Upload
others
View
3
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
A-blad Hellende daken
Samenvatting 6
1 | Inleiding 7
1.1 Werkplek 8
1.2 Dakdekker betonnen en keramische dakpannen 8
1.2.1 Werkzaamheden 8
1.3 Leidekker 8
1.3.1 Werkzaamheden 8
1.4 Rietdekker 8
1.4.1 Werkzaamheden 9
2 | Ontwerpfase 10
2.1 Ontwerpen van veilige daken 10
2.2 Keuze van materialen 11
2.3 Lichte plaatmaterialen 11
2.4 Harde bovenschaal 11
2.5 Vastzettenenverankeren 11
2.6 Bereikbaarheid van het dak 12
2.6.1 Bereikbaarheidtijdensdebouwfase 12
2.6.2 Bereikbaarheidtijdensdebeheerfase 12
2.7 Keuze valbeveiliging 12
2.7.1 Collectievevalbeveiliging 12
2.7.2 Vangnettenenindividuelevalbeveiliging 12
2.8 Voorzieningen voor veilig beheer 13
2.9 Niet-draagkrachtigedakenzijndakenmeteenniet-hardetoplaagen 13
bijvoorbeeldgolfplatendaken
2.10 Veiligheidsvoorzieningen voor onderhoud aan het dakvlak 13
2.11 Veiligheidsvoorzieningen voor het onderhoud van goten 13
2.12 Veiligwerkenbijzendmasten 14
2.13 Veilig aanbrengen van solar systemen 14
2.13.1 Zonnepanelen in het dakvlak 14
2.13.2 Onderhoud boven zonnepanelen 14
Pagina 2 | A-blad Hellende daken
Inhoud
3 | Uitvoeringsfase, werkvoorbereiding 16
3.1 Werkorganisatie 16
3.1.1 Instructieentraining 16
3.1.2 Beschermende kleding 16
3.1.3 Veiligheidbijweerenwind 17
3.1.4 Veilig materieel 18
3.1.5 Voorkomen van brandgevaar 18
3.2 Voorbereidende werkzaamheden 18
3.2.1 Aanvoer, opslag en transport 18
3.3 Voorzieningen voor werken op hoogte 18
3.4 Collectievevalbeveiliging 19
3.4.1 Vloerrandbeveiliging 19
3.4.2 Beveiliging van dakopeningen 19
3.4.3 Beveiligingkopzijdendakvlak 19
3.4.4 Tussenbeveiligingbijgrotedakschilden 19
3.4.5 Constructieveankerpunten 19
3.4.6 Beveiliging tegen vallende voorwerpen 20
3.4.7 Beveiligingbijhetaanbrengenvanplaatvormigedakbedekking 20
3.4.8 Beveiligingbijhetaanbrengenvansolarsystemen,dakkapellenendakramenetc. 20
3.4.9 Steigers en dakrandbeveiliging 21
3.4.9.1 Steigers 21
3.4.9.2 Dakrandbeveiliging 21
3.4.9.3 Steigers en dakrandbeveiliging voor pannendaken 22
3.4.9.4 Steigers en dakrandbeveiliging voor rieten daken 22
3.4.10 Vangnetten 23
3.4.11 Tijdelijkehogewerkvloeren(werkbruggenopondersteunendeconsoles) 23
3.4.12 Bereikbaarheidvanhetdakbijrenovatieenonderhoud 23
3.5 Individuele valbeveiliging 23
3.6 Arbeidsmiddelen 24
3.6.1 Verreikermetaangekoppeldwerkplatform 24
3.6.2 Loopbruggen en bordessen 25
3.6.3 Ladders en trappen 25
3.6.4 Dakstoelen,bomen,juffers 25
3.6.5 Hefwerktuigen 25
3.6.5.1 Opstellingsinspectie 25
3.6.5.2 Periodieke beoordelingen 25
Pagina 3 | A-blad Hellende daken
Inhoud
3.7 Slopen oude dakbedekking 25
3.7.1 Stof 25
3.7.2 Asbest 26
3.7.3 Veiligverwijderenvandakpannen 26
3.7.4 Veiligverwijderenvanriet 26
4 | Uitvoeringsfase, diverse werkzaamheden 27
4.1 Uitzetten,maatvoeren 27
4.2 Opperen 27
4.2.1 Gebruik van ladders 27
4.2.2 Gebruikvanhulpmiddelenbijhetopperen 28
4.3 Plaatsen van de werkvoorraad 29
4.4 Opmaatmaken,leggenenvastzettenvanmaterialen 29
4.4.1 Het gebruik van handgereedschap 29
4.4.2 Stof 29
4.4.3 Houtverduurzaming 30
4.4.4 Asbest 30
4.4.5 Geluid en trillingen 30
4.5 Dakpannen verwerken en bewerken 31
4.5.1 Lichamelijkebelasting 31
4.5.2 Kwartsstof 31
4.5.3 Geluid en trillingen 31
4.6 Dakpanelementen bewerken 31
4.6.1 Lichamelijkebelasting 31
4.6.2 Stof 31
4.6.3 Geluid en trillingen 31
4.7 Leien bewerken 32
4.7.1 Verwonding 32
4.7.2 Kwartsstof 32
4.7.3 Geluid en trillingen 32
Pagina 4 | A-blad Hellende daken
Inhoud
4.8 Riet bewerken 32
4.8.1 Lichamelijkebelasting 32
4.8.2 Verwonding 32
4.8.3 Kwartsstof 32
4.8.4 Geluid en trillingen 32
4.8.5 Schimmels 33
4.9 Specifiekehulpmiddelen 33
4.9.1 Dakstoel 33
4.9.2 Dakzak 33
4.9.3 Daklorrie en dakbak 33
4.9.4 Daksteiger 34
4.9.5 Kleine hangsteiger en zitgordel 34
4.9.6 Dakladders 34
4.9.7 De kantelbare platenwagen 34
4.10 Afwerkenenaanwerken 34
4.11 Wegnemen voorzieningen 34
5 | Specifieke afspraken 35
5.1 Kortdurende werkzaamheden 35
5.2 Voorzieningen op het dak 35
5.3 Steiger-eisen 35
5.4 Ladders en trappen 35
5.5 Asbest 35
5.6 Kranenenliften 35
5.7 Bewerken van dakpannen, leien en rietvorsten 36
5.8 Schaftenkleedvoorzieningen 36
6 Toekomst 37
Informatie 38
Adressen 39
Pagina 5 | A-blad Hellende daken
Inhoud
Pagina 6 | A-blad Hellende daken
Samenvatting
Doelgroep Werkgeversenwerknemersvanalledakdekkersbedrijven
enallebedrijvendiedebeschrevenwerkzaamhedenzelf
uitvoerenoflatenuitvoeren.Maarookopdrachtgevers,
ontwerpers,werkvoorbereidersenfabrikantenvan
hulpmiddelen en gereedschappen.
Doel Tijdenshetwerkenophellendedakenisercontinugevaar
voor vallen: er wordt gewerkt op een schuin werkvlak, vaak
ongelijkenineenvaakonnatuurlijkewerkhouding.Ditkan
leiden tot ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid.
MetditA-Bladwordenafsprakenvastgelegdwaarmee
de gevaren voor veiligheid en gezondheid worden
teruggedrongen en beheerst.
AfsprakenIndeontwerpfasewordteenrisicoafweginggemaakten
wordtgekozenvooreenontwerpdatzominmogelijkgevaren
met zich mee brengt.
Indevoorbereidingwordenzomogelijkgevarenuitgesloten
en de overige gevaren worden beheersbaar gemaakt.
Denkhierbijaan
• de keus van de materialen;
• de inzet van arbeidsmiddelen;
• de bereikbaarheid van het dak;
• de beveiliging van het dak,
• de voorzieningen voor veilig onderhoud en beheer;
• hetveiligkunnenwerkenindenabijheidvanzendmasten.
Uitvoeringsfase, werkvoorbereiding Indezefasewordteenprojectspecifiekerisicoinventarisatie
en-evaluatiemettaakrisicoanalysegemaakt,ofverder
uitgewerkt.Hierzijndealgemeneenspecifiekegevaren
opgenomenenwordendealgemeneenspecifiek
projectgebondenmaatregelengenoemd.
Het gaat hier om:
• dewerkorganisatie;
• de voorbereidende werkzaamheden;
• de aanvoer, opslag en transport;
• de voorzieningen voor werken op hoogte;
• debereikbaarheidvanhetdakbijrenovatieenonderhoud;
• hetopstellenvanhefwerktuigen;
• het slopen van oude dakbedekkingen.
Uitvoeringsfase, dakwerk Omdat niet alle risico’s voldoende kunnen worden aangepakt
indevorigefases,zijngedurendedeuitvoeringophetdak
aanvullendemaatregelenenhetgebruikvanpersoonlijke
beschermingsmiddelen nodig.
Pagina 7 | A-blad Hellende daken
1 | Inleiding
IN DIT A-BLAD WORDT BESCHREVEN HOE VEILIG EN GEZOND GEWERKT MOET WORDEN BIJ HET AANBRENGEN VAN DE EERST
WATERKERENDE LAAG OP HELLENDE DAKEN. HET BETREFT WERKZAAMHEDEN IN ZOWEL IN DE ONTWERP-, DE BOUW- ALS DE
BEHEERFASE.
In het A-Blad gaat om het dakdekken met betonnen pannen,
keramische pannen, leisteen, riet, vezelcementplaat
(golfplaat),metalendakpanelementenenzonne-
energiesystemen, daarnaast gaat het ook over het
plaatsen van dakkapellen, dakramen en het aanwerken van
dakonderbrekingenalsonderdeelvandakrenovaties.Het
A-blad gaat niet in op het aanbrengen van de onderliggende
isolatie,ofdedraagconstructievanhetdak.
Onder de verzamelnaam dakdekker vallen ook de leerling
dakdekker en de voorman.
De verschillende materialen worden door drie
groepenbedrijvenaangebracht;rietdekkersbedrijven,
pannendekkersbedrijven,dieookplaatvormigematerialenen
zonne-energiesystemenaanbrengen,enleidekbedrijven.
Ongeveer450bedrijvenbrengenophellendedaken
harde bedekkingen aan zoals pannen, leien en platen. Het
merendeelvandezebedrijvenisaangeslotenbijHetHellend
Daken/ofBouwendNederland.
Derietdekkersbrancheomvatongeveer1000mensenbij300
bedrijven.Hetmerendeelvandebedrijvenisaangeslotenbij
deVakfederatieRietdekkers.
Bijhetdakdekkenmoetdeveiligheidvoortdurendaandacht
krijgen.Hetwerkvaneendakdekkerisfysiekzwaarenvindt
veelal op hoogte plaats. De dakdekker werkt in weer en wind.
De totale werkcyclus van de dakdekker omvat het vervoeren
van materialen van de tussenopslag naar de verwerkingsplek
op het dak, het betreden van het dak, het eventueel slopen
van bestaande bedekking, het opperen en uitlopen van
materialen, en het aanbrengen van de dakbedekking.
Tijdenshetwerkstaatdedakdekkerblootaandevolgende
gevaren:
• delichamelijkebelasting,dezewordtondermeerbepaald
door het type dak en de toepassing van arbeidsmiddelen;
• hetklimaat,metnamekoude,hitteenwindhebben
invloed op de veiligheid en de gezondheid;
• werken op hoogte, het valgevaar moet, aangepast aan de
specifiekesituaties,wordenbeheerst;
• bijdesloopvanoudedakenenbijhetopmaatmakenvan
dedakpannenenleienkanschadelijkstofvrijkomen;
• bijhetmonterenendemonterenvansteigersenliften,
en het werken met gereedschappen en machines kunnen
gevaren optreden;
• straling van zendmasten kan gevaren voor de gezondheid
opleveren.
InditA-bladstaandeafsprakendiewerkgeversen
werknemers in de bouw hebben gemaakt om het dakdekken
zoveiligengezondmogelijktemaken.Deafspraken
hebben betrekking op het ontwerp van hellende daken,
op de manier van aanleveren van de materialen, op de
te gebruiken hulpmiddelen en gereedschappen, op de
veiligheidsmaatregelen en op de werkmethoden. Deze
afsprakenzijngemaaktombranchespecifiekeinvullingte
geven aan de Arbowet.
MethetA-bladwillenwerkgeversenwerknemersbereikendat
het werken op hellende daken veiliger en minder belastend
wordt. De kans op ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid
wordt dan kleiner en ook de kwaliteit van het werk kan
verbeteren.Deinditbladbeschrevenmaatregelenzijn
bedoeldvooralledakdekkersbedrijveninNederland.
Dearbeidsomstandighedenbijhetleggenvan
dakbedekkingsmateriaalzijnvaakmedeafhankelijk
van anderen, zoals opdrachtgevers, ontwerpers,
werkvoorbereiders,enfabrikantenvanhulpmiddelenen
gereedschappen. De hier beschreven maatregelen en
methodenzijndaaromtevensbedoeldvoordezegroepen.
De opzet van het A-blad volgt de stappen in het bouwproces;
deontwerpfase,devoorbereidendefase,enheteigenlijke
dakwerkwerkzaamhedenmetdeafwerking.Voorelkefasezijn
gevaren voor veiligheid en gezondheid beschreven en worden
demaatregelengenoemddieindebetreffendefasekunnen
wordengeïnitieerd,voorbereidofuitgevoerd.
Inhoofdstuk5iseenaantalspecifiekeafsprakenopgesomd
diedepartijenhebbengemaaktinhetkadervanditA-blad.
Dezeafsprakenwijkenafvanderegulieregewoonten.
Dezespecifiekeafsprakenzijngemaakt,omdathiermeeeen
hogerniveauvanbeschermingkanwordenbereikt.Ookzijn
erafsprakengemaaktomzakenteverduidelijken,dooreen
strakkereinterpretatietegeven.
TenslottezijninhetA-Bladinspanningsafsprakenvastgelegd
zodatindetoekomsteenverdereverbeteringmogelijkkan
worden gemaakt.
1.1 WerkplekDe opslagplaats voor het materiaal wordt zo gekozen dat
hijbereikbaarisvoordevrachtwagendiedematerialen
aanvoert.Hierdoorisdeopslagplaatsnietaltijdindebuurt
van de toegang tot het dak. De werkplek van de dakdekker
omvatzoweldewerkplaatsen/ofdeopslagplaatsvoor
het dakmateriaal beneden, als het dak van het gebouw.
Afhankelijkvandeopslagmogelijkheid,strektdewerkplek
zichdaaromvaakuitoverdevolledigebouwplaats,totzelfs
erbuiten.
1.2 Dakdekker betonnen en keramische dakpannen
Pannendekkershebbenmeerklachtenoverlichamelijk
inspannendenzwaarwerk,hetineenongemakkelijke
houding werken dan andere werknemers in de bouw.
Daarnaastzijnermeerklachtenoverkoudeenonveiligheiden
hetontbrekenvangoedewas-enkleedgelegenhedendanbij
andere beroepsgroepen in de bouw
Bijrenovatieenbijherstelenonderhoudindebeheerfase,
begint het werk met sloopwerkzaamheden. Zeer
arbeidsintensiefenbelastendzijndewerkzaamhedentijdens
de sloop, Het gaat dan met namen om het verwerken van
deafkomendematerialenenbijhetdekken,hetopperenen
leggen op het dak.
Bijdeapplicatiezijner3algemenefasen
• De voorbereidende werkzaamheden, deze bestaan uit de
aanvoervanhetmateriaal,deafbakeningvandewerkplek
enhetaanbrengenenopstellenvano.a.collectieve
beveiligingen,steigersenhefwerktuigen.
• Deprimairetaak(hetdakwerk)ishetopperenen
aanbrengen van het dakbedekkingsmateriaal.
• Deafwerking,hierbijgaathetonderandereomhetafwerken
van het dak met vorsten en gevelpannen, het aanbrengen
van dakramen, dakkapellen, dakdoorvoeren en goten.
1.2.1 Werkzaamheden• De bouwplaats wordt op een veilige manier ingericht.
• Veiligheidsvoorzieningen worden aangebracht.
• De eigen werkplek wordt ingericht.
• Bijrenovatieenherstelwordthetbestaandedakof
worden dakonderdelen gesloopt.
• De dakvlakken worden opgemeten.
• De dakbedekkingmaterialen worden naar boven gebracht
en op daken en steigers geopperd.
• Dakbedekkingmaterialen worden op maat gemaakt en
aangebracht.
• Aansluitingenenafdichtingenvanhetpannendakworden
gemaaktconformdevoorschriften.
• Indebeheerfasewordenonderhouds-en
herstelwerkzaamheden verricht.
• Bijinspectieswordthetdakgecontroleerdopgebrekenen
worden de veiligheidsvoorzieningen gecontroleerd.
1.3 LeidekkerLeidekkers hebben meer klachten over de gezondheid,
onveiligheid en over was- en kleedgelegenheden dan andere
werknemers in de bouw.
1.3.1 Werkzaamheden • Op de grond worden de leien op dikte gesorteerd, de
dikste leien komen onderaan het dakvlak.
• Deleienwordenmeteenpannenliftoftransportlierop
het dak gehesen.
• Ophetdakbeschotwordtmetsmetlijnenaangegeven
waardeleihaken(perlaag)wordengeslagen.
• Voet-,hoek-,enkopleienwordenmetleinagelsbevestigd,
de andere leien aan leihaken.
• Deleienwordenopmaatgehakt,gekniptofgeslepen.
• Meteenleihamerwordennagelgatenindeleiengeslagen.
• Afwerkengebeurtmetdaklood.
1.4 RietdekkerRietdekkers hebben meer klachten over koude, de veiligheid
en het ontbreken van een goede was- en kleedgelegenheid
dan andere werknemers in de bouw.
Hetwerkvanderietdekkerbetreftvoor40%renovatieen
restauratievanoudedakbedekkingsmaterialen.Ditbetekent
dateersthetouderietmoetwordenverwijderd.
Erzijntweeverschillendetypenonderconstructiewaaropriet
gedekt kan worden;
detraditionele(open)constructieenhetschroefdak
(gesloten).Bijdetraditioneleconstructiewordthetrietgedekt
opzogenaamderietlatten.Bijhetschroefdakwordthetriet
vastgeschroefdineengeslotenonderconstructiebestaande
uitplaatmateriaal,ofeendaarvoorgeschiktisolatiepaneel.De
wijzevandekkenmetrietisvoorbeideconstructieshetzelfde,
maardebevestigingverschilt(bindenofschroeven).
Pagina 8 | A-blad Hellende daken
1.4.1 Werkzaamheden• Hetouderietwordtverwijderd.
• Horizontalerietlattenwordenaangebrachtopverticale
sporen,of,bijvervanging,delattenwordenvervangen
door plaatmateriaal.
• Het riet wordt, indien nodig, op lengte gesneden.
• Het riet wordt laag voor laag op het dak gelegd, gespreid,
bewerkt,handmatiginschuintegeklopt/gedrevenen
vastgebonden.
• IJzerdraad wordt als dekdraad over de rietbossen
gelegd en deze worden aan de rietlat vastgezet met dun
binddraadmetbehulpvaneengootennaaldofkromme
naald(traditioneelrietendak),ofgeschroefdinhet
plaatmateriaal(schroefdak).
• Hetrietwordtmeteenbordofdrijfbord/dekspaanin
model geklopt.
• Denokvanhetdakwordtafgewerktmetvulrieten
rietvorsten, gelegd in specie.
• Bijdeafwerkingvandakkapellenwordenloodslabben
aangebrachtofgebakkenhulpstukkeninspeciegelegd.
Pagina 9 | A-blad Hellende daken
Pagina 10 | A-blad Hellende daken
2 | Ontwerpfase
IN DIT HOOFDSTUK WORDEN MAATREGELEN BESCHREVEN DIE SOMS OOK AAN DE WERKVOORBEREIDINGSFASE WORDEN
TOEGESCHREVEN. TIJDENS DE ONTWERPFASE EN IN DE WERKVOORBEREIDING DIENT VEILIGHEID EN GEZONDHEID VAN DE
BETROKKEN MEDEWERKERS GEDURENDE ZOWEL DE BOUW, HET ONDERHOUD, ALS DE SLOOP, ONDERDEEL TE ZIJN VAN DE
BESLUITVORMING. VOOR HET AFDEKKEN VAN HELLENDE DAKEN IS DE ONTWERPFASE NIET BEPERKT TOT HET BOUWKUNDIG
ONTWERPEN.
Eenrisicoafweginghoortindeontwerpfaseregelmatigte
wordengemaakt,zodatineenzovroegmogelijkstadium
risico’skunnenwordenuitgesloten,ofbeheersmaatregelen
kunnen worden ingepland. Niet geëlimineerde risico’s worden
in het V&G Plan opgenomen.
Vanaf2012isinhetbouwbesluit(artikel6.52en6.53)
opgenomen dat voor nieuwbouw alleen een vergunning mag
worden verleend indien de aanvrager kan aantonen dat veilig
engezondonderhoudmogelijkis.Ditheeftconsequenties
voor de bereikbaarheid van het dak en voor het veilig op
het dak kunnen werken. Dit A-blad draagt oplossingen aan
waarmee dit realiseerbaar is.
Er moet een gebouwdossier worden opgesteld onder
verantwoordingvandecoördinator(en).Hetdossierwordt
opgesteldenbijgewerkttijdensdebouw:hetprocesvan
ontwerp-uitvoering-enbeheer.Ditdossiergeefteen
overzichtvanzakendievanbelangzijnvoorveiligheiden
gezondheidbijhetuitvoerenonderhoudswerkzaamhedenin
degebruiksfaseenbijdesloop.Hetdossieristevergelijken
meteengebruiksaanwijzing.
2.1 Ontwerpen van veilige dakenDe dakhelling bepaalt de veiligheid en het gemak waarmee
dedakdekkerkanwerken.Bijdakenmeteenhellingvanmeer
dan50˚moetenerspecialeveiligheidsvoorzieningenworden
aangebracht.Bijeendakhellingkleinerdan30˚wordtde
werkhoudingvandedakdekkerongunstiger,omdathijdan
dieper moet bukken.
Bijhetbepalenvandedakafmetingendientmenrekeningte
houden met de maat van de te gebruiken soort dakbedekking.
Bijeengoedontwerpvanhetdak,eneengoedekeuzevande
plaats van de onderbrekingen en de hoeken in het dak, kan
het zagen in het dakbedekkingsmateriaal tot een minimum
worden beperkt.
Dakenwaarbijzonnepaneleninhetdakvlakworden
opgenomen vragen extra aandacht. Werkzaamheden boven de
panelenzijneigenlijknietoptimaalveiliguittevoeren.Denk
hierbijaanhetaanbrengenvandebedekkingenhetrealiseren
vandenokafdekking.Tijdenshetonderhoudgevenookop
depannenaangebrachtepanelenveiligheidskwestiesindien
gewerkt moet worden boven de panelen.
Om te zorgen dat de dakdekker voldoende steun en ruimte
heeftomzijnvoetneertezetten,ishetbelangrijkdatde
vrijeruimtetussenhetdakbeschot/isolatielaagendepanlat
waar de dakdekker op staat 8,5 cm bedraagt. Zie hiervoor de
tekening.
Figuur 2.1 Dakdetail
Werkgeversenwerknemersorganisatieszullenzichinspannen
om de maatvoering van de dakelementen zodanig te laten
zijn,datdevrijeruimtetussenhetdakbeschot/isolatielaag
en de panlat, horizontaal gemeten, 8,5 cm zal gaan bedragen
conformbovenstaandetekening.
In verband met de beloopbaarheid is het aan te bevelen
panlattentekiezenmeteenminimaleafmetingvan32x50
mm.Zedienenaandenaarbovengekeerdezijdescherpkantig
tezijn.Degebruiktehoutsoortmoetminimaalkwaliteitsklasse
Czijn(SKHpublicatie“Panlatten”03-01d.d.2005-01-01).
Depanlattendienenovermeerdantweesteunpuntendoor
telopen.Deafstandtussendepanlattenonderlingmagniet
groterzijndan350mm.Bijgrotepanmodellenwordteen
extratussenlataangebracht,ofwordtdestandplaatsanders
georganiseerd.Bijeentengel-ofribafstandgroterdan650mm,
dienendeafmetingenvandepanlattewordenberekend.
Veilig aanbrengen en onderhoud van de
dakbedekkingsmaterialen wordt eenvoudiger indien in het
constructievedakgebouwgebondenankervoorzieningenworden
opgenomen voor randbeveiliging en individuele beveiliging.
Deze voorzieningen moeten, ook nadat de dakbedekking is
aangebracht,directzichtbaarenbereikbaarzijn.
Dekwaliteitvandeverankeringspunten(gebouwgebonden
ankerpunten)valtonderdeverantwoordelijkheidvande
eigenaar van het gebouw. De gebouweigenaar zal aan de
werkgever moeten aantonen dat het ankerpunt betrouwbaar
isendeveiligebruikbaarheidmoetengaranderen.Tijdenshet
gebruikisechterdewerkgever,diezijnwerknemersgebruik
laatmakenvandezepunten,verantwoordelijkvoordegoede
werking.Ditschepteenlastigeverantwoordelijkheidstoedeling,
waaroverindecontractfaseafsprakenmoetenwordengemaakt.
In Europees verband is bepaald dat de
opdrachtgever verantwoordelijk is voor het
opnemen van voorzieningen in het dak, om
een veilige werksituatie te creëren tijdens
voorzienbaar onderhoud en beheer van daken.
(EU richtlijn 92/57, Bouwbesluit art. 6.52, 6.53).
2.2 Keuze van materialenIn het ontwerp dient rekening te worden gehouden met de
werkende maten van de bouwmaterialen, zodat het op maat
maken op de bouwplaats kan worden beperkt.
Hetisaantebevelenzoveelmogelijkmodulairteontwerpen,
zodattijdensdeuitvoeringgeenextrazaagwerknodigis.
Inhetontwerpmoetenlichteengemakkelijkteverwerken
materialenwordenvoorgeschreven,omdelichamelijke
belastingtijdensopperenenverwerkenteverminderen.Ook
dient men er rekening mee te houden dat dakpannen per
definitienietbeloopbaarzijn,endaterveiligelooproutes
moetenwordenaangebracht.Ditgeldtinhetbijzondervoor
‘lichte dakpanelementen’.
2.3 Lichte plaatmaterialenIndien voor plaatvormige bedekking wordt gekozen, is het aan
te raden lichte vezelcementplaten en dakpanelementen voor te
schrijveninhetontwerp.
Golfplatenvanvezelcementzijnhetzwaarst,platenvan
polyethyleenzijnietslichter,enplatenvanpolycarbonaatzijn
aanzienlijklichter.Menmoettijdenshetopperenuiteraard
niet zo veel platen op elkaar stapelen dat deze zwaarder wordt
dan25kg,onhanteerbaarwordtofandergevaaroplevert.
Ookvoordemetalendakpanelementenzijneralternatieve
lichte materialen op de markt, zoals lichtmetalen geïsoleerde
dakpanplaten.
Materialendiezwaarderzijndan25kg,ofonhanteerbaargroot
(afmetingengroterdan1meterbij2meter)zoalsbijvoorbeeld
zonnecollectoren,moetenaltijdmechanischwordenverplaatst.
2.4 Harde bovenschaalBijdakelementendiezijnvoorzienvan(mandragende)folie,kan
de dakdekker niet met de voeten steunen op zowel de panlat als
hetdakvlak.Deenkelswordendaardoorbijhetlopenenstaan
zwaarderbelast.Misstappenkunnentoteenvalleidenentot
hetverzwikkenofbrekenvanenkels.
Ergebeurenveelongelukkenbijhetmisstappenenhet
doortrappenvanfolie.Omdittevoorkomenwordenerin
het ontwerp dakelementen voorgeschreven met een harde
bovenschaal(pur-platen,hardboard,multiplex),inplaatsvan
folie.Dewerkgeversenwerknemerszullenzichinspannenom
deze maatregel meer te laten toepassen.
Bijhetgebruikvandakelementenmethardebovenplaten,
moeten tengels worden voorgeschreven van minstens 20 mm
dik(bijdakenvan0tot20°)ofvanminstens10mmdik(bij
dakensteilerdan20°),zoalsisvoorgeschrevenindeBRL1513.
DetengelsmoetenzijngemaaktvanhoutsoortklasseC.
Alsertochfoliewordttoegepast,moetdezeeentreksterkte
hebbenvanmeerdan250N/50mm(BRLklasseQ)eneen
scheursterktevanmeerdan15%(rekbijbreuk)(BRLklasseS).
Andereklassenfoliemogenalleenwordenaangebrachtopeen
harde bovenplaat.
2.5 Vastzetten en verankerenHetvoorborenvangolfplatengebeurtineenbelastende
werkhouding.Doorbijhetbevestigenzelfborendeschroeven
tegebruiken,ishetnietnodigdegolfplatenvoorteboren.De
zelfborendeschroevenzijnvoorzienvansluitringen.Zekunnen
opelkegewensteplaatsdoordegolfplaatinhetdakworden
vastgezet.Hetsysteemiszoweltoepasbaarbijvezelcement-
platen,alsbijkunststofgolfplaten
Dehulpstukkenvoorpannendaken(vorsten,gevel-en
chaperonpannen)moetenzijnvoorzienvanvoorgeboorde
gaten.
Pagina 11 | A-blad Hellende daken
2.6 Bereikbaarheid van het dak
2.6.1 Bereikbaarheid tijdens de bouwfaseTijdenshetdakwerkwordtgebruikgemaaktvansteigers.De
eisen die de dakdekkers aan de steigers stellen, moeten in
deontwerpfasewordenbesprokenenalsonderdeelvande
taakrisicoanalyse(TRA)aandeopdrachtgever/uitbestedende
partijkenbaarwordengemaakt.Alseensteigerdoor
meerderedisciplinesmoetwordengebruikt(zoalsloodgieters
enmetselaars),kanhetnodigzijndesteigertussentijdsaan
te passen voor de dakdekker. Het opbouwen van steigers en
het aanbrengen van aanpassingen dient te gebeuren door een
gekwalificeerdpersoonofbedrijf(RichtlijnSteigers).Hierover
moetenindeontwerpfase/acquisitiefase/contractfase
afsprakenwordengemaakt.Dezeafsprakenworden
vastgelegd in het V&G Plan/werkplan-steigers.
Indienzonnepanelenzijnopgenomeninhetdakvlakishet
dak boven de panelen slecht veilig bereikbaar. De regel dat
allewerkzaamhedendooréénpartijwordenuitgevoerdkan
problemenbeheersbaarmakenofzelfswegnemen.
2.6.2 Bereikbaarheid tijdens de beheerfaseIndebeheerfasewordenkleineengrotereparatiesaan
het dak uitgevoerd. Het renoveren en opnieuw dekken van
complete dakvlakken wordt gezien als het maken van een
nieuw dak.
Indeontwerpfasemoetrekeningwordengehoudenmet
hetonderhouddatindetoekomstnodigzalzijnaanen
op het dak. De voorzieningen voor veilig beheer moeten
worden opgenomen in het ontwerp, in het bestek en op
de tekeningen, en in het dossier worden beschreven.
Denkhierbijaanhetonderhoudrondomzonnepanelen,
bijvoorbeeldmeteen(knikarm)hoogwerker.
Het dakvlak en de werkplek op het dak moeten steeds veilig
bereikbaarzijn.Debesteoplossingbijpannendakenishet
dakvlak van binnenuit veilig bereikbaar te maken. Dit kan met
speciale dakluiken, maar ook dakkapellen kunnen worden
gebruikt,mitszezijnaangepastaandezefunctie.
Bijkortdurendereparatiesofrenovatieaanrietendaken,die
nietvanbinnenuitbereikbaarzijn,wordtaltijdgekozenvoor
valbeveiliging(hekwerk)ofwordtopeenanderewijzeeen
veiligewerkplekgerealiseerd(bijvoorbeeldmeteenverreiker
voorzienvaneenwerkkooi/platformwaarmeehettoegestaan
ispersonenteverplaatsen).
Directbijdedakopgang/daktoegangmoetzicheen
ankerpunt/bevestigingbevindenvoorrandbeveiligingen/of
individuele beveiliging.
Dekwaliteitvandeverankeringspunten(gebouwgebonden
ankerpunten)valtonderdeverantwoordelijkheidvande
eigenaar van het gebouw. De gebouweigenaar zal aan de
werkgever moeten aantonen dat het ankerpunt betrouwbaar
isendebruikbaarheidmoetengaranderen.Tijdenshet
gebruikisechterdewerkgever,diezijnwerknemers
gebruiklaatmakenvandezepunten,verantwoordelijk
voordegoedewerking.Ditschepteenlastige
verantwoordelijkheidstoedeling,waaroverindecontractfase
afsprakenmoetenwordengemaakt.
2.7 Keuze valbeveiliging
2.7.1 Collectieve valbeveiligingAls de werkzaamheden per woning en per dakvlak meer dan
3manureninbeslagnemen,ofalsersprakeisvanmeerdere
kortdurendewerkzaamhedeninéénproject,moeter
collectievevalbeveiligingwordentoegepast.
Tenbehoevevandezebeoordelingisafgesprokendateen
dakvlak(dakschild)maximaal1woninggrootis.Eénwoning
kanmeerderedakvlakken(schilden)hebben;bijvoorbeeldhet
voorschildenhetachterschildeneendakjeopeendakkapel.
Debegrenzingvaneendakvlakkanbijvoorbeeldbestaanuit
een goot, een kilkeper, een hoekkeper, een nok, een opgaande
gevelofeen(kop)geveleind.
Collectievevalbeveiligingenzijndakrandbeveiligingofsteigers.
De eisen waaraan de steiger moet voldoen, worden elders
besprokenenzijnvastgelegdindeRichtlijnSteigers.
2.7.2 Vangnetten en individuele valbeveiligingVangnetten/gaasnettenkunnenwordengebruiktondernog
niet(volledig)dichtgelegdedaken,sparingenenbijhetleggen
vanniet-mandragendedaken.Vangnettenofindividuele
valbeveiliging mogen alleen worden gebruikt als de totale
beschikbare,vrijehoogteonderhetnetminstens5meter
bedraagt.
Bijwerkzaamhedendieminderdan3uurtijdkosten
perdakvlak,spreektmenvankortdurendereparaties
enishetacceptabeldatmetgebiedsbegrenzing,of,als
gebiedsbegrenzingtechnischnietmogelijkis,individuele
valbeveiliging wordt gewerkt. Als er echter sprake is van
repeterende meerdere kortdurende werkzaamheden in één
project,moetercollectievevalbeveiligingwordentoegepast
(ziehierboven).
Tenbehoevevanhetmakenvandeinschattingisafgesproken
dat een dakvlak maximaal 1 woning groot is. Eén woning kan
meerderedakvlakkenhebben(zieboven).
Gebiedsbegrenzing bestaat uit een harnasgordel met
eenkorte,‘vaste’lijnzondervaldemper.Delijnheefteen
dusdanige lengte dat de gebruiker nimmer over de rand van
hetdakkanvallen.Delijnwordtbevestigdaaneenankerpunt
inhetdakvlakofeentijdelijkaangebrachtbetrouwbaar
ankerpunt.
Pagina 12 | A-blad Hellende daken
Individuele valbeveiliging bestaat uit harnasgordels en
vanglijnenmeteenschokdemper.Dezegordelswordenaan
eenankerpuntinhetdakofaaneenindebreedterichtingvan
het dak gespannen en verankerde draad geklikt.
Indien gewerkt wordt met gordels moet het BHV plan hierop
zijnafgestemd.
De eisen waaraan de individuele valbeveiliging moet voldoen,
worden elders besproken.
2.8 Voorzieningen voor veilig beheer Ten behoeve van voorzienbaar onderhoud moeten al in het
ontwerp routes worden gepland naar onderhoudsgevoelige
delenvanhetdakendeveiligheidsvoorzieningen(ziehet
bouwbesluitart.6.52en6.53).Hetiswenselijkhiervoor
voorzieningen aan te brengen, zoals dakpantreden
enroostervloeren.Ankerpunten(gebouwgebonden
ankervoorzieningen)dienenzekertewordenaangebracht.
De werkgevers en de werknemers zullen zich inspannen om
daken veilig onderhoudbare daken onder de aandacht van
gebouwbeheerders en gebouweigenaren te brengen.
2.9 Niet-draagkrachtige daken zijn daken met een niet-harde toplaag en bijvoorbeeld golfplaten daken
Deze mogen, zonder voorzieningen, niet worden belopen.
In het ontwerpplan moet worden voorgeschreven hoe
voorzienbaaronderhoudaan,ofopdezedakenveiligkan
wordenverricht,bijvoorbeeldmetdakladders,hoogwerkersof
kranen.Dezeinformatiewordtopgenomeninhetdossier.
De eisen aan de gebouwgebonden ankervoorzieningen,
looproutes en toegangsvoorzieningen worden in het dossier
beschreven,zodatdekwaliteitindegebruiksfasekanworden
bewaakt. Het gebruik van de voorzieningen is eveneens in het
dossier beschreven.
2.10 Veiligheidsvoorzieningen voor onderhoud aan het dakvlak
Ophellendedakenmoetaltijdveiliggewerktkunnenworden.
Deeerstekeushierbijisdeaanwezigheidvanleuningenof
voorzieningen om leuningen aan te kunnen brengen. Tweede
keuszijnankerpuntenwaarmeeaangelijndkanworden
gewerkt.Tenzijditomtechnischeredennietmogelijkis
moeterinallegevalleneeneffectievecollectievebeveiliging
aanwezig is.
Aanlijnendienttegebeurenaaneengoedgekeurd
veiligheidssysteem, aan een gebouwgebonden verankering,
ofaaneendakladderdievoldoendesterkisverankerd,aldan
nietvoorzienvaneenbeugel.Bijpannendakenmogende
panlattennietwordengebruiktvoorhetaanlijnenvaneen
veiligheidslijn.
Bijleidakenishetbovendiennoodzakelijkankerpuntenaante
brengenwaaraandedakstoelenkunnenwordenbevestigd.
Dekwaliteitvandeverankeringspunten(gebouwgebonden
ankerpunten)valtonderdeverantwoordelijkheidvande
eigenaar van het gebouw. De gebouweigenaar zal aan de
werkgever moeten aantonen dat het ankerpunt betrouwbaar
isendebruikbaarheidmoetengaranderen.Tijdenshet
gebruikisechterdewerkgever,diezijnwerknemers
gebruiklaatmakenvandezepunten,verantwoordelijk
voordegoedewerking.Ditschepteenlastige
verantwoordelijkheidstoedeling,waaroverindecontractfase
afsprakenmoetenwordengemaakt.
Erzijngeprefabriceerdeveiligheidsvoorzieningenvoor
hellendedakenopdemarkt.Zezijnbedoeldvoorde
bevestigingvanladders,voordeondersteuningvan
werkplatformsenalsverankeringspuntenvoordeindividuele
valbeveiliging.Deeisenwaaraangeprefabriceerde
veiligheidsvoorzieningenmoetenvoldoenzijnelders
opgenomen.
Bijrietendakenwordenalleveiligheidsvoorzieningen
bevestigdaandegaardenofpanlatten.
2.11 Veiligheidsvoorzieningen voor het onder-houd van goten
Gotenmoetenregelmatigwordengeïnspecteerd
en schoongemaakt. Ook moeten oudere goten en
gootbekledingenvantijdtottijdwordengerepareerdom
degotenwaterdichttehouden.Metdezewerkzaamheden
moet al in het ontwerp rekening worden gehouden. De
wijzewaaropdezewerkzaamhedenveiligkunnenworden
uitgevoerd,moetzijnbeschreveninhetdossierwaarinde
bouwkundige en technische kenmerken staan die van belang
zijnvoordeveiligheidengezondheidvanwerknemersdie
laterewerkzaamhedenverrichten.(Arbobesluit2.30.c).
Voor het veilig werken in en aan goten gelden de volgende
uitgangspunten:
Erwordtgewerktvanafeensteigerofeenandereveilige
werkplek. Goten tot een hoogte van 5 meter mogen staande
op een ladder worden geïnspecteerd en gerepareerd, onder
voorwaarde dat de ladder goed kan worden geplaatst tegen
degoot,tegenwegschuivenaandeonderzijdeenaande
bovenzijdeisgeborgd,datdetotalewerktijdnietmeerdan
2 uur is en dat niet verder dan 1 armlengte wordt gereikt. De
gootdientzostabieltezijndatdezetijdenshetbetredenniet
vervormt.
Goten op een hoogte van meer dan 5 meter moeten
bijvoorkeurbeloopbaarzijn,enzijnvoorzienvaneen
veiligheidssysteemofhorizontalelijn-enkabelsystemen
volgens NEN 517, minimaal klasse B. Beloopbare goten
zijnbeschreveninhetdossierenzijnbekendbijde
gebouweigenaar.
Pagina 13 | A-blad Hellende daken
Gotendiemensdragendzijnuitgevoerd,mogenalleen
worden betreden indien er een valbeveiliging aanwezig is.
Alsditomtechnischeredennietkanmagditaangelijnd
aaneengoedgekeurdveiligheidssysteem(gordel,lijnen
verankeringspunt)gebeuren.
2.12 Veilig werken bij zendmastenRondGSM-mastenbevindenzichelektromagnetischevelden,
diekunnenmogelijkezorgenvooropwarmingvandelen
van het lichaam en verstoring van het evenwicht. Dit kan
schadelijkezijnvoordegezondheid.BijenkelvoudigeGSM
antennesisde‘vuistregel’danmenhorizontaaleenafstand
vanminstens3meteraanmoethoudenenverticaaleen
afstandvanminstens0,5meter.
DegebouweigenaardientdeGSM-operatoreenduidelijk
bordtelatenplaatsenomdeveiligeafstandaantegeven.Bij
complexeantenne-installatiesmoetvantevoreninformatie
wordeningewonnenbijdeeigenaarofbeheerdervande
antenne.
BijwerkzaamhedenopdakenwaarGSMmastenzijngeplaatst,
zaldegebouweigenaarofopdrachtgeveropverzoekvanhet
uitvoerendebedrijfeenverklaringafgevendatdewerkingvan
de masten geen gezondheidsschade veroorzaakt. Indien de
gebouweigenaar dit niet kan, zal de zendmast buiten dienst
wordengesteldgedurendedetijddatermensenophetdak
aanwezigzijn.Hetuitvoerendbedrijfkrijgtdegelegenheid
zich te overtuigen van deze ‘buitendienststelling’.
2.13 Veilig aanbrengen van solar systemenHet aanbrengen van solar systemen kan plaats vinden
tijdensdebouwofgrootonderhoud.Indiesituatiesishet
een extra arbeidsgang geïntegreerd in het aanbrengen van
de dakbedekking. In deze gevallen gelden de gevaren en
maatregelen die ook gelden voor het aanbrengen van pannen
en plaatvormige bedekkingen.
Voor de beklimming is tot een hoogte van 7,5 meter een ladder
geschikt. Hiervoor moet een geschikte opstelplaats aanwezig
zijnofgecreëerdwordenwaarbijwegglijdenenwegzakken
aandeonderzijdemoetwordenvoorkomenalsmedeeen
verankeringaandebovenzijdeenhetveiligkunnenafstappen
vandeladderopdewerkvloerofhetdakvlak.
Als dakrandbeveiliging is de eerste keus een
gebouwonafhankelijkebeveiligingzoalseentriangelbrugof
steigerdieveiligvanafmaaiveldisoptebouwen.Indiendit
nietkanis,mitsdebouwkundigeconstructieaanwijsbaar
voldoendestevigis,eenbeveiligingaanhetgebouwmogelijk.
Afgeradenwordttewerkenmetindividuelebeveiliging,het
werk is weliswaar van korte duur maar de mobiliteit op het
dak is dermate groot dat individuele beveiliging onwerkbare
situatiesoplevert.
2.13.1 Zonnepanelen in het dakvlak Hetopperenvanafmaaiveldnaarhetdakdientbijvoorkeur
machinaal te geschieden. Slechts indien mechanische
transportmiddelenonmogelijkinzetbaarzijn,ishandmatigen
incidenteelhandmatigopperenacceptabel.
Eenbronoplossingisintegratievandewerkzaamheden
waarbijafstemrisico’swordenvoorkomendoorhet
pannenleggen en het plaatsen van de zonnepanelen door één
partijtelatenuitvoeren.
Technisch/Organisatorischecollectievemaatregel;
Technische maatregelen prevaleren boven organisatorische
maatregelen,hierzijntechnischemaatregelenlastig
realiseerbaar.
Door het leggen van de pannen in twee arbeidsgangen te
plannen,uittebestedenenuittevoerenwordtcoördinatie
indevoorbereidingafgedwongen.Dezetweearbeidsgangen
worden onderbroken door het leggen van de zonnepanelen.
In de eerste arbeidsgang worden de pannen boven de
zonnepanelen gedekt. Daarna worden de panelen gelegd en
wordthetdakverderafgedekt.
Het is aan te bevelen alle werkzaamheden boven het
dakbeschotinhandentegevenvanéénpartij,de
pannenlegger.
Individuele maatregelen;
Erzijngeeneffectieveindividuelemaatregelen.
Algemeen;
Bijdedakvoetiseenwerkvloeraangebrachtmeteffectieve
randbeveiliging.
2.13.2 Onderhoud boven zonnepanelen Onderhoudaanpannenofvorstendirectboven-ofmet
geringeafstandtotdezonnepanelenkanveiligworden
uitgevoerd vanuit een hoogwerker. De hoogwerker is voorzien
vaneenwerkplatformmetwegneembaar/wegklapbaarfront.
Dewerknemersdragentijdenshetwerkenindezesituatieeen
gebiedsbegrenzende gordel.
Pagina 14 | A-blad Hellende daken
Bestek en tekeningen
In een goed ontwerpproces wordt voortdurend een
risicoanalyse van het ontwerp gemaakt en worden
oplossingenvoorknelpunteningevoegd.Ditgebeurtbij
voorkeurinoverlegtussendeontwerperenpraktijkexperts
enlatertussenhetdakdekkersbedrijfendeuitbestedend
aannemer.Deafsprakenwordenvastgelegdinhetbestek
enopdetekeningen.Oplossingendierelevantzijninde
gebruiksfaseen/ofbijdesloopwordenookopgenomeninhet
dossier.Knelpuntenwaarvoorgeenoplossingenzijnbedacht,
wordenopgenomenindeprojectrisicoanalyseenhetV&G
Plan.
Devolgendezakenmoetenvoorafgaandaandefeitelijke
uitvoering worden geregeld en vastgelegd in het werkplan,
V&GPlanen/ofdossier:
• Afsprakenmetdeeigenaarvandegrondomhetgebruik
van het terrein te regelen en verkeersmaatregelen te
treffen,zodatdebouwplaatstoegankelijkisvooreen
noodzakelijkekraan.
• Het creëren van een veilige plek om de materialen zo dicht
mogelijkbijdelifttijdelijkopteslaanenteopperen.
• Het aanbrengen van de benodigde veiligheidsmaatregelen
alssteigersenvanglijnenvooreenveiligewerkplek.
• Hetregelenvantoilet,wasbaken/ofschaftkeet.
• Afsprakenoverdemechanischetransportmiddelenomde
dakbedekkingsmaterialen op het dak te brengen.
• De hulpmiddelen zoals vuilcontainers en stortkokers om
hetsloopmateriaalgemakkelijkaftevoeren.
• De hulpmiddelen die op het dak worden gebruikt om
depannentetransporteren,teleggen,tebevestigen,of
tebewerken.Inprincipewordtaltijdeenmandragende
ondergrondaangebracht;isditnietmogelijkdandienen
extraveiligheidsvoorzieningentewordengetroffen.
• Het zorgen voor werkplekken voor elke werknemer op
een goede werkhoogte. Om leisteen te kunnen sorteren
zonderoverbelasting,moetrekeningwordengehouden
met de heuphoogte van de individuele werknemer.
• Deplanning/routingvandewerkvolgordeomfysieke
belastingtebeperken(hierbijwordtrekeninggehouden
metdegrootteenhetgewichtvanelementen).
• Een veiligheidsplan met de veiligheidsvoorzieningen die
voorhetobjectgeldeninzoweldeuitvoeringsfase,het
voorzienbaaronderhoudindebeheerfase,alsvoorde
sloop.
Pagina 15 | A-blad Hellende daken
Pagina 16 | A-blad Hellende daken
3 | Uitvoeringsfase, werkvoorbereiding
DE WERKVOORBEREIDING IS EEN VERVOLG OP HET ONTWERPPROCES. DE KNELPUNTEN EN MAATREGELEN MOETEN IN DEZE FASE
VERDER WORDEN UITGEWERKT. INDIEN IN DE ONTWERPFASE GEVAREN ONVOLDOENDE ZIJN ONDERKEND, MOET EEN GEHELE
PROJECTRISICOANALYSE WORDEN GEMAAKT. IN HET VOORBEREIDINGSPROCES MOET EEN VEILIGE UITVOERING MOGELIJK
WORDEN GEMAAKT. HET IS AAN TE BEVELEN HOOFDSTUK 2 ‘ONTWERPFASE’ VAN DIT A-BLAD DOOR TE NEMEN ZODAT NOG NIET
INGEVOERDE MAATREGELEN ALSNOG AANDACHT KRIJGEN. IN DIT HOOFDSTUK WORDT DAAROM VEEL AANDACHT GESCHONKEN
AAN VEILIGE UITVOERINGSMETHODEN, HET OPPEREN, EEN VEILIGE WERKPLEK EN DE VEILIGE BEREIKBAARHEID VAN DE WERKPLEK.
Ermoetindezefaseeenproject-specifiekeRI&Emettaakrisico-
analyseswordengemaakt,ofverderwordenuitgewerkt.
Hierinzijndealgemeneenspecifiekegevarenopgenomen
enwordendealgemeneenspecifiekeprojectgebonden
maatregelen genoemd. Op basis hiervan stelt de Coördinator
opdebouwhetV&G-PlanUitvoeringsfaseop.HetV&G-Plan
iseencoördinatiedocument;dehierinvastgelegdegevarenen
maatregelen gelden voor iedereen op de bouwplaats.
Hetdossierdatisopgesteldindeontwerpfase,waarin
degevarenenmaatregelenbijonderhoudensloopzijn
opgenomen,wordtbijgewerkt.Veranderingininzichten,
aanwijzingen,materialen,processenenproceduresdietijdens
deuitvoeringsfaseontstaan,wordentoegevoegd.
Hetuitvoerendbedrijfmaaktindecalculatieeeneersteanalyse
van de gevaren. Hierop gebaseerd worden maatregelen in
deoffertevoorgesteldmetalsdoeltijdensdeprijsvorming
afsprakentemakenoverdezemaatregelen.Gedachtkan
wordenaansanitaire-schaftenkleedvoorzieningen,positievan
de werkvloer en de steiger, tussenopslag en het opperen.
Pertaakwordteentaakrisicoanalyse(TRA)gemaakt,afgestemd
ophetspecifiekeprojectendespecifiekematerialen,arbeids-
middelen en werkmethoden. Zo worden er TRA’s opgesteld
voorhetopperen,uitzetten,maatvoeren,slijpen,boren,etc.
In de TRA wordt aangegeven welke middelen moeten
worden gebruikt, welke gevaren kunnen optreden en welke
beheersmaatregelenmoetenwordengetroffen.DeTRAwordt,
vóór de aanvang van de werkzaamheden ter beschikking
gesteldaandeCoördinatorUitvoeringsfaseendedirect
leidinggevende, en maakt deel uit van het ‘start-werk-gesprek’.
Ditafstemmingsoverlegvindtplaatsvóórdeuitvoeringvan
dewerkzaamheden,zodatallerelevantebetrokkenen(zoals
deuitvoerendenendetegelijkertijdwerkzamedisciplines)op
dehoogtezijnvandemaatregelen.Degemeenschappelijke
gevaren en maatregelen worden ingevoegd in het V&G-Plan.
3.1 Werkorganisatie Bijdeorganisatievanhetwerkishetbelangrijktezorgen
voorafwisselingtussenhetwerkopdegrond(opperenvan
materiaal)enhetwerkophetdak.Omdatdelichamelijke
belastingtussendezetweesoortenwerkverschilt,ishet
gevaarvooroverbelastingmindergrootalsdewerkzaamheden
wordenafgewisseld.Hetisuiteraardookbelangrijkgeschikte
hulpmiddelentegebruikenenditopdejuistemanierte
doen.Werkdrukdoortijd-ofcapaciteitsgebrekkanworden
voorkomendoorgoedeafsprakentemakenendoorte
zorgen voor een goede samenwerking tussen werknemers,
opdrachtgevereneventueleanderedakdekkersbedrijven.
3.1.1 Instructie en trainingVoorlichtingeninstructiewordenvaakverstrektdoordedirect
leidinggevende(voorman),deuitvoerderofdooreenervaren
werknemer.Zijkunnendenieuwkomerswegwijsmakenen
wijzenophetbelangvanveiligengezondwerken.
DevoorlichtingeninstructieisgebaseerdopdeTRAenhet
V&GPlanvoorhetdesbetreffendeproject.
Deopleidingenvoordedakdekkers(pannen)wordenin
opdracht van de branchevereniging, Het Hellende Dak, verzorgd
door GAan in de Bouw. De opleidingen voor leidekkers worden
in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Leidekkers
verzorgd door GAan in de Bouw.
DeopleidingenRietdekkerswordeninopdrachtvandeVakfede-
ratieRietdekkersverzorgddoorRONenhetDeltionCollege.
Machinesvoorverticaaltransport,zoalshijskranen,met
eenhijsvermogenvanmeerdan10ton/metermogen
alleen worden bediend door werknemers met een TCVT-
persoonscertificaat(ziewww.tcvt.nl).
3.1.2 Beschermende kledingDe bouwhelm wordt gedragen als bescherming tegen
stotenenvallendevoorwerpen,bijvoorbeeldalsbinnenhet
hijsbereikvandekraanwordtgewerkt.
Veiligheidsschoenen voor dakdekkers moeten voldoen aan hoge
eisen.Zemoetenvoldoendesteungevenenduurzaamzijn.
HalfhogeofhogeveiligheidsschoenenvanhettypeS3(stalen
neus,’stalen’zool,kerfvastbovenleer,slip-,zuur-enolie¬
bestendig)zijngeschikt.Bijgeknieldwerkenmoetenknie-
beschermerswordengebruikt.Erzijngoedekniebeschermersop
de markt die in houders in de overall kunnen worden geplaatst.
Bijhetuitlopenenleggenvandedakbedekkingsmaterialen
moeten handschoenen worden gedragen.
Dedakdekkerwerktinweerenwind,hitte,kouenregen.
Bijwarmweermetzonenweinigwindkanerovermatige
hittebelastingoptreden.Dekledingvandedakdekkermoet
voldoen aan kwaliteitseisen. Zo moet de kleding voldoende
beschermingbiedentegenkou,regenenwinden‘ademend’zijn.
BijhetwerkenindezonstaatdedakdekkerblootaanUV-
straling.Ditkanleidentotschadeaandehuidenmogelijk
zelfshuidkanker.Bijhetdakdekkenishetdaaromvanbelang
kledingmetlangemouwenenbroekspijpentedragenen
de blote huiddelen in te smeren met zonnebrandcrème
(minimaalfactor30).Ookishetsterkaanteradeneen
hoofddekseltedragen,eenhelmisdeeerstekeusanderseen
hoedofpet(cap)metnekflap.
Bijhetwerkenindezonenbijfellichtmoeteenzonnebrand-
crèmemeteenhogebeschermingsfactorwordengebruikt(ZPF
30ofmeer).Vooralhetgezichtendenekmoetengoedworden
ingesmeerd.Ookmoetbijzonnigweereenzonnebrilworden
gedragen om de ogen te beschermen tegen UV-straling.
Bijwarmenzonnigweermoetenregelmatigkortepauzes
worden ingelast en moet de dakdekker veel water drinken.
Dewerkgevergeefthiervoordegelegenheidenhoudthierop
toezicht.Dewerknemeriszelfverantwoordelijkvoorhet
drinken van voldoende water.
Bijwarmweerkan,ingezamenlijkoverlegenvoorzover
mogelijk,wordenovergegaantotverschovenwerktijden
3.1.3 Veiligheid bij weer en windBijhardewindkandedakdekkeruitbalansrakenenvallen.Ook
kunnen er ongelukken optreden doordat materialen opwaaien
ofvanhetdakwaaien.Bijregen,sneeuw,ijzelofaanvriezen
wordendakenglad,waardoordekansopuitglijdentoeneemt.
Ermoetwordenafgesprokenwanneererwelenwanneer
ernietwordtgewerktenbijwelkewindkrachthetwerk
wordtstilgelegd.Dezeafsprakenmoetenliefstinhet
prijsvormingsstadium,voorstartwerkwordengemaakten
vastgelegd.Ookmoetenerafsprakenwordengemaaktover
de beschermende maatregelen die zullen worden genomen.
Er moet worden gezorgd dat materialen niet weg kunnen
waaien,datsteigersenladdersgoedaandeconstructie
zijnvastgemaaktendatsteigerdelenzijngezekerdtegen
wegwaaien. Voordat de werkzaamheden worden hervat, moet
de steiger worden gecontroleerd.
Bijhetproject-specifiekmakenvandeafsprakenworden
nietalleendestandaardrichtlijnengevolgd,maarwordtook
rekeninggehoudenmetanderefactoren,zoalsdehoogte
van het dak en de windgevoeligheid van de te verwerken
materialen.Deteverwachtenwind¬krachtkanhogerzijnin
bepaaldegebieden,zoalslangsdekust,ofindeomgevingvan
hoge gebouwen.
Bijeenverwachtewindkracht6opdeschaalvanBeaufort
ofmeermoethetwerkopaluminiumrolsteigersworden
gestaaktenmogenergeenladderswordengebruikt.Bij
windkracht7(ophetdak)wordendewerkzaamhedenophet
dakenhethijswerkgestaakt.
De windkracht kan worden gemeten met een windmeter. Op de
sitevanhetKNMIwordtdewindkrachtperregioweergegeven.
Vuistregels worden in de onderstaande tabel gegeven.
Kracht Benaming Uitwerking boven land en bij mens
0 stil rookstijgtrechtofbijnarechtomhoog
1 zwak windrichtinggoedafteleidenuitrookpluimen
2 zwak wind merkbaar in gezicht
3 matig stofwaaitop
4 matig haarindewar,kledingflappert
5 vrijkrachtig opwaaiendstofhinderlijkvoordeogen,gekuifdegolvenopmerenenkanalenenvuilcontainerswaaienom
6 krachtig paraplu's met moeite vast te houden
7 hard lastigtegendewindintelopenoffietsen
8 stormachtig voortbewegenzeermoeilijk
9 storm schoorsteenkappen en dakpannen waaien weg, kinderen waaien om
10 zware storm grote schade aan gebouwen, volwassenen waaien om
11 zeer zware storm enorme schade aan bossen
12 orkaan verwoestingen
Pagina 17 | A-blad Hellende daken
3.1.4 Veilig materieelEr wordt alleen gebruik gemaakt van goed onderhouden
gereedschappen en machines, voorzien van de CE-markering.
Degereedschappenenmachinesmoetenregelmatigworden
beoordeeldengecontroleerd(HandboekArbeidsmiddelen,
Volandis,http://www.volandis.nl/handboek.Arbeidsmiddelen
mogen alleen worden gebruikt voor het doel waarvoor ze
zijngemaaktenzoalsbeschrevenindehandleidingvanhet
arbeidsmiddel.
Liftenmoetendoordeskundige,voldoendeonderrichteen
daartoebevoegdewerknemerswordengeplaatst.Na(her)
plaatsingenvooringebruiknamewordtdeopstellingendelift
gecontroleerd.
Onveiligmaterieelwordtdoordedakdekkerzoveelmogelijk
zelfopgemerktendirectbuitenwerkinggesteld(aande
handvanchecklistenuitHandboekArbeidsmiddeleno.g.)Dit
wordtgerapporteerdaandevoormanofdeuitvoerder.Voor
meerinformatieoverveiligeaankoop,gebruik,controleen
beheer van materieel wordt verwezen naar het ‘Handboek
Arbeidsmiddelenvoordebouwnijverheid’vanVolandis.
3.1.5 Voorkomen van brandgevaarBijrietdekkenkanbrandontstaandoorvonkendievan
gereedschappenenmachinesafkomen.Dewerkzaamheden
waarbijvonkvormingkanoptreden,moetenopeenschoon
maaiveldwordenuitgevoerd.Hetwerkenmetvonkvrij
gereedschapiseenalternatief.
Indienwerkzaamhedenmoetenwordenuitgevoerdwaarbij
brand kan ontstaan, dienen voldoende beheersmaatregelen
tewordengenomenenmoetenbrandblussersopdefeitelijke
werkplekaanwezigzijn.Indiegevallenmoetworden
nagegaanwordenofinhetBHVplanvoldoendeaandachtis
geschonkenaanbrandenontruimingbijbrand.
3.2 Voorbereidende werkzaamheden De voorbereidende werkzaamheden bestaan uit
het aanvoeren van materiaal, het aanbrengen van
valbeveiligingen,hetopstellenvansteigersenhefwerktuigen
en de eventuele sloop van oude dakbedekkingsmaterialen.
Indevolgendeparagrafenwordtdaarpuntsgewijsop
ingegaan.
3.2.1 Aanvoer, opslag en transportDeopslagopdebouwplaatsmoetzichzodichtmogelijkbij
de opperplaats naar het dak bevinden en goed bereikbaar
zijnvoorhetmechanischopperen.Deopslagmoetvrijvan
hetmaaiveldzijn,zodatmechanischtransportmogelijkis.
Stapelen van materiaal moet zodanig gebeuren dat gevaar
voorverschuivenofomvallenwordtvoorkomen.Pakketten
mogen niet uit elkaar kunnen vallen. De ondergrond moet
voldoendestabielzijn,zodatverzakkennietoptreedt.
Eventueelmoeteentijdelijkvloertjevanbaddingsen
steigerdelen worden gemaakt.
Deopgangnaarhetdakmoetveiligzijnenveiligworden
gehouden. Eventuele werkvoorraad op het dak moet zo dicht
mogelijkbijdeverwerkingsplekwordengeplaatstomonnodig
extra transport te voorkomen. Het is aan te bevelen ervoor te
zorgen dat het materiaal niet meer dan 5 meter horizontaal
overhetdakhoefttewordenverplaatst.Ditismeestal
mogelijk,tenzijdepannenliftalleenkanwordenopgesteldbij
de kopgevel.
De werkvoorraad moet over het dakvlak worden verdeeld om
het dak niet te overbelasten.
Bijhetopperenopdegrondtreedtlichamelijkebelasting
opdoortillen.Materialenmogenalleenwordengetildals
zemaximaal25kgwegen.Bijzwaarderematerialenmoeten
hulpmiddelen, zoals kranen, worden ingezet. Dit geldt ook
voormaterialenmetafmetingengroterdan100X200cm.
Eenvoorbeeldenvaneenhulpmiddeldatdelichamelijke
belastingvermindertiseenverreiker.Dezeisveelaleen
knikbestuurd(ruw)terreinvoertuigwaarmeematerialenop
pallets, direct op het werkniveau kunnen worden geplaatst.
Demachineisintezettenvoorzowelhorizontaalalsverticaal
transportenstelt,afhankelijkvanhettype,beperkteeisen
aan het terrein. Deze machine maakt veel handverplaatsingen
overbodig.
Meerinformatieistevindenop
www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl
3.3 Voorzieningen voor werken op hoogteBijhetdakdekkenophellendedakenisvoortdurendvalgevaar
aanwezig.Tijdenshetdakdekkenwijzigtdesituatieopde
werkplek bovendien voortdurend.
Er moeten voorzieningen worden aangebracht om het
valgevaartevoorkomen.Bijhetbepalenvandemaatregelen
moetuitgegaanwordenvancollectievemaatregelen
(gevaarbeheersingvoorallen).Alsditomtechnischereden
nietmogelijkisofonvoldoendebeschermingbiedt,ofalser
sprakeisvankortdurendewerkzaamheden(zieverder)kan
gebruikwordengemaaktvanindividuelevalbeveiligingof
gebiedsbegrenzing.
Als de werkzaamheden per dakvlak meer dan 3 manuren in
beslagnemen,dientercollectievevalbeveiligingteworden
toegepast, zoals steigers, leuningen en hekwerken.
Pagina 18 | A-blad Hellende daken
Bijwerkzaamhedendiemindertijdkosten,spreektmenvan
kortdurendereparatiesenishetacceptabeldatgewerktwordt
metgebiedsbegrenzing,of,alsditomtechnischeredenniet
kan,metindividuelevalbeveiliging,verankerdaandeugdelijke
ankerpunten. Als het echter gaat om meerdere kortdurende
werkzaamhedeninéénproject,moetcollectievevalbeveiliging
worden toegepast.
Tenbehoevevandezebeoordelingisafgesprokendateen
dakvlak(dakschild)maximaal1woninggrootis.Eénwoning
kanmeerderedakvlakken(schilden)hebben;bijvoorbeeldhet
voorschildenhetachterschildeneendakjeopeendakkapel.
Debegrenzingvaneendakvlakkanbijvoorbeeldbestaanuit
een goot, een kilkeper, een hoekkeper, een nok, een opgaande
gevelofeen(kop)geveleind.
3.4 Collectieve valbeveiligingCollectievevalbeveiligingenzijnsteigersen
dakrandbeveiliging, leuningwerk, vloerrandbeveiliging,
beveiligingvandakopeningen,beveiligingvandekopzijden
van het dak en tussenbeveiliging van grote dakschilden. Ook
beveiligingtegenvallendevoorwerpenenbeveiligingbijhet
aanbrengenvanplaatvormigedakbedekkingzijncollectieve
valbeveiliging. Gebouwgebonden verankeringspunten dienen
onderandereomdecollectievebeveiligingoptebevestigen.
Collectievevalbeveiligingwordtaangebracht:
• langsdedakrand(langs-enkopgevels);
• langs steigervloeren;
• rond daksparingen en lichtopeningen;
• op lange dakhellingen om de valhoogte te beperken.
3.4.1 VloerrandbeveiligingVloerrandbeveiliging is in principe samengesteld uit leuningwerk
(dubbeleleuningenkantplank).Nettenenanderealternatieven
worden alleen toegepast als ze minstens evenveel veiligheid
bieden.Debovenrandvandenetten(ofdealternatieven)mag
onderbelastingnooitlagerdan1,20meterbovendevloerrand
komen.‘Doorvallen’moetzijnuitgeslotendoordecorrecte
bevestigingvaneenrandnetconstructieaandevloerrand.
3.4.2 Beveiliging van dakopeningenDakopeningen, zoals dakluiken en sparingen, worden
afgedektmetdraagkrachtigmateriaalofafgezetmeteen
leuningconstructie.Alsditnietmogelijkis,kunnensparingen
ook worden beveiligd door middel van een net onder de
sparing.Effectiefisdesparingopeenzolaatmogelijkmoment
aantebrengenenaansluitendhet‘gat’definitiefaftewerken.
3.4.3 Beveiliging kopzijden dakvlakOokaandekopzijdenvanhetdakvlakwordtvalbeveiliging
aangebracht. De beveiliging bestaat uit leuningwerk aan rand
vanhetdakschild,ofeensteigerwerkvloeraansluitendopde
kopgevel. In dat laatste geval moet de valhoogte niet groter
zijndanstriktnoodzakelijkismaarnooitmeerdan2,5meter
bedragen. Als er kopgevelbeveiliging is aangebracht, kan het
lastigzijngevelpannenaantebrengen.Bijhetgebruikvaneen
steiger speelt dit minder. Als het plaatsen van een steiger niet
mogelijkisenergeenanderealternatievenzijnomderandte
beveiligen, wordt aangeraden een hoogwerker te gebruiken
bijhetleggenvandelaatsterijpannenendegevelpannen.
3.4.4 Tussenbeveiliging bij grote dakschilden Metgrotedakschildenoflangedakvlakkenwordenbedoeld:
dakvlakkenmeteenhellingsteilerdan45°eneenverticaal
gemeten hoogte van meer dan 5 meter boven steigervloer.
Indiegevallenwaarbijgeensteigeraanwezigiswordtbij
kortdurende werkzaamheden valbeveiliging gebruikt en is in
andere gevallen een valbeveiliging aangebracht. De hoogtemaat
wordtdangemetenvanafdeonderzijdevandevalbeveiliging.
Bijdedakvlakkenwaarbijdenokmeerdan5meter
bovendedakvoetligt(verticaalgemeten)moet,behalve
gootbeveiliging, ook tussenbeveiliging worden aangebracht.
Ditkaneensteigervloerzijn,dienaarhetdaktoewordt
gebouwd,ofleuningwerk,ofveiligheidsnetten.Omdatdeze
systemen moeten worden verankerd, kan het dakdekken
lastigzijn;erkunnendannamelijkrijenpannenpasworden
gelegdalsdevoorzieningenzijnweggenomen.Omdezereden
dieneninhetdakvlakconstructieveankerpuntenteworden
opgenomen(gebouwgebondenvoorzieningen)dieookinde
onderhoudsfasebereikbaarenbruikbaarzijn.
In het uiterste geval kan met individuele valbeveiliging worden
gewerkt.Ookdandienendeugdelijkverankeringen,bij
voorkeur in de vorm van gebouwgebonden voorzieningen, te
worden gebruikt.
3.4.5 Constructieve ankerpuntenAnkerpuntenmoetenconstructiefzijnbevestigdaanhetgebouw.
Hetzijngebouwgebondenvoorzieningen.Deverantwoording
voor de technische staat en daarmee de gebruikskwaliteit is de
verantwoordelijkheidvandegebouweigenaar.
Pagina 19 | A-blad Hellende daken
Erbestaangeprefabriceerdeveiligheidsvoorzieningenvoor
hellendedaken.Dezezijnbedoeldvoordebevestigingvan
ladders,voordeondersteuningvanwerkplatformsenals
verankeringspuntenvoordeindividuelevalbeveiliging,ofvoor
deverankeringvancollectievevalbeveiligingen.
Geprefabriceerdeveiligheidsvoorzieningenmoetenvoldoen
aan de NEN-EN 517. De norm kent twee klassen:
• KlasseAisalleengeschiktvoorverticalekrachten(Y-as)en
mag alleen op dakvlakken worden gebruikt.
• KlasseBisnaastverticalekrachtenookberekendop
dwarskrachten(X-as)enisookgeschiktomlangsgotente
worden aangebracht.
Desterkteeisenzijnmedeafhankelijkvandehellingshoekvan
het dakvlak.
Op elk veiligheidssysteem moet de CE-markering met de
klassezijnaangebracht.Desystemenmoetenworden
geleverdmeteenEG-verklaringvanconformiteit(certificaat),
eeninstructievoordebevestigingenaanwijzingenvoorhet
juistegebruik.
Deconformiteitverklaringdientdegeheleverankeringte
omvatten;datwilzeggendeverankeringfunctionerend
aangebrachtaanhetaanhetobjectaangebrachteankerpunt.
De gebouweigenaar dient vóór het gebruik de gebruiker
te overtuigen dat de voorziening veilig bruikbaar is. Dit is
mogelijkmeteenrecentkeuringscertificaat.
Indiengeengebouwgebondenconstructieveankerpunten
aanwezigzijnzalhetuitvoerendbedrijfdezeaanbieden
inzijnoffertealsonderdeelvoorhetuitvoerenvande
werkzaamheden. Indien de opdrachtgever hier niet op in
gaatzullentijdelijkeconstructieveankerpuntenworden
aangebrachtenverwijderd(bijvoorbeeld‘dakhaas’o.g.).
3.4.6 Beveiliging tegen vallende voorwerpenOmtevoorkomendatervoorwerpenvandesteigerofvan
hetdakafvallen,wordtbeveiligingaangebracht.Ditkaninde
vorm van:
• enkele kantplanken;
• verhoogde kantplanken;
• steigerhekken;
• steigergaas;
• veiligheidsnettenmetinlegnet.
3.4.7 Beveiliging bij het aanbrengen van plaatvormige dakbedekking
Plaatvormige dakbedekking bestaat uit grote
dakbedekkingselementen, zoals metalen dakplaten met
pannenmotiefofgolfplaten.Zekunnendirectopde
‘gordingen’ofophetdakbeschotwordenaangebracht.Per
projectmoeteenspecifiekeinventarisatievangevarenen
oplossingen worden opgesteld.
Als de platen op een mensdragend dakbeschot worden
aangebracht,zijndegevarenrelatiefgemakkelijkbeheersbaar
te maken. Als een mensdragend dakbeschot ontbreekt,
zullenveiligewerkplekkenmoetenwordengecreëerd.Hierbij
wordt meestal gootbeveiliging gebruikt, met als aanvullende
beveiliging een rolsteiger.
Anderemogelijkhedenzijn:
• éénofmeersteigerwerkvloerennaarhetdaktoegebouwd
(bijdakhelling>60°);
• hangbruginstallatieoverdakhelling;
• hefsteigeroverdakhelling.
3.4.8 Beveiliging bij het aanbrengen van solar systemen, dakkapellen en dakramen etc.
Dezewerkzaamhedenkunnenonderdeelzijnvaneentotaal
onderhoudsprojectofplaatsvindenbijeenenkelpand.In
het tweede geval moet aan de navolgende zaken aandacht
worden geschonken:
• Aanbrengen toegang, dakrandbeveiliging en werkvloer:
- Vallen van hoogte voorkomen door het realiseren
van een veilige werkvloer en valbeveiliging door het
aanbrengenvaneenModulaireTriangelLoopbrug(of
gelijkwaardigalternatief).
- Instabiele opstelling van de ladder voorkomen door
draagkrachtigeondergrond(voorzieningentegen
wegzakkenenwegglijden)enverankeringvande
ladderaandebovenzijde.
- Veiligeafstapnaarwerkvloerdoorzijdelings
afstapenvandeladder(ofgebruiktemakenvaneen
ladderdoorstap),ladder100cmdoorlatensteken
boven beloopbaar oppervlak.
• Voorbereiden werkzaamheden door pannen weg te
nemenofopteschuivenwaardoorbeloopbaarheidwordt
gerealiseerd.
Pagina 20 | A-blad Hellende daken
• Opperen van dagvoorraad met mechanisch
transportmiddel. Voorkomen moet worden dat het
dakvlakplaatselijkwordtoverbelast,maakeenopperplan.
• Uitvoerenwerkzaamhedenwaarbijdewerkbreedteophet
dak 2meter minder is dan de leuningen op de werkvloer
langzijn,aanweerszijdeblijftéénmeterveiligheidsstrook
vrij.
• Plaatsenvanbouwelementenzwaarderdan23kgof
afmetingengroterdan100X200cmdienenmechanisch
ver- en geplaatst te worden.
• Elektrotechnische werkzaamheden worden uitgevoerd
door een daarvoor opgeleide medewerker.
• Afwerkenvandeaansluitingenwaarbijdirectcontactmet
lood en andere gezondheidsbedreigende materialen wordt
vermeden.
• Verwijderendakrandbeveiliging,werkvloeretc.:
• Opruimen van materialen en materieel.
Houvoortdurendzichtop(aangedreven)gereedschap,
voorkom gebruik door onbevoegden en zorg dat ladders,
trappen rolsteigers etc. niet door onbevoegden beklommen
kunnen worden.
Bovenstaand geldt ook ingeval andere ondergeschikte
werkzaamheden aan een bestaand pand moeten worden
uitgevoerd. Te denken valt aan het aanbrengen van dakramen
of(prefab)dakkapellen.
3.4.9 Steigers en dakrandbeveiliging
3.4.9.1 SteigersEr moet aandacht worden geschonken aan de eisen waaraan
de steiger moet voldoen: de veilige werkvloer, de veilige
bereikbaarheid,deplaatsvandeleuning,devloerbijde
dakvoetenvalbeveiligingophetdakvlak.ZiedeRichtlijn
Steigers,http://richtlijnsteigers.com/.
Indien met steigers wordt gewerkt, worden deze door een
gecertificeerdsteigerbouwerneergezetenovergedragen.
Ook eventuele aanpassingen aan de steiger worden door
een opgeleid steigerbouwer gedaan. Indien de dakdekkers
zelfdesteigerbouwenofaanpassen,dientditeveneens
dooreengecertificeerdsteigerbouwertegebeuren.Overde
aanpassingenmoetenvantevorenafsprakenzijngemaakt.
Voorspecifiekeafsprakenoverdetechnischekwaliteit,het
opbouwen en het veilig gebruik wordt verwezen naar de
‘RichtlijnSteigers’.
Steigers worden opgebouwd volgens een algemeen erkende,
standaardsteigerconfiguratiewaarinconstructie,opstelling
enverankeringenzijnvastgelegdenberekend(zieRichtlijn
Steigers).Erisspecialeaandachtvoorhetvoorgeschreven
verankeringspatroon en de voorgeschreven schoring.
Alsafgewekenwordtvandestandaardconfiguratie,moeteen
tekening en berekening worden gemaakt. Geadviseerd wordt
eensteigerbouwerinteschakelenofdeleverancieromadvies
te vragen. Indien met materialen van verschillende systemen
ofverschillendeleveranciersmoetwordengewerkt,isextra
voorzichtigheidgeboden.
Alsdehoofdaannemerdesteigerbouwt,ishij
verantwoordelijkvoordewijzewaaropditgebeurt.Alsde
steiger wordt gebouwd in opdracht van dakdekker, is de
dakdekkerverantwoordelijk.Elkegebruikerisverantwoordelijk
voordesteigertijdenszijngebruik.
3.4.9.2 Dakrandbeveiliging Alshetnietmogelijkiseensteigerteplaatsen,kan
wordengewerktmeteenvanafdegootopgebouwde
dakrandbeveiliging. Een in de goot steunende valbeveiliging
biedt alleen veiligheid indien de goot aantoonbaar voldoende
sterkis.Bijeennietvoldoendesterkegootmoetgezocht
wordennaareenalternatief.MogelijkiseenModulaire
Triangelbrug met geïntegreerde dakrandbeveiliging een veilige
werkplek.
Bijrandbeveiligingvandakrandenofgotenzijndeleuningen
tenminste1meterhoogenkunneneenbelastingvan0,3kN
opnemen.Demaximaleverticaleleuningopeningis0,47meter.
Onderdelenvanrandbeveiligingzijnstevigbevestigd,geborgd
tegen onbedoeld losraken en kunnen niet per ongeluk uit de
bevestigingenwordengelicht.
Aandegootzijdekanrandbeveiligingbestaanuit(involgorde
vanvoorkeur):
• steigerwerkvloer met leuningen;
• triangelbrugconstructiediegeschiktisalsvalbeveiliging
(v.b.MTBAltrex);
• hefsteiger;
• prefabgootsteigeropindegevelaangebrachte
ophangschoenen;
• leuningwerkopdegootrand.Ditmagalleenbij
dakhellingentot60°;
• veiligheidsnet, minstens 1,80 meter hoog, gemeten haaks
opdedakhelling,of2mhorizontaalbuitendegoot;
• gootsteigeropgebouwduitophangjukkenenvlonders.Dit
mag alleen op een werkhoogte van maximaal 6 meter.
Pagina 21 | A-blad Hellende daken
Figuur 3.1 - Eisen steigerbouw bij hellende daken
Langedakvlakken(verschiltussennokhoogteenwerkvloer-
hoogte)mogennooitmeerzijndan5meter.Ingevalhet
hoogteverschil groter is dient een dakvlakbeveiliging geplaatst
te worden. Hierdoor wordt de hoogte H3 maximaal 5 meter.
Helling werkvlak
≤10° Wordtbeschouwdalsplatdak
>75° Wordtbeschouwdalsgevelbekleding
Hoogtebovensteleuning(H1+H2)isnooitminderdande
grootste hoogte uit het onderstaande;
• minimaal 100cm en
• H2iskleinerofgelijkaan50cm,
• H1is150cmminusB(vloerbreedte)
Valbeveiliging is dubbele leuning met kantplank/schopplank.
Hoogste leuning op minimaal 100cm boven beloopbaar vlak,
tussenleuningenzodanigdatergeenverticaleopeningen
groter dan 47 cm ontstaan. Kantplank 15 cm hoog.
3.4.9.3 Steigers en dakrandbeveiliging voor pannendaken
Indien de steiger voor dakwerk op pannendaken moet worden
gebruikt, dient een de werkvloer maximaal 0,5 meter onder
gootniveau te liggen; dit is de ideale steigerhoogte voor de
dakdekker(aangegevenmetH2,ziefiguur3.1).
Deafstandvaneensteigervloertoteenaansluitendvlakmag
nietgroterzijndan150mm.Inincidentelegevallen,zoalsten
behoevevanbevoorraden,magdezeafstandtijdelijkworden
vergroot naar 300 mm.
Als de goot is weggehaald, moet het gat tussen steigervloer
engevelwordengedichtmetbijvoorbeeldconsoles.Als
dat om technische redenen niet haalbaar is, dan wordt een
binnenleuninggeplaatst,ofopanderewijzevoorzieninhet
beheersen van het valgevaar.
Decombinatievansteigerbreedte,leuninghoogte,
leuninguitvoering en leuningsterkte voorkomt ‘doorvallen’
of‘doorglijden’.Debuitenleuninglangswerksteigersbestaat
altijduiteendubbeleleuningaangevuldmeteenkantplank.
Deleuninglangsdakrandofsteigerisminstens1meterhoog.
Deleuningvandesteigeris,inrelatietotdesteigerbreedte,
zo hoog dat er geen gevaar is over de leuning te vallen, mocht
men van het dak op de steiger vallen. De bovenregel van de
steigerleuning wordt daarvoor ten minste verhoogd met 1,5
meterminusdesteigerbreedte(ziefiguur3.1).
Openingenindeleuningconstructiezijnnietgroterdan0,47
meter,zodateenpersoonnietonderoftussenleuningdelen
doorkanglijden.
Verticaaluitstekendesteigerdelenmoetenworden
afgeschermd,omverwondingtevoorkomen.
Ladderopeningenineensteigervloerzijnmeteenzelfsluitendluik
afgedekt,ofdeladderopeningisdooreendoorstekendeladder
en/ofdoorafschermingenaanvoor-enachterzijdebeveiligd.
3.4.9.4 Steigers en dakrandbeveiliging voor rieten daken
Bijhetwerkenoprietendakenwordensteigersendakrand-
beveiliginggebruikt.Bijergsteiledaken,zoalsmolenkappen,
wordt tevens individuele valbescherming gedragen.
Gebruikelijkisdatderietdekkerintweearbeidsgangen
hetdakdekt.Eerstwordtdedakvoetgedekt,waarbijde
steigervloer ongeveer 1,5 meter onder de dakvoet ligt. Daarna
wordt de steigervloer opgehaald naar ongeveer de hoogte van
de dakvoet.
Deafstandvaneensteigervloertoteenaansluitendvlakmag
nietgroterzijndan150mm,inincidentelegevallenmagdeze
afstandtijdelijkwordenvergrootnaar300mm.Hetgattussen
steigervloerengevelmoetwordengedichtmetbijvoorbeeld
consoles. Als dat om technische redenen niet haalbaar is,
danwordteenbinnenleuninggeplaatstofopanderewijze
voorzien in het beheersen van het valgevaar.
Decombinatievansteigerbreedte,leuninghoogte,
leuninguitvoering en leuningsterkte voorkomt ‘doorvallen’
of‘doorglijden’.Debuitenleuninglangswerksteigersbestaat
altijduiteendubbeleleuningaangevuldmeteenkantplank.
Deleuninglangsdakrandofsteigerisminstens1meterhoog.
Deleuningvandesteigeris,inrelatietotdesteigerbreedte,
zo hoog dat er geen gevaar is over de leuning te vallen, mocht
men van het dak op de steiger vallen. De bovenregel van de
steigerleuning wordt daarvoor ten minste verhoogd met 1,5
meterminusdesteigerbreedte(ziefiguur3.1).
Ladderopeningenineensteigervloerzijnmeteenzelfsluitend
luikafgedekt,ofdeladderopeningisdooreendoorstekende
ladderen/ofdoorafschermingenaanvoorenachterzijde
beveiligd.
Pagina 22 | A-blad Hellende daken
3.4.10 VangnettenIndiencollectievevalbeveiligingnietkanwordenaangebracht,
ofindienhetaanbrengennietveiligkangebeuren,kunnenop
doelmatigeplaatsenvangnettenwordenaangebracht.
Vangnetten/gaasnettenkunnenwordengebruiktonder
nognietdichtgelegdedakenenbijhetdekkenvanniet-
mandragendedaken.Denettenmoetenwordengebruiktzoals
in de gebruikershandleiding van de leverancier is beschreven.
Enkeleaandachtspuntenbijhetwerkenmetnettenzijn:
• Vangnettenmoetenonbeschadigdzijnencorrectworden
aangebracht.
• De openingen aan de randen bedragen minder dan 250
mm.
• Ze hangen onder de werkplekken en reiken tot 2 meter
voorbijdewerkplekken.
• Zezijnminimaalomde2,5meteraandeconstructie
verbonden.
• Samengesteldenettenzijndoorlopendaanelkaargeregen.
• Zehangenzodichtmogelijkonderdewerkplekeninelk
geval niet lager dan 2,5 meter.
• Onderhetlaagstepuntvandenettenmoet5metervrije
ruimteoverzijninverbandmethet‘doorveren’.
VangnettenmoetenvoldoenaanNEN-EN1263-/1/2:2014.De
deugdelijkheidvandevangnetten,dewijzevanaanbrengen
endebevestigingwordtdoor,ofnamens,dewerkgever
gecontroleerd,voordatdenetconstructieingebruik
wordtgenomen.Devangnettenwordenooktijdensde
werkzaamhedenregelmatiggecontroleerdengeconstateerde
gebreken leiden tot het opschorten van de werkzaamheden en
worden voor het herstarten van de werkzaamheden hersteld.
Bijwijzigingofuitbreidingvandevangnetconstructiewordt
de netcontrole herhaald. Zonder aantoonbaar werkende
valbeveiliging mag niet worden gewerkt.
NENEN1263Veiligheidsnetten;deel1betreftkwaliteitseisen
enisgerichtopproducentenvannetten.Deel2betreft
veiligheidseisenvoorhetophangenvandenetten.Deze
dienenindevoorschriftenvandeleveranciertezijnverwerkt.
3.4.11 Tijdelijke hoge werkvloeren (werkbruggen op ondersteunende consoles)
Werkplekkenoptijdelijkehogewerkvloerenmoetenstabielen
stevigzijn.
Deonderdelenvan‘ladderstellingen’enwerkbruggenzijn
voldoende sterk en tegen verschuiven en losraken geborgd. Er
wordenmaatregelengetroffenomverzakkentevoorkomen.
De werkmethode, het toe te passen materieel en de
bouwkundigaanwezigeconstructiezijndoorofnamensde
werkgeveronderzocht.Debevestigingsmethodeisvastgelegd
ineenmontagevoorschrift/handleidingvandeleverancier.
Vandehandleidingmagnietwordenafgeweken.Indien
hetwerkomimprovisatievraagt,moetcontactworden
opgenomen met de leverancier.
‘Normale’ ladders mogen niet in een ladderstelling worden
gebruikt. Ladders mogen alleen worden gebruikt om een
hoger gelegen werkvloer te betreden.
Debevestigingvanwerkbrug-dragendeconsolesmoetsterk
genoegzijnomdebelastingentekunnendragen.Netalsbij
gootsteigers geldt, dat als het aanbrengen van consoles niet veilig
kangebeuren,dezewerkvloeromdieredenwordtafgeraden.
Erzijnverschillendeloopbruggenverkrijgbaardieveiligopte
bouwenzijnvanafmaaiveldentevensalsdakrandbeveiliging
voldoen.
3.4.12 Bereikbaarheid van het dak bij renovatie en onderhoud
Alle ruimten onder de kappen van het gebouw moeten
opeenveiligemaniertoegankelijkzijn,ofkunnenworden
gemaakt. Dit kan gebeuren met behulp van trappen, ladders,
deuren, luiken en loopbruggen. Er moet voldoende algemene
verlichtingzijn.
Toegangtothetdakismogelijkvia:
• Voorzieningeninhetgebouwzelf(dakkapel,dakvenster,
luikmettrap,etc.).
• Een staande ladder.
• Laddertorens en trappenhuizen van systeem-
steigermateriaal.
3.5 Individuele valbeveiligingDegevarendieoptredenbijhetaanbrengenvandecollectieve
beveiliging(zoalssteigersenleuningen)moeteninverhouding
staantotdeveiligheiddiebijdewerkzaamhedenophetdak
worden verkregen. Indien wordt gekozen voor het werken
metindividuelevalbeveiligingmoetmeteenrisicovergelijk
onderbouwdkunnenwordendatditdeveiligstemethodeisof
moetwordenaangetoonddathetaanbrengenvancollectieve
valbeveiligingomtechnischeredennietmogelijkis.Alleenbij
kortdurendewerkzaamhedenhoeftgeenonderbouwingop
basisvaneengevarenevaluatietewordengemaakt.
Pagina 23 | A-blad Hellende daken
Kortdurendewerkzaamhedenzijnwerkzaamhedendie
per woning en per dakvlak minder dan 3 manuren in
beslagnemen.Kortdurendewerkzaamhedenzijnunieke
werkzaamhedenopeenproject.Alleenalsaandezecondities
wordtvoldaanenerzijntechnischebelemmeringenomop
eenanderewijzeeenveiligwerkvloerterealiseren,mag
overwogen worden om met individuele beveiliging te werken.
Een andere vorm van een veilige werkvloer is werken met een
hoogwerkermetwerkbakofwerkkooi.
Tenbehoevevandezebeoordelingisafgesprokendateen
dakvlak(dakschild)maximaal1woninggrootis.Eénwoning
kanmeerderedakvlakken(schilden)hebben;bijvoorbeeldhet
voorschildenhetachterschildeneendakjeopeendakkapel.
Debegrenzingvaneendakvlakkanbijvoorbeeldbestaanuit
een goot, een kilkeper, een hoekkeper, een nok, een opgaande
gevelofeen(kop)geveleind.
Individuele valbeveiliging bestaat uit harnasgordels en
vanglijnen.Degordelswordenaaneenankerpuntin
hetdak(gebouwgebondenankerpunt)ofaaneeninde
breedterichtingvanhetdakgespannen,voldoendeverankerde
draadgeklikt.Indienaangelijndwordtgewerktmoetworden
nagegaanofhetBHV-planaangepastisaanhetwerkenmet
gordels.
De gebouwgebonden ankerpunten dienen zichtbaar in het dak
tezijngemonteerdenmoetengemakkelijkbereikbaarzijn.
Ankerpunten en het valbeveiligingssysteem moeten voldoen
aandeNENEN517.Ankerpuntenmoetenzijnvervaardigd
vanduurzaammateriaal.Hetankerpuntmoetgeschiktzijn
voor montage in de daarvoor bestemde dakelementen en/
ofdakbeschottenendientdoordeskundigeverwerkerste
wordengemonteerd,conformdeverwerkingsvoorschriften
vandefabrikant.Hetankerpuntmoetgeschiktzijnvoorhet
borgen van één persoon.
Indiengeenspecifiekdoeltreffendankerpuntophetdak
aanwezig is, moet dit worden aangebracht voordat de werk-
zaamheden kunnen beginnen. Hiervoor is medewerking van
de gebouweigenaar nodig. Dit is opgenomen in de RI&E/PVA.
Inhethoofdstukoverdeontwerpfasewordthierop
uitgebreideringegaan.Ingevalvantijdelijkeankerpuntenkan
gedacht worden aan systeem ‘Dakhaas’ o.g.
Deharnasgordelszijnbijvoorkeurmultifunctioneelenookte
gebruiken als gereedschapsgordel.
Bijwerkzaamhedenopeenhellenddakisdekansgrootdat
men achterover valt. Harnasgordels bestemd voor gebruik
ophellendedakenhebbeneenbevestigingspuntopdeborst.
Harnasgordels hebben een brede rugsteun en een heupgordel,
zodat meer bewegingsruimte ontstaat.
Bijhetdekkenvankappensteilerdan600kanbesloten
wordentewerkenaanlijnenineenzitgordelofzitstoel
(vroegerwerdditeenbootsmanstoelgenoemd).
Voorschriftenbijhetwerkenaanlijnenzijn:
• Erisaltijdsprakevaneendragendewerklijneneen
daarvanvolledigonafhankelijkeveiligheidslijn.
• Dedakdekkerisaltijdviaeenspecialeharnasgordelmet
deveiligheidslijnverbonden.
• Dezitgordelofzitstoelismetspeciaalstijg-/
afdaalmechanismeaandewerklijnverbonden.Daarbij
behoorteenzelfblokkeringdieinallesituaties,dusookals
de dakdekker onwel zou worden, vallen voorkomt.
• Deharnasgordelvandedakdekkerismeteenautomatisch
volgendechûte-klemaandeveiligheidslijnverbonden.
• Alle gereedschappen en andere voorwerpen die de
dakdekkeraaneenveiligheidslijnbijzichheeftzijntegen
vallen gezekerd
• WerkenaanlijnenwordtcorrectgeplandenhetBHVplan
wordt hierop aangepast.
Afhankelijkvandeduurvanhetwerkendeergonomiewordt
gezorgdvooreenzitjemetgeschiktevoorzieningen,zoals
eenzitgordelofeenstevigezitstoel,waaraandedakdekkeris
verbonden.
Bijhetwerkenmetindividuelevalbeveiligingwordtcontinu
toezichtgehoudenomeeninmoeilijkhedengeraakte
dakdekker direct hulp te kunnen bieden. De betrokken
werknemerszijnspecifiekvoorhetwerkenaanlijnenende
reddingsproceduresopgeleid.Daarnaastmoetbijhetgebruik
vanlijnenenindividuelevalbeveiligingdeBHVorganisatiezijn
afgestemdophetsnelkunnenbevrijdenvanslachtoffer(s).
3.6 ArbeidsmiddelenIndithoofdstukwordendiversedoordedakdekkersgebruikte
arbeidsmiddelen beschreven met de aandachtspunten.
3.6.1 Verreiker met aangekoppeld werkplatformIndepraktijkwordtgebruikgemaaktvaneenverreiker
metwerkplatform.Dezecombinatiemoetzijnvoorzienvan
eenCE-markering,zodataanwijsbaaraanallewettelijke
basisverplichtingenwordtvoldaan.Hetgebruikvanhet
werkplatformvoorpersonenvervoeristoegestaanonder
deconditiesdieindehandleidingvandeverreikermet
werkplatformwordenvermeld.
Pagina 24 | A-blad Hellende daken
3.6.2 Loopbruggen en bordessenDakenmoetenveiligbereikbaarzijn.Insommigesituaties
is dit slechts te realiseren door het dakvlak van binnenuit
veiligbereikbaartemaken.Indiesituatiesmoetopplaatsen
waarvalgevaarbestaateenveiligbordesofloopbrug
zijnaangebracht,voorzienvandoelmatigehekwerkenof
leuningen.Bijhoogtenvanmeerdan7,5meter,enboven
nietbeloopbareconstructiedelen,zoalsstucplafondsenbij
loopbruggen over trekbalken, moeten de loopbruggen 2
leuningen hebben.
3.6.3 Ladders en trappenLaddersentrappenmoetenregelmatig,maarbijvoorkeur
1xperjaar,wordenbeoordeeld.Voorhetbeheerende
beoordelingwordendebeoordelingslijstenenhetsysteemuit
het Handboek Arbeidsmiddelen gebruikt.
Ladders mogen worden gebruikt om een hoogte van maximaal
7,5 meter te overbruggen. Is de hoogte meer dan 7,5 meter,
dan mogen geen ladders worden gebruikt. In dat geval wordt
dehoogteoverbrugdmeteentrappentoren,ofmetmeerdere
ladders,waarbijoptenminsteelke7,5eenrustbordesis
aangebracht.
De opstelhoek van de ladder is tussen 65º en 75º.
Een ladder steekt minimaal 1 meter door boven het
toegangsniveau. Ook een ladder in een dakluik steekt
tenminsteéénmeterdoor.Deladderbomenzijn‘verlengd’of
erzijnspecialehandgrepenaangebrachtomeenveiligeladder
op-enafstapmogelijktemaken.
Alseenladderineendoorgangofopdeopenbarewegmoet
wordenopgesteld,wordtderuimteafgezetzodatdatde
ladder niet omver kan worden gelopen. De bomen van ladders
staanopeenstabiele,stevigeenonbeweeglijkeondergrond
enzijntegenverzakkenenwegglijdengezekerd.
Ladderszijnaandebovenzijdegezekerdtegenwegschuiven.
Laddertorens moeten worden verankerd aan het gebouw
conformdevoorschriftenvandeleverancieren/ofde
tekeningen en berekeningen.
3.6.4 Dakstoelen, bomen, juffersDerietdekkergebruiktspeciaalvoorderietdekkerij
vervaardigdklimmaterieel.Erwordenbijvoorkeuraluminium
dakstoelen gebruikt. Houten dakstoelen worden vanwege het
eigengewichtafgeraden.Dedakstoelenwordenmethaken
vastgezetaanderietlat(bijeentraditioneeldak)ofaande
gaarde(bijeenschroefdak).Ookwordtgebruikgemaaktvan
bomenofjuffers,diemeteenhaakofkettingaanderietlatof
gaarde worden vastgezet.
3.6.5 HefwerktuigenMachinesengereedschappenmoetenvoldoenaandedaaraan
gesteldeeisen.HetHandboekArbeidsmiddelengeeftper
arbeidsmiddeleenspecificatievandezeeisen,aanwijzingen
bijaanschaf,controlelijstentegebruikentijdensdeuitvoering
encontrolelijstenvoorderegelmatigeinspectie.
Hef-enhijswerktuigenmoeteninveelgevallenbediend
wordendooreengecertificeerdmachinistenbeoordeeld
wordendooreenexterne,gecertificeerdeorganisatie.
UitgebreideinformatieistevindenopdewebsitevandeTCVT
(www.tcvt.nl).
3.6.5.1 OpstellingsinspectieHetbeoordelenvandeopstellingvanbijvoorbeeldpannenlift
ofhoogwerkerisnietverplicht,maarwelwenselijk,indiende
opstellingdedoorslaggeeftvoordeveiligewerking.Erwordt
nadeopstellinggecontroleerdofhetarbeidsmiddeljuistis
opgesteld en veilig kan worden gebruikt.
3.6.5.2 Periodieke beoordelingenOm het veilig kunnen werken met een arbeidsmiddel te
waarborgenwordtregelmatig,bijvoorbeeldeenmaalperjaar,
een periodieke beoordeling uitgevoerd zoals is beschreven in
hetHandboekArbeidsmiddelen.Indegebruiksvoorschriften
vandefabrikantisbeschrevenhoevaakdezeperiodieke
beoordelingdientplaatstevinden.‘Uitzonderlijke
gebeurtenissen’zoalseenval,overmatigeslijtage,intensiever
gebruikofgebruikonderbijzondereomstandighedenkunnen
aanleiding geven tot een korter interval.
Hettijdstipvandekeuringenenbeoordelingenmoet
traceerbaarzijnenwordenaangetekendinhetonderhouds-
boek.Daarnaastmoetenerbewijsstukkenophetwerkzijn.
Het is aan te bevelen de beoordeling kenbaar te maken op het
arbeidsmiddel,bijvoorbeelddoormiddelvanstickers.
3.7 Slopen oude dakbedekkingBijrenovatiezijnsloopwerkzaamhedennodig.Desloop,het
verwerkenvandeafkomendematerialenendeaanvoervan
nieuwe dakmaterialen brengt arbeidsintensieve en belastende
werkzaamhedenmee.Hetvrijkomende(sloop)materiaal
wordtgecontroleerdafgevoerd,doorhetaftehijsen,of
stortkokers toe te passen.
3.7.1 StofBijhetverwijderenvandeoudedakbedekkingsmaterialenkomt
stofvrij.Ditstofisirriterendvoorogenenluchtwegen.Hetstof
komtvooralvrijbijverwijderenvanstofengruisvanhetdak,
enbijhetvastslaanvanpanlatten.Bijpannendakenkunnen
restenaanwezigzijnvanvogelnesten.Voorstofmetresten
vanvogelnestenofvogeluitwerpselenkunnenwerknemersdie
daarvoor(over)gevoeligzijn,eenallergischereactiekrijgen.Dat
leidt tot ‘verkoudheids’-klachten en tot benauwdheid.
Pagina 25 | A-blad Hellende daken
Bijhetslopenvanoudedakendientmendaarom
adembeschermingmetstoffiltersP2metuitblaasventielte
gebruiken.
3.7.2 AsbestDeopdrachtgever/gebouweigenaarisverantwoordelijkvoor
het inventariseren en melden van de aanwezigheid van asbest
(Arbobesluitartikel2.28.tweedelid,onderdeelb).
Bijhetslopenvandakenmoetmenbedachtzijnopde
aanwezigheidvanasbest.Voorhetverwijderenvan
asbesthoudendematerialen,zoalsgolfplaten,platenof
rookkanalen van asbestcement, moet onder verantwoording
vandeopdrachtgevereersteeninventarisatiegemaakt
wordendooreenasbestinventarisatiebedrijf.Uitdeze
inventarisatievolgtdeverderewerkwijzeenwelke
bedrijvendezewerkzaamhedenmogenuitvoeren.Het
asbestinventarisatiebedrijfbepaaltinwelkeklassehetwerk
valt. Indien het werk in klasse 1 valt, mag het sloopwerk
ondervoorwaardenzelfwordenuitgevoerd.Erdienen
dan beschermende maatregelen te worden genomen. De
werknemersdiedebetreffendewerkzaamhedenverrichten,
moeteneenspecifiekeopleidingmetbetrekkingtothet
werken met asbest hebben gevolgd. De werknemers
worden extra voorgelicht over de gevaren en de te nemen
maatregelen en de werknemers moete in de gelegenheid
gesteldzijneenarbeidsgezondheidskundigonderzoekte
ondergaan alvorens met de werkzaamheden te starten.
Indienhetwerkvaltinklasse2of2amoeteengecertificeerd
asbestsaneringsbedrijfwordeningeschakeld.
(https://www.inspectie-publicaties.nl/veilig-werken-met-asbest/)
VoordestartvaneensaneringdientditbijdeInspectieSZW
aangemeldtezijn.Hetwerkuitrisicoklasse2en2amoet
wordenuitgevoerddoorofondertoezichtvaniemandmet
eencertificaatDTA(deskundigtoezichthouderAsbest).Als
naastdeDTA-gecertificeerdeookanderenasbestsaneren,
moetendezepersonenhetcertificaatDAV(Deskundig
Asbestverwijderaar)hebben.
Naafloopvandesaneringdienteendaartoebevoegd
bedrijfeenvrijgave-metinguittevoeren.Afhankelijkvande
resultatenvandezemetingwordtbeslotenofdelocatiewordt
vrijgegeven.
Bijhetslopenvanleienmoetmenookattentzijnopde
aanwezigheidvanasbesteneenprocedurevolgenzoalsbij
golfplaten.
3.7.3 Veilig verwijderen van dakpannenDeveiligstemethodeishetafvoerenvandakpannenmet
behulpvaneenkraan,verreikeroflift.
Alleenindienhetinzettenvaneenkraan,verreikeroflift
technischnietmogelijkis,ishetwerkenmeteenglijplank
acceptabel.Alsglijplankenwordengebruikt,moetener
maatregelenwordengetroffenomhetgebruikervanzo
veiligmogelijktemaken.Ermoetenhandschoenenworden
gedragen, en er dienen middelen te worden gebruikt om de
dakpannen op te vangen, zoals stootkussens. Ook moeten er
maatregelenwordengetroffenomdevaartvandepannenop
deglijplankafteremmen.
Demaximaledakhellingshoekwaarbijeenglijplankkan
wordengebruiktis50°,endemaximaledaklengteis7meter.
3.7.4 Veilig verwijderen van rietBijdesloopvanouderietendaken,enbijonderhoud
(afkrabbenvandeverweerdebuitenlaag,tussenstoppenvan
nieuwrietenaankloppen)komtstofvrij.
Hetstofishinderlijkenerkunnenmicro-organismen,zoals
schimmels,ofschadelijkestoffenaanwezigzijn.Inademen
vanstofmetschimmelsetc.kantothoestenenbenauwdheid
leiden.Ookkunnenneusbloedingenoptreden.Bijjarenlange
blootstellinglooptmenhetgevaareenchronische(blijvende)
aantastingvandeluchtwegenofdelongenteontwikkelen.
GeadviseerdwordteenhalfgelaatsmaskermetP2filter,
voorzienvaneenuitblaasventieltegebruiken.
Schimmelsgroeiengoedineenvochtige,ofafwisselend
vochtigeendrogeomgeving.Alsersprakeisvan(zichtbare)
schimmelvorming, is ademhalingsbescherming met een P2-
filter/maskermetuitblaasventielnodig.
Pagina 26 | A-blad Hellende daken
Pagina 27 | A-blad Hellende daken
4 | Uitvoeringsfase, diverse werkzaamheden
HET DAKWERK BESTAAT UIT HET OPPEREN EN AANBRENGEN VAN DE DAKBEDEKKINGSMATERIALEN. HET OPPEREN VAN HET
MATERIAAL EN HET AANBRENGEN ZORGT VOOR LICHAMELIJKE BELASTING, BOVENDIEN BEVINDT DE WERKPLEK ZICH OP HOOGTE
EN IS NIET VLAK.
Naast aanbrengen van nieuw dakbedekkingsmateriaal vindt
ookonderhoudeninspectieplaats.Vooralkleinonderhoud,
zoals stormschade, verdient aandacht door de geringere
mogelijkheidomditgoedvoortebereiden.
Bijhetdakdekkenontstaanvelevormenvanbelastingzoals
valgevaar,gevaarvoorvallendevoorwerpen,uitglijden,
fysiekebelasting,stof,lawaaienklimaatinvloeden.De
bronnenvandezebelastingenkunnennietaltijdafdoende
wordenaangepaktindeontwerpfase.Tijdensdeuitvoering
zullenaanvullendemaatregelennodigzijnenookpersoonlijke
beschermingsmiddelenkunnennodigblijven.
Indithoofdstukwordtingegaanopdeuitvoeringvan
werkzaamheden voor zover de problemen en oplossingen
nietbesprokenzijninhoofdstuk3;Uitvoeringsfase,
werkvoorbereiding.
4.1 Uitzetten, maatvoeren Bijhetmaatvoerenwordt,voorafgaandaanhetopperen,
uitgezetwaardepanlattenenofanderebevestigingen
moeten worden aangebracht, waar sparingen moeten worden
aangebracht,etc.Tijdensdezewerkzaamhedenwordtover
het hellende dak gelopen en moet het valgevaar worden
beheerstdoorhetaanbrengenvancollectievevalbeveiliging.
4.2 Opperen Bijhetopperenophetdaktreedtlichamelijkebelastingop
doorhetdragenenneerzettenvandakbedekkingsmaterialen
enhetlopenoverbijvoorbeelddepanlatten.Ookbijhet
opperentreedtgevaaropvooruitglijdenenvallen.
Eénpersoonmagnietmeerdan25kg.tillen(ongeveer6
‘normale’betonnendakpannen).Tweemensenmogensamen
50kg.tillen.
Dakpanelementen moeten met twee handen worden
gedragen.
Hethandmatigopperenvanrietwordtbeperkttotkleine
werken. In verband met de omvang van de bossen riet worden
ernietmeerdan4bossentegelijkgedragen.
Enkelebelangrijkepuntenbijtillenzijn:
• Tilzoweinigmogelijk,gebruikzoveelmogelijk
hulpmiddelen.
• Tillievertweekeereenenkelezwaregolfplaatdantwee
platentegelijk.
• Garechtvoordelaststaan,tilnooitmetgedraaiderug.
• Houddelastzodichtmogelijktegenhetlichaam,voorkom
reiken.
• Tilrustig,nietmeteenruk.
• Tilzwaardermaterieelmetzijntweeën.
• Kijkuitvoorobstakelsengladdeondergrond.
• Zorgvooreengoedelichamelijkeconditie.
• Volg een cursus ergonomisch werken.
• Wisseltilwerkafmetanderwerkdatniet,ofminder
belastend is voor de rug.
• Gebruik pauzes om te rusten.
• Bespreekproblematischetil-situatiesinhetwerkoverleg.
Waarmogelijkwordtgebruikgemaaktvanhulpmiddelenvoor
het opperen, zoals:
• Hijskraan/(ladder)liften/verreiker.
• Hijscontainers/opperklem/dakpancassettes.
• Steekwagen/ kruiwagen.
Bijhetgebruikvansteigersmoethetleuningwerkintact
blijven.Methetoogophetopperenmetbijvoorbeeldeen
pannenliftofverreikermoeteenveiligelosplaatsworden
gemaakt. Deze losplaats moet worden opgenomen in het
‘werkplan-steigers’.
4.2.1 Gebruik van laddersEenladderinprincipegeenwerkplekmaarbedoeldomvanof
naar een ander niveau te gaan.
Bijhetdragenvanlastenviaeenladderwordtdeladder
altijdmetminstenséénhandvastgehouden(altijddrie
contactpunten).Viadeladderwordengeenmaterialen
verplaatstmeteengewichtvanmeerdan10kg,ofmet
eenonhanteerbaarformaat.Opperengeschiedtinprincipe
mechanisch.
Bijhetop-ofafstappenvaneenladdertreedtvalgevaar
op.Deladderkanzijdelingswegglijden.Hiertegenmoethij
aandebovenzijdezijngeborgd.Deladdermoet1meter
doorsteken boven het te betreden oppervlak en moet aan
deonderzijdezijngezekerdtegenwegglijdenenwegzakken
ditomwegglijdenaandeonderzijdetevoorkomen.Omde
ladder te verankeren en de ladderbomen te laten doorsteken
zijnhulpstukkenverkrijgbaar,zoalseenladderstopperen
eenladderuitstap.Meerinformatieistevindenopwww.
arbovriendelijkehulpmiddelen.nl.
Alleeninuitzonderlijkesituaties,alseenandereoplossing
omtechnischeredennietmogelijkis,magvanafeenladder
wordengewerkt.Ditkanhetgevalzijnbijincidentele
vervangingofreparatieaaneengoot.Meestalisechterook
indiesituatieseenveiligerewerkplekterealiseren,zoals
steigers,endientdattewordengedaan.Werkenvanafeen
ladder is alleen acceptabel indien om technische reden een
veiligere werkplek niet te realiseren is.
4.2.2 Gebruik van hulpmiddelen bij het opperen Omsjouwwerkbijhetopperentebeperkenwordenmiddelen
ingezet,zoalskranenenliften.
Hierbijmoetrekeningwordengehoudenmetdedraagkracht
van de ondergrond op de plek waar het materieel wordt
opgesteldenwaardematerialenwordenopgeslagen.Bijhet
hijsenenheffenmoetengeschiktegereedschappen,zoals
klemmen,wordengebruikt.Bewegendedelendienentezijn
afgeschermd.
De arbeidsmiddelen moeten worden gecontroleerd voordat
ze worden gebruikt. Voor de beoordeling, de reguliere
inspectiesenhetonderhoudwordthetsysteemgebruiktdatis
beschreven in het Handboek Arbeidsmiddelen.
De volgende middelen kunnen worden ingezet (in
afnemende mate van voorkeur):
1. Kraan
Bijhetopperenmeteenkraan,autolaadkraan,ofverreiker
wordthetmateriaalinkleinepakkettenmetspeciale
hijsgereedschappenopgepaktenophetdakvlakgezet.
Dakpannenwordenineendakpannencassettegelegd,en
kunnen meteen over het dakvlak worden verdeeld. Ook
panlattenenbijvoorbeeldzonnepanelenkunnenmeteen
hijskraanophetdakwordengeopperd.
2. Verreiker
Debegaanbaarheidvandebouwplaatsmoetzodanigzijn,dat
eenverreikertotdichtbijhettebedekkenpandkankomen.
Eenverreikerkanookwordengebruiktincombinatiemethef-
enhijsgereedschappen,zoalseenpannenklem.
Hetplatformvandeverreikermagnietwordenbetreden
alsditgehevenis,tenzijditplatforminsamenwerking
metverreikergeschiktis(gemaakt)voorpersonen-
goederenvervoer en hiervoor ook is goedgekeurd. De
verreikermoetdanvanafhetplatformbediendworden.Bij
hetwerkenmeteenverreikermetwerkplatform/kooimoetde
gebruikshandleidingstiptgevolgdworden.
3. Ladderlift
De dakpannen worden op het maaiveld in stapels op het
platformvandeladderliftgelegd.
Delichamelijkebelastingbijhetopperenmetdeladderlift
isongeveerhetzelfdealsdebelastingdieoptreedtbijhet
opperenmetdekraanofautolaadkraan,mitsdeladderliftis
uitgerustmeteenknik,zodathetplatformookoverdenok
heenophetdakkanwordengeplaatst.Bijeenladderliftmet
eendubbeleknikmogelijkheidkunnenookmansardedaken
goed worden bereikt.
Aandachtspuntenbijhetgebruikvandeladderliftzijn:
• Ermoetwordenvoorkomendatbijhetplaatsen
vandeliftleuningwerk(vaneensteigerwerkvloerof
dakrandbeveiliging)moetwordenweggehaald.Zonodig
moeteenliftwordengebruiktmeteendubbeleknik.
Als er leuningwerk wordt weggehaald, mag de ontstane
openingnietgroterzijndannodigisvoorhetpasserenvan
hetplatform.
• Deladderliftmoeteenvoorzieninghebbenomte
voorkomendatmaterialenvanhetplatformvallen.
Materialenmoetenwordengeborgd.
• Er moet een veilige ladderopgang in de directe omgeving
vandeladderliftzijn.
• Deladderliftmagnietwordenbeklommen.
• Eenonbeheerdstaandeladderliftmoetworden
uitgeschakeld(spanningsloosgemaaktennietklimbaar)
zodatonbevoegdendezenietkunnengebruikenof
beklimmen en kinderen er niet mee kunnen gaan spelen.
Liftenenladderliftenmoetenduidelijkzijngemarkeerd,
en er mogen geen mensen onderdoor kunnen lopen. Dit
wordtbereiktdoorhetgebiedronddeliftaftezettenen
ontoegankelijktemaken.
4. Hoogwerker
Hoogwerkers mogen alleen worden bediend door voldoende
onderrichte en geïnstrueerde medewerkers. De hoogwerker
moetwordengebruiktconformdegebruikershandleiding.De
werkbak mag alleen op maaiveldniveau worden betreden en
verlatentenzijindehandleidingandersisbeschreven.
Pagina 28 | A-blad Hellende daken
Aandachtspuntenzijnderegelmatigeinspectie,de
draagkracht van de ondergrond, een waterpas opstelling
bijgebruiken,alsdegebruikershandleidingditvoorschrijft,
het gebruik van de stempels. Het verdient aanbeveling de
hoogwerkerconformhetvrijwilligkeuringsschemavande
TCVT te beoordelen en te onderhouden.
5. Bouwlift
Opperenmetdebouwliftvergtvanallemechanische
oppermethodendegrootstelichamelijkebelasting.Het
dakbedekkings materiaal kan slechts tot een beperkt aantal
plaatsenwordengetransporteerdensomszelfsmaartotaan
de goot.
Bijhetopperenmeteenbouwliftmoetdezewordengebruikt
zoals door de leverancier is voorgeschreven in de handleiding.
Ermoetrekeningwordengehoudenmetderegelmatige
beoordeling, de opstellingsplaats, de verankering, het
geslotenplatform,endecontroleopdebouwplaats(zieook
hetHandboekArbeidsmiddelen).
Indienpanlattenmetdebouwliftwordengetransporteerd,
moetditveiliggebeurenendienenervoorzieningentezijn
getroffen,zodatdelattenbijvoorbeeldnietuitsteken,of
kunnen vallen.
4.3 Plaatsen van de werkvoorraadBijmechanischopperenkunnendematerialentotdichtbijde
verwerkingsplek op het dakvlak worden getransporteerd.
Bijhetopperenmeteenkraan,autolaadkraan(hydraulische
kraanmeteenknikbaregiek),ofverreikerwordthetmateriaal
inpakkettenophetdakvlakgezet.Vervolgenswordenzemet
dehandoverhetdakverdeeld,ofmethulpmiddelen,zoals
dakstoel,dakbakofdakzak.Opbrededakenkunnen,indiende
panlatconstructiesterkgenoegis,daklorrieswordengebruikt.
Dakpannen kunnen ook over het dakvlak worden verdeeld
meteendakpannencassette.Ditiseenlangebakdieinvakken
is verdeeld, met een beveiliging tegen het uit balans raken en
een beveiliging tegen het uitvallen van pannen. De dakpannen
wordeninafgemetenbosjesoverhetdakverdeeld,zodater
nietmetpannenhoefttewordengelopen.Decassettemoet
zolangzijndathijbijsteunenophetdakaltijdopeengording
steunt(>3meterlang).
Hetnadeelvandezewijzevanmechanischopperenisdatde
werkzaamhedeneenzijdig(monotoon)kunnenworden.
Voorhetgebruikvandedakpannencassettemoetdekraan
eengeschikteophanging,hijsjukofevenaarhebben,die
instellingopdejuistedakhoekmogelijkmaakt.
4.4 Op maat maken, leggen en vastzetten van materialen
Indezeparagraafwordtingegaanophetzoveelmogelijk
vermijdenvanlichamelijkebelastingenhetvoorkomenvan
blootstellingaanstof,geluidentrillingen.Naeenalgemeen
gedeelte wordt het bewerken van de verschillende soorten
dakbedekkingen besproken.
Teneindestofzoveelmogelijktevoorkomenwordtinhet
ontwerp rekening gehouden met de maten van de materialen.
Indien men hierin niet is geslaagd wordt er:
• gekniptwaarbij;
- niet geknipt wordt op het dak;
- gewerkt wordt met twee personen, een op het
dak om de maat te bepalen en één op een vlakke
vloer(maaiveld,steigero.g.)omineenacceptabele
werkhouding te knippen;
• Indien niet geknipt kan worden, wordt gezaagd met water
waarbij;
- niet gezaagd wordt op het dak;
- er wordt gewerkt met twee personen, een op het
dakomdemaattebepalenenéénaandezaagtafel
opeenvlakkewerkvloeropgesteld.Metoogopde
stofbeperkingwordtafgezogengezaagd,eventueel
nat.Deslurrywordtafgevoerd.
4.4.1 Het gebruik van handgereedschapHandgereedschapdientregelmatigtewordenbeoordeeld
op de veilige werking. Elektrisch gereedschap moet hierop
jaarlijkswordenbeoordeeld,Voordebeoordelingenkanhet
Handboek Arbeidsmiddelen worden gebruikt.
Gereedschappen, machines en overige hulpmiddelen worden
gebruiktinovereenstemmingmetdedoordefabrikant
opgesteldegebruiksaanwijzing.Zewordenalleengebruikt
waarvoorzebedoeldengeschiktzijn.
Het is aan te raden een stabiele ondergrond te kiezen en
hetwerkstukvasttezetten.Ophetdakishetgemakkelijker
en veiliger om te werken met accu-aangedreven machines,
omdatdezegeenslangenofsnoerenhebben.
4.4.2 Stof Bijwerkzaamhedenalszagen,slijpenenfrezenkomtveelstof
vrij.Bijdezebewerkingenmoeteneenveiligheidsbrilenindien
nodig,eenstofmasker(P2ofP3,ziedetekstdelenbijde
verschillendedakbedekkingsmaterialen)wordengedragen.
Indien,inuitzonderlijkesituaties,voorhetzagen,slijpen
enfrezenmaterieelzonderstofbeperkendemaatregelen
wordtgebruikt(afzuigingofwatertoevoer),moetenookalle
personen in een straal van 5 meter rond de werkplek een
stofmaskerP2ofP3dragen.
Pagina 29 | A-blad Hellende daken
Aanbevelingen:
• Hetwerkwordtzoingedeelddatstofvormingzoveel
mogelijkwordtbeperktendatzominmogelijk
werknemers worden blootgesteld.
• Het bewerken van dakbedekkingsmateriaal vindt op een
stabiele ondergrond plaats.
• Stofwordtzoveelmogelijkverwijderddoorstofzuigenen
zominmogelijkdoorvegen.
• Alsertochwordtgeveegd,moethetstofeerstworden
bevochtigd.
• In het werkoverleg wordt aandacht besteed aan de
gevarenvanstof.
• Voorwerknemersmetklachtenoverbenauwdheidof
‘verkoudheid’ samenhangend met het werk, wordt
gezochtnaaranderetaken,ofnaareenanderwijzevan
uitvoeringvantaken,waarbijdeklachtennietmeer
optreden. In deze gevallen is het raadzaam de arbodienst
in te schakelen.
4.4.3 Houtverduurzaming Bijhetbewerkenvangeïmpregneerdhoutdientmenerop
telettendathetimpregneermiddelvoldoendeisgefixeerd.
DithoutisvoorzienvaneenKOMO-keur.Bijbewerkingiseen
P2-stoffiltermetuitblaasventielnoodzakelijk.Hetmechanisch
zagen van gewolmaniseerd hout moet gebeuren met een
volgelaatsmaskermetP3filter(ziePISA).
Inhetaanwezigehoutenookinhetdaaropaanwezigestof
kunnenrestenvanhoutconserveermiddelenaanwezigzijn.
Hetbetreftdanmogelijkookmiddelendieinhetverleden
werden toegepast, maar die inmiddels niet meer mogen
worden gebruikt.
4.4.4 AsbestOokkunnenasbestrestenaanwezigzijn,alserplaten
ofrookkanalenvanasbestcementophetdakaanwezig
zijngeweest.Indezegevallenmoetdeopdrachtgeverof
gebouweigenaareersteeninventarisatie(laten)makendoor
eenasbestinventarisatiebedrijf.Ditbedrijfbepaaltvoorde
werkzaamheden de risicoklasse. Indien het werk in klasse
1valt,maghetsloopwerkonderstriktevoorwaardenzelf
worden uitgevoerd. Er dienen dan beschermende maatregelen
tewordengenomen.Dewerknemersdiedebetreffende
werkzaamhedenverrichten,moeteneenspecifiekeopleiding
met betrekking tot het werken met asbest hebben gevolgd.
De werknemers worden extra voorgelicht over de gevaren en
de te nemen maatregelen. De werknemers moeten in staat
wordengesteldeenspecifiekarbeidsgezondheidskundig
onderzoek te ondergaan.
Indienhetwerkvaltinklasse2of2amoeteengecertificeerd
asbestsaneringsbedrijfwordeningeschakeld.
VoordestartvaneensaneringdientditbijdeInspectie
SZWaangemeldtezijn.Hetwerkuitrisicoklasse2en
2amoetwordenuitgevoerddooreengecertificeerd
asbestverwijderingsbedrijfenondertoezichtvaniemandmet
eencertificaatDTA(deskundigtoezichthouderAsbest).Als
naastdeDTA-gecertificeerdenookanderenasbestsaneren,
moetendezepersonenhetcertificaatDAV(deskundigasbest
verwijderaar)hebben.
Naafloopvandesaneringdienteendaartoebevoegdbedrijf
eenvrijgaven-metinguittevoeren.Afhankelijkvande
resultatenvandezemetingwordtbeslotenofdelocatiewordt
vrijgegeven.
4.4.5 Geluid en trillingenBijhetgebruikvandeslijptol,boormachine,elektrischezaag
ensteenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,
slijp-enfreesmachinesenbijhetgebruikvandeleihamer
komen hoge geluidsniveaus voor en moet gehoorbescherming
worden gedragen.
Voor gehoorbescherming gelden de volgende regels:
• Alsdeblootstellingaanlawaaihogerisdan80dB(A)ofals
depiekgeluidsdrukhogerisdan112Pawordeneffectieve
individuele gehoorbeschermers ter beschikking gesteld
door de werkgever.
• Alshetniveauboven85dBis(ofdepiekgeluidsdruk
hogerisdan140Pa)moetenerextrageluiddempende
maatregelen worden genomen aan de bron. In een straal
van 5 meter rond de werkplek moet gehoorbescherming
(otoplastiekenofoorkappen)wordengedragen.
Vanaf85dBzijndewerknemerswettelijkverplicht
gehoorbescherming te dragen.
Eengoedemaatvoeringtijdenshetontwerpende
werkvoorbereiding voorkomt lawaaiige bewerkingen op
dewerkplek.Bijdeaanschafvanapparatuurwordentypes
gekozendiezijnvoorzienvangeluidsdemping.
Ookzorgendeslijptol,elektrischezaag,boormachine,
elektrischeschroevendraaier,niet-enspijkerpistolenen
schiethamer voor hand- en armtrillingen. Deze kunnen
leidentotgezondheidseffectenzoals‘dodevingers’en
gewrichtsaandoeningen.
Bijdeaanschafvanapparatuurwordtgekozenvoortypesdie
zijnvoorzienvantrillingsdemping(zieaandachtspuntenlijst
inHandboekArbeidsmiddelen).Hetisraadzaamperpersoon
niet langer dan twee uur per dag met dit soort apparatuur te
werken.Zonodigwisselenmedewerkerselkaaraf.
Pagina 30 | A-blad Hellende daken
4.5 Dakpannen verwerken en bewerkenBijhetbewerken(opmaatmaken)vandakpannen,komtveel
stofvrijentredenhogegeluidsniveau’sop.
4.5.1 Lichamelijke belastingBijhetsorterenenneerleggenvandakpannentreedt
lichamelijkebelastingopdoortillenenhetwerkenineen
gebogenhouding.Dedakwerkerstaatopdepanlatten;dit
geeftextrabelastingvoorbenenenvoeten.
Bijhetzagen/slijpen/borenindakpannenwordtmetgebogen
rompgewerkt.Ookditzorgtvoorlichamelijkebelasting.
Hetuitvoerenvandewerkzaamhedenophetmaaiveldof
de steigervloer neemt veel van de problemen weg. Door de
werkzaamhedenaftewisselenwordennadeligeeffecten
geminimaliseerd.
4.5.2 KwartsstofPannenzijngemaaktvankwartshoudendmateriaal.Fijn
kwartsbevattendstofkandelongenaantastenenlongkanker
veroorzaken.Bijdemeestewerkzaamhedenophetdakisde
concentratiekwartsstoflaag,dochbijhetzagen(zonderwater-
toevoer)ofdoorslijpenontstaankortdurendconcentraties
diedegrenswaardeoverschrijden.Vooralbijingewikkelde
dakvormen kan de daggemiddelde grenswaarde ver worden
overschreden.
Hetbewerkenvandakpannenmoetdaaromzoveelmogelijk
worden voorkomen. Door in het ontwerp en de werk voor-
bereidingrekeningtehoudenmetdepannenmaat.Inbijvoor-
beelddehulpstukkenvoorpannendaken(vorsten,gevel-en
chaperonpannen)behorenvoorgeboordeschroefgaten
aanwezigtezijn.
Alsdakpannenmoetenwordenbewerkt,wordtbijvoorkeur
geknipt(eerstekeus)ofnatgezaagdmeteenstationair
opgesteldeslijper(tweedekeus)engatengroterdan50mmnat
geboord,zodathetontstaanvanstofwordtvoorkomen.Indien
voorgaandestofarmebewerkingenomtechnischeredenniet
mogelijkzijnishetacceptabelomtezagenofteborenmet
stofafzuigingeneenstofmasker(derdekeus).
Ookbijhetnatbewerkeniseenstofmaskernodig.Bijhetnat
bewerkenmoetdeslurrywordenafgevoerd.
Het op maat maken en bewerken gebeurt op een stabiele
werkplek,desteigervoerofhetmaaiveld.Ophetdakwordt
demaatbepaaldenophetmaaiveldofdesteigervloerwordt
geknipt.Alshetomtechnischeredenenofuitveiligheids-
overwegingennietmogelijkisdedakpannenteknippenofte
bewerkenonderafzuiging/watertoevoer,moetenstofmaskers
(P3metuitblaasventiel)wordengedragen.
Dewerkzaamhedenmoetenzoveelmogelijkophet
maaiveld worden uitgevoerd. Als het niet anders kan dan de
werkzaamheden op het dak uit te voeren, moet minimaal
een P2 masker worden gebruikt. Dit biedt onvoldoende
beschermingtegenkwartsstof.MaarmeteenP3maskerop
wordt het zicht beperkt waardoor het valgevaar groter wordt.
Vermijddaaromhetbewerkenvanpannenophetdak.
Ontwikkelingen die ertoe kunnen leiden dat pannen op een
andere,stofarmewijzeopmaatkunnenwordengemaakt,
zullenwordengestimuleerd.
4.5.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvangereedschappenalsslijptol,
boormachine, elektrische zaag en steenzaag, schiethamers,
nietmachines,spijkerpistolen,slijp-enfreesmachineswordt
gehoorbescherming gedragen.
Bijhetgebruikvanslijptol,elektrischezaag,boormachine,
elektrischeschroevendraaier,niet-enspijkerpistolenen
schiethamerkunnenschadelijketrillingenoptreden.Het
is raadzaam niet langer dan per persoon twee uur per dag
met dit soort apparatuur te werken. Zo nodig wisselen
medewerkerselkaaraf.
4.6 Dakpanelementen bewerken
4.6.1 Lichamelijke belastingBijhetzagen/slijpen/boreningolfplatenofmetalendakpan-
elementen wordt met gebogen romp gewerkt. Dit zorgt voor
lichamelijkebelasting.Doordewerkzaamhedenaftewisselen
wordennadeligeeffectengeminimaliseerd.
Metbehulpvaneenpneumatischeofelektrischekniptang
en buigmachine kan het knippen en buigen van metalen
dakpanelementenwordenvergemakkelijkt.Ookbijhet
knippen/zageningolfplatenkaneenelektrischeknipschaar
wordengebruikt.Delichamelijkebelastingwordtdan
veroorzaakt door een gebogen romp en het duwen.
4.6.2 StofBijbewerkingenvansteenachtigematerialenkomtstofvrij.De
gevarenenmaatregelenzijnidentiekaandievanpannenenleien.
4.6.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaagen
steenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,slijp-
enfreesmachineswordtgehoorbescherminggedragen.
Bijhetgebruikvanslijptol,elektrischezaag,boormachine,
elektrischeschroevendraaier,niet-enspijkerpistolenen
schiethamerkunnenschadelijketrillingenoptreden.Het
is raadzaam per persoon niet langer dan twee uur per dag
met dit soort apparatuur te werken. Zo nodig wisselen
medewerkerselkaaraf.
Pagina 31 | A-blad Hellende daken
4.7 Leien bewerken
4.7.1 VerwondingLeienwordenopmaatgehakt,gekniptofgeslepen.Bijhet
leggen van leien is er gevaar voor verwonding door de scherpe
leienzelfendoorhetwegspringenvansplinterstijdens
hetopmaathakken.Bijdezewerkzaamhedenmoeteneen
veiligheidsbril en handschoenen worden gedragen.
4.7.2 KwartsstofLeienbestaanuitkwartshoudendmateriaal.Fijnkwarts-
bevattendstofkandelongenaantastenenlongkanker
veroorzaken.Bijdemeestehandmatigewerkzaamheden
ophetdakisdeconcentratiekwartsstoflaag.Bijhetzagen
(zonderwatertoevoer)ofdoorslijpenontstaanconcentraties
diedegrens¬waardeoverschrijden.Vooralbijingewikkelde
dakvormen zal de daggemiddelde grenswaarde ver worden
overschreden(zieookbijhetbewerkenvanpannen).
Leien worden op maat gemaakt met een leihamer en
brugijzer,lei-ofknabbelscharenofmeteenkrasmes,inplaats
vanmeteenslijptol.
Alsditnietmogelijkis,moeteensteen-ofpannenzaag
metwatertoevoer,ofeenslijptolmetstofafzuigingworden
gebruiktenmoeteenP3volgelaatsmaskermetuitblaasventiel
worden gedragen.
Dewerkzaamhedenmoetenzoveelmogelijkopdebegane
grond worden uitgevoerd. Als het niet anders kan dan de
werkzaamheden op het dak uit te voeren, moet een P2
masker worden gebruikt. Dit biedt onvoldoende bescherming
tegenkwartsstof,maaromdatmenmeteenP3maskerop
beperktzichtheeft,wordthetvalgevaargroterenmoeteen
afweginggemaaktworden.
4.7.3 Geluid en trillingenBijhetgebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaag
ensteenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,
slijp-enfreesmachinesenleihamerwordtgehoorbescherming
gedragen.
Bijhetgebruikvanslijptol,elektrischezaag,boormachine,
elektrischeschroevendraaier,niet-enspijkerpistolenen
schiethamerkunnenschadelijketrillingenoptreden.Het
is raadzaam per persoon niet langer dan twee uur per dag
met dit soort apparatuur te werken. Zo nodig wisselen
medewerkerselkaaraf.
4.8 Riet bewerkenIndithoofdstukwordendeaandachtspuntendierelevant
zijnbijhetrietdekkenbeschrevenvoorzoverdezenogniet
voldoendeindeanderehoofdstukkenaandeordezijngeweest.
4.8.1 Lichamelijke belastingBijhetrietdekkentreedtlichamelijkebelastingopbijhet
uitrollen, kloppen, en vastbinden van het riet. De werk-
zaamhedenvindenplaatsopeenrelatiefgladde,niethorizontale
ondergrond.Menwerktmetgebogenrugenarm,gedraaide
knie en enkel, en staat langdurig op de voorvoet. Er wordt
bijvoorkeurgebruikgemaaktvanaluminiumdakstoelenmet
kniebescherming. Een stabiele werkhouding is van groot belang.
Hetgebruikvanhetzetjevindtvoornamelijkplaatsbijhet
binden en het aandrukken van de gaarde van de eerste en de
laatste laag van het rieten dak. Een goed ergonomisch ontwerp
vanhetzetjeisvangrootbelangomblessurestevoorkomen.
Bijhetaankloppenvandepasgelegdelaagrietenhet
afkloppenvanhetrietendakbijdeafwerking,ontstaat
lichamelijkebelastingdoorrepeterendwerk.Afwisselingvan
de werkzaamheden verdient daarom aanbeveling.
4.8.2 VerwondingBijhetopmaatmakenvanhetrietenhetvastzettenwordt
scherpgereedschapenrvs-draadgebruikt.Omdatdaarbij
verwondingenkunnenoptreden,moetenbijdezewerkzaam-
heden handschoenen en een veiligheidsbril worden gedragen.
4.8.3 KwartsstofDeafdekpannen(rietvorsten)wordenopmaatgemaakt
meteenslijptol.Dezebewerkinggebeurtbijvoorkeurop
debeganegrondenondertoevoervanwater(eerstekeus
stationairopgesteldeslijptafel),tweedekeusiseensteenzaag
metwatertoevoerof,derdekeus,slijpenmetstofafzuiging.
Indieneenslijptolmetwatertoevoerofstofafzuiging
wordtgebruikt,wordtadembescherming(P3maskermet
uitblaasventiel)gedragen.
Dewerkzaamhedenmoetenzoveelmogelijkopdebegane
grond worden uitgevoerd. Als het niet anders kan dan de
werkzaamheden op het dak uit te voeren, moet een P2
masker worden gebruikt. Dit biedt onvoldoende bescherming
tegenkwartsstof,maaromdatmenmeteenP3maskerop
beperktzichtheeft,wordthetvalgevaargroterenmoeteen
afweginggemaaktworden.
4.8.4 Geluid en trillingenVoorhetafzagenvanhetrietbijdenokwordtsoms
eenmotorkettingzaaggebruikt.Bijhetwerkenmetde
motorkettingzaagmoetbeschermendekleding,helm,
gelaatscherm en gehoorbescherming worden gedragen. Er
dienteenstabielewerkpositietewordeningenomenom
ongelukkenteminimaliseren.Omdateenstabielepositielastig
realiseerbaaris,moethetwerkenmeteenmotorkettingzaag
op het dak worden voorkomen. Aanbevolen wordt om in deze
situatiezoveelmogelijkzaagwerktedoenmeteenreciprozaag.
Pagina 32 | A-blad Hellende daken
Bijhetgebruikvanslijptol,boormachine,elektrischezaagen
steenzaag,schiethamers,nietmachines,spijkerpistolen,slijp-en
freesmachineswordtgehoorbescherminggedragen.
Bijhetgebruikvanslijptol,elektrischezaag,boormachine,
elektrischeschroevendraaier,niet-enspijkerpistolenen
schiethamerkunnenschadelijketrillingenoptreden.Hetis
raadzaam per persoon niet langer dan twee uur per dag met
dit soort apparatuur te werken. Zonodig wisselen medewerkers
elkaaraf.
4.8.5 SchimmelsIndienerbijouderietendakensprakeisvanschimmelvorming
isademhalingsbeschermingmeteenP2-filter/maskermet
uitblaasventielnodig.
De belangrijkste aandachtspunten en maatregelen op een rijtje
Gevaar Activiteit Maatregel
Verwonding door wegspringende voorwerpen Leienopmaakthakken,knippenofslijpen Veiligheidsbril
Verwonding door scherp gereedschap en draad
Rietopmaatmakenenvastzetten Handschoenen, veiligheidsbril
Lichamelijkebelasting Sorteren en leggen van dakpannen
Bewerken van dakpannen en dakpanelementen
Uitrollen, kloppen, en vastbinden van het riet
Werkzaamhedenafwisselen
Pneumatische/elektrischekniptang,buigmachine
Aluminium dakstoelen met kniebescherming, ergonomischontwerpzetje,afwisselingvanwerkzaamheden
Geluid Gebruikvanslijptol,boormachine,elektrische zaag en steenzaag, schiethamers, nietmachines,spijkerpistolen,slijp-enfreesmachinesenleihamer
Gehoorbescherming
Trillingen Slijptol,elektrischezaag,boormachine,elektrische schroevendraaier, niet- en spijkerpistolenenschiethamer
Werkzaamhedenafwisselen
Stof Zagen,slijpenenboren Veiligheidsbril
Kwartsstof Zagen,slijpenenborenvanpannenenleien Slijpschijf/Zaagmetwatertoevoer.Slijptolmetstofafzuiging.P3volgelaatmaskermetuitblaasventiel
Asbest Aanwezigheidvanplatenofrookkanalenvanasbestcement
Latenverwijderendoorgecertificeerdasbestverwijderaar
Schimmels Oude rieten daken P2maskermetuitblaasventiel
4.9 Specifieke hulpmiddelenOm goed en veilig op een hellend dak te kunnen werken is
een horizontaal werkvlak nodig. Hiermee kan ook worden
voorkomendatgereedschapofmaterialennaarbeneden
vallen.Eenemmermeteentouwaaneenhaak(om
achtereenlattehangen)iseeneenvoudigalternatiefom
gereedschap in te leggen.
Inallegevalleniseendeugdelijkecollectievebeveiliging
aanwezig en een werkvloer ter hoogte van de dakvoet.
4.9.1 DakstoelDerietdekkergebruiktspeciaalvoorderietdekkerijvervaardigd
klimmaterieel, zoals dakstoelen die met haken worden vastgezet
aanderietlat(traditioneeldak)ofgaarde(schroefdak).
4.9.2 DakzakDedakzakhangtaanenkelelattenenkanwordengebruikt
voorhetverzamelenvanafval.
4.9.3 Daklorrie en dakbakDe daklorrie is een horizontaal vlak dat ook horizontaal over
hetdakkanrijdenbijhetopperenvanpannen.Dedaklorrie
kanalleenwordengebruiktbijhetleggenvandakpannenop
brede daken. De dakbak is een lorrie met randopbouw.
Pagina 33 | A-blad Hellende daken
4.9.4 DaksteigerDedaksteigerbestaatuittweeofmeerdakstoelenmeteen
steigerbrug daartussen, voorzien van een dubbele leuning.
Er bestaat ook een in hellingshoek verstelbare daksteiger, die
metwielenbeweegbaaris.Desteigerkanvanafdelaagste
positieofvanafhetwerkbordesomhoogwordengebracht.De
daksteigerwordtvoornamelijkgebruiktbijhetleidekken.
Leidekkers gebruiken meestal een steiger die bestaat uit
dakstoelen met borstels, waarover een plank is gelegd. De
dakstoelen worden met touwen en haken aan de daknok
vastgemaakt en kunnen hoger worden opgetrokken naarmate
het werk vordert.
Dakstoelenendaksteigersmoetenhorizontaalinstelbaarzijn
opelkedakhelling.Zemoetenzijnuitgevoerdinlichtgewicht
materialen en handgrepen hebben om het verplaatsen te
vergemakkelijken.Daarnaastdienenzetezijnvoorzienvan
eensysteemomzeinhoogteteverstellenvanafdegoot.
4.9.5 Kleine hangsteiger en zitgordelBijwerkenopgrotehoogten,zoalstorenspitsen,wordteen
kleine hangsteiger gebruikt en wordt individuele valbeveiliging
gedragen. Als het niet anders kan, kan er worden gewerkt met
eenzitgordelofzitstoel(bootsmanstoel).
Meerinformatieistevindenop
www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl.
4.9.6 DakladdersVoorhetwerkenophetdakzijnspecialedakladders
ontworpen.Dakladderswordengebruiktbijhet(uit)lopen
opeenhellenddakenbijhetdakdekken.Metbehulpvande
dakladder kan er veiliger op het dak worden gelopen en kan er
in een betere werkhouding worden gewerkt.
Ookvoorreparatiewerkoprietendakenwordteendakladder
gebruikt.
Dakladderswordenalleengebruiktbijwerkzaamheden
die maximaal 1 uur aaneengesloten duren en indien het
werkopeenafstandvanminderdan1metervandeladder
plaatsvindt.Bijhetwerkenopeendakladdermoetenbeide
voeten op de ladder worden gehouden.
Hierbijiseendeugdelijkecollectievevalbeveiligingaanwezig,
oferwordtgewerktmetindividuelevalbeveiliging.Indatgeval
moetdedakdekkerapartzijngeborgdaaneenankerpunt.
Dakladdersmoetenstevigzijn,vanlichtgewichtmateriaalzijn
gemaakt en mogen geen scherpe kanten hebben. Enigszins
gebogen treden hebben de voorkeur; deze geven de voeten
van de dakdekker meer steun, omdat er meer ruimte is voor
de voorvoet.
Dedakladderisgeborgdaanhakendieoverdenokreiken,of
aaneendeugdelijkankerpuntdatvoldoetaanNENEN517.
Alleenindiendegootconstructiedittoelaat,kandedakladder
aan de dakvoet in de goot worden geplaatst.
Naasthoutendakladderszijnerookladdersverkrijgbaarin
rubber uitvoering; deze nemen de vorm van de ondergrond
aan.
4.9.7 De kantelbare platenwagenGolfplatenkunnengemakkelijkwordengetransporteerd
met behulp van een kantelbare platenwagen. Ook kunnen
ze in een horizontale stand worden gedraaid om de plaat
gemakkelijkertekunnenverzagen.Deplatenwagenis
uitgerust met twee grote luchtbanden om transport op een
ongelijkeondergrondmogelijktemaken.Alsdeplatenwagen
alswerktafelwordtgebruikt,kunnenextrapotenworden
uitgeklapt.Zieookwww.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl
4.10 Afwerken en aanwerkenBijdeafwerkinggaathetomonderanderehetaanbrengen
van dakramen, dakdoorvoeren, goten, schoorstenen,
vorsten en gevelpannen, etc. Hier is vooral de bewerking
arbeidsintensief.Doordatdezeplaatsennietaltijdgemakkelijk
bereikbaarzijn,moeterwordengewerktineenbelastende
houding.
Bijdakwerkzaamhedenwordtsomsgewerktmetlooden
metzink.Bijdezewerkzaamhedenmoetenhandschoenen
wordengedragen.Bijdeafwerkingvandakkapellenworden
loodslabbenaangebracht.Bijbewerkingenzoalsknippen
ensnijdenontstaatgeengezondheidsrisico.Bijsolderen
kanechtervoordegezondheidschadelijkedampworden
ingeademd. Dit uit zich door tranende ogen en geprikkelde
luchtwegen.Contactmetdeafkomendedampenmoet
wordenvermedendoorbijvoorbeeldbovendewindte
werken.Huidcontactmetloodmoetwordenvermedenenbij
hetwerkenmetloodispersoonlijkehygiënevangrootbelang.
Wasregelmatigdehanden,nietroken,nietetenendrinken
tijdenshetwerkennietetenendrinkenmetongewassen
handen.
Bijhetaanbrengenvanafdekpannen(rietvorsten)oprieten
dakenenbijschoorstenenwordtmetspeciegewerkt.Het
dragenvanvloeistofdichteneopreenhandschoenenis
noodzakelijkomhuidaandoeningentevoorkomen.
4.11 Wegnemen voorzieningenHet wegnemen van de voorzieningen moet gecoördineerd
enplanmatiggebeuren.Bijhetwegnementredendezelfde
gevarenopalsbijhetplaatsenvandevoorzieningen.
Pagina 34 | A-blad Hellende daken
Pagina 35 | A-blad Hellende daken
5 | Specifieke afspraken
IN HET KADER VAN DIT A-BLAD HEBBEN DE PARTIJEN EEN AANTAL AFSPRAKEN GEMAAKT, OMDAT HIERMEE EEN HOGER NIVEAU
VAN BESCHERMING KAN WORDEN BEREIKT. OOK ZIJN ER AFSPRAKEN GEMAAKT OM ZAKEN TE VERDUIDELIJKEN, DOOR EEN
STRAKKERE INTERPRETATIE TE GEVEN. IN DIT HOOFDSTUK ZIJN DE MEEST OPVALLENDE AFSPRAKEN OPGESOMD.
5.1 Kortdurende werkzaamhedenKortdurendewerkzaamhedenzijnwerkzaamhedendie
per woning en per dakvlak minder dan 3 manuren in
beslagnemen.Kortdurendewerkzaamhedenzijnunieke
werkzaamhedenopeenproject(dwzkomeneenmaal
voor).Alleenalsaandezeconditieswordtvoldaanenerzijn
technischebelemmeringenomopeenanderewijzeeenveilig
werkvloer te realiseren, mag overwogen worden om met
individuele beveiliging te werken.
Een andere vorm van een veilige werkvloer is een
triangelbrug,werkenmeteenhoogwerkermetwerkbakof
werkkooi.
Tenbehoevevandezebeoordelingisafgesprokendateen
dakvlak(dakschild)maximaal1woninggrootis.Eénwoning
kanmeerderedakvlakken(schilden)hebben;bijvoorbeeldhet
voorschildenhetachterschildeneendakjeopeendakkapel.
Debegrenzingvaneendakvlakkanbijvoorbeeldbestaanuit
een goot, een kilkeper, een hoekkeper, een nok, een opgaande
gevelofeen(kop)geveleind.
5.2 Voorzieningen op het dakOphellendedakenmoetenaltijdvoorzieningenzijn
aangebrachtomaangelijndtekunnenwerken,tenzijer
eeneffectievecollectievebeveiligingaanwezigis.Aanlijnen
dient te gebeuren aan een goedgekeurd veiligheidssysteem
(datvoldoetaanNENEN517).Deperiodiekebeoordeling
dienttegeschiedenvolgensdevoorschriftenvande
leverancier/fabrikant.Degebouweigenaar/beheerdertoont
debewijsstukkenhiervanaandeuitvoerendepartij,voorde
aanvangvanhetwerk(zieook2.5.1).
Debedrijfstakspantzichinomdezevoorzieningentelaten
aanbrengenopeenzodanigewijzedatdezezichtbaarzijnen
veiligdirectbruikbaartemakenzijn.
5.3 Steiger-eisenDeafstandvaneensteigervloertoteenaansluitendvlakmag
nietgroterzijndan150mm.Inincidentelegevallen,zoals
tenbehoevevanhetbevoorraden,magdezeafstandtijdelijk
worden vergroot naar 300 mm. Als de goot is weggehaald,
ofnognietaanwezigis,moethetgattussensteigervloer
engevelwordengedichtmetbijvoorbeeldconsoles.Als
dat om technische redenen niet haalbaar is, dan wordt een
binnenleuninggeplaatst,ofopeenanderemaniervoorzienin
het beheersen van het valgevaar.
5.4 Ladders en trappenLaddersentrappenwordenregelmatig,dochbijvoorkeur1
keerperjaar,beoordeeld.Voorhetbeheerendebeoordeling
wordendebeoordelingslijstenenhetsysteemuithet
HandboekArbeidsmiddelengebruikt(zieook3.5.2).
Ladders mogen worden gebruikt om een hoogte van maximaal
7,5 meter te overbruggen. Is de hoogte meer dan 7,5 meter,
dan mogen geen ladders worden gebruikt. In dat geval wordt
dehoogteoverbrugdmeteentrappentoren,ofmetmeerdere
ladders,waarbijoptenminsteelke7,5eenrustbordesis
aangebracht(zieook3.5.2).
5.5 AsbestSloopwerk met asbesthoudende materialen mogen in
principenietdoordedakdekkerzelfwordenuitgevoerd.
Uitzondering hierop is het werk dat in klasse 1 valt. Er dienen
dan beschermende maatregelen te worden genomen. De
werknemers die de werkzaamheden verrichten moeten een
specifiekeopleidingmetbetrekkingtothetwerkenmetasbest
hebben gevolgd. De werknemers worden extra voorgelicht
over de gevaren en de te nemen maatregelen.
Overigensmoetdeklasseindelingdooreengecertificeerd
bedrijfopbasisvaneenanalysewordenvastgesteld.Ditiseen
verantwoordelijkheidvandeopdrachtgever/gebouweigenaar.
5.6 Kranen en liftenEr moet rekening worden gehouden met de draagkracht
van de ondergrond op de plek waar het materieel wordt
opgesteldenwaardematerialenwordenopgeslagen.Bij
hethijsenenheffenmoetengeschiktegereedschappen,
zoals klemmen worden gebruikt. Bewegende delen dienen
tezijnafgeschermd.Dearbeidsmiddelenmoetenworden
gecontroleerd voordat ze worden gebruikt. Voor de
beoordeling,dereguliereinspectiesenhetonderhoudwordt
het systeem gebruikt dat is beschreven in het Handboek
ArbeidsmiddelenofvolgensderichtlijnenvandeTCVT.
5.7 Bewerken van dakpannen, leien en rietvorsten
Veelbouwmaterialenzoalspannen,leienenvorstenzijn
gemaaktvankwartshoudendmateriaal.Fijnkwartsbevattend
stoftastdelongenaanenveroorzaaktbijvoorbeeld
longkanker.Bijdemeestewerkzaamhedenophetdak
isdeconcentratiekwartsstoflaagdochbijhetzagen
(zonderwatertoevoer)ofdoorslijpenontstaankortdurend
concentratiesdiedegrenswaardeoverschrijden.Vooralbij
ingewikkelde dakvormen kan de daggemiddelde grenswaarde
ver worden overschreden.
Het bewerken van dakpannen moet daarom zo veel
mogelijkwordenvoorkomen.Doorinhetontwerpende
werkvoorbereiding rekening te houden met de pannenmaat.
Inbijvoorbeelddehulpstukkenvoorpannendaken(vorsten,
gevel-enchaperonpannen)behorenvoorgeboorde
schroefgatenaanwezigtezijn.
Alsdakpannenmoetenwordenbewerkt,wordtbijvoorkeur
geknipt(eerstekeus)ofnatgezaagdmeteenstationair
opgesteldeslijper(tweedekeus)engatengroterdan50mm
natgeboord,zodathetontstaanvanstofwordtvoorkomen.
Indienvoorgaandestofarmebewerkingenomtechnische
redennietmogelijkzijnishetacceptabelom(derdekeus)te
zagenofteborenmetstofafzuigingeneenstofmasker.
Ookbijhetnatbewerkeniseenstofmaskernodig.Bijhetnat
bewerkenmoetdeslurrywordenafgevoerd.
Het op maat maken en bewerken gebeurt op een stabiele
werkplek,desteigervoerofhetmaaiveld.Ophetdakwordt
demaatbepaaldenophetmaaiveldofdesteigervloer
wordtgeknipt.Alshetomtechnischeredenenofuit
veiligheidsoverwegingennietmogelijkisdedakpannen
teknippenoftebewerkenonderwatertoevoer,moeten
stofmaskers(P3metuitblaasventiel)wordengedragen.
Dewerkzaamhedenmoetenzoveelmogelijkophetmaaiveld
worden uitgevoerd. Alleen als het niet anders kan mogen
de werkzaamheden op het dak uit te voeren. In dat geval
kan een P2 masker worden gebruikt. Dit biedt onvoldoende
beschermingtegenkwartsstof,maaromdatmenmeteen
P3maskeropbeperktzichtheeftenditbeperktezichthet
valgevaarvergroot,isdezeafwegingacceptabel.
5.8 Schaft en kleedvoorzieningenDebedrijvenzullenaandachtschenkenaanhetgebruiken
van was en kleedvoorzieningen en het gebruik hiervan
bevorderen.
Pagina 36 | A-blad Hellende daken
DE MEESTE VAN DE IN DIT A-BLAD GEGEVEN OPLOSSINGEN KUNNEN DIRECT WORDEN TOEGEPAST. HET VERDIENT
AAN¬BEVELING DAT DE BRANCHE SAMEN MET DE TOELEVERENDE INDUSTRIE BLIJFT ZOEKEN NAAR BETERE WERKMETHODEN.
NIEUWE OPLOSSINGEN ZIJN IN DE TOEKOMST MOGELIJK OM HET DAKDEKKEN VERDER TE VERBETEREN.
Voorbeeldenzijn:
• Werkenmetbeloopbaredakpannen.Doorhetaanbrengenvan‘schoenen’ofklimijzersontstaateenbeloopbaardak.Ditwordt
bijvoorbeeldinDuitslandalveeltoegepast.
• Hetbrederonderdeaandachtbrengenvandeartikelen6.52en6.53uithetbouwbesluit.
• Toepassingvangebouwgebondenankerpuntenbevorderendoordezebijonderhoudscontracten/bestekkenongevraagdaante
bieden.
• Hetindeoffertesbenoemenvangevarenenmaatregelenwaaronderdeeisenaanvalbeveiliging,veiligewerkvloerenensteigers.
• Bevorderen van het toepassen van dakbeschot met harde, niet doortrapbare toplaag
• Werkenondereenoverkappingdieoverhetgehelebouwprojectwordtgebouwd.Zo’nover¬kappingbeschermtdakdekkersende
anderbouwvakkerstegenweersinvloeden.Bijeenoverkappingdientmechanischtransportmogelijkteblijven.
• Hettakenpakketvandedakdekkersuitbreiden.Bijhetpannenleggenkunnenbijvoorbeeldnaasthetleggenvanpannenook
dakkapellenwordengebouwd,gotenwordenaangelegdenschoorstenenwordengemetseld.Dezetakenzijnreedsindeopleidingen
tot dakdekker opgenomen.
• Hetreducerenvan(kwarts)stofopdebouwplaats,indienafgewekenmoetwordenvanstandaardpannenen–leien,bijvoorbeeld
doorknippenofprefabricage.
• Veiligheidsvoorzieningen op daken; Inspanningen zullen worden geleverd om in het ontwerp van nieuwbouw en verbouw
gebouwgebondenvoorzieningen(zoalsankers,bordessen,tredenenlooproosters)aantelatenbrengen.Ingevalvanonderhoud
zullengebouweigenarengestimuleerdwordenvoorzieningenaantebrengen.
• Toegankelijkheidvandaken;Inspanningenzullenwordengeleverdomdetoegangtotdakenteverbeteren.Bijnieuwbouwen
verbouwzullenzoveelmogelijkveiligetoegangsroutesmoetenwordengepland,zodatdakenopeenveiligewijze,zonder(tijdelijke)
ladderopstelling kunnen worden bereikt.
• De branche zal zich inspannen om het gebruik van was en kleedvoorzieningen te verbeteren en onder de aandacht te brengen van
de medewerkers in de branche.
Pagina 37 | A-blad Hellende daken
6 | Toekomst
Pagina 38 | A-blad Hellende daken
Informatie
A-blad Tillen, Arbouw 2009
A-bladSteigerbouwenhttp://www.volandis.nl/a-blad-steigerbouw
A-bladDakkappenenkozijnenhttp://www.volandis.nl/a-blad-dakkap
Handboek arbeidsmiddelen www.volandis.nl/handboek
RichtlijnSteigers,https://richtlijnsteigers.nl/
Arbovriendelijkehulpmiddelen,http://www.volandis.nl/avh
Bouwbesluit(artikel6.52en6.53)
BRL 1513, dakdekkende hellende daken
EU-richtlijn92/57,Bouwbesluitart.6.52,6.53
NEN 517, nieuwe norm voor dakhaken
NEN-EN1263-/1/2:2014,veiligheidsnetten;deel1betreftkwaliteitseisenenisgerichtopproducentenvannetten.
Deel2betreftveiligheidseisenvoorhetophangenvandenetten.
SKH-publicatie“Panlatten”03-01d.d.2005-01-01
Veiligwerkenmetasbest,https://www.inspectie-publicaties.nl/veilig-werken-met-asbest/
GAanindeBouw(opleidingenvoorleidekkersenpannendekkers),www.gaanindebouw.nl/
RONenhetDeltionCollege(opleidingenRietdekkers)
TCVT-persoonscertificaat(ziewww.tcvt.nl).
KNMIvoordewindkracht,www.KNMI.nl
Adressen
Postbus1003,3860BANijkerkT 033 [email protected]
Postbus 1085 3900 BB VeenendaalT 0318 544901secretariaat@gebouwschilnederland.nlwww.gebouwschilnederland.nl
VVAAKKFFEEDDEERRAATTIIEE RRIIEETTDDEEKKKKEERRSS
Postbus85,3840ABHarderwijkT 0341 499 [email protected]
Postbus 9208, 3506 GE UtrechtT 088 368 03 [email protected]
Postbus2525,3500GMUtrechtT0307511500/[email protected]
Postbus 340, 2700 AH Zoetermeer T 079 325 22 [email protected]
Vierdedrukin2018.Aandetotstandkomingvandezepublicatieisdegrootstmogelijkezorgbesteed.Aandeinhoudkunnengeenrechtenwordenontleend.
Wijzijnkennis-enadviescentrumVolandis.Webouwenaaneengezondeenbloeiendebouw-eninfrasector.Waarinmensenveiligwerken.Plezierhoudeninhunwerk.Enoptijdvooruitkijken.Datisgoedvooriedereen:werknemer,werkgeverénopdrachtgever.Wantgezondeengemotiveerdemensenhalendebesteresultaten.Wedagenjeuithierzélfactiefmeeaandeslagtegaan.Weethoejebezigbent.Enwaarjenaartoewerkt.Merkhetzelf:bewustwerkenwérkt.
Volandisiseenorganisatievan:
Volandis Ceintuurbaan 2-100a
3847LGHarderwijk
Postbus 85
3840ABHarderwijk
0341 - 499 299