการตดสนใจ

ซงมเกณฑมาตรฐาน ดงน

เกณฑมาตรฐาน 1 มแผนระบบสารสนเทศ

เกณฑมาตรฐาน 2 มระบบสารสนเทศเพอการบรหารและการตดสนใจตามพนธกจของสถาบน โดยอยางนอย

ตองครอบคลมการจดการเรยนการสอน การวจย และการบรหารจดการ และการเงน และสามารถน�าไปใชในการ

ด�าเนนงานประกนคณภาพ

เกณฑมาตรฐาน 3 มการประเมนความพงพอใจของผใชระบบสารสนเทศ

เกณฑมาตรฐาน 4 มการน�าผลการประเมนความพงพอใจของผใชระบบสารสนเทศมาปรบปรงระบบสารสนเทศ

เกณฑมาตรฐาน 5 มการสงขอมลผานระบบเครอขายของหนวยงานภายนอกทเกยวของตามทก�าหนด



มาตรฐานการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศ

การบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษานน ในกรณทเกดภาวะฉกเฉนดานงาน

บรการแลวสามารถแกไขสสภาพเดมไดอยางรวดเรวตามกระบวนการ จ�าเปนตองมการเตรยมพรอมดานตางๆ และ

จะตองมกระบวนการและแนวทางทดตามมาตรฐานบรการเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology Service

Management: ITSM)

มาตรฐานทเปนมาตรฐานสากลจะมงเนนการบรหารบรการใหกบระบบเทคโนโลยสารสนเทศและใชเปน

มาตรฐานอางองเพอเปนแนวทางในการเสรมสรางคณคาบรการเทคโนโลยสารสนเทศ โดยมาตรฐาน ISO/IEC20000

และ ITIL V.3 Foundation เปนเรองของขอก�าหนดผสมผสานวธปฏบตทจะน�าไปสระบบบรหารบรการเทคโนโลย

สารสนเทศของสถาบนอดมศกษา ขอก�าหนดในแตละมาตรฐาน ประกอบดวย

1.มาตรฐานISO/IEC20000

มาตรฐาน ISO/IEC 20000 ประกาศใชเมอวนท 15 ธนวาคม พ.ศ. 2528 ซงทางสถาบน ISO ไดพฒนา

ขนมาจากมาตรฐาน BS15000: 2002 โดยมาตรฐาน ISO/IEC 20000: 2005 ประกอบดวยเอกสาร 2 รายการ ดงน

(ISO/IEC 20000-1, 2005)

1.1 มาตรฐาน ISO/IEC 20000 สวนท 1 ซงระบขอก�าหนดของการบรหารงานบรการ และอนๆ ทเกยวของ

ส�าหรบการจดท�าขอก�าหนดของการบรหารงานบรการและแนวการน�าไปปฏบต หรอการดแลรกษาการบรหารงาน

บรการภายในองคกร

1.2 มาตรฐาน ISO/IEC 20000 สวนท 2 เปนมาตรการในการด�าเนนงาน (Code of Practice) โดยระบ

ถงแนวทางในการน�าไปปฏบต และขอเสนอแนะภายใตขอบเขตของขอก�าหนดทระบในมาตรฐาน

2.มาตรฐานITILV.3

Information Technology Infrastructure Library หรอ ITIL เปนแนวทางปฏบตทวาดวยเรองเกยวกบ

โครงสรางพนฐานเทคโนโลยสารสนเทศ เปนมาตรฐานดานการบรหารบรการจากประเทศองกฤษ (The British Office

of Government Commerce: OGC) มงเนนการพฒนากระบวนการเพอรองรบการใหบรการตอลกคาและธรกจ

เปนหลก เชน การออกแบบ การตดตง การกระจาย การดแลรกษาและการปรบปรง (Jan van Bon ; Pieper ; Veen &

Verheijen, 2007)

วตถประสงคการวจย

เพอสงเคราะหองคประกอบในการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษา


การวจยครงนใชระเบยบวธวจยเชงบรรยาย (Descriptive Research) ซงผวจยไดท�าการวเคราะหเอกสาร

(Content Analysis) ดงน 1) เพอใหไดองคประกอบตามมาตรฐานโดยครอบคลมองคประกอบหลก 5 กระบวนการ คอ

(1) กลยทธบรการ (Service Strategy) (2) การออกแบบบรการ (Service Design) (3) การสงผานบรการ (Service

Transition) (4) การด�าเนนการบรการ (Service Operation) และ (5) การปรบปรงอยางตอเนอง (Continual Service


Improvement) และ 2) เพอใหไดเปนองคประกอบและขอก�าหนดตามกรอบมาตรฐานการบรหารบรการเทคโนโลย

สารสนเทศ

ผลการสงเคราะหองคประกอบและขอก�าหนดการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษา

ผลการสงเคราะหองคประกอบและขอก�าหนด น�าไปสแนวทางปฏบตทเหมาะกบองคกร ไมวาจะขนาดเลก

หรอใหญ โดยเฉพาะอยางยงองคกรทเนนเรองการบรหารบรการดานเทคโนโลยสารสนเทศ ดงปรากฎตามตารางท 1

ผลจากการสงเคราะหองคประกอบและขอก�าหนดการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษา

ผานการสงเคราะหและเปรยบเทยบแนวทางปฏบตของมาตรฐานสากล 2 มาตรฐาน ไดแก (1) ISO/IEC 20000 จาก

สถาบน ISO (2) ITIL V.3 จาก หนวยงาน OGC และเกณฑมาตรฐานของการประกนคณภาพการศกษาภายใน ระดบ

สถาบนอดมศกษา ซงมในองคประกอบท 7 ตวบงชท 7.3 ระบบสารสนเทศเพอการบรหารและการตดสนใจ ตาม

เกณฑมาตรฐาน 1 ถง เกณฑมาตรฐาน 5 ไดแนวทางปฏบต 31 ขอก�าหนด ดงตารางท 1



การบ

รหาร

จดกา

รงบป

ระมา

ณบญ

ช

การบ

รหาร

จดกา

รงาน

บรกา

ร

การบ

รหาร

ความ

ตองก

าร

การบ

รหาร

รายก

ารขอ

งงาน

บรกา

ร

การบ

รหาร

ขอตก

ลงระ

ดบกา

รใหบ

รการ

การบ

รหาร

ขดคว

ามสา

มารถ

การบ

รหาร

พรอม

ใชงา

น

การบ

รหาร

งานบ

รการ

ไดอย

างตอ

เนอง

การบ

รหาร

ความ

มนคง

ปลอด

ภยสา

รสนเ

ทศ

การบ

รหาร

จดกา

รผให

บรกา

รจาก

ภายน

อก

การว

างแผ

นและ

ประส

านงา

นในก

ารจด

เตรย

มทรพ

ยากร

การบ

รหาร

เปลย

นแปล

ง

การบ

รหาร

จดกา

รทรพ

ยสนใ

นการ

ใหบร

การ

การว

างแผ

นระบ

ก�าหน

ดการ

และค

วบคม

การพ

ฒนา

บรกา

รใหม

การบ

รการ

ตามก

ฎระเ

บยบแ

ละตร

วจสอ

บ

การบ

รการ

ตามก

ฎระเ

บยบแ

ละตร

วจสอ

บ

การป

ระเม

น

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 15 16

ล�าดบท

ขอก�า

หนด

กลยทธงานบรการ

การออกแบบบรการ

การสงผานงานบรการ

การด�าเนนการงานบรการ

การปรบปรงอยางตอเนอง

ITILV.3

ISO/IE

C20000

ITSM

forH

EIM

odel

กระบวนการใหบรการ

กระบวนการแกไขปญหา

กระบวนการควบคม

กระบวนการสงมอบ

เกณฑมาตรฐาน 1





กระบวนการบรหารความสมพนธ

ตารางท

1

การส

งเคร

าะหอ

งคปร

ะกอบ

และข

อก�าห

นดกา

รบรห

ารบร

การเ

ทคโน

โลยส

ารสน

เทศส

�าหรบ

สถาบ

นอดม

ศกษ

า


การจ

ดการ

ความ

ร

การจ

ดการ

เหตก

ารณ

การบ

รหาร

การก

คนกา

รใหบ

รการ

ความ

ตองก

ารกา

รท�าใ

หบรร

ลผล

การบ

รหาร

ปญหา

การจ

ดการ

สทธใ

นการ

เขาใ

ชบรก

าร

การต

ดตาม

และห

นวยค

วบคม

การด

�าเนน

การท

างเท

คโนโ

ลยสา

รสนเ

ทศ

ขนตอ

นทใช

ในกา

รก�าห

นดขอ

ก�าหน

ดเพอ

ปรบป

รงปร

ะสทธ

ภาพใ

นการ

ใหบร

การ

การพ

จารณ

าถงค

วามพ

รอมใ

นการ

วดขอ

ก�าหน

ดทก�า

หนดข

นในข

นตอน

แรก

การใ

ชเคร

องมอ

ในกา

รเกบ

ขอมล

เพอน

�ามาใ

ชวดผ

ลขอก

�าหนด

ทไดก

�าหนด

ขนตอ

นในก

ารปร

ะมวล

ผลขอ

มล

การว

เครา

ะหเพ

อหาป

ญหา

ทอาจ

จะเก

ดขน

การน

�าเอา

ผลจา

กการ

วเคร

าะหข

อมลม

าน�าเ

สนอต

อผทเ

กยวข

อง

การห

าทาง

แกไข

ปญหา

ทเกด

ขนเพ

อใหเ

กดกา

รปรบ

ปรงก

ารให

บรกา

รอยา

งตอเ

นอง

17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

ล�าดบท

ขอก�า

หนด

กลยทธงานบรการ

การออกแบบบรการ

การสงผานงานบรการ

การด�าเนนการงานบรการ

การปรบปรงอยางตอเนอง

ITILV.3

ISO/IE

C20000

ITSM

forH

EIM

odel

กระบวนการใหบรการ

กระบวนการแกไขปญหา

กระบวนการควบคม

กระบวนการสงมอบ






กระบวนการบรหารความสมพนธ

ตารางท

1

การส

งเคร

าะหอ

งคปร

ะกอบ

และข

อก�าห

นดกา

รบรห

ารบร

การเ

ทคโน

โลยส

ารสน

เทศส

�าหรบ

สถาบ

นอดม

ศกษ

า (ต

อ)



1.การบรหารจดการงบประมาณบญช(FinancialManagement)

มหนาทในการบรหารจดการงบประมาณ บญช และระบบการยอนกลบมาคดคาใชจายจากผใชงานจรง

2.การบรหารจดการงานบรการ(ServicePortfolioManagement)

เปนกระบวนการทรบผดชอบในการบรหารจดการบรการตางๆ เชน บรการทมการวางแผนการใหบรการไว

และไดรบการอนมตจากผบรหารแลว (Service Pipeline) บรการทใหบรการอยในปจจบน (Service Catalogue) และ

บรการทหยดใหบรการไปแลว (Retired Services)

3.การบรหารความตองการ(DemandManagement)

เปนกระบวนการยอยของการบรหารขดความสามารถ ถกแยกออกมาเปนกระบวนการหนงในกลยทธ

บรการ โดยรบผดชอบในการวเคราะหความตองการของนกศกษาทมผลตอความตองการในการบรการและยงรบผดชอบ

ในการบรหารจดการทรพยากรเทคโนโลยสารสนเทศใหสามารถตอบสนองตอความตองการทเกดขนได

4.การบรหารรายการของงานบรการ(ServiceCatalogueManagement)

เปนกระบวนการ โดยท�าหนาทในการบรหาร จดท�าและดแล ปรบปรง บรการใหถกตองและเปนปจจบน

อยเสมอ

5.การบรหารขอตกลงระดบการใหบรการ(ServiceLevelManagement)

เปนกระบวนการทมการตกลงระดบการใหบรการ (Service Level) กบนกศกษา การจดท�าและตรวจสอบ

เอกสาร Service Level Agreements (SLAs) ซงเปนเอกสารทใชแสดงขอตกลงของระดบการใหบรการของผใชบรการ

เอกสาร Operation Level Agreement (OLAs) ทใชแสดงขอตกลงระหวางหนวยงานภายในทมหนาทสนบสนนระดบ

การใหบรการทไดตกลงกนไวกบผใชบรการ และ Underpinning Contracts (UCs) ซงเปนสญญาทจดท�าขนเพอเปน

ขอตกลงกบผใหบรการหรอหนวยงานทเกยวของ

6.การบรหารขดความสามารถ(CapacityManagement)

เปนกระบวนการทมการรกษาขดความสามารถของธรกจ (Business Capacity) ขดความสามารถในการ

ใหบรการ (Service Capacity) และขดความสามารถขององคประกอบตางๆ ของบรการ (Component Capacity)

ใหเพยงพอและเปนไปตามระดบทไดตกลงไวกบผใชงาน

7.การบรหารพรอมใชงาน(AvailabilityManagement)

เปนกระบวนการทมการรกษาพรอมใชงานใหอยในระดบทไดตกลงกบผใชงานไว โดยมการจดแผน

ความพรอมในการใชงาน (Relative Activities) หรอประเมนความเสยงและจดหากลยทธเพอใหบรการมความพรอม

ใชงานอยตลอดเวลา (Proactive Activities) เชน การตรวจสอบชองโหวและการตดตงโปรแกรมทใชซอมแซม

จดบกพรองของคอมพวเตอร (Patch) ขององคประกอบตางๆ ในการบรการ เปนตน

8.การบรหารงานบรการไดอยางตอเนอง(ITServiceContinuityManagement)

เปนกระบวนการบรหารความเสยงในการบรการดานเทคโนโลยสารสนเทศและจดท�า การวางแผนตอเนอง

เพอใหสามารถใหบรการไดอยางตอเนองเมอเกดเหตภยพบต โดยการจดท�าแผนการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศ

อยางตอเนอง และแผนส�ารองและกคนบรการ รวมถงการซอมแผนและปรบปรงแผน


9.การบรหารความมนคงปลอดภยสารสนเทศ(InformationSecurityManagement)

เปนกระบวนการ โดยมหนาทในการรกษา ความลบ ความถกตองสมบรณและความพรอมใชงานของ

ขอมล รวมไปถงทรพยสนและบรการตางๆ ขององคกร กระบวนการนหากในองคกรใดไดมการพฒนา ISO/IEC 27001

(ISMS) ไปแลว กสามารถลดระยะเวลาในการพฒนากระบวนการนในแผนการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศ ลงได

10.การบรหารจดการผใหบรการจากภายนอก(SupplierManagement)

เปนกระบวนการทไดแนวคดมาจากกระบวนการในมาตรฐาน ISO/IEC 20000 ท�าหนาทบรหารจดการ

ผใหบรการจากภายนอกทมหนาทสนบสนนการใหบรการขององคกร

11.การวางแผนและประสานงานในการจดเตรยมทรพยากร(TransitionPlanningandSupport)

เปนกระบวนการทมวตถประสงคเพอวางแผนและประสานงานในการจดเตรยมทรพยากรใหเพยงพอ

กบความตองการทไดก�าหนดไวใน กลยทธบรการ (Service Strategy) การออกแบบบรการ (Service Design) รวมถง

การบรหารจดการความเสยงและควบคมความเสยงทอาจเกดขนในการสงผานบรการ (Service Transition)

12.การบรหารการเปลยนแปลง(ChangeManagement)

เปนกระบวนการหลกของมาตรฐาน ISO/IEC 20000 โดยมความรบผดชอบในการคอยตรวจสอบและ

ควบคมการเปลยนแปลงทมตอบรการใหมและบรการทมอยในปจจบนดวยการก�ากบดแล การใหสทธ การจดล�าดบ

ความส�าคญ การวางแผน และจดก�าหนดการทดสอบ

13.การบรหารจดการทรพยสนทเกยวของในการใหบรการ(ServiceAssetandConfiguration

Management)

เปนกระบวนการหลกของมาตรฐาน ISO/IEC 20000 แตใน ITIL V.3 ไดเพมการจดการทรพยสนท

เกยวของกบสวนกระบวนการใหบรการ รบผดชอบในการบรหารจดการล�าดบการใหบรการเพอใหสามารถแสดง

รายละเอยดของล�าดบการใหบรการและความสมพนธกบกระบวนการอนๆ ได

14.การวางแผนระบก�าหนดการและควบคมการพฒนาบรการใหม(ReleaseandDeployment

Management)

กระบวนการนถกเรยกวา การวางแผนระบก�าหนดการ แตในมาตรฐานการบรหารบรการ ไดเพมกระบวนการ

การพฒนาบรการใหมขนมา โดยรบผดชอบในการวางแผนระบก�าหนดการและควบคมการพฒนาบรการใหมหรอ

การเปลยนแปลงบรการทมอยในปจจบน ในรปแบบของการวางแผนระบก�าหนดการ (Release Package) เพอใชใน

การทดสอบและการน�าไปใชงานจรง และกระบวนการควบคมการพฒนาบรการใหมซงตองรบผดชอบในการขนยาย

ฮารดแวร ซอฟตแวร เอกสาร หรอ ล�าดบการใหบรการไปยงสภาวะการท�างานจรง (Production Environment)

15.การบรการตามกฎระเบยบและตรวจสอบ(ServiceValidationandTesting)

เปนกระบวนการใหมในมาตรฐานการบรหารบรการและ กระบวนการวางแผนระบก�าหนดการใหเปน

ไปตามวตถประสงคและสามารถน�าไปใชงานไดอยางเหมาะสม

16.การประเมน(Evaluation)

เปนกระบวนการใหมในมาตรฐานการบรหารบรการ โดยเนนไปทประสทธภาพของการใหบรการวา

เปนไปตามเกณฑหรอมาตรฐานทไดก�าหนดไวหรอไม



17.การจดการความร(KnowledgeManagement)

เปนกระบวนการใหมในมาตรฐานการบรหารบรการทมหนาทในการสรางมาตรฐานขอมลเกยวกบ

การใหบรการทงหมด โดยมวตถประสงคเพอใหขอมลทมประโยชนในการบรหารจดการบรการและการเขาถงขอมลท

เกยวกบการบรการเปนไปอยางถกตองและรวดเรว

18.การจดการเหตการณ(EventManagement)

เปนการบวนการใหมในมาตรฐานการบรหารบรการซงรบผดชอบในการตรวจสอบเหตการณทงหมดท

เกยวของกบบรการ

19.การบรหารการกคนการใหบรการ(IncidentManagement)

เปนกระบวนการทมหนาทหลกในการกคนบรการใหสามารถใหบรการไดตอเนองอยางเรวทสด และ

เพอลดระดบผลกระทบทอาจเกดขน

20.ความตองการการท�าใหบรรลผล(RequestFulfillment)

เปนกระบวนการใหมในมาตรฐานการบรหารบรการซงการบรการทถกรองขอมความจ�าเปนในกระบวนการ

รบแจงปญหาของ ITIL V2 ซงจะถกแยกออกมาเปนกระบวนการ “ความตองการบรรลผล” ซงมหนาทในการจดการ

กบบรการทถกรองขอ โดยผใชงานเนองจากบรการทถกรองขอ จ�านวนมากเปนการเปลยนแปลงทมการเปลยนแปลง

เพยงเลกนอยและมระดบความเสยงต�าหรออาจเปนการ Request เพอขอขอมลเทานนยกตวอยาง เชน การทผใชงาน

ขอ Reset Password จดเปน “Standard Change” ไมจ�าเปนตองขอ Request For Change (RFC)

21.การบรหารปญหา(ProblemManagement)

เปนกระบวนการทมหนาทปองกนไมใหเกดปญหากบการใหบรการ โดยการจ�ากดเหตการณไมพงประสงค

ทเกดขนอยางตอเนองและวเคราะหสาเหตพรอมทงวธแกปญหา โดยมการรองขอเพอการเปลยนแปลง (Request for

Change หรอ RFC) เพอแกไขปญหาและก�าหนดวธแกไขปญหาเบองตน (Work Around) โดยใชเปนแนวทางในการ

แกปญหาทอาจเกดขนอกในอนาคต

22.การจดการสทธในการเขาใชบรการ(AccessManagement)

เปนกระบวนการใหมในมาตรฐานการบรหารบรการทมหนาทในการบรหารจดการสทธในการเขาใช

บรการเพอปองกนการเขาถงระบบโดยผทไมมสทธ การจดการสทธในการเขาใชบรการ มหนาทบงคบใชนโยบายตาม

ทก�าหนดไวในการจดการความมนคงปลอดภยสารสนเทศ และการบรหารพรอมใชงาน

23.การตดตามและหนวยควบคม(MonitoringandControl)

เปนกระบวนการทมหนาทจดท�ารายงานและด�าเนนการตามภาระหนาท ชวยใหเกดการปรบปรงการ

สนบสนนทมตอการบรการ

24.การด�าเนนการทางเทคโนโลยสารสนเทศ(IToperation)

เปนกระบวนการทมอยประจ�าวน การสอบถามหรอการท�ารายงานทมทมบรหารจดการเพอดแลความ

เรยบรอย


25.ขนตอนทใชในการก�าหนดขอก�าหนดเพอปรบปรงประสทธภาพในการใหบรการ(DefineWhat

YouShouldMeasure)

ขนตอนนเปนขนตอนทใชในการก�าหนดขอก�าหนดเพอปรบปรงประสทธภาพในการใหบรการ เชน เปาหมาย

ของการใหบรการ ความพงพอใจของนกศกษา ความสอดคลองกบเปาหมายขององคกร และความสอดคลองของ

กฎระเบยบขอบงคบ

26.การพจารณาถงความพรอมในการวดขอก�าหนดทก�าหนดขนในขนตอนแรก(DefineWhatYou

CanMeasure)

เปนขนตอนทพจารณาถงความพรอมในการวดขอก�าหนดทก�าหนดขนในขนตอนแรกในมาตรฐาน

การบรหารบรการโดยมแนวทางวาไมควรก�าหนดขอก�าหนดในสงทไมสามารถวดไดหรอไมขอมลทเพยงพอและไมม

เครองมอใดทสามารถเกบขอมลหรอเปนขอก�าหนดทไมเกยวของในขอตกลงระดบบรการ (Server Level Agreement: SLA)

27.การใชเครองมอในการเกบขอมลเพอน�ามาใชวดผลขอก�าหนดทไดก�าหนด(GathertheData)

เปนขนตอนทตองใชเครองมอในการเกบขอมลเพอน�ามาใชวดผลขอก�าหนดทไดก�าหนดไว เชน เครองมอ

เกบบนทกการใหบรการ เพอดระดบการใหบรการ หรอเครองมอในการท�าแบบสอบถามเพอส�ารวจความพงพอใจของ

นกศกษา

28.ขนตอนในการประมวลผลขอมล(ProcesstheData)

หลงจากทเกบขอมลมาไดแลวนน กมาถงขนตอนในการประมวลผลขอมลทมจ�านวนมาก เชน ขอมล

Incident หรอ ขอมลการโทรหาศนยรบแจงปญหา (Service Desk) ใหกลายเปนสารสนเทศทมประโยชนเพอให

สามารถน�าไปวเคราะหตอไปได ในขนตอนถดไป

29.การวเคราะหเพอหาปญหาทอาจจะเกดขน(AnalyzetheData)

ขนตอนนน�าเอาขอมลทไดจากขนตอนทแลวมาวเคราะหเพอหาปญหาทอาจจะเกดขน เชน การโทรหา

ศนยรบแจงปญหาลดลง จากเดอนทแลวจ�านวนมาก ซงมสาเหตจากนกศกษาสวนมากไมตดตอศนยรบแจงปญหา

เนองจากไมมความเชอถอวา ศนยการรบแจงปญหาจะสามารถแกไขปญหาใหได จงตดตอโดยตรงไปทกระบวนการ

บรการสนบสนน

30.การน�าเอาผลจากการวเคราะหขอมลมาน�าเสนอตอผทเกยวของ(PresentandtheData)

ขนตอนนในการน�าเอาผลจากการวเคราะหขอมลมาน�าเสนอตอผทเกยวของอนไดแกผบรหาร เจาหนาท

เทคโนโลยสารสนเทศ และนกศกษา เพอใหทราบถงปญหาทเกดขน และหาแนวทางแกไขในขนตอนตอไป

31.การหาทางแกไขปญหาทเกดขนเพอใหเกดการปรบปรงการใหบรการอยางตอเนอง(Implement

CorrectiveAction)

เปนขนตอนในการหาแนวทางแกไขปญหาเพอปรบปรงการใหบรการอยางตอเนอง โดยจะตองมการจดท�า

แผนการปรบปรง จดเตรยมทรพยากร งบประมาณในการปรบปรงหรออาจจะตองมการจดหาบรการใหมมาเสรมเพอ

ใหสามารถแกไขปญหา อยางไรกตามการปรบปรงหรอเปลยนแปลงเพอใหการบรการมประสทธภาพและมคณภาพ

มากขนนน ตองสอดคลองกบเปาหมายทางธรกจและขอบงคบ กฎเกณฑตางๆ ทองคกรตองปฏบตตาม



บทสรป

การสงเคราะหองคประกอบและขอก�าหนดการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบนอดมศกษา

ครงนพบวาแตละมาตรฐานมแนวทางการปฏบตเพอการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศทเหมอนกน ตางกนเฉพาะ

การใหความส�าคญและจดเนนในดานการบรหารบรการทกยวกบรายการตางๆ ตามขอก�าหนดเทานน กลาวคอ

ISO/IEC 20000 และ ITIL V.3 เปนมาตรฐานทมแนวทางปฏบตครบทง 31 ขอ และเปนมาตรฐานทไดรบการยอมรบ

และน�าไปใชเปนแนวทางในการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศในองคกรทวโลก จากรายงานของ ITSM มองคกร

จ�านวนมาก น�าไปใชและไดรบการรบรองแลว

ผลจากการสงเคราะหองคประกอบและขอก�าหนดการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบสถาบน

อดมศกษา เปนอกแนวทางหนงทสถาบนอดมศกษาสามารถน�ามาเปนขอมลในการตดสนใจไดอยางรวดเรวมากขน

ในการเลอกมาตรฐานทเหมาะสมตามความจ�าเปนเพอการบรหารบรการเทคโนโลยสารสนเทศทมประสทธภาพ


คมอการประกนคณภาพการศกษาภายในสถานศกษาระดบอดมศกษาพ.ศ.2553. (2553). กรงเทพฯ:

ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา.

ISO/IEC 20000-1. (2005). UnpublishedManuscript,InternationalOrganizationforStandardization.

ISO/IEC 20000-2. (2005). UnpublishedManuscript,InternationalOrganizationforStandardization.

Jan van Bon, M ; Pieper, A. ; Veen, T. & Verheijen, Best. (2007). BestPractices:IntroductiontoITIL,TSO

Publications. Norwich,June.

Taylor, S. ; Iqbal, M. & Nieves, M. (2007). ITIL:ServiceStrategy,TSOpublications. Norwith, UK.

Taylor, S. ; Lioyd, V. & Rudd, C. (2007). ITIL:ServiceDesign,TSOpublications. Norwith,UK.

Taylor, S. ; Lacy, S. & Macfarlane, I. (2007).ITIL:ServiceTransition,TSOpublications. Norwith, UK.

Taylor, S. ; Cannon, D. & Wheeldon, D. (2007).ITIL:ServiceStrategy,TSOpublications. Norwith, UK.

Taylor, S. ; Case G. & Spalding, G. (2007). ITIL:ContinualServiceImprovement,TSOpublications.

Norwith, UK.


* อาจารยประจ�าภาควชาภาษาองกฤษธรกจคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยฟารอสเทอรน E-mail: [email protected]

การบรณาการเทคนคการเรยนรดวยการบรการสงคมเพอการสอสารภาษาองกฤษในชมชนรอบมหาวทยาลยฟารอสเทอรน จงหวดเชยงใหม

Integration of Service Learning Technique for English Communication in the Communities Surrounding The Far Eastern University, Chiang Mai Province

สตาทายะต*

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาทกษะการเรยนของนกศกษาทประยกตใชเทคนคการเรยนรดวย

การบรการสงคม 2) ศกษาความพงพอใจของการรบบรการของชมชนทไดรบการบรการจากนกศกษาทประยกตใช

เทคนคการเรยนรดวยการบรการสงคม 3) ศกษาแรงจงใจในการท�ากจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม กลม

เปาหมายเปนนกศกษาชนปท 2 สาขาภาษาองกฤษธรกจ คณะศลปศาสตร ทลงทะเบยนเรยนในรายวชาการเขยน

ภาษาองกฤษ รหสวชา 202212 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2555 จ�านวน 32 คน ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลโดยใช

แผนการสอนทสรางขนโดยประยกตใชกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม ด�าเนนการทดลองแบบกลมเดยว

เครองมอทใชในการทดลอง ไดแก แผนการสอนทประยกตใชกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม จ�านวน 7 แผน

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบสอบถามความพงพอใจของผประกอบการ และแบบสอบถาม

ความเหนเกยวกบแรงจงใจในการเรยนรดวยการบรการสงคมของผเรยน โดยหาคาเฉลย รอยละ และสวนเบยงเบน

มาตรฐาน

ผลการวจยพบวา

ผเรยนทไดเรยนผานกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม จ�านวนรอยละ 59.38 สามารถท�าคะแนนได

มากกวาคาเฉลยของคะแนนสอบวดความสามารถทางการเขยนภาษาองกฤษ ทงนผประกอบการทไดรบชนงานจาก

ผเรยนทเรยนผานการท�ากจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมมความพงพอใจโดยรวมอยในระดบมากทสด และ

ผเรยนทไดเรยนผานกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมมแรงจงใจตอการเรยนในระดบพงพอใจมาก


การบรณาการ เทคนคการเรยนรดวยการบรการสงคม การสอนภาษาองกฤษ ภาษาองกฤษเพอการสอสาร



Abstract

The purposes of this research were 1) to study English writing skills of undergraduate students

after they were taught using service learning activities 2) to illustrate the entrepreneurs’ satisfaction and

3) to study about students’ motivation through using service learning activities. The target group consisted

of 32 students who enrolled in an English writing course (ENG 202212) in the first semester of the academic

year 2012 at The Far Eastern University. The research used 7 lesson plans based on service learning

activities and also employed the entrepreneurs’ satisfaction and students’ opinion assessment as research

tools. The students’ abilities were assessed using the English writing tests given after the experiment.

Entrepreneurs’ satisfaction assessment was administered to entrepreneurs and students’ motivation

assessment was administered to students after the experiment. The obtained data were analyzed for

percentage, mean, and standard deviation.

Thefindingsoftheresearch:

The students’ writing scores from the English writing test were found to be higher than the average

score at the 59.38% after they studied through service learning activities. Moreover, the entrepreneurs’

satisfaction reached the highest level after they received students’ works which affected students’ motivation

in learning English through service leaning activities at the high level of satisfaction.

Keywords

Integration, Service Learning Technique, English Language Teaching, English for Communication

บทน�า

เทศบาลนครเชยงใหม หรอ เขตนครเชยงใหม เปนเมองทมขนาดใหญทสดในภาคเหนอของประเทศไทย

ตงอยในบรเวณอ�าเภอเมองเชยงใหม จงหวดเชยงใหม นครเชยงใหม ถกเปรยบวาเปน กหลาบแหงเมองเหนอ เนองดวย

เปนเมองทสวยงาม บรรยากาศดแหงหนงของประเทศ นครเชยงใหมเปนศนยกลางความเจรญของภาคเหนอ มศกยภาพ

และความพรอมในหลายๆ ดาน อกทงยงเปนนครประวตศาสตรทยงคงหลงเหลอหลกฐานทางวฒนธรรม ทงโบราณ

สถานมากมายในเมองทเปนลกษณะเฉพาะของเชยงใหม บงบอกถงความเปนลานนา อกทงยงแตกตางจากสวนอน

ของประเทศ ท�าใหเชยงใหมเปนจดหมายปลายทางดานการทองเทยวแหงหนงของประเทศ (เทศบาลนครเชยงใหม,

2555) ดงนนการใชภาษาองกฤษในการใหบรการดานการทองเทยวจงมความส�าคญและจ�าเปนอยางยง หากนกศกษา

มหาวทยาลยฟารอสเทอรนสามารถน�าความรทไดจากการเรยนในชนเรยนน�าไปใชและใหบรการในชมชนโดยรอบ

มหาวทยาลยจะชวยสนบสนนการใหบรการดานการทองเทยวมประสทธภาพมากยงขน

กอปรกบพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มาตรา 29 ก�าหนดใหสถานศกษารวมกบบคคล

ครอบครว ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและ

สถาบนสงคมอนสงเสรมความเขมแขงของชมชนโดยจดกระบวนการเรยนรภายในชมชนเพอใหชมชนมการจดการ


ศกษาอบรม มการแสวงหาความรขอมลขาวสารและรจกเลอกสรรภมปญญาและวทยาการตางๆ มาพฒนาชมชนให

สอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการรวมทงหาวธการสนบสนนใหมการแลกเปลยนประสบการณการพฒนา

ระหวางชมชน

จากการศกษางานวจยพบวามการจดการเรยนการสอนวธการหนงทสอดคลองกบแนวคดดงกลาวขางตน

คอ การจดการเรยนรดวยการบรการสงคมหรอการจดการเรยนรดวยการรบใชสงคม (Service Learning) ซงเปนวธ

การสอนทเนนผเรยนเปนส�าคญวธการหนง กลาวคอการเรยนรดวยการบรการสงคมเปนไปตามปรชญาทางการศกษา

ทสะทอนความเชอทวาการศกษาตองโยงกบส�านกทางสงคม การศกษาตองชวยพฒนาผเรยนใหมความรบผดชอบ

และเตรยมผเรยนใหพรอมส�าหรบการเปนพลเมองในสงคมประชาธปไตย ทงนการเรยนการสอนทมประสทธภาพทสด

ตองลงมอปฏบตและเชอมโยงกบประสบการณทมเปาหมาย (จนทรเพญ เชอพานช, 2542, 13) นอกจากนแลว

การเรยนรดวยการบรการสงคมนยงไดมพฒนาการอยางตอเนองตงแตปรชญาพพฒนาการนยม (Progressivism)

ของจอหนดวอในยค 1930 ทเนนการเรยนรดวยการลงมอปฏบต แนวคดการสรางจตส�านก (Conscientization) ของ

เปาโล แฟร แนวคดปรชญาปฏรปนยม (Reconstructionism) ของบราแมลดและแนวคดการเรยนรโดยอาศย

ประสบการณ (Experiental Learning) ของเดวด คอลบ ในยค 1980 (ชวาลา เวชยนต, 2544, 35-38) จากแนวคดท

เปนพนฐานในการจดการเรยนรดวยการบรการสงคมดงกลาวมาแลวนน มหาวทยาลยในประเทศสหรฐอเมรกาได

น�ามาบรณาการกบการจดการเรยนการสอนในหลกสตรระดบตางๆ เชน ระดบประถมศกษา ระดบมธยมศกษา และ

ระดบอดมศกษาโดยในระดบอดมศกษานนมหาวทยาลยหลายแหงไดน�าการจดการเรยนรแบบนมาบรณาการใน

รายวชาตางๆ ในมหาวทยาลยเพอพฒนาผเรยนและเพอใหเปนไปตามนโยบาย Learn and Serve America ดวย

เชน ในรายวชาวรรณกรรมส�าหรบเดกในหลกสตรศกษาศาสตร สาขาวชาการประถมศกษาของมหาวทยาลยซาลชบร

(Salisbury) ผสอนไดศกษาผลการเรยนรดวยการบรการสงคมของนสตพบวาผเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนด ม

ความสามารถในการแกปญหา มแรงจงใจทดตอการไดรบใชชมชนและสงคม (Ernest, 2003, 51) ผลการวจยในดานอนๆ

พบวา ผเรยนสามารถวเคราะหปญหาทซบซอนได (Batcheldorand, 1994 cited in Eyler, et al, 2001, 17) มการ

พจารณาไตรตรองหรอการใชเหตผลในขนสงได (Eyler, Giles, Lynch and Gray, 1997 cited in Giles & Eyler, 1998)

มความเชยวชาญเกยวกบการแกปญหาสงคมและมพฒนาการดานการใหเหตผลเชงจรยธรรม (Boss, 1994 cited

in Eyler, et al, 2001, 40) จากขอมลดงกลาวมาแลวขางตนจงอาจกลาวไดวาการเรยนรดวยการบรการสงคมม

กระบวนการเรยนทสงเสรมใหผเรยนมผลสมฤทธของการเรยนดมความสามารถในการแกปญหาและมแรงจงใจทด

ตอการรบใชชมชน

ดงนน ผวจยจงมความสนใจทจะศกษาการน�าวธการนมาใชในรายวชาการเขยนภาษาองกฤษซงในรายวชาน

ไดฝกใหนกศกษาสาขาภาษาองกฤษธรกจ ชนปท 2 เรยนรค�าศพทและเขยนความเรยงในหวขอเกยวกบ ประวตสวนตว

ทศทาง สถานท ยานพาหนะ ประสบการณ อาหาร แหลงชอปปง และการเขยนเลาเรอง โดยเนนการใชความคด

สรางสรรคซงเปนหนงองคประกอบส�าคญของการเปนผประกอบการ นกศกษาจะไดสมผสกบการใชภาษาองกฤษ

เพอการสอสารในชวตประจ�าวน และไดชวยสงเสรมใหผประกอบการใชภาษาองกฤษในการสอสารไดอยางถกตอง

หากมการสอสารผดอาจกอใหเกดความเขาใจผดและสญเสยรายไดไป ซงนกศกษาจะไดประยกตใชความรใน

หองเรยนไปใหบรการแกชมชนทตองการความชวยเหลอ ชมชนกจะไดใชภาษาทถกตอง ประสบความส�าเรจในการ



สอสาร ไดรบรายไดเพมขน อกทงมหาวทยาลยฟารอสเทอรนและนกศกษากไดรบความภาคภมใจทไดมสวนชวยเหลอ

สงคม แสดงใหเหนถงศกยภาพของนกศกษามหาวทยาลยฟารอสเทอรนอกดวย

วตถประสงคของโครงการวจย

เพอศกษาผลการประยกตใชเทคนคการเรยนรดวยการบรการสงคม ดงน

1. ศกษาทกษะการเรยนของนกศกษาทประยกตใชเทคนคการเรยนรดวยการบรการสงคม

2. ศกษาความพงพอใจของการรบบรการของชมชนทไดรบการบรการจากนกศกษาทประยกตใชเทคนค

การเรยนรดวยการบรการสงคม

3. ศกษาแรงจงใจในการท�ากจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม


ผวจยไดด�าเนนการตามขนตอนดงตอไปน

1.กลมเปาหมาย

กลมเปาหมายทใชในการวจยครงน คอ นกศกษาชนปท 2 สาขาภาษาองกฤษธรกจ คณะศลปศาสตร ท

ลงทะเบยนเรยนในรายวชาการเขยนภาษาองกฤษรหสวชา 202212 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2555 จ�านวน 32 คน

ชมชนในการวจยครงน คอสถานประกอบการขนาดเลกในเขตนครเชยงใหม

2.เครองมอทใชในการวจย

1) แบบสมภาษณความตองการของชมชน

2) แบบทดสอบหลงการทดลอง

3) แบบสอบถามแรงจงใจของนกศกษาและความพงพอใจของชมชน

3.การด�าเนนการทดลองและเกบรวบรวมขอมล

การวจยครงนไดด�าเนนการทดลองแบบกลมเดยว (One-Shot Case Study) โดยมการเกบรวบรวมขอมล

มขนตอนดงน

1) ด�าเนนการสอนกลมทดลองโดยมขนตอนการเรยนรดวยการบรการสงคม ดงน

(1) ระยะท 1 ขนปฐมนเทศ ด�าเนนการสอนโดยใชแผนการสอนทผวจยสรางขน ฝกฝนการใชค�าศพท

การเขยนเชงสรางสรรค การตรวจสอบงานเขยนของเพอน จ�านวน 5 บท ใชเวลา 11 สปดาห

(2) ระยะท 2 ขนเตรยมโครงการกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม ผวจยสรางแบบส�ารวจ

ความตองการใชการเขยนภาษาองกฤษของชมชน จากนนใหนกศกษาแบงกลมลงพนทเกบแบบส�ารวจในชมชนทใกล

มหาวทยาลยและน�าแบบส�ารวจมาสรปผลเพอหาชมชนทตองการรบบรการ

(3) ระยะท 3 ขนกจกรรมกลมบรการสงคมตามแผนโครงการผวจยลงพนทพรอมกบนกศกษาเพอ

รวบรวมขอมลจากสถานประกอบการทตองการความชวยเหลอไมวาจะเปนปาย เมน หรอเอกสารของสถานประกอบการ

แกไขและจดท�าใหถกตองโดยนกศกษาคนควาหาขอมลทถกตอง ผวจยตรวจสอบ จากนนน�าสงใหผเชยวชาญดาน

ภาษากลนกรอง


(4) ระยะท 4 การไตรตรองกจกรรมบรการสงคม นกศกษาจดท�าสอประชาสมพนธฉบบสมบรณแก

ผประกอบการ

(5) ระยะท 5 การประเมนผลการเรยนรดวยการบรการสงคม ผวจยและนกศกษาสงมอบเอกสารท

ถกตองใหแกผประกอบการ พรอมทงผประกอบการตอบแบบสอบถามความพงพอใจ นกศกษาตอบแบบสอบถาม

แรงจงใจและท�าแบบทดสอบหลงเรยน

2) เมอด�าเนนการสอนกลมทดลองครบทง 7 แผนแลวใหกลมทดลองท�าการทดสอบหลงเรยน

3) ผวจยน�าคะแนนทไดจากแบบทดสอบหลงเรยน และผลจากแบบสอบถามความพงพอใจผประกอบการ

และแบบสอบถามความเหนเกยวกบแรงจงใจในการเรยนรดวยการบรการสงคมของผเรยนไปวเคราะหเพอเปรยบ

เทยบความแตกตางและหาความสมพนธ

4.การวเคราะหขอมล

1) วเคราะหความสามารถในการเขยนภาษาองกฤษของผเรยนหลงการใชกจกรรมสงเสรมความคด

สรางสรรคโดยหาคาเฉลย รอยละ และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

2) วเคราะหผลความพงพอใจของผประกอบการโดยหาคาเฉลย รอยละ และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

3) วเคราะหผลแรงจงใจในการเรยนรดวยการบรการสงคมของผเรยนโดยหาคาเฉลย รอยละและสวน

เบยงเบนมาตรฐาน

สรปผลการวจย

จากการวจยสามารถสรปผลไดดงน

1. ผเรยนทไดเรยนผานกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม จ�านวนรอยละ 59.38 สามารถท�าคะแนนได

มากกวาคาเฉลย จากการท�าแบบทดสอบวดความสามารถทางการเขยนภาษาองกฤษ 10 คะแนน ซงมคาเฉลยของ

คะแนนเทากบ 7.58 ± 7.14 คะแนน

2. ผประกอบการทไดรบชนงานจากผเรยนทเรยนผานการท�ากจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมมความ

พงพอใจรวมอยในระดบมากทสด

3. ผเรยนทไดเรยนผานกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมมแรงจงใจตอการเรยนในระดบพงพอใจมาก


1. ผเรยนทไดเรยนผานกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม จ�านวนรอยละ 59.38 สามารถท�าคะแนนได

มากกวาคาเฉลย เนองมาจากเหตผลหลายประการ ดงน

ประการแรก การเรยนผานกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมนน เนนทการเตรยมความพรอมของ

ผเรยนดวยการฝกแกไขขอผดพลาดของค�าศพทและโครงสรางไวยากรณเปนเวลา 11สปดาห ซงเปนการฝกซ�าๆ จน

ท�าใหผเรยนเกดการเรยนร สงผลตองานเขยนทมประสทธภาพมากขน ซงสอดคลองกบทฤษฎการเรยนรในกลม

พฤตกรรมนยม การเชอมโยงของธอรนไดคในเรองของกฎแหงการฝกหด (Law of Exercise) การฝกหดหรอกระท�า

บอยๆ ดวยความเขาใจจะท�าใหการเรยนรนนคงทนถาวร ถาไมไดกระท�าซ�าบอยๆ การเรยนรนนจะไมคงทนถาวร และ



ในทสดอาจลมได (ทศนา แขมมณ, 2548) ซงสอดคลองกบทฤษฎพฤตกรรมนยมทหลกการส�าคญของการเรยนรคอ

กระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรม จะสงเกตจากพฤตกรรมใหมทเกดขน และมการท�าซ�าจนเปนอตโนมตโดยรบ

การฝกและการปฏบต ซงเปนการแสดงพฤตกรรมตามหลกสงเรา การตอบสนองมากๆ จะท�าใหเกดพฤตกรรมถาวร

ยงขน (Skinner,1957) อกทงยงสอดคลองกบ Vygotsky (1978) ทไดกลาวถงหลกการเรยนรเขตการพฒนาใกลชด

วาการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยเนนการสรางองคความรดวยตนเองน จะท�าใหผเรยนสรางแนวความคดหลก

อยตลอดเวลา โดยไมจ�าเปนตองมการสอนภายในหองเรยนเทานน แตจะไดจากสงแวดลอมเปนส�าคญซงการเรยน

ผานกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม

การบรณาการเทคนคการเรยนรดวยการบรการสงคม เปนการเปดโลกทศนใหแกผเรยน ท�าใหผเรยนได

เหนตวอยางการใชภาษาองกฤษจากสถานการณจรง โดยทผเรยนสงเกตจากการใชภาษาองกฤษในกลมผประกอบ

การรานคาตางๆ ผเรยนไดสะทอนมมมองตอวชาการเขยนภาษาองกฤษวาเปนวชาทมประโยชนและเอาไปใชไดจรง

การออกไปบรการสงคมท�าใหไดฝกใชวชาทไดเรยนไปอยางแทจรงและมประสทธภาพ ท�าใหตองพฒนาตวเองใหม

ความรอบรใหมากขน

นอกจากนการเหนการใชภาษาองกฤษในการสอสารในชวตจรง ไมใชการจ�าลองสถานการณในชนเรยนนน

ท�าใหผเรยนสามารถจดจ�าการใชภาษาในบรบทตางๆ ไดแมนย�าขน ไมวาจะเหนขอผดพลาดในการเขยนภาษาองกฤษ

บนปายโฆษณาของสถานประกอบการ หรอการบรการเขยนขอความโฆษณาเปนภาษาองกฤษใหแกผประกอบการ

ซงระยะเวลาทผเรยนไดเรยนรและสรางชนงานตางๆ นน ท�าใหผเรยนมงมนและจดจออยกบการเขยนภาษาองกฤษ

ใหถกตอง รวมทงแตละขนตอนของเทคนคการเรยนรดวยการบรการสงคม ท�าใหผเรยนคอยๆ ซมซบส�านวนภาษา

และไวยากรณภาษาองกฤษทถกตองอยางเหนไดชด

2. ผประกอบการทไดรบชนงานจากผเรยนทเรยนผานการท�ากจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมมความ

พงพอใจรวมอยในระดบมากทสด

การบรการสงคมจากผเรยนเปนการบรการโดยรายวชาการเขยนภาษาองกฤษทไมตองเสยคาใชจายใดๆ

ผประกอบการพงพอใจและยนดใหผเรยนเขามาชวยเหลอ ผประกอบการบางรายยนดทจะชวยเหลอและสนบสนน

หากมคาใชจายเพอตองการใหผเรยนชวยแกไขหรอจดท�าชนงานทใชภาษาองกฤษในการสอสารกบลกคาชาวตางชาต

อยางถกตอง เพอใหชาวตางชาตเขาใจและอดหนนสถานประกอบการของตน ซงใกลชวงทนกทองเทยวเขามาเทยว

มากขนอกทงจะสงผลตอรายไดของสถานประกอบการใหสงขนตาม

ผประกอบหลายรายตองการใชภาษาองกฤษในการสอสารอยางถกตอง แตเนองดวยขอจ�ากดทางดาน

ความรทางภาษาองกฤษจงสงผลใหบางครงไมสามารถสอสารกบลกคาชาวตางชาตไดอยางมประสทธภาพตวอยาง

เชน ผประกอบการบางรายเขยนรายการอาหารส�าหรบชาวตางชาต โดยใชหลกการแปลแบบค�าตอค�า ท�าใหความ

หมายผด ไดรบขอตเตยนจากลกคาทมารบบรการเปนจ�านวนมาก จงจ�าเปนตองตดขอความทเปนภาษาองกฤษออกไป

ทงๆ ทมลกคาชาวตางชาตมาอดหนนเปนจ�านวนมาก

ผลงานทผเรยนจดท�าใหแกผประกอบการนน เกดจากความคดสรางสรรคของกลมผเรยนเองซงสรางสรรค

ผลงานใหสวยงามกวาเดม ท�าใหผประกอบการประทบใจและผเรยนภมใจตอผลงานของตนเอง


3. ผเรยนทไดเรยนผานกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมมแรงจงใจตอการเรยนในระดบพงพอใจมาก

จากการสะทอนกลบมมมองของผเรยนตอการเรยนโดยใชกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมนน

ผเรยนมองวาเปนประโยชนอยางมากตอทงความรทไดรบจากวชานและยงเปนประโยชนแกสงคมอยางแทจรง

เนองจากผเรยนน�าความรทฝกฝนในหองเรยนไปฝกใชในสถานการณจรง ท�าใหไดประสบการณททาทายความ

สามารถ และยงฝกใหผเรยนเกดจตอาสาอกดวย ตวอยางทเหนไดชดจากการออกไปสมภาษณผประกอบการทตองการ

ความชวยเหลอในการใชภาษาองกฤษในสถานประกอบการ ผประกอบการหลายรายตองการความชวยเหลอทมาก

เกนก�าลงของผเรยน แตผเรยนกเตมใจและยนดทจะชวยผประกอบการทกรายทตองการความชวยเหลอจากผเรยน

นอกจากนกจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมเปนกจกรรมทผเรยนรสกสนก ไมนาเบอ ทาทาย

ความสามารถของพวกเขา เนองจากการเรยนโดยสถานการณจ�าลองในชนเรยนยงไมดงดดความสนใจของผเรยนได

อยางชดเจนเมอเทยบกบการออกไปสโลกภายนอก นอกจากนยงเปนการรวมมอผเรยนเปนกลม ท�าใหผเรยนได

ฝกใชทกษะทางสงคมอกดวย การเรยนโดยใชกระบวนการกลมนสอดคลองกบทฤษฎการเรยนรแบบรวมมอ ดงท

Johnson (1994) ไดกลาวถงผลลพธเชงบวกจากการเรยนรแบบรวมมอทมตอผเรยนวา ผเรยนมความพยายามทจะ

บรรลเปาหมายมากขน การเรยนรแบบรวมมอชวยใหผเรยนมความพยายามทจะเรยนรใหบรรลเปาหมาย เปนผล

ท�าใหผลสมฤทธทางการเรยนสงขน และมผลงานมากขน การเรยนรมความคงทนมากขน มแรงจงใจภายในและ

แรงจงใจใฝสมฤทธ มการใชเวลาอยางมประสทธภาพ ใชเหตผลดขน และคดอยางมวจารณญาณมากขน

ขอเสนอแนะ

1.ขอเสนอแนะในดานการเรยนการสอน

1) กอนท�าการสอนจรง ผสอนควรมการปฐมนเทศเพอเปนการแนะน�ากจกรรมการเรยนการสอนโดยใช

กจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคม ใหผเรยนเขาใจถงขนตอนและวธการปฏบตตนใหเขากบการเรยนการสอน

2) ผสอนควรท�าการส�ารวจความสนใจในการเขยนของผเรยนกอนจดท�าแผนการสอนเพอทจะไดคดเลอก

เนอหาทจะน�ามาสอนใหตรงกบความสนใจ ประสบการณ และความสามารถของผเรยน

3) ผสอนควรขยายเวลาในการท�ากจกรรมการเรยนรดวยการบรการสงคมใหมากขนเนองจากกจกรรมใน

แตละขนตอนจ�าเปนตองใชเวลาคอนขางนานเพอใหนกศกษามเวลาคดไตรตรองมากขน

4) ผสอนควรเพมกจกรรมการอานนอกเวลา เนองจากทกษะการอานสามารถชวยพฒนาทกษะการเขยน

ของผเรยนได

5) หากผสอนจดกจกรรมการเขยนเชนนตองค�านงถงความพรอมของผเรยนดวยเพราะวาผเรยนสวนหนง

ท�างานหลงเลกเรยนท�าใหการจดสรรเวลาลงพนทเปนไปไดอยางยากล�าบาก

2.ขอเสนอแนะในการท�าวจยครงตอไป

1) ควรมการท�าวจยลกษณะนในวชาอนๆ เชน วชาภาษาไทยและภาษาตางประเทศอนๆ เปนตน

2) ควรมการศกษาตวแปรอนทคาดวาจะไดรบประโยชนจากการใชกจกรรมสงเสรมความคดสรางสรรค

เชน ทกษะการพด ฟง หรออานหรอความวตกกงวลในชนเรยน เปนตน




จนทรเพญ เชอพานช. (2542). หนงสอชดปฏรปการศกษาแนวคดและแนวปฏบตส�าหรบครเพอรองรบเกณฑ

มาตรฐานวชาชพคร. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชวาลา เวชยนต. (2544). การพฒนาแบบการเรยนการสอนทใชเทคนคการเรยนรดวยการรบใชสงคมเพอสงเสรม

ความตระหนกในการรบใชสงคมทกษะการแกปญหาและผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน

ประถมศกษาตอนตน. วทยานพนธปรญญาดษฎบณฑตสาขาวชาหลกสตรและการสอน คณะครศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทศนา แขมมณ. (2548). ศาสตรการสอน:เพอการจดกระบวนการเรยนรทมประสทธภาพ. กรงเทพฯ:

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เทศบาลนครเชยงใหม. (2555). สบคนเมอ 6 สงหาคม 2555, จาก http://th.wikipedia.org/wiki/เทศบาลนครเชยงใหม

ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2545).พระราชบญญตการศกษาแหงชาต. กรงเทพฯ: พรกหวานกราฟฟค.

Ernest, Bond. (2000). UsingLiteraturewithEnglishLanguageLearners:AServiceLearningProject.In

LearningtoServe,ServingtoLearn. A View from Higher Education 2003. Salisbury University.

Eyler, Janet S. ; Giles, Dwight E. ; Stenson, Christine M. & Gray, Charlene J. (2001). Ataglance:What

WeknowAbouttheEffectsofService-LearningonCollegeStudents,Faculty,Institutionsand

Communities,1993-2000. (3rd ed.). Vanderbilt University.

Giles, Jr., D. E. & Eyler, J. (1998). AServiceLearningResearchAgendafortheNextFiveYears.New

DirectionsforTeachingandLearning. San Francisco: Jossey Bass.

Johnson, D. W. ; Johnson, R. T. & Holubec, E. J. (1994). Thenutsandboltsofcooperativelearning.

Edina, MN: Interaction Book Company.

Skinner, B. F. (1957). VerbalBehavior. Acton, Massachusetts: Copley Publishing Group.

Vygotsky, L.S. (1978). Mindinsociety:Thedevelopmentofhigherpsychologicalprocesses. London:

Havard University Press.

Documents

»‚·Õè 7 Ñº·Õ 1 Ô¶ 2556 2556 - FEUjournal.feu.ac.th/pdf/v7i1.pdf‚·Õ 7 Ñº·Õ 1 Ô 2556 2556 2 เจ าของ: มหาว ทยาล ยฟาร อ สเทอร