ΠΕΡΙΟ∆ΟΣ ∆΄ ΤΕΥΧΟΣ 67Ο ∆ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2017

2

Ι∆ΡΥΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΦΑΡΙ∆ΟΣ

ΕΚ∆Ι∆ΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡ∆ΟΣΚΟΠΙΚΗ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΞΗΡΟΚΑΜΠΙΟΥ ∆ΗΜΟΥ ΣΠΑΡΤΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ microε το διακριτικό

τίτλο laquoΕΡΑΣΙΝΟΣ ΑΜΗΚΕraquo που εδρεύει στο Ξηροκάmicroπι και εκπροσωπείται νόmicroιmicroα

Συντακτική επιτροπή Γεώργ Θ Καλκάνης Θεόδ Σ Κατσουλάκος Παναγ Η Κοmicroνηνός

Επιmicroελητής έκδοσης Θεόδ Σ Κατσουλάκος Συρακουσών 101 Αθήνα τηλ 210 2515864

Ταmicroίας Ιωάννης Παν Κονίδης Ξηροκάmicroπι τηλ 27310 35029

Όλα τα τεύχη φύλλα έχουν αναρτηθεί ψηφιοποιηmicroένα στους διαδικτυακούς τόπους

httpefarisgr και httpmicro-kosmosuoagr ( η Φάρις)

Περιεχόmicroενα

Μαρίας Θ Καλκάνη ndash Σπυροπούλου Νίκος Μπεχράκης

ένας καλλιτέχνης χορευτής στο Ξηροκάmicroπι 3

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου Το τραγούδι του ληστή Παρηγόρη 5

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη 9

Εκ της Φάριδος Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης 10

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη Αλογοπάτια 10

Ιωάννη Π Κονίδη Μια αξιέπαινη εργασία 10

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων

καί νδόξως πεσόντων 11

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40 15

Εκ της Φάριδος Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο 16

Συνδροmicroές 16

ΗΓΜ ΕΑΚ ΣΙΠ ΗΓΑ ∆ΘΚ ΚΜΚ ΠΜΙΤης αγοράς 17

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι 19

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου Μάκης Ε Ιατρίδης 19

Ιωάννη Γ Παρηγόρη Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου 20

Βιβής Ξ Κωτσιοτοπούλου Τα νέα microας 21

Εξώφυλλο Η βρύση στον Αη-Γιαννάκη στο Παλιοχώρι

Το Ξηροκάmicroπι Η ΦΑΡΙΣ

Περίοδος Α΄ 1966-1977 Περίοδος Β΄ 1979-1981

Περίοδος Γ΄ 1992-2001

3

Μαρίας Θ Καλκάνη ndash Σπυροπούλου

Νίκος Μπεχράκης ένας καλλιτέχνης χορευτής στο

Ξηροκάmicroπι

Ένα βράδυ πριν πολλά χρόνια microικρό παιδί τότε έmicroεινα ακίνητη στο σπίτι microου όταν άκουσα microελωδίες από την πλατεία που δεν είχα ακούσει ως τότε Μελωδίες διαφορετικές laquoευρωπαϊκέςraquo Την επόmicroενη microέρα ρώτησα τους γονείς microου και microου είπαν ότι ο θείος Νίκος και η θεία Ευγενία χόρευαν στην πλατεία ευρωπαϊκούς χορούς Αργότερα πιο microεγάλη τους είδα να χορεύουν και ακόmicroη αργότερα παρακολούθησα και εγώ microαθήmicroατα χορού από τον δάσκαλο θείο Νίκο που ήταν σχεδόν στα εξήντα του χρόνια

Τον Νίκο Μπεχράκη θέλω να τον γνωρίσω στους νέους γιατί οι microεγαλύτεροι από τους συmicroπατριώτες microας που ζουν ασφαλώς θα τον θυmicroούνται

Ο Νίκος Μπεχράκης γεννήθηκε το 1900 στο χωριό Μαυροβούνι Γυθείου από microεγαλοκτηmicroατία πατέρα Η microητέρα του πέθανε νωρίς και ο πατέρας του microε τέσσερα microικρά παιδιά αναγκάστηκε να ξαναπαντρευτεί Ίσως το γεγονός αυτό ή και ο ανήσυχος χαρακτήρας του τον οδήγησαν τότε στην απόφαση να φύγει από το χωριό του και να πάει στην Αθήνα Ήταν αποφασισmicroένος να σπουδάσει χορό

Μετά τις σπουδές του έκανε το microεγάλο για εκείνη την εποχή άλmicroα Ένα ταξίδι στο Παρίσι το έτος 1924 microε το Λύκειο Ελληνίδων για να παρουσιάσουν ελληνικούς χορούς Όταν επιστρέφει στην Ελλάδα φέρνει στις αποσκευές του νέες εmicroπειρίες και νέες γνώσεις ∆ιδάσκει για πρώτη φορά ο ίδιος και δύο ακόmicroη χοροδιδάσκαλοι στην Αθήνα τον χορό που άφησε εποχή το τσάρλεστον όπως σηmicroειώνει ο Γεώργιος Ματθαίος σε παλαιότερο άρθρο στην εφηmicroερίδα ΦΑΡΙΣ (τ 4 Αύγ 80 - Ιούλ 81 σ 73-74)

Τότε συνεταιρίζεται και ανοίγει σχολή χορού στην Αθήνα microε τον επίσης χοροδιδάσκαλο Κ Μπουσιώτη στην οδό Περικλέους Αργότερα ισχυριζόταν ότι την εποχή αυτή στην Αθήνα στη σχολή είχε microαθητή τον δικτάτορα Θεόδωρο Πάγκαλο Όταν ο Μπεχράκης αποχωρεί το 1927 ο Μπουσιώτης συνεχίζει microόνος του

Μετά την Αθήνα το 1927 βρίσκεται στο Ξηροκάmicroπι καλεσmicroένος του ιατρού Χαντζάκου από την Παλαιοπαναγιά ο οποίος είχε κλινική στη Σπάρτη και του Παναγιώτη Σολωmicroού (Κουλεmicroπένη) από το Ξηροκάmicroπι Αρχίζει την καριέρα του ως χοροδιδάσκαλος στην περιοχή ∆ιδάσκει στους τότε νέους Ξηροκαmicroπίτες τα βήmicroατα του ταγκό βαλς βαλς εζιτασιόν microάmicroπο φοξ τροτ και αργότερα φοξ αγγλέ τσάρλεστον τσα-τσα κά

Το 1928 γνωρίζει και παντρεύεται την συmicroπατριώτισσά microας Ευγενία Ευαγγέλου Μανιάτη η οποία πολύ σύντοmicroα γίνεται πολύ καλή χορεύτρια και εξελίσσεται σε συνεργάτη του στην εκπαίδευση των microαθητών του αλλά και καταπληκτική ντάmicroα του στις χοροεσπερίδες Οι πιο παλιοί κάτοικοι του Ξηροκαmicroπίου γνώρισαν την αξιοσύνη και τη γρηγοράδα της Ευγενίας που microε έναν καλό λόγο και πάντα χαmicroογελαστή ήταν ο συνδετικός κρίκος των οικογενειών της γειτονιάς microας Το ζεύγος δώρισε microια έκταση από τον microπαξέ τους δίπλα στο σπίτι τους στην Κοινότητα για να υπάρχει πρόσβαση των microαθητών στο σχολείο

Ο Μπεχράκης και η Μπεχράκαινα δηmicroιουργούν τα λεγόmicroενα laquoγκρουπάκιαraquo όπου όλο και περισσότεροι κάτοικοι microάθαιναν χορούς και χόρευαν για άσκηση και διασκέδαση κάθε Κυριακή δηmicroιουργώντας microια ευχάριστη ατmicroόσφαιρα microε νέους ήχους και χορούς microε νέες συνήθειες και συγκινήσεις

4

Η ορχήστρα συνήθως αποτελείτο από τον ίδιο τον δάσκαλο (στα ντραmicroς) και τους microαθητές του τον Γεώργιο Ματθαίο βιολί τον Βασίλη Σολωmicroό (συmicroβολαιογράφο Αθηνών) κιθάρα τον Χαρίλαο Αλιφέρη βιολί και τον ∆ηmicroήτρη Σολωmicroό ακορντεόν Φωτογραφίες της εποχής δείχνουν τους χορευτές στο χοροδιδασκαλείο ή στην πλατεία να χορεύουν microε καταπληκτική στάση σώmicroατος και φιγούρες που ζηλεύω πολύ

Από τα πολλά χοροδιδασκαλεία που νοίκιασε κατά καιρούς θυmicroάmicroαι τα σπίτια του

Κ Χρηστάκου και των αδερφών Μονιού ενώ το τελευταίο ήταν στο σπίτι του πάνω από τη microεγάλη πετρόχτιστη καmicroάρα Τα απογεύmicroατα των microαθηmicroάτων όλη η γειτονιά που φιλοξενούσε το χοροδιδασκαλείο ήταν στο πόδι microε τη microουσική στη microεγαλύτερη δυνατή ένταση Θυmicroάmicroαι το laquosatisfactionraquo να ακούγεται εκκωφαντικά Βέβαια τα χορευτικά προστάγmicroατα του microπαρmicroπα-Νίκου ακούγονταν δυνατότερα hellip

Εκτός από το Ξηροκάmicroπι ανοίγει χοροδιδασκαλεία σε Σπάρτη Γύθειο Μολάους Βλαχιώτη και Λεβέτσοβα Στα δύσκολα χρόνια του πολέmicroου φεύγει microε τη γυναίκα του στην Αθήνα αλλά στα χρόνια της Κατοχής επιστρέφουν στο χωριό Βλαχιώτη όπου ασχολούνται microε την καλλιέργεια οπωροκηπευτικών Όταν πέρασαν τα δύσκολα χρόνια επιστρέφουν στο Ξηροκάmicroπι

Το 1945 η οικογένειά τους συmicroπληρώνεται microε τον ερχοmicroό της αγαπηmicroένης τους κόρης Ελισσάβετ microετέπειτα σύζυγο του Κωνσταντίνου ∆αγρέ από τη Σπάρτη Ο

5

Μπεχράκης το 1955-56 παίρνει βραβείο χορού στην Τρίπολη microε ντάmicroα του την Ελισσάβετ

Στο Ξηροκάmicroπι θυmicroάmicroαι ότι microια χρονιά microερικές ηmicroέρες πριν από κάποια εθνική γιορτή microαζευτήκαmicroε στο σπίτι του οι κοπέλες που θα χόρευαν ανήmicroερα στην πλατεία για να ηχογραφηθεί η microουσική που θα συνόδευε τον χορό Ο γυmicroναστής Βασ Αλεξόπουλος είχε την επιmicroέλεια ακορντεόν έπαιζε ο Γιάννης Μαστοράκος και φυσικά στα ντραmicroς ο microπαρmicroπα-Νίκος Έπρεπε να ηχογραφηθούν τα τσάmicroικα και τα καλαmicroατιανά ενώ χορεύαmicroε για να εξασφαλιστεί ο σωστός ρυθmicroός Πριν από κάθε microουσικό κοmicromicroάτι ο microπαρmicroπα-Νίκος πρόσταζε το ξεκίνηmicroα του χορού microε στεντόρεια φωνή laquoαβάντι microαέστρο hellipraquo

Για πολλά χρόνια όταν γιόρταζε η Αγια-Τριάδα τον χορό και το γλέντι στην πλατεία του χωριού άνοιγε το ζεύγος Μπεχράκη Μόνοι στροβιλίζονταν στους ρυθmicroούς του βαλς για λίγα λεπτά ∆εν τους θυmicroάmicroαι να χορεύουν στην πλατεία κάποιον δηmicroοτικό χορό

Τον θυmicroάmicroαι τα τελευταία χρόνια στο χωριό συνταξιούχο πια να εξακολουθεί να παίζει κολτσίνα ή να περπατάει microε το χορευτικό βήmicroα του πάντα καλοντυmicroένος και σχεδόν κεφάτος ή να ασχολείται microε τον microπαξέ του δίπλα στο σπίτι του ακούγοντας microουσική πάντα σε microεγάλη ένταση και δίνοντας χορευτικά παραγγέλmicroατα

Ο Νίκος Μπεχράκης έζησε γαλήνια στο χωριό (το καταφύγιό του) που αγάπησε και τον αγάπησε microε τη φροντίδα της Ευγενίας και των παιδιών του Πέθανε το 1982 περιστοιχισmicroένος από τη γυναίκα του τα παιδιά και εγγόνια και πολλούς συγγενείς και φίλους

Η ζωή του ήταν microια σωστή περιδίνηση όπως και ο χορός του Από το Μαυροβούνι στην Αθήνα στο Παρίσι στο Ξηροκάmicroπι στη Σπάρτη Γύθειο Μολάους Βλαχιώτη Λεβέτσοβα και πάλι στο Ξηροκάmicroπι

Το Ξηροκάmicroπι είχε την τύχη να γεννήσει ή να φιλοξενήσει πολλούς πρωτοπόρους και ταλαντούχους ανθρώπους Ένας από αυτούς ήταν ο δάσκαλος χορού Νίκος Μπεχράκης που microε το ξεχωριστό κοmicroψό ευρωπαϊκό του στιλ microας έδειξε microε τον τρόπο του ότι υπήρχαν και άλλες εκφράσεις και συγκινήσεις που δε συναντούσε κανείς τότε σε ένα microικρό χωριό

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Το τραγούδι του ληστή Παρηγόρη

O Γιώργης Παρηγόρης καταγόταν από το Ξωχώρι της Μάνης Εκεί εφόνευσε δύο συγχωριανούς του Για να αποφύγει τις συνέπειες της πράξης του εγκατέλειψε το χωριό και αφού εγκατέστησε την οικογένειά του στην Πολοβίτσα κατέφυγε στον Ταΰγετο όπου συγκρότησε οmicroάδα από φυγοδικούντες και παρανόmicroους συνεχιστές της microεγάλης κλεφταρmicroατολικής παράδοσης Μαζί του ήταν ο Κυβέλος ο Μικρούτσης ο Κορώνης

1

1 Θ Σ Κατσουλάκου ndash Π Χ Στούmicroπου Η Κουmicroουστά της Λακεδαίmicroονος Εκδ Πολιτιστικού Συλλόγου Ξηροκαmicroπίου Σπάρτη 2012 σσ 91-92

6

Αργότερα το κράτος για να εmicroπεδώσει το αίσθηmicroα ασφάλειας στην ύπαιθρο οργάνωσε ειδικά αποσπάσmicroατα προς καταδίωξη των ληστών Στο πλαίσιο των προσπαθειών εντάχθηκε και η τακτική προσεταιρισmicroού microελών των οmicroάδων αυτών ∆εν ήταν ασύνηθες να προσκυνήσει ένας ληστής και να αναδειχτεί στη συνέχεια σε διώκτη των ληστών

2 Η εξαγορά του Κωσταντή Κυβέλου υπήρξε microια επιτυχία της ∆ιοίκησης

Ο Κωνσταντής υπό τη νέα ιδιότητα microετέβη στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και του ζήτησε να παραδοθεί Εκείνος αρνήθηκε αντηλλάγησαν λόγια βαριά και ακολούθησε συmicroπλοκή στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν και οι δύο Το σηmicroείο της σύγκρουσης έmicroεινε έκτοτε γνωστό ως laquoτου Παρηγόρη το πεύκοraquo

3

Το γεγονός του αλληλοσκοτωmicroού των δύο ληστών διασώθηκε στη λαϊκή microνήmicroη laquoΣτο νότιο σύρραχο του Ταϋγέτου και ακριβώς εκεί που αρχίζει το δάσος είχανε τα ληmicroέρια τους δυο ληστές ο Κυβέλος και ο Παρηγόρης Ένα σπηλάκι βόλευε και τα δύο άτοmicroα Το νερό στα Μουσγιά δεν τους έπεφτε microακριά Η ορατότητα κι η ακοή ήταν ανώτερες κι απrsquo αυτές του Κλεφτολήmicroερου που είναι πιο χαmicroηλά Όπως ο ένας τόπος έτσι κι ο άλλος δύσκολα κυκλώνεται Οι δυο άντρες είχανε δώκει όρκο πως ότι και να γινότανε ο ένας δεν θα πρόδωνε τον άλλο Φορές φορές χωρίζανε και πάλι σmicroίγανε Ο Κυβέλος λοιπόν έπεσε απάνου σε ενέδρα χωροφυλάκων και τον πιάσανε Του δώκανε υποσχέσεις πως αν τους πήγαινε στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και πιάνανε και τον άλλονε θα τους αφήνανε λεύτερους Πίστεψε microπήκε microπροστά οπλισmicroένος Οι χωροφύλακες από πολύ microακριά του κυκλώνανε το ληmicroέρι Όταν πλησίαζε στο σπηλάκι φώναξε κι είπε στον Παρηγόρη από κάmicroποσα microέτρα microακριά τι του συνέβηmiddot κι αν εκείνος παρουσιαζότανε δε θα παθαίνανε τίποτα laquoΆτιmicroεraquo φώναξε ο Παρηγόρης laquoθυmicroήσου τον όρκο που δώκαmicroεraquo Κι όταν έβαλε το όπλο στον ώmicroο να του ρίξει το ίδιο είχενε κάνει κι ο Κυβέλος Ακούστηκε microοναχά ένας κρότος Είχανε όmicroως πέσει δυο ντουφεκιές ταυτόχρονα Ήτανε εξασκηmicroένοι στο σηmicroάδι κι οι δυό πrsquo ο ένας είχε σκοτώσει τον άλλο Από τότες ο τόπος Αλογόγουβες λέγεται στου Παρηγόρη τη λάκκα ή στου Παρηγόρη τη σπηλιάraquo

4

Για χρόνους πολλούς η σύγκρουση στον Ταΰγετο τοποθετείτο αορίστως στα χρόνια του Όθωνα Τελευταίως η ανεύρεση σχετικής microαρτυρίας έλυσε το θέmicroα οριστικά laquoΕπαινούνται δια τας εκδουλεύσεις των εις την καταδίωξιν και εντελή εξάλειψιν των ληστών εις την Πελοπόννησον κατά το έτος 1840 οι οδηγοί της Εθνοφυλακής Σπύρος Πέτροβας ∆ήmicroος Ξανθάκος και ιδιαιτέρως ο Κωνσταντίνος Κυβέλος όστις έγινε θύmicroα της ανδρείας του φονευθείς παρά του ληστού Παρηγόρηraquo

5 Το γεγονός

συνεπήρε τη λαϊκή ψυχή κι έγινε τραγούδι laquoΤρεις περδικούλες κάθονταν πάνου στον Αηδηmicroήτρη τον ήλιο νε θαmicroπώνανε από τα κλάmicroατά τους Μοιρολογούσαν κι έλεγαν microοιρολογούν και λένε Το κρίmicroα ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός του που πήγανε στο λοχαγό τον Κωνσταντή Κυβέλο 5 του είπαν ο Γιώργης κάθεται microες τα Μουζιά στη ράχη

2 M Vitti (επιmicro) Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι Βιβλιοπωλείον της Εστίας Αθήνα 2007 σ 113 3 Βλ Αφροδίτης Α Φραγκή Ο Παρηγόρης Η Φάρις 14 (1996) 9-10 4 Θ Σ Κατσουλάκου Η ληστοστοκρατία στον Ταΰγετο και τη νότια Λακωνία Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών Πρακτικά του Λακωνικού Πνευmicroατικού Συmicroποσίου Αθήναι 2013 σ 267 (αφήγηση Π Χ Στούmicroπου) 5 ΦΕΚ 3 13 Φεβρουαρίου 1841 σσ 14-16

7

Ο Κωνσταντής περήφανος ήταν και παλληκάρι τα παλληκάρια του άρπαξε και τrsquo ανηφόρι πάει στη ράχη απάνου ανέβηκε κι είδε τον Παρηγόρη Μια microπαταριά του ρίξανε οι άνθρωποι του Κυβέλου 10 Τίποτα δεν του κάνανε κι ο Παρηγόρης φεύγει Ο Κωνσταντής τον κυνηγάει microε το σαλmicroά στο χέρι ndash Γιώργη για ρίξε τrsquo άρmicroατα προσκύνα τον Κυβέλο Κι ο Παρηγόρης γύρισε σκοτώνει τον Κυβέλο Πέφτουν τα παλληκάρια του απάνου στον Κυβέλο 15 Νας Ρουmicroελιώτης έmicroεινε για το κακό το microπάχτι microια τουφεκιά του τίναξε κι έπεσε ο Παρηγόρης Τη συντροφιά του microίλησε Μικρούτση και Κορώνη ndash Πισωγυρίστε βρε παιδιά πάρτε microου το κεφάλι να microην το πάρει ο λοχαγός ο άτιmicroος Κυβέλος 20 και microου το πάει στο Μυστρά και microου το πάει στη Σπάρτη γιατί έχω οχτρούς και χαίρουνται φίλους και microε λυπιούνται κι έχω και την γυναίκα microου που θα microαυροφορέσειraquo

6

στ 1 στον Αηδηmicroήτρηmiddot πηγή και οmicroώνυmicroο εκκλησάκι επί του Ταϋγέτου (υψ 1500micro) Στις 13 Αυγούστου 1943 δυνάmicroεις του ΕΑΜ υπό την ηγεσία του καπετάν Λια (Ηλία Καραmicroούζη) προσέβαλαν τις εκεί σταθmicroευmicroένες αντίστοιχες που τελούσαν υπό την αρχηγία του ίλαρχου Τηλέmicroαχου Βρεττάκου αρχηγού του ΕΣ και τις ανάγκασαν σε υποχώρηση Στο χώρο της microάχης παρέmicroειναν θεραπεύοντες τραυmicroατίες ο στρατιωτικός γιατρός ∆ηmicroήτριος Π Σακελλαριάδης και ο βοηθός του Κωνσταντίνος Π Λιαράκος οι οποίοι και εκτελέστηκαν Τα γεγονότα σήmicroαναν την έναρξη του Εmicroφυλίου Πολέmicroου (1943 ndash 1949) στη Λακωνία

7

στ 4 το κρίmicroα να ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός τουmiddot ο φόνος του Παρηγόρη υπήρξε αποτέλεσmicroα προδοσίας Οι ληστές τιmicroωρούσαν microε το χειρότερο τρόπο τον προδότηmiddot σrsquo αυτό το σηmicroείο ήταν αmicroείλικτοι Είναι γνωστό ότι οι ληστές microετακινούνταν συχνά αλλάζοντας θέσεις για λόγους αυτοπροστασίας Η συνειδητοποίηση της προδοσίας συνήθως συνέπιπτε microε την εξαφάνιση συγκεκριmicroένου προσώπου Ο φόβος ανέκαθεν συνιστούσε κίνητρο πρωταρχικής σηmicroασίας

στ 6 Μουζιά περιοχή του Ταϋγέτου microε σχετικά υγρό έδαφος Η λέξη Μούσγα είναι αλβανική (Muzga)

8 Η συχνή όmicroως τοπωνυmicroική παρουσία της πείθει ότι ενωρίς

εισήλθε στην ελληνική χρησιmicroοποιουmicroένη παράλληλα microε την αντίστοιχη βαρ(ι)κό Η περιοχή είναι γνωστή και από την microικρή αντίσταση που πρόβαλαν οι Κουmicroουστιώτες

6 Κ Πασαγιάννη Μανιάτικα microοιρολόγια και τραγούδια Εκδ Ι Ν Σιδέρη Εν Αθήναις 1928 σσ 64- 65 Τηρείται εν microέρει η ορθογραφία της πρώτης δηmicroοσίευσης 7 Γ Χ Ρουmicroελιώτη Η Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία (1941 ndash 1945 ) Σπάρτη 1984 σ 273 Κ Θ Καραλή Ιστορία των δραmicroατικών γεγονότων Πελοποννήσου (1943 ndash 1949) Αθήναι 1958 τ Α σσ

81-82 Κ Α Μιχαλακάκου Βασιλική ndash Ίλαρχος Βρεττάκος ndash Χωριό Γοράνοι Η Φάρις 54 (2011) 3-5 ∆ Η Πολυmicroενέα Η microάχη της Βασιλικής Η Φάρις 56 (2012) 8-11 Γ Π Καλκάνη Η Φάρις 57 (2012) 16-17 8 X Συmicroεωνίδη Ετυmicroολογικό Λεξικό νεοελληνικών οικωνυmicroίων Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Λευκωσία ndash Θεσσαλονίκη 2010 βλ λήmicromicroα

8

στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία microέσω του Ταϋγέτου του Ιmicroπραήmicro εναντίον της Μάνης (1826)

9

στ 12 microε το σαλmicroά στο χέριmiddot ο σαλmicroάς ή σαρmicroάς ήταν τουφέκι που έφεραν οι ληστές και οι διώκτες τους Συχνή microνεία του όπλου γίνεται στα microανιάτικα microοιρολόγια από τα microέσα κι ακόmicroη του 19

ου αι

10

laquoνα ξεκρεmicroάσει το σαρmicroά να κυνηγήσει το φονιάraquo11

στ 14 προσκύνα τον Κυβέλοmiddot το προσκύνηmicroα ως έmicroπρακτη αποδοχή υποτέλειας

εmicroπεριέχει βαρύ συναισθηmicroατικό φορτίο που ξυπνά microνήmicroες δουλείας όταν οι αφόρητες διώξεις ανάγκαζαν τους χριστιανούς υπηκόους να υποταχθούν στη θέληση του κυριάρχου και να laquoτουρκέψουνraquo

στ 16 Ρουmicroελιώτηςmiddot οι Ρουmicroελιώτες ήταν Σαρακατσάνοι γνωστοί ως Σκηνίτες ή Βλαχοποιmicroένες Το προσωνύmicroιο Ρουmicroελιώτης απηχεί την τελευταία από την Στερεά Ελλάδα (Ρούmicroελη) microετακίνησή τους Αντίστοιχα Σαρακατσάνοι της Στερεάς Ελλάδος διατήρησαν το προσωνύmicroιο Μωραΐτες

12 Η εmicroπλοκή του Ρουmicroελιώτη (Σαρακατσάνου)

στο φόνο του Παρηγόρη microπορεί να ερmicroηνευθεί ως επιθυmicroία κάρπωσης των λύτρων ή πολύτιmicroων αντικειmicroένων που έφερε ο ληστής Πρέπει να προστεθεί ότι οι ληστές επιβίωναν εις βάρος των ποιmicroένων Συχνά πάντως οι αρχές στρέφονταν εναντίον των νοmicroαδικώς διαβιούντων ποιmicroένων εξαιτίας της τεκmicroηριωmicroένης σχέσης τους microε τους ληστές

13

στ 16 microπάχτιmiddot από το τουρκικό baht που σηmicroαίνει microοίρα τύχη στ 19 πάρτε microου το κεφάλιmiddot απεχθής προς πιστοποίηση εγκληmicroατικής πράξης

ενέργεια microε διαχρονικό και υπερτοπικό χαρακτήρα στ 21 στο Μυστρά στη Σπάρτηmiddot η παράλληλη microνηmicroόνευση του Μυστρά και της

Σπάρτης από τον λαϊκό ποιητή γίνεται επειδή η ίδρυση της Σπάρτης microε απόφαση της Αντιβασιλείας (1834) δεν έχει αποmicroειώσει πλήρως στη λαϊκή συνείδηση την αίγλη του Μυστρά έδρα του καζά επί Τουρκοκρατίας Σχετικό είναι και το τραγούδι

laquoΠαρόρι microε τα κρύα νερά Αγιάννη microε τα άνθη και σε καηmicroένε microου Μυστρά σε εχάλασεν η Σπάρτηraquo

14

Τα ιστορικά πρόσωπα τις πράξεις των οποίων microελετά ο ιστορικός δεν έζησαν αποmicroονωmicroένα Ο λαός αποκαλούσε τους ληστές κλέφτες επιθυmicroώντας να τους συνδέσει microε το ιστορικό παρελθόν Γιrsquo αυτό έψαλε τον βίο τους θρήνησε τον χαmicroό τους Το τραγούδι αποτελεί αντικατοπρισmicroό της λαϊκής συνείδησης Η θέση αυτή ασφαλώς εmicroπεριέχει και το στοιχείο του θαυmicroασmicroού αφού σε microια κοινωνία η οποία microεταmicroόρφωνε τη βία σε ισχύ που λύγιζε τη ράχη πολλών λίγοι microπορούσαν να νιώθουν ελεύθεροι

15

9 Γ ∆ Καψάλη Ο Ταΰγετος πλάστης και δηmicroιουργός εmicroπνευστής και δηmicroιουργός Αθήνα 1948 σ 11 10 Κ ∆ Κάσση Ο οπλισmicroός και το αξιόmicroαχο των Μανιατών σύmicroφωνα microε τους ξένους περιηγητές κατά τη ∆εύτερη Τουρκοκρατία (1715 - 1821) Μάνη Πρακτικά Συmicroποσίου Αθήνα 1996 σ 598 11 Α Γ Κουτσιλιέρη Μανιάτικα Μελετήmicroατα Αθήναι 1978 σ 211 12 Βλ Θ Σ Κατσουλάκου Οι Σαρακατσάνοι του Ταϋγέτου Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2002) σσ 331-349 13 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 232 14 Μ Ε Γαλανόπουλου Εκκλησιαστικαί σελίδες Λακωνίας εν Αθήναις 1939 σ 177 15 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 260

9

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη

Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη

Ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό φωτογραφικό άλmicroπουmicro στάθηκα σε microερικές φωτογραφίες από τη δεκαετία του rsquo70 Σπουδαστής στα ΚΑΤΕΕ (σηmicroερινά ΤΕΙ) κατέβηκα στο χωριό για τις διακοπές των Χριστουγέννων Ήταν microια βροχερή microέρα του ∆εκέmicroβρη που στο σπίτι microας είχαν ετοιmicroασίες για να σφάξουmicroε το γουρούνι Παραmicroονές Χριστουγέννων τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν ετοιmicroασίες για τα χοιροσφάγια

Τα γουρούνια τα τάιζαν microε τροφές που υπήρχαν γύρω microας Το καλοκαίρι microε αραποσίτια κολοκύθια ντοmicroάτες και το φθινόπωρο microε βελάνια ακόmicroα και λιοκόκια από το λιοτρίβι Το αποτέλεσmicroα ήταν να παχαίνουν υπερβολικά και να φτάνουν εκατόν πενήντα κιλά ίσως και παραπάνω

Τη microέρα του σφαξίmicroατος έβραζαν νερό σε ένα χαρανί για να ζεmicroατίσουν και να microαδήσουν το δέρmicroα από τις τρίχες Ο ειδικός στο σφάξιmicroο ακόνιζε τα microαχαίρια του και οι υπόλοιποι τραβούσαν δεmicroένο το γουρούνι από το γουρουνοκάλυβο Εδώ ήταν που δινόταν η microεγάλη microάχη Άλλοι κρατούσαν από τα πόδια άλλος από την ουρά άλλος καβάλαγε στην κοιλιά microέχρι που να καταφέρει ο σφάχτης να το microαχαιρώσει Θυmicroάmicroαι περιστατικό στη γειτονιά που τους είχε φύγει το γουρούνι microισοσφαγmicroένο και το κυνηγούσαν microέχρι να ξεmicroατώσει Μετά το σφάξιmicroο το ξάπλωναν πάνω σε microια παλιόπορτα και το σκέπαζαν microε microια λινάτσα και έριχναν το θερmicroό νερό από το χαρανί για να το microαδήσουν

Αφού το ξύστριζαν καλά το κρέmicroαγαν από ένα δοκάρι και του αφαιρούσαν τα εντόσθια Το συκώτι το έπαιρνε η νοικοκυρά και το έβαζε αmicroέσως στο τηγάνι microε κρασί φλούδα πορτοκάλι και λεmicroόνι Ήταν ο microεζές για την παρέα που πάλεψε το laquoστοιχειόraquo Μάλιστα κρατούσαν και τον καρούτζο και τον έψηναν στα κάρβουνα τα κεράσmicroατα άρχιζαν νωρίς

Από το κεφάλι και τα πόδια έφτιαχναν την πηχτή και από το παχύ έντερο τις οmicroατιές Οι οmicroατιές είχαν γέmicroιση από ψιλοκοmicromicroένα πνευmicroόνια σιτάρι σταφίδες και ψήνονταν σε ταψί στη στόφα Παλιότερα που δεν υπήρχαν ψυγεία το microεγαλύτερο microέρος από το κρέας γινόταν παστό δηλαδή πρώτα αλάτισmicroα microετά κάπνισmicroα microετά βράσιmicroο microαζί microε τα λουκάνικα και αποθήκευση microε λάδι σε κιούπια πήλινα Τα λουκάνικα που ήταν πιο laquoτραβηχτικάraquo τα έχωναν από κάτω για να microην τα βρίσκουmicroε οι microικρότεροι Εmicroείς όmicroως το είχαmicroε microυριστεί και πάντα υπήρχαν απώλειες

Όλη η διαδικασία του σφαξίmicroατος ήταν επίπονη αλλά είχε τον αέρα της γειτονιάς της οmicroαδικής δουλειάς Αλλά και οι γεύσεις αυτών των φαγητών δεν ξεχνιούνται Το κιούπι microε το παστό έκρυβε το microυστήριο δεν ήταν η φωτισmicroένη microε ειδικά φώτα βιτρίνα του ψυγείου στο σηmicroερινό κρεοπωλείο Οι εmicroπειρίες αυτές των χοιροσφαγίων δεν υπάρχουν πλέον αλλά δεν ξεχνιούνται κιόλας

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

2

Ι∆ΡΥΘΗΚΕ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΦΑΡΙ∆ΟΣ

ΕΚ∆Ι∆ΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡ∆ΟΣΚΟΠΙΚΗ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΞΗΡΟΚΑΜΠΙΟΥ ∆ΗΜΟΥ ΣΠΑΡΤΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΧΩΡΩΝ microε το διακριτικό

τίτλο laquoΕΡΑΣΙΝΟΣ ΑΜΗΚΕraquo που εδρεύει στο Ξηροκάmicroπι και εκπροσωπείται νόmicroιmicroα

Συντακτική επιτροπή Γεώργ Θ Καλκάνης Θεόδ Σ Κατσουλάκος Παναγ Η Κοmicroνηνός

Επιmicroελητής έκδοσης Θεόδ Σ Κατσουλάκος Συρακουσών 101 Αθήνα τηλ 210 2515864

Ταmicroίας Ιωάννης Παν Κονίδης Ξηροκάmicroπι τηλ 27310 35029

Όλα τα τεύχη φύλλα έχουν αναρτηθεί ψηφιοποιηmicroένα στους διαδικτυακούς τόπους

httpefarisgr και httpmicro-kosmosuoagr ( η Φάρις)

Περιεχόmicroενα

Μαρίας Θ Καλκάνη ndash Σπυροπούλου Νίκος Μπεχράκης

ένας καλλιτέχνης χορευτής στο Ξηροκάmicroπι 3

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου Το τραγούδι του ληστή Παρηγόρη 5

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη 9

Εκ της Φάριδος Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης 10

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη Αλογοπάτια 10

Ιωάννη Π Κονίδη Μια αξιέπαινη εργασία 10

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων

καί νδόξως πεσόντων 11

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40 15

Εκ της Φάριδος Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο 16

Συνδροmicroές 16

ΗΓΜ ΕΑΚ ΣΙΠ ΗΓΑ ∆ΘΚ ΚΜΚ ΠΜΙΤης αγοράς 17

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι 19

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου Μάκης Ε Ιατρίδης 19

Ιωάννη Γ Παρηγόρη Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου 20

Βιβής Ξ Κωτσιοτοπούλου Τα νέα microας 21

Εξώφυλλο Η βρύση στον Αη-Γιαννάκη στο Παλιοχώρι

Το Ξηροκάmicroπι Η ΦΑΡΙΣ

Περίοδος Α΄ 1966-1977 Περίοδος Β΄ 1979-1981

Περίοδος Γ΄ 1992-2001

3

Μαρίας Θ Καλκάνη ndash Σπυροπούλου

Νίκος Μπεχράκης ένας καλλιτέχνης χορευτής στο

Ξηροκάmicroπι

Ένα βράδυ πριν πολλά χρόνια microικρό παιδί τότε έmicroεινα ακίνητη στο σπίτι microου όταν άκουσα microελωδίες από την πλατεία που δεν είχα ακούσει ως τότε Μελωδίες διαφορετικές laquoευρωπαϊκέςraquo Την επόmicroενη microέρα ρώτησα τους γονείς microου και microου είπαν ότι ο θείος Νίκος και η θεία Ευγενία χόρευαν στην πλατεία ευρωπαϊκούς χορούς Αργότερα πιο microεγάλη τους είδα να χορεύουν και ακόmicroη αργότερα παρακολούθησα και εγώ microαθήmicroατα χορού από τον δάσκαλο θείο Νίκο που ήταν σχεδόν στα εξήντα του χρόνια

Τον Νίκο Μπεχράκη θέλω να τον γνωρίσω στους νέους γιατί οι microεγαλύτεροι από τους συmicroπατριώτες microας που ζουν ασφαλώς θα τον θυmicroούνται

Ο Νίκος Μπεχράκης γεννήθηκε το 1900 στο χωριό Μαυροβούνι Γυθείου από microεγαλοκτηmicroατία πατέρα Η microητέρα του πέθανε νωρίς και ο πατέρας του microε τέσσερα microικρά παιδιά αναγκάστηκε να ξαναπαντρευτεί Ίσως το γεγονός αυτό ή και ο ανήσυχος χαρακτήρας του τον οδήγησαν τότε στην απόφαση να φύγει από το χωριό του και να πάει στην Αθήνα Ήταν αποφασισmicroένος να σπουδάσει χορό

Μετά τις σπουδές του έκανε το microεγάλο για εκείνη την εποχή άλmicroα Ένα ταξίδι στο Παρίσι το έτος 1924 microε το Λύκειο Ελληνίδων για να παρουσιάσουν ελληνικούς χορούς Όταν επιστρέφει στην Ελλάδα φέρνει στις αποσκευές του νέες εmicroπειρίες και νέες γνώσεις ∆ιδάσκει για πρώτη φορά ο ίδιος και δύο ακόmicroη χοροδιδάσκαλοι στην Αθήνα τον χορό που άφησε εποχή το τσάρλεστον όπως σηmicroειώνει ο Γεώργιος Ματθαίος σε παλαιότερο άρθρο στην εφηmicroερίδα ΦΑΡΙΣ (τ 4 Αύγ 80 - Ιούλ 81 σ 73-74)

Τότε συνεταιρίζεται και ανοίγει σχολή χορού στην Αθήνα microε τον επίσης χοροδιδάσκαλο Κ Μπουσιώτη στην οδό Περικλέους Αργότερα ισχυριζόταν ότι την εποχή αυτή στην Αθήνα στη σχολή είχε microαθητή τον δικτάτορα Θεόδωρο Πάγκαλο Όταν ο Μπεχράκης αποχωρεί το 1927 ο Μπουσιώτης συνεχίζει microόνος του

Μετά την Αθήνα το 1927 βρίσκεται στο Ξηροκάmicroπι καλεσmicroένος του ιατρού Χαντζάκου από την Παλαιοπαναγιά ο οποίος είχε κλινική στη Σπάρτη και του Παναγιώτη Σολωmicroού (Κουλεmicroπένη) από το Ξηροκάmicroπι Αρχίζει την καριέρα του ως χοροδιδάσκαλος στην περιοχή ∆ιδάσκει στους τότε νέους Ξηροκαmicroπίτες τα βήmicroατα του ταγκό βαλς βαλς εζιτασιόν microάmicroπο φοξ τροτ και αργότερα φοξ αγγλέ τσάρλεστον τσα-τσα κά

Το 1928 γνωρίζει και παντρεύεται την συmicroπατριώτισσά microας Ευγενία Ευαγγέλου Μανιάτη η οποία πολύ σύντοmicroα γίνεται πολύ καλή χορεύτρια και εξελίσσεται σε συνεργάτη του στην εκπαίδευση των microαθητών του αλλά και καταπληκτική ντάmicroα του στις χοροεσπερίδες Οι πιο παλιοί κάτοικοι του Ξηροκαmicroπίου γνώρισαν την αξιοσύνη και τη γρηγοράδα της Ευγενίας που microε έναν καλό λόγο και πάντα χαmicroογελαστή ήταν ο συνδετικός κρίκος των οικογενειών της γειτονιάς microας Το ζεύγος δώρισε microια έκταση από τον microπαξέ τους δίπλα στο σπίτι τους στην Κοινότητα για να υπάρχει πρόσβαση των microαθητών στο σχολείο

Ο Μπεχράκης και η Μπεχράκαινα δηmicroιουργούν τα λεγόmicroενα laquoγκρουπάκιαraquo όπου όλο και περισσότεροι κάτοικοι microάθαιναν χορούς και χόρευαν για άσκηση και διασκέδαση κάθε Κυριακή δηmicroιουργώντας microια ευχάριστη ατmicroόσφαιρα microε νέους ήχους και χορούς microε νέες συνήθειες και συγκινήσεις

4

Η ορχήστρα συνήθως αποτελείτο από τον ίδιο τον δάσκαλο (στα ντραmicroς) και τους microαθητές του τον Γεώργιο Ματθαίο βιολί τον Βασίλη Σολωmicroό (συmicroβολαιογράφο Αθηνών) κιθάρα τον Χαρίλαο Αλιφέρη βιολί και τον ∆ηmicroήτρη Σολωmicroό ακορντεόν Φωτογραφίες της εποχής δείχνουν τους χορευτές στο χοροδιδασκαλείο ή στην πλατεία να χορεύουν microε καταπληκτική στάση σώmicroατος και φιγούρες που ζηλεύω πολύ

Από τα πολλά χοροδιδασκαλεία που νοίκιασε κατά καιρούς θυmicroάmicroαι τα σπίτια του

Κ Χρηστάκου και των αδερφών Μονιού ενώ το τελευταίο ήταν στο σπίτι του πάνω από τη microεγάλη πετρόχτιστη καmicroάρα Τα απογεύmicroατα των microαθηmicroάτων όλη η γειτονιά που φιλοξενούσε το χοροδιδασκαλείο ήταν στο πόδι microε τη microουσική στη microεγαλύτερη δυνατή ένταση Θυmicroάmicroαι το laquosatisfactionraquo να ακούγεται εκκωφαντικά Βέβαια τα χορευτικά προστάγmicroατα του microπαρmicroπα-Νίκου ακούγονταν δυνατότερα hellip

Εκτός από το Ξηροκάmicroπι ανοίγει χοροδιδασκαλεία σε Σπάρτη Γύθειο Μολάους Βλαχιώτη και Λεβέτσοβα Στα δύσκολα χρόνια του πολέmicroου φεύγει microε τη γυναίκα του στην Αθήνα αλλά στα χρόνια της Κατοχής επιστρέφουν στο χωριό Βλαχιώτη όπου ασχολούνται microε την καλλιέργεια οπωροκηπευτικών Όταν πέρασαν τα δύσκολα χρόνια επιστρέφουν στο Ξηροκάmicroπι

Το 1945 η οικογένειά τους συmicroπληρώνεται microε τον ερχοmicroό της αγαπηmicroένης τους κόρης Ελισσάβετ microετέπειτα σύζυγο του Κωνσταντίνου ∆αγρέ από τη Σπάρτη Ο

5

Μπεχράκης το 1955-56 παίρνει βραβείο χορού στην Τρίπολη microε ντάmicroα του την Ελισσάβετ

Στο Ξηροκάmicroπι θυmicroάmicroαι ότι microια χρονιά microερικές ηmicroέρες πριν από κάποια εθνική γιορτή microαζευτήκαmicroε στο σπίτι του οι κοπέλες που θα χόρευαν ανήmicroερα στην πλατεία για να ηχογραφηθεί η microουσική που θα συνόδευε τον χορό Ο γυmicroναστής Βασ Αλεξόπουλος είχε την επιmicroέλεια ακορντεόν έπαιζε ο Γιάννης Μαστοράκος και φυσικά στα ντραmicroς ο microπαρmicroπα-Νίκος Έπρεπε να ηχογραφηθούν τα τσάmicroικα και τα καλαmicroατιανά ενώ χορεύαmicroε για να εξασφαλιστεί ο σωστός ρυθmicroός Πριν από κάθε microουσικό κοmicromicroάτι ο microπαρmicroπα-Νίκος πρόσταζε το ξεκίνηmicroα του χορού microε στεντόρεια φωνή laquoαβάντι microαέστρο hellipraquo

Για πολλά χρόνια όταν γιόρταζε η Αγια-Τριάδα τον χορό και το γλέντι στην πλατεία του χωριού άνοιγε το ζεύγος Μπεχράκη Μόνοι στροβιλίζονταν στους ρυθmicroούς του βαλς για λίγα λεπτά ∆εν τους θυmicroάmicroαι να χορεύουν στην πλατεία κάποιον δηmicroοτικό χορό

Τον θυmicroάmicroαι τα τελευταία χρόνια στο χωριό συνταξιούχο πια να εξακολουθεί να παίζει κολτσίνα ή να περπατάει microε το χορευτικό βήmicroα του πάντα καλοντυmicroένος και σχεδόν κεφάτος ή να ασχολείται microε τον microπαξέ του δίπλα στο σπίτι του ακούγοντας microουσική πάντα σε microεγάλη ένταση και δίνοντας χορευτικά παραγγέλmicroατα

Ο Νίκος Μπεχράκης έζησε γαλήνια στο χωριό (το καταφύγιό του) που αγάπησε και τον αγάπησε microε τη φροντίδα της Ευγενίας και των παιδιών του Πέθανε το 1982 περιστοιχισmicroένος από τη γυναίκα του τα παιδιά και εγγόνια και πολλούς συγγενείς και φίλους

Η ζωή του ήταν microια σωστή περιδίνηση όπως και ο χορός του Από το Μαυροβούνι στην Αθήνα στο Παρίσι στο Ξηροκάmicroπι στη Σπάρτη Γύθειο Μολάους Βλαχιώτη Λεβέτσοβα και πάλι στο Ξηροκάmicroπι

Το Ξηροκάmicroπι είχε την τύχη να γεννήσει ή να φιλοξενήσει πολλούς πρωτοπόρους και ταλαντούχους ανθρώπους Ένας από αυτούς ήταν ο δάσκαλος χορού Νίκος Μπεχράκης που microε το ξεχωριστό κοmicroψό ευρωπαϊκό του στιλ microας έδειξε microε τον τρόπο του ότι υπήρχαν και άλλες εκφράσεις και συγκινήσεις που δε συναντούσε κανείς τότε σε ένα microικρό χωριό

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Το τραγούδι του ληστή Παρηγόρη

O Γιώργης Παρηγόρης καταγόταν από το Ξωχώρι της Μάνης Εκεί εφόνευσε δύο συγχωριανούς του Για να αποφύγει τις συνέπειες της πράξης του εγκατέλειψε το χωριό και αφού εγκατέστησε την οικογένειά του στην Πολοβίτσα κατέφυγε στον Ταΰγετο όπου συγκρότησε οmicroάδα από φυγοδικούντες και παρανόmicroους συνεχιστές της microεγάλης κλεφταρmicroατολικής παράδοσης Μαζί του ήταν ο Κυβέλος ο Μικρούτσης ο Κορώνης

1

1 Θ Σ Κατσουλάκου ndash Π Χ Στούmicroπου Η Κουmicroουστά της Λακεδαίmicroονος Εκδ Πολιτιστικού Συλλόγου Ξηροκαmicroπίου Σπάρτη 2012 σσ 91-92

6

Αργότερα το κράτος για να εmicroπεδώσει το αίσθηmicroα ασφάλειας στην ύπαιθρο οργάνωσε ειδικά αποσπάσmicroατα προς καταδίωξη των ληστών Στο πλαίσιο των προσπαθειών εντάχθηκε και η τακτική προσεταιρισmicroού microελών των οmicroάδων αυτών ∆εν ήταν ασύνηθες να προσκυνήσει ένας ληστής και να αναδειχτεί στη συνέχεια σε διώκτη των ληστών

2 Η εξαγορά του Κωσταντή Κυβέλου υπήρξε microια επιτυχία της ∆ιοίκησης

Ο Κωνσταντής υπό τη νέα ιδιότητα microετέβη στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και του ζήτησε να παραδοθεί Εκείνος αρνήθηκε αντηλλάγησαν λόγια βαριά και ακολούθησε συmicroπλοκή στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν και οι δύο Το σηmicroείο της σύγκρουσης έmicroεινε έκτοτε γνωστό ως laquoτου Παρηγόρη το πεύκοraquo

3

Το γεγονός του αλληλοσκοτωmicroού των δύο ληστών διασώθηκε στη λαϊκή microνήmicroη laquoΣτο νότιο σύρραχο του Ταϋγέτου και ακριβώς εκεί που αρχίζει το δάσος είχανε τα ληmicroέρια τους δυο ληστές ο Κυβέλος και ο Παρηγόρης Ένα σπηλάκι βόλευε και τα δύο άτοmicroα Το νερό στα Μουσγιά δεν τους έπεφτε microακριά Η ορατότητα κι η ακοή ήταν ανώτερες κι απrsquo αυτές του Κλεφτολήmicroερου που είναι πιο χαmicroηλά Όπως ο ένας τόπος έτσι κι ο άλλος δύσκολα κυκλώνεται Οι δυο άντρες είχανε δώκει όρκο πως ότι και να γινότανε ο ένας δεν θα πρόδωνε τον άλλο Φορές φορές χωρίζανε και πάλι σmicroίγανε Ο Κυβέλος λοιπόν έπεσε απάνου σε ενέδρα χωροφυλάκων και τον πιάσανε Του δώκανε υποσχέσεις πως αν τους πήγαινε στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και πιάνανε και τον άλλονε θα τους αφήνανε λεύτερους Πίστεψε microπήκε microπροστά οπλισmicroένος Οι χωροφύλακες από πολύ microακριά του κυκλώνανε το ληmicroέρι Όταν πλησίαζε στο σπηλάκι φώναξε κι είπε στον Παρηγόρη από κάmicroποσα microέτρα microακριά τι του συνέβηmiddot κι αν εκείνος παρουσιαζότανε δε θα παθαίνανε τίποτα laquoΆτιmicroεraquo φώναξε ο Παρηγόρης laquoθυmicroήσου τον όρκο που δώκαmicroεraquo Κι όταν έβαλε το όπλο στον ώmicroο να του ρίξει το ίδιο είχενε κάνει κι ο Κυβέλος Ακούστηκε microοναχά ένας κρότος Είχανε όmicroως πέσει δυο ντουφεκιές ταυτόχρονα Ήτανε εξασκηmicroένοι στο σηmicroάδι κι οι δυό πrsquo ο ένας είχε σκοτώσει τον άλλο Από τότες ο τόπος Αλογόγουβες λέγεται στου Παρηγόρη τη λάκκα ή στου Παρηγόρη τη σπηλιάraquo

4

Για χρόνους πολλούς η σύγκρουση στον Ταΰγετο τοποθετείτο αορίστως στα χρόνια του Όθωνα Τελευταίως η ανεύρεση σχετικής microαρτυρίας έλυσε το θέmicroα οριστικά laquoΕπαινούνται δια τας εκδουλεύσεις των εις την καταδίωξιν και εντελή εξάλειψιν των ληστών εις την Πελοπόννησον κατά το έτος 1840 οι οδηγοί της Εθνοφυλακής Σπύρος Πέτροβας ∆ήmicroος Ξανθάκος και ιδιαιτέρως ο Κωνσταντίνος Κυβέλος όστις έγινε θύmicroα της ανδρείας του φονευθείς παρά του ληστού Παρηγόρηraquo

5 Το γεγονός

συνεπήρε τη λαϊκή ψυχή κι έγινε τραγούδι laquoΤρεις περδικούλες κάθονταν πάνου στον Αηδηmicroήτρη τον ήλιο νε θαmicroπώνανε από τα κλάmicroατά τους Μοιρολογούσαν κι έλεγαν microοιρολογούν και λένε Το κρίmicroα ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός του που πήγανε στο λοχαγό τον Κωνσταντή Κυβέλο 5 του είπαν ο Γιώργης κάθεται microες τα Μουζιά στη ράχη

2 M Vitti (επιmicro) Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι Βιβλιοπωλείον της Εστίας Αθήνα 2007 σ 113 3 Βλ Αφροδίτης Α Φραγκή Ο Παρηγόρης Η Φάρις 14 (1996) 9-10 4 Θ Σ Κατσουλάκου Η ληστοστοκρατία στον Ταΰγετο και τη νότια Λακωνία Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών Πρακτικά του Λακωνικού Πνευmicroατικού Συmicroποσίου Αθήναι 2013 σ 267 (αφήγηση Π Χ Στούmicroπου) 5 ΦΕΚ 3 13 Φεβρουαρίου 1841 σσ 14-16

7

Ο Κωνσταντής περήφανος ήταν και παλληκάρι τα παλληκάρια του άρπαξε και τrsquo ανηφόρι πάει στη ράχη απάνου ανέβηκε κι είδε τον Παρηγόρη Μια microπαταριά του ρίξανε οι άνθρωποι του Κυβέλου 10 Τίποτα δεν του κάνανε κι ο Παρηγόρης φεύγει Ο Κωνσταντής τον κυνηγάει microε το σαλmicroά στο χέρι ndash Γιώργη για ρίξε τrsquo άρmicroατα προσκύνα τον Κυβέλο Κι ο Παρηγόρης γύρισε σκοτώνει τον Κυβέλο Πέφτουν τα παλληκάρια του απάνου στον Κυβέλο 15 Νας Ρουmicroελιώτης έmicroεινε για το κακό το microπάχτι microια τουφεκιά του τίναξε κι έπεσε ο Παρηγόρης Τη συντροφιά του microίλησε Μικρούτση και Κορώνη ndash Πισωγυρίστε βρε παιδιά πάρτε microου το κεφάλι να microην το πάρει ο λοχαγός ο άτιmicroος Κυβέλος 20 και microου το πάει στο Μυστρά και microου το πάει στη Σπάρτη γιατί έχω οχτρούς και χαίρουνται φίλους και microε λυπιούνται κι έχω και την γυναίκα microου που θα microαυροφορέσειraquo

6

στ 1 στον Αηδηmicroήτρηmiddot πηγή και οmicroώνυmicroο εκκλησάκι επί του Ταϋγέτου (υψ 1500micro) Στις 13 Αυγούστου 1943 δυνάmicroεις του ΕΑΜ υπό την ηγεσία του καπετάν Λια (Ηλία Καραmicroούζη) προσέβαλαν τις εκεί σταθmicroευmicroένες αντίστοιχες που τελούσαν υπό την αρχηγία του ίλαρχου Τηλέmicroαχου Βρεττάκου αρχηγού του ΕΣ και τις ανάγκασαν σε υποχώρηση Στο χώρο της microάχης παρέmicroειναν θεραπεύοντες τραυmicroατίες ο στρατιωτικός γιατρός ∆ηmicroήτριος Π Σακελλαριάδης και ο βοηθός του Κωνσταντίνος Π Λιαράκος οι οποίοι και εκτελέστηκαν Τα γεγονότα σήmicroαναν την έναρξη του Εmicroφυλίου Πολέmicroου (1943 ndash 1949) στη Λακωνία

7

στ 4 το κρίmicroα να ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός τουmiddot ο φόνος του Παρηγόρη υπήρξε αποτέλεσmicroα προδοσίας Οι ληστές τιmicroωρούσαν microε το χειρότερο τρόπο τον προδότηmiddot σrsquo αυτό το σηmicroείο ήταν αmicroείλικτοι Είναι γνωστό ότι οι ληστές microετακινούνταν συχνά αλλάζοντας θέσεις για λόγους αυτοπροστασίας Η συνειδητοποίηση της προδοσίας συνήθως συνέπιπτε microε την εξαφάνιση συγκεκριmicroένου προσώπου Ο φόβος ανέκαθεν συνιστούσε κίνητρο πρωταρχικής σηmicroασίας

στ 6 Μουζιά περιοχή του Ταϋγέτου microε σχετικά υγρό έδαφος Η λέξη Μούσγα είναι αλβανική (Muzga)

8 Η συχνή όmicroως τοπωνυmicroική παρουσία της πείθει ότι ενωρίς

εισήλθε στην ελληνική χρησιmicroοποιουmicroένη παράλληλα microε την αντίστοιχη βαρ(ι)κό Η περιοχή είναι γνωστή και από την microικρή αντίσταση που πρόβαλαν οι Κουmicroουστιώτες

6 Κ Πασαγιάννη Μανιάτικα microοιρολόγια και τραγούδια Εκδ Ι Ν Σιδέρη Εν Αθήναις 1928 σσ 64- 65 Τηρείται εν microέρει η ορθογραφία της πρώτης δηmicroοσίευσης 7 Γ Χ Ρουmicroελιώτη Η Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία (1941 ndash 1945 ) Σπάρτη 1984 σ 273 Κ Θ Καραλή Ιστορία των δραmicroατικών γεγονότων Πελοποννήσου (1943 ndash 1949) Αθήναι 1958 τ Α σσ

81-82 Κ Α Μιχαλακάκου Βασιλική ndash Ίλαρχος Βρεττάκος ndash Χωριό Γοράνοι Η Φάρις 54 (2011) 3-5 ∆ Η Πολυmicroενέα Η microάχη της Βασιλικής Η Φάρις 56 (2012) 8-11 Γ Π Καλκάνη Η Φάρις 57 (2012) 16-17 8 X Συmicroεωνίδη Ετυmicroολογικό Λεξικό νεοελληνικών οικωνυmicroίων Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Λευκωσία ndash Θεσσαλονίκη 2010 βλ λήmicromicroα

8

στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία microέσω του Ταϋγέτου του Ιmicroπραήmicro εναντίον της Μάνης (1826)

9

στ 12 microε το σαλmicroά στο χέριmiddot ο σαλmicroάς ή σαρmicroάς ήταν τουφέκι που έφεραν οι ληστές και οι διώκτες τους Συχνή microνεία του όπλου γίνεται στα microανιάτικα microοιρολόγια από τα microέσα κι ακόmicroη του 19

ου αι

10

laquoνα ξεκρεmicroάσει το σαρmicroά να κυνηγήσει το φονιάraquo11

στ 14 προσκύνα τον Κυβέλοmiddot το προσκύνηmicroα ως έmicroπρακτη αποδοχή υποτέλειας

εmicroπεριέχει βαρύ συναισθηmicroατικό φορτίο που ξυπνά microνήmicroες δουλείας όταν οι αφόρητες διώξεις ανάγκαζαν τους χριστιανούς υπηκόους να υποταχθούν στη θέληση του κυριάρχου και να laquoτουρκέψουνraquo

στ 16 Ρουmicroελιώτηςmiddot οι Ρουmicroελιώτες ήταν Σαρακατσάνοι γνωστοί ως Σκηνίτες ή Βλαχοποιmicroένες Το προσωνύmicroιο Ρουmicroελιώτης απηχεί την τελευταία από την Στερεά Ελλάδα (Ρούmicroελη) microετακίνησή τους Αντίστοιχα Σαρακατσάνοι της Στερεάς Ελλάδος διατήρησαν το προσωνύmicroιο Μωραΐτες

12 Η εmicroπλοκή του Ρουmicroελιώτη (Σαρακατσάνου)

στο φόνο του Παρηγόρη microπορεί να ερmicroηνευθεί ως επιθυmicroία κάρπωσης των λύτρων ή πολύτιmicroων αντικειmicroένων που έφερε ο ληστής Πρέπει να προστεθεί ότι οι ληστές επιβίωναν εις βάρος των ποιmicroένων Συχνά πάντως οι αρχές στρέφονταν εναντίον των νοmicroαδικώς διαβιούντων ποιmicroένων εξαιτίας της τεκmicroηριωmicroένης σχέσης τους microε τους ληστές

13

στ 16 microπάχτιmiddot από το τουρκικό baht που σηmicroαίνει microοίρα τύχη στ 19 πάρτε microου το κεφάλιmiddot απεχθής προς πιστοποίηση εγκληmicroατικής πράξης

ενέργεια microε διαχρονικό και υπερτοπικό χαρακτήρα στ 21 στο Μυστρά στη Σπάρτηmiddot η παράλληλη microνηmicroόνευση του Μυστρά και της

Σπάρτης από τον λαϊκό ποιητή γίνεται επειδή η ίδρυση της Σπάρτης microε απόφαση της Αντιβασιλείας (1834) δεν έχει αποmicroειώσει πλήρως στη λαϊκή συνείδηση την αίγλη του Μυστρά έδρα του καζά επί Τουρκοκρατίας Σχετικό είναι και το τραγούδι

laquoΠαρόρι microε τα κρύα νερά Αγιάννη microε τα άνθη και σε καηmicroένε microου Μυστρά σε εχάλασεν η Σπάρτηraquo

14

Τα ιστορικά πρόσωπα τις πράξεις των οποίων microελετά ο ιστορικός δεν έζησαν αποmicroονωmicroένα Ο λαός αποκαλούσε τους ληστές κλέφτες επιθυmicroώντας να τους συνδέσει microε το ιστορικό παρελθόν Γιrsquo αυτό έψαλε τον βίο τους θρήνησε τον χαmicroό τους Το τραγούδι αποτελεί αντικατοπρισmicroό της λαϊκής συνείδησης Η θέση αυτή ασφαλώς εmicroπεριέχει και το στοιχείο του θαυmicroασmicroού αφού σε microια κοινωνία η οποία microεταmicroόρφωνε τη βία σε ισχύ που λύγιζε τη ράχη πολλών λίγοι microπορούσαν να νιώθουν ελεύθεροι

15

9 Γ ∆ Καψάλη Ο Ταΰγετος πλάστης και δηmicroιουργός εmicroπνευστής και δηmicroιουργός Αθήνα 1948 σ 11 10 Κ ∆ Κάσση Ο οπλισmicroός και το αξιόmicroαχο των Μανιατών σύmicroφωνα microε τους ξένους περιηγητές κατά τη ∆εύτερη Τουρκοκρατία (1715 - 1821) Μάνη Πρακτικά Συmicroποσίου Αθήνα 1996 σ 598 11 Α Γ Κουτσιλιέρη Μανιάτικα Μελετήmicroατα Αθήναι 1978 σ 211 12 Βλ Θ Σ Κατσουλάκου Οι Σαρακατσάνοι του Ταϋγέτου Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2002) σσ 331-349 13 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 232 14 Μ Ε Γαλανόπουλου Εκκλησιαστικαί σελίδες Λακωνίας εν Αθήναις 1939 σ 177 15 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 260

9

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη

Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη

Ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό φωτογραφικό άλmicroπουmicro στάθηκα σε microερικές φωτογραφίες από τη δεκαετία του rsquo70 Σπουδαστής στα ΚΑΤΕΕ (σηmicroερινά ΤΕΙ) κατέβηκα στο χωριό για τις διακοπές των Χριστουγέννων Ήταν microια βροχερή microέρα του ∆εκέmicroβρη που στο σπίτι microας είχαν ετοιmicroασίες για να σφάξουmicroε το γουρούνι Παραmicroονές Χριστουγέννων τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν ετοιmicroασίες για τα χοιροσφάγια

Τα γουρούνια τα τάιζαν microε τροφές που υπήρχαν γύρω microας Το καλοκαίρι microε αραποσίτια κολοκύθια ντοmicroάτες και το φθινόπωρο microε βελάνια ακόmicroα και λιοκόκια από το λιοτρίβι Το αποτέλεσmicroα ήταν να παχαίνουν υπερβολικά και να φτάνουν εκατόν πενήντα κιλά ίσως και παραπάνω

Τη microέρα του σφαξίmicroατος έβραζαν νερό σε ένα χαρανί για να ζεmicroατίσουν και να microαδήσουν το δέρmicroα από τις τρίχες Ο ειδικός στο σφάξιmicroο ακόνιζε τα microαχαίρια του και οι υπόλοιποι τραβούσαν δεmicroένο το γουρούνι από το γουρουνοκάλυβο Εδώ ήταν που δινόταν η microεγάλη microάχη Άλλοι κρατούσαν από τα πόδια άλλος από την ουρά άλλος καβάλαγε στην κοιλιά microέχρι που να καταφέρει ο σφάχτης να το microαχαιρώσει Θυmicroάmicroαι περιστατικό στη γειτονιά που τους είχε φύγει το γουρούνι microισοσφαγmicroένο και το κυνηγούσαν microέχρι να ξεmicroατώσει Μετά το σφάξιmicroο το ξάπλωναν πάνω σε microια παλιόπορτα και το σκέπαζαν microε microια λινάτσα και έριχναν το θερmicroό νερό από το χαρανί για να το microαδήσουν

Αφού το ξύστριζαν καλά το κρέmicroαγαν από ένα δοκάρι και του αφαιρούσαν τα εντόσθια Το συκώτι το έπαιρνε η νοικοκυρά και το έβαζε αmicroέσως στο τηγάνι microε κρασί φλούδα πορτοκάλι και λεmicroόνι Ήταν ο microεζές για την παρέα που πάλεψε το laquoστοιχειόraquo Μάλιστα κρατούσαν και τον καρούτζο και τον έψηναν στα κάρβουνα τα κεράσmicroατα άρχιζαν νωρίς

Από το κεφάλι και τα πόδια έφτιαχναν την πηχτή και από το παχύ έντερο τις οmicroατιές Οι οmicroατιές είχαν γέmicroιση από ψιλοκοmicromicroένα πνευmicroόνια σιτάρι σταφίδες και ψήνονταν σε ταψί στη στόφα Παλιότερα που δεν υπήρχαν ψυγεία το microεγαλύτερο microέρος από το κρέας γινόταν παστό δηλαδή πρώτα αλάτισmicroα microετά κάπνισmicroα microετά βράσιmicroο microαζί microε τα λουκάνικα και αποθήκευση microε λάδι σε κιούπια πήλινα Τα λουκάνικα που ήταν πιο laquoτραβηχτικάraquo τα έχωναν από κάτω για να microην τα βρίσκουmicroε οι microικρότεροι Εmicroείς όmicroως το είχαmicroε microυριστεί και πάντα υπήρχαν απώλειες

Όλη η διαδικασία του σφαξίmicroατος ήταν επίπονη αλλά είχε τον αέρα της γειτονιάς της οmicroαδικής δουλειάς Αλλά και οι γεύσεις αυτών των φαγητών δεν ξεχνιούνται Το κιούπι microε το παστό έκρυβε το microυστήριο δεν ήταν η φωτισmicroένη microε ειδικά φώτα βιτρίνα του ψυγείου στο σηmicroερινό κρεοπωλείο Οι εmicroπειρίες αυτές των χοιροσφαγίων δεν υπάρχουν πλέον αλλά δεν ξεχνιούνται κιόλας

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

3

Μαρίας Θ Καλκάνη ndash Σπυροπούλου

Νίκος Μπεχράκης ένας καλλιτέχνης χορευτής στο

Ξηροκάmicroπι

Ένα βράδυ πριν πολλά χρόνια microικρό παιδί τότε έmicroεινα ακίνητη στο σπίτι microου όταν άκουσα microελωδίες από την πλατεία που δεν είχα ακούσει ως τότε Μελωδίες διαφορετικές laquoευρωπαϊκέςraquo Την επόmicroενη microέρα ρώτησα τους γονείς microου και microου είπαν ότι ο θείος Νίκος και η θεία Ευγενία χόρευαν στην πλατεία ευρωπαϊκούς χορούς Αργότερα πιο microεγάλη τους είδα να χορεύουν και ακόmicroη αργότερα παρακολούθησα και εγώ microαθήmicroατα χορού από τον δάσκαλο θείο Νίκο που ήταν σχεδόν στα εξήντα του χρόνια

Τον Νίκο Μπεχράκη θέλω να τον γνωρίσω στους νέους γιατί οι microεγαλύτεροι από τους συmicroπατριώτες microας που ζουν ασφαλώς θα τον θυmicroούνται

Ο Νίκος Μπεχράκης γεννήθηκε το 1900 στο χωριό Μαυροβούνι Γυθείου από microεγαλοκτηmicroατία πατέρα Η microητέρα του πέθανε νωρίς και ο πατέρας του microε τέσσερα microικρά παιδιά αναγκάστηκε να ξαναπαντρευτεί Ίσως το γεγονός αυτό ή και ο ανήσυχος χαρακτήρας του τον οδήγησαν τότε στην απόφαση να φύγει από το χωριό του και να πάει στην Αθήνα Ήταν αποφασισmicroένος να σπουδάσει χορό

Μετά τις σπουδές του έκανε το microεγάλο για εκείνη την εποχή άλmicroα Ένα ταξίδι στο Παρίσι το έτος 1924 microε το Λύκειο Ελληνίδων για να παρουσιάσουν ελληνικούς χορούς Όταν επιστρέφει στην Ελλάδα φέρνει στις αποσκευές του νέες εmicroπειρίες και νέες γνώσεις ∆ιδάσκει για πρώτη φορά ο ίδιος και δύο ακόmicroη χοροδιδάσκαλοι στην Αθήνα τον χορό που άφησε εποχή το τσάρλεστον όπως σηmicroειώνει ο Γεώργιος Ματθαίος σε παλαιότερο άρθρο στην εφηmicroερίδα ΦΑΡΙΣ (τ 4 Αύγ 80 - Ιούλ 81 σ 73-74)

Τότε συνεταιρίζεται και ανοίγει σχολή χορού στην Αθήνα microε τον επίσης χοροδιδάσκαλο Κ Μπουσιώτη στην οδό Περικλέους Αργότερα ισχυριζόταν ότι την εποχή αυτή στην Αθήνα στη σχολή είχε microαθητή τον δικτάτορα Θεόδωρο Πάγκαλο Όταν ο Μπεχράκης αποχωρεί το 1927 ο Μπουσιώτης συνεχίζει microόνος του

Μετά την Αθήνα το 1927 βρίσκεται στο Ξηροκάmicroπι καλεσmicroένος του ιατρού Χαντζάκου από την Παλαιοπαναγιά ο οποίος είχε κλινική στη Σπάρτη και του Παναγιώτη Σολωmicroού (Κουλεmicroπένη) από το Ξηροκάmicroπι Αρχίζει την καριέρα του ως χοροδιδάσκαλος στην περιοχή ∆ιδάσκει στους τότε νέους Ξηροκαmicroπίτες τα βήmicroατα του ταγκό βαλς βαλς εζιτασιόν microάmicroπο φοξ τροτ και αργότερα φοξ αγγλέ τσάρλεστον τσα-τσα κά

Το 1928 γνωρίζει και παντρεύεται την συmicroπατριώτισσά microας Ευγενία Ευαγγέλου Μανιάτη η οποία πολύ σύντοmicroα γίνεται πολύ καλή χορεύτρια και εξελίσσεται σε συνεργάτη του στην εκπαίδευση των microαθητών του αλλά και καταπληκτική ντάmicroα του στις χοροεσπερίδες Οι πιο παλιοί κάτοικοι του Ξηροκαmicroπίου γνώρισαν την αξιοσύνη και τη γρηγοράδα της Ευγενίας που microε έναν καλό λόγο και πάντα χαmicroογελαστή ήταν ο συνδετικός κρίκος των οικογενειών της γειτονιάς microας Το ζεύγος δώρισε microια έκταση από τον microπαξέ τους δίπλα στο σπίτι τους στην Κοινότητα για να υπάρχει πρόσβαση των microαθητών στο σχολείο

Ο Μπεχράκης και η Μπεχράκαινα δηmicroιουργούν τα λεγόmicroενα laquoγκρουπάκιαraquo όπου όλο και περισσότεροι κάτοικοι microάθαιναν χορούς και χόρευαν για άσκηση και διασκέδαση κάθε Κυριακή δηmicroιουργώντας microια ευχάριστη ατmicroόσφαιρα microε νέους ήχους και χορούς microε νέες συνήθειες και συγκινήσεις

4

Η ορχήστρα συνήθως αποτελείτο από τον ίδιο τον δάσκαλο (στα ντραmicroς) και τους microαθητές του τον Γεώργιο Ματθαίο βιολί τον Βασίλη Σολωmicroό (συmicroβολαιογράφο Αθηνών) κιθάρα τον Χαρίλαο Αλιφέρη βιολί και τον ∆ηmicroήτρη Σολωmicroό ακορντεόν Φωτογραφίες της εποχής δείχνουν τους χορευτές στο χοροδιδασκαλείο ή στην πλατεία να χορεύουν microε καταπληκτική στάση σώmicroατος και φιγούρες που ζηλεύω πολύ

Από τα πολλά χοροδιδασκαλεία που νοίκιασε κατά καιρούς θυmicroάmicroαι τα σπίτια του

Κ Χρηστάκου και των αδερφών Μονιού ενώ το τελευταίο ήταν στο σπίτι του πάνω από τη microεγάλη πετρόχτιστη καmicroάρα Τα απογεύmicroατα των microαθηmicroάτων όλη η γειτονιά που φιλοξενούσε το χοροδιδασκαλείο ήταν στο πόδι microε τη microουσική στη microεγαλύτερη δυνατή ένταση Θυmicroάmicroαι το laquosatisfactionraquo να ακούγεται εκκωφαντικά Βέβαια τα χορευτικά προστάγmicroατα του microπαρmicroπα-Νίκου ακούγονταν δυνατότερα hellip

Εκτός από το Ξηροκάmicroπι ανοίγει χοροδιδασκαλεία σε Σπάρτη Γύθειο Μολάους Βλαχιώτη και Λεβέτσοβα Στα δύσκολα χρόνια του πολέmicroου φεύγει microε τη γυναίκα του στην Αθήνα αλλά στα χρόνια της Κατοχής επιστρέφουν στο χωριό Βλαχιώτη όπου ασχολούνται microε την καλλιέργεια οπωροκηπευτικών Όταν πέρασαν τα δύσκολα χρόνια επιστρέφουν στο Ξηροκάmicroπι

Το 1945 η οικογένειά τους συmicroπληρώνεται microε τον ερχοmicroό της αγαπηmicroένης τους κόρης Ελισσάβετ microετέπειτα σύζυγο του Κωνσταντίνου ∆αγρέ από τη Σπάρτη Ο

5

Μπεχράκης το 1955-56 παίρνει βραβείο χορού στην Τρίπολη microε ντάmicroα του την Ελισσάβετ

Στο Ξηροκάmicroπι θυmicroάmicroαι ότι microια χρονιά microερικές ηmicroέρες πριν από κάποια εθνική γιορτή microαζευτήκαmicroε στο σπίτι του οι κοπέλες που θα χόρευαν ανήmicroερα στην πλατεία για να ηχογραφηθεί η microουσική που θα συνόδευε τον χορό Ο γυmicroναστής Βασ Αλεξόπουλος είχε την επιmicroέλεια ακορντεόν έπαιζε ο Γιάννης Μαστοράκος και φυσικά στα ντραmicroς ο microπαρmicroπα-Νίκος Έπρεπε να ηχογραφηθούν τα τσάmicroικα και τα καλαmicroατιανά ενώ χορεύαmicroε για να εξασφαλιστεί ο σωστός ρυθmicroός Πριν από κάθε microουσικό κοmicromicroάτι ο microπαρmicroπα-Νίκος πρόσταζε το ξεκίνηmicroα του χορού microε στεντόρεια φωνή laquoαβάντι microαέστρο hellipraquo

Για πολλά χρόνια όταν γιόρταζε η Αγια-Τριάδα τον χορό και το γλέντι στην πλατεία του χωριού άνοιγε το ζεύγος Μπεχράκη Μόνοι στροβιλίζονταν στους ρυθmicroούς του βαλς για λίγα λεπτά ∆εν τους θυmicroάmicroαι να χορεύουν στην πλατεία κάποιον δηmicroοτικό χορό

Τον θυmicroάmicroαι τα τελευταία χρόνια στο χωριό συνταξιούχο πια να εξακολουθεί να παίζει κολτσίνα ή να περπατάει microε το χορευτικό βήmicroα του πάντα καλοντυmicroένος και σχεδόν κεφάτος ή να ασχολείται microε τον microπαξέ του δίπλα στο σπίτι του ακούγοντας microουσική πάντα σε microεγάλη ένταση και δίνοντας χορευτικά παραγγέλmicroατα

Ο Νίκος Μπεχράκης έζησε γαλήνια στο χωριό (το καταφύγιό του) που αγάπησε και τον αγάπησε microε τη φροντίδα της Ευγενίας και των παιδιών του Πέθανε το 1982 περιστοιχισmicroένος από τη γυναίκα του τα παιδιά και εγγόνια και πολλούς συγγενείς και φίλους

Η ζωή του ήταν microια σωστή περιδίνηση όπως και ο χορός του Από το Μαυροβούνι στην Αθήνα στο Παρίσι στο Ξηροκάmicroπι στη Σπάρτη Γύθειο Μολάους Βλαχιώτη Λεβέτσοβα και πάλι στο Ξηροκάmicroπι

Το Ξηροκάmicroπι είχε την τύχη να γεννήσει ή να φιλοξενήσει πολλούς πρωτοπόρους και ταλαντούχους ανθρώπους Ένας από αυτούς ήταν ο δάσκαλος χορού Νίκος Μπεχράκης που microε το ξεχωριστό κοmicroψό ευρωπαϊκό του στιλ microας έδειξε microε τον τρόπο του ότι υπήρχαν και άλλες εκφράσεις και συγκινήσεις που δε συναντούσε κανείς τότε σε ένα microικρό χωριό

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Το τραγούδι του ληστή Παρηγόρη

O Γιώργης Παρηγόρης καταγόταν από το Ξωχώρι της Μάνης Εκεί εφόνευσε δύο συγχωριανούς του Για να αποφύγει τις συνέπειες της πράξης του εγκατέλειψε το χωριό και αφού εγκατέστησε την οικογένειά του στην Πολοβίτσα κατέφυγε στον Ταΰγετο όπου συγκρότησε οmicroάδα από φυγοδικούντες και παρανόmicroους συνεχιστές της microεγάλης κλεφταρmicroατολικής παράδοσης Μαζί του ήταν ο Κυβέλος ο Μικρούτσης ο Κορώνης

1

1 Θ Σ Κατσουλάκου ndash Π Χ Στούmicroπου Η Κουmicroουστά της Λακεδαίmicroονος Εκδ Πολιτιστικού Συλλόγου Ξηροκαmicroπίου Σπάρτη 2012 σσ 91-92

6

Αργότερα το κράτος για να εmicroπεδώσει το αίσθηmicroα ασφάλειας στην ύπαιθρο οργάνωσε ειδικά αποσπάσmicroατα προς καταδίωξη των ληστών Στο πλαίσιο των προσπαθειών εντάχθηκε και η τακτική προσεταιρισmicroού microελών των οmicroάδων αυτών ∆εν ήταν ασύνηθες να προσκυνήσει ένας ληστής και να αναδειχτεί στη συνέχεια σε διώκτη των ληστών

2 Η εξαγορά του Κωσταντή Κυβέλου υπήρξε microια επιτυχία της ∆ιοίκησης

Ο Κωνσταντής υπό τη νέα ιδιότητα microετέβη στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και του ζήτησε να παραδοθεί Εκείνος αρνήθηκε αντηλλάγησαν λόγια βαριά και ακολούθησε συmicroπλοκή στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν και οι δύο Το σηmicroείο της σύγκρουσης έmicroεινε έκτοτε γνωστό ως laquoτου Παρηγόρη το πεύκοraquo

3

Το γεγονός του αλληλοσκοτωmicroού των δύο ληστών διασώθηκε στη λαϊκή microνήmicroη laquoΣτο νότιο σύρραχο του Ταϋγέτου και ακριβώς εκεί που αρχίζει το δάσος είχανε τα ληmicroέρια τους δυο ληστές ο Κυβέλος και ο Παρηγόρης Ένα σπηλάκι βόλευε και τα δύο άτοmicroα Το νερό στα Μουσγιά δεν τους έπεφτε microακριά Η ορατότητα κι η ακοή ήταν ανώτερες κι απrsquo αυτές του Κλεφτολήmicroερου που είναι πιο χαmicroηλά Όπως ο ένας τόπος έτσι κι ο άλλος δύσκολα κυκλώνεται Οι δυο άντρες είχανε δώκει όρκο πως ότι και να γινότανε ο ένας δεν θα πρόδωνε τον άλλο Φορές φορές χωρίζανε και πάλι σmicroίγανε Ο Κυβέλος λοιπόν έπεσε απάνου σε ενέδρα χωροφυλάκων και τον πιάσανε Του δώκανε υποσχέσεις πως αν τους πήγαινε στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και πιάνανε και τον άλλονε θα τους αφήνανε λεύτερους Πίστεψε microπήκε microπροστά οπλισmicroένος Οι χωροφύλακες από πολύ microακριά του κυκλώνανε το ληmicroέρι Όταν πλησίαζε στο σπηλάκι φώναξε κι είπε στον Παρηγόρη από κάmicroποσα microέτρα microακριά τι του συνέβηmiddot κι αν εκείνος παρουσιαζότανε δε θα παθαίνανε τίποτα laquoΆτιmicroεraquo φώναξε ο Παρηγόρης laquoθυmicroήσου τον όρκο που δώκαmicroεraquo Κι όταν έβαλε το όπλο στον ώmicroο να του ρίξει το ίδιο είχενε κάνει κι ο Κυβέλος Ακούστηκε microοναχά ένας κρότος Είχανε όmicroως πέσει δυο ντουφεκιές ταυτόχρονα Ήτανε εξασκηmicroένοι στο σηmicroάδι κι οι δυό πrsquo ο ένας είχε σκοτώσει τον άλλο Από τότες ο τόπος Αλογόγουβες λέγεται στου Παρηγόρη τη λάκκα ή στου Παρηγόρη τη σπηλιάraquo

4

Για χρόνους πολλούς η σύγκρουση στον Ταΰγετο τοποθετείτο αορίστως στα χρόνια του Όθωνα Τελευταίως η ανεύρεση σχετικής microαρτυρίας έλυσε το θέmicroα οριστικά laquoΕπαινούνται δια τας εκδουλεύσεις των εις την καταδίωξιν και εντελή εξάλειψιν των ληστών εις την Πελοπόννησον κατά το έτος 1840 οι οδηγοί της Εθνοφυλακής Σπύρος Πέτροβας ∆ήmicroος Ξανθάκος και ιδιαιτέρως ο Κωνσταντίνος Κυβέλος όστις έγινε θύmicroα της ανδρείας του φονευθείς παρά του ληστού Παρηγόρηraquo

5 Το γεγονός

συνεπήρε τη λαϊκή ψυχή κι έγινε τραγούδι laquoΤρεις περδικούλες κάθονταν πάνου στον Αηδηmicroήτρη τον ήλιο νε θαmicroπώνανε από τα κλάmicroατά τους Μοιρολογούσαν κι έλεγαν microοιρολογούν και λένε Το κρίmicroα ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός του που πήγανε στο λοχαγό τον Κωνσταντή Κυβέλο 5 του είπαν ο Γιώργης κάθεται microες τα Μουζιά στη ράχη

2 M Vitti (επιmicro) Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι Βιβλιοπωλείον της Εστίας Αθήνα 2007 σ 113 3 Βλ Αφροδίτης Α Φραγκή Ο Παρηγόρης Η Φάρις 14 (1996) 9-10 4 Θ Σ Κατσουλάκου Η ληστοστοκρατία στον Ταΰγετο και τη νότια Λακωνία Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών Πρακτικά του Λακωνικού Πνευmicroατικού Συmicroποσίου Αθήναι 2013 σ 267 (αφήγηση Π Χ Στούmicroπου) 5 ΦΕΚ 3 13 Φεβρουαρίου 1841 σσ 14-16

7

Ο Κωνσταντής περήφανος ήταν και παλληκάρι τα παλληκάρια του άρπαξε και τrsquo ανηφόρι πάει στη ράχη απάνου ανέβηκε κι είδε τον Παρηγόρη Μια microπαταριά του ρίξανε οι άνθρωποι του Κυβέλου 10 Τίποτα δεν του κάνανε κι ο Παρηγόρης φεύγει Ο Κωνσταντής τον κυνηγάει microε το σαλmicroά στο χέρι ndash Γιώργη για ρίξε τrsquo άρmicroατα προσκύνα τον Κυβέλο Κι ο Παρηγόρης γύρισε σκοτώνει τον Κυβέλο Πέφτουν τα παλληκάρια του απάνου στον Κυβέλο 15 Νας Ρουmicroελιώτης έmicroεινε για το κακό το microπάχτι microια τουφεκιά του τίναξε κι έπεσε ο Παρηγόρης Τη συντροφιά του microίλησε Μικρούτση και Κορώνη ndash Πισωγυρίστε βρε παιδιά πάρτε microου το κεφάλι να microην το πάρει ο λοχαγός ο άτιmicroος Κυβέλος 20 και microου το πάει στο Μυστρά και microου το πάει στη Σπάρτη γιατί έχω οχτρούς και χαίρουνται φίλους και microε λυπιούνται κι έχω και την γυναίκα microου που θα microαυροφορέσειraquo

6

στ 1 στον Αηδηmicroήτρηmiddot πηγή και οmicroώνυmicroο εκκλησάκι επί του Ταϋγέτου (υψ 1500micro) Στις 13 Αυγούστου 1943 δυνάmicroεις του ΕΑΜ υπό την ηγεσία του καπετάν Λια (Ηλία Καραmicroούζη) προσέβαλαν τις εκεί σταθmicroευmicroένες αντίστοιχες που τελούσαν υπό την αρχηγία του ίλαρχου Τηλέmicroαχου Βρεττάκου αρχηγού του ΕΣ και τις ανάγκασαν σε υποχώρηση Στο χώρο της microάχης παρέmicroειναν θεραπεύοντες τραυmicroατίες ο στρατιωτικός γιατρός ∆ηmicroήτριος Π Σακελλαριάδης και ο βοηθός του Κωνσταντίνος Π Λιαράκος οι οποίοι και εκτελέστηκαν Τα γεγονότα σήmicroαναν την έναρξη του Εmicroφυλίου Πολέmicroου (1943 ndash 1949) στη Λακωνία

7

στ 4 το κρίmicroα να ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός τουmiddot ο φόνος του Παρηγόρη υπήρξε αποτέλεσmicroα προδοσίας Οι ληστές τιmicroωρούσαν microε το χειρότερο τρόπο τον προδότηmiddot σrsquo αυτό το σηmicroείο ήταν αmicroείλικτοι Είναι γνωστό ότι οι ληστές microετακινούνταν συχνά αλλάζοντας θέσεις για λόγους αυτοπροστασίας Η συνειδητοποίηση της προδοσίας συνήθως συνέπιπτε microε την εξαφάνιση συγκεκριmicroένου προσώπου Ο φόβος ανέκαθεν συνιστούσε κίνητρο πρωταρχικής σηmicroασίας

στ 6 Μουζιά περιοχή του Ταϋγέτου microε σχετικά υγρό έδαφος Η λέξη Μούσγα είναι αλβανική (Muzga)

8 Η συχνή όmicroως τοπωνυmicroική παρουσία της πείθει ότι ενωρίς

εισήλθε στην ελληνική χρησιmicroοποιουmicroένη παράλληλα microε την αντίστοιχη βαρ(ι)κό Η περιοχή είναι γνωστή και από την microικρή αντίσταση που πρόβαλαν οι Κουmicroουστιώτες

6 Κ Πασαγιάννη Μανιάτικα microοιρολόγια και τραγούδια Εκδ Ι Ν Σιδέρη Εν Αθήναις 1928 σσ 64- 65 Τηρείται εν microέρει η ορθογραφία της πρώτης δηmicroοσίευσης 7 Γ Χ Ρουmicroελιώτη Η Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία (1941 ndash 1945 ) Σπάρτη 1984 σ 273 Κ Θ Καραλή Ιστορία των δραmicroατικών γεγονότων Πελοποννήσου (1943 ndash 1949) Αθήναι 1958 τ Α σσ

81-82 Κ Α Μιχαλακάκου Βασιλική ndash Ίλαρχος Βρεττάκος ndash Χωριό Γοράνοι Η Φάρις 54 (2011) 3-5 ∆ Η Πολυmicroενέα Η microάχη της Βασιλικής Η Φάρις 56 (2012) 8-11 Γ Π Καλκάνη Η Φάρις 57 (2012) 16-17 8 X Συmicroεωνίδη Ετυmicroολογικό Λεξικό νεοελληνικών οικωνυmicroίων Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Λευκωσία ndash Θεσσαλονίκη 2010 βλ λήmicromicroα

8

στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία microέσω του Ταϋγέτου του Ιmicroπραήmicro εναντίον της Μάνης (1826)

9

στ 12 microε το σαλmicroά στο χέριmiddot ο σαλmicroάς ή σαρmicroάς ήταν τουφέκι που έφεραν οι ληστές και οι διώκτες τους Συχνή microνεία του όπλου γίνεται στα microανιάτικα microοιρολόγια από τα microέσα κι ακόmicroη του 19

ου αι

10

laquoνα ξεκρεmicroάσει το σαρmicroά να κυνηγήσει το φονιάraquo11

στ 14 προσκύνα τον Κυβέλοmiddot το προσκύνηmicroα ως έmicroπρακτη αποδοχή υποτέλειας

εmicroπεριέχει βαρύ συναισθηmicroατικό φορτίο που ξυπνά microνήmicroες δουλείας όταν οι αφόρητες διώξεις ανάγκαζαν τους χριστιανούς υπηκόους να υποταχθούν στη θέληση του κυριάρχου και να laquoτουρκέψουνraquo

στ 16 Ρουmicroελιώτηςmiddot οι Ρουmicroελιώτες ήταν Σαρακατσάνοι γνωστοί ως Σκηνίτες ή Βλαχοποιmicroένες Το προσωνύmicroιο Ρουmicroελιώτης απηχεί την τελευταία από την Στερεά Ελλάδα (Ρούmicroελη) microετακίνησή τους Αντίστοιχα Σαρακατσάνοι της Στερεάς Ελλάδος διατήρησαν το προσωνύmicroιο Μωραΐτες

12 Η εmicroπλοκή του Ρουmicroελιώτη (Σαρακατσάνου)

στο φόνο του Παρηγόρη microπορεί να ερmicroηνευθεί ως επιθυmicroία κάρπωσης των λύτρων ή πολύτιmicroων αντικειmicroένων που έφερε ο ληστής Πρέπει να προστεθεί ότι οι ληστές επιβίωναν εις βάρος των ποιmicroένων Συχνά πάντως οι αρχές στρέφονταν εναντίον των νοmicroαδικώς διαβιούντων ποιmicroένων εξαιτίας της τεκmicroηριωmicroένης σχέσης τους microε τους ληστές

13

στ 16 microπάχτιmiddot από το τουρκικό baht που σηmicroαίνει microοίρα τύχη στ 19 πάρτε microου το κεφάλιmiddot απεχθής προς πιστοποίηση εγκληmicroατικής πράξης

ενέργεια microε διαχρονικό και υπερτοπικό χαρακτήρα στ 21 στο Μυστρά στη Σπάρτηmiddot η παράλληλη microνηmicroόνευση του Μυστρά και της

Σπάρτης από τον λαϊκό ποιητή γίνεται επειδή η ίδρυση της Σπάρτης microε απόφαση της Αντιβασιλείας (1834) δεν έχει αποmicroειώσει πλήρως στη λαϊκή συνείδηση την αίγλη του Μυστρά έδρα του καζά επί Τουρκοκρατίας Σχετικό είναι και το τραγούδι

laquoΠαρόρι microε τα κρύα νερά Αγιάννη microε τα άνθη και σε καηmicroένε microου Μυστρά σε εχάλασεν η Σπάρτηraquo

14

Τα ιστορικά πρόσωπα τις πράξεις των οποίων microελετά ο ιστορικός δεν έζησαν αποmicroονωmicroένα Ο λαός αποκαλούσε τους ληστές κλέφτες επιθυmicroώντας να τους συνδέσει microε το ιστορικό παρελθόν Γιrsquo αυτό έψαλε τον βίο τους θρήνησε τον χαmicroό τους Το τραγούδι αποτελεί αντικατοπρισmicroό της λαϊκής συνείδησης Η θέση αυτή ασφαλώς εmicroπεριέχει και το στοιχείο του θαυmicroασmicroού αφού σε microια κοινωνία η οποία microεταmicroόρφωνε τη βία σε ισχύ που λύγιζε τη ράχη πολλών λίγοι microπορούσαν να νιώθουν ελεύθεροι

15

9 Γ ∆ Καψάλη Ο Ταΰγετος πλάστης και δηmicroιουργός εmicroπνευστής και δηmicroιουργός Αθήνα 1948 σ 11 10 Κ ∆ Κάσση Ο οπλισmicroός και το αξιόmicroαχο των Μανιατών σύmicroφωνα microε τους ξένους περιηγητές κατά τη ∆εύτερη Τουρκοκρατία (1715 - 1821) Μάνη Πρακτικά Συmicroποσίου Αθήνα 1996 σ 598 11 Α Γ Κουτσιλιέρη Μανιάτικα Μελετήmicroατα Αθήναι 1978 σ 211 12 Βλ Θ Σ Κατσουλάκου Οι Σαρακατσάνοι του Ταϋγέτου Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2002) σσ 331-349 13 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 232 14 Μ Ε Γαλανόπουλου Εκκλησιαστικαί σελίδες Λακωνίας εν Αθήναις 1939 σ 177 15 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 260

9

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη

Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη

Ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό φωτογραφικό άλmicroπουmicro στάθηκα σε microερικές φωτογραφίες από τη δεκαετία του rsquo70 Σπουδαστής στα ΚΑΤΕΕ (σηmicroερινά ΤΕΙ) κατέβηκα στο χωριό για τις διακοπές των Χριστουγέννων Ήταν microια βροχερή microέρα του ∆εκέmicroβρη που στο σπίτι microας είχαν ετοιmicroασίες για να σφάξουmicroε το γουρούνι Παραmicroονές Χριστουγέννων τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν ετοιmicroασίες για τα χοιροσφάγια

Τα γουρούνια τα τάιζαν microε τροφές που υπήρχαν γύρω microας Το καλοκαίρι microε αραποσίτια κολοκύθια ντοmicroάτες και το φθινόπωρο microε βελάνια ακόmicroα και λιοκόκια από το λιοτρίβι Το αποτέλεσmicroα ήταν να παχαίνουν υπερβολικά και να φτάνουν εκατόν πενήντα κιλά ίσως και παραπάνω

Τη microέρα του σφαξίmicroατος έβραζαν νερό σε ένα χαρανί για να ζεmicroατίσουν και να microαδήσουν το δέρmicroα από τις τρίχες Ο ειδικός στο σφάξιmicroο ακόνιζε τα microαχαίρια του και οι υπόλοιποι τραβούσαν δεmicroένο το γουρούνι από το γουρουνοκάλυβο Εδώ ήταν που δινόταν η microεγάλη microάχη Άλλοι κρατούσαν από τα πόδια άλλος από την ουρά άλλος καβάλαγε στην κοιλιά microέχρι που να καταφέρει ο σφάχτης να το microαχαιρώσει Θυmicroάmicroαι περιστατικό στη γειτονιά που τους είχε φύγει το γουρούνι microισοσφαγmicroένο και το κυνηγούσαν microέχρι να ξεmicroατώσει Μετά το σφάξιmicroο το ξάπλωναν πάνω σε microια παλιόπορτα και το σκέπαζαν microε microια λινάτσα και έριχναν το θερmicroό νερό από το χαρανί για να το microαδήσουν

Αφού το ξύστριζαν καλά το κρέmicroαγαν από ένα δοκάρι και του αφαιρούσαν τα εντόσθια Το συκώτι το έπαιρνε η νοικοκυρά και το έβαζε αmicroέσως στο τηγάνι microε κρασί φλούδα πορτοκάλι και λεmicroόνι Ήταν ο microεζές για την παρέα που πάλεψε το laquoστοιχειόraquo Μάλιστα κρατούσαν και τον καρούτζο και τον έψηναν στα κάρβουνα τα κεράσmicroατα άρχιζαν νωρίς

Από το κεφάλι και τα πόδια έφτιαχναν την πηχτή και από το παχύ έντερο τις οmicroατιές Οι οmicroατιές είχαν γέmicroιση από ψιλοκοmicromicroένα πνευmicroόνια σιτάρι σταφίδες και ψήνονταν σε ταψί στη στόφα Παλιότερα που δεν υπήρχαν ψυγεία το microεγαλύτερο microέρος από το κρέας γινόταν παστό δηλαδή πρώτα αλάτισmicroα microετά κάπνισmicroα microετά βράσιmicroο microαζί microε τα λουκάνικα και αποθήκευση microε λάδι σε κιούπια πήλινα Τα λουκάνικα που ήταν πιο laquoτραβηχτικάraquo τα έχωναν από κάτω για να microην τα βρίσκουmicroε οι microικρότεροι Εmicroείς όmicroως το είχαmicroε microυριστεί και πάντα υπήρχαν απώλειες

Όλη η διαδικασία του σφαξίmicroατος ήταν επίπονη αλλά είχε τον αέρα της γειτονιάς της οmicroαδικής δουλειάς Αλλά και οι γεύσεις αυτών των φαγητών δεν ξεχνιούνται Το κιούπι microε το παστό έκρυβε το microυστήριο δεν ήταν η φωτισmicroένη microε ειδικά φώτα βιτρίνα του ψυγείου στο σηmicroερινό κρεοπωλείο Οι εmicroπειρίες αυτές των χοιροσφαγίων δεν υπάρχουν πλέον αλλά δεν ξεχνιούνται κιόλας

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

4

Η ορχήστρα συνήθως αποτελείτο από τον ίδιο τον δάσκαλο (στα ντραmicroς) και τους microαθητές του τον Γεώργιο Ματθαίο βιολί τον Βασίλη Σολωmicroό (συmicroβολαιογράφο Αθηνών) κιθάρα τον Χαρίλαο Αλιφέρη βιολί και τον ∆ηmicroήτρη Σολωmicroό ακορντεόν Φωτογραφίες της εποχής δείχνουν τους χορευτές στο χοροδιδασκαλείο ή στην πλατεία να χορεύουν microε καταπληκτική στάση σώmicroατος και φιγούρες που ζηλεύω πολύ

Από τα πολλά χοροδιδασκαλεία που νοίκιασε κατά καιρούς θυmicroάmicroαι τα σπίτια του

Κ Χρηστάκου και των αδερφών Μονιού ενώ το τελευταίο ήταν στο σπίτι του πάνω από τη microεγάλη πετρόχτιστη καmicroάρα Τα απογεύmicroατα των microαθηmicroάτων όλη η γειτονιά που φιλοξενούσε το χοροδιδασκαλείο ήταν στο πόδι microε τη microουσική στη microεγαλύτερη δυνατή ένταση Θυmicroάmicroαι το laquosatisfactionraquo να ακούγεται εκκωφαντικά Βέβαια τα χορευτικά προστάγmicroατα του microπαρmicroπα-Νίκου ακούγονταν δυνατότερα hellip

Εκτός από το Ξηροκάmicroπι ανοίγει χοροδιδασκαλεία σε Σπάρτη Γύθειο Μολάους Βλαχιώτη και Λεβέτσοβα Στα δύσκολα χρόνια του πολέmicroου φεύγει microε τη γυναίκα του στην Αθήνα αλλά στα χρόνια της Κατοχής επιστρέφουν στο χωριό Βλαχιώτη όπου ασχολούνται microε την καλλιέργεια οπωροκηπευτικών Όταν πέρασαν τα δύσκολα χρόνια επιστρέφουν στο Ξηροκάmicroπι

Το 1945 η οικογένειά τους συmicroπληρώνεται microε τον ερχοmicroό της αγαπηmicroένης τους κόρης Ελισσάβετ microετέπειτα σύζυγο του Κωνσταντίνου ∆αγρέ από τη Σπάρτη Ο

5

Μπεχράκης το 1955-56 παίρνει βραβείο χορού στην Τρίπολη microε ντάmicroα του την Ελισσάβετ

Στο Ξηροκάmicroπι θυmicroάmicroαι ότι microια χρονιά microερικές ηmicroέρες πριν από κάποια εθνική γιορτή microαζευτήκαmicroε στο σπίτι του οι κοπέλες που θα χόρευαν ανήmicroερα στην πλατεία για να ηχογραφηθεί η microουσική που θα συνόδευε τον χορό Ο γυmicroναστής Βασ Αλεξόπουλος είχε την επιmicroέλεια ακορντεόν έπαιζε ο Γιάννης Μαστοράκος και φυσικά στα ντραmicroς ο microπαρmicroπα-Νίκος Έπρεπε να ηχογραφηθούν τα τσάmicroικα και τα καλαmicroατιανά ενώ χορεύαmicroε για να εξασφαλιστεί ο σωστός ρυθmicroός Πριν από κάθε microουσικό κοmicromicroάτι ο microπαρmicroπα-Νίκος πρόσταζε το ξεκίνηmicroα του χορού microε στεντόρεια φωνή laquoαβάντι microαέστρο hellipraquo

Για πολλά χρόνια όταν γιόρταζε η Αγια-Τριάδα τον χορό και το γλέντι στην πλατεία του χωριού άνοιγε το ζεύγος Μπεχράκη Μόνοι στροβιλίζονταν στους ρυθmicroούς του βαλς για λίγα λεπτά ∆εν τους θυmicroάmicroαι να χορεύουν στην πλατεία κάποιον δηmicroοτικό χορό

Τον θυmicroάmicroαι τα τελευταία χρόνια στο χωριό συνταξιούχο πια να εξακολουθεί να παίζει κολτσίνα ή να περπατάει microε το χορευτικό βήmicroα του πάντα καλοντυmicroένος και σχεδόν κεφάτος ή να ασχολείται microε τον microπαξέ του δίπλα στο σπίτι του ακούγοντας microουσική πάντα σε microεγάλη ένταση και δίνοντας χορευτικά παραγγέλmicroατα

Ο Νίκος Μπεχράκης έζησε γαλήνια στο χωριό (το καταφύγιό του) που αγάπησε και τον αγάπησε microε τη φροντίδα της Ευγενίας και των παιδιών του Πέθανε το 1982 περιστοιχισmicroένος από τη γυναίκα του τα παιδιά και εγγόνια και πολλούς συγγενείς και φίλους

Η ζωή του ήταν microια σωστή περιδίνηση όπως και ο χορός του Από το Μαυροβούνι στην Αθήνα στο Παρίσι στο Ξηροκάmicroπι στη Σπάρτη Γύθειο Μολάους Βλαχιώτη Λεβέτσοβα και πάλι στο Ξηροκάmicroπι

Το Ξηροκάmicroπι είχε την τύχη να γεννήσει ή να φιλοξενήσει πολλούς πρωτοπόρους και ταλαντούχους ανθρώπους Ένας από αυτούς ήταν ο δάσκαλος χορού Νίκος Μπεχράκης που microε το ξεχωριστό κοmicroψό ευρωπαϊκό του στιλ microας έδειξε microε τον τρόπο του ότι υπήρχαν και άλλες εκφράσεις και συγκινήσεις που δε συναντούσε κανείς τότε σε ένα microικρό χωριό

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Το τραγούδι του ληστή Παρηγόρη

O Γιώργης Παρηγόρης καταγόταν από το Ξωχώρι της Μάνης Εκεί εφόνευσε δύο συγχωριανούς του Για να αποφύγει τις συνέπειες της πράξης του εγκατέλειψε το χωριό και αφού εγκατέστησε την οικογένειά του στην Πολοβίτσα κατέφυγε στον Ταΰγετο όπου συγκρότησε οmicroάδα από φυγοδικούντες και παρανόmicroους συνεχιστές της microεγάλης κλεφταρmicroατολικής παράδοσης Μαζί του ήταν ο Κυβέλος ο Μικρούτσης ο Κορώνης

1

1 Θ Σ Κατσουλάκου ndash Π Χ Στούmicroπου Η Κουmicroουστά της Λακεδαίmicroονος Εκδ Πολιτιστικού Συλλόγου Ξηροκαmicroπίου Σπάρτη 2012 σσ 91-92

6

Αργότερα το κράτος για να εmicroπεδώσει το αίσθηmicroα ασφάλειας στην ύπαιθρο οργάνωσε ειδικά αποσπάσmicroατα προς καταδίωξη των ληστών Στο πλαίσιο των προσπαθειών εντάχθηκε και η τακτική προσεταιρισmicroού microελών των οmicroάδων αυτών ∆εν ήταν ασύνηθες να προσκυνήσει ένας ληστής και να αναδειχτεί στη συνέχεια σε διώκτη των ληστών

2 Η εξαγορά του Κωσταντή Κυβέλου υπήρξε microια επιτυχία της ∆ιοίκησης

Ο Κωνσταντής υπό τη νέα ιδιότητα microετέβη στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και του ζήτησε να παραδοθεί Εκείνος αρνήθηκε αντηλλάγησαν λόγια βαριά και ακολούθησε συmicroπλοκή στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν και οι δύο Το σηmicroείο της σύγκρουσης έmicroεινε έκτοτε γνωστό ως laquoτου Παρηγόρη το πεύκοraquo

3

Το γεγονός του αλληλοσκοτωmicroού των δύο ληστών διασώθηκε στη λαϊκή microνήmicroη laquoΣτο νότιο σύρραχο του Ταϋγέτου και ακριβώς εκεί που αρχίζει το δάσος είχανε τα ληmicroέρια τους δυο ληστές ο Κυβέλος και ο Παρηγόρης Ένα σπηλάκι βόλευε και τα δύο άτοmicroα Το νερό στα Μουσγιά δεν τους έπεφτε microακριά Η ορατότητα κι η ακοή ήταν ανώτερες κι απrsquo αυτές του Κλεφτολήmicroερου που είναι πιο χαmicroηλά Όπως ο ένας τόπος έτσι κι ο άλλος δύσκολα κυκλώνεται Οι δυο άντρες είχανε δώκει όρκο πως ότι και να γινότανε ο ένας δεν θα πρόδωνε τον άλλο Φορές φορές χωρίζανε και πάλι σmicroίγανε Ο Κυβέλος λοιπόν έπεσε απάνου σε ενέδρα χωροφυλάκων και τον πιάσανε Του δώκανε υποσχέσεις πως αν τους πήγαινε στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και πιάνανε και τον άλλονε θα τους αφήνανε λεύτερους Πίστεψε microπήκε microπροστά οπλισmicroένος Οι χωροφύλακες από πολύ microακριά του κυκλώνανε το ληmicroέρι Όταν πλησίαζε στο σπηλάκι φώναξε κι είπε στον Παρηγόρη από κάmicroποσα microέτρα microακριά τι του συνέβηmiddot κι αν εκείνος παρουσιαζότανε δε θα παθαίνανε τίποτα laquoΆτιmicroεraquo φώναξε ο Παρηγόρης laquoθυmicroήσου τον όρκο που δώκαmicroεraquo Κι όταν έβαλε το όπλο στον ώmicroο να του ρίξει το ίδιο είχενε κάνει κι ο Κυβέλος Ακούστηκε microοναχά ένας κρότος Είχανε όmicroως πέσει δυο ντουφεκιές ταυτόχρονα Ήτανε εξασκηmicroένοι στο σηmicroάδι κι οι δυό πrsquo ο ένας είχε σκοτώσει τον άλλο Από τότες ο τόπος Αλογόγουβες λέγεται στου Παρηγόρη τη λάκκα ή στου Παρηγόρη τη σπηλιάraquo

4

Για χρόνους πολλούς η σύγκρουση στον Ταΰγετο τοποθετείτο αορίστως στα χρόνια του Όθωνα Τελευταίως η ανεύρεση σχετικής microαρτυρίας έλυσε το θέmicroα οριστικά laquoΕπαινούνται δια τας εκδουλεύσεις των εις την καταδίωξιν και εντελή εξάλειψιν των ληστών εις την Πελοπόννησον κατά το έτος 1840 οι οδηγοί της Εθνοφυλακής Σπύρος Πέτροβας ∆ήmicroος Ξανθάκος και ιδιαιτέρως ο Κωνσταντίνος Κυβέλος όστις έγινε θύmicroα της ανδρείας του φονευθείς παρά του ληστού Παρηγόρηraquo

5 Το γεγονός

συνεπήρε τη λαϊκή ψυχή κι έγινε τραγούδι laquoΤρεις περδικούλες κάθονταν πάνου στον Αηδηmicroήτρη τον ήλιο νε θαmicroπώνανε από τα κλάmicroατά τους Μοιρολογούσαν κι έλεγαν microοιρολογούν και λένε Το κρίmicroα ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός του που πήγανε στο λοχαγό τον Κωνσταντή Κυβέλο 5 του είπαν ο Γιώργης κάθεται microες τα Μουζιά στη ράχη

2 M Vitti (επιmicro) Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι Βιβλιοπωλείον της Εστίας Αθήνα 2007 σ 113 3 Βλ Αφροδίτης Α Φραγκή Ο Παρηγόρης Η Φάρις 14 (1996) 9-10 4 Θ Σ Κατσουλάκου Η ληστοστοκρατία στον Ταΰγετο και τη νότια Λακωνία Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών Πρακτικά του Λακωνικού Πνευmicroατικού Συmicroποσίου Αθήναι 2013 σ 267 (αφήγηση Π Χ Στούmicroπου) 5 ΦΕΚ 3 13 Φεβρουαρίου 1841 σσ 14-16

7

Ο Κωνσταντής περήφανος ήταν και παλληκάρι τα παλληκάρια του άρπαξε και τrsquo ανηφόρι πάει στη ράχη απάνου ανέβηκε κι είδε τον Παρηγόρη Μια microπαταριά του ρίξανε οι άνθρωποι του Κυβέλου 10 Τίποτα δεν του κάνανε κι ο Παρηγόρης φεύγει Ο Κωνσταντής τον κυνηγάει microε το σαλmicroά στο χέρι ndash Γιώργη για ρίξε τrsquo άρmicroατα προσκύνα τον Κυβέλο Κι ο Παρηγόρης γύρισε σκοτώνει τον Κυβέλο Πέφτουν τα παλληκάρια του απάνου στον Κυβέλο 15 Νας Ρουmicroελιώτης έmicroεινε για το κακό το microπάχτι microια τουφεκιά του τίναξε κι έπεσε ο Παρηγόρης Τη συντροφιά του microίλησε Μικρούτση και Κορώνη ndash Πισωγυρίστε βρε παιδιά πάρτε microου το κεφάλι να microην το πάρει ο λοχαγός ο άτιmicroος Κυβέλος 20 και microου το πάει στο Μυστρά και microου το πάει στη Σπάρτη γιατί έχω οχτρούς και χαίρουνται φίλους και microε λυπιούνται κι έχω και την γυναίκα microου που θα microαυροφορέσειraquo

6

στ 1 στον Αηδηmicroήτρηmiddot πηγή και οmicroώνυmicroο εκκλησάκι επί του Ταϋγέτου (υψ 1500micro) Στις 13 Αυγούστου 1943 δυνάmicroεις του ΕΑΜ υπό την ηγεσία του καπετάν Λια (Ηλία Καραmicroούζη) προσέβαλαν τις εκεί σταθmicroευmicroένες αντίστοιχες που τελούσαν υπό την αρχηγία του ίλαρχου Τηλέmicroαχου Βρεττάκου αρχηγού του ΕΣ και τις ανάγκασαν σε υποχώρηση Στο χώρο της microάχης παρέmicroειναν θεραπεύοντες τραυmicroατίες ο στρατιωτικός γιατρός ∆ηmicroήτριος Π Σακελλαριάδης και ο βοηθός του Κωνσταντίνος Π Λιαράκος οι οποίοι και εκτελέστηκαν Τα γεγονότα σήmicroαναν την έναρξη του Εmicroφυλίου Πολέmicroου (1943 ndash 1949) στη Λακωνία

7

στ 4 το κρίmicroα να ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός τουmiddot ο φόνος του Παρηγόρη υπήρξε αποτέλεσmicroα προδοσίας Οι ληστές τιmicroωρούσαν microε το χειρότερο τρόπο τον προδότηmiddot σrsquo αυτό το σηmicroείο ήταν αmicroείλικτοι Είναι γνωστό ότι οι ληστές microετακινούνταν συχνά αλλάζοντας θέσεις για λόγους αυτοπροστασίας Η συνειδητοποίηση της προδοσίας συνήθως συνέπιπτε microε την εξαφάνιση συγκεκριmicroένου προσώπου Ο φόβος ανέκαθεν συνιστούσε κίνητρο πρωταρχικής σηmicroασίας

στ 6 Μουζιά περιοχή του Ταϋγέτου microε σχετικά υγρό έδαφος Η λέξη Μούσγα είναι αλβανική (Muzga)

8 Η συχνή όmicroως τοπωνυmicroική παρουσία της πείθει ότι ενωρίς

εισήλθε στην ελληνική χρησιmicroοποιουmicroένη παράλληλα microε την αντίστοιχη βαρ(ι)κό Η περιοχή είναι γνωστή και από την microικρή αντίσταση που πρόβαλαν οι Κουmicroουστιώτες

6 Κ Πασαγιάννη Μανιάτικα microοιρολόγια και τραγούδια Εκδ Ι Ν Σιδέρη Εν Αθήναις 1928 σσ 64- 65 Τηρείται εν microέρει η ορθογραφία της πρώτης δηmicroοσίευσης 7 Γ Χ Ρουmicroελιώτη Η Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία (1941 ndash 1945 ) Σπάρτη 1984 σ 273 Κ Θ Καραλή Ιστορία των δραmicroατικών γεγονότων Πελοποννήσου (1943 ndash 1949) Αθήναι 1958 τ Α σσ

81-82 Κ Α Μιχαλακάκου Βασιλική ndash Ίλαρχος Βρεττάκος ndash Χωριό Γοράνοι Η Φάρις 54 (2011) 3-5 ∆ Η Πολυmicroενέα Η microάχη της Βασιλικής Η Φάρις 56 (2012) 8-11 Γ Π Καλκάνη Η Φάρις 57 (2012) 16-17 8 X Συmicroεωνίδη Ετυmicroολογικό Λεξικό νεοελληνικών οικωνυmicroίων Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Λευκωσία ndash Θεσσαλονίκη 2010 βλ λήmicromicroα

8

στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία microέσω του Ταϋγέτου του Ιmicroπραήmicro εναντίον της Μάνης (1826)

9

στ 12 microε το σαλmicroά στο χέριmiddot ο σαλmicroάς ή σαρmicroάς ήταν τουφέκι που έφεραν οι ληστές και οι διώκτες τους Συχνή microνεία του όπλου γίνεται στα microανιάτικα microοιρολόγια από τα microέσα κι ακόmicroη του 19

ου αι

10

laquoνα ξεκρεmicroάσει το σαρmicroά να κυνηγήσει το φονιάraquo11

στ 14 προσκύνα τον Κυβέλοmiddot το προσκύνηmicroα ως έmicroπρακτη αποδοχή υποτέλειας

εmicroπεριέχει βαρύ συναισθηmicroατικό φορτίο που ξυπνά microνήmicroες δουλείας όταν οι αφόρητες διώξεις ανάγκαζαν τους χριστιανούς υπηκόους να υποταχθούν στη θέληση του κυριάρχου και να laquoτουρκέψουνraquo

στ 16 Ρουmicroελιώτηςmiddot οι Ρουmicroελιώτες ήταν Σαρακατσάνοι γνωστοί ως Σκηνίτες ή Βλαχοποιmicroένες Το προσωνύmicroιο Ρουmicroελιώτης απηχεί την τελευταία από την Στερεά Ελλάδα (Ρούmicroελη) microετακίνησή τους Αντίστοιχα Σαρακατσάνοι της Στερεάς Ελλάδος διατήρησαν το προσωνύmicroιο Μωραΐτες

12 Η εmicroπλοκή του Ρουmicroελιώτη (Σαρακατσάνου)

στο φόνο του Παρηγόρη microπορεί να ερmicroηνευθεί ως επιθυmicroία κάρπωσης των λύτρων ή πολύτιmicroων αντικειmicroένων που έφερε ο ληστής Πρέπει να προστεθεί ότι οι ληστές επιβίωναν εις βάρος των ποιmicroένων Συχνά πάντως οι αρχές στρέφονταν εναντίον των νοmicroαδικώς διαβιούντων ποιmicroένων εξαιτίας της τεκmicroηριωmicroένης σχέσης τους microε τους ληστές

13

στ 16 microπάχτιmiddot από το τουρκικό baht που σηmicroαίνει microοίρα τύχη στ 19 πάρτε microου το κεφάλιmiddot απεχθής προς πιστοποίηση εγκληmicroατικής πράξης

ενέργεια microε διαχρονικό και υπερτοπικό χαρακτήρα στ 21 στο Μυστρά στη Σπάρτηmiddot η παράλληλη microνηmicroόνευση του Μυστρά και της

Σπάρτης από τον λαϊκό ποιητή γίνεται επειδή η ίδρυση της Σπάρτης microε απόφαση της Αντιβασιλείας (1834) δεν έχει αποmicroειώσει πλήρως στη λαϊκή συνείδηση την αίγλη του Μυστρά έδρα του καζά επί Τουρκοκρατίας Σχετικό είναι και το τραγούδι

laquoΠαρόρι microε τα κρύα νερά Αγιάννη microε τα άνθη και σε καηmicroένε microου Μυστρά σε εχάλασεν η Σπάρτηraquo

14

Τα ιστορικά πρόσωπα τις πράξεις των οποίων microελετά ο ιστορικός δεν έζησαν αποmicroονωmicroένα Ο λαός αποκαλούσε τους ληστές κλέφτες επιθυmicroώντας να τους συνδέσει microε το ιστορικό παρελθόν Γιrsquo αυτό έψαλε τον βίο τους θρήνησε τον χαmicroό τους Το τραγούδι αποτελεί αντικατοπρισmicroό της λαϊκής συνείδησης Η θέση αυτή ασφαλώς εmicroπεριέχει και το στοιχείο του θαυmicroασmicroού αφού σε microια κοινωνία η οποία microεταmicroόρφωνε τη βία σε ισχύ που λύγιζε τη ράχη πολλών λίγοι microπορούσαν να νιώθουν ελεύθεροι

15

9 Γ ∆ Καψάλη Ο Ταΰγετος πλάστης και δηmicroιουργός εmicroπνευστής και δηmicroιουργός Αθήνα 1948 σ 11 10 Κ ∆ Κάσση Ο οπλισmicroός και το αξιόmicroαχο των Μανιατών σύmicroφωνα microε τους ξένους περιηγητές κατά τη ∆εύτερη Τουρκοκρατία (1715 - 1821) Μάνη Πρακτικά Συmicroποσίου Αθήνα 1996 σ 598 11 Α Γ Κουτσιλιέρη Μανιάτικα Μελετήmicroατα Αθήναι 1978 σ 211 12 Βλ Θ Σ Κατσουλάκου Οι Σαρακατσάνοι του Ταϋγέτου Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2002) σσ 331-349 13 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 232 14 Μ Ε Γαλανόπουλου Εκκλησιαστικαί σελίδες Λακωνίας εν Αθήναις 1939 σ 177 15 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 260

9

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη

Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη

Ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό φωτογραφικό άλmicroπουmicro στάθηκα σε microερικές φωτογραφίες από τη δεκαετία του rsquo70 Σπουδαστής στα ΚΑΤΕΕ (σηmicroερινά ΤΕΙ) κατέβηκα στο χωριό για τις διακοπές των Χριστουγέννων Ήταν microια βροχερή microέρα του ∆εκέmicroβρη που στο σπίτι microας είχαν ετοιmicroασίες για να σφάξουmicroε το γουρούνι Παραmicroονές Χριστουγέννων τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν ετοιmicroασίες για τα χοιροσφάγια

Τα γουρούνια τα τάιζαν microε τροφές που υπήρχαν γύρω microας Το καλοκαίρι microε αραποσίτια κολοκύθια ντοmicroάτες και το φθινόπωρο microε βελάνια ακόmicroα και λιοκόκια από το λιοτρίβι Το αποτέλεσmicroα ήταν να παχαίνουν υπερβολικά και να φτάνουν εκατόν πενήντα κιλά ίσως και παραπάνω

Τη microέρα του σφαξίmicroατος έβραζαν νερό σε ένα χαρανί για να ζεmicroατίσουν και να microαδήσουν το δέρmicroα από τις τρίχες Ο ειδικός στο σφάξιmicroο ακόνιζε τα microαχαίρια του και οι υπόλοιποι τραβούσαν δεmicroένο το γουρούνι από το γουρουνοκάλυβο Εδώ ήταν που δινόταν η microεγάλη microάχη Άλλοι κρατούσαν από τα πόδια άλλος από την ουρά άλλος καβάλαγε στην κοιλιά microέχρι που να καταφέρει ο σφάχτης να το microαχαιρώσει Θυmicroάmicroαι περιστατικό στη γειτονιά που τους είχε φύγει το γουρούνι microισοσφαγmicroένο και το κυνηγούσαν microέχρι να ξεmicroατώσει Μετά το σφάξιmicroο το ξάπλωναν πάνω σε microια παλιόπορτα και το σκέπαζαν microε microια λινάτσα και έριχναν το θερmicroό νερό από το χαρανί για να το microαδήσουν

Αφού το ξύστριζαν καλά το κρέmicroαγαν από ένα δοκάρι και του αφαιρούσαν τα εντόσθια Το συκώτι το έπαιρνε η νοικοκυρά και το έβαζε αmicroέσως στο τηγάνι microε κρασί φλούδα πορτοκάλι και λεmicroόνι Ήταν ο microεζές για την παρέα που πάλεψε το laquoστοιχειόraquo Μάλιστα κρατούσαν και τον καρούτζο και τον έψηναν στα κάρβουνα τα κεράσmicroατα άρχιζαν νωρίς

Από το κεφάλι και τα πόδια έφτιαχναν την πηχτή και από το παχύ έντερο τις οmicroατιές Οι οmicroατιές είχαν γέmicroιση από ψιλοκοmicromicroένα πνευmicroόνια σιτάρι σταφίδες και ψήνονταν σε ταψί στη στόφα Παλιότερα που δεν υπήρχαν ψυγεία το microεγαλύτερο microέρος από το κρέας γινόταν παστό δηλαδή πρώτα αλάτισmicroα microετά κάπνισmicroα microετά βράσιmicroο microαζί microε τα λουκάνικα και αποθήκευση microε λάδι σε κιούπια πήλινα Τα λουκάνικα που ήταν πιο laquoτραβηχτικάraquo τα έχωναν από κάτω για να microην τα βρίσκουmicroε οι microικρότεροι Εmicroείς όmicroως το είχαmicroε microυριστεί και πάντα υπήρχαν απώλειες

Όλη η διαδικασία του σφαξίmicroατος ήταν επίπονη αλλά είχε τον αέρα της γειτονιάς της οmicroαδικής δουλειάς Αλλά και οι γεύσεις αυτών των φαγητών δεν ξεχνιούνται Το κιούπι microε το παστό έκρυβε το microυστήριο δεν ήταν η φωτισmicroένη microε ειδικά φώτα βιτρίνα του ψυγείου στο σηmicroερινό κρεοπωλείο Οι εmicroπειρίες αυτές των χοιροσφαγίων δεν υπάρχουν πλέον αλλά δεν ξεχνιούνται κιόλας

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

5

Μπεχράκης το 1955-56 παίρνει βραβείο χορού στην Τρίπολη microε ντάmicroα του την Ελισσάβετ

Στο Ξηροκάmicroπι θυmicroάmicroαι ότι microια χρονιά microερικές ηmicroέρες πριν από κάποια εθνική γιορτή microαζευτήκαmicroε στο σπίτι του οι κοπέλες που θα χόρευαν ανήmicroερα στην πλατεία για να ηχογραφηθεί η microουσική που θα συνόδευε τον χορό Ο γυmicroναστής Βασ Αλεξόπουλος είχε την επιmicroέλεια ακορντεόν έπαιζε ο Γιάννης Μαστοράκος και φυσικά στα ντραmicroς ο microπαρmicroπα-Νίκος Έπρεπε να ηχογραφηθούν τα τσάmicroικα και τα καλαmicroατιανά ενώ χορεύαmicroε για να εξασφαλιστεί ο σωστός ρυθmicroός Πριν από κάθε microουσικό κοmicromicroάτι ο microπαρmicroπα-Νίκος πρόσταζε το ξεκίνηmicroα του χορού microε στεντόρεια φωνή laquoαβάντι microαέστρο hellipraquo

Για πολλά χρόνια όταν γιόρταζε η Αγια-Τριάδα τον χορό και το γλέντι στην πλατεία του χωριού άνοιγε το ζεύγος Μπεχράκη Μόνοι στροβιλίζονταν στους ρυθmicroούς του βαλς για λίγα λεπτά ∆εν τους θυmicroάmicroαι να χορεύουν στην πλατεία κάποιον δηmicroοτικό χορό

Τον θυmicroάmicroαι τα τελευταία χρόνια στο χωριό συνταξιούχο πια να εξακολουθεί να παίζει κολτσίνα ή να περπατάει microε το χορευτικό βήmicroα του πάντα καλοντυmicroένος και σχεδόν κεφάτος ή να ασχολείται microε τον microπαξέ του δίπλα στο σπίτι του ακούγοντας microουσική πάντα σε microεγάλη ένταση και δίνοντας χορευτικά παραγγέλmicroατα

Ο Νίκος Μπεχράκης έζησε γαλήνια στο χωριό (το καταφύγιό του) που αγάπησε και τον αγάπησε microε τη φροντίδα της Ευγενίας και των παιδιών του Πέθανε το 1982 περιστοιχισmicroένος από τη γυναίκα του τα παιδιά και εγγόνια και πολλούς συγγενείς και φίλους

Η ζωή του ήταν microια σωστή περιδίνηση όπως και ο χορός του Από το Μαυροβούνι στην Αθήνα στο Παρίσι στο Ξηροκάmicroπι στη Σπάρτη Γύθειο Μολάους Βλαχιώτη Λεβέτσοβα και πάλι στο Ξηροκάmicroπι

Το Ξηροκάmicroπι είχε την τύχη να γεννήσει ή να φιλοξενήσει πολλούς πρωτοπόρους και ταλαντούχους ανθρώπους Ένας από αυτούς ήταν ο δάσκαλος χορού Νίκος Μπεχράκης που microε το ξεχωριστό κοmicroψό ευρωπαϊκό του στιλ microας έδειξε microε τον τρόπο του ότι υπήρχαν και άλλες εκφράσεις και συγκινήσεις που δε συναντούσε κανείς τότε σε ένα microικρό χωριό

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Το τραγούδι του ληστή Παρηγόρη

O Γιώργης Παρηγόρης καταγόταν από το Ξωχώρι της Μάνης Εκεί εφόνευσε δύο συγχωριανούς του Για να αποφύγει τις συνέπειες της πράξης του εγκατέλειψε το χωριό και αφού εγκατέστησε την οικογένειά του στην Πολοβίτσα κατέφυγε στον Ταΰγετο όπου συγκρότησε οmicroάδα από φυγοδικούντες και παρανόmicroους συνεχιστές της microεγάλης κλεφταρmicroατολικής παράδοσης Μαζί του ήταν ο Κυβέλος ο Μικρούτσης ο Κορώνης

1

1 Θ Σ Κατσουλάκου ndash Π Χ Στούmicroπου Η Κουmicroουστά της Λακεδαίmicroονος Εκδ Πολιτιστικού Συλλόγου Ξηροκαmicroπίου Σπάρτη 2012 σσ 91-92

6

Αργότερα το κράτος για να εmicroπεδώσει το αίσθηmicroα ασφάλειας στην ύπαιθρο οργάνωσε ειδικά αποσπάσmicroατα προς καταδίωξη των ληστών Στο πλαίσιο των προσπαθειών εντάχθηκε και η τακτική προσεταιρισmicroού microελών των οmicroάδων αυτών ∆εν ήταν ασύνηθες να προσκυνήσει ένας ληστής και να αναδειχτεί στη συνέχεια σε διώκτη των ληστών

2 Η εξαγορά του Κωσταντή Κυβέλου υπήρξε microια επιτυχία της ∆ιοίκησης

Ο Κωνσταντής υπό τη νέα ιδιότητα microετέβη στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και του ζήτησε να παραδοθεί Εκείνος αρνήθηκε αντηλλάγησαν λόγια βαριά και ακολούθησε συmicroπλοκή στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν και οι δύο Το σηmicroείο της σύγκρουσης έmicroεινε έκτοτε γνωστό ως laquoτου Παρηγόρη το πεύκοraquo

3

Το γεγονός του αλληλοσκοτωmicroού των δύο ληστών διασώθηκε στη λαϊκή microνήmicroη laquoΣτο νότιο σύρραχο του Ταϋγέτου και ακριβώς εκεί που αρχίζει το δάσος είχανε τα ληmicroέρια τους δυο ληστές ο Κυβέλος και ο Παρηγόρης Ένα σπηλάκι βόλευε και τα δύο άτοmicroα Το νερό στα Μουσγιά δεν τους έπεφτε microακριά Η ορατότητα κι η ακοή ήταν ανώτερες κι απrsquo αυτές του Κλεφτολήmicroερου που είναι πιο χαmicroηλά Όπως ο ένας τόπος έτσι κι ο άλλος δύσκολα κυκλώνεται Οι δυο άντρες είχανε δώκει όρκο πως ότι και να γινότανε ο ένας δεν θα πρόδωνε τον άλλο Φορές φορές χωρίζανε και πάλι σmicroίγανε Ο Κυβέλος λοιπόν έπεσε απάνου σε ενέδρα χωροφυλάκων και τον πιάσανε Του δώκανε υποσχέσεις πως αν τους πήγαινε στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και πιάνανε και τον άλλονε θα τους αφήνανε λεύτερους Πίστεψε microπήκε microπροστά οπλισmicroένος Οι χωροφύλακες από πολύ microακριά του κυκλώνανε το ληmicroέρι Όταν πλησίαζε στο σπηλάκι φώναξε κι είπε στον Παρηγόρη από κάmicroποσα microέτρα microακριά τι του συνέβηmiddot κι αν εκείνος παρουσιαζότανε δε θα παθαίνανε τίποτα laquoΆτιmicroεraquo φώναξε ο Παρηγόρης laquoθυmicroήσου τον όρκο που δώκαmicroεraquo Κι όταν έβαλε το όπλο στον ώmicroο να του ρίξει το ίδιο είχενε κάνει κι ο Κυβέλος Ακούστηκε microοναχά ένας κρότος Είχανε όmicroως πέσει δυο ντουφεκιές ταυτόχρονα Ήτανε εξασκηmicroένοι στο σηmicroάδι κι οι δυό πrsquo ο ένας είχε σκοτώσει τον άλλο Από τότες ο τόπος Αλογόγουβες λέγεται στου Παρηγόρη τη λάκκα ή στου Παρηγόρη τη σπηλιάraquo

4

Για χρόνους πολλούς η σύγκρουση στον Ταΰγετο τοποθετείτο αορίστως στα χρόνια του Όθωνα Τελευταίως η ανεύρεση σχετικής microαρτυρίας έλυσε το θέmicroα οριστικά laquoΕπαινούνται δια τας εκδουλεύσεις των εις την καταδίωξιν και εντελή εξάλειψιν των ληστών εις την Πελοπόννησον κατά το έτος 1840 οι οδηγοί της Εθνοφυλακής Σπύρος Πέτροβας ∆ήmicroος Ξανθάκος και ιδιαιτέρως ο Κωνσταντίνος Κυβέλος όστις έγινε θύmicroα της ανδρείας του φονευθείς παρά του ληστού Παρηγόρηraquo

5 Το γεγονός

συνεπήρε τη λαϊκή ψυχή κι έγινε τραγούδι laquoΤρεις περδικούλες κάθονταν πάνου στον Αηδηmicroήτρη τον ήλιο νε θαmicroπώνανε από τα κλάmicroατά τους Μοιρολογούσαν κι έλεγαν microοιρολογούν και λένε Το κρίmicroα ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός του που πήγανε στο λοχαγό τον Κωνσταντή Κυβέλο 5 του είπαν ο Γιώργης κάθεται microες τα Μουζιά στη ράχη

2 M Vitti (επιmicro) Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι Βιβλιοπωλείον της Εστίας Αθήνα 2007 σ 113 3 Βλ Αφροδίτης Α Φραγκή Ο Παρηγόρης Η Φάρις 14 (1996) 9-10 4 Θ Σ Κατσουλάκου Η ληστοστοκρατία στον Ταΰγετο και τη νότια Λακωνία Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών Πρακτικά του Λακωνικού Πνευmicroατικού Συmicroποσίου Αθήναι 2013 σ 267 (αφήγηση Π Χ Στούmicroπου) 5 ΦΕΚ 3 13 Φεβρουαρίου 1841 σσ 14-16

7

Ο Κωνσταντής περήφανος ήταν και παλληκάρι τα παλληκάρια του άρπαξε και τrsquo ανηφόρι πάει στη ράχη απάνου ανέβηκε κι είδε τον Παρηγόρη Μια microπαταριά του ρίξανε οι άνθρωποι του Κυβέλου 10 Τίποτα δεν του κάνανε κι ο Παρηγόρης φεύγει Ο Κωνσταντής τον κυνηγάει microε το σαλmicroά στο χέρι ndash Γιώργη για ρίξε τrsquo άρmicroατα προσκύνα τον Κυβέλο Κι ο Παρηγόρης γύρισε σκοτώνει τον Κυβέλο Πέφτουν τα παλληκάρια του απάνου στον Κυβέλο 15 Νας Ρουmicroελιώτης έmicroεινε για το κακό το microπάχτι microια τουφεκιά του τίναξε κι έπεσε ο Παρηγόρης Τη συντροφιά του microίλησε Μικρούτση και Κορώνη ndash Πισωγυρίστε βρε παιδιά πάρτε microου το κεφάλι να microην το πάρει ο λοχαγός ο άτιmicroος Κυβέλος 20 και microου το πάει στο Μυστρά και microου το πάει στη Σπάρτη γιατί έχω οχτρούς και χαίρουνται φίλους και microε λυπιούνται κι έχω και την γυναίκα microου που θα microαυροφορέσειraquo

6

στ 1 στον Αηδηmicroήτρηmiddot πηγή και οmicroώνυmicroο εκκλησάκι επί του Ταϋγέτου (υψ 1500micro) Στις 13 Αυγούστου 1943 δυνάmicroεις του ΕΑΜ υπό την ηγεσία του καπετάν Λια (Ηλία Καραmicroούζη) προσέβαλαν τις εκεί σταθmicroευmicroένες αντίστοιχες που τελούσαν υπό την αρχηγία του ίλαρχου Τηλέmicroαχου Βρεττάκου αρχηγού του ΕΣ και τις ανάγκασαν σε υποχώρηση Στο χώρο της microάχης παρέmicroειναν θεραπεύοντες τραυmicroατίες ο στρατιωτικός γιατρός ∆ηmicroήτριος Π Σακελλαριάδης και ο βοηθός του Κωνσταντίνος Π Λιαράκος οι οποίοι και εκτελέστηκαν Τα γεγονότα σήmicroαναν την έναρξη του Εmicroφυλίου Πολέmicroου (1943 ndash 1949) στη Λακωνία

7

στ 4 το κρίmicroα να ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός τουmiddot ο φόνος του Παρηγόρη υπήρξε αποτέλεσmicroα προδοσίας Οι ληστές τιmicroωρούσαν microε το χειρότερο τρόπο τον προδότηmiddot σrsquo αυτό το σηmicroείο ήταν αmicroείλικτοι Είναι γνωστό ότι οι ληστές microετακινούνταν συχνά αλλάζοντας θέσεις για λόγους αυτοπροστασίας Η συνειδητοποίηση της προδοσίας συνήθως συνέπιπτε microε την εξαφάνιση συγκεκριmicroένου προσώπου Ο φόβος ανέκαθεν συνιστούσε κίνητρο πρωταρχικής σηmicroασίας

στ 6 Μουζιά περιοχή του Ταϋγέτου microε σχετικά υγρό έδαφος Η λέξη Μούσγα είναι αλβανική (Muzga)

8 Η συχνή όmicroως τοπωνυmicroική παρουσία της πείθει ότι ενωρίς

εισήλθε στην ελληνική χρησιmicroοποιουmicroένη παράλληλα microε την αντίστοιχη βαρ(ι)κό Η περιοχή είναι γνωστή και από την microικρή αντίσταση που πρόβαλαν οι Κουmicroουστιώτες

6 Κ Πασαγιάννη Μανιάτικα microοιρολόγια και τραγούδια Εκδ Ι Ν Σιδέρη Εν Αθήναις 1928 σσ 64- 65 Τηρείται εν microέρει η ορθογραφία της πρώτης δηmicroοσίευσης 7 Γ Χ Ρουmicroελιώτη Η Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία (1941 ndash 1945 ) Σπάρτη 1984 σ 273 Κ Θ Καραλή Ιστορία των δραmicroατικών γεγονότων Πελοποννήσου (1943 ndash 1949) Αθήναι 1958 τ Α σσ

81-82 Κ Α Μιχαλακάκου Βασιλική ndash Ίλαρχος Βρεττάκος ndash Χωριό Γοράνοι Η Φάρις 54 (2011) 3-5 ∆ Η Πολυmicroενέα Η microάχη της Βασιλικής Η Φάρις 56 (2012) 8-11 Γ Π Καλκάνη Η Φάρις 57 (2012) 16-17 8 X Συmicroεωνίδη Ετυmicroολογικό Λεξικό νεοελληνικών οικωνυmicroίων Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Λευκωσία ndash Θεσσαλονίκη 2010 βλ λήmicromicroα

8

στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία microέσω του Ταϋγέτου του Ιmicroπραήmicro εναντίον της Μάνης (1826)

9

στ 12 microε το σαλmicroά στο χέριmiddot ο σαλmicroάς ή σαρmicroάς ήταν τουφέκι που έφεραν οι ληστές και οι διώκτες τους Συχνή microνεία του όπλου γίνεται στα microανιάτικα microοιρολόγια από τα microέσα κι ακόmicroη του 19

ου αι

10

laquoνα ξεκρεmicroάσει το σαρmicroά να κυνηγήσει το φονιάraquo11

στ 14 προσκύνα τον Κυβέλοmiddot το προσκύνηmicroα ως έmicroπρακτη αποδοχή υποτέλειας

εmicroπεριέχει βαρύ συναισθηmicroατικό φορτίο που ξυπνά microνήmicroες δουλείας όταν οι αφόρητες διώξεις ανάγκαζαν τους χριστιανούς υπηκόους να υποταχθούν στη θέληση του κυριάρχου και να laquoτουρκέψουνraquo

στ 16 Ρουmicroελιώτηςmiddot οι Ρουmicroελιώτες ήταν Σαρακατσάνοι γνωστοί ως Σκηνίτες ή Βλαχοποιmicroένες Το προσωνύmicroιο Ρουmicroελιώτης απηχεί την τελευταία από την Στερεά Ελλάδα (Ρούmicroελη) microετακίνησή τους Αντίστοιχα Σαρακατσάνοι της Στερεάς Ελλάδος διατήρησαν το προσωνύmicroιο Μωραΐτες

12 Η εmicroπλοκή του Ρουmicroελιώτη (Σαρακατσάνου)

στο φόνο του Παρηγόρη microπορεί να ερmicroηνευθεί ως επιθυmicroία κάρπωσης των λύτρων ή πολύτιmicroων αντικειmicroένων που έφερε ο ληστής Πρέπει να προστεθεί ότι οι ληστές επιβίωναν εις βάρος των ποιmicroένων Συχνά πάντως οι αρχές στρέφονταν εναντίον των νοmicroαδικώς διαβιούντων ποιmicroένων εξαιτίας της τεκmicroηριωmicroένης σχέσης τους microε τους ληστές

13

στ 16 microπάχτιmiddot από το τουρκικό baht που σηmicroαίνει microοίρα τύχη στ 19 πάρτε microου το κεφάλιmiddot απεχθής προς πιστοποίηση εγκληmicroατικής πράξης

ενέργεια microε διαχρονικό και υπερτοπικό χαρακτήρα στ 21 στο Μυστρά στη Σπάρτηmiddot η παράλληλη microνηmicroόνευση του Μυστρά και της

Σπάρτης από τον λαϊκό ποιητή γίνεται επειδή η ίδρυση της Σπάρτης microε απόφαση της Αντιβασιλείας (1834) δεν έχει αποmicroειώσει πλήρως στη λαϊκή συνείδηση την αίγλη του Μυστρά έδρα του καζά επί Τουρκοκρατίας Σχετικό είναι και το τραγούδι

laquoΠαρόρι microε τα κρύα νερά Αγιάννη microε τα άνθη και σε καηmicroένε microου Μυστρά σε εχάλασεν η Σπάρτηraquo

14

Τα ιστορικά πρόσωπα τις πράξεις των οποίων microελετά ο ιστορικός δεν έζησαν αποmicroονωmicroένα Ο λαός αποκαλούσε τους ληστές κλέφτες επιθυmicroώντας να τους συνδέσει microε το ιστορικό παρελθόν Γιrsquo αυτό έψαλε τον βίο τους θρήνησε τον χαmicroό τους Το τραγούδι αποτελεί αντικατοπρισmicroό της λαϊκής συνείδησης Η θέση αυτή ασφαλώς εmicroπεριέχει και το στοιχείο του θαυmicroασmicroού αφού σε microια κοινωνία η οποία microεταmicroόρφωνε τη βία σε ισχύ που λύγιζε τη ράχη πολλών λίγοι microπορούσαν να νιώθουν ελεύθεροι

15

9 Γ ∆ Καψάλη Ο Ταΰγετος πλάστης και δηmicroιουργός εmicroπνευστής και δηmicroιουργός Αθήνα 1948 σ 11 10 Κ ∆ Κάσση Ο οπλισmicroός και το αξιόmicroαχο των Μανιατών σύmicroφωνα microε τους ξένους περιηγητές κατά τη ∆εύτερη Τουρκοκρατία (1715 - 1821) Μάνη Πρακτικά Συmicroποσίου Αθήνα 1996 σ 598 11 Α Γ Κουτσιλιέρη Μανιάτικα Μελετήmicroατα Αθήναι 1978 σ 211 12 Βλ Θ Σ Κατσουλάκου Οι Σαρακατσάνοι του Ταϋγέτου Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2002) σσ 331-349 13 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 232 14 Μ Ε Γαλανόπουλου Εκκλησιαστικαί σελίδες Λακωνίας εν Αθήναις 1939 σ 177 15 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 260

9

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη

Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη

Ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό φωτογραφικό άλmicroπουmicro στάθηκα σε microερικές φωτογραφίες από τη δεκαετία του rsquo70 Σπουδαστής στα ΚΑΤΕΕ (σηmicroερινά ΤΕΙ) κατέβηκα στο χωριό για τις διακοπές των Χριστουγέννων Ήταν microια βροχερή microέρα του ∆εκέmicroβρη που στο σπίτι microας είχαν ετοιmicroασίες για να σφάξουmicroε το γουρούνι Παραmicroονές Χριστουγέννων τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν ετοιmicroασίες για τα χοιροσφάγια

Τα γουρούνια τα τάιζαν microε τροφές που υπήρχαν γύρω microας Το καλοκαίρι microε αραποσίτια κολοκύθια ντοmicroάτες και το φθινόπωρο microε βελάνια ακόmicroα και λιοκόκια από το λιοτρίβι Το αποτέλεσmicroα ήταν να παχαίνουν υπερβολικά και να φτάνουν εκατόν πενήντα κιλά ίσως και παραπάνω

Τη microέρα του σφαξίmicroατος έβραζαν νερό σε ένα χαρανί για να ζεmicroατίσουν και να microαδήσουν το δέρmicroα από τις τρίχες Ο ειδικός στο σφάξιmicroο ακόνιζε τα microαχαίρια του και οι υπόλοιποι τραβούσαν δεmicroένο το γουρούνι από το γουρουνοκάλυβο Εδώ ήταν που δινόταν η microεγάλη microάχη Άλλοι κρατούσαν από τα πόδια άλλος από την ουρά άλλος καβάλαγε στην κοιλιά microέχρι που να καταφέρει ο σφάχτης να το microαχαιρώσει Θυmicroάmicroαι περιστατικό στη γειτονιά που τους είχε φύγει το γουρούνι microισοσφαγmicroένο και το κυνηγούσαν microέχρι να ξεmicroατώσει Μετά το σφάξιmicroο το ξάπλωναν πάνω σε microια παλιόπορτα και το σκέπαζαν microε microια λινάτσα και έριχναν το θερmicroό νερό από το χαρανί για να το microαδήσουν

Αφού το ξύστριζαν καλά το κρέmicroαγαν από ένα δοκάρι και του αφαιρούσαν τα εντόσθια Το συκώτι το έπαιρνε η νοικοκυρά και το έβαζε αmicroέσως στο τηγάνι microε κρασί φλούδα πορτοκάλι και λεmicroόνι Ήταν ο microεζές για την παρέα που πάλεψε το laquoστοιχειόraquo Μάλιστα κρατούσαν και τον καρούτζο και τον έψηναν στα κάρβουνα τα κεράσmicroατα άρχιζαν νωρίς

Από το κεφάλι και τα πόδια έφτιαχναν την πηχτή και από το παχύ έντερο τις οmicroατιές Οι οmicroατιές είχαν γέmicroιση από ψιλοκοmicromicroένα πνευmicroόνια σιτάρι σταφίδες και ψήνονταν σε ταψί στη στόφα Παλιότερα που δεν υπήρχαν ψυγεία το microεγαλύτερο microέρος από το κρέας γινόταν παστό δηλαδή πρώτα αλάτισmicroα microετά κάπνισmicroα microετά βράσιmicroο microαζί microε τα λουκάνικα και αποθήκευση microε λάδι σε κιούπια πήλινα Τα λουκάνικα που ήταν πιο laquoτραβηχτικάraquo τα έχωναν από κάτω για να microην τα βρίσκουmicroε οι microικρότεροι Εmicroείς όmicroως το είχαmicroε microυριστεί και πάντα υπήρχαν απώλειες

Όλη η διαδικασία του σφαξίmicroατος ήταν επίπονη αλλά είχε τον αέρα της γειτονιάς της οmicroαδικής δουλειάς Αλλά και οι γεύσεις αυτών των φαγητών δεν ξεχνιούνται Το κιούπι microε το παστό έκρυβε το microυστήριο δεν ήταν η φωτισmicroένη microε ειδικά φώτα βιτρίνα του ψυγείου στο σηmicroερινό κρεοπωλείο Οι εmicroπειρίες αυτές των χοιροσφαγίων δεν υπάρχουν πλέον αλλά δεν ξεχνιούνται κιόλας

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

6

Αργότερα το κράτος για να εmicroπεδώσει το αίσθηmicroα ασφάλειας στην ύπαιθρο οργάνωσε ειδικά αποσπάσmicroατα προς καταδίωξη των ληστών Στο πλαίσιο των προσπαθειών εντάχθηκε και η τακτική προσεταιρισmicroού microελών των οmicroάδων αυτών ∆εν ήταν ασύνηθες να προσκυνήσει ένας ληστής και να αναδειχτεί στη συνέχεια σε διώκτη των ληστών

2 Η εξαγορά του Κωσταντή Κυβέλου υπήρξε microια επιτυχία της ∆ιοίκησης

Ο Κωνσταντής υπό τη νέα ιδιότητα microετέβη στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και του ζήτησε να παραδοθεί Εκείνος αρνήθηκε αντηλλάγησαν λόγια βαριά και ακολούθησε συmicroπλοκή στη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν και οι δύο Το σηmicroείο της σύγκρουσης έmicroεινε έκτοτε γνωστό ως laquoτου Παρηγόρη το πεύκοraquo

3

Το γεγονός του αλληλοσκοτωmicroού των δύο ληστών διασώθηκε στη λαϊκή microνήmicroη laquoΣτο νότιο σύρραχο του Ταϋγέτου και ακριβώς εκεί που αρχίζει το δάσος είχανε τα ληmicroέρια τους δυο ληστές ο Κυβέλος και ο Παρηγόρης Ένα σπηλάκι βόλευε και τα δύο άτοmicroα Το νερό στα Μουσγιά δεν τους έπεφτε microακριά Η ορατότητα κι η ακοή ήταν ανώτερες κι απrsquo αυτές του Κλεφτολήmicroερου που είναι πιο χαmicroηλά Όπως ο ένας τόπος έτσι κι ο άλλος δύσκολα κυκλώνεται Οι δυο άντρες είχανε δώκει όρκο πως ότι και να γινότανε ο ένας δεν θα πρόδωνε τον άλλο Φορές φορές χωρίζανε και πάλι σmicroίγανε Ο Κυβέλος λοιπόν έπεσε απάνου σε ενέδρα χωροφυλάκων και τον πιάσανε Του δώκανε υποσχέσεις πως αν τους πήγαινε στο ληmicroέρι του Παρηγόρη και πιάνανε και τον άλλονε θα τους αφήνανε λεύτερους Πίστεψε microπήκε microπροστά οπλισmicroένος Οι χωροφύλακες από πολύ microακριά του κυκλώνανε το ληmicroέρι Όταν πλησίαζε στο σπηλάκι φώναξε κι είπε στον Παρηγόρη από κάmicroποσα microέτρα microακριά τι του συνέβηmiddot κι αν εκείνος παρουσιαζότανε δε θα παθαίνανε τίποτα laquoΆτιmicroεraquo φώναξε ο Παρηγόρης laquoθυmicroήσου τον όρκο που δώκαmicroεraquo Κι όταν έβαλε το όπλο στον ώmicroο να του ρίξει το ίδιο είχενε κάνει κι ο Κυβέλος Ακούστηκε microοναχά ένας κρότος Είχανε όmicroως πέσει δυο ντουφεκιές ταυτόχρονα Ήτανε εξασκηmicroένοι στο σηmicroάδι κι οι δυό πrsquo ο ένας είχε σκοτώσει τον άλλο Από τότες ο τόπος Αλογόγουβες λέγεται στου Παρηγόρη τη λάκκα ή στου Παρηγόρη τη σπηλιάraquo

4

Για χρόνους πολλούς η σύγκρουση στον Ταΰγετο τοποθετείτο αορίστως στα χρόνια του Όθωνα Τελευταίως η ανεύρεση σχετικής microαρτυρίας έλυσε το θέmicroα οριστικά laquoΕπαινούνται δια τας εκδουλεύσεις των εις την καταδίωξιν και εντελή εξάλειψιν των ληστών εις την Πελοπόννησον κατά το έτος 1840 οι οδηγοί της Εθνοφυλακής Σπύρος Πέτροβας ∆ήmicroος Ξανθάκος και ιδιαιτέρως ο Κωνσταντίνος Κυβέλος όστις έγινε θύmicroα της ανδρείας του φονευθείς παρά του ληστού Παρηγόρηraquo

5 Το γεγονός

συνεπήρε τη λαϊκή ψυχή κι έγινε τραγούδι laquoΤρεις περδικούλες κάθονταν πάνου στον Αηδηmicroήτρη τον ήλιο νε θαmicroπώνανε από τα κλάmicroατά τους Μοιρολογούσαν κι έλεγαν microοιρολογούν και λένε Το κρίmicroα ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός του που πήγανε στο λοχαγό τον Κωνσταντή Κυβέλο 5 του είπαν ο Γιώργης κάθεται microες τα Μουζιά στη ράχη

2 M Vitti (επιmicro) Η στρατιωτική ζωή εν Ελλάδι Βιβλιοπωλείον της Εστίας Αθήνα 2007 σ 113 3 Βλ Αφροδίτης Α Φραγκή Ο Παρηγόρης Η Φάρις 14 (1996) 9-10 4 Θ Σ Κατσουλάκου Η ληστοστοκρατία στον Ταΰγετο και τη νότια Λακωνία Εταιρεία Πελοποννησιακών Σπουδών Πρακτικά του Λακωνικού Πνευmicroατικού Συmicroποσίου Αθήναι 2013 σ 267 (αφήγηση Π Χ Στούmicroπου) 5 ΦΕΚ 3 13 Φεβρουαρίου 1841 σσ 14-16

7

Ο Κωνσταντής περήφανος ήταν και παλληκάρι τα παλληκάρια του άρπαξε και τrsquo ανηφόρι πάει στη ράχη απάνου ανέβηκε κι είδε τον Παρηγόρη Μια microπαταριά του ρίξανε οι άνθρωποι του Κυβέλου 10 Τίποτα δεν του κάνανε κι ο Παρηγόρης φεύγει Ο Κωνσταντής τον κυνηγάει microε το σαλmicroά στο χέρι ndash Γιώργη για ρίξε τrsquo άρmicroατα προσκύνα τον Κυβέλο Κι ο Παρηγόρης γύρισε σκοτώνει τον Κυβέλο Πέφτουν τα παλληκάρια του απάνου στον Κυβέλο 15 Νας Ρουmicroελιώτης έmicroεινε για το κακό το microπάχτι microια τουφεκιά του τίναξε κι έπεσε ο Παρηγόρης Τη συντροφιά του microίλησε Μικρούτση και Κορώνη ndash Πισωγυρίστε βρε παιδιά πάρτε microου το κεφάλι να microην το πάρει ο λοχαγός ο άτιmicroος Κυβέλος 20 και microου το πάει στο Μυστρά και microου το πάει στη Σπάρτη γιατί έχω οχτρούς και χαίρουνται φίλους και microε λυπιούνται κι έχω και την γυναίκα microου που θα microαυροφορέσειraquo

6

στ 1 στον Αηδηmicroήτρηmiddot πηγή και οmicroώνυmicroο εκκλησάκι επί του Ταϋγέτου (υψ 1500micro) Στις 13 Αυγούστου 1943 δυνάmicroεις του ΕΑΜ υπό την ηγεσία του καπετάν Λια (Ηλία Καραmicroούζη) προσέβαλαν τις εκεί σταθmicroευmicroένες αντίστοιχες που τελούσαν υπό την αρχηγία του ίλαρχου Τηλέmicroαχου Βρεττάκου αρχηγού του ΕΣ και τις ανάγκασαν σε υποχώρηση Στο χώρο της microάχης παρέmicroειναν θεραπεύοντες τραυmicroατίες ο στρατιωτικός γιατρός ∆ηmicroήτριος Π Σακελλαριάδης και ο βοηθός του Κωνσταντίνος Π Λιαράκος οι οποίοι και εκτελέστηκαν Τα γεγονότα σήmicroαναν την έναρξη του Εmicroφυλίου Πολέmicroου (1943 ndash 1949) στη Λακωνία

7

στ 4 το κρίmicroα να ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός τουmiddot ο φόνος του Παρηγόρη υπήρξε αποτέλεσmicroα προδοσίας Οι ληστές τιmicroωρούσαν microε το χειρότερο τρόπο τον προδότηmiddot σrsquo αυτό το σηmicroείο ήταν αmicroείλικτοι Είναι γνωστό ότι οι ληστές microετακινούνταν συχνά αλλάζοντας θέσεις για λόγους αυτοπροστασίας Η συνειδητοποίηση της προδοσίας συνήθως συνέπιπτε microε την εξαφάνιση συγκεκριmicroένου προσώπου Ο φόβος ανέκαθεν συνιστούσε κίνητρο πρωταρχικής σηmicroασίας

στ 6 Μουζιά περιοχή του Ταϋγέτου microε σχετικά υγρό έδαφος Η λέξη Μούσγα είναι αλβανική (Muzga)

8 Η συχνή όmicroως τοπωνυmicroική παρουσία της πείθει ότι ενωρίς

εισήλθε στην ελληνική χρησιmicroοποιουmicroένη παράλληλα microε την αντίστοιχη βαρ(ι)κό Η περιοχή είναι γνωστή και από την microικρή αντίσταση που πρόβαλαν οι Κουmicroουστιώτες

6 Κ Πασαγιάννη Μανιάτικα microοιρολόγια και τραγούδια Εκδ Ι Ν Σιδέρη Εν Αθήναις 1928 σσ 64- 65 Τηρείται εν microέρει η ορθογραφία της πρώτης δηmicroοσίευσης 7 Γ Χ Ρουmicroελιώτη Η Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία (1941 ndash 1945 ) Σπάρτη 1984 σ 273 Κ Θ Καραλή Ιστορία των δραmicroατικών γεγονότων Πελοποννήσου (1943 ndash 1949) Αθήναι 1958 τ Α σσ

81-82 Κ Α Μιχαλακάκου Βασιλική ndash Ίλαρχος Βρεττάκος ndash Χωριό Γοράνοι Η Φάρις 54 (2011) 3-5 ∆ Η Πολυmicroενέα Η microάχη της Βασιλικής Η Φάρις 56 (2012) 8-11 Γ Π Καλκάνη Η Φάρις 57 (2012) 16-17 8 X Συmicroεωνίδη Ετυmicroολογικό Λεξικό νεοελληνικών οικωνυmicroίων Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Λευκωσία ndash Θεσσαλονίκη 2010 βλ λήmicromicroα

8

στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία microέσω του Ταϋγέτου του Ιmicroπραήmicro εναντίον της Μάνης (1826)

9

στ 12 microε το σαλmicroά στο χέριmiddot ο σαλmicroάς ή σαρmicroάς ήταν τουφέκι που έφεραν οι ληστές και οι διώκτες τους Συχνή microνεία του όπλου γίνεται στα microανιάτικα microοιρολόγια από τα microέσα κι ακόmicroη του 19

ου αι

10

laquoνα ξεκρεmicroάσει το σαρmicroά να κυνηγήσει το φονιάraquo11

στ 14 προσκύνα τον Κυβέλοmiddot το προσκύνηmicroα ως έmicroπρακτη αποδοχή υποτέλειας

εmicroπεριέχει βαρύ συναισθηmicroατικό φορτίο που ξυπνά microνήmicroες δουλείας όταν οι αφόρητες διώξεις ανάγκαζαν τους χριστιανούς υπηκόους να υποταχθούν στη θέληση του κυριάρχου και να laquoτουρκέψουνraquo

στ 16 Ρουmicroελιώτηςmiddot οι Ρουmicroελιώτες ήταν Σαρακατσάνοι γνωστοί ως Σκηνίτες ή Βλαχοποιmicroένες Το προσωνύmicroιο Ρουmicroελιώτης απηχεί την τελευταία από την Στερεά Ελλάδα (Ρούmicroελη) microετακίνησή τους Αντίστοιχα Σαρακατσάνοι της Στερεάς Ελλάδος διατήρησαν το προσωνύmicroιο Μωραΐτες

12 Η εmicroπλοκή του Ρουmicroελιώτη (Σαρακατσάνου)

στο φόνο του Παρηγόρη microπορεί να ερmicroηνευθεί ως επιθυmicroία κάρπωσης των λύτρων ή πολύτιmicroων αντικειmicroένων που έφερε ο ληστής Πρέπει να προστεθεί ότι οι ληστές επιβίωναν εις βάρος των ποιmicroένων Συχνά πάντως οι αρχές στρέφονταν εναντίον των νοmicroαδικώς διαβιούντων ποιmicroένων εξαιτίας της τεκmicroηριωmicroένης σχέσης τους microε τους ληστές

13

στ 16 microπάχτιmiddot από το τουρκικό baht που σηmicroαίνει microοίρα τύχη στ 19 πάρτε microου το κεφάλιmiddot απεχθής προς πιστοποίηση εγκληmicroατικής πράξης

ενέργεια microε διαχρονικό και υπερτοπικό χαρακτήρα στ 21 στο Μυστρά στη Σπάρτηmiddot η παράλληλη microνηmicroόνευση του Μυστρά και της

Σπάρτης από τον λαϊκό ποιητή γίνεται επειδή η ίδρυση της Σπάρτης microε απόφαση της Αντιβασιλείας (1834) δεν έχει αποmicroειώσει πλήρως στη λαϊκή συνείδηση την αίγλη του Μυστρά έδρα του καζά επί Τουρκοκρατίας Σχετικό είναι και το τραγούδι

laquoΠαρόρι microε τα κρύα νερά Αγιάννη microε τα άνθη και σε καηmicroένε microου Μυστρά σε εχάλασεν η Σπάρτηraquo

14

Τα ιστορικά πρόσωπα τις πράξεις των οποίων microελετά ο ιστορικός δεν έζησαν αποmicroονωmicroένα Ο λαός αποκαλούσε τους ληστές κλέφτες επιθυmicroώντας να τους συνδέσει microε το ιστορικό παρελθόν Γιrsquo αυτό έψαλε τον βίο τους θρήνησε τον χαmicroό τους Το τραγούδι αποτελεί αντικατοπρισmicroό της λαϊκής συνείδησης Η θέση αυτή ασφαλώς εmicroπεριέχει και το στοιχείο του θαυmicroασmicroού αφού σε microια κοινωνία η οποία microεταmicroόρφωνε τη βία σε ισχύ που λύγιζε τη ράχη πολλών λίγοι microπορούσαν να νιώθουν ελεύθεροι

15

9 Γ ∆ Καψάλη Ο Ταΰγετος πλάστης και δηmicroιουργός εmicroπνευστής και δηmicroιουργός Αθήνα 1948 σ 11 10 Κ ∆ Κάσση Ο οπλισmicroός και το αξιόmicroαχο των Μανιατών σύmicroφωνα microε τους ξένους περιηγητές κατά τη ∆εύτερη Τουρκοκρατία (1715 - 1821) Μάνη Πρακτικά Συmicroποσίου Αθήνα 1996 σ 598 11 Α Γ Κουτσιλιέρη Μανιάτικα Μελετήmicroατα Αθήναι 1978 σ 211 12 Βλ Θ Σ Κατσουλάκου Οι Σαρακατσάνοι του Ταϋγέτου Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2002) σσ 331-349 13 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 232 14 Μ Ε Γαλανόπουλου Εκκλησιαστικαί σελίδες Λακωνίας εν Αθήναις 1939 σ 177 15 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 260

9

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη

Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη

Ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό φωτογραφικό άλmicroπουmicro στάθηκα σε microερικές φωτογραφίες από τη δεκαετία του rsquo70 Σπουδαστής στα ΚΑΤΕΕ (σηmicroερινά ΤΕΙ) κατέβηκα στο χωριό για τις διακοπές των Χριστουγέννων Ήταν microια βροχερή microέρα του ∆εκέmicroβρη που στο σπίτι microας είχαν ετοιmicroασίες για να σφάξουmicroε το γουρούνι Παραmicroονές Χριστουγέννων τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν ετοιmicroασίες για τα χοιροσφάγια

Τα γουρούνια τα τάιζαν microε τροφές που υπήρχαν γύρω microας Το καλοκαίρι microε αραποσίτια κολοκύθια ντοmicroάτες και το φθινόπωρο microε βελάνια ακόmicroα και λιοκόκια από το λιοτρίβι Το αποτέλεσmicroα ήταν να παχαίνουν υπερβολικά και να φτάνουν εκατόν πενήντα κιλά ίσως και παραπάνω

Τη microέρα του σφαξίmicroατος έβραζαν νερό σε ένα χαρανί για να ζεmicroατίσουν και να microαδήσουν το δέρmicroα από τις τρίχες Ο ειδικός στο σφάξιmicroο ακόνιζε τα microαχαίρια του και οι υπόλοιποι τραβούσαν δεmicroένο το γουρούνι από το γουρουνοκάλυβο Εδώ ήταν που δινόταν η microεγάλη microάχη Άλλοι κρατούσαν από τα πόδια άλλος από την ουρά άλλος καβάλαγε στην κοιλιά microέχρι που να καταφέρει ο σφάχτης να το microαχαιρώσει Θυmicroάmicroαι περιστατικό στη γειτονιά που τους είχε φύγει το γουρούνι microισοσφαγmicroένο και το κυνηγούσαν microέχρι να ξεmicroατώσει Μετά το σφάξιmicroο το ξάπλωναν πάνω σε microια παλιόπορτα και το σκέπαζαν microε microια λινάτσα και έριχναν το θερmicroό νερό από το χαρανί για να το microαδήσουν

Αφού το ξύστριζαν καλά το κρέmicroαγαν από ένα δοκάρι και του αφαιρούσαν τα εντόσθια Το συκώτι το έπαιρνε η νοικοκυρά και το έβαζε αmicroέσως στο τηγάνι microε κρασί φλούδα πορτοκάλι και λεmicroόνι Ήταν ο microεζές για την παρέα που πάλεψε το laquoστοιχειόraquo Μάλιστα κρατούσαν και τον καρούτζο και τον έψηναν στα κάρβουνα τα κεράσmicroατα άρχιζαν νωρίς

Από το κεφάλι και τα πόδια έφτιαχναν την πηχτή και από το παχύ έντερο τις οmicroατιές Οι οmicroατιές είχαν γέmicroιση από ψιλοκοmicromicroένα πνευmicroόνια σιτάρι σταφίδες και ψήνονταν σε ταψί στη στόφα Παλιότερα που δεν υπήρχαν ψυγεία το microεγαλύτερο microέρος από το κρέας γινόταν παστό δηλαδή πρώτα αλάτισmicroα microετά κάπνισmicroα microετά βράσιmicroο microαζί microε τα λουκάνικα και αποθήκευση microε λάδι σε κιούπια πήλινα Τα λουκάνικα που ήταν πιο laquoτραβηχτικάraquo τα έχωναν από κάτω για να microην τα βρίσκουmicroε οι microικρότεροι Εmicroείς όmicroως το είχαmicroε microυριστεί και πάντα υπήρχαν απώλειες

Όλη η διαδικασία του σφαξίmicroατος ήταν επίπονη αλλά είχε τον αέρα της γειτονιάς της οmicroαδικής δουλειάς Αλλά και οι γεύσεις αυτών των φαγητών δεν ξεχνιούνται Το κιούπι microε το παστό έκρυβε το microυστήριο δεν ήταν η φωτισmicroένη microε ειδικά φώτα βιτρίνα του ψυγείου στο σηmicroερινό κρεοπωλείο Οι εmicroπειρίες αυτές των χοιροσφαγίων δεν υπάρχουν πλέον αλλά δεν ξεχνιούνται κιόλας

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

7

Ο Κωνσταντής περήφανος ήταν και παλληκάρι τα παλληκάρια του άρπαξε και τrsquo ανηφόρι πάει στη ράχη απάνου ανέβηκε κι είδε τον Παρηγόρη Μια microπαταριά του ρίξανε οι άνθρωποι του Κυβέλου 10 Τίποτα δεν του κάνανε κι ο Παρηγόρης φεύγει Ο Κωνσταντής τον κυνηγάει microε το σαλmicroά στο χέρι ndash Γιώργη για ρίξε τrsquo άρmicroατα προσκύνα τον Κυβέλο Κι ο Παρηγόρης γύρισε σκοτώνει τον Κυβέλο Πέφτουν τα παλληκάρια του απάνου στον Κυβέλο 15 Νας Ρουmicroελιώτης έmicroεινε για το κακό το microπάχτι microια τουφεκιά του τίναξε κι έπεσε ο Παρηγόρης Τη συντροφιά του microίλησε Μικρούτση και Κορώνη ndash Πισωγυρίστε βρε παιδιά πάρτε microου το κεφάλι να microην το πάρει ο λοχαγός ο άτιmicroος Κυβέλος 20 και microου το πάει στο Μυστρά και microου το πάει στη Σπάρτη γιατί έχω οχτρούς και χαίρουνται φίλους και microε λυπιούνται κι έχω και την γυναίκα microου που θα microαυροφορέσειraquo

6

στ 1 στον Αηδηmicroήτρηmiddot πηγή και οmicroώνυmicroο εκκλησάκι επί του Ταϋγέτου (υψ 1500micro) Στις 13 Αυγούστου 1943 δυνάmicroεις του ΕΑΜ υπό την ηγεσία του καπετάν Λια (Ηλία Καραmicroούζη) προσέβαλαν τις εκεί σταθmicroευmicroένες αντίστοιχες που τελούσαν υπό την αρχηγία του ίλαρχου Τηλέmicroαχου Βρεττάκου αρχηγού του ΕΣ και τις ανάγκασαν σε υποχώρηση Στο χώρο της microάχης παρέmicroειναν θεραπεύοντες τραυmicroατίες ο στρατιωτικός γιατρός ∆ηmicroήτριος Π Σακελλαριάδης και ο βοηθός του Κωνσταντίνος Π Λιαράκος οι οποίοι και εκτελέστηκαν Τα γεγονότα σήmicroαναν την έναρξη του Εmicroφυλίου Πολέmicroου (1943 ndash 1949) στη Λακωνία

7

στ 4 το κρίmicroα να ναrsquoχει ο Μποτσονάς και τrsquo άδικο ο αδελφός τουmiddot ο φόνος του Παρηγόρη υπήρξε αποτέλεσmicroα προδοσίας Οι ληστές τιmicroωρούσαν microε το χειρότερο τρόπο τον προδότηmiddot σrsquo αυτό το σηmicroείο ήταν αmicroείλικτοι Είναι γνωστό ότι οι ληστές microετακινούνταν συχνά αλλάζοντας θέσεις για λόγους αυτοπροστασίας Η συνειδητοποίηση της προδοσίας συνήθως συνέπιπτε microε την εξαφάνιση συγκεκριmicroένου προσώπου Ο φόβος ανέκαθεν συνιστούσε κίνητρο πρωταρχικής σηmicroασίας

στ 6 Μουζιά περιοχή του Ταϋγέτου microε σχετικά υγρό έδαφος Η λέξη Μούσγα είναι αλβανική (Muzga)

8 Η συχνή όmicroως τοπωνυmicroική παρουσία της πείθει ότι ενωρίς

εισήλθε στην ελληνική χρησιmicroοποιουmicroένη παράλληλα microε την αντίστοιχη βαρ(ι)κό Η περιοχή είναι γνωστή και από την microικρή αντίσταση που πρόβαλαν οι Κουmicroουστιώτες

6 Κ Πασαγιάννη Μανιάτικα microοιρολόγια και τραγούδια Εκδ Ι Ν Σιδέρη Εν Αθήναις 1928 σσ 64- 65 Τηρείται εν microέρει η ορθογραφία της πρώτης δηmicroοσίευσης 7 Γ Χ Ρουmicroελιώτη Η Εθνική Αντίσταση στη Λακωνία (1941 ndash 1945 ) Σπάρτη 1984 σ 273 Κ Θ Καραλή Ιστορία των δραmicroατικών γεγονότων Πελοποννήσου (1943 ndash 1949) Αθήναι 1958 τ Α σσ

81-82 Κ Α Μιχαλακάκου Βασιλική ndash Ίλαρχος Βρεττάκος ndash Χωριό Γοράνοι Η Φάρις 54 (2011) 3-5 ∆ Η Πολυmicroενέα Η microάχη της Βασιλικής Η Φάρις 56 (2012) 8-11 Γ Π Καλκάνη Η Φάρις 57 (2012) 16-17 8 X Συmicroεωνίδη Ετυmicroολογικό Λεξικό νεοελληνικών οικωνυmicroίων Κέντρο Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου Λευκωσία ndash Θεσσαλονίκη 2010 βλ λήmicromicroα

8

στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία microέσω του Ταϋγέτου του Ιmicroπραήmicro εναντίον της Μάνης (1826)

9

στ 12 microε το σαλmicroά στο χέριmiddot ο σαλmicroάς ή σαρmicroάς ήταν τουφέκι που έφεραν οι ληστές και οι διώκτες τους Συχνή microνεία του όπλου γίνεται στα microανιάτικα microοιρολόγια από τα microέσα κι ακόmicroη του 19

ου αι

10

laquoνα ξεκρεmicroάσει το σαρmicroά να κυνηγήσει το φονιάraquo11

στ 14 προσκύνα τον Κυβέλοmiddot το προσκύνηmicroα ως έmicroπρακτη αποδοχή υποτέλειας

εmicroπεριέχει βαρύ συναισθηmicroατικό φορτίο που ξυπνά microνήmicroες δουλείας όταν οι αφόρητες διώξεις ανάγκαζαν τους χριστιανούς υπηκόους να υποταχθούν στη θέληση του κυριάρχου και να laquoτουρκέψουνraquo

στ 16 Ρουmicroελιώτηςmiddot οι Ρουmicroελιώτες ήταν Σαρακατσάνοι γνωστοί ως Σκηνίτες ή Βλαχοποιmicroένες Το προσωνύmicroιο Ρουmicroελιώτης απηχεί την τελευταία από την Στερεά Ελλάδα (Ρούmicroελη) microετακίνησή τους Αντίστοιχα Σαρακατσάνοι της Στερεάς Ελλάδος διατήρησαν το προσωνύmicroιο Μωραΐτες

12 Η εmicroπλοκή του Ρουmicroελιώτη (Σαρακατσάνου)

στο φόνο του Παρηγόρη microπορεί να ερmicroηνευθεί ως επιθυmicroία κάρπωσης των λύτρων ή πολύτιmicroων αντικειmicroένων που έφερε ο ληστής Πρέπει να προστεθεί ότι οι ληστές επιβίωναν εις βάρος των ποιmicroένων Συχνά πάντως οι αρχές στρέφονταν εναντίον των νοmicroαδικώς διαβιούντων ποιmicroένων εξαιτίας της τεκmicroηριωmicroένης σχέσης τους microε τους ληστές

13

στ 16 microπάχτιmiddot από το τουρκικό baht που σηmicroαίνει microοίρα τύχη στ 19 πάρτε microου το κεφάλιmiddot απεχθής προς πιστοποίηση εγκληmicroατικής πράξης

ενέργεια microε διαχρονικό και υπερτοπικό χαρακτήρα στ 21 στο Μυστρά στη Σπάρτηmiddot η παράλληλη microνηmicroόνευση του Μυστρά και της

Σπάρτης από τον λαϊκό ποιητή γίνεται επειδή η ίδρυση της Σπάρτης microε απόφαση της Αντιβασιλείας (1834) δεν έχει αποmicroειώσει πλήρως στη λαϊκή συνείδηση την αίγλη του Μυστρά έδρα του καζά επί Τουρκοκρατίας Σχετικό είναι και το τραγούδι

laquoΠαρόρι microε τα κρύα νερά Αγιάννη microε τα άνθη και σε καηmicroένε microου Μυστρά σε εχάλασεν η Σπάρτηraquo

14

Τα ιστορικά πρόσωπα τις πράξεις των οποίων microελετά ο ιστορικός δεν έζησαν αποmicroονωmicroένα Ο λαός αποκαλούσε τους ληστές κλέφτες επιθυmicroώντας να τους συνδέσει microε το ιστορικό παρελθόν Γιrsquo αυτό έψαλε τον βίο τους θρήνησε τον χαmicroό τους Το τραγούδι αποτελεί αντικατοπρισmicroό της λαϊκής συνείδησης Η θέση αυτή ασφαλώς εmicroπεριέχει και το στοιχείο του θαυmicroασmicroού αφού σε microια κοινωνία η οποία microεταmicroόρφωνε τη βία σε ισχύ που λύγιζε τη ράχη πολλών λίγοι microπορούσαν να νιώθουν ελεύθεροι

15

9 Γ ∆ Καψάλη Ο Ταΰγετος πλάστης και δηmicroιουργός εmicroπνευστής και δηmicroιουργός Αθήνα 1948 σ 11 10 Κ ∆ Κάσση Ο οπλισmicroός και το αξιόmicroαχο των Μανιατών σύmicroφωνα microε τους ξένους περιηγητές κατά τη ∆εύτερη Τουρκοκρατία (1715 - 1821) Μάνη Πρακτικά Συmicroποσίου Αθήνα 1996 σ 598 11 Α Γ Κουτσιλιέρη Μανιάτικα Μελετήmicroατα Αθήναι 1978 σ 211 12 Βλ Θ Σ Κατσουλάκου Οι Σαρακατσάνοι του Ταϋγέτου Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2002) σσ 331-349 13 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 232 14 Μ Ε Γαλανόπουλου Εκκλησιαστικαί σελίδες Λακωνίας εν Αθήναις 1939 σ 177 15 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 260

9

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη

Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη

Ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό φωτογραφικό άλmicroπουmicro στάθηκα σε microερικές φωτογραφίες από τη δεκαετία του rsquo70 Σπουδαστής στα ΚΑΤΕΕ (σηmicroερινά ΤΕΙ) κατέβηκα στο χωριό για τις διακοπές των Χριστουγέννων Ήταν microια βροχερή microέρα του ∆εκέmicroβρη που στο σπίτι microας είχαν ετοιmicroασίες για να σφάξουmicroε το γουρούνι Παραmicroονές Χριστουγέννων τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν ετοιmicroασίες για τα χοιροσφάγια

Τα γουρούνια τα τάιζαν microε τροφές που υπήρχαν γύρω microας Το καλοκαίρι microε αραποσίτια κολοκύθια ντοmicroάτες και το φθινόπωρο microε βελάνια ακόmicroα και λιοκόκια από το λιοτρίβι Το αποτέλεσmicroα ήταν να παχαίνουν υπερβολικά και να φτάνουν εκατόν πενήντα κιλά ίσως και παραπάνω

Τη microέρα του σφαξίmicroατος έβραζαν νερό σε ένα χαρανί για να ζεmicroατίσουν και να microαδήσουν το δέρmicroα από τις τρίχες Ο ειδικός στο σφάξιmicroο ακόνιζε τα microαχαίρια του και οι υπόλοιποι τραβούσαν δεmicroένο το γουρούνι από το γουρουνοκάλυβο Εδώ ήταν που δινόταν η microεγάλη microάχη Άλλοι κρατούσαν από τα πόδια άλλος από την ουρά άλλος καβάλαγε στην κοιλιά microέχρι που να καταφέρει ο σφάχτης να το microαχαιρώσει Θυmicroάmicroαι περιστατικό στη γειτονιά που τους είχε φύγει το γουρούνι microισοσφαγmicroένο και το κυνηγούσαν microέχρι να ξεmicroατώσει Μετά το σφάξιmicroο το ξάπλωναν πάνω σε microια παλιόπορτα και το σκέπαζαν microε microια λινάτσα και έριχναν το θερmicroό νερό από το χαρανί για να το microαδήσουν

Αφού το ξύστριζαν καλά το κρέmicroαγαν από ένα δοκάρι και του αφαιρούσαν τα εντόσθια Το συκώτι το έπαιρνε η νοικοκυρά και το έβαζε αmicroέσως στο τηγάνι microε κρασί φλούδα πορτοκάλι και λεmicroόνι Ήταν ο microεζές για την παρέα που πάλεψε το laquoστοιχειόraquo Μάλιστα κρατούσαν και τον καρούτζο και τον έψηναν στα κάρβουνα τα κεράσmicroατα άρχιζαν νωρίς

Από το κεφάλι και τα πόδια έφτιαχναν την πηχτή και από το παχύ έντερο τις οmicroατιές Οι οmicroατιές είχαν γέmicroιση από ψιλοκοmicromicroένα πνευmicroόνια σιτάρι σταφίδες και ψήνονταν σε ταψί στη στόφα Παλιότερα που δεν υπήρχαν ψυγεία το microεγαλύτερο microέρος από το κρέας γινόταν παστό δηλαδή πρώτα αλάτισmicroα microετά κάπνισmicroα microετά βράσιmicroο microαζί microε τα λουκάνικα και αποθήκευση microε λάδι σε κιούπια πήλινα Τα λουκάνικα που ήταν πιο laquoτραβηχτικάraquo τα έχωναν από κάτω για να microην τα βρίσκουmicroε οι microικρότεροι Εmicroείς όmicroως το είχαmicroε microυριστεί και πάντα υπήρχαν απώλειες

Όλη η διαδικασία του σφαξίmicroατος ήταν επίπονη αλλά είχε τον αέρα της γειτονιάς της οmicroαδικής δουλειάς Αλλά και οι γεύσεις αυτών των φαγητών δεν ξεχνιούνται Το κιούπι microε το παστό έκρυβε το microυστήριο δεν ήταν η φωτισmicroένη microε ειδικά φώτα βιτρίνα του ψυγείου στο σηmicroερινό κρεοπωλείο Οι εmicroπειρίες αυτές των χοιροσφαγίων δεν υπάρχουν πλέον αλλά δεν ξεχνιούνται κιόλας

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

8

στην προσπάθειά τους να ανακόψουν την πορεία microέσω του Ταϋγέτου του Ιmicroπραήmicro εναντίον της Μάνης (1826)

9

στ 12 microε το σαλmicroά στο χέριmiddot ο σαλmicroάς ή σαρmicroάς ήταν τουφέκι που έφεραν οι ληστές και οι διώκτες τους Συχνή microνεία του όπλου γίνεται στα microανιάτικα microοιρολόγια από τα microέσα κι ακόmicroη του 19

ου αι

10

laquoνα ξεκρεmicroάσει το σαρmicroά να κυνηγήσει το φονιάraquo11

στ 14 προσκύνα τον Κυβέλοmiddot το προσκύνηmicroα ως έmicroπρακτη αποδοχή υποτέλειας

εmicroπεριέχει βαρύ συναισθηmicroατικό φορτίο που ξυπνά microνήmicroες δουλείας όταν οι αφόρητες διώξεις ανάγκαζαν τους χριστιανούς υπηκόους να υποταχθούν στη θέληση του κυριάρχου και να laquoτουρκέψουνraquo

στ 16 Ρουmicroελιώτηςmiddot οι Ρουmicroελιώτες ήταν Σαρακατσάνοι γνωστοί ως Σκηνίτες ή Βλαχοποιmicroένες Το προσωνύmicroιο Ρουmicroελιώτης απηχεί την τελευταία από την Στερεά Ελλάδα (Ρούmicroελη) microετακίνησή τους Αντίστοιχα Σαρακατσάνοι της Στερεάς Ελλάδος διατήρησαν το προσωνύmicroιο Μωραΐτες

12 Η εmicroπλοκή του Ρουmicroελιώτη (Σαρακατσάνου)

στο φόνο του Παρηγόρη microπορεί να ερmicroηνευθεί ως επιθυmicroία κάρπωσης των λύτρων ή πολύτιmicroων αντικειmicroένων που έφερε ο ληστής Πρέπει να προστεθεί ότι οι ληστές επιβίωναν εις βάρος των ποιmicroένων Συχνά πάντως οι αρχές στρέφονταν εναντίον των νοmicroαδικώς διαβιούντων ποιmicroένων εξαιτίας της τεκmicroηριωmicroένης σχέσης τους microε τους ληστές

13

στ 16 microπάχτιmiddot από το τουρκικό baht που σηmicroαίνει microοίρα τύχη στ 19 πάρτε microου το κεφάλιmiddot απεχθής προς πιστοποίηση εγκληmicroατικής πράξης

ενέργεια microε διαχρονικό και υπερτοπικό χαρακτήρα στ 21 στο Μυστρά στη Σπάρτηmiddot η παράλληλη microνηmicroόνευση του Μυστρά και της

Σπάρτης από τον λαϊκό ποιητή γίνεται επειδή η ίδρυση της Σπάρτης microε απόφαση της Αντιβασιλείας (1834) δεν έχει αποmicroειώσει πλήρως στη λαϊκή συνείδηση την αίγλη του Μυστρά έδρα του καζά επί Τουρκοκρατίας Σχετικό είναι και το τραγούδι

laquoΠαρόρι microε τα κρύα νερά Αγιάννη microε τα άνθη και σε καηmicroένε microου Μυστρά σε εχάλασεν η Σπάρτηraquo

14

Τα ιστορικά πρόσωπα τις πράξεις των οποίων microελετά ο ιστορικός δεν έζησαν αποmicroονωmicroένα Ο λαός αποκαλούσε τους ληστές κλέφτες επιθυmicroώντας να τους συνδέσει microε το ιστορικό παρελθόν Γιrsquo αυτό έψαλε τον βίο τους θρήνησε τον χαmicroό τους Το τραγούδι αποτελεί αντικατοπρισmicroό της λαϊκής συνείδησης Η θέση αυτή ασφαλώς εmicroπεριέχει και το στοιχείο του θαυmicroασmicroού αφού σε microια κοινωνία η οποία microεταmicroόρφωνε τη βία σε ισχύ που λύγιζε τη ράχη πολλών λίγοι microπορούσαν να νιώθουν ελεύθεροι

15

9 Γ ∆ Καψάλη Ο Ταΰγετος πλάστης και δηmicroιουργός εmicroπνευστής και δηmicroιουργός Αθήνα 1948 σ 11 10 Κ ∆ Κάσση Ο οπλισmicroός και το αξιόmicroαχο των Μανιατών σύmicroφωνα microε τους ξένους περιηγητές κατά τη ∆εύτερη Τουρκοκρατία (1715 - 1821) Μάνη Πρακτικά Συmicroποσίου Αθήνα 1996 σ 598 11 Α Γ Κουτσιλιέρη Μανιάτικα Μελετήmicroατα Αθήναι 1978 σ 211 12 Βλ Θ Σ Κατσουλάκου Οι Σαρακατσάνοι του Ταϋγέτου Πρακτικά Α΄ Τοπικού Συνεδρίου Λακωνικών Σπουδών (2002) σσ 331-349 13 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 232 14 Μ Ε Γαλανόπουλου Εκκλησιαστικαί σελίδες Λακωνίας εν Αθήναις 1939 σ 177 15 Ι Σ Κολιόπουλου Η ληστεία στην Ελλάδα σ 260

9

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη

Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη

Ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό φωτογραφικό άλmicroπουmicro στάθηκα σε microερικές φωτογραφίες από τη δεκαετία του rsquo70 Σπουδαστής στα ΚΑΤΕΕ (σηmicroερινά ΤΕΙ) κατέβηκα στο χωριό για τις διακοπές των Χριστουγέννων Ήταν microια βροχερή microέρα του ∆εκέmicroβρη που στο σπίτι microας είχαν ετοιmicroασίες για να σφάξουmicroε το γουρούνι Παραmicroονές Χριστουγέννων τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν ετοιmicroασίες για τα χοιροσφάγια

Τα γουρούνια τα τάιζαν microε τροφές που υπήρχαν γύρω microας Το καλοκαίρι microε αραποσίτια κολοκύθια ντοmicroάτες και το φθινόπωρο microε βελάνια ακόmicroα και λιοκόκια από το λιοτρίβι Το αποτέλεσmicroα ήταν να παχαίνουν υπερβολικά και να φτάνουν εκατόν πενήντα κιλά ίσως και παραπάνω

Τη microέρα του σφαξίmicroατος έβραζαν νερό σε ένα χαρανί για να ζεmicroατίσουν και να microαδήσουν το δέρmicroα από τις τρίχες Ο ειδικός στο σφάξιmicroο ακόνιζε τα microαχαίρια του και οι υπόλοιποι τραβούσαν δεmicroένο το γουρούνι από το γουρουνοκάλυβο Εδώ ήταν που δινόταν η microεγάλη microάχη Άλλοι κρατούσαν από τα πόδια άλλος από την ουρά άλλος καβάλαγε στην κοιλιά microέχρι που να καταφέρει ο σφάχτης να το microαχαιρώσει Θυmicroάmicroαι περιστατικό στη γειτονιά που τους είχε φύγει το γουρούνι microισοσφαγmicroένο και το κυνηγούσαν microέχρι να ξεmicroατώσει Μετά το σφάξιmicroο το ξάπλωναν πάνω σε microια παλιόπορτα και το σκέπαζαν microε microια λινάτσα και έριχναν το θερmicroό νερό από το χαρανί για να το microαδήσουν

Αφού το ξύστριζαν καλά το κρέmicroαγαν από ένα δοκάρι και του αφαιρούσαν τα εντόσθια Το συκώτι το έπαιρνε η νοικοκυρά και το έβαζε αmicroέσως στο τηγάνι microε κρασί φλούδα πορτοκάλι και λεmicroόνι Ήταν ο microεζές για την παρέα που πάλεψε το laquoστοιχειόraquo Μάλιστα κρατούσαν και τον καρούτζο και τον έψηναν στα κάρβουνα τα κεράσmicroατα άρχιζαν νωρίς

Από το κεφάλι και τα πόδια έφτιαχναν την πηχτή και από το παχύ έντερο τις οmicroατιές Οι οmicroατιές είχαν γέmicroιση από ψιλοκοmicromicroένα πνευmicroόνια σιτάρι σταφίδες και ψήνονταν σε ταψί στη στόφα Παλιότερα που δεν υπήρχαν ψυγεία το microεγαλύτερο microέρος από το κρέας γινόταν παστό δηλαδή πρώτα αλάτισmicroα microετά κάπνισmicroα microετά βράσιmicroο microαζί microε τα λουκάνικα και αποθήκευση microε λάδι σε κιούπια πήλινα Τα λουκάνικα που ήταν πιο laquoτραβηχτικάraquo τα έχωναν από κάτω για να microην τα βρίσκουmicroε οι microικρότεροι Εmicroείς όmicroως το είχαmicroε microυριστεί και πάντα υπήρχαν απώλειες

Όλη η διαδικασία του σφαξίmicroατος ήταν επίπονη αλλά είχε τον αέρα της γειτονιάς της οmicroαδικής δουλειάς Αλλά και οι γεύσεις αυτών των φαγητών δεν ξεχνιούνται Το κιούπι microε το παστό έκρυβε το microυστήριο δεν ήταν η φωτισmicroένη microε ειδικά φώτα βιτρίνα του ψυγείου στο σηmicroερινό κρεοπωλείο Οι εmicroπειρίες αυτές των χοιροσφαγίων δεν υπάρχουν πλέον αλλά δεν ξεχνιούνται κιόλας

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

9

Μίmicroη Σ Κουmicroουτσίδη

Τα χοιροσφάγια του ∆εκέmicroβρη

Ξεφυλλίζοντας ένα παλαιό φωτογραφικό άλmicroπουmicro στάθηκα σε microερικές φωτογραφίες από τη δεκαετία του rsquo70 Σπουδαστής στα ΚΑΤΕΕ (σηmicroερινά ΤΕΙ) κατέβηκα στο χωριό για τις διακοπές των Χριστουγέννων Ήταν microια βροχερή microέρα του ∆εκέmicroβρη που στο σπίτι microας είχαν ετοιmicroασίες για να σφάξουmicroε το γουρούνι Παραmicroονές Χριστουγέννων τα περισσότερα νοικοκυριά είχαν ετοιmicroασίες για τα χοιροσφάγια

Τα γουρούνια τα τάιζαν microε τροφές που υπήρχαν γύρω microας Το καλοκαίρι microε αραποσίτια κολοκύθια ντοmicroάτες και το φθινόπωρο microε βελάνια ακόmicroα και λιοκόκια από το λιοτρίβι Το αποτέλεσmicroα ήταν να παχαίνουν υπερβολικά και να φτάνουν εκατόν πενήντα κιλά ίσως και παραπάνω

Τη microέρα του σφαξίmicroατος έβραζαν νερό σε ένα χαρανί για να ζεmicroατίσουν και να microαδήσουν το δέρmicroα από τις τρίχες Ο ειδικός στο σφάξιmicroο ακόνιζε τα microαχαίρια του και οι υπόλοιποι τραβούσαν δεmicroένο το γουρούνι από το γουρουνοκάλυβο Εδώ ήταν που δινόταν η microεγάλη microάχη Άλλοι κρατούσαν από τα πόδια άλλος από την ουρά άλλος καβάλαγε στην κοιλιά microέχρι που να καταφέρει ο σφάχτης να το microαχαιρώσει Θυmicroάmicroαι περιστατικό στη γειτονιά που τους είχε φύγει το γουρούνι microισοσφαγmicroένο και το κυνηγούσαν microέχρι να ξεmicroατώσει Μετά το σφάξιmicroο το ξάπλωναν πάνω σε microια παλιόπορτα και το σκέπαζαν microε microια λινάτσα και έριχναν το θερmicroό νερό από το χαρανί για να το microαδήσουν

Αφού το ξύστριζαν καλά το κρέmicroαγαν από ένα δοκάρι και του αφαιρούσαν τα εντόσθια Το συκώτι το έπαιρνε η νοικοκυρά και το έβαζε αmicroέσως στο τηγάνι microε κρασί φλούδα πορτοκάλι και λεmicroόνι Ήταν ο microεζές για την παρέα που πάλεψε το laquoστοιχειόraquo Μάλιστα κρατούσαν και τον καρούτζο και τον έψηναν στα κάρβουνα τα κεράσmicroατα άρχιζαν νωρίς

Από το κεφάλι και τα πόδια έφτιαχναν την πηχτή και από το παχύ έντερο τις οmicroατιές Οι οmicroατιές είχαν γέmicroιση από ψιλοκοmicromicroένα πνευmicroόνια σιτάρι σταφίδες και ψήνονταν σε ταψί στη στόφα Παλιότερα που δεν υπήρχαν ψυγεία το microεγαλύτερο microέρος από το κρέας γινόταν παστό δηλαδή πρώτα αλάτισmicroα microετά κάπνισmicroα microετά βράσιmicroο microαζί microε τα λουκάνικα και αποθήκευση microε λάδι σε κιούπια πήλινα Τα λουκάνικα που ήταν πιο laquoτραβηχτικάraquo τα έχωναν από κάτω για να microην τα βρίσκουmicroε οι microικρότεροι Εmicroείς όmicroως το είχαmicroε microυριστεί και πάντα υπήρχαν απώλειες

Όλη η διαδικασία του σφαξίmicroατος ήταν επίπονη αλλά είχε τον αέρα της γειτονιάς της οmicroαδικής δουλειάς Αλλά και οι γεύσεις αυτών των φαγητών δεν ξεχνιούνται Το κιούπι microε το παστό έκρυβε το microυστήριο δεν ήταν η φωτισmicroένη microε ειδικά φώτα βιτρίνα του ψυγείου στο σηmicroερινό κρεοπωλείο Οι εmicroπειρίες αυτές των χοιροσφαγίων δεν υπάρχουν πλέον αλλά δεν ξεχνιούνται κιόλας

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

10

Εκ της Φάριδος

Αρχαιρεσίες του ∆ικηγορικού Συλλόγου Σπάρτης

Στις 26 Νοεmicroβρίου 2017 έγιναν αρχαιρεσίες στον ∆ικηγορικό Σύλλογο Σπάρτης Στη θέση του προέδρου εξελέγη για δεύτερη συνεχόmicroενη θητεία ο Παναγιώτης Η Κοmicroνηνός από το Ξηροκάmicroπι Τον συγχαίρουmicroε θερmicroά και του ευχόmicroαστε καλή επιτυχία στη νέα του θητεία

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Αλογοπάτια

Στο τεύχος 60 του Ιουλίου του 2014 η κυρία Γεωργία Κατούνα ανεφέρθη σε ένα αλογοπάτι σε δρόmicroο κοντά στο ποτάmicroι των Γοράνων Μου ζωντάνεψε την microνήmicroη για δύο παρόmicroοια αλογοπάτια που υπήρξαν στο Παλιοχώρι στο microέσον του δρόmicroου από τα Καmicroίνια προς το χωριό ακριβώς κοντά και εmicroπρός από το βυζαντινό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου Ένα σκληρό συmicroπαγές πέτρωmicroα χρώmicroατος σκουρολευκού ξεκινούσε από την ιδιοκτησία του Ευστράτιου Ρηγάκου έκοβε τον δρόmicroο και κατέληγε στο ποτάmicroι Στο σηmicroείο αυτό που microεσολαβούσε η πέτρα ο δρόmicroος προς το χωριό ήταν ψηλότερα Έτσι τα ζώα πατούσαν δύο φορές πάνω στο ογκώδες πέτρωmicroα για να ανέβουν Αυτό γινότανε για περισσότερο από χίλια χρόνια microε αποτέλεσmicroα τα πέταλα των ποδιών τους να σmicroιλεύουν σιγά-σιγά την πέτρα και να σχηmicroατίσουν δύο σχήmicroατα των πελmicroάτων τους (αλογοπάτια) Ενθυmicroούmicroαι ότι όταν έφταναν τα ζώα στο microέρος αυτό φορτωmicroένα ή microη άπλωναν το πόδι τους πολύ προσεκτικά για να είναι σίγουρα ότι θα πατήσουν στο σηmicroείο αυτό που τα ίδια είχαν σχηmicroατίσει Το ίδιο ακριβώς γινόταν από πάνω προς τα κάτω Σήmicroερα τα δύο αυτά αλογοπάτια δεν υπάρχουν διότι τον Ιούλιο του 1959 όταν έγινε ο αυτοκινητόδροmicroος η microπουλντόζα τα έχωσε microε πολλά χώmicroατα Έτσι τα δύο αυτά σπουδαία αλογοπάτια πέρασαν στην αφάνεια

Ιωάννη Π Κονίδη

Μια αξιέπαινη εργασία

Λάβαmicroε το βιβλίο του συmicroπατριώτη microας Άλκη Ξ Ξανθάκη microε τίτλο Οι Ξανθιάνοι (Ξανθάκης - Ξανθάκος 1650 - 2010) Τον ευχαριστούmicroε θερmicroά που είχε την ευγενή καλοσύνη να microας το αποστείλει Ο Άλκης Ξ Ξανθάκης ιστορικός καθηγητής φωτογραφίας και συγγραφέας στις εκατό σελίδες του βιβλίου του έχει συγκεντρώσει και καταγράψει πάmicroπολλα τεκmicroηριωmicroένα ιστορικά στοιχεία και βιογραφικές πληροφορίες που αφορούν την πολυπληθή οικογένεια των Ξανθιάνων από το 1650 microέχρι σήmicroερα Βιβλίο χρήσιmicroο σε κάθε microέλος των απανταχού Ξανθιάνων που ερευνά τις ρίζες του αλλά και σε κάθε microελετητή της τοπικής ιστορίας Προσπάθεια πολυετής κοπιαστική και για τον λόγο αυτό άξια συγχαρητηρίων

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

11

Παναγιώτη ∆ Χριστοφιλάκου

πέρ τν ρωικς γωνισαmicroένων καί νδόξως πεσόντων

Σκαλιστό έmicroβληmicroα στο ηρώον

Όταν κάποιος φέρνει στον νου του την Ελλάδα αmicroέσως αναλογίζεται την microα-κραίωνη ιστορία και παράδοσή της την πλούσια φυσική οmicroορφιά της τους αυθεντι-κούς κατοίκους της microα και τους ξακουστούς και γενναιότατους ήρωες της Αυτούς τους ήρωες οι οποίοι έχυσαν αιώνες το αίmicroα τους για την πολυαγαπηmicroένη τους πατρί-δα Τους ήρωες που δεν έσκυψαν το κεφάλι σε κανέναν κατακτητή που θέλησε να πά-ρει έστω και ένα microικρό κοmicromicroάτι από την ελληνική γη Τους πραγmicroατικούς αγωνιστές της ελευθερίας που πολλές φορές δίχως πολεmicroική πείρα microόνο microε τη δύναmicroη της ψυχής τους νικούσαν στρατούς άρτια καταρτισmicroένους στην πολεmicroική τέχνη ∆εν είπε άλλω-στε τυχαία ο Ουίστον Τσόρτσιλ τη φράση πως laquoοι ήρωες πολεmicroούν σαν Έλληνεςraquo Όποιο microέρος και να επισκεφτεί κανείς στην Ελλάδα ακόmicroα και στο πιο microικρό χωριό θα αντικρύσει από microία microικρή επιτύmicroβια στήλη microέχρι ένα microεγαλοπρεπές ηρώον ως ελάχιστη τιmicroή σε αυτούς του υπερασπίστηκαν τα άγια χώmicroατά της Έτσι και στα Ανώγεια στην είσοδο της πλατείας στέκει σε έναν χώρο γεmicroάτο τριανταφυλλιές ενώ microέχρι πρότινος το σκέπαζε ένας ψηλός φοίνικας -η αρρώστια βλέπετε- το όmicroορφο η-ρώον του χωριού βροντοφωνάζοντας πως ο τόπος αυτός είναι πατρίδα ηρώων

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

12

Το ηρώον

Το οικόπεδο για τη κατασκευή του το δώρισε η κ Μαρίκα Γερακάρη σύζυγος Αλεξάνδρου εις microνήmicroην του πατέρα της Θεοδώρου Αναστασάκου όπως το microαρτυρεί επιγραφή Το ηρώον κατασκευάστηκε microε δαπάνη και δωρεά του κ ∆αρβύρη Ιωάννη του Χαριλάου το έτος 1954 ∆υστυχώς δεν κατάφερα να microάθω ποιος αρχιτέκτονας δη-microιούργησε αυτό το στολίδι για το χωριό microάλλον όmicroως ήταν Αθηναίος

Παλαιότερα δεν υπήρχε στο χωριό ηρώον Πρόκειται για microια microεγαλόπρεπη microαρ-microάρινη κατασκευή τριών περίπου microέτρων που περιστοιχίζεται από έξι κολονάκια ενώ είναι τοποθετηmicroένη επάνω σε βράχο Στο κυρίως microέρος φέρει από κάτω προς τα επάνω αριστοτεχνικά σκαλιστό έmicroβληmicroα που απεικονίζει την κεφαλή του βασιλιά της Σπάρτης Λεωνίδα την πολεmicroική και την επίσηmicroη ελληνική σηmicroαία ένα ντουφέκι microια πολεmicroική σάλπιγγα και ένα δάφνινο στεφάνι τα οποία είναι δεmicroένα αρmicroονικά microεταξύ τους Πιο πάνω βρίσκεται ένα ανοιγmicroένο ειλητάριο το οποίο γράφει ένα πολύ όmicroορφο και συγκι-νητικό ποίηmicroα για τους ήρωες που έπεσαν για την υπεράσπιση της πατρίδος Η γραφή έχει ως εξής

ΗΡΩΟΝ ΠΕΣΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΠΑΤΡΙ∆ΟΣ

ΓΥΡΜΕΝΑ ΧΑΜΩ ΤΑ ΚΟΡΜΙΑ ΣΤΟ MATΩMENO ΧΩΜΑ Η ∆ΟΞΑ ΜΕ ΤΑ

ΞΕΠΛΕΚΑ ΑΓΚΑΛΙΑΣΕ ΜΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΝΟΗ ΤΟΥΣ ΤΗΝ

ΣΤΕΡΝΗ Μrsquo ΕΝΑ ΦΙΛΙ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ ΤΗΝ ΠΗΡΕ ΚΑΙ ΤΗΝ ΘΡΟΝΗΣΕ ΕΚΕΙ ΓΙΑ

ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

13

Η επιγραφή

Στην κεφαλή αυτής περίτεχνης κατασκευής βρίσκεται καθήmicroενος σε δαφνοστε-φανοmicroένο κράνος (ίσως δεν διακρίνεται ξεκάθαρα τι ακριβώς είναι) που φέρει σταυρό αετός microε ανοιγmicroένα τα φτερά του κοιτώντας προς τον ουρανό συmicroβολίζοντας την λεβε-ντιά microα προπάντων την ελευθερία για την οποία ιδιαίτερα οι Έλληνες έχουν δώσει την ζωή τους

Την περίοδο αυτή πρόκειται να τοποθετηθούν καινούριες κολόνες φωτισmicroού έ-τσι ώστε η οmicroορφιά του να laquoφωτοβολείraquo ακόmicroα και τις βραδινές ώρες

Οι Ανωγειάτες τιmicroούν ιδιαίτερα στις εθνικές επετείους πρώτα τους δικούς τους συγχωριανούς ήρωες οι οποίοι είχαν πολεmicroήσει από το ένδοξο rsquo21 έως το επικό rsquo40 και ύστερα όλους τους φανερούς και αφανείς ήρωες των εθνικών microας αγώνων Είναι σηmicroα-ντικό σε αυτό το σηmicroείο να αναφερθεί πως Ανωγειάτες πολέmicroησαν σε πάρα πολύ γνω-στές και κοmicroβικές microάχες για την ελευθερία της πατρίδος microας όπως στα ιστορικά ∆ερ-βενάκια στην πολιορκία της Τριπολιτσάς στο Βαλτέτσι και αλλού δίπλα σε ξακου-στούς Πελοποννήσιους οπλαρχηγούς όπως τον Γέρο του Μοριά Θεόδωρο Κολοκο-τρώνη τον Πέτρο Μαυροmicroιχάλη και τον γενικό αρχηγό των Λακεδαιmicroονίων όπλων Παναγιώτη Γιατράκο Επίσης δεν είναι λίγοι που ξεχώρισαν για τη γενναιότητά τους και για την ανδρεία τους κάτι που το microαρτυρούν τα αριστεία πολέmicroου που τους είχαν δοθεί

Ηmicroέρες microνήmicroης περισυλλογής και προπάντων υπερηφάνειας Το χωριό σηmicroαιο-στολισmicroένο υποδέχεται τις εθνικές επετείους ενώ microετά την πανηγυρική Θεία Λειτουρ-γία και την επίσηmicroη δοξολογία γίνεται microια microικρή παρέλαση από τα παιδιά του νηπια-γωγείου από τον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου προς το ηρώον στο οποίο πραγmicroατοποι-είται επιmicroνηmicroόσυνη δέηση Τα microικρά παιδάκια του σχολείου απαγγέλλουν τα γεmicroάτα νόηmicroα ποιηmicroατάκια τους οι Αρχές του χωριού καταθέτουν ένα δάφνινο στεφάνι ως

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

14

ελάχιστη ένδειξη σεβασmicroού και περηφάνιας σε αυτούς που για χάρη τους είmicroαστε τώρα ελεύθεροι ενώ ο Εθνικός Ύmicroνος λέγεται microε περηφάνια και βροντερή φωνή από τα χεί-λη όλων

Άραγε αναλογιστήκαmicroε ποτέ αν είναι αρκετά τα στεφάνια στις εθνικές microας εορ-τές Αν αρκούν οι εορταστικές εκδηλώσεις και οι εmicroφαντικοί λόγοι που εξυmicroνούν τα ηρωικά τους κατορθώmicroατα Τότε microονάχα αξίζει να τους θυmicroόmicroαστε Οι πραγmicroατικοί ήρωες δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα από κανέναν Ούτε καν την αναγνώριση και τις τιmicroές αν και τις αξίζουν και microε το παραπάνω Ήθελαν microόνο να ελευθερώσουν την αγαπηmicroένη τους πατρίδα Ποια γνώmicroη άραγε θα έχουν σήmicroερα για εmicroάς βλέποντάς microας να ζούmicroε laquoελεύθεροιraquo στη χώρα που απελευθέρωσαν microε τόσες θυσίες να ψάχνουmicroε για τη πραγ-microατική λευτεριά microας Ας microη microάθουmicroε καλύτερα Μάλλον η απάντησή τους θα microας πλη-γώσει Η αληθινή και ουσιαστική τιmicroή που τους πρέπει να είναι η microίmicroησή τους Εmicroείς οι Έλληνες του 21ου αιώνα να microιmicroηθούmicroε το παράδειγmicroά τους την αποφασιστικότητα τους τη γενναιότητά τους το πνεύmicroα τους Να microην σκύψουmicroε ποτέ το κεφάλι σε κανέ-ναν κατακτητή όπως αυτός παρουσιάζεται

Μόνο έτσι πραγmicroατικά τους τιmicroούmicroε Όπως τους αξίζει

Ο περήφανος αετός

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά microε τους Ανωγειάτες ήρωες βρίσκονται στο

βιβλίο του Ηλία Γ Λαmicroπράκου Ανώγεια σηmicroειώσεις microιας ζωής

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

15

Χαρίλαου Ν Σταρόγιαννη

Πατρικές αναmicroνήσεις από το Έπος του rsquo40

Το 1935 ο παππούς microου πάντρεψε τη microικρή του κόρη στο ∆αφνί Ο πατέρας microου που ήταν τότε νεαρό παιδί πήγαινε συχνά στο ως άνω χωριό για να βοηθήσει την αδερφή του και τον γαmicroπρό του στο θέρο στο αλώνισmicroα στον τρύγο και στο πάτηmicroα των σταφυλιών Το βράδυ έβγαινε microε τον γαmicroπρό του στην αγορά του χωριού Εκεί γνώρισε πολλούς νέους της ηλικίας του και έγιναν φίλοι

Με την κήρυξη του πολέmicroου το 1940 διετάχθη επιστράτευση Όλοι οι στρατεύσιmicroοι νέοι παρουσιάστηκαν γρήγορα στο στρατόπεδο πεζικού της Τρίπολης Εκεί αφού ντύθηκαν στα χακί παρατάχθηκαν στον χώρο συγκέντρωσης του στρατοπέδου για περεταίρω διαταγές και οδηγίες Κάποια στιγmicroή διατάχθηκαν να χωριστούν σε αγρότες και microη αγρότες και να περάσουν δεξιά και αριστερά αντιστοίχως Ο πατέρας microου δεν κινήθηκε αmicroέσως από τη θέση του Ήθελε να δει προς ποια microεριά θα πάνε οι νέοι της περιοχής του και οι φίλοι του ∆αφνιώτες Παρατήρησε ότι οι νέοι της περιοχής του παρατάχθηκαν στο microέρος των microη αγροτών ενώ οι ∆αφνιώτες πήγαιναν κανονικά στην πλευρά των αγροτών Το ίδιο έκανε και ο πατέρας microου ακολουθώντας τους ∆αφνιώτες Σε ερώτησή microου γιατί έπραξαν το αντίθετο οι νέοι της περιοχής του microού είπε ότι δεν έmicroαθε ποτέ το σκεπτικό τους

Γρήγορα όλοι οι στρατεύσιmicroοι έφτασαν στα βουνά της Πίνδου Οι αγρότες ανέλαβαν το microεταγωγικό σώmicroα από ένα ή δύο ζώα έκαστος για να microεταφέρουν τρόφιmicroα και πολεmicroοφόδια προς το microέτωπο του πολέmicroου καθώς χωρίς αυτά το microέτωπο δεν είναι δυνατόν να σταθεί στη θέση του και κυρίως να προχωρήσει Οι microεταγωγείς προχωρούσαν στα χιονισmicroένα βουνά της Βορείου Ηπείρου κυρίως τη νύχτα ή την ηmicroέρα όταν χιόνιζε για να microη γίνονται ορατοί από την ιταλική αεροπορία ∆ύσκολες στιγmicroές και ηmicroέρες Παντού φόβος και θλίψη Φόβος από τις βόmicroβες της ιταλικής αεροπορίας και θλίψη από τα ζώα που γλιστρούσαν από το παγωmicroένο χιόνι και κατακρηmicroνίζονταν σε βαθιές χαράδρες microε όλο τους το βαρύ και πολύτιmicroο φορτίο Η θλίψη microεγάλωνε όταν επιστρέφοντας από το microέτωπο microετέφεραν τραυmicroατίες αρρώστους και κυρίως στρατιώτες microε ελαφριά ή βαρά κρυοπαγήmicroατα προς θεραπεία σε πρόχειρα ιατρεία που είχαν στηθεί στα microετόπισθεν Πού χρόνος για ύπνο Μόνο κατά τη microεταφορά των πολεmicroοφοδίων κοιmicroούνταν για λίγο πάνω στο χιόνι αφού έκοβαν πουρνάρια microε την ξιφολόγχη τα τίναζαν να πέσει το χιόνι και τα έβαζαν για στρώmicroα Για σκέπασmicroα είχαν τη χλαίνη που φορούσαν

Κι ενώ όλα πήγαιναν θαυmicroάσια και όλοι ήταν σίγουροι ότι σε λίγο θα έριχναν τους Ιταλούς στη θάλασσα εισέβαλαν οι Γερmicroανοί από τον βορρά Γρήγορα το νικηφόρο microέτωπο άρχισε να καταρρέει Οι ήρωες άρχισαν οmicroαδικά να επιστρέφουν όπως microπορούσαν στον τόπο καταγωγής τους Σε microια microεγάλη οmicroάδα Λακώνων όπου και πολλοί ∆αφνιώτες ήταν και ο πατέρας microου Ακολουθούσαν τον δρόmicroο προς τον νότο microαζί microε τα ζώα που είχαν στην υπηρεσία τους ∆ιέσχισαν την Ήπειρο πέρασαν την Άρτα το Αγρίνιο το Μεσολόγγι και έφτασαν στο Αντίρριο για να περάσουν microε πλοίο στην Πελοπόννησο Εκεί διαπίστωσαν ότι δεν microπορούσαν να πάρουν microαζί στο πλοίο τα αγαπηmicroένα τους ζώα Αναγκάστηκαν λοιπόν να τα πουλήσουν ή να τα χαρίσουν στα γύρω χωριά του Μεσολογγίου και της Ναυπάκτου Στη συνέχεια πέρασαν στο Ρίο σιδηροδροmicroικώς microέχρι την Τρίπολη και από εκεί microε τα πόδια στη Σπάρτη microέσω των

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

16

βουνών και των ρεmicroατιών για να αποφύγουν τον έλεγχο των Γερmicroανών που ήδη είχαν φτάσει microέχρι τον νότο

Τον Μάιο του 2011 περιmicroένοντας τη σειρά microου σε τράπεζα στη Σπάρτη άρχισα να συνοmicroιλώ microε τον συγκαθήmicroενό microου για την οικονοmicroική κρίση που ήδη είχε αρχίσει Στην κουβέντα αναφέρθηκε και η κατοχική κρίση και η δυστυχία από τον πόλεmicroο του 1940 Κάποια στιγmicroή του διηγήθηκα την ιστορία που γράφω τώρα Μόλις τελείωσα microου είπε Φίλε microου microε συγκίνησες αφάνταστα Το ίδιο ακριβώς συνέβη και στον πατέρα microου Ίσως στο Αντίρριο να έφτασαν microαζί αλλά δε χρειάστηκε να περάσει στο Ρίο Καβάλα στο ζώο του διέσχισε την υπόλοιπη Στερεά Ελλάδα και έφτασε στο χωριό του στη Χαλκίδα Και συνέχισε Όταν ο πατέρας microου microας έλεγε αυτήν την ιστορία πάντα δάκρυζε Συmicroφώνησα microαζί του γιατί το ίδιο συνέβαινε και microε τον δικό microου πατέρα Στο τέλος προσέθεσε Πίστεψέ microε microε αυτό το ζώο ο πατέρας microου έζησε την οικογένειά του κατά τη διάρκεια της Κατοχής

Εκ της Φάριδος

Πρώτο εκπαιδευτικό συνέδριο

Στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo που συνεκλήθη στην Αθήνα (31 Μαρτίου ndash 4 Απριλίου 1904) είχαν λάβει microέρος δύο πολύ γνωστοί εκπαιδευτικοί από το Ξηροκάmicroπι ο Νικόλαος Μιχαλάκος (δάσκαλος στο Ξηροκάmicroπι) και ο Νικόλαος Ψυλλάκος (δάσκαλος στα Καmicroίνια) Βλ Νίκου Α Νικολόπουλου Πελοποννήσιοι εκπαιδευτικοί στο laquoΠρώτον Ελληνικόν Εκπαιδευτικόν Συνέδριονraquo Πελοποννησιακά Γράmicromicroατα 2 (2017) 158-174

Συνδροmicroές

Για τη συνέχιση της έκδοσης της Φάριδος ∆ηmicroήτριος Κ Χριστάκος 20euro Καίτη Μιχαλακάκου 10euro Βούλα Φεγγαρά ndash Παπαγιαννοπούλου 50euro Παναγιώτης Β Μανδραπήλιας 20euro Γεώργιος Ε Παπαδηmicroητρίου 20euro Ελένη Αραχωβίτη 20euro Ασπασία Παναγάκου 20euro Βασίλειος Η Χριστόπουλος 10euro Ηλίας Μανιατάκος 10euro ∆ηmicroήτριος Σ Γάββαρης 5euro ∆ηmicroήτριος Κουντούρης 5euro Αλεξάνδρα Ορφανάκου 5euro Σπύρος Τεκόσης 5euro Αθανάσιος Σολωmicroός 10euro Βασίλειος Μιχαλακάκος 5euro Παναγιώτης ∆ούκας 5euro Νικόλαος ∆ούκας 5euro Χρήστος Κοmicroνηνός 10euro Ευδοκία ∆ιαmicroαντάκου 10euro Παναγιώτης Καλότυχος 20euro ∆ηmicroήτρης Αmicroοιρίδης 20euro Κασσιανή Ηλιοπούλου 10euro Ευστράτιος Μανιατάκος 15euro Αγγελική Ματθαίου 15euro Ευάγγελος Καπετανάκος 15euro Ευστράτιος Συκιώτης 20euro Ιωάννης Βλάχος 20euro Γεώργος Παπαστράτης 10euro Ηλιάνα Περλίγκα 20euro Αδαmicroαντία Ζαρουλέα 20euro Σταυρούλα Φεγγαρά ndash Κωδωνίδου 10euro Μαρία Τεκόση 10euro Πόπη Τεκόση 10euro Νέλλη Σακελλαριάδου 30euro Παναγιώτης Πουλάκος 20euro Σταύρος Χατζάκος 10$ ΗΠΑ Λίλιαν Αγγελάκου 20euro Αικατερίνη Βενιέρη 10euro Κώστας Σταθάκος 20euro Χάρη Καψάλη 5euro Χαρίλαος Σταρόγιαννης 10euro Παναγιώτης Γ Βουραζέλης 10euro

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

17

Της αγοράς

Το 1957 οι Σοβιετικοί στείλανε στο διάστηmicroα τον Γιούρι Γκαγκάριν Τη χρονιά

εκείνη τις Απόκριες στο Ξηροκάmicroπι ρίξανε ένα αερόσταστο Ένας φαντάρος που

καθόταν σε microα ταβέρνα στην πλατεία microόλις το είδε είπε Έχει microέσα το Γκαγκάρη

Ένας τακτικός θαmicroώνας της ταβέρνας φώναξε από τη γωνία προς τον στρατιώτη Όχι

όχι microε σφουγγάρι είναι (το αερόστατο)

ΗΓΜ

Χειmicroώνιασε και η ελαιοσυγκοmicroιδή ξεκίνησε Όλοι στα χωράφια Η λαδιά microεγάλη

Οι λανάρες έχουν πια την τιmicroητική τους Σε ένα χωράφι microάζευαν ο ιδιοκτήτης η

σύζυγός του και ένας εργάτης Όλα πήγαιναν καλά microέχρι που χάλασε η λανάρα Τότε

απόρησαν για το τι να κάνουν Και ο εργάτης είπε microε απόλυτη φυσικότητα στον

ιδιοκτήτη ∆ε φύτεψες και καmicroιά microουριά λω

ΕΑΚ

Τα πρώτα microηχανήmicroατα για τις ελιές ήταν τα λεγόmicroενα κουπεπέ Πρωτοβγήκαν στην

αγορά πριν από αρκετά χρόνια Στην αρχή λίγοι τα χρησιmicroοποιούσαν Για τα δεδοmicroένα

της εποχής τα microηχανήmicroατα αυτά έκαναν αρκετή δουλειά Σε ένα χωράφι microε ψηλές ελιές

οι εργάτες microάζευαν microε τον παραδοσιακό τρόπο microε κάτι καρυδότεmicroπλες Περαστικός

από εκεί ένας από την περιοχή microας γνωστός γα το εύθυmicroο του χαρακτήρα του τους

είπε ∆εν ακούω τα κουπεπέ να δουλεύουν

ΣΙΠ

Πριν από πενήντα περίπου χρόνια ένας νεαρός από την περιοχή microας υπηρετούσε τη

στρατιωτική του θητεία microακριά από τον τόπο του Εκεί ερωτεύτηκε microια ντόπια κοπέλα

Θέλησε να πάει στο σπίτι της να τη ζητήσει Φοβόταν όmicroως την αντίδραση της

οικογένειάς της καθώς ο ίδιος ήταν από άλλον τόπο και αδηmicroιούργητος Τελικά

κανονίστηκε η συνάντηση Καθώς οι δικοί του ήταν microακριά και δεν microπορούσαν να

πάνε πήρε microαζί του τρεις συστρατιώτες του Έφτασαν έξω από το σπίτι και πριν

microπουν κατέστρωσαν laquoτο σχέδιο microάχηςraquo Θα microπούmicroε microέσα και θα πιάσουmicroε τις τέσσερις

γωνίες

ΗΓΑ

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

18

Πριν από λίγα χρόνια σε ένα καφενείο της περιοχής ένας νεαρός είχε πιάσει

κουβέντα microε έναν ηλικιωmicroένο για ένα περιστατικό που συνέβη στην περιοχή την

Κατοχή Μάλιστα ο ηλικιωmicroένος ήταν παρών στο περιστατικό και διαθέτοντας καλή

microνήmicroη το διηγείτο microε κάθε λεπτοmicroέρεια Στην κουβέντα microετά από λίγο microπλέχτηκε ένας

άλλος νεαρός Στην αρχή παρακολουθούσε δίχως να microιλάει Στη συνέχεια άρχισε να

παρεmicroβαίνει και να διαφωνεί microε τον ηλικιωmicroένο αmicroφισβητώντας microάλιστα και microεγάλο

microέρος από εκείνα που ανέφερε ο ηλικιωmicroένος Η διαφωνία microεταξύ τους κορυφώθηκε

και τότε ο νεαρός είπε στον ηλικιωmicroένο Σώπα λω δεν ξέρεις εσύ Άσε να σου πω εγώ

που ξέρω Τότε ο ηλικιωmicroένος νευριασmicroένος σήκωσε ψηλά τη microαγκούρα του και του

απάντησε σε έντονο ύφος Να σε καβαλήκω microε τούτο δω να δεις που θα microου πεις ότι

δεν ξέρω εγώ που ήmicroουνα microπροστά

∆ΘΚ

Πριν από λίγα χρόνια στο πλαίσιο των καλοκαιρινών εκδηλώσεων ένας θεατρικός

θίασος προγραmicromicroάτισε να παίξει στο θέατρο του Ξηροκαmicroπίου την παράσταση την

παράσταση του Ιάκωβου Καmicroπανέλλη laquoΤο microεγάλο microας τσίρκοraquo ∆ύο γυναίκες από την

περιοχή συζητούσαν για το ενδεχόmicroενο να πάνε Ρωτάει η microία Θα πάmicroε Και η δεύτερη

της απαντά Τι να πάmicroε να δούmicroε Κάτι ζώα θα έχει

ΚΜΚ

Ένας νεαρός από την περιοχή δραστήριος και microε ποικίλα ενδιαφέροντα γράφτηκε

σε microια σχολή χορού στη Σπάρτη Συζητούσε microε έναν φίλο του και η κουβέντα έφτασε

στις κοπέλες που πήγαιναν στη σχολή Πολλές και όmicroορφες σχολίασε Ο φίλος του τον

ρώτησε Και πώς θα προλαβαίνεις να πηγαίνεις τις microέρες που θα έχεις δουλειά Κι

εκείνος έδωσε αφοπλιστική απάντηση Θα δουλεύω microέχρι τις 200 Μετά θα

ξεκουράζοmicroαι και το βράδυ θα φεύγω για πάνω

ΠΜΙ

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

19

Γεωργίου Θεοφ Καλκάνη

Έφυγε και ο Κώστας φεύγουν σιγά-σιγά και άλλοι hellip

Ο αιφνίδιος θάνατος του Κώστα Χρ Μιχαλάκου το περασmicroένο καλοκαίρι στο Γύθειο microάς ξάφνιασε και microας στενοχώρησε πολύ Γιατί ήταν ένας καλός ndashστην κυριολεξίαndash άνθρωπος Και γιατί φεύγει ένας ακόmicroη laquoάνθρωπός microαςraquo έστω και αν τα τελευταία χρόνια ζούσε στον Καναδά Πόσοι laquoδικοί microαςraquo άνθρωποι ndashπου microας γνωρίζουν γνωρίζουν την οικογένειά microας ενδιαφέρονται για microας microαθαίνουν και κουβεντιάζουν για microας hellipndash υπάρχουν στα δισεκατοmicromicroύρια των laquoξένωνraquo ndashπου δεν microας ξέρουν ούτε ενδιαφέρονται να microας γνωρίσουν ή να microάθουν για microας hellipndash Αυτοί οι δικοί microας άνθρωποι λιγοστεύουν microε κάθε θάνατο όπως αυτόν του Κώστα

Στις σκέψεις microου ο φίλος Τάσος πρόσθεσε microερικές λέξεις από ένα ποίηmicroα ενός Άγγλου κληρικού και συγγραφέα του 16

ου αι

Κανένας άνθρωπος δεν είναι microόνος του ένα Νησί ακέραιο και ξεχωριστό

Κάθε άνθρωπος είναι ένα κοmicromicroάτι της Ηπείρου ένα microέρος του Όλου

Αν η θάλασσα καταπιεί ένα σβώλο χώmicroα η Ευρώπη θα microικρύνει όπως αν

καταβυθιστεί ένα ακρωτήρι ο πύργος το σπίτι το δικό σου ή των φίλων σου

Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου microε λιγοστεύει γιατί ανήκω στην Ανθρωπότητα

Γιrsquo αυτό microη ρωτάς ποτέ για ποιον χτυπά η Καmicroπάνα για σένα χτυπά hellip

Και ο αδελφός microου ο Σταύρος συmicroπλήρωσε Ένας λιγότερος αυτόπτης microάρτυρας της ζωής microας

ένας λιγότερος από αυτούς που ξέρουν το όνοmicroά microας

που θυmicroούνται τα παιδικά microας χρόνια

που microοιράστηκαν microε εmicroάς κάθε στιγmicroή που πέρασε

Θεοδώρου Σ Κατσουλάκου

Μάκης Ε Ιατρίδης

Έφυγε σχετικά πρόσφατα από τη ζωή ο Μάκης Ιατρίδης ο συmicroπαθής microετανάστης που εγκατέλειπε την Αριζόνα των ΗΠΑ τόπο microόνιmicroης διαmicroονής για να επισκεφτεί το Ξηροκάmicroπι τουλάχιστον δύο φορές τον χρόνο Ο αγαπητός Μάκης έκανε την εmicroφάνισή του στην αγορά καλοντυmicroένος microε σπορ κουστούmicroι και πολύχρωmicroη γραβάτα Χαρούmicroενος πάντα αντάλλασσε κουβέντες microε όλους και γελούσε δυνατά Κρατούσε στα χέρια του σχεδόν πάντα εφηmicroερίδα και ένα λεξικό της ισπανικής γλώσσας λάτρης ο ίδιος της λατινικής microουσικής Έmicroενε στο χωριό περισσότερο από όσο επέτρεπαν οι υποχρεώσεις του στη δεύτερή του πατρίδα Έmicroοιαζε microε εκείνα τα αποδηmicroητικά πουλιά που τα ευνοεί ο καιρός αλλά κινούν να φύγουν ξαναγυρίζουν όmicroως σε λίγο και όταν πια κινήσουν καθυστερηmicroένα η κακοκαιρία τα βρίσκει microεσοπέλαγα Είχε εκφράσει την επιθυmicroία του να ταφεί στο Ξηροκάmicroπι Τα κορίτσια του αποτέφρωσαν τη σορό του και ήρθαν και σκόρπισαν την τέφρα στον χώρο της γης του

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

20

Ιωάννη Γ Παρηγόρη

Πίτσα ∆ ∆ηmicroητράκου

Η θεια-Θεώνη ήταν γειτόνισσά microου Καταγόταν από την οικογένεια Σολωmicroού Ήταν παντρεmicroένη microε το microπαρmicroπα-Μήτσο τον ∆ηmicroητράκο που ήταν χωροφύλακας και ζούσαν ήσυχα στο Ξηροκάmicroπι Μαmicroή στο επάγγελmicroα Σπουδασmicroένη Οι περισσότερες γυναίκες της περιοχής microας είχαν δεχτεί την φροντίδα της Και τη microάνα microου αυτή την ξεγέννησε Έmicroπειρη ακούραστη microε microεστό λόγο και χιούmicroορ διηγείτο ιστορίες από τις τόσες γέννες που είχαν περάσει από τα χέρια της Μεγάλη η προσφορά της στην τοπική κοινωνία Η παιδική θνησιmicroότητα εκείνη την εποχή ήταν microεγάλη Ο προγεννητικός έλεγχος σπάνιος και υποτυπώδης Οι περισσότερες γυναίκες γεννούσαν microόνες τους στο σπίτι microε την βοήθεια της microαmicroής

Η θεια-Θεώνη είχε δύο κόρες Την Πίτσα και την Μαρίνα Η Πίτσα ήταν η microεγαλύτερη Γεννήθηκε στις 8 Ιουλίου 1950 Σε microικρή ηλικία διαπιστώθηκε ότι έπασχε από σύνδροmicroο down Έζησε όλη την ζωή της στο πατρικό της microε τη φροντίδα της οικογένειάς της Πέθανε στις 15 Νοεmicroβρίου 2011 σε ηλικία 61 ετών

Με το κείmicroενο microου δεν θέλω να καταγράψω ιστορικά γεγονότα κάτι που θα κάνω ίσως κάποια άλλη φορά Θέλω να microεταφέρω τα ευγενή συναισθήmicroατα microητρότητας αγάπης και ανθρωπιάς Η Πίτσα που παρέmicroεινε παιδί microέχρι τον θάνατό της έζησε στο σπίτι που γεννήθηκε σαν βασίλισσα Και η microητέρα της και η αδερφή της η Μαρίνα microε τον άντρα της και τα παιδιά της την λάτρευαν Και η γειτονιά όλη Ήταν σηmicroαντική για όλους microας η Πίτσα Πάντα στις συζητήσεις όλοι θα έλεγαν κάτι microε αγάπη Η αγωνία της θεια-Θεώνης ήταν τι θα γίνει η Πίτσα όταν η ίδια δε θα βρίσκεται στη ζωή Ποιος θα την προσέχει Όταν βρέθηκε η Τζέσικα που την υπεραγαπούσε και την φρόντιζε microε αγάπη είπε στον πατέρα microου γεmicroάτη χαρά Γιώργο τώρα θα πεθάνω ήσυχη

Σε microια εποχή όπου τα παιδιά microε ειδικές ανάγκες τις περισσότερες φορές θεωρούνται βάρος η Πίτσα για τον microικρό microας περίγυρο ήταν ευλογία Μας προσέφερε microε την ύπαρξή της microαθήmicroατα αγάπης και ανθρωπιάς Και την ευχαριστώ για αυτόhellip

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

21

Τα νέα microας Ξηροκάmicroπι

Γάmicroος Η Αναστασία Μέλιου του Αριστοτέλη παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κονίδη του Ηλία Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αναστασία Αλεξάκη χήρα Ιωάννη ετών 82 Αρτούρ Γεωργακάκος του ∆ηmicroητρίου ετών 31 Αρτέmicroιος Παναγιωτόπουλος του Χρήστου ετών 56 Μαρία Σολωmicroού χήρα Παναγιώτη ετών 78 Ευάγγελος Γαληνέας του Ηλία ετών 85 (Καναδάς) Παναγιώτης Μανδρα-πήλιας του Κωνσταντίνου ετών 65 (Καναδάς) Εύνοmicroος Ιατρίδης του Λυκούργου ετών 84 (ΗΠΑ) Νικόλαος Συmicroεωνίδης του Γεωργίου ετών 82 (Καναδάς) Ελένη Μανδραπήλια χήρα Κωνσταντίνου ετών 85 Αλίκη Μαν-δραπήλια του Αποστόλου ετών 80 Σταυρούλα Μιχαλάκου χήρα Πανα-γιώτη ετών 90 (Καναδάς) Αθανάσιος Ντέντας - Μάντης του Χρήστου ετών 50 (Καναδάς) Ευθυmicroία (Μίτσα) Καπετανάκου χήρα Χρήστου ετών 85 (ΗΠΑ) Γεώργιος Κονίδης του Χρή-στου ετών 71 (Καναδάς)

Παλαιοπαναγιά

Γάmicroος Η Βασιλική Καλατζή του ∆ηmicroητρίου παντρεύτηκε τον Βασίλειο Καραmicroπέρη του Περικλή Γέννηση Το ζεύγος Παναγιώτη Αναγνωστάκου του Γεωργίου και Μαρίας Σταρόγιαννη του ∆ηmicroητρίου απέκτησε αγόρι Θάνατος Απεβίωσε ο Γεώργιος ∆ογ-αντζής του Ευστρατίου ετών 91 Ανώγεια

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Αθανασία Αλεξοπούλου χήρα Γεωργίου ετών 93 Κωνσταντίνα Φουντούκη χήρα Χαρι-λάου ετών 92 Γεώργιος Οικονοmicroό-πουλος του ∆ηmicroητρίου ετών 79 Γεώργιος Τσέτσεκας του Παναγιώτη ετών 56 Ποτούλα Θεοφιλάκου χήρα Παναγιώτη ετών 61 Βασιλική Λίβα χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 86 Ζαχαρίας Λαmicroπράκος του Κυριάκου ετών 74 Λευκόχωmicroα

Θάνατος Απεβίωσε η Μαρία Παναγιω-ταράκου χήρα Γεωργίου ετών 86 Ποταmicroιά

Θάνατος Απεβίωσε η Παναγιώτα Κοκκορού του ∆ηmicroητρίου ετών 74 Καmicroίνια

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτριος Ορφανάκος του Μελετίου ετών 93 Πολοβίτσα

Θάνατος Απεβίωσε ο Γιαννούλα Μανούσου χήρα ∆ηmicroητρίου ετών 88

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου

Λιαντίνα

Θάνατος Απεβίωσε ο ∆ηmicroήτρης (Μήτσος) Π Καστάνης ετών 94 Γοράνοι

Γάmicroος Η Γκίτα Θεοδόροβα του Χαραλάmicroπους παντρεύτηκε τον Γεώργιο ∆ηmicroητρακάκο του Μιχαήλ Θάνατοι Απεβίωσαν οι Μαρία Εξαρχάκου του Προκοπίου ετών 82 ιερεύς Γεώργιος ∆ιαmicroαντάκος του Πέτρου ετών 83

Άρνα

Θάνατοι Απεβίωσε ο Παναγιώτης Κρητικός του Ιωάννη ετών 83 Κοτσαντίνα

Θάνατοι Απεβίωσαν οι Στυλιανός Ατσαβές του Γεωργίου ετών 89 Ρουmicroπίνη ∆ηmicroακάκου χήρα Γεωργίου ετών 92

Βιβή Ξ Κωτσιοτοπούλου