This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 ׀ http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

The Journal of Philosophical -Theological Research (JPTR) Vol. 21, No. 1, Spring 2019, Issue 79 (pp. 25-46) DOI: 10.22091/pfk.2017.1447.1471

(۱۱۔۴۵ ص (71شماجه پیاپی، 0313بهاج شماجه اول، سال بیس و نکم،

A Study of Jalal al-Din Davani’s View Regarding the Relationship between Possible Beings and ...

A Study of Jalal al-Din Davani’s View Regarding the

Relationship between Possible Beings and the

Necessary Being: Dependency or Relationality?

Ilahe Zare ׀ Abbas Jevareshkian ׀ Qasem Kakaei ׀

Sayyed Morteza Hosseini Shahroudi

Received: 24/02/2018 | Accepted: 13/08/2018

Abstract According to Sadra, the relationship between possible beings and the Necessary Being is

dependency. He believes that all other Muslim philosophers before him, including Jalal

al-Din Davani understood this relationship to be relational. However, Davani, who in his

works holds that the relation between the cause and the effect is a kind of “attribution”,

explains this relation in two different forms, the first of which is known as the theory of

Zawq al-Ta'alluh (Inclination to Divinity); from his views in this regard one can mostly

conclude the relationality of possible beings. In the second form he uses the concept of

emanation instead of causality and the notion of the source of attributions (Um al-Nisab)

to more precisely explain the concept of “attribution” and considers it to be synonymous

with manifestation and emanation in a way that one can say Davani's view corresponds to

that of Sadra concerning personal unity. In this paper, firstly it is shown that the second

approach to Davani's view is a more complete and precise one and secondly, it is

concluded that two matters caused Sadra to believe that Davani considered possible beings

to be relational beings: Davani’s unsuccessful explanation of his intended meaning and

Sadra’s inattention to the second form of the explanation of “attribution”.

Keywords

Jalal al-Din Davani, relational being, dependent being, attribution, emanation.

PhD candidate, Transcendental Philosphy, Ferdiwsi University, Mashhad, Iran ׀ elahezare@gmail.com Associate profesor, Faculty of Philosophy, Ferdowsi University, Mashhad, Iran (corresponding author) ׀

jvareshki@um.ac.ir Professor, Faculty of Islamic Theology, University of Shiraz, Iran ׀ gkakaie@rose.shirazu.ac.ir Professor, Department of Islamic Philosophy, Ferdowsi University, Mashhad, Iran ׀ shahrud@ferdowsi.um.ac.ir

🞕 Zare, I., Jevareshkian, A., Kakaei, Q. & Hosseini Shahroudi, S. M. (2019). A Study of Jalal al-Din Davani’s View Regarding the Relationship between Possible Beings and the Necessary Being: Dependency or Relationality?. The Journal of Philosophical - Theological Research, 21(79), 25 46۔. https://doi.org/ 10.22091/pfk.2017.1447.1471.

26 | The Journal of Philosophical -Theological Research, Vol. 21, No. 1, Spring 2019, Issue 79

Introduction

Jalal al-Din Davani (830-908 SH) was one of the philosopher’s of the Shirazi school

of thought who is mostly known for his theory of Inclination to Divinity. In this

theory, he describes the type of existence of possible beings in relation to God by

using the concept of attribution; and because he has likened possible beings to the

accident, it is said that he considers the existence of possible beings to be types of

attributive or relational existences; but, considering the meaning he intended and his

extensive works, a higher meaning can be found for the concept of attribution and the

type of existence of possible beings which is close to the views of Sadra in this regard,

whereas this meaning has not been given due attention.

A Summary of the Article

Two views can be mentioned in the discussion of the type of existence of possible

beings in relation to the Necessary Being: relational and dependent existence.

Sadra claims that he is the first person to believe in the dependency of possible

beings and holds that philosophers before him, including Jalal al-Din Davani

believe possible beings to be relational beings. But a study of the works of Jalal

al-Din Davani shows traces of belief in the dependency of possible beings.

Multiple articles have been printed in an attempt to converge between

Davani’s theory of Inclination to Divinity and Sadra’s views; for example:

“Personal Unity According to Davani”, by Hossein Muhammed Khani; “A

Comparative Study of the Philosophical Explanation of Personal Unity of

Existence According to Davani and Sadra”, by Baqer Hossein Lou and Hamed

Naji; “A Study of the theory of Inclination to Divinity Concerning Unity of

Existence”, by Mahmoud Qayumzadeh; “Causality According to Jalal al-Din

Davani and Sadra”; but regarding the concept of Davani’s “attribution” also an

article has been written by Munizheh Palangi titled: “Attribution Theory in

Davani’s Thought”, in which they have compared this concept to Aristotle’s

“homonyms in a single attribution” and Sadra’s “Illuminationist Affixation”. But

in the present paper more proofs and more extensive analysis of the concept of

“attribution” and particularly the concept of the source of attributions has been

accumulated through study of more of Davan’s sources and works, including a

commentary which was written by one of his students in the treatise of al-Zowra’.

By distinguishing between his explanations concerning the theory of Inclination

to Divine and theory of emanation and on the other hand, distinguishing the theory

of specific gradational existence and Sadra’s theory of personal unity, the concept

of “source of attributions” in the theory of emanation was identified as being

equivalent and consistent with dependent existence in Sadra’s personal unity idea.

Accordingly, first the distinction between relational and dependent existence has

been addressed and Sadra’s intent regarding the dependency of the effect has been explained; in the next step, through study of other evidence and views in Davani’s

A Study of Jalal al-Din Davani’s View Regarding the Relationship between Possible Beings and... | 27

works, the concept of aatribution has been analyzed and we specify whether

relational existence or dependent existence can be deduced according to Davani’s

concept of attribution.

The concept of attribution in Davani’s views has been explained in two forms

and the second form completes the first. In the first form, Davani presents an

initial and vague concept of attribution. He considers existence to be limited only

to God and on the hand is faced with multiplicities which he cannot consider as

existing and neither can he refute them. Therefore, he uses the concept of

attribution in order to provide this meaning. But in the second form, he presents

attribution with the concept of initial relation and limits it to the relationship

between God and other than Him and considers it to be synonymous with

manifestation and emanation. But Sadra, as the inventor of the theory of

considering possible beings to be dependent, believes that Davani’s writings

confirm the relationality of existence, whereas he has not mentioned anything of

the second form of attribution; this is while that theory is totally correspondent

with Sadra’s theory of manifestation and the explanation of personal unity in

regards to depenedent existence.

Ultimately, it must be sad that even though Davani’s intent and meaning of

attribution corresponds with dependent existence (according to Sadra’s personal

unity theory), however, one cannot claim that his words are equal to that of

Sadra’s; because, one cannot find the discipline and cohesiveness of Sadra’s

Transcendental Philosophy in Davani’s works, which is why he has not been

successful in explaining some terms and examples.

References

* Qoran

- Davani. J. D. (1364 SH). Al-Rasa’il al-Mukhtarah (Tafsir Sura Ikhlas) [a commentary of

the chapter: al-Ikhlas of the Qur’an]. Edited by: Seyed Ahmad Tuisarkani. Isfahan:

Maktabat al-Imam Amir al-Mu’minin.

- Davani. J. D. (1381 SH). Sab‘a Rasa’il (Risalat al-Zowra’) [seven treatises: treatise of

al-Zowra’]. Corrected by: Ismai‘il Khwajuy. Research and commentary bu: Seyed

Ahmad Tuisarkani. Tehran: Mirath-i Maktub.

- Davani. J. D. (1381 SH). Sab‘a Rasa’il (Sharh al-Zowra’) [seven treatises: commentary

of the treatise of al-Zowra’]. Corrected by: Ismai‘il Khwajuy. Research and

commentary bu: Seyed Ahmad Tuisarkani. Tehran: Mirath-i Maktub.

- Davani. J. D. (1381 SH). Sab‘a Rasa’il (Sharh Khutbat al-Zowra’) [seven treatises:

commentary of the sermon of al-Zowra’]. Corrected by: Ismai‘il Khwajuy. Research

and commentary bu: Seyed Ahmad Tuisarkani. Tehran: Mirath-i Maktub.

- Davani. J. D. (1411 AH). Thalath al-Rasa’il (Shawakil al-Hour fi Sharh Hayakil al-Nour).

Corrected by: Tuisarkani. Mashhad: Bunyad-i Pazhuhesh-ha-i Islami-i Astan Quds Razavi.

28 | The Journal of Philosophical -Theological Research, Vol. 21, No. 1, Spring 2019, Issue 79

- Davani. J. D. (n.d.). Hashiye-i Sharh-i Tajrid (annotations on the commentary of al-

Tajrid), no. 1753, Library of Parliament.

- Dehbashi, M. (1387 SH). Sharh-i Ruba‘iyat-i Falsafi va Erfani-i Allamah Davani (a

commentary of Davani’s philosophical and mystical quatrains). Tehran: Hermes.

- Ibrahimi Dinani, G.H. (1390 SH). Jalal al-Din Davani, Filsoof-i Zowq al-Ta’alluh (Jalal

al-Din Davani: an inclination-to-Divinity philosopher). Tehran: Hermes Publications

- Javadi Amoli, A. (1368 SH). Rahiq Makhtoum (a commentary of Sadra’s Transcendent

theosophy in the Four Journeys of the Intellect). Qom: Isra’ Publication. 3rd ed.

- Javadi Amoli, A. (1368 SH). Sharh-i Hikmat-i Muta‘aliyah (a commentary of Sadra’s

Transcendental Philosophy)[ 6 volume version]. Tehran: al-Zahra

- Lari, K. (1392 SH). Tahqiq al-Zowra’ (Sharh Sharh al-Davani ‘ala al-Zowra’). Research

and edition by: Sa‘id Rahimian. Qom: Ayat Ishraq.

- Mirdamad, M.B. (1385 SH). Musannifat. Compiled by: Abdullah Nurani. Tehran:

Anjuman-i Athar va Mafakhir-i Farhangi Publications.

- Sabzvari, M.H. (1316 AH). Sharh al-Manzoumah. Compiled by: Hasanzade Amoli &

Mas‘oud Talebi, vol. 3. Qom: Nab Publications.

- Shirazi, S.M. (Mulla Sadra). (1981). Al-Hikmat Al Muta‘aliyah fi al-Asfar al-‘Aqliyyat

al-Arba‘a (the Transcendent theosophy in the Four Journeys of the Intellect) [9 volume

version]. Beirut: Dar Ihya al-Turath. 3rd ed.

This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 ׀ http://creativecommons.org/licenses/by/4.0

The Journal of Philosophical -Theological Research (JPTR) Vol. 21, No. 1, Spring 2019, Issue 79 (pp. 25-46) DOI: 10.22091/pfk.2017.1447.1471

(۱۱۔۴۵ ص (71شماجه پیاپی، 0313بهاج شماجه اول، سال بیس و نکم،

یدوان نیالدممکنات از نظر جالل بودن یرابط ایرابط و یبررس

ممکنات بودن یرابط ایرابط و یبررس یدوان نیالداز نظر جالل

سید مرتضی حسینی شاهرودی ׀ قاسم کاکایی ׀ عباس جوارشکیان ׀ الهه زارع

۴۴/۶۵/۱۳۱۷تاجنخ پذنرش: | ۶۵/۳۳/۱۳۱۷تاجنخ دجناف :

چکیده نیاا(از تن ، از جننه ج ل شید عحکند ۀاستت، که از ستتخدد لن یمنکددت، م(و رن رد اواقد ره وارب م نتت(وا

، منکددت و ۀکه و مچدو تن وارط ی، امد واششن یمنکددت استااددج م رن یوارط ی واش د یر «اشاسدب»وا رد م انج ون شانت او ، «ااا اهذو » ۀیاس، که ره شظن عمست نه وا ره و شتکل مطن کن ت است،: شکل اول لند امن نیاکد(، یم

ه شحن اادستتب، م انج اشاستتدب وا رم انج اج شیو رنضتت یمعننا یون ۀوارط عرگتت ره جد نیرن رعب هیامد و شتتکل وج رد رک ۀمقدا و م نت(واس،. ی و ستاهدت وح(ت شتخصت وارب وجن رد قیکه مدرل رطب یره نتنور کد(؛یودنا م عرنقی م

(ت چه منجب شتتکه م شتتن ییینع مجهیشا نیچد، ی واش رنقیرن و مکدمل ۀیشظن ودنا شتتکل وج ره نشیحدضتتن رد دذاز مقصتتن تن و یشدمنفق واش د یر یکی و امن استت،: اش(یم یوارط وجن منکددت وا یم نتت(وا معاق( ردشتت(، واش

اشاسدب. د یو(ج رنجه م ن(وا ره شکل وج ر عهنی

هاکلیدواژه .، اشاسدب، رگ وارب وجن ،یوارط وجن ،ی واش نیاا(ج ل

׀ ، اینا مگا( ی، اشگهدت فن وس هیحکن، ماعدا ع کان ع اشگجن elahezare@gmail.com ׀مس نل سد(تی)شن ، اینا مگا( ، اشگیدو ینوت فنس ه و حکن،، اشگهدت فن وسی jvareshki@um.ac.ir

׀ اساد ینوت ااایدت و ک ج اس می اشگهدت شیناز gkakaie@rose.shirazu.ac.ir ׀ هدت فن وسی مگا(اساد ینوت فنس ه و حکن، اس می اشگ shahrud@ferdowsi.um.ac.ir

نیاا(شظن ج ل از رن منکددت یوارط دیوارب و ی . رنوس۱۳۹۸. )وبدس، حستیدی شتدلنو ع، ستی( منرضتی، کدکدیی. بدس، وجناوشتکید . اااه، زاوع �� https://doi.org/ 10.22091/pfk.2017.1447.1471. ۴۶۔۲۵ ، ۷۹) ۱۲. های فلسفی۔کالمیپژوهش فصلنامه. ی واش

30| یدوان نالدبودن ممکنات از نیر جالل یجابط انجابط و یبرجس

مقدمهاستتا د ت کن ت استت،. از « اشاستتدب»منجن ی، منکددت از م انمی ره شدج ۀاا(ین واشی و رید شحنج ل

ننهین و از جن ی،، معاق( است، سخدد حکندع دیگ اشستان این شحنت منج« وارب»طنفی م نت(وا، رد اس،. مبادی ی اشسان منکددت وارط وجن اا(ین واشی رن ج ل

وح(ت شتتخصتتی وجن ۀاا(ین واشی رد شظنیج ل ااا اهذو ۀمقدالت ماع( ع مبدی رن رقدوب شظنیتدشی، ین محن(از ممدع حستت« وح(ت وجن از شظن واشی»استت،؛ لندشد( م نتت(وا، ره چدد وستتی(ت

از ممدع «نت(واانا ااینوح(ت شتخصتی وجن از ی(یدت واشی و ۀرطبیقی ربیین فنست ی شظنی ۀمطداع»زا ت، امد از محنن مینج« وجن اه و مستت نه وح(ت ر رنوستتی شظنیه ذو »ان و حدم( شدجی، ردمن حستتین

ستتب رن« اشاستتدب و اش(یگتته واشی ۀشظنی»اع رد ودنا ره شحن تدص شیز مقداه« اشاستتدب» و ردب م انج « هاشنامی ۀاضدف»اوسطن و « لدع و اشاستدب واح(شدجل(»وا رد است، که م تدش( مدیهت دندهی شنشتاه شت(ت

،»ۀ فن و مقدااش(، امد ممدع وب(اانزا حسدمیم نت(وا مقدیسته کن ت اا(ین واشی و و اش(یگه ج ل ونی ، رد رننکز رن مستت نه« م نتت(وا اش( که ستتخدد واشی ل( واشی، معاق( الزوراء رسررالهمعننل و و ون

و مبادی کدد(ت رگی است، و م ن(وا شسب، ره م مسنای که رید وارط وجن و ل( وارب وجن کدد(ت رید منکددت استت،، ستتکنت اتایدو کن ت استت،. امد و مقداه حدضتتن رد رنوستتی مددرع و مچدو رن رن وارب

شنشتاه شت(ت اس،، الزوراء رسرالهشتنحی که رنستب یکی از شتدین ا او رن و از جننه ریگتانع از واشیو رد (ش، ین مووع «اج اادسب»ویهت م انج و ره« اشاستدب»رنع از م انج شتنال( ریگتان و رحنیل یستان ت

دنتتی و وح(ت رگتتکیک ت ۀرگتت و از طنفی ر کیک شظنی ۀااا اه و شظنیذو ۀر کیک رید او و شظنیدت و ساه وارب وجن رگ ، معد ل و سدزیدو رد ۀ و شظنی« اج اادسب»ت شتخصی م ن(وا، م انج وح(

ی و وارط وارب وجن ارا(ا ره رید رندیز ،وح(ت شتتخصتتی م نتت(وا رگتتخیس ا ت شتت(. رن این استتدس م انج معننل از شظن م نتت(وا وا ریتد کن ت و و منحنته رعت( رتد رحنیتل رن دن اتاته و مدظنو از وارب

شندیی( که مید از م انج اشاستتدب او اشاستتدب و رنوستتی مواء و شتتنال( یهن و مچدو واشی، مگتتخس می ؟وارب وجن شن ید ی اسادادج میوارط وجن

و رابطی رابط وجودتمایز ک شحن مگتتاناستت، و رهو وارطی رندیزع شبن ت وارب وجن رین ، و میتد حکنتد رد دیش از زمد مین امد

اش وین وجن م رناع ش ستته وجن فی که شدوای وجن یکی استت،:وفاهکدو میهمیتد و معدتد ر ا ظیت و محننال مید لدعشستتب، و ووارب معددع ره یهنع ومدشد( وجن ریدض و ستت ی(ع استت،، غین

71، شماجه پیاپی0313شماجه اول، بهاج های فلسفی ۔ کالمی، سال بیس و نکم، فصلنامۀ پژوهش| 30

ت (از مدطق واو فنس ه ش . این معددورب و از معدشی حنفی اس، ننف . و معددع اتین وجن منضتنودت وای معددع اول، معددیی است، که مخاس ره فنس ه اس،. ره ،است، انتط حی مدطقی د است، و انتداا

، نتت(وا رناع او م و ره ربع 111 ص، 1، ج0331 امتد ، مین) لنین اشتتاناک و رعبین مین امتد ونت ره معددع وج وارب وجن و «وارطی»وا ره معددع اول وارب وجن جننیینع از تنب مید این و انتتط

ستتبزواوع شیز رد ری، زین ره . م لتد ع 313۔311، ص0، ج0130م نتت(وا، )شتدمیت(شت( « وارب»وا اش(:ی و وارب اشدوت کن توارط وجن رد(ع رقسی(

. 01، ص3ج، 0303، سبزواوع) ن، ش سی فادک و اضببچ و وارطی وارب نجن ا اا

ید اد سته استت، و ید اغینت. منجن اد ستته شیز ید ره شحن ش سته منجن فیاست، ید فی غینت. ش ستته وجن ید فی یوارط جن و اغینت ش سه فیرعدای اس،. وجن سته اد سه وجن واجبش رد سته است، و ید رغینت. وجن فی

وای ش ستتی، م ،می(می شتتندو ره ش ستته ونض این چه یک منجن فیونض؛ زینا استت،. مدشد( ید شدوایق تنیش شدچدو ردی( و غین ،شتتن اع استت، که این و جاد تدوج منجنینشهره ی وارط وجن دذین رحق

نشدمد(، امد ایمی «وجن اغینت»وا از این حیث م تن وارستتاه استت، و چه و جاد تدوج دینستتاه ره غیناین ل( که ره مست( تدنی از لسای وا رگکیل میوو، این م شیست،؛ از رن ش سته مددفی فنض فی رن اغینت

اش(. ی(تشدم «وارب وجن »وا م و شتتاهش(ا ینشه ش ستتیایلیچینید(، امد وجن فی غینت می« اغینت ش ستته فی»م رناع . س،یچیزع جز یک امن رعنقی شرگتکیل ا ت و حقیق، م وا وین وارستاهی ره غین وارب وجن لنی،

چه رنا مثدل موو ؛ زینا م مید منضتتنع و محننل ید نتت ، و مننتتنف وا می شستتب، و ورب، وارب وجن ینشه ش سیای ش(او . و لیچ اواع اساق ل شبن ت وجه لیچ سدز رهمحننل وا ره منضنع تن منربب می

از نظر مالصدرا رابط وجودی و معنن ووارب و و ستتاهتدت واجتب و منکدتدت و شظتدج وجن ع نتتت(وایی، و یتد شستتبت، ای ون ساهدت وح(ت رگکیکی تدنی و ساهدت وح(ت شخصی. م ن(وا ؛ شتددتای مدرل ربیین است،وجن

اهدت . او و سکد(دنی رناع وستی( ره وح(ت شتخصتی اسا د ت میۀ ره مدزا یطنیق رگتکیک تدنتاز هک ز اندا، وجن ، رد رقسی( وجن ره وارب و مساقل، معاق( اس،وح(ت رگتکیک تدنتی، رد اسا د ت ا

، ۀوارط. اش(از مبیل ووارب رعدای وجن منکددت لنه شستب، ره حق رن ت اشنامیۀ و معننل از شنع اضدفون می(. و ساهدت رگکیک تدنی، حقیق، واح( لسای و اچنمی شتندو از منارب لستای ره وارب وجن و

ت استت،. ره نتتنوری که لن منربه شدزاه و ومیقه منربه مدفن اع منارب مخانف شتت(تو ضتتعف، اوشتت( ی از تن لیچ اساق ا ،ردد رناین .تنیش است، و منربه شدزاه چن لنه لنی، م و ینو منربه ودایه اس،

33| یدوان نالدبودن ممکنات از نیر جالل یجابط انجابط و یبرجس

، ش(او . ، و رداد و امن مابدین از یک(یهن شبن ت، رنکه منکددت وین ورب رهو معننل شیز شهون لساد(، ن ، ، و ینشه ش ستتی، و استتاق ای و رنارنزینا رد وارب اشستتان معننل، لیچ؛ شه منجن ع منربب رد ون ن

، ومیقه و شدزاه ۀمنرب وارب وجن که و وت این امنره ،رنا رناع م فنض شنن شنی می(ره حسدب میون ، 0130م نتت(وا، ) «احق رعدایوجن ات جنیع ااننکددت فی فنستت ادد من مبیل اانوارب انجن اا » . 311، ص0ج

نا زی ؛وارب وجن اش( شه اشساهی میوارط وجن م نت(وا معاق( است، حکندع دیش از او منکددت وا (؛ یعدی رناع منکن وجن ع مغتدین و مخداف وجن حق اچبدت شتت(شت لتد اوال رته وجن ومی متد تلم

نکن این اشاسدب از وجن ماع که ینشهو مدستنب ره او، رهاش(. ااباه، رن وجای که منربب رد حق ردشت( کن ت اش(: وجن وکه منجن ی، منکددت وا ره و جزء رحنیل و ر ستتین کن تو وت اینشیستت،. ره یشتت(ش ج(ا

لد ره معددعکه این اش(از ذات منکددت اشستتاه رعدای و این شستتب، وا امنع زا ( و غینشستتبت، رته ردوع اش( شه ینشه که رید شتت(، م نتت(وا وجن منکن وا وارب میاستت،، امد لند منکن رن یوارط وجن منکن وین شستتب، استت، و وامع، تن و رذاره مداستتب ره ت(استت، و وتن ع؛ زینا منکن رهوارطی

. 313۔313صلند ، )ورطی زا ( رن ذارش شیس، ۀاوربدطش رد واجب، ره واسط، ید مسد لکه و ددم نت(وا و ستاهدت وح(ت شخصی ع از رنرحنیل ونیقشن ، مطن می ونی

یس،؛ وس( که حای رعبین وین اانرب شیز رعبین مددسبی شو ره این شایجه می اوا ه ا ت است، رن وین اانرباز رنقی وین وو، این رنا مد ل ش( و اززینا استدسد لیچ لنی، وجن ع رینو از لنی، حضنت حق شنی

وجن حقیقی و مستاقل مدحصن ره ت(اوش( اس، و شتن که ف ا ت و م(وی م میشیز اشصتنا رن اانربوات حضتتنت حق شیستت، که این لند چیزع جز رگتت ددت و رطن ،دد(اوی(حضتتنت حق می چه غینم ، رگ جدیهزین وارطه و ستاهدت وح(ت شخصی، . است، «شتخصتیه وح(ت» چه شن و م می ونی ، ودنا ره و وامع، و ،شتن تناش(ت می ونی ، رطن ه ع نو مدسث او ره حیثیای اس، ره طنوع و رحی ون اان

،رن این استتدس .چیزع جز شتت شی از شتت ن ونتت ی از رننتتی دت و انعه و ردرگتتی از انعدت او شیستتاد(ذاری مستتاقل احدظ کن ؛ زینا ودنا لد وا رهرنا م و شنی ش(اوش(رعدای، لنی، مستتاقنی مدستتناع واجب

، ن لد ره شو فقن و شیدز است،. ره لنین جا، است، که از م و رعنق ره غین رن د وین ردرعلحقیق، م ، 0ج ،لند )شتتن و رجنیتدت ذات تت(اوش( رعبین می رعتدای انعتدت و ر ل شنو حق ،اطناو ،حیثیتدت

. 310۔ 311، ص1لند ، ج؛ 01و 01صسدزیدو ی م حای شنع تدن ح(ت رگتکیکیکه رد و د(ردی( رنجه اشت، که این رعدرین، رعدرینع شیستا

رنا رناع وجن و شظن ینف، که اینومیقه شنی ودنا حای ره اعلیچ شنع منربه ،. رن این استتدس(درتدشتت اس،. رعدای و واجب وجن و اشحصدو ونفد وح(ت شخصی وجن ۀشظنی لند

71، شماجه پیاپی0313شماجه اول، بهاج های فلسفی ۔ کالمی، سال بیس و نکم، فصلنامۀ پژوهش| 33

انتساب از نظر دوانیاشاستتدب وا مطن کن ت ۀ اا اه و م انج مگتتاق، مستت ناذو ۀشظنی استتدس واشی و مچدو مخانف تن رن

، ۀااا اای تن از مستت نمبددع ذو رن ، افزو رسرراله الزوراءاستت،، امد و اه و رگتت شیز ر چین دذینف ونی رنا ره این شایجه وستتی( که ل(ف که رد رنجه ره شتتنال( منجن و مچدو یهن و شظدج فکنع او، می استت،

شن . رنع رید میرن و ک( ارادجم ، اشاسدب ره شحن میق اسدس اسدب اس، که رنشادیی او رید وج اش

هالتأل ذوق ۀاساس نظری تحلیل مفهوم انتساب بر .3

وجن حقیقی و واجب رعدای، ره رید وح(ت دن اتاه و و م(ج رع(، رد سخن تن کن واشی رد ت نه، رعدای و منکددت و . وع دز از رقسی( منجن ره واجب و ردب اشاستدب، سعی و رنجیه کثنات ودا( ا

ینا اش(؛ زامد منکددت وا اواع وجن حقیقی شنی ،گیردمیوا رداد رناع واجب رعدای و شظن وجن حقیقی و 03رد، ص واشی، ری)ع منجن ی، م است، که ونف منجن ی، رذاره از م اشازاع شن داز شظن او معد

منجن حقیقی اس،، امد منجن ی، و منکددت، ره اوابدو ،ینشه است،رذاره این دایجد که واجب رعاز م ش ز ،اانجن مدگدء اشازاع وجن و واجب ،لد مد ( ره ذات تن شیساد(. رن این اسدسم ؛ زینا ذات شیس،

. اس،، ن ، مکاسبه از فدول و ره وبدوری، اشاسدب ره فدول اانجن و و منکن س،ذات اوه وجن حقیقی ش(اوش(، منکن شیستت، وجن نعمدستتجتد کته از مش ره لنین و لد شتتن م ودوض اان

لد ره وجن شیستت،، رنکه ره شتتن . منجن ی، منکددت ره معددع میدج م جدیهزین م می جا،، اشاستتدب رنا یلد وا مع(وج تناش( و شه مرنا م میه که ره واستتطه این شستتب، ش لد ره وجن استت،ع شستتب، م دمعده ینشه کینی(: لند . او رناع رید این ستخن تن از م انج مگتاق اسا د ت کن ت و میشدمی(لد وا منجن م

کد(، ا میرداد شستتبای رد ح(ی( دی( «ح(ا »کد( و ید م انج رداد شستتبای رد رنن دی(ا می «ردمن»م انج مگتتاق ه شیز چدین استت،. م نعشحنت منجن ی، مدستت حقیقاد کهکدد( ر(و اینستتبای رد وجن دی(ا میلد رداد شاان

رنا می . 011ص، شرح خطبة الزوراء، 0330، واشی؛ 13۔11، ص0330 واشی، ) وجن اشتاه ردشتد( ۀاوابدو اوربدط. رن ددی 1رعین؛ اوابدو 0 کد(: واشی، و اوابتدو رناع حقدیق امکدشی مطن می کته ی ت،

، مغدین و مبدین ذات اش( ولمستتاق اوابدو اول، حقدیق امکدشی شتتنش( و اوربدطی رد او ش(اوش(، احدظ میون ، اوابدو وج؛ ردرع استتدس امتد رن ره اشاستتدب»یعدی ،و منجن ی، ره معددع وج لستتاد( و مد ( ره م ون . 31ص ،0331زا ت،مینج) اوش(« وجن

انمی م ه واشی رداد منفق ره اواااات اته رد جدیهزیدی م انج اشاستتدب ره جدع ونوض، ذو ۀ و شظنیتوح(ت وجن و وین کثنت »این شظنیه ره ،شتن و رن لنین اسدسمبا( از شحنت منجن ی، منکددت می

ت اس،. ش(معنوف «منجن

31| یدوان نالدبودن ممکنات از نیر جالل یجابط انجابط و یبرجس

ت تعبیر اساس تحلیل مفهوم انتساب بر .9 به تشأن علی

که ستتخن از شظنیه ذو ر(و این، و رید شحنت منجن ی، منکددت، رسرراله الزوراءاا(ین واشی و ج ل، ریدوو ، رد رعبینره مید اه ااات ت منجن ی، ره رید شحن« اج اادستتب» ره رگتت و ستتپز رید م انج ونی

دن از که رن این استدس، معننالت از وجن مساقنی رنتنو او شبن ت و م انج مبا( اشاسدب ره منکددت می، شتت و مظان ، ع حک( ح(وو مد ع ره ح(وو ذاری، و(ج مبدید،رستتن یدر(. او رد اورقدء میون و ون

محدل « ال شتتیء»از ءح(وو شتتی ،ینشه که و ح(وو زمدشیشظن او لند یین . رهمعننل وا شایجته میاش اس،، و ح(وو ذاری اع مدرل که محل اساع(ا م دیش از ح(وواست،؛ یعدی مسبن اس، ره مد ت

شیز این حک( سدوع اس،. ینی(: واشی و رنضیش سخن او چدین می شدو

شتتن ، ح(وو ذاری شیز نشه که حد و زمدشی جز و محل مدرل م ، رعقل و رصتتنو شنییلند چه جدول و مطنق اح(او ید جعل، م ،شتتن . از شظن اوجز و مدعنت متدرل م ، رصتتنو شنی

ون ، چهم ،زمد . رددرناین ذات و چه رهکد(، شعای از شعنت تن استت، چه ره شحن رهافد ت میشندی(، امنع مبدین رد ذات جدول شیست، و ره لنین جا، اس، که ماکنندشی که جعل افد ت می

. 11، ص0311الوع، ) اش(و معننل مد ل ش(تون ، اشد(، ره مبدید،وا از مبیل رنای( می

، معننل شه مبدین رد ذات ،رن این استتدس که ره حستتب ذات ماعنق و استت، و شه مستتاقل از ون،، رنون ، منرنط ره ذات ی لدع واجب رعداوجای از وجنت و حیثیای از حیثی،و ش ن است،. معننل ش شی از ون

؛ زینا لیچ شحنت منجن ی، مساقنی ش(او معننل امنع اوابدوع محض اس، ،ردد رناین می(.ره حستدب میوجن ش[ منادع استت، و رداد و ]رصتتنو معت(وج، رنکه انتت ،وا رته این شحن احتدظ شنتدیی( و این م

، ش رهاوا از حیث شستتب، که م نتتنوری ق اع ازرناع او شحنت ،احدظ شندیی(ون ن کرنا اوابدو میرحق ق و ر(یای استت، که این شحنت 010، صالزوراء رسررالره، 0330 واشی، ) ق وامع، شیز ورحق ، رحق ون

یعدی ،منکددت ر(و ذات ون،وجن وو،از این .شتتن نتتف میمعننل ره م تناش(ت و و استت، که مجدزا محدل است،. ستخن واشی و اوابدوع محض تناش( منکددت اشدوت ره لنین امن او مطعد ،رعدایه مب(

. 011، ص0311الوع، )شستتب، اول رعدای شستتب، 0شندی(: ، و شنع شستتب، وا مطن میونی ،م انج کن واشی دز از مطن

هنع مدستت)ناشی ره چ ددیه و استتدس لنه )« اادستتباج»شستتب، رین تن چناشی. واشی شستتب، اول وا 1؛ اان م انج اورقدء یدفاۀ م انج کنی و مبا( وامع، و ،«شستتب، شخستتاین»ید « اج اادستتب»؛ شدم(می لدشستتبت،

ن ر(و منک شحنع کهره ،شن چناشی و واجب رعدای می ۀااا اه است، که مخاس وارطذو ۀ اشاستدب و شظنیاین شستتب، لیچ ینشه رحققی ش(او . او و رنضتتیش این شستتب، ره زرد رگتتبیه و وین ردزیه ووع موو ت و

71، شماجه پیاپی0313شماجه اول، بهاج های فلسفی ۔ کالمی، سال بیس و نکم، فصلنامۀ پژوهش| 31

شه از لن جا، شتتبیه و شه از لن جا، مبدین و ریهدشه رد این شستتب، رین چناشی)ب ستت که یهن ش کندمیودنا ه ره و مدطبق رد او شبن ت، رنکه رداد از جادری شتتبیه اوستت،. کدم شتتبی االمن؛ زینا لیچ چیز و ش زاش(شستتب،

رنا مقدیستته کن و ید از م رناع رقنیب ره ذلن این شستتبت، وا رتد لیچ شستتبای ره شحن کدمل شنی اواقتد او،د دین رمب کدم ینشه شیز شیستت، کهکد(، امد این؛ زینا و این نتتنوت، مد وا از وجای ره او وو میاستتا د ت کن اادستب، مددستتب، اوش(، لد ردشت(. و نتنوری که رداد از وجای که رد شستب، اول ید لند اج یهن شستب،

. 013، صالزوراء رساله، 0330 واشی، ) «رناش( فا( مد وا ره م شز یک کد(می ،منو رنجه مناو یینش(شتت لن فنع ۀدشد( وارطاین شستتب، وا لن الزوراء و شتتن تن رن - شتتدین واشی -اا(ین الوع کندل

کدم مبدین رد انتنش اس،، کدم مگتدره و شه ؛ زینا لیچ انتنی از لن جا، شه اش(شستب، ره انتنش می اش(ینشه که و رحث ن دت، انحدب کگف و شظن ی اهرنکه از جاای مگتدره و از جاای مبدین است،. لند

ک( وا و لنین ح ش(ه نتت دت چناشی، از این مبیل انتت دت اول رعدای، مدشد( ون( و م(وت و حیدت شستتب، ر کهیعدی لیچ یک از نتت دت واجب رعدای ره شحن کدمل شه مگتتدره نتت ای از چناشی و شه از لن جا، مبدین ؛(ش او

دد و ستتی و ارن فتوحاتو فصررو ونری و و ارناحیاء العلوم . او معاق( استت، که ستتخن غزاای و اش(رد م . 000۔300ص ،0311الوع، )کدد(ت لنین امن اس، رید چدوشد ، شیزو یهن م تعلیقاتو شفاء

ه و ر کی( او ک اش(اادستتب ید لند شستتب، اول، زرد وا شدرنا و مدنتتن می واشی و رید حقیق، اجمد ت و ید رعدای تناش( این شستب،، ره معددع ماعدوف و ونفی شیس، و شبدی( دد(اش، که حق« اادستباج»

، الزوراء رسرراله، 0330 واشی، )می( شتتندو مینوض منکدتدت و رعبیناری از این ستت،، رتهمحتل و معزینا مد ت لنناوت محل و ید معنوض نتنوت اس، و ت(اوش( ربدوک و رعدای شه معنوض و محل ؛ 013ص

ااباه، ره اواقد شتتدو واشی،. 003، ص0311 یددشی، ارنالینی )چیزع و شته وتدوض رن چیزع استت، دای ینشه که ذات اول رعرن این شسب، مگخس اس، و شیدز ره ایل و رید ش(او ؛ زینا لند « ادستبااج»

اشی لدیی اس، که رین چنذوات چدشیه است،، شسب، مید اول رعدای و چناشی شیز انل لنه شسب، ۀانتل لنلد ه م اول رعدای رشیز از شسب، اش(، که لن یک تن مداستب ره واجب شستب، رین چناشیوامع، است، و و اش( که کستتی جز اکدرن ونفد از م مطنع ده این شستتب، وا امنع مجانل میشتتن . او حقیق، و ک شدشتتی می

لنچته ورتدوۀ م ی اته شتتن مدشد( یهن مستتد ل ذومی از جاای مدطبق و از جاای ،ردتد رناین دت(.شیستتا . 010۔300، ص0311الوع، ) مدطبق رد مطننب مدس، غین

، که معننل رداد ره حسب رعنق و اوربدط ردز از رید این واشی د ق اع از اواع شحنتون ین ش( یمرحق ع ا ت و لستتای رستتن رع( این حک( وا ره کل ۀمعنفی کن ، و منحن «شتت ون،»و از این جات، م وا

، کد( که ردادودنا می از شتت نشدت رعدای استت، و منکددت لنه و حک( معننل واح( حقیقی واجبون ی ستتناشجدج ره لنه شستتب،»جدکه ینی(: از م او و رنضتتیش این مطنب می. م ید(ره حستتدب میاو لدع ون

31| یدوان نالدبودن ممکنات از نیر جالل یجابط انجابط و یبرجس

(، ستتنستته منکددت شیز لنه و حک( معننل واح(ع رناع او ششتتنتا( می واجب رعدای)امنع واحت( ، ی،رعدا واجب ،شنش(. ردد رناینواسطه و ید رد واسطه ره او تا( میلستاد( که ری ی اس، و ذاری حقیقون

،این ر ستتین از استتدس رن«. یدت و وجنت او لستتاد(ثاو لنه شتتلو ، حی غین واجب و منکن ۀ، وارطونی ینی(: مد و وجن ، ذوات ماع( ع ش(اوی(، ذات و نتت تدت واجب رعدای اشستتاه و می ۀوارطت لنین وا

که مید(می حستتدباکثن این ذات واح( رهای( و مدرقی لنه و حک( نتت دت مرنکه رداد رد یک ذات مناجهن » فنمدید(:ینشه که ت(اوش( میلند ،از لیچ شحنت استتاق ای رنتنو او شیستتاد( ه ل ع ال اان ذ

اه اا ال إ ن ل إ ک نن

وس اا ) ق ن ااست ج اا م ل ن ن اا این ن یز اا عز دو اا جب ن اا اکب ن ،0330 واشی، ) ؛ 13ۀ می ،گنستنوۀ ح)«اا . 013، صالزوراء رساله

، که وواربرد رنجه ره این ،رددرناین اادستتبید اج شستتب، اول)اول رعدای رد چناشی ۀ و معننای ره وارطون ، شتن و رد جدیهزیدیمداای می ی اشس،ره رگت ، می ونی ،رنا شسب، اول وا لند رگ ، رانو و رجن

ق ع زا ت( رن وجن معننل شبن ت، رنکه وینشستتبت، اول یتد رانو امن منکددت ،شظن او م استت،. ازرحق مید(می شتتندو مظدلن و رانوات ت(اوش(، و حک( نتت ، و ید رانوات نتت دت ت(اوش( ره ودنا رته

جد که وجن حقیقی ماصتتف ره لنه نتت دت کندل استت،، منکددت و از م 03، ص0331 لبدشتتی، )وجن حقیقی ت(اوش( و لن نتت دت ؛ زینا ، مظان رندمی نتت دت او لستتاد(ذات ت(اوش( ۀمید ودنا ره

اینچه و رنتی حجدب و ؛، رنکه وین ذات او لستتاد(شیستتاد(از او مد ک ،شتتن مظانع کته ردلن می . 13لند ، ص)اجندل غداب اس، و و رنتی رانو و ر صیل

ت اتا ف رانوات و منارب و ،رددرناین شیستت،؛ زینا از شظن او رانو و ضتتعف اشتتان رانوشتت( ت لننات رد رگتتکیک و یدر( و اتا ف اش رانو میکندالت ۀو ضتتعف شیستت، و و لن مظانع لنشتت(

منارب ه »شتتن . منجن ات رته اجندل و ر صتتیل، ت ی و مشتتکدو رن ، کنن و رنوز رانوات ردز میالار ج ء مخان ر، رحستتب ااظانو نو وم( …ور صتتیناد وت د اد وإجندااد اا( رداکنن ذاک ون یعب . 011ص، شرح خطبة الزوراء، 0330 واشی، ) واابنوز

رعت( و کثنت مظتدلن و وتدا( تنقت، رتد وح(ت حق مددفدت ش(او ؛ زینا کدشن لنه رته اواقتد او، لد ره شقطه وح(ت، اش( و رد ورب کثنتلد لنه رجنیدت یک ذاتلد، تنوشتی( حقیق، اوس، و اینشتعدع و رید واشی واح( حقیقی و ،. رددرناین 031، ص0331 لبدشتتی، ) شتتن م میلد رنم رن عاوابدو

ینشه حننل و شحنع که لیچکثنات لنتد اشاستتدب، یعدی لنتد رگتت وجن حق و کثنات استت،، رته ریستتنو»اع از م الزج شخنال( مم( و اش صتتدل و استتاق ای رناع کثنات مدرل فنض شخنال( رن . مندزجه

،0330 واشی، )« شتتنب مندزجه وال اش صتتدل ونیتک مگتتدلت(ت ااناح( ااحقیقی فی ااکثنات من غین 011، صالزوراء رساله

71، شماجه پیاپی0313شماجه اول، بهاج های فلسفی ۔ کالمی، سال بیس و نکم، فصلنامۀ پژوهش| 37

« رابط وجود»با « نسبت اول» ۀمقایسجه ره این شای ،مقدیستته شندیی( اربو وجن این ستتخن واشی و ردب اشاستتدب وا رد ستتخن م نتت(وا و ردب

ی وارط وجن ؛ زینا م ن(وا و رید ر دوت ی شیس،وارط وجن ،رید کن ت اس، واشی چه وسی( که م مین ذات اشستتان اشاستتدب ر ره چدشی و وجن و یهنع زا ( شتت( کد(، یکی مد لو وارب و ملا ه وا رید می

چ یچه و ردب شستب، اول و شت و رانو تناش( منکددت رید ش(، واشی ره لکه رد رنجه ره م منکددت شیس،. معاق( یک از این و

مستت( و اضتتدفه که ینشهاشتتنامی استت،؛ زینا لند شظن واشی شنوی ورب م( رنا ی ، اشاستتدب می یعدی ،طنفین ردرع که مقنای ورب استت،، یک مستت( و شیز مقنای، ورب اضتتدفه و اشتتنامی استت،، اضتتدفه

ره ورب وین که شدمس لسای است،، شظین طنفه یک که اشتنامی ورب یهنع و است، اایه منرنط و منرنطامنع اشنامی ورب که شیس، چدین این و اس، اانرب وین ذارد تن منرنط ،اشنامی ورب و. اس، ت(اوش(

اس، اایه نرنطم ره ورب وین تن ، رنکه کد( منربب یک(یهن ره وا و این که ردشت( اایه منرنط و منرنط رین واشی شیز رد رصتتنیش رن و(ج استتاق ل منکددت، شستتبای که 013۔011، ص3، ج0333جنا ع ممنی، )

کد(؛ زینا معاق( اس، چدین شسبای رد وح(ت وجن سدزیدو شیس،. فنع اچدی، اس، وا و می

سبد( رد وح(ت ننف کی ز شسب، اچنعینید( که اوید لنه محض ش

حنای است، که از ا واک وح(ت، مدنن اس، و ا قدت جستندشی لندشد( فنتدطن رعن اشستد ره ،از شظن اوشتتن و ره لنین جا، منکددت وا اواع وجن رناع وجن ع کته وین وح(ت استت،، مد ل ره و ی، می

از کد(؛ و ننوری که و یای وجن ش(او و وجن ، غینمستاقل دد(اشتاه و رین این و شستبای وا رصنو می . 33۔13ص ،0331 لبدشی، ) مص(امی ش(او رعدای حق

ه، نعمدست ، واشیره اواقد اضدفه، ینا ر(و و ش(امنجن رعدایحق رد اوربدط و ینفان شظن و ردرداد اان شظن نتتنف رعدای حق وجن ره م اضتتدفه از این شیز وارب وجن . و حک( منادع اانجن ش( و مع(وج لنه . 100، ص0311 یددشی، ارنالینی ) رن تنال( شدرن و مع(وج ،شن

تدنتتی رگتتکیک استتدس و حکن، ماعدایه و رن وارب وجن ردی( ره این شکاه رنجه اشتت، که ااباه، اع و شن ، امد واشی ره لیچ منربهومیقه محستنب می ودنا یک منربه رستیدو ضتعیف از منارب وجن ره

و مدستتناع او لنه رعدای استت، وجن رداد یک مصتت(ا او که م واجب ،از شظن او و شیست،مد ل وجن ت که اتا فی و میزا ولستتاد( رانوات و رجنیدت او رنا ی ،می ،رانو ش(اوش(. رن این استتدسشتت(

ینشه که و ستتاهدت رن استت، و لند واشی رد ستتاهدت وح(ت شتتخصتتی م نتت(وا ستتدزیدو ۀکه شظنی یندز از رعب الزوراء رسالهشتن ، واشی شیز و ره رگت رعبین می وارب وجن شتخصتی م نت(وا وح(ت

33| یدوان نالدبودن ممکنات از نیر جالل یجابط انجابط و یبرجس

، ردوت ینکد(. ره لنین جا، و اره رگت و رد رید شستب، اول، از اشاستدب ره رانو و رگت رعبین می ونی (.ریدیوا و سخدد لن و فینسنف می… رگ ، رجنی، رانو، رعین، رلرعدرین مگانکی از جننه

او ، امد مبا( یااا اه رید ش(ت معددی ذو اسدس و ستخددشی که رن «اشاستدب»ۀ لنچد( کنن ،رددرناین رداد جدیی رناعکد(، شهرعبین رگتت و م انج شستتب، اول مطن می استتدس وا رن که م رسرراله الزوراء و

شظن م نتت(وا و ستتاهدت م( وارب وجن متدش(، رنکه م انج م مطدرق رد م انج ی رتدمی شنیوارط وجن وح(ت شخصی اوس،.

در دستگاه وحدت شخصی رابط وجودنسبت اول با شواهد تطبیق ه این کد( کشستتب، اول، ر یی( می رن ا ودع وارطی رنا یدف، که ضتتنن و و مچدو واشی شتتنال(ع وا می

- ینی(ره معددیی که م نت(وا و ستاهدت وح(ت شتخصی تن از م سخن می - وارب وجن شستب، رد رسیدو شز یک اس،. از جننه:

ت معلول برای بودن لظ .3 عل

، ، معننل وا رل هیاکل النور واشی و شن شنیس(: و میو ننوت م معنفی کن ت ون

ااعقل فإ شدمس لن من ااکندل ی یض کیف هع[ مدنتتن لن من ااکنتدل یعطی وکیف]ر من هشتتنف یکن ال اانعننل ر یحک( ااستتنی( لواانعنن ال کیف رداعکز األمن رل ااعن

را رل . 001 ، ص0000 واشی، )… ننوره و اعن

، ۀاز وارطت جتداین و رعبین اش(. رعبین کن ت، معننل وا رل ااعنر و نتتنوت م می« رل»و معننل ره ونت ، ریدشهن ورب معننل شستب، رهی، معننل رن و ساهدت معننل رن . م ن(وا شیز و رید وارباست،ون

ا د ت کن ت اس،:وح(ت شخصی تن از این رعبین اس

ی ناجباا اننجن وشتتلو اوابدوات اااعنقیر االوربدطیر واالشیدت االمکدشیر اانجن ات جنیعفدا حقیقر واح(ا وایز غینلد اال شتتلوشاد وفدنشاد وحیثیدراد … واشتتعر ور ل اندنو ااقینمی

. 01، ص0، ج0130م ن(وا،) رجنیدت ذارادو واطناولد وانعدت شنولد ور ل ضن اد

ینشه که ونفد کد( که لند و این رتدوت رته منل ونفد استتادد کن ت و رید می اسررفرارچدین و جنت( وج ل(ه مینع مدس ه وا رل اان اشد(، شسب، ودا( شسب، ره وجن شیز این ینشه اس،: اان

71، شماجه پیاپی0313شماجه اول، بهاج های فلسفی ۔ کالمی، سال بیس و نکم، فصلنامۀ پژوهش| 31

ه ستنع ونیه فدانقنل رقناه ااعنفدء رعض استد ره نتن کند داعدا(ر اانستنی هو غینت هو اان ه رل فان انگتتخس کداظل رعدای إایه ردادستتبر لن … (ااعدا إای اانجن شستتبر وین فان اان

. 111، ص1لند ، ج)

تشبیه معلول به اعیان ثابته .9

گتتدج اوید ره م »شنیستت(: و میلد وا ره اوید چدراه رگتبیه کن ت منجن ی، منکددت م ۀ واشی رناع رید شحناین اوید اسدسد مشکدو شگ(ت و رد ار( ردلن شخنالد( ،اش(ع از لسای شبن تاچدراه رنع لستای شنستی(ت و رانت

. 011ص، الزوراء رساله ،0330 واشی، )شن لد لنی(ا میش(، رنکه وس( م دز از رید این امن که مدلی، و زرد الل کگتتف ره اوید چدراه که رنیی از اسررفارم نتت(وا شیز و

. د(یساینی(: منکددت شیز جز ش نشدت و رطنوات ذات حقیقی ش، میش(شناش( رعبین میوجن شبن ت

ه شتتدء إ ارریر همناادد رضتتدویف من اک ستتیظان کند … منارب ه هیضتتد وستتاعن( اان ااحقیقی اندنو هضتتناء و هشتتعر إال ایستت، ااننکددت حقد ق لی ااای اإلمکدشیر اانجن ات

لر رذواراد مان سر ولنیدت رحیدااد نرمستاق همنو لی وایست، مج(ت جل ااناجبی اانجن و . 01، ص0، ج0130م ن(وا، ) احقیقر رطنوات و واح(ا اذات ش نشدت لی إشند

شن :امد و اوید چدراه تناش( منکددت و مطنب اسادادج می

ت معلول ظهور الف ت و عین ربط بهعل است عل

ه ش ی مینع ستتوا از مد واشی رداد وجن حقیقی وا ت(ا اشستتاه و م ل از طنفی شیز رد رکثناری مقدر ؛کد(اان ، این رکثنات شه مبدین رد ذات ،کد(. از شظن اولد وا اشکدو شنیاستت، که م استت، و شه مستتاقل از ون،، ون

، رنکته رته حستتب ذات ماعنق و منرنط رته ذات ، استت،. ره لنین جا، از مشاد ره رانواتون ید ون ا و شظن رهینی(، معننل شه و معننل وا و امن مستتاقل و مبدین و و وجن مجز ون ، مدکدت(. رته شظن او این می

،،سرناش( اشتاه ردشت(؛ زینا وجن حقیقی رداد از م ت(اوجن شنی.رناش( اشتاه ردشت(وجن و شه رانو می ،ش(او وجن )دطی رد او او لیچ اورب رناش( اشتاه ردش(؛ زینا غیناش(. رانو شیز شنیاو مستدوع رد و(ج دز غین

لتد وا مبتدین و مستتاقتل و شظن شهینی(، رنکته معننل وا منربب رتد وجن رت(اشی(، شایجه این اوربدط، امتد این م نجن ی، شحنت م کد( کهرن و رانو منجن ات است،. واشی رد رگبیه منکددت ره اوید چدراه رید می منجن

. 111ص، شرح الزوراء ،0330 واشی، )لدس، م معننمدت، اوربدط رد وجن ید لند رانوکدد(ت ید ، ر واجب رعدای)اوربدط و اشاستتدب منکددت ره وجن ۀرناع شحن «رانو»رته کدو رن رعبین

رن این اوربدط استت، و ینیدع م استت، که مستتاقل از وجن امن یهنع ش(اوی( و رندج منجن ی، وارب

10| یدوان نالداز نیر جالل بودن ممکنات یجابط انجابط و یبرجس

ی شدج او ، چیز یهنع شیستت، و از این منکن وین اوربتدط استت، و غین اوربتدط کته رانو ید لند رجن دت لند اوربدط اس،. او و شن وردوی زینا رانو امنع زا ( رن اوربدط شیس،، رنکه ویدد ؛استاق ای ش(او

نتت ، منکددت شیستت،، رنکه وبدوت «اشاستتدب»کد( که ودنا می ره نتتناح،، فنستت ی و ونفدشی تن ی استت،اوربدط رد وجن از استت، لبدشتتی، ) حقیقی که لند وجن حق استت، که این اوربدط لند رجن ، ایجد وا ره معددع رانو ن دت کندایه ت(اوش( اشساه الزوراءچدین و شتن تطبه . ل( 03، ص0331 . 011ص، شرح خطبة الزوراء، 0330 واشی، ) اس،

چه و ودا( وجن لستت، وا کن وجن و منجن و یک مصتت(ا ، لن م م نتت(وا شیز رد مدحصتتن اش(. رانوات ذات و رجنیدت ن دت واجب می

ن اانجو ااننجن کن من مستتاقی( نتتناط إای ااعنشتتی اادین ردابنلد وری ل(اشی فکذاک فی اه چدشی وال ااحقیقیر ااننجن یر فی اه شتتنیک ال شتتخصتتیر واح(ا حقیقر فی مدحصتتنا

عبن اان ااناجب غین هشه اانجن ودا( فی یاناءع کنندو یدو غینت اانجن او فی ایزو ااعینم نتت(وا، ) ذاره وین ااحقیقر فی لی ااای نتت دره دترجنی و ذاره رانوات من لن فإشند

. 111، ص1، ج0130

ت امری مستقل از ،ظهور ب نفی موجودیت و استقالل ارتباط)نیست عل

، وا لند اوربدط رد و م منجن ی، معننل وا ره شحن مستتاقل و کن ۀ واشی شحن رننتتیف کن وجن )ون ینشه استاق ل و منجن ی، مساقل و مدحدزع رناع معننل شدمی(. او لیچ «رانو»و این شحنت منجن ی، وا

رداد از جا، ذات منجن شیستتاد(؛ زینامد ل شیستت،. ره لنین جا، رن این شکاه ر کی( او که منکددت شه کد( و وجن اشان م وا ول( اوابدو می امنع اس، که م ،شتن شدمی(ت می «اتذ»چه و منو منکددت م

، اش(، رنکه از جا، لند اوربدط ردوا محتدل می ؛ زینا رانو رداد یک شتتنش(ید رانو شیز منجن شنیون چن ؛منجن حقیقی رداد واجب رعدای استت، ،ونتتف استت، ر(و اشتتان مننتتنف و ذات. از شظن او

که ذات ید مننتتنفی اشتتاه ردشتتد( و جن استت،، امد منکددت رداد ونتتف لستتاد( ر(و اینحقیقاش وی، واش)اش( شتت(شگتتد ره این معددستت، که وجن ره م رعنق ینفاه و ره واستتطه وجن رانو یدفاه منجن . 113 ص، شرح الزوراء ،0330

اجب ره مدسنع اس، که این سنیه اس، که جدشب واوربدطی یک ،شظن است، اوربدطی که و رانو م( ، شحنت وجن شیز ماعنق ره ا د ت اس «شصبدغ»ش( مدظنو تن از م انج است،. او رناع راان مگتخسون

شتتن و لنین امن یعدی منجن ی، ید ینی( که این وستت( و ونتتف ت(اوش( استت، که ردلن میکن ت و می

71، شماجه پیاپی0313شماجه اول، بهاج های فلسفی ۔ کالمی، سال بیس و نکم، فصلنامۀ پژوهش| 10

شتتنش(، رنکه ه این اوربدط منجن شنیلد ره واستتطم ،ردد رناین و 111 لند ، ص)لند رانو منکددت . شن لد ردلن میره این معدد که وشگ و وس( حق و م اس،؛ حق اس، که ره م مدصبغ ین ی(ت مدحصتنا

ینی(: منکن و ح( ذات و شتتن وردویدت فنستت ی و ونفدشی تن و این ردوت می ،رن لنین استتدس، لبدشی) و او لنه چیز اس، حق رعدای)، ردلنتن لیچ شیست،، امد رد رنجه و و شظن ینفان حقیق

. 11، ص0331 س، جاد شندع چن وشهنع س، مو که لن ذوۀ تدک جدمی وو ی(ت ره

ی علت. 1 تفسیر زوال معلول به تطور، ظهور و تجل

لد وا از ملنه لنی، م که واشی لیچ شحنت وجن استتاق ای رناع منکددت مد ل شیستت، ورد رنجه ره اینوا رگتتکیل وجن حقیقی)لد چه ذات م اشت(، معاقت( استت، منکدتدت رتد شظن رته م وجن حقیقی می

الزج استت، ره رنجیه معددع و(ج و ،ردد رناین شتتنش( و ل(، او( از مد ع و مجن ، محدل استت، مع(وج می، و شتت( ش(اوی(، رنکه این یدفان و مع(وج ودنا وجن و او لستتای چیزع ره ،زوال رپن از . ره شظن او ن

ی می ی مبنی ما دوت استت،. ردد رنایناستت، رته وجته یهنع رانو و رجن عننل زوال م» ،یتدر( که رد رجن ، وامع، زوال اوابتدوع از اوابتدوات و و وون ،0330 واشی، )« استت،م و شتت ن مخانف ذارش رطن

. 013ص، الزوراء رسالهد یک ذات استت، و نتت درش، رداد یک ذات استت، و رجنیدت و رطنوارش که این و او لستتای ردا

و ، رنکه رداد از وجای ره وجه یهنشتتنش(یدت فدشی شنیاش(، لیچرجنیدت چن از م این ذات یدرد(میرطن ینشه که و(ج ااع(ج لند وجن اس،، کد( که لند و شن تن ودنا میاو شتن چن ذات فدشی شنی)

می( حستتدب میم شظد ن ره لدع کد ده ره غینشیز تن ح(وو نتتنوت معننل)لدع فدستت(ت ل نتتنوتزوا . 113ص ،شرح الزوراء ،0330 واشی، )

های عرفانیاستفاده از تمثیل .4

، از منکددت رد انتتط حدری چن : شرررح رباعیات فلسررفی و عرفا یویهت، واشی و مچدو مخانف تن رهاستا د ت کن ت اس،. وجه مگانک این اوندف و این اس، که … شندو(ج لست،منمت، حبدب، ستناب،

ینشه اساق ل و ش سیای شبن ت و وین رعنق ره واجب رعدای لساد(. منکددت اواع لیچمیده چن تدای از و اش(کدد(ت وجن حقاع لستتاد( که رداد مدعکزمنکدتدت و حک( میده ،از شظن او

منکددت شیز چن 13، ص0331، لبدشی)رناش( لن وشهی وا شگتد ل( یتنری مره ،لن وشهی است،

13| یدوان نالدبودن ممکنات از نیر جالل یجابط انجابط و یبرجس

رناشد( مظان وجن حق ردشد(. از تن وجن ع مساقل و حقیقی ش(اوش( می . 03لند ، ص) چن میده از ان ش(او وشهی زین ووس، شندید(ۀ لن وشگ که لس،

که لیچ منجن یای استت،. و(می شند رعبین کن تلستت، ه و(ج وا ر و رته تدطن لنین ویهیی استت، که م . 30لند ، ص)لسای و وجن حقیقی اس، ۀ لد(ش(اشاه و ره لنین جا،، شگد

ودوف کدمل، ودا( و حقیق، وجن مستاقنی ش(او و ننف ورب اس، و رداد ره اوابدو ورب ره و شظن واشی و از لنین ووستت، که «ز فی اا(او غینت اا(یدوای»اال و رنا منجن ی، وا ر(ا اط کن حق می

سناب و(ج مطنق شیس،، حبدب از مب و سناب از یدحبدب ؛اس،جاد وا ره ستناب و حبدب رگتبیه کن ت . 101۔001لند ، ص)شن اشعکدس شنو مفادب حدنل می

. 13لند ، ص)رن سیل فدد شقش حبدری اس، جاد و ی(ت رحقیق سناری اس، جاد

م ن(وا شیز رعبین منمری، رناع منکددت وا ره کدورن ت اس،.

. 01، ص0، ج0130م ن(وا، )او وکنس فی اانناید او ر ل کل مد فی ااکن و ل( هو تیدل

ل(:لد شسب، می و این ری، شیز ره رعبین منکددت ره منمت، رکثن وا ره م

. 301، ص1لند ، ج)رع( ا اننایدا و( ت هش، إذا هشه غین واح( إال اانجه مد و

ی دانستن معلولرابط وجودید ؤسخنان ممعننل و ستتخدد واشی مناو ع از جننه مجعنل اشستتان مدلی، و رن رد وجن شتتنال( ال رن وارب

، رگتتبیته وارطته ن که ردی( رد وجکد( منکددت می رن و معننل ره جنلن و ونض، الا، رن وارطیونت رنوسی شن . ،معننل رن رن وارب ملی(ات رسیدو

مسئله جعل .3

اواقد واشی ره مجعنای، ، ل(یکی از مناو ع کته رته واستتطه م م نتت(وا، واشی وا منو شق( مناو میتناشی ش(او ، امد رد رنوسی مچدو مدلی، است،. و نتنوری که چدین اواقد ع رد وارب اشستان منکددت ل(

مجعنل 1مجعنل ذات مدلی، استت،؛ 0ستته شحنت رید و ردب جعل او : که او رنا دی رن واشی می جعل ره معددع رانو و افد ت اس،. 3حیثی، مکاسبه اس،؛

ره رید ما دوت اول و وج واشی اشدوت کن ت اس، و رد شقل سخن واشی و این اسرفار م نت(وا و

71، شماجه پیاپی0313شماجه اول، بهاج های فلسفی ۔ کالمی، سال بیس و نکم، فصلنامۀ پژوهش| 13

منای کته رته م انتتناو او که لند رتدوت، معاقت( استت، کته او و رنتی رعنیقتدت تن ، رن ت ف اش( می مدلی، منربطه)متدلیت، من حیتث لی استت،، مجعنل وا حیثیت، مکاستتبه رن مجعنل

. 013، ص0، ج0130م ن(وا، ) حیثی، احدظ ، رنکه رهشیستت، منجن و مجعنل تن ذات احدظ ره منکن ذات»رن استتدس رید وج

جنا ع ممنی،)شن می وجن م انج مص(ا و ش(ت کد(، مجعنلمی دی(ا جدول در که اعوارطه و اکاستدری، . او دز از رعبین 313، ص0، ج0333 ره رگت ، لنین م انج ورب و حیثی، اکاسدری وا ره رانو و ونی

ی اورقدء ا ت و رید می جعل از مبیل رنای( شیستت، که الزج ردشتت( جدول امنع مغدین رد تن وا که کد(رجن شعای از شعنت جدول استت، که او ،شتتن از جدول افد ت می چهرنکه ره معددع افد ت استت، و م ایجد کد(،

شتتخصتتی اش(. این ر ستتین رد ی(یدت وح(ت وا لند رانوات واجب ید رانوات نتت دت واجب می م ، امد کن جوا اساداد رن رنا وارطیاز رید اول و وج می ،م نت(وا و ردب جعل، مطدرق، او . ردد رناین

شن . اسادادج شنی - ردد ره رحنیل وح(ت شخصی -منکددت رن واشی جز وارب از رید سنج

ت تشبیه رابطه .9 و معلول به رابطه جوهر و عرضعل

، واشی دز از رعبین ه وارطه وا ر ره رگتت رناع شگتتد ا و(ج استتاق ل معننل شستتب، ره ون،، م ونی اس، رن منکددت وا شایجه ینفاه که م نت(وا از م وارطی است، ن رگتبیه کن توناض شستب، ره جنالا سخن واشی و این ردوت چدین اس،: 330۔331، ص0ج، ج0130م ن(وا، )

نفاه شن وجن ش محدل اس،، امد این ونضی رناع ی ستیدلی این مستاقل از جست( و شظنه ودنا ننوری و ددب این ابدس وا رهن چدیینفاه شن ، منجن تنال( رن . ل(ن و شظ جست(

از این - ج(اع از ددبه رهینی( ودنا امنع ذارد وا ره منجن استت،، امتد این م ،احتدظ کدی( . 010ص، الزوراء رساله، 0330 واشی، ) وجن ش محدل تنال( رن - حیث

لد ره نو و رگتتبیه م مقصتتن واشی از رعبین منکددت ره رگتت و را که رنا ی ،چدین می ، و دتدستتخی وارط وجن چتدراه، ش ی لن شنع وجن مستتاقنی رناع معننل استت،، امد و مثدل ستتخن از شنوی اویتد

ستخن واشی رداد شستب، اول و یعدی وارطه منکن رد واجب رعدای است، شه ووع رن این، افزو است،. ز ت، لن وارطته اش(، شه منکن وا و حک( ونض میو و معننای و چن شته تت(اوشت( وا و حک( جنلنونت

رنا ی ، واشی از مثدل تنریمی ،رن این استتدس .رنا شتتبیه ره یک(یهن اشستت،لد وا شیز شنیم ۀوارطشه انل مطنب و ک مش. ره این ا شکدل ره این شحن شیز ؛محل ا شکدل اس، او اس، و مثدل استا د ت شکن ت

د سه و و فی غینت، ر ش سه فی)لدنز رقسی( وجن ره وارب و وارطی و زمد واشی ددستخ ا ت ش(ت اس، که

11| یدوان نالدبودن ممکنات از نیر جالل یجابط انجابط و یبرجس

مطن شبن ت استت، و لت(ف واشی و این مثدل رداد رید و(ج استتاق ل و فقن معننل رن ت استت، و رغینتستت، مثدل ونض ا ،رناشستتاه استت، ره واستتطه م این وارستتاهی و فقن وا رنستتدش(رنین امنع که میشز یک

واشی و این رگتتبیه رداد وجه وارستتاهی جنلن ره ونض وا م( ،رناینردد . 10ص ،0331تدشی، محن()، ره تن جنلن و ونض شظن اشاه ردش(؛ زینا کسدشی که وارطه ری م که ،شظن اشتاه اس، ننل وا و معون

، ره مغدینت ، اشد(لندشد( جنلن و ونض می ۀره شظنی و نتتنوری که واشی رد رنجه ،اش(مد ل و معننلون ، رگتت ، رته مغدینت مید رن رد رنجه ره رندج شتتنال( ال رن وارب ،شیستت،. رددرناینمد ل و معننل ون

د و ی شبن ت اس،، اموارط وجن رنا ره این شایجه وسی( که مقصن واشی می ،معننل که و مقداه ذکن شت( ،. رید مقصن تن و مداب مثدل منفق شبن ت و تنب ونل شکن ت اس

گیریبندی و نتیجهجمعمنجن ی، منکددت از شظن واشی ردی( ره این شکاه رنجه اش، ۀرن شحن رناع دی رن ره وارب و ید وارطی

،. شکل اول اسۀ کدد(که م انج اشاستدب و مواع واشی و و شتکل رید ش(ت اس، که شکل وج رکنیل ل(. او وجن وا رداد ره واجب رعدای، از اشاستتدب اوا ه می م انمی ارا(ایی و مبا( وا ، واشی و متداب اول

( رناشلد وا منجن ر(اش( و شه میرناش( م اش( از طنفی و ودا( رد کثناری مناجه استت، که شنیمدحصتتن میکدد(ت این معدد ردشتت(، امد و ر مینرد کد(استتا د ت می «اشاستتدب»واژۀ از از لنین وو، کد( ولد وا اشکدو م

و واجب رعدای و ۀکد( و م وا محصنو و وارطشتکل وج اشاستدب وا رد م انج شستب، شخستاین مطن میی و رگد مانا ف اشساه اس،، امد م ن(وا رهنع مدست ه کن ت و م وا رد رانو و رجن ظنیه ودنا مباکن ش اان

و نتتنوری که ،ی استت،طوار وجن ستتخدد واشی ملی( رن این اواقد استت، کهوارب اشستتان منکددت، رگتت و ر ستتین وح(ت شتتخصتتی او از ۀکدم رد شظنی ستتخدی از رعبین وج اشاستتدب شیدوو ت و حدای که

مطدرق، او . وارب وجن ساهدت رد - وارب وجن لنچد( مقصتن و معددع منو شظن واشی از اشاستدب رد که ردی( ی ، ، و ددید

ددیه رد که ستتخن او ل( کن رنا ا ود شنی ،امد رد این وجن ،استت، ستتدزیدو - وح(ت شتتخصتتی م نتت(واره لنین و شن مد(ع و اشستجدج حکن، ماعدایه ی(ت شنی؛ زینا و ستخدد واشی، شظدجم نت(وا است،

لد منفق ونل شکن ت اس،. جا، و رید رنتی کنندت و مثدل

71، شماجه پیاپی0313شماجه اول، بهاج های فلسفی ۔ کالمی، سال بیس و نکم، فصلنامۀ پژوهش| 11

فهرست منابع

قرآن کریم * . رانا : اشاگدوات لنمز. التألهالدین دوا ی فیلسوف ذوقجالل . 1103ارنالینی یددشی، غ محسین. ) -

ه. ) جنا ع - اازلناء. رانا : متعالیه. حکمت شرح . 0333ممنی، وب(اان ه. جنا ع - . م(: شگن اسناء. چدد سنج )،رحیق مختوم . 0333)ممنی، وب(اان . رانا : لنمز. یشرح رباعیات فلسفی و عرفا ی عالمه دوا . 0331 لبدشی، ما(ع. ) - اد : . ان رنیسنکدشی احن( سی( رصحیش:). الرسائل المختاره )تفسیر سورۀاخال ( . 0330اا(ین. ) واشی، ج ل -

)ع . اانلمدین امین االمدج مکابر

. مکانب . رانا : میناو رصحیش: اسندویل تناجنع ). سبع الرسائل )رساله الزوراء( . 0330اا(ین. ) واشی، ج ل -

احن( (یستت :)رصتتحیش. النور( هیاکل شرررح فی الحور ثالث الرسررائل )شررواکل . 0000اا(ین. ) واشی، ج ل - . وضنع م(س مساد اس می لدعدهولش مگا(: ردید . سنکدشییرن

. رانا : کادرخدشه مجنز. 0113، )شندوت حاشیه شرح تجریدرد . اا(ین. )ری واشی، ج ل - . م(: شگن شدب. زا ت ممنی )ره کنشش حسن . 1. )جشرح المنظومه . 3030. )م لد ع، سبزواوع -

: رینوت. سنج چدد). االربعة العقلیة االسفار فی المتعالیة الحکمةج . 0130شینازع، محن( ارن ارنالی( )م ن(وا . ) -ناو احیدء او . ااا

ه و مستت نته و0331زا ت، محنن . )مینج - ، های فلسررفی و کالمیپژوهشح(ت وجن . . رنوستتی شظنیته ذو رتدات . 11۔31، 33) 01

رحقیق و رصتتحیش: ستتعی( ))شرررح شرررح الدوا ی علی الزوراء(، الزوراء تحقیق . 0311محن(. ) رن الوع، کندل - . م(: می، اشنا . وحینید

. 13۔33 ، 10)صدرا. خرد امه . وح(ت از ی(یدت واشی. 0331تدشی، حسین. )محن( -ه شنواشی )ره الاندج وب( .مصنفات . 0331. )محن( ردمن، ن امد می - . فنلدهی م دتن و مچدو اشجنن اشاگدوات . رانا :اان

References in Arabic / Persian

* Qoran

- Davani. J.D. (1364 SH). Al-Rasa’il al-Mukhtarah (Tafsir Sura Ikhlas) [a commentary of

the chapter: al-Ikhlas of the Qur’an]. Edited by: Seyed Ahmad Tuisarkani. Isfahan:

Maktabat al-Imam Amir al-Mu’minin.

- Davani. J.D. (1381 SH). Sab‘a Rasa’il (Risalat al-Zowra’) [seven treatises: treatise of

al-Zowra’]. Corrected by: Ismai‘il Khwajuy. Research and commentary bu: Seyed

Ahmad Tuisarkani. Tehran: Mirath-i Maktub.

- Davani. J.D. (1411 AH). Thalath al-Rasa’il (Shawakil al-Hour fi Sharh Hayakil al-

Nour). Corrected by: Tuisarkani. Mashhad: Bunyad-i Pazhuhesh-ha-i Islami-i Astan

Quds Razavi.

11| یدوان نالدبودن ممکنات از نیر جالل یجابط انجابط و یبرجس

- Davani. J.D. (n.d.). Hashiye-i Sharh-i Tajrid (annotations on the commentary of al-

Tajrid), no. 1753, Library of Parliament.

- Dehbashi, M. (1387 SH). Sharh-i Ruba‘iyat-i Falsafi va Erfani-i Allamah Davani (a

commentary of Davani’s philosophical and mystical quatrains). Tehran: Hermes.

- Ibrahimi Dinani, G.H. (1390 SH). Jalal al-Din Davani, Filsoof-i Zowq al-Ta’alluh (Jalal

al-Din Davani: an inclination-to-Divinity philosopher). Tehran: Hermes Publications

- Javadi Amoli, A. (1368 SH). Rahiq Makhtoum (a commentary of Sadra’s Transcendent

theosophy in the Four Journeys of the Intellect). Qom: Isra’ Publication. 3rd ed.

- Javadi Amoli, A. (1368 SH). Sharh-i Hikmat-i Muta‘aliyah (a commentary of Sadra’s

Transcendental Philosophy)[ 6 volume version]. Tehran: al-Zahra

- Lari, K. (1392 SH). Tahqiq al-Zowra’ (Sharh Sharh al-Davani ‘ala al-Zowra’). Research

and edition by: Sa‘id Rahimian. Qom: Ayat Ishraq.

- Mirdamad, M.B. (1385 SH). Musannifat. Compiled by: Abdullah Nurani. Tehran:

Anjuman-i Athar va Mafakhir-i Farhangi Publications.

- Muhammad Khani, H. (1387 SH). Vahdat az Didgah-i Davani (unity according to

Davani). Khiradname-i Sadra. No. 54, pp. 73-86.

- Qayyumzadeh, M. (1387 SH). Evaluation of Tasting of Theosophy Theory in regard to

the Unity of Existence. The Journal of Philosophical-Theological Research. Vol. 10, no.

38, p 59-80.

- Sabzvari, M.H. (1316 AH). Sharh al-Manzoumah. Compiled by: Hasanzade Amoli &

Mas‘oud Talebi, vol. 3. Qom: Nab Publications.

- Shirazi, S.M. (Mulla Sadra). (1981). Al-Hikmat Al Muta‘aliyah fi al-Asfar al-‘Aqliyyat

al-Arba‘a (the Transcendent theosophy in the Four Journeys of the Intellect) [9 volume

version]. Beirut: Dar Ihya al-Turath. 3rd ed.