ดร เทสซ่า ไรท์ ผลกระทบของ อนาคต ... · 2019-09-18 · 2.1 อนาคตของการท างานและเทคโนโลยี

ดร เทสซา ไรท

ผลกระทบของอนาคตการท�างานส�าหรบสตรในสาขาขนสงสาธารณะ

Future of Work report -TH.indd 1 23/05/2019 15:33:06


เกยวกบผเขยน

ดร. เทสซา ไรท เปนอาจารยระดบ Reader ดานการจดการทรพยากรมนษยในศนยวจยเพอความเทาเทยมและความหลากหลาย คณะบรหารธรกจและการบรหารจดการ ณ มหาวทยาลยควน แมรแหงลอนดอน ดร. เทสซามผลงานการวจยและบทความในเรองความเทาเทยมในสถานทท�างาน ทเนนประเดนหญงชาย(Gender) เพศวถ (sexuality) และ อ�านาจทบซอน (intersectionality) โดยเฉพาะในสาขาและงานทคนท�างานสวนใหญเปนเพศชาย ซงรวมถงงานดบเพลง งานกอสราง และงานในสาขาขนสง ดร. เทสซาสนใจการแกป ญหาความไมเท าเทยมทางเพศในการท�างาน รวมถงการท�างานของสหภาพแรงงานและการใชการจดซอสาธารณะ ดร. เทสซาเปนผเขยนหนงสอ บทบาทหญงชายและเพศวถในอาชพทสวนใหญเปนเพศชาย : คนงานสตรในสาขากอสรางและขนสง (2016) และหนงสอ โกเวอร (Gower) คมอของการเลอกปฏบตในสถานทท�างาน (2011) ซงเขยนรวมกบ ฮาเซล คอนเลย

กนยายน 2018


กตตกรรมประกาศ

รายงานฉบบนส�าเรจไดโดยสหพนธแรงงานขนสงระหวางประเทศ (International Transport Workers' Federation - ITF) เปนผรบผดชอบคาใชจายทงหมด และผเขยนไดรบความชวยเหลอและความเหนจากแคลร คลารค ผชวยเจาหนาทแผนกแรงงานขนสงสตรและความเทาเทยมทางเพศของ ITF และโจด อวานส เจาหนาทแผนกแรงงานขนสงสตรและความเทาเทยมทางเพศของ ITF พรอมไดรบขอมลจากวคเตอร ฟกเอรา ซงเปนนกวจยเชงกลยทธของ ITF งานวจยนมขอบเขตการวจยในหาเมองและด�าเนนการโดยนกวจยดงตอไปน เขมพฏฐสร ธนปทมนนท (กรงเทพมหานคร) ดานลา โกเมซ และ มารนา มอสโคโซ, เดซปาซโอ (กรงโบโกตา) รอบ รส และ แซนดรา แวน ไนเกรก, นาเลด (เคปทาวน) แพทรเซย โรเบลส มนซ (เมกซโกซต) และ แอน คาเมา, มหาวทยาลยกรงไนโรบ (กรงไนโรบ)

นอกจากน น งานว จ ยน ย ง ได ร บข อม ลจากผ แทนสหภาพแรงงานซงเปนสตรในการเขารวมการสมมนาเชงปฏบตการทจดขน ณ กรงโบโกตา โดยมผ แทนจากสหภาพแรงงาน SNTT และ SintraRecaudo (โคลอมเบย) ผ แทนจากสหภาพแรงงาน MWU PUTON TAWU และ RAWU (เคนยา) ผแทนจากสหภาพแรงงาน ATM (เมกซโก) และผ แทนจากสหภาพแรงงาน SRUT และ SEETU (ประเทศไทย) พรอมกนนนยงมผแทนระดบภมภาคของ ITF เขารวมการสมมนานดวย ไดแก แอน คารม จากภมภาคแอฟรกา สองคณา ตงวรเชษฐ จากภมภาคเอเชย และ แอนเดรย ปรวาตต จากภมภาคละตนอเมรกา

การวจยนคงไมสมฤทธผลหากไมไดรบความรวมมออยางเตมใจจากคนงานสตรและผแทนสหภาพแรงงาน นายจาง และองคกรภาคประชาสงคมในทงหาเมองระหวางการสมภาษณคนหาขอมล ขอขอบพระคณทกทานเปนอยางสง


สารบญ

กตตกรรมประกาศ 4

บทสรปผบรหารและขอเสนอแนะ 8

1. บทน�า 14

1.1 โครงสรางรายงาน 18

2. ความเปนมา: อนาคตการท�างานในสาขาขนสงสาธารณะ การเปลยนแปลงทางเพศสภาพและเทคโนโลย 20

2.1 อนาคตของการท�างานและเทคโนโลย 222.2 สตรในอตราก�าลงแรงงานสาขาขนสงสาธารณะ 262.3 งานแพลตฟอรม 282.4 บทบาทของสหภาพแรงงาน 30

3. ระเบยบวธวจย 32

3.1 ระเบยบวธวจย 333.2 เมองทไดรบคดเลอกเปนพนทวจย 35

4. การแบงแยกทางเพศในการจางงานในสาขาขนสงสาธารณะ 40

5. สภาพการท�างานและวฒนธรรมทางเพศ 52

5.1 การเหมารวมดานเพศสภาพ 545.2 เงอนไขและสภาพการจางงาน 565.3 ชวโมงการท�างานและการลาเลยงบตร 585.4 ความปลอดภย 595.5 การลวงละเมดทางเพศ 625.6 สงอ�านวยความสะดวก 64

6. การน�าเทคโนโลยใหมมาใช 66

6.1 ระบบจ�าหนายตว 686.2 แรงผลกดน 726.3 การฝกอบรม 74

7. งานแพลตฟอรมในสาขาขนสงในเมอง 80

7.1 ขอบเขตของงานแพลตฟอรมทเกยวกบการขบข 827.2 โอกาสและอปสรรคส�าหรบสตรในการท�างานเปนคนขบรถแพลตฟอรม 86

8. ยทธศาสตรสหภาพแรงงานส�าหรบแรงงานขนสงสาธารณะสตร 92

8.1 การมสวนรวมของสตรในสหภาพแรงงานขนสง 948.2 การแกปญหาความรนแรงและการลวงละเมดทางเพศ 988.3 การรณรงคเรองขนสงสาธารณะในอนาคตของสหภาพแรงงาน 1008.4การจดตงคนงานแพลตฟอรมของสหภาพแรงงาน 104

9. บทสรปและขอเสนอแนะ 108

ขอเสนอแนะ 114


สหภาพแรงงานคนงานรถเมโทร (เมกซโก)ASTM

สหภาพแรงงานรถรางแหงเมกซโกATM

สภาสหภาพแรงงานแหงแอฟรกาใตCOSATU

มลนธฟรดรค เอแบรท FES

สหพนธแรงงานขนสงระหวางประเทศ ITF

สหภาพแรงงานคนงานรถมาตต (เคนยา)MWU

สหภาพแรงงานคนงานโลหะแหงชาตแอฟรกาใตNUMSA

สหภาพแรงงานคนงานบรการสาธารณะและพนธมตรแหงชาต (แอฟรกาใต)NUPSAW

สหภาพแรงงานผใหบรการขนสงสาธารณะ (เคนยา)PUTON

สหภาพแรงงานคนงานรถไฟและพนธมตร (เคนยา)RAWU

สหภาพแรงงานคนงานขนสงและและพนธมตรแอฟรกาใตSATAWU

สหภาพแรงงานอสระคนงานเอสทซ (เมกซโก)SDITSTC

สหภาพแรงงานรฐวสาหกจรถไฟฟา (ประเทศไทย)SEETU

สหภาพแรงงานคนงานบรษทรเคาโดโบโกตาเอสเอเอส (โคลมเบย)SINTRARECAUDO

สหภาพแรงงานคนงานบรษทเอสทซ (เมกซโก)SNTSTC

สหภาพแรงงานแหงชาตคนงานสาขาบรการอตสาหกรรมการขนสงและโลจสตกสของโคลมเบย

SNTT

สหภาพแรงงานรฐวสาหกจรถไฟแหงประเทศไทย SRUT

สหภาพแรงงานคนงานเคนยาTAWU

สหภาพแรงงานคนงานขนสงและออมนบน (แอฟรกาใต)TOWU

ค�ายอ


#OurPublicTransport

ITF เปดตว ‘โครงการขนสงสาธารณะของเรา’ ในป 2016 เพอรณรงคใหระบบขนสงสาธารณะสามารถตอบสนองตอความตองการของผโดยสารสวนใหญ คนงานและสงแวดลอม วตถประสงคโดยรวมของโครงการคอการประสานงานกจกรรม การด�าเนนการและโครงการตางๆ เพอสรางความเขมแขงและเพมขดความสามารถของสหภาพแรงงานเพอใหไดรปแบบทางเลอกของการขนสงสาธารณะภายใตเงอนไขทรฐเปนเจาของ การลงทนทเปนของรฐ การจางงานและงานทเกยวของกบสภาพภมอากาศ พรอมสทธในการจดตงคนงานขนสงในสหภาพแรงงานทเขมแขง

คณะกรรมการแรงงานขนสงสตร ITF ไดตดสนใจยกโครงการรณรงคนเปนแกนหลกของโครงการสตรของ ITF ประเดนปญหาหญงชายรวมถงการมสวนรวมและความเปนผน�าของสตรจะถกรวมอยในทกสวนของโครงการ

www.ourpublictransport.org


บทสรปและขอเสนอแนะ


9

ความเปนมาของการวจย

คนงานขนสงสาธารณะซงไดรบผลกระทบอยางหนกจากนโยบายเสรนยมใหมทคกคามสภาพการท�างานของพวกเขา ก�าลงเผชญกบความทาทายทส�าคญอนเปนผลมาจากการน�าเทคโนโลยซงมศกยภาพทจะเปลยนแปลงวธการท�างานทพวกเขาก�าลงท�า ดแล และจดการในปจจบน สหพนธแรงงานขนสงระหวางประเทศ (ITF) จงด�าหรใหมการท�าวจยนเพอใหมนใจวาความตองการและความกงวลของคนงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะจะถกน�ามาพจารณาเมอมการหารอประเดนเกยวกบอนาคตของการท�างานในระบบขนสงสาธารณะ บอยครงทสตรมกถกจดเปนกล มผ ใชบรการจงน�าไปส การละเลยปญหาทสตรจ�านวนมากทวโลกตองเผชญทงทพวกเธอเปนคนงานสาขาขนสงสาธารณะและตองท�างานในบทบาทตางๆ ของระบบ

การแบงแยกทางเพศในแรงงานขนสงสาธารณะ สงผลใหสตรกระจกตวท�างานอยในแผนกธรการและการบรการลกคาซงมรายไดต�า โดยมสตรเพยงสวนนอยทสามารถกาว

ขนไปเปนพนกงานขบรถซงสรางรายไดทดกวา งานทสตรท�าอยมความเสยงตอการถกทดแทนดวยระบบอตโนมต อยางไรกตามการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยกยงมโอกาสทจะท�าใหเกดงานรปแบบใหมๆ แตสงส�าคญ คอ สตรตองไดรบการฝกอบรมและมทกษะทจ�าเปนเพอจะมโอกาสในการเขาถงต�าแหนงงานเหลานน

การขยายตวของโครงสรางพนฐานดานการขนสงสาธารณะในประเทศก�าลงพฒนาอาจจะเปดโอกาสการท�างานใหทงผหญงและผชาย รวมถงโอกาสในการไดรบการปรบการจางงานจาการจางแบบไมมนคง หรอ งานนอกระบบ ไปเปนการจางงานในระบบ อยางไรกตาม สหภาพแรงงานมกจะไมคอยมสวนรวมเพยงพอในชวงการวางแผนพฒนาระบบขนสงสาธารณะทใชกนแพรหลาย เชน รถเมล BRT ซงใชรปแบบการลงทนแบบภาคภาครฐและเอกชน (PPP) ทไมเออใหเกดประโยชนในดานสทธแรงงานและสภาพการท�างานทด การวจยครงนจงมงเนนไปทหาเมองทจะก�าลงน�าระบบขนสงสาธารณะรปแบบใหมมาใชหรอขยายรปแบบการขนสงทมอยซงมนยส�าคญตอการจางงานของสตร


10

เมองทงหาไดแก:

• ประเทศไทย (การขยายระบบรถไฟฟา BTS และ ระบบรถไฟใตดน)

• กรงโบโกตา ประเทศโคลอมเบย (น�าระบบรถ BRT มาใชในป 2000)

• เคปทาวน ประเทศแอฟรกาใต (น�าระบบรถ BRT มาใชในป 2010);

• เมกซโกซต ประเทศเมกซโก (มการวางแผนระบบรถเมลทใชไฟฟา) และ

• กรงไนโรบ ประเทศเคนยา (เฟสแรกของระบบรถ BRT เปดใหบรการในป 2018)

ระเบยบวธวจย

นกวจยทลงพนทเกบขอมลในหาเมองเปาหมายไดรบการสนบสนนดานคาใชจายโดย ITF พรอมท�างานอยางใกลชดกบแผนกสตร ITF ผเขยนรายงาน และไดรบการชวยเหลอจากเจาหนาท ITF ในภมภาค วธการเกบรวบรวมขอมลเบองตนใชการทบทวนเอกสารเพอรวมรวมหลกฐานและการสมภาษณเดยวแบบตวตอตว (face-to-face) และการสมภาษณทางโทรศพทกบคนงานขนสงสตร ผ แทนสหภาพแรงงาน นายจางในสาขาขนสง องคกรภาคชมชนและเอนจโอ และผก�าหนดนโยบายและนกการเมองทองถน รวมทงสนจ�านวน 164 ราย

กระบวนการวจยรวมการสมมนาเชงปฏบตการอยางมสวนรวมทกรงโบโกตา ซงจดขนโดย ITF และ FES โดยผเขารวมสมมนาไดแกนกวจยทงหมด ผแทนสหภาพแรงงานจากทงหาเมองเปาหมาย ผแทนจากส�านกงานใหญ ITF และผแทนจากภมภาคตางๆ การสมมนาอยางมสวนรวมในครงนเปนเวทส�าคญใหนกวจยอภปรายผลการคนพบเบองตนในหาเมองโดยมขอมลจากผแทนสหภาพแรงงานซงไดใหขอมลและประสบการณในการจดตงและการรณรงคเพอสตรใน

สาขาขนสงสาธารณะ หลงจากการประชมเชงปฏบตการนกวจยในแตละเมองไดจดท�ารายงานสรปผลการวเคราะหขอคนพบจากเอกสารและการลงพนทภาคสนาม

งานของสตรใน สาขาขนสงสาธารณะ

ผลการวจยยนยนวาสตรในสาขาขนสงสาธารณะยงคงเผชญกบการแบงแยกทางเพศ และยงท�างานกระจกตวกนในต�าแหนงทรายไดต�าและในบางกรณเปนต�าแหนงงานทไมมความมนคง หรอไมมการจางงานอยางเปนทางการ แตมการเปลยนแปลงบางอยางโดยมจ�านวนสตรเขามาท�างานในสาขาขนสงสาธารณะในเมองเมกซโกและในแอฟรกาใตเพมมากขน เมอเกดรปแบบใหมของการขนสง เชน รถเมล BRT และการขยายระบบรถไฟใตดน ท�าใหสตรมโอกาสทจะไดยายไปท�างานในต�าแหนงทผ ชายท�าเปนสวนใหญ รวมถง งานขบรถ สตรยงมความสนใจทจะท�างานขบรถในเครอขายงานแทกซแพลตฟอรมซงมความยดหยนสง แมวาจะมปญหาเกยวกบความเทาเทยมในการเขาถงงานและงานทมคณคา รวมถงสถานะการจางงานดวย

อยางไรกยงคงมความคดเดมๆ เกยวกบเพศสภาพปรากฏอยซงแสดงออกมาในรปแบบทศนคตเชงลบเกยวกบความสามารถในการขบขของสตรหรอความเหมาะสมในการท�างานในสาขาขนสงสาธารณะ และทแสดงออกในทางปฏบตซงเหนไดจากความแตกตางในสถานะและเงอนไขการท�างานทท�าโดยผหญงและผชาย ในทางตรงกนขามบางคนเหนวาพนกงานขบรถสตรขบรถอยางระมดระวงและปลอดภยกวาผ ชาย รวมทงยงมความสภาพกบ ผโดยสารมากกวา การมพนกงานขบรถเปนสตรมากขน ถกมองวาเปนการแกปญหาความปลอดภยของผโดยสารสตรดวยเชนกน ยกตวอยาง เชน ในเมองเมกซโกซต แอตเนนา (Atenea) ใหบรการเสนทางรถเมลส�าหรบ ผโดยสารสตรโดยคนขบรถทเปนสตร ขณะทลาวไดรฟ


11

(Laudrive) เปนแพลตฟอรมเรยกแทกซส�าหรบผโดยสารสตรใหบรการโดยคนขบรถทเปนสตร

คนงานขนสงสตรในทกเมองเคยประสบปญหาความรนแรงและการลวงละเมดทางเพศทงจากเพอนรวมงานชายและผโดยสาร หากแตยงไมมการด�าเนนการทเพยงพอจากนายจางและเจาหนาทเพอแกปญหาความรนแรงทเกดกบผโดยสารตามทการรายงาน การลวงละเมดทางเพศยงเกดขนกบผโดยสารสตรอยทวไป ในกรงโบโกตาและเมกซโกซต มมาตรการเพอจดการกบปญหาในระดบรฐทองถน ในเคปทาวนและกรงไนโรบมมาตรการจดการปญหาโดยสหภาพแรงงานรวมกบองคกรภาคประชาสงคม

ชวโมงท�างานและกะการท�างานมสวนใหเกดความกงวลเรองความปลอดภยของสตรและท�าใหเกดขอจ�ากดในการเขาท�างานบางต�าแหนงหรอการท�างานในบางชวงเวลา ตวอยางเชน งานขบรถเมลในกะดก หรอ การขบแทกซกบงานแพลตฟอรมในชวงกลางคน ซงท�าใหสตรพลาดโอกาสในการท�างานในชวงเวลาทไดรบคาแรงทด การจดรถรบสงพนกงานส�าหรบคนงานสตรทท�างานในฝายบรการลกคาและฝายขายตองท�างานในกะเชาและกะดกมโอกาเกดขนนอยเมอเปรยบเทยบกบพนกงานขบรถทนายจางจะจดรถรบสงทปลอดภยใหส�าหรบการเดนทางไปท�างานและเดนทางกลบบาน

การเขาถงหองน�าและการมเวลาพกทเพยงพอยงคงเปนปญหาของคนงานในสาขาขนสงสาธารณะ ซงปญหานสรางความยงยากใหแกคนงานสตรโดยเฉพาะ ผ ใหสมภาษณหลายรายทท�างานขบรถและประจ�าอยทสถานรายงานวาหองน�ามไมเพยงพอ ในบางกรณพวกเธอตองใชหองน�ารวมกบผโดยสาร และหลายครงทชวงพกสนเกนไปจนไมมเวลาเขาหองน�า ในบางรายผใหสมภาษณเชอวาการขาดแคลนหองน�าเปนสาเหตของการเจบปวย เชน โรคกระเพาะปสสาวะอกเสบ

การน�าเทคโนโลยใหมมาใช

นวตกรรมทางเทคโนโลยบางอยาง เชน เครองจ�าหนายตวอตโนมตสงผลใหเกดการตกงาน โดยเฉพาะในกลมแรงงานนอกระบบ อยางไรกตามในกรณแรงงานทไดรบผลกระทบจากระบบอตโนมตเปนสมาชกสหภาพแรงงานจะมไดรบการคมครองจากขอตกลงการเปลยนแปลงสถานะการท�างานซงชวยใหพนกงานขายตวไดรบการโอนยายไปท�างานในส�านกงานหรอไปท�างานเปนเจาหนาทอ�านวยความสะดวกในการขายตว เปนตน และในบางกรณระบบอตโนมตท�าใหสภาพการท�างานไดรบการปรบปรง

มแนวโนมวาการขายตวและการเกบคาโดยสารในทกเมองจะถกปรบเปนระบบอนโนมต แมวาความคบหนาในการน�าเครองมาใชยงมขอจ�ากดดวยปญหาทางเทคโนโลย ความขดแยงทางธรกจและทางการเมอง ข อมลจากการสมภาษณพนกงานสตรในแผนกจ�าหนายตวโดยสารและการบรการลกคาแสดงใหเหนวาผ โดยสารชอบการมปฏสมพนธกบพนกงานทเปนมนษยมากกวาการรบบรการจากเครองจกรซงมกท�างานชาลงหรอท�างานไดไมด อนทจรงเครองอตโนมตทไมมประสทธภาพเปนสาเหตไปสความไมพอใจของผโดยสารซงอาจสงผลใหเกดการใชความรนแรงตอพนกงาน

โอกาสไดรบการฝกอบรมเปนสงส�าคญเพอใหมนใจวาสตรจะสามารถเขาถงงานใหมๆ เมอมการพฒนาหรอปรบปรงโครงสรางพนฐานดานการขนสง รวมถงการฝกอบรมเพอขอรบใบอนญาตขบขหรอใบอนญาตควบคมระบบเทคโนโลยใหม ๆ ในตวอยางบางสวน เชน ระบบ BRT เมองเคปทาวน การฝกงานหรอโครงการสนบสนนความเปนผน�าถกน�ามาใชเปนชองทางในการฝกอบรมสตรจนไดรบใบอนญาตขบขและไดท�างานเปนคนขบรถประจ�าทางเพมมากขน


12

แมแรงงานสตรอาจจะไดรบประโยชนจากการน�าระบบ BRT มาใช แตรปแบบการจดหาเงนทนยงเปนแบบภาคหนสวนภาครฐและเอกชน ซงท�าใหเกดการแขงขนระหวางบรษทใหบรการรถและเกดการแบงแยกระหวางเจาหนาททมอ�านาจควบคมและก�ากบดแลระเบยบขอบงคบทองถนกบผใหบรการเดนรถ ซงจะสงผลใหการตรวจสอบขอเงอนไขและสภาพการท�างานของผปฏบตงานในบรษทแตละแหงทใหบรการรถลดนอยลง และในบางกรณอาจสงผลใหเงอนไขและสภาพการท�างานของพนกงานขบรถเลวรายลงเมอเปรยบเทยบกบสภาพการท�างานทสหภาพแรงงานเคยเจรจาไว ดงนนสตรอาจจะเขาสต�าแหนงพนกงานขบรถภายใตสภาพการท�างานทแยลง

งานแพลตฟอรมใน สาขาขนสงในเมอง

บรษทใหบรการเรยกรถแทกซก�าลงขยายตวในเมองเปาหมายของการศกษาน ถงแมวาอเบอร (Uber) จะถอนธรกจออกจากประเทศไทยในป 2018 หลงจากรฐบาลไทยประกาศวารถทมาวงใหบรการผานการเรยกบนแพลตฟอรมเปนรถทจดทะเบยนผดประเภท ในกรงโบโกตาสถานะของ ผประกอบการแพลตฟอรมมความไมสอดคลองกน โดยแพลตฟอรมเปนสงถกตองตามกฎหมาย แตผขบขทใชแพลตฟอรมดงกลาวกลบไมอยในขายไดรบการคมครองตามระเบยบขอบงคบ นเปนอปสรรคตอคนขบสตรเพราะพวกเธอไมสามารถรองเรยนไดตามกฎหมายหรอไมสามารถขอใหต�ารวจชวยเหลอในกรณทเกดอนตรายจากผ โดยสาร และการทผ ขบขแพลตฟอรมไมไดรบการคมครองตามกฎหมายกท�าใหยากตอการทสหภาพแรงงานจะเขาไปจดตงกลมคนเหลานน

การวจยสนบสนนการกลาวอางทวาการขบรถแพลตฟอรมเปดโอกาสใหสตรเขาถงงานทมความยดหยนซงท�าให

สามารถสรางสมดลระหวางการท�างานและภาระหนาทอนๆ เชน ครอบครว หรอ การเรยน อยางไรกตามความยดหยนนจะเกดประโยชนแกสตรทไมไดพงพารายไดจากการขบรถแพลตฟอรมเพยงแหลงเดยว หรอคนทมรถยนตเปนของตวเอง ดงนนส�าหรบสตรทตองจายคาเชารถเพอน�ามาขบบรการ หรอ สตรทจ�าเปนตองท�างานชวโมงทยาวนานกวาเพอหารายไดใหเพยงพอ – โดยเฉพาะในเมองทมการแขงขนระหวางผใหบรการแพลตฟอรมทสงกจะยงมความกดดนในการหารายไดใหเพยงพอ – ส�าหรบคนกลมนโอกาสทจะตกเปนเหยอการถกเอารดเอาเปรยบสงมาก

ความเสยงจากความรนแรงและการลวงละเมดทางเพศอาจเปนอปสรรคตอคนขบสตรท�าใหสตรมแนวโนมทจะหลกเลยงการท�างานในบางพนทและในเวลากลางคนซงท�าใหพลาดโอกาสรบงานทจะสรางก�าไรทดทสดไป เทคโนโลยสามารถถกน�ามาใชเพอแจงเตอนคนขบสตรใหระวงลกคาทเปนอนตราย หรอในบางกรณเพอขอความชวยเหลอจากคนขบรถคนอนๆ และอาจมวธพฒนาแอพพลเคชนหรอระบบทมความเสถยรและเขาถงไดเพอใหมนใจวาคนขบมนใจไดวาจะไดรบความชวยเหลอทนทเมอเกดอนตราย

ยทธศาสตรสหภาพแรงงานส�าหรบคนงานสตรใน สาขาขนสงสาธารณะ

เมอสตรอยในต�าแหนงผน�าและมผลงานเปนประจกษโดยเฉพาะดานประเดนหญงชายสงผลใหคนงานขนสงสาธารณะสตรเขารวมเปนสมาชกสหภาพแรงงานเพมมากขนเพอปกปองงานและปรบปรงเงอนไขและสภาพ-การจาง ยกตวอยางเชน SintraRecaudo ในกรงโบโกตาประสบความส�าเรจในการจดตงพนกงานจ�าหนายตวโดยสารของระบบ BRT ผานการแกปญหาทพนกงานกงวลในเรองเงอนไขและสภาพการจาง ความปลอดภย และการตกงาน


13

แรงงานนอกระบบทท�างานกบรถตเลกและคนขบแทกซแพลตฟอรมสมครเปนสมาชกสหภาพแรงงาน PUTON ในกรงไนโรบ สตรมบทบาทส�าคญในการตอตานการยกเลกงานโดย Uber หลงจากการเขารวมประชมสหภาพแรงงาน และมบทบาทในการจดตงคนท�างานในแพลตฟอรมใน PUTON และมบทบาทในการเจรจากบรฐบาลและผมสวนไดเสยอนๆ เพอแกไขปญหาเกยวกบการก�าหนดราคา สภาพการจางงานและความปลอดภย

นกสหภาพแรงงานสตรประสบความส�าเรจในการรวมมอกบนกเคลอนไหวและผโดยสารในชมชนเชน การรณรงคโดยสหภาพแรงงาน ATM ในกรงเมกซโกซตเพอรกษารถโดยสาร Trolley โดยรณรงคเนนความนยมของบรการกบผใชบรการ นอกเหนอจากนน สหภาพแรงงานยงไดเชอมโยงกบเอน จ โอ ในการรณรงคตอตานการลวงละเมดทางเพศในเมองเคปทาวน และกรงไนโรบ โดยเปดเผยความเปนไปไดในการเปนพนธมตรกบองคกรชมชนและผโดยสารเพอสรางความเขมแขงของการรณรงคในประเดนทสงผลกระทบตอคนงานขนสงสาธารณะสตรรวมถงผ โดยสารดวยเพอประโยชนของทงสองกลม

สหภาพแรงงานมความทาทายทส�าคญคอการจดตงคนงานแพลตฟอรมทมลกษณะการท�างานแบบตวใครตวมนและเปนการจางงานทไมมความมนคง อยางไรกตามรายงานแสดงตวอยางของการจดตงทประสบความส�าเรจในเคปทาวนและกรงไนโรบซงคนงานไดเขารวมเปนสมาชกสหภาพแรงงานหรอท�างานอยางใกลชดกบสหภาพขนสงสาธารณะทมอยแลว ตวอยางเชน คนขบรถในเคปทาวนไดจดตงสมาคมของตวเอง ชอ Uber Drivers Guild สหภาพแรงงาน SATAWU ใหการสนบสนนคนขบรถในการทาทายสถานะทางกฎหมายของพวกเขาในฐานะผทท�างานโดยเปนนายจายตนเอง ซงเปนกรณทอาจจะแพหากมองในเชงหลกการ แตเปนตวอยางทส�าคญของการรวมตวเปนองคกรในสาขาน

ในบางครงสหภาพแรงงานยงพยายามไมมากพอทจะดงดดหรอปกปองคนงานขนสงสาธารณะสตร จากการสมภาษณเชอไดวาสหภาพแรงงานไมไดตงใจแกไขปญหาการลวงละเมดทางเพศอยางจรงจงเมอมการรายงานเขามา ดงนนจงท�าใหสตรไมเขารวมกบสหภาพแรงงาน ยทธศาสตรของสหภาพแรงงานเพอแกปญหาการลวงละเมดทางเพศหรอความรนแรงตอสตรยงตองไดรบการพฒนาตอไป พรอมทงมการประชาสมพนธในวงกวางและถกน�าไปปฏบตอยางเปนธรรมเพอสรางความมนใจใหแกคนงานขนสงสตร ตวอยางการฝกอบรมและการสรางจตส�านกเรองการลวงละเมดและการเลอกปฏบตเนองจากเพศสภาพปรากฏใหเหนในการวจยแมจะเปนกจกรรมขนาดเลกกตาม

ผน�าสหภาพแรงงานและนกสหภาพแรงงานสตรหลายคนเขารวมในงานวจยนโดยเนนวาเมอสตรอยในต�าแหนงผน�าในสหภาพแรงงานเมอนนประเดนปญหาทคนงานขนสงสตรตองเผชญจงจะมภาพเดนชดขนและไดรบการแกไขโดยสหภาพแรงงานอยางมประสทธภาพมากขน การมผน�าสตรมสวนตอการรบสมครคนงานสาขาขนสงทเปนสตร เหมอนดงในตวอยางของสหภาพแรงงาน SintraRecaudo ในกรงโบโกตา


1. บทน�า


15

สหภาพแรงงานก�าลงเผชญหนากบการเปลยนแปลงครงใหญในสถานทท�างานเนองจากการพฒนาดานเทคโนโลยทรดหนาไปอยางรวดเรวซงมความเปนไปไดทจะท�าใหงานหายไป หรอเปลยนแปลงวธการท�างานซงก�าลงใชอยในปจจบน งานในสาขาขนสงสาธารณะมความเสยงทเปนผลมาจากระบบอตโนมตหรอระบบดจตอล ยกตวอยางเชน ระบบจ�าหนายตวอตโนมต ยานยนตไรคนขบ และการเตบโตของการท�าธรกจในระบบแพลตฟอรมทก�าลงสงผลกระทบตอระบบแทกซ อยางไรกตาม เทคโนโลยเองนนไมมความเปนกลางและการน�าไปใชกมรปแบบเฉพาะซงตองผานการตดสนใจในระดบการเมองและนโนบาย การน�าเทคโนโลยใหมมาใชมกจะมาพรอมกบการเปลยนแปลงรปแบบการจดโครงสรางงาน และความสมพนธในการจางงานซงจะท�าใหรปแบบการท�างานทไมเปนมาตรฐานไมมความมนคงนนเพมมากขน อยางไรกตาม เมอมการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและนวตกรรมและการหลกเลยงงานรปแบบใหมทสภาพการท�างานแยลงนนสามารถท�าได หากการตดสนใจในระดบรฐบาล อตสาหกรรม และนายจางมการประเมนผลกระทบทางเพศ ดงนน รฐบาลทมการตดสนใจรวมกบสหภาพแรงงานจงมบทบาทส�าคญในการจดการการเปลยนผานระบบดจตอลนเพอใหแนใจวาเทคโนโลยจะสรางประโยชนใหกบคนงานและสงคมและไมสงเสรมใหเกดความไมเทาเทยมมากกวาทมอย


16

องคกรกาวหนาและสหภาพแรงงานจ�านวนมากรวมถง ITF ใหเหตผลวาการน�าระบบอตโนมตมาใชในการท�างานรวมถงในสาขาขนสงเปนโอกาสมากกวาทจะเปนภยคกคามตอคนงานและขบวนการสหภาพแรงงาน ระบบอตโนมตไมเพยงแตเขามาแทนทคนในการท�างาน แตยงสรางงานใหมอกดวย อาชพ นายจางและอตสาหกรรมสาขาตางๆ และมความตองการทกษะและรปแบบการจางงานใหมๆ

อยางไรกตาม ประเดนทส�าคญ คอ เมอมการหารอเกยวกบอนาคตของการท�างานในสาขาขนสงจะตองรวมการพจารณาถงผลกระทบตอแรงงานสตรซงงานอาจมความออนไหวเปนพเศษตอการน�าระบบอตโนมตมาใชเนองจากลกษณะของการแยกเพศอาชพ ประเดนทส�าคญอกประการ คอ หากการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยมนเปดโอกาสใหเกดรปแบบการท�างานใหมๆ สตรจะตองเขาถงการฝกอบรมและทกษะทจ�าเปนเพอใหไดรบผลประโยชนจากโอกาสการจางงานดงกลาวดวยเชนกน ขนสงสาธารณะทวโลกยงคงเปนสาขาคนงานสวนใหญยงเปนชาย โดยทวไปแลวสตรมกจะกระจกตวท�างานในแผนกทมรายไดต�า เชน ธรการและฝายบรการลกคา มสตรจ�านวนนอยทสามารถเขาไปท�างานในแผนกพนกงานขบรถทใหรายไดด นอกเหนอจากนน เมอสตรประสบความส�าเรจในการเขาไปท�างานในต�าแหนงทปกตผชายท�า พวกเขามกไดรบการตอนรบดวยความเกลยดชงจากเพอนรวมงานชาย และในกรณทแยทสด คอ ถกลวงละเมดทางเพศ หรอถกกลนแกลง ในขณะทสหภาพแรงงานสาขาขนสงสาธารณะหลายแหงก�าลงพยายามแกไขปญหาการแบงแยกอาชพภายในสาขาและประเดนปญหาทสตรเผชญอยในทสถานทท�างาน รายงานนชใหเหนวายงมปญหาอกมากทตองไดรบการแกไขเพอใหแนใจวาอนาคตของการจางงานระบบขนสงสาธารณะจะมสภาพการท�างานทปลอดภยและเหมาะสมส�าหรบสตรและผชาย

1 www.ourpublictransport.org

โครงการขนสงสาธารณะของเราของ ITF ก�าลงรณรงคเพอรกษาระบบขนสงสาธารณะทรฐยงเปนเจาของ เงนลงทนมาจากภาครฐ เปนงานทปลอดภยและรกษาไวซงสทธสหภาพแรงงานส�าหรบคนงานทมนายจางเปนภาครฐและเอกชน1 รายงานฉบบนไดรบการสนบสนนดานการเงนโดย ITF เพอสนบสนนโครงการรณรงคส�าคญเพอยตการแบงแยกอาชพเนองจากเพศสภาพในอตสาหกรรมขนสงและแกปญหาความรนแรงตอคนงานขนสง เปาหมายการศกษาวจยเหลานไดรบการรบรองใหเปนกจกรรมส�าคญโดยคณะกรรมการแรงงานขนสงสตร ITF ในการประชมใหญแรงงานขนสงสตร ITF ทจดขนทเมองมาราเกซ ในเดอนพฤศจกายน 2017 และมการก�าหนดใหสหภาพแรงงานสมาชก ITF สรางพลงใหแกนกสภาพแรงงานสตรในสาขาขนส ง พร อมท งแก ป ญหาวฒนธรรมหญงชายในสหภาพแรงงานและสถานทท�างานในอตสาหกรรมขนสง รายงานฉบบนตอบวตถประสงคโดย:

• น�าเสนอหลกฐานประเดนปญหาหลกทคนงานสตรในสาขาขนสงทวโลกก�าลงเผชญในปจจบน

• เนนใหเหนวธการทสตรในสหภาพแรงงานรณรงคเพอการเปลยนแลงและคนหาสงทตองปรบปรงเพอจดตงและสนบสนนแรงงานขนสงสตร

• ส�ารวจวาการพฒนาระบบขนสงสาธารณะใหมสงผลกระทบตอการจางงานสตรอยางไร

• หารอถงผลกระทบของการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทมตอการจางงานแรงงานขนสงสตรจนถงปจจบน

• พจารณาถงโอกาสของการจางงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะในอนาคตอนเปนผลมาจากนวตกรรมทางเทคโนโลยเพมเตม


17

ตนฉบบงานวจยนไดด�าเนนการในหาเมองทไดรบเลอกเพอคนหาประเดนใหญทแรงงานขนสงสตรก�าลงเผชญและประเดนทอาจเกดในอนาคต เมองทงหาไดแก:

•กรงเทพมหานคร ประเทศไทย

•กรงโบโกตา ประเทศโคลอมเบย

• เคปทาวน ประเทศแอฟรกาใต

• เมกซโกซต ประเทศเมกซโก

•กรงไนโรบ ประเทศเคนยา

เมองทไดรบเลอกใหเปนพนทส�าหรบงานวจยมการน�าระบบขนสงสาธารณะรปแบบใหมไปแลว หรอ ก�าลงอยระหวางกระบวนการแนะน�าระบบ หรอ มการขยายรปแบบการขนสงเดมทมอย และมนยะส�าคญตอการจางการสตร ระบบ BRT มอตราการน�าไปใชเพมขนอยางรวดเรวในประเทศทก�าลงพฒนา (จากจ�านวน 40 เมองในป 2007 เพมเปน 207 เมองในเดอนมกราคม 2016) รถ BRT ทมชองทางวงเปนของตนเองไดรบการยกยองวาเปนทางออกทดทสดส�าหรบการแกปญหาระบบขนสงสาธารณะในเมองทเออตอการพฒนาเศรษฐกจและการปรบปรงสงแวดลอมโดยได รบการสนบสนนการเงนจากธนาคารโลก2 อยางไรกตาม เงอนไขทแนบมากบการใหก ยมของธนาคารโลกรวมการด�าเนนงานในรปแบบการเปนหนสวนภาครฐและเอกชน (PPP) โดยบรษทเอกชนเปนผใหบรการรถโดยสารซงประโยชนของรปแบบนไดถกตงค�าถาม3 ร วม ถ ง จากสหภาพแรงงานด วย ย ง ไปกว าน นสหภาพแรงงานมกถกเพกเฉยในการปรกษาหารอเกยวกบ

2 Rizzo, M. (2015). The political economy of an urban megaproject: The Bus Rapid Transit project in Tanzania, African Affairs 114(455): 249-270.3 Rizzo, ibid4 ITF, World Bank-Bogota TransMilenio Project draft report, unpublished.

การน�าระบบดงกลาวมาใชซงโดยทวไปจะไมมการพจารณาถงผลกระทบตอแรงงานและโดยเฉพาะอยางยงแรงงานสตร4 เพอแสดงหลกฐานของประโยชนและความเสยงตอแรงงานสตร เมอง 2 เมองจากทงหาทเปนพนทศกษาในรายงานฉบบนมระบบ BRT – กรงโบโกตาเปดตว ทรานมเลนโน (Transmilenio) ในป 2000 และเมองเคปทาวน เรมใช มายซต (MyCiti) เปดตวในป 2010 และเมองทสามคอกรงไนโรบมการวางแผนอยางจรงจงในการจะน�าระบบ BRT มาใชโดยระยะแรกจะเปดใหบรการเดอนธนวาคม 2018 ในเมกซโกซตซงมการเปดตว BRT ในป 2005 มแผนส�าหรบการปรบปรงระบบขนสงสาธารณะของเมองรวมถงขอเสนอส�าหรบทางเดนรถทไมมการปลอยกาซเรอนกระจกส�าหรบรถโดยสารไฟฟา ส�าหรบกรงเทพมหานครซงเปนเมองขนาดใหญของเอเชยและมระบบขนสงสาธารณะทหลากหลายรปแบบนน การขยายตวมทงในรปแบบราง โดยเฉพาะระบบแอรพอรตลงคทมการเปดใชงานในป 2010 และยงมการขยายตวอยางตอเนองในระบบรถไฟฟา BTS และเครอขายระบบรถเมโทร


18

“ มหลายประเดนทมนยะส�าคญตอสตรทท�างานในสาขาขนสงสาธารณะ เชน การขาดโอกาสในการไดรบการฝกอบรม การไมผแทนในสหภาพแรงงานอยางเพยงพอ สภาพแวดลอมการท�างานทย�าแย และการขาดสงอ�านวยความสะดวก รวมไปถงความรนแรงและการลวงละเมดจากผกระท�าทเปนเพอนรวมงานและผโดยสาร โดยทสหภาพแรงงานยงไมไดเขาแกไขปญหาตางๆ เหลานอยางเพยงพอ ”

1.1 โครงสรางรายงาน

เพอเปนพนฐานเพอการวเคราะหหลกฐานจากเมอง 5 แหงทเปนพนทวจยในรายงานฉบบน รายงานสวนท 2 เปนเนอหาดานการตรวจสอบการคาดการณตางๆ ส�าหรบอนาคตของการท�างานเมอตองเผชญกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย และพจารณาถงผลกระทบของการเปลยนแปลงเหลานนทมตออตราก�าลงแรงงานสาขาขนสงสาธารณะทวโลก สถานะของแรงงานขนสงสตรมกถก มองขาม และรายงานฉบบนพยายามหาชองวางหลกฐานทเกยวกบอนาคตของการท�างานส�าหรบแรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะ รายงานสวนท 2 แสดงรปแบบของการแบงแยกทางเพศในแรงงานขนสงสาธารณะทวโลกซงแสดงใหเหนวาสตรสวนใหญท�างานในต�าแหนงในงานทมรายไดต�ากวาและมการกดกนไมใหเขาถงงานทไดรบคาจางทดกวาซงคนท�างานสวนใหญเปนผชาย จากนนจะเนนประสบการณของสตรทถกกดกนเนองมาจากความเชอดานเพศสภาพและสดทายจะน�าเสนอหลกฐานขอบเขตของงานแพลตฟอรมในสาขาขนสง เนนใหเหนโอกาสและความเสยงส�าหรบสตรจากรปแบบการท�างานใหมเหลาน รายงานส วนน จะอธบายบทบาททส� า คญส� าหรบสหภาพแรงงานในการสรางความเชอมนวานวตกรรมทางเทคโนโลยจะเปนประโยชนตอทงคนงานขนสงสาธารณะและผโดยสารโดยเนนความจ�าเปนของสตรเปนพเศษ

รายงานสวนท 3 แสดงเคาโครงระเบยบวธวจยทใชในการรวบรวมขอมลปฐมภมส�าหรบรายงาน สวนใหญประกอบดวยการวเคราะหเอกสารและการสมภาษณแรงงานสตร ผแทนสหภาพแรงงานและนายจางทด�าเนนการโดยนกวจยในหาเมองทกลาวถงในรายงาน มการอธบายเหตผลในการเลอกเมอง ตามดวยสรปยอเกยวกบคณสมบตทส�าคญของระบบขนสงสาธารณะของแตละเมอง

จากนนรายงานในสวนท 4 จะรวบรวมหลกฐานทรวบรวมไดในแตละเมองเพอเนนใหเหนถงขอบเขตของการแบงแยกทางเพศในแรงงานสาขาขนสงสาธารณะเปนล�าดบแรก เพอเปนการปพนส�าหรบการตรวจสอบสภาพการท�างานและวฒนธรรมทางเพศคนงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะก�าลงเผชญ รายงานในสวนท 5 ระบประเดนทจ�าเปนตองไดรบการแกไขโดยสหภาพแรงงานเพอปรบปรงอนาคตของการท�างานส�าหรบสตรในสาขาขนสงสาธารณะ สวนท 6 ของรายงานจะเปนเนอหาเกยวกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทสงผลกระทบตอคนงานขนสงสาธารณะและโดยเฉพาะสตร เพอเรยนรบทเรยนส�าหรบอนาคตจากประสบการณทผานมาและพจารณาผลกระทบอนเนองจากการพฒนาทางเทคโนโลยทอาจเกดขน รปแบบของการท�างานแพลตฟอรมโดยเฉพาะอยางยงในสาขารถแทกซนนจะถกส�ารวจในรายงานสวนท 7 ซงเผยใหเหนโอกาสและความเสยงส�าหรบแรงงานสตร


19

การปรบกระบวนการท�างานเขาสระบบดจตอล (Digilisation) คอ การเตบโตของการน�าเทคโนโลยดจตอลมาใชในการขนสง ระบบเศรษฐกจโลก และในสงคม

ระบบอตโนมต (Automation) เปนแขนงหนงของการปรบกระบวนการท�างานเขาสระบบดจตอล ซงเครองจกร ระบบ หรอ อลกอรธมสามารถถกควบคมไดจากระยะไกล หรอ สามารถควบคมตวเองได

‘แพลตฟอรมดจตอล’ (บางครงใชค�าวา กก (Gig) หรอ เศรษฐกจยคแพลงฟอรม (Platform Economy) เปนตวกลางออนไลนทเชอมตอและควบคมการไหลของขอมลระหวางผผลต ผจดจ�าหนาย นายจาง คนงานและผบรโภค

ปญญาประดษฐ (AI) หมายถง กระบวนการท�างานของเครองจกรทตองใชความฉลาดหากด�าเนนการโดยมนษย ดงนน AI จงหมายถง การส�ารวจพฤตกรรมการแกปญหาอยางอจฉรยะและการสรางระบบคอมพวเตอรอจฉรยะ 5 ความกาวหนาของ AI จงเปดทางส�าหรบการทดแทนงานทท�าโดยมนษยดวยระบบอตโนมต

5 TUC (2017). Shaping Our Digital Future: A TUC Discussion Paper. London: Trades Union Congress, p.10

นยามค�าศพท

รายงานสวนท 8 เนนเนอหาเรองงานทสหภาพแรงงานก�าลงด�าเนนการเพอจดตงสตรในสาขาขนสงสาธารณะ และยกตวอยางความส�าเรจในการระบบแรงงานสตรภายในสหภาพแรงงานเพอปรบปรงสภาพการท�างานและตอตานการคกคามตอต�าแหนงงานอนเปนผลมาจากระบบอตโนมตในอนาคต อยางไรกตาม ยงมการคนพบวา มหลายประเดนทมนยะส�าคญตอสตรทท�างานในสาขาขนสงสาธารณะ เชน การขาดโอกาสในการไดรบการฝกอบรม การไมผแทนในสหภาพแรงงานอยางเพยงพอ สภาพแวดลอมการท�างานทย�าแย และการขาดสงอ�านวยความสะดวก รวมไปถงความรนแรงและการลวงละเมดจากผกระท�าทเปนเพอนรวมงานและผโดยสาร โดยทสหภาพแรงงานยงไมไดเขาแกไขปญหาตางๆ เหลานอยางเพยงพอ ความ ลมเหลวเหลานจะสงผลทส�าคญตอความสามารถของสหภาพแรงงานในการปกปองแรงงานขนสงสตรทก�าลงท�างานอย รวมถงขดความสามารถในการจดตงเพอปกปองงานเมอตองเผชญหนากบความทาทายอนเปนผลมาจากระบบอตโนมตในอนาคต ดงนนสหภาพแรงงานในสาขาขนสงควรจะตองท�างานใหมากขนเพอดงด รกษา และชวยเหลอแรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะ

สดทายในรายงานสวนท 9 น�าเสนอบทสรปและขอแนะน�าส�าหรบสหภาพแรงงานเพอใหมนใจวาความจ�าเปนของสตรถกรวมเปนสวนหนงในการหารอเกยวกบอนาคตของการท�างานในสาขาขนสงสาธารณะ


2. ความเปนมา:


21

“ ประสบการณของสตรทถกกดกนซงสามารถเกดขนในรปแบบสมมตฐานทางสงคม – วฒนธรรมและการวางเงอนไขเกยวกบความเหมาะสมส�าหรบรปแบบการท�างาน ขนตอนการท�างานและ ชวโมงท�างานทไมสอดคลองกบหนาทรบผดชอบทางครอบครว การขาดการฝกอบรมและทกษะ การจดหาสงอ�านวยความสะดวกไมเพยงพอ เชน หองสขา อปกรณปองกนและเครองแบบ รวมถงความรนแรงและ การลวงละเมดทางเพศจากผโดยสารและเพอนรวมงาน ”

รายงานสวนนท�าการทบทวนวรรณกรรมงานวจยทเกยวของและอนาคตของการท�างานวามผลตอสาขาขนสงสาธารณะและประสบการณการท�างานของสตรในสาขาขนสงสาธารณะอยางไร โดยเรมจากการส�ารวจการคาดการณตางๆ ในประเดนอนาคตของการท�างานเมอมการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย บรรยายเคาโครงการพฒนาดานเทคโนโยลทส�าคญและอาจจะกระทบการท�างาน มการพจารณาวาการเปลยนแปลงเหลานนจะสงผลตอการขนสงสาธารณะและแรงงานในสาขานทวโลกอยางไร จดยนของแรงงานขนสงสาธารณะสตรมกถกมองขามในการหารอดงกลาว และรายงานฉบบนพยายามหาชองวางในหลกฐานทมอยเกยวกบอนาคตของการท�างานส�าหรบสตรทท�างานในระบบขนสงสาธารณะ รายงานในสวนนตรวจสอบการมผแทนของสตรในแรงงานขนสงสาธารณะทวโลก โดยเนนรปแบบของการแบงแยกสตรโดยเฉพาะการแบงแยกใหสวนใหญท�างานทรายไดต�ากวาง บทบาทและการกดกนไมใหเขาถงงานทมรายไดดกวาทสวนใหญเปนงานทผชายท�า

ประสบการณของสตรทถกกดกนซงสามารถเกดขนในรปแบบสมมตฐานทางสงคม – วฒนธรรมและการวางเงอนไขเกยวกบความเหมาะสมส�าหรบรปแบบการท�างาน ขนตอนการท�างานและ ชวโมงท�างานทไมสอดคลองกบหนาทรบผดชอบทางครอบครว การขาดการฝกอบรมและทกษะ การจดหาสงอ�านวยความสะดวกไมเพยงพอ เชน หองสขา อปกรณปองกนและเครองแบบ รวมถงความรนแรงและการลวงละเมดทางเพศจากผโดยสารและเพอนรวมงาน ตอจากนน รายงานสวนนน�าเสนอหลกฐานดานขอบเขตของการท�างานแพลตฟอรมในสาขาขนสง เนนใหเหนโอกาสและความเสยงส�าหรบสตรเนองจากรปแบบการท�างานใหมเหลาน ซงรายงานสวนนจะสรปโดยตงขอสงเกตบทบาทส�าคญของสหภาพแรงงานเพอใหมนใจวาการน�านวตกรรมทางเทคโนโลยมาใชจะเปนประโยชนส�าหรบแรงงานขนสงสาธารณะและผโดยสาร โดยเนนย�าความจ�าเปนของสตรเปนพเศษ


22

2.1 อนาคตของการท�างานและเทคโนโลย

มการคาดการณมากมายเกยวกบจ�านวนตวเลขรวมของการสญเสยงานทวโลกจากเทคโนโลยใหม แตตวเลขแตกตางกนขนอยกบวธทใชในการประมาณการ บางวธตรวจสอบไดตรวจสอบการประกอบอาชพทงหมดท�าใหตวเลขประมาณการสงกวา ในขณะทวธการอน ๆ ชใหเหนวาแมบางอาชพทจะถอวามความเสยงสงเมอมการน�าระบบอตโนมตมาใชแตกยงมงานหลายอยางทการทดแทนดวยระบบอตโนมตท�าไดยาก6 การประมาณการทหลากหลายชใหเหนถงความไมแนนอนในการคาดการณการสญเสยงานในอนาคต นอกจากนสงส�าคญคอการคาดการณสวนใหญอางองขอมลของแหลงขอมลอยางเปนทางการจากกลมประเทศ OECD ทมรายไดสง ดงนนโอกาสสญเสยต�าแหนงงานจงไมใชระดบเดยวกบความเสยงในกลมประเทศก�าลงพฒนาซงการจางงานในอตสาหกรรมนอกระบบสงกวาท�าใหไมมการบนทกตวเลขไว แรงงานนอกระบบเปนคนงานสาขาขนสงจ�านวนมากและตวเลขเพมขนเรอยๆ ทวโลก7 นกวเคราะหบางคนทคาดการณเกยวกบอนาคตของการท�างานรวมถง ITF ไดแยงวาการอธบายเรองระบบอตโนมต การหายไปของต�าแหนงงานและสงคมหลงการท�างานไมถกตองเนองจากความหวาดกลวเกยวกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและการเคลอนยายแรงงานมกเกดขนในชวงทการเตบโตทางเศรษฐกจต�า8

6 TUC 20177 ITF (2017). The Power of Informal Transport Workers: An ITF Education Booklet. London: International Transport Workers’ Federation8 ITF Automation and digital transport, accessed 12 Sept 2018, http://www.itfglobal.org/en/cross-sectoral-work/priority-projects/automation/9 Pennington, A. and J. Stanford (2017). Technology, Work Organisation, and Employment in Public Transport. Canberra: Centre for Future Work at the Australia Institute.10 Lawrence, M., C. Roberts and L. King (2017). Managing Automation Employment, inequality and ethics in the digital age, Discussion paper. The IPPR Commission on Economic Justice.

แนนอนวาประวตศาสตรแสดงใหเราเหนวาความหวาดกลวเกยวกบนวตกรรมทางเทคโนโลยไมใชเรองใหมและการคาดการณมกจะผด การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยไดเปลยนแปลงลกษณะของงานอยางตอเนองตงแตการปฏวตอตสาหกรรมครงแรกของศตวรรษท 19 เปนตนมาโดยมการคาดการณอยางมากเกยวกบชวงเวลาของการสญเสยงานและอนาคตทจะไมมงาน อยางไรกตามหลกฐานแสดงใหเหนวาคลนทผานมาของการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยไมไดกอใหเกดการวางงานชวชวตดวยเหตผลหลายประการ รายงานของศนยส�าหรบงานในอนาคต (Centre for Future Work) ทสถาบนออสเตรเลย9 โตแยงวาการสญเสยงานนนถกชดเชยดวยปจจยอน ๆ มากมายรวมถงงานใหมในการพฒนา การผลต และการท�างานของเทคโนโลยใหมควบค ไปกบงานใหมท เกดขนเพราะเทคโนโลยใหมและการเปลยนแปลงในเชงนโยบายเศรษฐกจมหภาคทเปนปจจยในการก�าหนดตลาดแรงงาน

การวเคราะหยงแสดงใหเหนวาในอดตหลายอาชพมประสบการณกบระบบอตโนมตซงถกน�ามาใชในบางสวนของงานพร อมกบการเพมขนของงานในอาชพนนเนองจากขอเทจจรงทวางานใชระบบอตโนมตสามารถท�างานไดเรวหรอราคาถกดงนนความตองการคนงานเพอท�างานในสวนทไมใชระบบอตโนมตจงอาจเพมขน 10

นอกจากนเทคโนโลยไดสงผลใหชวโมงการท�างานโดยเฉลยลดลงอยางตอเนองตงแตปลายศตวรรษท 19 โดยมชวโมง


23

เฉลยลดลงในประเทศ OECD ตงแตทศวรรษ 1950 ซงประเดนนเกยวของกบการเตบโตของผลตภาพ เนองจากการเพมผลตภาพท�าใหผคนเลอกทจะท�างานนอยลง ดงนนชวโมงท�างานโดยเฉลยตอผใหญในประเทศทมรายไดต�าจะสงกวาชวโมงท�างานในประเทศทมรายไดสงอยางมนยส�าคญพรอมยงมอตราการผลตสงกวาอกดวย11 ในทางตรงกนขามหลกฐานจากคนงานแพลตฟอรมระบวาการขาดระเบยบขอบงคบและการแขงขนระหวางคนงานและระหวางแพลตฟอรมทแตกตางกนอาจท�าใหรายไดลดลง ดงนนจงตองใชเวลาท�างานนานขนเพอหารายได ดงนนวธการทมการน�ารปแบบเทคโนโลยใหมๆ มาใชและหาประโยชนอาจท�าใหแนวโนมการลดชวโมงตกลบ อยางนอยทสดส�าหรบคนงานบางประเภท โดยผลลพธขนอยกบปจจยตาง ๆ เชนความเขมแขงขององคกรแรงงานและระเบยบขอบงคบ12

ยงมหนทางส�าคญทซงชวงเวลาของการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยในปจจบนมความแตกตางจากคลนลกทผานมา เนองจากธรรมชาตของนวตกรรมการค�านวนและระบบอตโนมตทก�าลงรกล�าเขาไปในงานแบบใหมๆ รปแบบของระบบอตโนมตทไดรบการพฒนาจากศาสตรทท�าใหคอมพวเตอรมความสามารถในการเรยนรดวยตนเอง (machine learning) และปญญาประดษฐสามารถท�าภารกจทไมใชขนตอนปกตทตองใชการประเมน ความยดหยนและความสามารถในการตดสนใจไดมากขน13 ดงนนไมใชเพยงแคงานทใชทกษะต�าเทานนทตกอยในความเสยงส�าหรบการมาถงของคลนลกปจจบนของระบบอตโนมต

11 ibid12 Labour Research (2016). Are workers getting a fair share of this gig? August 2016, London: Labour Research Department.13 Pennington et al 201714 Lawrence et al 201715 Frey and Osborne 2016, p. 48, cited in Pennington et al 201716 World Economic Forum 2016

และดจตอล อยางไรกตามนบจนถงปจจบนหลกฐานดานผลกระทบจากการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยแสดงใหเหนผลกระทบทางเดยวในตลาดแรงงานของสหราชอาณาจกร โดยสวนแบงตลาดการจางงานอาชพทตองใชทกษะสงเพมขนในชวง 2 ทศวรรษทผานมาเชนเดยวกนกบสวนแบงตลาดของงานทใชทกษะต�า ในขณะทสวนแบงตลาดของการจางงานทกษะปานกลางนนลดลง.14

ในสาขาขนสงเชนกน ผลกระทบของเทคโนโลยตออนาคตของการท�างานนนคาดการณไดยาก แมวาการประมาณการณไดเนนใหเหนความเสยงสงของการสญเสยงานเนองจากระบบอตโนมต ยกตวอยางเชน งานจ�าหนายตวโดยสาร งานเสมยนและงานธรการอนๆ รวมถงงานขบรถ เนองจากระบบยานยนตไรคนขบ15 ในทางกลบกนบางปจจยชใหเหนโอกาสเตบโตของสาขาขนสงและโลจสตกส เนองจากความตองการในการเชอมโยงประเทศและอตสาหกรรมอนเปนเปนผลมาจากโลกาภวตนทเพมขนรวมถงจ�านวนนกทองเทยวทเพมขนจากชนชนกลางในตลาดเกดใหม16

ความเสยงและประโยชนจากระบบอตโนมตไมกระจายไปสคนงานอยางเทาเทยม และรายงานจากสถาบนวจยนโยบายสาธารณะ (IPPR) สหราชอาณาจกรแสดงใหเหนวาขณะทระบบอตโนมตมแนวโนมทมากขนทจะสงผลกระทบตองานทกษะสง แตงานทจะมโอกาสไดรบผลกระทบสงทสดคองานคาแรงต�า โดยเฉลยงานคาแรงต�ามโอกาสถกเปลยนไปใชระบบอตโนมตสงกวางานคาแรงสงถง 5 เทา


24

นอกจากนสดส วนของงานทท�าโดยสตรในสหราช-อาณาจกรมแนวโนมทจะถกปรบเปนระบบอตโนมตในทางเทคนคเมอเทยบกบผชาย นอกจากนสตรยงมสดสวนทนอยกวาในอาชพทมทกษะสงทโอกาสถกแทนทดวยระบบอตโนมตต�ากวา รปแบบทแตกตางกนของการมสวนรวมในตลาดแรงงานยงหมายความวาระบบอตโนมตมความเสยงทจะกอเกดความไมเทาเทยมระหวางกลมชาตพนธสงขนเนองจากมสดสวนของกลมชาตพนธบางกลมทสงขน (เชน คนผวส ปากสถานและบงคลาเทศ) ทท�างานในอาชพทใชทกษะต�าทมโอกาสถกปรบเปนระบบอตโนมตในสหราช-อาณาจกร รายงานจากสถาบนวจยนโยบายสาธารณะสรปวาในขณะทระบบอตโนมตไมนาจะกอใหเกดการตกงานจ�านวนมาก แตมนมแนวโนมทจะท�าใหความไมเสมาอภาคดานความมงคงและรายรบเกดขนในอตราเรงสงขนโดยไมมมการแทรกแซงเชงนโยบายทมนยส�าคญ17 ดงนนจงเปนทชดเจอวาการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยจะถกน�ามาใชอยางไรนนขนอย กบทางเลอกเชงนโยบาย และนโยบายจะถกก�าหนดและตดสนใจโดยผมอ�านาจ

รายงานของสภาเศรษฐกจโลก (World Economic Forum) ทมองโลกในแงดเนนย�าถงศกยภาพในการลดชองวางหญงชายในการจางงาน เนองจากสตรยงคงเขาสตลาดแรงงานในจ�านวนเพมขนและเพอเตมเตมการขาดแคลนแรงงานในบางพนท รวมถงมความเปนไปไดทเทคโนโลยจะเพมทางเลอกงานทมความยดหยนมากขน อยางไรกตาม รายงานนยงยอมรบวางานในส�านกงานและงานธรการทท�าโดยสตรจ�านวนมากก�าลงสญหายไป ขณะทอาชพทก�าลงเตบโตจ�านวนมากเปนงานทถกครอบง�าโดยผชาย (เชน สถาปตยกรรม วศวกรรมคอมพวเตอร) นกเขยนนยม

17 Lawrence et al 2017, p.2418 Cockburn, C. (1983), Brothers : male dominance and technological change. London: Pluto; Wajcman, J. (2006), New connections: social studies of science and technology and studies of work. Work, Employment and Society 20(4): 773-786.19 Wacjman 2006, p.780

สทธสตรเปดเผยความสมพนธทางประวตศาสตรของเทคโนโลยกบความเปนชายซงเผยใหเหนความเชอทางสงคมและวฒนธรรมทแสดงใหเหนถงทกษะและความสามารถทเปนธรรมชาตของผชายในดานเทคนค กายภาพและการใหเหตผล ในขณะทสตรถกคาดหวงใหมทกษะทางสงคม มนษยสมพนธและการสอสารทดเยยม18 ตวแปรดงกลาวก�าหนดรปแบบงานทถอวาเหมาะสมส�าหรบผหญงและผชาย Wacjman ตงขอสงเกตวาแมจะมการใชถอยค�าในการประกาศโอกาสส�าหรบสตรในระบบเศรษฐกจความรใหม แตผชายกยงคงครองต�าแหนงงานทางเทคโนโลยตอไป ผ แทนสตรท ท� า ง านด าน เทคโน โลย ส ารสน เทศอเลกทรอนกสและการสอสารลดลงประมาณรอยละ 10 เธอสรปวา “ประเดนหญงชายเปนเครองหมายทยงคงถกใชเพอแยกเทคโนโลยชนสงออกจากเทคโนโลยต�าหรอไมมเทคโนโลย” 19

“ อยางไรกตามงานวจยเกยวกบประสบการณการท�างานของสตรในสาขาขนสงยงมนอย จาการทบทวนวรรณกรรมพบวางานวจยเกยวกบสตรและสาขาขนสงมกจะเนนไปหวขอความแตกตางระหวางหญงชายในการใชการขนสงและขอจ�ากดในการมสวนรวมของสตรในตลาดแรงงาน ”


25

ตวเลขจากเลเบอรสแตท (LABORSTAT) ชวาในแรงงานขนสงมสตรจ�านวนเพยงแค 1 ใน 7 ของคนงานทวโลก

แมตวเลขจะนอยขอมลจาก LABORSTAT แสดงใหเหนวาสตรนนตองทนทกขกบการสญเสยงานมากถง 3 ใน 4 ในสาขาขนสงในชวงป 2008 ถงป 2011

จ�านวนแรงงานสตรทท�างานในดานเทคนค หรอ ระดบปฏบตการ เชน พนกงานขบรถมจ�านวนต�ามากโดยปกตมกจะ ต�ากวารอยละ 10


26

2.2 สตรในอตราก�าลงแรงงานสาขาขนสงสาธารณะ

ดงนนในขณะทระบบอตโนมตและดจตอลอาจเปดโอกาสในการเพมงานและปรบปรงสภาพการท�างานซงรวมถงงานในสาขาขนสงดวยนน การมสวนรวมอยางไมเทาเทยมของสตรในแรงงานขนสงในปจจบนควรไดรบความสนใจ ขอมลการจางงานของสตรในสาขาขนสงในระดบนานาชาตนนหาไดยาก แตจากขอมลทอยแสดงใหเหนวาสตรทท�างานในสาขาขนสงจ�านวนมากไมมผแทน ตวเลขจากเลเบอรสแตท (LABORSTAT) ชวาในแรงงานขนสงมสตรจ�านวนเพยงแค 1 ใน 7 ของคนงานทวโลก แมตวเลขจะนอยขอมลจาก LABORSTAT แสดงใหเหนวาสตรนนตองทนทกขกบการสญเสยงานมากถง 3 ใน 4 ในสาขาขนสงในชวงป 2008 ถงป 201120ความหลากในแตละประเทศนนมอย โดยมจ�านวนสตรคดเปนรอยละ 30 ของคนงานทมอาชพในสาขาขนสง สถานทเกบสนคาและการสอสารในบอตสวานา (เมอเทยบกบจ�านวนสตรรอยละ 43 ในตลาดแรงงาน) ในปากสถานมสตรแตมเพยงแครอยละ 1 (เมอเทยบกบจ�านวนสตรรอยละ 13 ในตลาดแรงงาน)21 ใน 27 ประเทศสมาชกของ EU ในป 2006 มจ�านวนสตรในสาขาขนสงรอยละ 21 โดยท�างานในสาขาขนสงทางอากาศ เชน เปนพนกงานตอนรบบนเครองบน เจาหนาทเชคอนทสนามบน และแผนกบรการลกคา ซงนบเปนจ�านวนทมากทเปนสตร.22 สาขาขนสงสาธารณะในเมองของสหราชอาณาจกรมจ�านวนแรงงานสตรเพยงแครอยละ 17.5 โดยรวม โดยสดสวนของสตรแตกตางไปในแตละประเทศจากรอยละ 5

20 Turnbull, P. (2013). Promoting the employment of women in the transport sector: Obstacles and policy21 Turnbull 2013, table 1, p.322 Turnbull 2013, p.523 Project WISE (2012). Women Employment in Urban Public Transport Sector. Cologne: Germany, VDV-Akademie e.V.24 Wright, T. (2016). Gender and sexuality in male-dominated occupations: women workers in construction and transport. Basingstoke: Palgrave Macmillan.25 Wright, T. (2016). Gender and sexuality in male-dominated occupations: women workers in construction and transport. Basingstoke: Palgrave Macmillan.

ถงรอยละ 3123 จ�านวนแรงงานสตรทท�างานในดานเทคนค หรอ ระดบปฏบตการ เชน พนกงานขบรถมจ�านวนต�ามากโดยปกตมกจะต�ากวารอยละ 10

สาเหตทจ�านวนสตรในสาขาขนสงมจ�านวนต�าสามารถจ�าแนกเปน 2 อยาง คอ สภาพการท�างานทไมด ซงรวมถงชวโมงท�างานและสถานทท�างาน ประสบการณการลวงละเมดและความรนแรง และอกเหตผล คอ การเหมารวมดานเพศสภาพซงเปนสาเหตทกกนไมใหสตรเลอกทจะเขามาท�างานในสาขาขนสงและอาจจะหมายความวาสตรนนถกท�าใหคดวาไมไดรบการตอนรบเมอพวกเธอตองการท�างานเหลานนซงสงผลกระทบตอการรกษาบคลากรไวกบองคกร อยางไรกตามงานวจยเกยวกบประสบการณการท�างานของสตรในสาขาขนสงยงมนอย จาการทบทวนวรรณกรรมพบวางานวจยเกยวกบสตรและสาขาขนสงมกจะเนนไปหวขอความแตกตางระหวางหญงชายในการใชการขนสงและขอจ�ากดในการมสวนรวมของสตรในตลาดแรงงาน24

ชวโมงการท�างานและความยากล�าบากในการสมดลระหวางการท�างานและการใชชวตถกระบวาเปนหนงในอปสรรคหลกของการมสวนรวมของสตรในท�างานในสาขาขนสง โดยเฉพาะในงานสาขาขนสงในเมอง เชน งานขบรถเมล รถราง และรถไฟ อกทงยงมอปสรรคจากประเดนเรอง “วฒนธรรมการท�างานแบบผชาย” และความคดเหมารวมดานเพศสภาพดวย25 ประเดนส�าคญส�าหรบสตรทก�าลงท�างานในต�าแหนงระดบปฏบตการในสาขาขนสง คอ เรองความรนแรง โดยอตสาหกรรมขนสงถกบนทกวาเปนสาขา


27

ทการกระท�ารนแรงตอลกจางสงทสดสาขาหนง ความรนแรงเปนขอกงวลหลกทถกยกมาพดคยโดยสตรระหวางการด�าเนนการวจยส�าหรบองคการแรงงานระหวางประเทศ.26 ซงสงนอาจอยในรปแบบของการคกคาม การลวงละเมด หรอความรนแรงจากเพอนรวมงานชาย บอยครงทมนเปนสญญาณเตอนวาสตรนนไมไดรบการตอนรบใน 'งานทเปนของผชาย’ แตกมประสบการณความรนแรงจากผโดยสารทวไปเชนกน.27 ในขณะทสหภาพแรงงานมแนวโนมทจะตอตานการลวงละเมดทางเพศและการกลนแกลงโดยการใชแถลงการณทางนโยบาย แนวทางปฏบตส�าหรบผแทนสหภาพแรงงาน และการฝกอบรมสหภาพแรงงาน แตยงมหลายโอกาสทสตรไมไดรบการชวยเหลอจากเจาหนาทสหภาพแรงงานเมอมการรายงานเหตการณการลวงละเมดทางเพศ หรอการถกเลอกปฏบต28 ดงนนสหภาพแรงงานจ�าเปนทจะตองท�างานใหหนกขนเพอใหมนใจวาสตรมเกดความมนใจในการรายงานการลวงละเมดใหสหภาพแรงงานทราบและรบรวาจะมการด�าเนนการทเหมาะสม

26 Turnbull 201327 Wright 201628 TUC Equality Audit 2016; Wright 201629 ITF 201730 ibid

คนงานสาขาขนสงในโลกจ�านวนมากทเปนแรงงานนอกระบบ พวกเขาท�างานในหลากหลายต�าแหนงตงแตพนกงานขบรถโดยสาร รถตและรถแทกซ พนกงานเกบคาโดยสาร พนกงานปลอยรถ พนกงานยกกระเปา พนกงานท�าความสะอาด ผตรวจ เจาหนาทจองตวและตวแทนจ�าหนายตว ไปจนถงต�าแหนงทเกยวของในสถานรถโดยสาร เชน พนกงานดแลหองน�า เจาหนาทดแลความปลอดภย พนกงานจ�าหนายอาหาร และพนกงานเกบขยะ งานนอกระบบในสาขาขนสงก�าลงขยายตวทวโลกพรอมกบการแพรกระจายของงานขนสงใน "เศรษฐกจแบบกก" รวมถงใน “โลกทพฒนาแลว” ในบางประเทศพบวาจ�านวนสตรทท�างานเปนพนกงานขบรถ เจาของรถ หรอ พนกงานเกบคาโดยสารแบบนอกระบบมนยส�าคญ แตพบไดบอยทสดในงานทไมมความมนคง เสยงตอการถกเลกจางและคาแรงต�า เชน งานท�าความสะอาด พนกงานขาย หรอ พนกงานจดเลยง เปนตน29

การน�าระบบขนสงใหมๆ มาใช เชน ระบบ BRT โดยทวไปจะมวตถประสงคเพอแทนทงานนอกระบบทมการเอาเปรยบคนงานดวยงานทดกวาและเปนงานในระบบ อยางไรกตามมการตงขอสงเกตวาบางครงสตรไมไดรบประโยชนจากโอกาสทจะเปลยนมาท�างานในระบบ โดยมความยากล�าบากในการเขาถงใบอนญาตยานพาหนะและการฝกอบรมรปแบบอนๆ ซงมกถกครอบง�าโดยผชาย30

“การน�าระบบขนสงใหมๆ มาใช เชน ระบบ BRT โดยทวไปจะมวตถประสงคเพอแทนท งานนอกระบบทมการเอาเปรยบคนงานดวยงานทดกวาและเปนงานในระบบ อยางไรกตามมการตงขอสงเกตวาบางครงสตรไมไดรบประโยชนจากโอกาสทจะเปลยนมาท�างานในระบบ โดยมความยากล�าบาก ในการเขาถงใบอนญาตยานพาหนะ และการฝกอบรมรปแบบอนๆ ซงมกถกครอบง�าโดยผชาย ”


28

“ ในป 2018 Uber อางวามการด�าเนนการในกวา 600 เมองใน 78 ประเทศโดยมคนประมาณรอยละ 18 ทวโลกทใชบรการเรยกรถในชวง 12 เดอน ถงป 2017 และคาดการณวาการเรยกใชรถจะเพมขนอกแปดเทาในป 2030 รวมเทยวการเดนทางทงหมดเพมขนถง 100 ลานเทยวตอวน”

2.3 งานแพลตฟอรม

การท�างานแพลตฟอรมไดสงผลกระทบอยางมนยส�าคญจอรปแบบและลกษณะของการจางงานส�าหรบคนงานหลายลานคนทวโลกและจะยงคงเปลยนวธทงานถกจดโครงสรางเพอปรบเนอหาและคณภาพของงานพรองทงเพอก�าหนดลกษณะของความสมพนธของการจางงานใหม งานแพลตฟอรมหรอทเรยกกนวาเศรษฐกจแบบกกนนโดดเดนดวยรปแบบการจางงานทไมไดมาตรฐาน ความยดหยน บอยครงทมชวโมงทผดปกตและรายไดทไมสอดคลองกนกบงาน31 ในขณะทสงผลกระทบตองานหลากหลายประเภทงานแพลตฟอรมยงมกระทบหลกตอคนงานขนสงโดยเฉพาะคนขบแทกซหลงมการสรางแอพส�าหรบเรยกรถแทกซ แมจะมบรษทแพลตฟอรมอกหลายรายในตลาดแตบรษททก�าลงขยายตวในปจจบน คอ Uber

ขอบเขตของงานแพลตฟอรมและขนาดของเศรษฐกจแบบกกยงไมมตวเลขแนชด งานวจยในสหรฐอเมรกาประมาณการณวามคนเพยงแครอยละ 0.5 ในอเมรกาทหารายไดหลกมาผานแอพพลเคชนบนแพลตฟอรม ในขณะทผลการส�ารวจโดย Huws และ Joyce พบวาสามเปอรเซนตของชาวสหราชอาณาจกรท�างานผานแพลตฟอรมออนไลนอยางนอย

31 Johnston, H. and C. Land-Kazlauskas (2018). Organizing on-demand: Representation,voice, and collective bargaining in the gig economy. Geneva: International Labour Organization.32 ILO 201833 ITF (2018). Digital inequality, ITF policy briefing, March 201834 IFC and Uber (2018). Driving Toward Equality: Women, ride-hailing, and the sharing economy. Washington: International Finance Corporation and Uber Technologies.

สปดาห ละคร ง ในขณะท ร อยละสองของผ ตอบแบบสอบถามชาวเยอรมนระบวาเปนแหลงรายไดเพยงอยางเดยวของพวกเขา32 มลคาของการท�างานแพลตฟอรมไดรบการประเมนวาจะมมลคา 63,000 ลานเหรยญสหรฐในป 202033 ในป 2018 Uber อางวามการด�าเนนการในกวา 600 เมองใน 78 ประเทศโดยมคนประมาณรอยละ 18 ทวโลกทใชบรการเรยกรถในชวง 12 เดอนถงป 2017 และคาดการณวาการเรยกใชรถจะเพมขนอกแปดเทาในป 2030 รวมเทยวการเดนทางทงหมดเพมขนถง 100 ลานเทยวตอวน.34

รายงานโดยบรรษทเงนทนระหว างประเทศ หรอ International Finance Corporation (สวนหนงของกลมธนาคารโลก) และ Uber สงเสรมงานแพลตฟอรมและการเรยกใชบรการเพอเพมโอกาสการจางงานทยดหยนส�าหรบสตร การส�ารวจสตรใน 6 ประเทศพบวาการท�างานทยดหยนเปนเหตผลทไดรบความนยมมากทสดในการเลอกงานนโดยคนขบสตร (อางองตวเลขรอยละ 74 ของสตรเปรยบเทยบกบรอยละ 64 ของผชาย) รายงานชใหเหนวาการเรยกรถผานแพลตฟอรมท�าใหสตรจ�านวนมากขนสามารถเขาถงงานขบรถแทกซโดยมคนขบรถประมาณรอยละ 20 ทใชแอพ Uber ในสหรฐอเมรกาเปนสตร อยางไรกตาม


29

ตวเลขดงกลาวลดลงอยางมากส�าหรบหกประเทศทท�าการตรวจสอบในรายงาน: คาเฉลยคนขบทเปนสตรรอยละ 2.3 โดยมสดสวนทสงทสดในเมกซโกทรอยละ 5.2 รายงานดงกลาวแสดงหลกฐานถงการเพมขนของรายไดสตรจากการท�างานขบรถ การวเคราะหขอมลรายไดของ Uber ระบวารายไดของคนขบรถสตร คอรอยละ 13 สงกวาคาเฉลยกอนทพวกเขาจะเรมท�างานกบ Uber เปรยบเทยบการเพมขน รอยละ 7 ของผชาย ซงอธบายไดจากขอเทจจรงทวาคนขบรถสตรทรวมตอบแบบส�ารวจมโอกาสนอยกวาผชายทจะท�างานเตมเวลากอนทจะท�าการลงทะเบยน อปสรรคส�าหรบสตรทเขารวม Uber นนสวนใหญรสกวาตนตอเกดจากความกงวลเกยวกบความมนคงและความปลอดภย นอกจากนสตรตองเผชญกบความยากล�าบากมากกวาผชายในการเขาถงยานพาหนะ

แมจะมผลประโยชนทางเศรษฐกจทเปนไปไดส�าหรบสตรจากงานแพลตฟอรม แตการวเคราะหรายรบของคนขบ Uber35 กวาลานคนในสหรฐพบชองวางการจายเงนอนเนองมาจากประเดนหญงชายโดยผชายมรายไดมากกวาสตรประมาณรอยละ 7 โดยเฉลย ผเขยนอธบายองคประกอบ 3 ประการของชองวาน องคประกอบแรก คอ รายไดตอชวโมงแตกตางกนไปตามสถานทและชวงเวลาของสปดาห และผชายมแนวโนมทจะขบรถในพนททร�ารวยกวา ผชายมกจะอาศยอยใกลกบพนททสามารถสรางก�าไรไดมากกวาและยนดทจะขบรถในพนททมอาชญากรรมสงและในสถานประกอบการทบรการเครองดมมากกวาซงเปนพนททสตรอาจร สกไมปลอดภย องคประกอบทสอง คอ ประสบการณทผานมาทมากขนชวยในการคาดการณรายไดทสงขน และคนขบชายสะสมประสบการณโดยขบรถมากกวาในแตละสปดาหและขบรถกบ Uber ตอเนอง องคประกอบ

35 Cook, C., R. Diamond, J. Hall, J. A. List and P. Oyer (2018). The Gender Earnings Gap in the Gig Economy: Evidence from over a Million Rideshare Drivers. Stanford University Graduate School of Business. Working Paper No. 3637.36 O’Brien, S. A., Black, N., Devine, C., & Griffin, D. (2018), 103 Uber drivers accused of sexual assault or abuse. Retrieved 9 August 2018 from https://money.cnn.com/2018/04/30/technology/uber-driver-sexual-assault/index.html

ทสาม คอ ความเรวในการขบขเฉลยซงโดยทวไปแลวจะเพมรายไดของคนขบดวยการท�าใหพวกเขาสามารถไปสงผโดยสารไดเรวขนและท�าใหสามารถรบผโดยสารไดมากขน ผเขยนระบวาความเรวในการขบขทสงกวาของผชายดเหมอนจะเปนผลมาจากความพงพอใจ เนองจากไมมหลกฐานบงบอกวาผขบรถตอบสนองตอแรงจงใจในการขบรถเรวขน

ความกงวลเกยวกบความปลอดภยของผโดยสารสตรถกน�าเสนอออกอากาศผานสอ จากการตรวจสอบโดยซเอนเอน36 ในสหรฐอเมรกาพบวามคนขบ Uber อยางนอย 103 คนในสหรฐถกกลาวหาวาขมขนหรอเหยยดหยามผโดยสารในชวงสป ทผ านมา เนองจากไมมข อมลท เป ดเผยตอสาธารณชนเกยวกบจ�านวนการถกลวงละเมดทางเพศโดยคนขบ Uber หรอผทท�างานใหกบบรษทเรยกรถรบจางอนๆ CNN วเคราะหรายงานต�ารวจ บนทกศาลกลางและฐานขอมลเขตใน 20 เมองใหญของสหรฐ การตรวจสอบของซเอนเอนเปดเผยวามคนขบรถอยางนอย 31 คนถกตดสนวากระท�าความผดตงแตการแตะตองตวโดยการบงคบและการจ�าคกผดคดขมขน โดยมคดรอการตดสนอกหลายโหล


30

2.4 บทบาทของสหภาพแรงงาน

เนอหาความเปนมาสวนนน�าเสนอความทาทายและโอกาสทสหภาพแรงงานก�าลงเผชญเมอตองรบเมอกบการพฒนาทางเทคโนโลยในอนาคต หลายคนโต แย งว าการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยเปนสงทหลกเลยงไมไดหรอเทคโนโลยเองนนมความเปนกลาง วชาการแขนงทท�าการศกษาดานสงคมของวทยาศาสตรและเทคโนโลยเรมทจะตงค�าถามถงวตถประสงคความเขาใจเทคโนโยลในเชงวทยาศาสตรตงแตป 1970และเปดเผยวาเทคโนโลยเปน “ผลตภณฑเชงสงคมเทคนคทถกวางรปแบบตามเงอนไขในการสรางและการใชงาน” 37

ศนยเพออนาคตการท�างานในออสเตรเลยรายงานความแตกตางทส�าคญระหวางการใชเทคโนโลยใหมและวธการทงานถกจดระเบยบหลงการใชเทคโนโลยนนเพอใหบรการขนส งสาธารณะ38 ในรายงานเน นว า ผ ให บรการแพลตฟอรมใหมเชน Uber ไดน�ารปแบบธรกจทใชแรงงานตามความตองการ (on-demand) และแรงงานผกพนมาใช “แตการปฏบตนนไมควรถกตความวาเปนผลทเกดโดยธรรมชาตหรอเปนผลทหลกเลยงไมไดของเทคโนโลย แตการผสมผสานระหวางเทคโนโลยดจตอลและการขยายตวของงานทไมมนคงสะทอนใหเหนถงความสามารถของนายจางในการใชประโยชนจากอ�านาจทางเศรษฐกจในตลาดแรงงานในปจจบน” 39

ดงนนสหภาพแรงงานรวมกบพนธมตรกลมขนสงสาธารณะมบทบาทส�าคญในการสรางความมนใจวานวตกรรมเทคโนโลยทถกน�ามาใชจะชวยปรบปรงประสทธภาพและ

37 Wajcman 2006.38 Pennington et al 201739 Ibid, p.8540 Community and Fabian Society Commission on Workers and Technology (2018). Workers and technology: our hopes and fears. Retrieved 6 August 2018 from https://fabians.org.uk/workers-and-technology-our-hopes-and-fears

คณภาพของการขนสงสาธารณะ ซงเชอมโยงภายในกบมาตรฐานการท�างานทเหมาะสม สหภาพแรงงานมหนาทตองอธบายใหคนงานเขาใจวาสหภาพแรงงานไดพยายามอยางเตมท การส�ารวจ40 ในสหราชอาณาจกรเมอเรวๆ นพบวาในขณะทคนงานสวนใหญมองโลกในแงดเกยวกบอนาคตของการท�างานเมอเผชญกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย ประมาณรอยละ 37ของประชากรทท�าการศกษา (หรอ 10 ลานคน) เชอวางานของพวกเขาจะเปลยนไปในทางทแยลง โดยเฉพาะอยางยงในกลมคนงานขนสงสาธารณะ (รอยละ 45) และพวกเขาไมเชอวารฐบาล นายจาง และสหภาพแรงงานไดพยายามอยางเพยงพอในการชวยเหลอใหพวกเขาปรบตว มกลมตวอยางเพยงรอยละ 16 ของลกจางทมสมาชกสหาภาพแรงงานในสถานประกอบการเหนดวยวาสหภาพแรงงานก�าลงตอสเพอใหมนใจวาเทคโนโลยใหมจะปรบปรงการท�างาน โดยรอยละ 38 ไมเหนดวย ในขณะทคนงานรอยละ 21 พดวาพวกเขาไมแนใจ

“ ดงนนสหภาพแรงงานรวมกบพนธมตรกลมขนสงสาธารณะมบทบาทส�าคญในการ สรางความมนใจวานวตกรรมเทคโนโลย ทถกน�ามาใชจะชวยปรบปรงประสทธภาพและคณภาพของการขนสงสาธารณะ ซงเชอมโยงภายในกบมาตรฐานการท�างาน ทเหมาะสม ”


31

อยางไรกตามสหภาพแรงงานและสหพนธแรงงานตางๆ ทวโลกตางตระหนกเปนอยางดถงความทาทายทพวกเขาเผชญในการจดตงและปกปองสมาชกเมอเผชญกบการพฒนาทางเทคโนโลยและรปแบบใหมของการจางงานทก�าลงตกอยในอนตรายจากงานแพลตฟอรมและเศรษฐกจแบบกก ความทาทายดานกฎหมายตอรปแบบการจางงานตนเองท Uber และบรษทอนๆ น�ามาใช ท� า ให สหภาพแรงงานในหลายๆ ประเทศ แมจะประสบความส�าเรจบางเชนในสหราชอาณาจกร41 แตกยงคงเปนเรองทต องท�าการพฒนาและโตแยงโดยเฉพาะในดานสทธแรงงาน ในรายงานนจะน�าเสนอตวอยางจากประเทศตางๆ เนอหาในสวนนไดน�าเสนอและสวนทเหลอของ เนอหาในสวนนไดน�าเสนอและสวนทเหลอของรายงานฉบบนจะเนนความจ�าเปนของสตรในฐานะผใชการขนสงทมกจะไดรบการจดล�าดบความส�าคญเมอมการหารอเกยวกบสตรในฐานะคนงานดานการขนสง แนนอนวาประเดนทงสองนเกยวของกนและวธการทสตรจะสามารถเขาถงการจางไดนนเปนสงส�าคญในการเสรมสรางพลงอ�านาจของสตร อยางไรกตามแรงงานขนสงสตรไมควรถกลมและรายงานนแสดงใหเหนวาความจ�าเปนของสตรไมไดรบการตอบสนองอยางเพยงพอจากสหภาพแรงงานขนสง ดวยการรบฟงมมมองของสตรทแสดงในรายงานนสหภาพแรงงานควรสามารถก�าหนดกลยทธและแผนปฏบตการทครอบคลมมากขน

41 Labour Research (2018). Cracking down on gig economy exploitation, February 2018. London: Labour Research Department.

“ เนอหาในสวนนไดน�าเสนอและสวนทเหลอของรายงานฉบบนจะเนนความจ�าเปนของสตรในฐานะผใชการขนสงทมกจะไดรบการจดล�าดบความส�าคญเมอมการหารอเกยวกบสตรในฐานะคนงานดานการขนสง แนนอนวาประเดนทงสองนเกยวของกนและวธการทสตรจะสามารถเขาถงการจางไดนนเปนสงส�าคญในการเสรมสรางพลงอ�านาจของสตร อยางไรกตามแรงงานขนสงสตรไมควรถกลมและรายงานนแสดงใหเหนวาความจ�าเปนของสตรไมไดรบการตอบสนองอยางเพยงพอ จากสหภาพแรงงานขนสง ดวยการรบฟงมมมองของสตรทแสดงในรายงานนสหภาพแรงงาน ควรสามารถก�าหนดกลยทธ และแผนปฏบตการทครอบคลมมากขน ”


3. ระเบยบวธวจย


33

3.1 ระเบยบวธวจย

เพอใหไดมมมองเกยวกบอนาคตของการท�างานส�าหรบสตรในสาขาขนสงสาธารณะจากทวโลก งานวจยนจงคดเลอกเมอง 5 แหงเปนพนทการท�าวจย แตละเมองมการน�าระบบการขนสงรปแบบใหมมาใชแลว หรออย ระหวางการพจารณา หรอก�าลงสรางสวนขยายรปแบบการขนสงทมอยแลวซงมนยส�าคญทมผลตอการจางงานสตร รถเมล BRT ถกน�ามาใชในกรงโบโกตาในป 2000 ภายใตรปแบบของทรานมเลโน (Transmilenio) และระบบ BRT ทคลายคลงกนภายใตโครงการมายซต (MyCiti) ถกน�ามาใชในเมองเคปทาวนในป 2010 ในชวงทมการจดการแขงขนฟตบอลโลก กรงไนโรบมแผนการทจะเปดตวระบบ BRT อยางกวางขวาง ระยะแรกของโครงการจะเปดใชงานในเดอนธนวาคม 2018 เมกซโกซตมแผนการยกระดบระบบขนสงสาธารณะของเมองซงรวมถงขอเสนอส�าหรบทางเดนรถทไมมการปลอยมลพษโดยเฉพาะส�าหรบรถโดยสารไฟฟา ในขณะทกรงเทพมหานครมการขยายระบบการขนสงสาธารณะในรปแบบรถไฟ โดยเฉพาะรถไฟแอรพอรตลงคทเปดใชงานในป 2010 และมการกอสรางสวนขยายของรถไฟฟา BTS และระบบรถไฟใตดน

การวจยนใชระเบยบวธวจยแบบรวมมอ (collaborative research methodology) ซงประกอบดวยนกวจยเปน

ผลงพนทในแตละเมองทเปนพนทวจยทง 5 เมอง โดยมการปรกษาและหารอรวมกบแผนกสตรของ ITF และ ผประสานงานวจยภายนอก นกวจยในทง 5 เมองไดรบการตดตอจาก ITF เพอท�าการวเคราะหเอกสารและการลงพนท แลวเขยนรายงานวจย นกวจยทงหลายไดรบการสนบสนนจาก ITF ส�านกงานภมภาคซงเปนผ เชอมประสานกบสหภาพแรงงานทเกยวของในแตละเมอง

วธการเกบขอมลหลก คอการทบทวนหลกฐานทเปนเอกสาร และการสมภาษณทงแบบตวตอตวและการสมภาษณทางโทรศพท ประเภทเอกสารทท�าการทบทวนไดแก วารสารทางวชาการ บทความหนงสอพมพและนตยสาร แหลงขอมลจากเวบไซต สารคดทางโทรทศนและวดโอสน รายงานขององคกรระดบประเทศและนานาชาตทมเนอหาครอบคลมอนาคตของการท�างานและเทคโนโลย เอกสารเชงนโยบายดานการขนสงระดบประเทศและระดบภมภาค เอกสารบรษท และรายงานของสหภาพแรงงาน

นกวจยคนหาขอมลเกยวกบจ�านวนคนงานทถกจางท�างานในระบบขนสงสาธารณะทแตกตางกนโดยแยกตามเพศ อยางไรกตามการเขาถงขอมลเหลานท�ายากในบางเมองทไมมขอมลกลางระดบชาตหรอในสถานทท�างานทปกตเปนแรงงานนอกระบบ ในบางกรณผตอบแบบสอบถามหรอ ผเชยวชาญเปนผการประมาณการตวเลขใหแกนกวจย


34

ในการวจยนมการสมภาษณผมสวนไดสวนเสย 164 ครงในทง 5 เมอง ซงผใหสมภาษณประกอบดวย:

• แรงงานขนสงสาธารณะสตร

• ผแทนสหภาพแรงงานในสาขาขนสงสาธารณะ บวกกบผแทนจาก ITF ส�านกงานภมภาค

• องคกรชมชน และเอนจโอทท�างานเกยวกบ สทธสตร และ/หรอขนสงในเมอง

• ผออกนโยบาย นการเมองทองถน และนายจาง

นกวจยปฏบตตามระเบยบวธจรยธรรมในการวจยทเกยวของกบองคกรของผใหสมภาษณและนอกจากน ITF ยงมแบบฟอรมการยนยอมจากผเขารวมซงระบถงลกษณะของการยนยอมในการมสวนรวม รวมถงวธการจดเกบและใชขอมลและยนยนการไมเปดเผยชอผเขารวม ในบางกรณผถกสมภาษณไมตองการลงนามในใบยนยอม และกรณเหลานรายละเอยดขอมลของพวกเขาจะถกเกบเปนความลบโดยนกวจยทองถน อยางไรกตามพวกเขาใหค�ายนยอมเปนวาจากอนทจะเรมท�าการสมภาษณ

ดานนวตกรรมของระเบยบวธวจยคอการจดประชมเชงปฏบตการแบบมสวนรวมทจดขนทกรงโบโกตาในชวงระยะเวลาการวจยมผเขารวม 20 คนรวมถงนกวจยในทองถนทงหมด ผแทนสหภาพแรงงาน 9 คนจากเมองทกลาวถงในรายงาน42 ผแทน ITF จากส�านกงานใหญและส�านกงานใหญภมภาค และผประสานงานวจย เทสซา ไรท ระหวางการประชมมการจดหาลามแปลภาษาองกฤษ สเปน และไทย เพอใหเกดการมสวนรวมอยางเตมท การประชมเชงปฏบตการ 3 วนนจดโดย ITF และ FES และจดทส�านกงานของ SNTT ซงเปนการเปดโอกาสอนมคาส�าหรบนกวจยใน

42 with the exception of Cape Town, where SATAWU was unable to attend

การน�าเสนอและหารอเกยวกบขอคนพบเบองตนกบนกวจยคนอน ๆ และทม ITF นอกจากนผแทนสหภาพแรงงานจากเมองตางๆ สามารถแสดงความคดเหนเกยวกบผลการวจยเบองตนและน�าเสนอประสบการณของพวกเขาในการจดตงและการรณรงคเพอสตรในสาขาขนสงสาธารณะ

นกวจยมการสอสารผานโปรแกรมประชมระยะไกลกบแคลร คลาค และโจด อวานส ทแผนกสตรของ ITF และผประสานงานการวจย เทสซา ไรท รวมถงการสอสารทางอเมล รายงานการวจยเมองทงหมดถกสงไปยงผประสานงานการวจยเพอการสงเคราะหและรวบรวมไวในรายงานฉบบรวมน


35

3.2 เมองทไดรบคดเลอก เปนพนทวจย

รายงานในสวนนจะสรปภาพรวมเกยวกบคณสมบตหลกของระบบขนส งสาธารณะในแต ละ เมองรวมถ งสหภาพแรงงานสาขาขนสงสาธารณะหลกเพอเปนบรบทหาส�าหรบการวเคราะหหวขอส�าคญๆทกลาวถงในรายงานสวนทเหลอ

กรงเทพมหานคร

ในขณะทรถเมลยงคงเปนรปแบบการขนสงสาธารณะทใชกนมากทสดในกรงเทพ ปรมาณการใชรถไฟในเขตเมองกเพมมากขน ระบบรถไฟขยายตวตงแตการเปดตวรถไฟฟาบทเอสในป 1999 ซงด�าเนนการโดย บรษทระบบขนสงมวลชนกรงเทพ จ�ากด (มหาชน) นอกจากนยงรวมถงรถไฟทด�าเนนการโดยการรถไฟแหงประเทศไทย รถไฟใตดน (รจกกนในชอ MRT) โดยมการเปด 'สายสฟา' ครงแรกในป 2004 และ รถไฟแอรพอรตลงค (Airport Rail Link) เปดในป 2010 ไดมการขยายเพมสายสมวง และมการกอสรางอยางตอเนองของสายสชมพ สายสเหลอง สายสแดงและสายสสม นอกจากนยงมงานกอสรางเพอขยายรถไฟฟาบทเอส จากเดม 38.1 กโลเมตร เปน 215 กโลเมตร. ในป 2023 และรถไฟใตดนจาก 43 กม. เปน 70 กโลเมตร. ในป 2019

ในขณะทอเบอร (Uber) ไดถอนตวออกจากตลาดรถแทกซแพลตฟอรมในประเทศไทย Grab (เปนเจาของโดย Uber) All Thai Taxi, Taxi Beam และ LINE Taxi ทกลาวมาไดใหบรการเกยวกบแทกซทงหมด แมวายานพาหนะสวนบคคลไมไดรบอนญาตใหใหบรการรถแทกซซงเปนขอจ�ากดของการใหบรการแพลตฟอรมน

ผใหบรการขนสงของรฐมอย 2 บรษทคอ การรถไฟแหงประเทศไทย และรถไฟแอรพอรตลงค ทง 2 องคการมสหภาพแรงงาน โดยมชอวา สร. รฟท (SRUT) และ สร.รฟฟ. (SEETU) อยางไรกตามรถไฟใตดนและรถไฟฟาไมมสหภาพแรงงาน และบรษทรถแทกซ Grab กไม มสหภาพแรงงานเชนเดยวกน


36

โบโกตา

กอน ป 2000 ระบบการขนสงในโบโกตาสวนใหญเปนรถเมลหรอทร จกกนในชอบสอตส busetas ซงเปนททราบกนดวาเปนการท�างานทสภาพการจางงานไมมความมนคงและความมนคงสวนบคคลต�า ซงผลกดนใหคนขบรถเกดการแขงขนเพอหาผโดยสารใหไดมากทสดเทาทจะเปนไปได ซงการกระท�านเรยกวา "la guerra del centavo" ("สงครามเงน") โดยท�าก�าไรมาจากการใชยานพาหนะเกา (รถเมลทมอายมากกวา 20 ป) และการเอารดเอาเปรยบคนขบโดยใหท�างานหลายชวโมงเกนก�าหนด ระบบนมพนฐานมาจากการใชโมเดล “หนงรถเมล หนงคนขบ” (one bus one man) โดยใชคนขบทเปนเจาของรถหรอผคนขบทรบจางเหมาชวง ระบบรถเมล BRT เปดตวในโบโกตาในป 2000 โดยใชชอทรานมเลนโอ (Transmilenio) และในป 2012 รถเมลอนๆ ไดถกรวมเขาอย ในระบบขนสงสาธารณะแบบบรณาการ (Sistema Integrado de Transporte Público หรอ SITP) ซงเตมเตมระบบ BRT ในฐานะระบบปอนขยาย ซงสงนมาพรอมกบระบบขายตวอตโนมตและการเปดตวบตรทสามารถใชจายคารถของระบบ BRT และ SITP ทงหมด และ busetas ยงคงใหบรการอยแตก�าลงคอยๆถกปรบใหเขามาอยในระบบผานระบบ SITP ทรานมเลนโอ เอส เอ (TransMilenio S.A.) เปนหนวยงานทบรหารจดการระบบ BRT ภายใตภายใตโมเดลรปแบบภาครฐ – เอกชน ซงไดใหสญญารบเหมาชวงการด�าเนนงานและบ�ารงรกษารถใหกบบรษท 18 แหง สญญารบเหมาชวงการเกบคาโดยสารและการใหบรการเทคโนโลย (เชน หนาจอภายในรถโดยสารและสถาน) ใหแกบรษทรเคาโด โบโกตา เอสเอเอส (Recaudo Bogota

SAS) และนอกจากนนยงใหสญญารบเหมาชวงส�าหรบงานท�าความสะอาดในรถโดยสารและสถาน

Uber เปดกจการในโคลมเบยในป 2013 ในขณะนมคนขบรถโดยประมาณ 83,000 คน แตอยางไรกตามส�าหรบ Uber และบรษทแพลตฟอรมอนๆ เชน Cabify, Picap และ Beat ซงสถานะทางกฎหมายนนไมสอดคลองกนในโบโกตาเนองจากมบรษทแพลตฟอรมทถกตองตามกฎหมาย แตคนขบทใชแพลตฟอรมดงกลาวใหบรการนอกขอบเขตการก�ากบดแล

สหภาพแรงงานทเปนผแทนของคนงาน Transmilenio คอ สหภาพแรงงาน Sintratransmilenio สหภาพแรงงานเปนผแทนของคนขบรถ ไดแก สหภาพแรงงานเอกทรานส (UgeTrans) และ สหภาพแรงงาน SNTT คนงานของบ รษท Recaudo Bogotá ม สหภาพแรงงาน SintraRecaudo เปนผแทน (ปจจบนอยในขนตอนการรวมเขากบ SNTT) แมวา สหภาพแรงงาน SNTT จะพยายามจดตงคนขบแทกซบนแพลตฟอรมแตกประสบความส�าเรจแคเพยงเลกนอยเนองจากการขาดสถานภาพทางกฎหมายส�าหรบคนขบแพลตฟอรมในโคลมเบย


37

เคปทาวน

รถมนบสแทกซมการใหบรการเกอบสองในสามของระบบขนสงสาธารณะในแอฟรกาใต มนบสแทกซเปนรถมนบสขนาด 16 ทนงซงเดนทางตามเสนทางทก�าหนด ซงมการยดหยนจดรบ – สง นอกเหนอจากนนพนกงานขบรถจะท�าหนาทรวบรวมคาโดยสารและหาผโดยสารอกดวย คนขบรถแทกซหลายคนท�างานใหกบเจาของทอาจมรถแทกซหลายคน เจาของและคนขบรถแทกซมการรวมตวกนเปนสมาคมตางๆ เพอปกปองเสนทางเฉพาะของพวกเขาจากการแขงขน ความขดแยงระหวางเจาของรถแทกซ ระหวางสมาคมองคกรตางๆ และระหวางแทกซกบรฐบาลบางครงอาจท�าใหเกดความรนแรง

ในเคปทาวนปรมาณการใชรถไฟคดเปนรอยละ 47 ของการใชระบบขนสงสาธารณะ โดยการใชรถมนบสแทกซคดเปนรอยละ 32 และรถเมลคดเปนรอยละ 21 นอกจากนยงมรถแทกซทมเตอรและใหบรการรถแทกซแพลตฟอรมเพมขน บรการรถเมลซงรวมถงระบบรถเมลแบบดงเดมทด�าเนนการโดยบรษทเอกชน (Golden Arrow Bus Services หรอ GABS) ภายใตสญญากบรฐบาลทองถนและระบบ BRT ระบบ MyCiti ซงเปดตวในเคปทาวนในป 2010 ในชวงเวลาส�าหรบการแขงขนฟตบอลโลก ในระยะแรกของ BRT ซงประกอบดวยสองเสนทาง คอ Dunoon-Table View-Civic Center-Waterfront และ Atlantis-Table View-Omuramba ซงถกวพากษวจารณวาเปนเสนทางทตอบสนองความตองการของผใชระดบกลางเทานน ดงนนขนตอนทสองจงมความมงมนอยางชดเจนทจะขยายเขาไปในพนทระดบชนชนแรงงาน ระบบ BRT ใชโมเดลรปแบบรฐ –

เอกชน รฐเปนเปนเจาของโครงสรางพนฐาน รถโดยสาร, สถานและเสนทางทเหลออย ในขณะทบรษทเอกชน (ปจจบนสบรษท) จดหาคนขบรถและใหบรการรถเมล และเมองนยงไดท�าสญญากบบรษทตางๆในการใหบรการดานการรกษาความปลอดภยและการท�าความสะอาด พนกงานเกบเงน ฯลฯ

เมองนยงมการขยายตวของการขนสงแพลตฟอรมในรปแบบของ Uber และ Taxify ซงสงผลใหเกดความขดแยงกบรถแทกซมเตอรและมการประทวงตอตานนายจางของคนงานทท�างานใหกบบรษทแอพพลเคชน

ในเคปทาวนมสหภาพแรงงานหลายแหงในสาขาขนสงสาธารณะ ซ งรวมถงสหภาพแรงงาน SATAWU สหภาพแรงงาน NUMSA สหภาพแรงงาน TOWU สหภาพแรงงาน Tirisano โดย สหภาพแรงงาน SATAWU เปนสหภาพแรงงานหลกของสาขาขนสงโดยรวม แต สหภาพแรงงาน NUMSA เปนสหภาพแรงงานทใหญทสดของ MyCiti และคนขบ Uber ประมาณ 600 คน เปนสมาชกของสหภาพแรงงาน SATAWU


38

(Urban) เจตต (Jetty) และ บสซ (Bussi) ทใหบรการแทกซเกบตามรายทางโดยใชรถแบบชตเตลบบสหรอรถต

สหภาพแรงงานเปนผแทนของคนงานใน STE ซงเปนบรษทขนสงรถไฟฟาของรฐ โดยใหบรการรถไฟใตดน รถเมลไฟฟา (trolleybus) รถไฟรางเบา (light rail) และ รถแทกซไฟฟา (electric taxis) ผาน ATM และรถไฟใตดน (STC) ซงเปนเจารวมระหวางรฐ - เอกชน ผานสหภาพแรงงาน SDITSTC สหภาพแรงงาน SNTSTC และ สหภาพแรงงาน ASTM ในเมกซโกซตไมมองคกรของคนขบรถแพลตฟอรม มการตงสหภาพแรงงานขนสงใหมบางแหง เชน สหภาพแรงงาน SDITSTC สหภาพแรงงาน STTPDF และ สหภาพแรงงาน Metrobús Toluca Ya

เมกซโกซต

การขนสงสาธารณะ (รวมถงรถแทกซและการแชรรถรวม) ในเขตเทศบาลนครเมกซโกซต (หบเขาแหงเมกซโก) คดเปนรอยละ 45 ของการเดนทางทงหมด การขนสงสาธารณะด�าเนนการโดยทงภาครฐและเอกชน โดยมรถไฟใตดน รถเมลไฟฟา (trolleybus๗ รถไฟรางเบา และรถเมลทรฐบาลเปนเจาของและด�าเนนการ ระบบ M1 (Mobility System 1) เปนเครอขายรถเมลของรฐบาลและมการใหเงนอดหนนโดยบรการรถเมล 94 เสนทางทคาโดยสารราคาถก ในขณะทรถเมล BRT และรถไฟชานเมองด�าเนนการภายใตโมเดลความรวมมอรฐและเอกชน การใหบรการรถบส รถมนบสและแทกซ จะเหมาชวงใหกบบรษทหรอคนขบทเปนเจาของรถสวนตวแตละราย ในขณะรถทรวมโครงการของบรการเรยกรถ (ride-hailing) และจกรยานรถแทกซ (bike taxis) มกฎหมายควบคม แตมอเตอรไซครบจางไมมกฎหมายควบคม

เมกซโกซตไดรบการกลาวขานวาเปนเมองทคกคกทสดในโลกของ Uber ทมคนขบ 50,000 คน43 บรษท อนๆ อกหลายแหงด�าเนนการแทกซสวนตวผานแอพแพลตฟอรม ไดแก แคบบฟาย (Cabify) ซตไดรฟ (CityDrive) ดด (Didi) และ เลาไดรฟ (Laudrive) ซงเลาไดรฟใชคนขบสตรใหบรการเฉพาะผโดยสารสตรทานน บรษทอนอกสองแหงใชทงแทกซและรถยนตสวนตว คอ อซแทกซ (Easy Taxi) และ แทกซฟาย (Taxify) และนอกจากนยงมเออรเบรน

43 Lehr, L. (2017). Growing LatAm Marketplaces Face Mass Payouts Hurdles, AMI Perspectiva, 9 February. Retrieved 9 August 2018; https://amiperspectiva.americasmi.com/growing-latam-marketplaces-face-mass-payments-hurdles/

“ เมกซโกซตไดรบการกลาวขานวา เปนเมองทคกคกทสดในโลกของ Uber ทมคนขบ 50,000 คน บรษท อนๆ อกหลายแหงด�าเนนการแทกซ สวนตวผานแอพแพลตฟอรม ไดแก แคบบฟาย (Cabify) ซตไดรฟ (CityDrive) ดด (Didi) และ เลาไดรฟ (Laudrive) ซงเลาไดรฟใชคนขบสตรใหบรการเฉพาะ ผโดยสารสตรทานน.”


39

กรงไนโรบ

ระบบขนสงสาธารณะของเคนยาสวนใหญเปนการด�าเนนการภายใตบรการรถโดยสารนอกระบบของรถมาตต ซงรวมถงรถโดยสาร รถต รถมนบสและรถโดยสาร 14 ทนง มการประเมนวาประมาณมรถโดยสารมาตตราว 8,000 คน ใหบรการเสนทางเกอบ 70 เสนทางในกรงไนโรบและขนสงผโดยสารประมาณ 400,000 คนตอวน มการจดตงสหกรณออมทรพยและสนเชอ (SACCOs) ในกลมคนงานของมาตต ซงก�ากบดแลคนงานในภาคอตสาหกรรมน การขนสงและความปลอดภยแหงชาตอนมตใบอนญาตในการใหบรการเสนทางใหกบ SACCO มสาขาของ SACCOs ด�าเนนงานในกรงไนโรบประมาณ 200 แหง การขนสงทางรถไฟในเมองใหบรการในชวงเวลาเรงดวนตามเสนทางทคดเลอก นอกจากนยงมบรษทรถโดยสารเอกชนทใหบรการเสนทางขามเมอง เชน บรษทบรการบสเคนยา (KBS), ซตโฮปปา (City Hoppa) ซตชตเตล (City Shuttle) และ ดบเบลเอม (Double M) กอนหนานมบรษทรถโดยสารเพอเยาวชนของรฐ (NYS) ชอ นาโยบสทปดตวลงเนองจากการแขงขน การจดการทผดพลาดและการทจรต อยางไรกตาม NYS เพงไดรบการจดตงขนใหมเพอใหบรการรถโดยสารในเมองบางเสนทางเพอเตรยมพรอมส�าหรบการเปดตว BRT ในกรงไนโรบ โครงการระยะแรกของระบบ BRT จะรวมถงการเปดตวบรการรถเมลดวนไปตามเดนรถทางเดยว (Thika Superhighway) ซงจะเปดตวในเดอนธนวาคม ในป 2018 โดยจะมการกอสรางโครงสรางพนฐานของ BRT และบรการ BRT เตมรปแบบในระยะตอไป

นอกเหนอจากคนขบรถและพนกงานเกบคาโดยสารของมาตตแลวยงมงานนอกระบบอนๆอกมากมายทเกยวของกบการใหบรการรถมาตตซงสวนใหญเปนคนงานตามระยะ ซงรวมถงพนกงานเรยกผโดยสาร (kamagera) พนกงานยกกระเปา/พนกงานโหลดกระเปา พกาเซตต หรอ คนทแกลงนงเปนผโดยสารในรถโดยสารเพอใหหลอกวารถใกลเตมแลว เมอผโดยสารจรงเขามานงในรถพวกเขาจะออกจากรถไป ผจดการระยะ เสมยนและเจาหนาทรกษาความปลอดภยตามระยะ (เพอตรวจความปลอดภยระหวาง ผโดยสารขนรถ) หวหนางานและผจดการ

บรษทแพลตฟอรมหลายแหงใหบรการรถแทกซในกรงไนโรบเชนกน รวมถง อเบอร (Uber) แทกซฟาย (Taxify) ลตเตลแคบ (Little Cab) เพวน (Pewin) โฟนแทกซ (Fone Taxi) แชรแคบ (ShareCab) มอนโด (Mondo) และ ยมบาน (Nyumbani) บรษทใหบรการการแชรรถเกดขนเชนกน เชน อบาบ แวนพลลง โซไซต (Ubabi Vanpooling Society)


4.การแบงแยกทางเพศ


41

ในภาพรวมการมสวนรวมของสตรในขนสงสาธารณะยงต�าในทกประเทศทท�าการศกษาดวยรปแบบทวไปของการแบงแยกเนองจากเพศสภาพใหไปท�างานในสวนเสมยนและธรการ และมสตรเพยงเลกนอยเทานนทท�างานในต�าแหนงพนกงานขบรถหรอต�าแหนงผบรหาร อยางไรกตามมการเปลยนแปลงและการเตบโตในบางพนท เมกซโกซตมอตราการมสวนรวมของสตรในอตสาหกรรมขนสงสงทรอยละ 29.1 ของคนงาน 19,989 คนในป 2014 เมอเปรยบเทยบกบอตราการมสวนรวมของแรงงานโดยเฉลยทรอยละ 41.6 ส�าหรบสตรในเมอง แตส�าหรบสตรทท�างานในสาขาขนสงสาธารณะคดเปนตวเลขเกอบ 3 เทาของอตราแหงชาตทรอยละ 10.8 นอกจากนเมกซโกซตยงมการเตบโตของการมสวนรวมของสตรในอาชพดานการขนสงคดเปนคะแนนรอยละ 7 ในชวง 10 ปเมอเทยบกบตวเลขทเพมขนรอยละ 3.2 ในระดบประเทศ (2004-2014) เหตผลทชดเจนของการเตบโตนยงไมสามารถระบไดแนชด แตอาจจะเปนเพราะปจจยผสมอยางปจจย เชน การตกงานของผชายเนองจากบรษททใหบรการขนสงสาธารณะมจ�านวนลดลงในชวงป 2009 ถง 2014 บวกกบมการจางงานสตรในระบบรถ BRT จากป 2005 และนโยบายรฐบาลทตองการเพมการเขาสตลาดแรงงานของสตร


42

เมกซโกซตมอตราการมสวนรวมของสตรในอตสาหกรรมขนสงสงทรอยละ 29.1 ของคนงาน 19,989 คนในป 2014

มสตรเพยงรอยละ 26.1 เทานนทเปนพนกงานขบรถและงานสนบสนนการใหบรการ ซงรวมถง งานเกบคาโดยสารและการบ�ารงรกษา

ในเมกซโกนนสตรสวนใหญถกจางงานในต�าแหนงธรการเปนหลก โดยคดเปนรอยละ 36.7 ของต�าแหนงงานขนสงทงหมด

โดยปกตจะมสตรถกจางในงานเอาทซอรสมากกวาผชายโดยคดเปนจ�านวนรอยละ 32.3

สตรในรถไฟใตดน สตรในรถโดยสานไฟฟา

การขนสงทด�าเนนการโดยรฐบาลมแนวโนมทจะจางสตรเพมขนโดยเฉพาะในบรการรถไฟใตดน (รอยละ 35) และรถโดยสารไฟฟา (รอยละ 31)

MEXICO CITY

สตรทเปนเจาของรถบสมเพยงรอยละ 2.5


43

สดสวนจ�านวนสตรทก�าลงท�างานในสาขาขนสงในเมองของเมกซโกนนแตกตางกนไปตามกบประเภทของการขนสง การขนสงทด�าเนนการโดยรฐบาลมแนวโนมทจะจางสตรเพมขนโดยเฉพาะในบรการรถไฟใตดน (รอยละ 35) และรถโดยสารไฟฟา (รอยละ 31) ปจจยตางๆ สามารถเปนตวอธบายแนวโนมนรวมถง ความตองการคนงานในสวนงานธรการส�าหรบการควบคมและวางแผนการปฏบตงานสวนกลาง การมอยของสหภาพแรงงานในองคกรภาครฐ และภาระผกพนทการขนสงประเภทนตองปฏบตตามนโยบายทมงเนนเรองประเดนหญงชาย ส�านกงานรฐบาลทองถนทด�าเนนการรถไฟใตดน รถเมลไฟฟา และรถเมล M1 มหนวยงานดานความเทาเทยมตงแตป 2017 โดยมจดประสงคเพอท�าใหความเทาเทยมทางเพศเปนกระแสหลกและเข าส กระบวนทางนโยบายทงหมดรวมถงยทธศาสตรทมงเนนเรองประเดนหญงชายเพอปรบปรงสภาพแวดลอมและวฒนธรรมองคกร โดยปกตแลวบรษทรถโดยสารจะถกควบคมดวยกฎระเบยบทนอยกวา ดงนนนโยบายใด ๆ ทรวมเรองสตรไวจะเปนไปตามความสมครใจและ โดยปกตบรษทเหลานไมมสหภาพแรงงาน

เหมอนปกตคลายประเทศอนๆ ในเมกซโกนนสตรสวนใหญถกจางงานในต�าแหนงธรการเปนหลก โดยคดเปนรอยละ 36.7 ของต�าแหนงงานขนสงทงหมด โดยปกตจะมสตรถกจางในงานเอาทซอรสมากกวาผชายโดยคดเปนจ�านวนรอยละ 32.3 เปนทนาสงเกตวาสญญาจางงานเอาทซอรสมกจะมเงอนไขทลอแหลมท�าใหสตรเหลานตกอยในต�าแหนงทเสยงมากขน มสตรเพยงรอยละ 26.1 เทานนทเปนพนกงานขบรถและงานสนบสนนการใหบรการ ซงรวมถง งานเกบคาโดยสารและการบ�ารงรกษา สตรทเปนเจาของรถบสมเพยงรอยละ 2.5

“ เมกซโกซตมอตราการมสวนรวมของสตรในอตสาหกรรมขนสงสงทรอยละ 29.1 ของคนงาน 19,989 คนในป 2014 ”


44

ในประเทศแอฟรกาใตการจางงานสตรในสาขาขนสงมอตราเพมขนรอยละ 19 ในชวงป 2017 ถง 2018 ท�าใหมจ�านวนแรงงานสตรอยท 203,000 คนคดเปนรอยละ 20 ของแรงงานทงหมดในอตสาหกรรม ตวเลขรวมของเมองเคปทาวนนนไมปรากฏ แตจากการสมภาษณผใหขอมลไดตวเลขแรงงานสตรในบรษทรถทใหบรการส�าหรบ MyCiti เปนจ�านวน 38 คน จากจ�านวนพนกงานขบรถทงหมด 112 คน (รอยละ 34) ต�าแหนงผก�ากบดแลและพนกงานปลอยรถมกจะเปนผชาย ผก�ากบดแลจะประจ�าอยตามสถานรถเมลและคอยก�ากบใหรถเมลออกจากสถาน โดยในบรษทแหงหนงทด�าเนนงานให BRT มผก�ากบดแลเปนชาย 9 คน และเปนสตร 4 คน ในขณะทต�าแหนงพนกงานปลอยรถนนจะประจ�าอยทอรถเมลและคอยตรวจสอบการเขาอและออกจากอของรถเมล โดยมพนกงานทเปนชาย 5 คน และเปนหญง 1 คน เจาหนาทแคชเชยร (ในบรษทรถเมลมกจะเรยกต�าแหนงนวาฑต) มกจะเปนต�าแหนงทท�าโดยสตร

มนบสแทกซซงใหบรการเปนขนสงสาธารณะหลกทวประเทศแอฟรกาใตเปนอตสาหกรรมทผชายครอบง�ามาแตอดต ตนก�าเนดของอตสาหกรรมรถแทกซตงอยในระบบทมการแบงแยกสผวเมอรขนสงสาธารณะนนมจ�านวนไมเพยงพอโดยเฉพาะอยางยงเปนบรการส�าหรบชนชนแรงงาน นอกจากนการเคลอนไหวของชายและหญงผวสถกควบคมอยางเขมงวดโดยเฉพาะในเมอง ในชวงทศวรรษ 1970 ชาวแอฟรกนชนชนกลางผวขาวจ�านวนมาก ขบรถยนต Valiant คนใหญ แตสงเหลานกลายเปนภาระเมอเกดวกฤตการณน�ามนและรถหลายคนถกซอโดยชายผวสและเรมใชเปนรถแทกซ พวกเขาใชรถเหลานขนสงคนงานเพอเดนทางเขาและออกเมอไปท�างานในพนทของคนผวขาว และการขบรถ Valiant ท�าใหพวกเขาถกระบตวนอยลง

เมอระบบ MyCiti ถกน�ามเสนอในเมองเคปทาวนการเจรจาตอรองถกจดขนกบอตสาหกรรมรถแทกซทเกรงวาจะเสยงานอนเปนผลมาจากระบบใหมนโดยในการเจรจาเพอใหมการจดล�าดบความส�าคญคนขบแทกซเมอมการรบสมครงาน นเปนสวนหนงของยทธศาสตรเพอใหมนใจวาคนผวสจะมอ�านาจในการตอรองสอดคลองกบกฎหมายของแอฟรกาใต อยางไรกตามในตวอยางนในการปฏบตจรงกยงมการจ�าลองรปแบบของการครอบง�าโดยผชายในอตราพนกงานใหมดงทเคยเปนแตดงเดม

สภาเทศบาลเมองเคปทาวนมพนกงานหลากหลายเพอสรางความมนใจใหการท�างานของระบบ MyCiti พนกงานสวนใหญเปนสตร ต�าแหนงงานเหลานรวมถงการท�างานเปนสวนหนงของการจดการสญญา การจดการตารางเวลา การดภาพวดโอ และการดแลตวควบคม (ซงเปนสตรเกอบทงหมด) สภาเทศบาลเมองจางเหมาชวงงานท�าความสะอาดใหแกบรษททชอวา AEM ในราวป 2013 และโยกยายก�าลงแรงงานทเปนสตรจากบรษททด�าเนนงานใหบรการ 2 บรษท (VOC) คนงานบางคนไดรบเงนคาจางเหลอเพยงแคครงจากทเคยไดอนเปนผลมาจากการลดชวโมงการท�างาน พวกเขาตองท�างานในวนหยดนกขตฤกษ และไมไดรบคาแรงลวงเวลา และเมอตองท�างานกะกลางคนกไมมรถรบสงพนกงานกลบบาน.

“ ในประเทศแอฟรกาใตการจางงานสตรในสาขาขนสงมอตราเพมขนรอยละ 19 ในชวงป 2017 ถง 2018 ท�าใหมจ�านวนแรงงานสตรอยท 203,000 คน คดเปนรอยละ 20 ของแรงงานทงหมดในอตสาหกรรม ”


2017 2018

45

ในประเทศแอฟรกาใตการจางงานสตรในสาขาขนสงมอตราเพมขนรอยละ 19 ในชวงป 2017 ถง 2018 ท�าใหมจ�านวนแรงงานสตรอยท 203,000 คนคดเปนรอยละ 20 ของแรงงานทงหมดในอตสาหกรรม

ตวเลขรวมของเมองเคปทาวนนนไมปรากฏ แตจากการสมภาษณผใหขอมลไดตวเลขแรงงานสตรในบรษทรถทใหบรการส�าหรบ MyCiti เปนจ�านวน 38 คน จากจ�านวนพนกงานขบรถทงหมด 112 คน (รอยละ 34) ต�าแหนง ผก�ากบดแลและพนกงานปลอยรถมกจะเปนผชาย

ผก�ากบดแลจะประจ�าอยตามสถานรถเมลและคอยก�ากบใหรถเมลออกจากสถาน โดยในบรษทแหงหนงทด�าเนนงานให BRT

มนบสแทกซซงใหบรการเปนขนสงสาธารณะหลก ทวประเทศแอฟรกาใตเปนอตสาหกรรมทผชายครอบง�า มาแตอดต

ในขณะทต�าแหนงพนกงานปลอยรถนนจะประจ�าอยทอรถเมลและคอยตรวจสอบการเขาอและออกจากอ ของรถเมล โดยมพนกงานทเปนชาย 5 คน และเปนหญง 1 คน

เจาหนาทแคชเชยร (ในบรษทรถเมลมกจะเรยกต�าแหนงนวาฑต) มกจะเปนต�าแหนงทท�าโดยสตร

สภาเทศบาลเมองเคปทาวนมพนกงานหลากหลายเพอสรางความมนใจใหการท�างานของระบบ MyCiti พนกงานสวนใหญเปนสตร ต�าแหนงงานเหลานรวมถงการท�างานเปนสวนหนงของการจดการสญญา การจดการตารางเวลา การดภาพวดโอ และการดแลตวควบคม (ซงเปนสตรเกอบทงหมด)

เคปทาวน


1.2%

46

“ คนงานสวนใหญท�างานในแผนกใหบรการผโดยสาร เชน พนกงานจ�าหนายตวโดยสาร ซงมคนงานราว 2,100 คน และสหภาพแรงงานซนตรารเคาโด ประมาณการวามคนงานทเปนสตร รอยละ 80 ”

กรงโบโกตา

ในป 2018 บรษทมคนงาน 2,751 คน ซงเปนสตร 1,871 คน (รอยละ 68) โดยท�างานในต�าแหนงบรการ ในสถาน การบ�ารงรกษาอปกรณ และงานในส�านกงาน

ในสาขารถประจ�าทางของกรงโบโกตาสตรกมแนวโนม ทจะไดรบการจางงานในต�าแหนงงานของสาขาสาธารณะ (จ�านวนสตรคดเปนรอยละ 37 ของคนงาน) หรอในฐานะผรบเหมามากกวาเปนพนกงานขบรถ (ซงสาขาอาชพทด�าเนนงานรถ BRT ในสวนกลางซงสวนใหญเปนวศวกรครงหนงเปนสตร)

ตวเลขเกยวกบการจางงานในกลมผรบเหมาชวงทใหบรการรถเมลส�าหรบ TransMilenio และ SITP แสดงใหเหนวามเพยงรอยละ 1.2 ของพนกงานขบรถทเปนสตร

คนงานสวนใหญท�างานในแผนกใหบรการ ผโดยสาร


47

ในสาขารถประจ�าทางของกรงโบโกตาสตรกมแนวโนมทจะไดรบการจางงานในต�าแหนงงานของสาขาสาธารณะ (จ�านวนสตรคดเปนรอยละ 37 ของคนงาน) หรอในฐานะผรบเหมามากกวาเปนพนกงานขบรถ (ซงสาขาอาชพทด�าเนนงานรถ BRT ในสวนกลางซงสวนใหญเปนวศวกรครงหนงเปนสตร) ตวเลขเกยวกบการจางงานในกลมผรบเหมาชวงทใหบรการรถเมลส�าหรบ TransMilenio และ SITP แสดงใหเหนวามเพยงรอยละ 1.2 ของพนกงานขบรถทเปนสตร สดสวนมความแตกตางกนอยางมนยส�าคญเมอแบงโดยบรษท บางบรษทไมจางสตรเลยคดเปนรอยละ 0 ในขณะทบรษททจางสตรสงทสดคดเปนรอยละ 5.6

ในกรงโบโกตา งานเกบคาโดยสารและการใหบรการดานเทคนค เชน การตรวจสอบบนรถเมลและในสถาน ถกจางเหมาชวงโดยบรษทเอกชนรเคาโด โบโกตา เอสเอเอส (Recaudo Bogota S.A.S) ในป 2018 บรษทมคนงาน 2,751 คน ซงเปนสตร 1,871 คน (รอยละ 68) โดยท�างานในต�าแหนงบรการในสถาน การบ�ารงรกษาอปกรณ และ

งานในส�านกงาน คนงานสวนใหญท�างานในแผนกใหบรการผโดยสาร เชน พนกงานจ�าหนายตวโดยสาร ซงมคนงานราว 2,100 คน และสหภาพแรงงานซนตรารเคาโด ประมาณการวามคนงานทเปนสตรรอยละ 80 งานเหลานถกแบงออกเปน 2 บทบาท: ผแทนแทนของหนวยขอมลและการควบคม (RIC) และผแทนของความสนใจ (AR) งาน AR จะดแลเรองการจดการเงนทส�านกงานตวโดยสารหรอภายนอก ในขณะทงาน RIC จะอยทประตกนเขาออกและใหขอมลเกยวกบเสนทางและความถของการเดนรถ แตละสถานจะมพนกงานเกบคาโดยสารระหวาง 4 ถง 10 คน (ขนอยกบวาเปนสถานหลกหรอสถานรอง) อยางไรกตามเนองจากผโดยสารมปรมาณมากอางองส�านกงานตรวจสอบทใหขอมลวาเจาหนาทรกษาความปลอดภยตองมบทบาทเพมมากขน เชน การรายงานเสนทาง ความถ และตารางเวลาเดนรถ และงานอนๆทไมไดระบไวในรายละเอยดงาน เชน การปองกนไมใหผโดยสารผานเขาประตหากยงไมจายเงน ซงมการอางกรณการเสยชวตจากเหลาคนงานและมหลายตวอยางทเกดความรนแรงตอตวคนงาน .

“ ในสาขารถประจ�าทางของกรงโบโกตาสตรกมแนวโนมทจะไดรบการจางงาน ในต�าแหนงงานของสาขาสาธารณะ (จ�านวนสตรคดเปนรอยละ 37 ของคนงาน) หรอในฐานะผรบเหมามากกวาเปนพนกงานขบรถ (ซงสาขาอาชพทด�าเนนงาน รถ BRT ในสวนกลางซงสวนใหญเปนวศวกรครงหนงเปนสตร)”


48

กรงไนโรบไมมขอมลจรงเกยวกบจ�านวนคนงานชายและหญงในสาขาขนสง เนองจากสวนใหญเปนงานนอกระบบในสาขารถมาตต อยางไรกตามการประเมนจากการสมภาษณระบวามพนกงานขบรถสตรเพยงไมกคนโดยทวไปจะมเพยงหนงใน 10 คนเทานน ในขณะทงานเกบคาโดยสารสวนใหญเปนสตรโดยมจ�านวน 3 หรอ 4 จากทงหมด 10 คน งานอนๆ เชน คนงานตามระยะ ซงรวมถงผจดการ ผดแล หวหนางาน และเจาหนาทรกษาความปลอดภย บางคนท�างานเปนเลขาณการ พนกงานบญช หรอ ผแทนประกนภย / ผประเมนราคา การวจยนพบวาแรงงานขนสงสตรสวนใหญอายยงนอย โดยมอายเฉลย 32 ป คนงานทอายนอยทสดอาย 23 ป และอายมากทสด 42 ป ซงขอคนพบนคลายคลงกบขอคนพบของงานวจยเพอศกษาคนงานมาตต44 เพงด�าเนนการไปเมอไมนานน

44 Spooner, D. (2018). Nairobi Bus Rapid Transit Labour Impact Assessment: Preliminary Research & Baseline Study Report. Manchester: Global Labour Institute

งานอนๆ ในสาขาทสตรท�ารวมถงงานลกมอ หรอ ผจดการ SACCO พนกงานบญชและเสมยน รวมถงกลมเจาของรถทน�ารถเขารวมให SACCO เปนผจดการ จากการสมภาษณพบวามสตรเพยง 2 ใน 29 คนเทานนทท�างานเปนพนกงานขบรถ หนงในนนเปนพนกงานขบรถบรรเทาทกข สวนใหญท�างานเปนพนกงานเกบคาโดยสาร (16 จาก 29 คน) และผจดการระยะ / ผดแล / หวหนางาน (8 จาก 29 คน) สตร 3 คน ท�างานเปนพนกงานเรยกผโดยสาร (kamagera) และ 1 คน เปนพนกงานบญช โดยสวนใหญไดรบการจางงานเปนพนกงานประจ�า (27 จาก 29 คน) มเพยง 2 คน เทานนทเปนลกจางชวคราว นนหมายความวาสตรในสาขาขนสงมแนวโนมทจะท�างานเปนลกจางมากวาการเปนนายจางตนเอง (การเปนเจาของกจการ)

“ ตามการประเมนจากการสมภาษณระบวามพนกงานขบรถสตรเพยงไมกคน โดยทวไปจะมเพยงหนงใน 10 คนเทานน ในขณะทงานเกบคาโดยสารสวนใหญเปนสตรโดยมจ�านวน 3 หรอ 4จากทงหมด 10 คน งานอนๆ เชน คนงานตามระยะ ซงรวมถงผจดการ ผดแล หวหนางาน และเจาหนาทรกษาความปลอดภย บางคนท�างานเปนเลขาณการ พนกงานบญช หรอ ผแทนประกนภย / ผประเมนราคา”


49

กรงไนโรบ

อยางไรกตามการประเมนจากการสมภาษณระบวามพนกงานขบรถสตรเพยงไมกคนโดยทวไปจะมเพยงหนงใน 10 คนเทานน ในขณะทงานเกบคาโดยสารสวนใหญเปนสตรโดยมจ�านวน 3 หรอ 4 จากทงหมด 10 คน

งานอนๆ ในสาขาทสตรท�ารวมถงงานลกมอ หรอ ผจดการ SACCO พนกงานบญชและเสมยน

จากการสมภาษณพบวามสตรเพยง 2 ใน 29 คนเทานนทท�างานเปนพนกงานขบรถ หนงในนนเปนพนกงานขบรถบรรเทาทกข

การวจยนพบวาแรงงานขนสงสตรสวนใหญอายยงนอย โดยมอายเฉลย 32 ป คนงานทอายนอยทสดอาย 23 ป และอายมากทสด 42 ป

สวนใหญท�างานเปนพนกงานเกบคาโดยสาร (16 จาก 29 คน) และผจดการระยะ / ผดแล / หวหนางาน (8 จาก 29 คน)


50

กรงเทพมหานคร

กรงเทพมหานครมสตรท�างานกบบรษท เชน รถไฟฟา BTS รถไฟใตดน และรถไฟแอรพอรตลงค หลากหลายต�าแหนง ไมวาจะเปนชางเทคนค นายสถานและผชวยนายสถาน พนกงานควบคมรถไฟ เจาหนาทความปลอดภยและ เจาหนาทรกษาความปลอดภย รวมถงงานประชาสมพนธ และสวนใหญท�างานในแผนกตวโดยสาร

สตรเรมเขามาท�างานในต�าแหนงพนกงานควบคมรถไฟของ BTS และ รถไฟใตดนเมอไมนานน ในป 2018 รถไฟสวนขยายสายสมวงมพนกงานขบรถไฟ 13 คน ทท�างานควบคไปกบพนกงานขบรถไฟชาย 80 คน

การรถไฟแหงประเทศไทยมลกจางสตรรอยละ 10 (ลกจางสตร 1,503 คน และลกจางชาย 13,079 คน) โดยสตรจะปฏบตหนาทในต�าแหนงผคอยบรการบนรถไฟ เจาพนกงานใหบรการทวไป และในแผนกการเงน แตไมมพนกงานขบรถไฟสตร

ตวเลขจากรถไฟแอรพอรตลงคแสดงใหเหนวามพนกงานสตรเปนจ�านวน 1 ใน 4 จากลกจางทงหมด 500 คน (สตร 153 คน และ ชาย 347 คน)


51

“ การรถไฟแหงประเทศไทยมลกจางสตรรอยละ 10 (ลกจางสตร 1,503 คน และลกจางชาย 13,079 คน) โดยสตรจะปฏบตหนาทในต�าแหนงผคอยบรการบนรถไฟ เจาพนกงานใหบรการทวไป และในแผนกการเงน แตไมมพนกงานขบรถไฟสตร ”

ในขณะทขอมลสถตแหงชาตจากประเทศไทยบนทกการเพมขนของคนงาน 210,000 คนในอตสาหกรรมขนสงนบแตป 2016 โดยมตวเลขทงสน 1.39 ลานคนแตสถตนไมไดมแบงแยกหมวดหมตามเพศ ในสาขารถไฟในเมองของกรงเทพมหานครมสตรท�างานกบบรษท เชน รถไฟฟา BTS รถไฟใตดน และรถไฟแอรพอรตลงค หลากหลายต�าแหนง ไมวาจะเปนชางเทคนค นายสถานและผชวยนายสถาน พนกงานควบคมรถไฟ เจาหนาทความปลอดภยและ เจาหนาทรกษาความปลอดภย รวมถงงานประชาสมพนธ และสวนใหญท�างานในแผนกตวโดยสาร ตวเลขจากรถไฟแอรพอรตลงคแสดงใหเหนวามพนกงานสตรเปนจ�านวน 1 ใน 4 จากลกจางทงหมด 500 คน (สตร 153 คน และ ชาย 347 คน) การรถไฟแหงประเทศไทยมลกจางสตรรอยละ 10 (ลกจางสตร 1,503 คน และลกจางชาย 13,079 คน)

โดยสตรจะปฏบตหนาทในต�าแหนงผคอยบรการบนรถไฟ เจาพนกงานใหบรการทวไป และในแผนกการเงน แตไมมพนกงานขบรถไฟสตร รถไฟฟา BTS มคนงานรวม 2,372 คน แตไมมตวเลขอยางเปนทางการวาเปนสตรกคน รถไฟใตดน (บรษท BEM) มคนงาน 2,199 คน อยางไรกตามจากการสมภาษณพนกงานขบรถไฟส�าหรบการวจยนไดตวเลขประมาณการวาขณะนนาจะมพนกงานขบรถไฟสตร 80 คน และชาย 250 คน สตรเรมเขามาท�างานในต�าแหนงพนกงานควบคมรถไฟของ BTS และ รถไฟใตดนเมอ ไมนานน ในป 2018 รถไฟสวนขยายสายสมวงมพนกงานขบรถไฟ 13 คน ทท�างานควบคไปกบพนกงานขบรถไฟชาย 80 คน


52

5. สภาพการท�างาน


53

ในรายงานสวนนน�าเสนอหลกฐานสภาพการท�างานและวฒนธรรมหญงชายในสถานทท�างานทแรงงานสตรประสบในการท�างานในสาขาขนสงสาธารณะจากทง 5 เมอง สหภาพแรงงานจ�าเปนตองมความเขาใจประเดนปญหาหลกทแรงงานขนสงสตรตองเผชญในปจจบนเพอการวางแผนขนตอนในการปรบปรงอนาคตการท�างานของสตรในสาขาขนสงสาธารณะ

“ สตรไมตองการท�างานในสาขาขนสงเปนเวลานาน ผโดยสารกคดเชนกนวาสตรเหลานอยผดทผดทาง มนเหมอนกบการเหนผชายคนหนงในครว ”

ผแทนสหภาพแรงงานชาย กรงไนโรบ


54

5.1 การเหมารวมดานเพศสภาพ

การแบงแยกหญงและชายในการท�างานต�าแหนงแตกตางกน ดงทน�าเสนอในรายงานสวนท 4 ถกหนนจากสมมตฐานและการเหมารวมจากเพศสภาพวาผหญงและผชายเหมาะสมกบงานประเภทไหน

คนงานขนสงสาธารณะประสบปญหาเกยวกบการรบรเชงลบของประชาชนในบางเมอง เชน ในกรงไนโรบมคนมองวาคนงานรถมาตตเปนทไมมระเบยบ วนวาย เปนพอคายาเสพตด เปนตน ซงมมมองเหลานขดขวางสตรไมใหเขามาท�างานในสขาน ส�าหรบสตรทตดสนใจเขามาท�างานหลายคนหวงวาจะท�าเพยงชวงสนๆจนกวาพวกเขาจะหางานทมสภาพแวดลอมในการท�างานทดกวาได ดงทผแทนสหภาพแรงงานชายทานหนงแสดงความคดเหน:

“สตรไมตองการท�างานในสาขาขนสงเปนเวลานาน ผโดยสารกคดเชนกนวาสตรเหลานอยผดทผดทาง มนเหมอนกบการเหนผชายคนหนงในครว”


ความเชอทางวฒนธรรมทหยงรากลกทถกก�าหนดรปแบบโดยแนวคดวาผชายเปนผน�าครอบครวสงผลกระทบตอความคดของสตรท “ด” และสงทถอวาเปนสตรท “สมควรแตงงานได” ผ ตอบแบบสอบถามคนหนงกลาววา“ มผ ชายไมมากทตองการมภรรยาทท�างานในมาตต” ความคดดงกลาวอาจอธบายไดวาท�าไมสตรจ�านวนมากในกรงไนโรบโดยเฉพาะผทท�างานเปนพนกงานเกบคาโดยสาร ซงเปนงานทหนกจงมกจะเปนโสด หยาราง และมกจะอายนอย

อยางไรกตามยงมความชนชมในระดบหนงส�าหรบสตรทกลาทจะเสยงตอการท�างานในสาขาขนสงสาธารณะ สตรเหลานถกมองวาเปนคนทกลาหาญและแขงแกรงและไมไดเปนงานส�าหรบคนทใจออน สตรบางคนรายงานวา:

“ผโดยสารบอกวาเราตองเขมแขงมากจงสามารถท�างานประเภทน”

คนงานสตรรถโดยสารมาตต กรงไนโรบ

“การเปนคนขบรถในระบบขนสงสาธารณะคณตองเปนมงงะ (ไมสนใจ)”

คนงานเรยกผโดยสารสตรและพนกงานเกบคาโดยสาร กรงไนโรบ

ความสามารถในการขบขของสตรมกถกตงค�าถามจากทง ผโดยสารและพนกงานขบรถทเปนเพอนรวมงาน คนขบแทกซสตรในกรงไนโรบกลาววา:

“มลกคาชายบางคนทคดวาพวกเขาสามารถขบรถไดดกวาคณและใหค�าแนะน�าอยางตอเนองตลอดการเดนทาง…ลกคาสตรบางคนกดถกคนขบสตรและวางทาหยง พวกเขามองวาคนขบดอยกวาและนนคอเหตผลวาท�าไมพวกเขาถงเปนคนขบ”

คนขบแทกซสตร กรงไนโรบ

ในทางกลบกนการดวนสรปเนองดวยเพศสภาพนนอาจเปนผลดตอคนขบรถสตร เชน สตรถกมองเหนวาขบรถดกวาผชาย เพราะพวกเขาขบรถไมประมาท ไมขบรถเรว และมแนวโนมวาจะสภาพตอผโดยสาร และอนๆ คนขบรถเมลสตรรายหนงคนในเคปทาวนกลาววา“ ฉนมกจะไดรบการชนชมในการขบรถ - ผคนบอกวาพวกเขารสกปลอดภยเมอเดนทางกบคนขบรถสตร”

ฝายบรหารกไดเลงเหนประโยชนของพนกงานขบรถสตร:

“การมพนกงานขบรถสตรเปนประโยชนอยางมาก ในการท�างานเราไดรบขอรองเรยนลดนอยลง และชวงแรกอาจมการเกดอบตเหตเพมสงขน แตเมอพวกเขาเรมไดรบประสบการณเขาสชวง 6 เดอน เมอผานชวง


55

การเรยนรแลว จากนนพวกเขากจะมทกษะคงท ท�าใหอตราการเกดอบตเหตลดลง คณจะไดรบปฏสมพนธทดขน คณจะไดคนทนา (ถอนหายใจ) เชอถอ พวกเขาไมใชแคออกไปท�างานและพวกเขาไมมพฤตกรรมการขบขทดรายเปนศตรตอเพอนรวมใชถนนสาธารณชน เราพบวาพนงกานขบรถสตรมความเหมาะสมกวา... ฉนไมรวาจะอธบายยงไง แตมนกเหมอนวาสตรจะเหมาะกบการท�างานประเภทนมากกวา ส�าหรบฉน นนอาจเปนเรองทวไป แตนนคอประสบการณทเราไดเหนจากทมบรหาร”

ผจดการรถโดยสาร, เคปทาวน

การเหมารวมทางเพศแตกตางกนไปตามวฒนธรรม ขณะทในกรงเทพมหานคสตรเพงไดรบการพจารณาวาเหมาะสมทจะท�างานเปนคนขบรถไฟใตดน แตในเมกซโกซตการยอมรบทางสงคมของสตรในการท�างานรถไฟนนสงกวาสตรทขบรถบนถนน สงนมพนฐานมาจากแนวคดทวาการท�างานของรถไฟใตดนและรถไฟรางเบานนงายกวาเนองจากตวชวยเหลอทางเทคโนโลยทมอยในปจจบน ความคดเหนของพนกงานขบชายคนน:

“คณไมจ�าเปนตองมความเขมแขงทางจตใจหรอความสามารถทยอดเยยม ผมหมายความวาคณไมจ�าเปนตองวดระยะทางหรอรบมอกบรถคนอน ใน [รถไฟ] เหลานนคณขบรถวงไปบนรางและกดบางปม นนกเพยงพอแลว! นนเปนเหตผลวาท�าไมเทคโนโลยนจงเหมาะส�าหรบสตรทจะเปนผควบคม หรอไมเชนนนคณตองผชายใหรบมอกบยากยงยากทงหมด”

พนกงานชายขบรถเมลไฟฟา เมกซโกซต

พนกงานขบรถผชายของ TransMilenio ในกรงโบโกตาเชอวาในขณะททศนคตแบบผชายของพนกงานขบและผโดยสารยงหลงเหลออยแตสถานการณกก�าลงดขน ถงแมวาจะสามารถใหการศกษาแกผ โดยสารไดมากขนกตาม “ฉนเชอวา

เขต (DSM) ควรมการอบรมใหความรหรอขอมลผานโทรทศนและวทยแกผใชบรการ ขอเสนอแนะทคลายกนนมาจากผใหสมภาษณในกรงไนโรบท เสนอวาควรตดสตกเกอรทมขอความ เชน "เคารพงานของฉน" ไวในรถขนสงสาธารณะเพอใหความรแกผโดยสารเกยวกบบทบาทของสตร หรอควรมการประชาสมพนธขอความเกยวกบการจางงานของสตรในจอ ทมอย บนรถ เจ าหนาทรกษาความปลอดภยสตรในกรงเทพมหานครยนยนวามสาธารณชนมความแตกตางทางทศนคตตอพนกงานชายและพนกงานสตร:

“พนกงานรกษาความปลอดภยเปนหนาทของผชาย เมอฉนบอกผโดยสารใหรอกอนขนรถไฟ บางครงพวกเขาไมฟงหรอไมสนใจ พวกเขาจะฟงเจาหนาทรกษาความปลอดภยผชายมากกวาเพราะดดและแขงแรง.”

เจาหนาทรกษาความปลอดภยสตร กรงเทพมหานคร

การไดรบการยอมรบจากเพอนรวมงานชายกถอวาเปนปญหาเชนกน โดยเฉพาะกบหวหนาสตร ผใหขอมลในกรงไนโรบตงขอสงเกตวาในบรษทรถแทกซคนขบชายพบวามนยากทจะยอมรบมาตรการทางวนยทก�าหนดโดยผจดการสตร

“ คณไมจ�าเปนตองมความเขมแขงทางจตใจหรอความสามารถทยอดเยยม ผมหมายความวาคณไมจ�าเปนตองวดระยะทางหรอรบมอกบรถคนอน ใน [รถไฟ] เหลานนคณขบรถวงไปบนรางและ กดบางปม นนกเพยงพอแลว! นนเปนเหตผลวาท�าไมเทคโนโลยนจงเหมาะส�าหรบสตรทจะเปน ผควบคม หรอไมเชนนนคณตองผชายใหรบมอกบยากยงยากทงหมด” ”

(พนกงานชายขบรถเมลไฟฟา เมกซโกซต)


56

5.2 เงอนไขและสภาพการจางงาน

รปแบบของการแบงแยกอาชพตามเพศสภาพทระบขางตนยงมาพรอมกบความแตกตางในสถานะและเงอนไขของงานทท�าโดยสตรและผชาย โดยทวไปอาชพถกครอบง�าโดยผชายจะมสถานะทสงกวา ตวอยางเชน ในกรงไนโรบงานงานเกบคาโดยสารเปนงานทสตรมแนวโนมทจะท�าสงกวาเปนงานระดบลาง คาแรงค�ากวาและไมมความมนคงเมอเทยบกบงานขบรถ และไดรบคาจางต�ากวาและลอแหลมกวา ในท�านองเดยวกนในโบโกตาพนกงานขบรถมสภาพการท�างานทดกวาพนกงานเกบตวซงสวนใหญเปนสตร เชน ไดรบเงนเดอนทสงกวาและมรถรบสงไปท�างานจดใหโดยบรษท

ส�าหรบ Recaudo Bogota S.A.S. แรงงานสวนใหญเปนสตร ต�าแหนงงาน 2 ต�าแหนงในสถานดงทไดอธบายดานบน คอ ต�าแหนง AR และ RIC ซงไดรบเงนเดอนใกลเคยงกน (อตรา AR สงกวาคาแรงขนต�าเลกนอย RIC ไดรบคาแรงตามอตราขนต�า) และรบโบนสซงเปน “ ตวแปร” เพมเตม โบนสควรเปนสวนเพมจากเงนเดอนซงในอตราคาจางขนต�านนไมสามารถตอบสนองความตองการขนพนฐานของการด�ารงชวตอย ในโคลมเบยไดตามสมภาษณโดยสมาชกสภาเมอง อยางไรกตามมสาเหตหลายประการทอาจท�าใหโบนสถกหกหรอตดออกในแตละเดอน ไดแกการมาสายหรอออกจากทท�างานเรวเกนไป การขาดงาน (แมจะมบนทกของแพทย); ผลคะแนนต�าในการฝกอบรม และยอดเงนสดไมตรงกนมากกวา 3.4 เหรยญสหรฐ ตลอดเดอน นอกเหนอจากนยงไมมความโปรงใสในการใหค�าจ�ากดความของความผดพลาดทน�าไปสการหกเงนซงมผลตอการตดสนใจ ความคดเหนพนกงานสตรคนหนงซงเปนผแทนมมมองของคนงานอกหลายๆคน:

"ส�าหรบสงใดๆ ส�าหรบการขาดงาน การมาถงลาชา พวกเขาหกโบนสไป ใหมนรสกราวกบวาพวกเขาเลนกบเงนเดอนของคนงาน พวกเขาหกเงนฉนหลายครงโดยไมสามารถแสดงเหตผลและพวกเขาไมใหคน” คนงานสตร Recaudo Bogota S.A.S

ยนยนโดยคณแมเลยงเดยวทมลก 2 คน:

“คณไมสามารถขาดงานได เพราะพวกเขาจะหกโบนสไป เมอฉนตองขาดงานเปนเพราะฉนรสกไมสบายจรงๆ มนโหดรายมากทคนปวยไมสามารถไปหาหมอได”

คนงานสตร Recaudo Bogota S.A.S

แมจะมความเปนไปไดอยางเปนทางการส�าหรบการไดรบการเลอนต�าแหนงไปเปน หวหนางาน พนกงานออกบล หรอท�างานในศนยควบคมในโบโกตา แตในความเปนจรงโอกาสมจ�ากด เนองจากพนกงานไมมคณสมบตตรงตามความในดานการศกษาส�าหรบต�าแหนงธรการ หรอเพราะพวกเขาไมมเสนสายภายในบรษททพวกเขารสกวามความจ�าเปนเพอใหไดงาน แมวาบรษทยนยนวาพวกเขามจดฝกอบรมและคนงานทกคนสามารถได รบการปรบต�าแหนงแต ผ แทนของสหภาพแรงงาน SintraRecaudo ชใหเหนวาหวหนางานสวนใหญกยงเปนผชาย

ในกรงเทพมหานครกรสกวาทศนคตเรองเพศสภาพสงผลใหเกดขอจ�ากดส�าหรบโอกาสในการเลอนต�าแหนงส�าหรบสตร เจาหนาทบรการทวไปสตรคนหนงรายงานวาเธอเคยท�างานทบรษทรถไฟมาเปนเวลา 26 ป แตผจดการมกจะเลอกผชายเปนอนดบแรกเมอมการปรบเลอนต�าแหนงมากกวาจะเลอกสตร

ดงทอธบายไวในรายงานสวนท 7 เกยวกบการท�างานบนแพลตฟอรม รายไดของสตรแมวาพวกเขาจะท�างานเชนเดยวกบผชายแตการท�างานจะถกก�าหนดโดยชวโมงทพวกเขาสามารถเขาท�างานได ซงขอจ�ากดเหลานอาจจะเพราะหนาท

“ รปแบบของการแบงแยกอาชพตามเพศสภาพทระบขางตนยงมาพรอมกบความแตกตางในสถานะและเงอนไขของงานทท�าโดยสตรและผชาย โดยทวไปอาชพถกครอบง�าโดยผชายจะมสถานะทสงกวา”


57

รบผดชอบตอครอบครว รวมถงความกลวเกยวกบความปลอดภยขณะท�างานในเวลากลางคน

การวจยยงไดเนนถงความแตกตางของขอก�าหนดและเงอนไขระหวางผทท�างานใหกบรฐวสาหกจซงมแนวโนมทจะมสหภาพแรงงานมากกวาและกบบรษทเอกชน ในเขตกรงเทพมหานครสตรคดวาการท�างานกบหนวยงานของรฐรถไฟแอรพอรตลงคและการรถไฟแหงประเทศไทยจะไดรบขอเสนอสภาพการจางงานและสทธประโยชนทดกวารถไฟใตดนและรถไฟฟาบทเอสซงเปนบรษทเอกชน

ในเมองเคปทาวนการเปดตวระบบ BRT MyCiti นนมาพรอมกบขอตกลงและเงอนไขทแยลงโดยบรษทใหบรการยานยนต (VOCs) ทเปนผใหบรการรถโดยสารชเสนทาง MyCiti เมอเปรยบเทยบกบเงอนไขของบรษทโกลเดน แอรโร (GABS) ทใหบรการรถเมลแบบดงเดม GABS เปนบรษทเอกชนทไดรบสญญาจากรฐบาลในการใหบรการรถเมลในเคปทาวนและมความสมพนธทดกบสหภาพแรงงานซงสามารถตอรองเพอเงอนไขทดส�าหรบสมาชก อยางไรกตามเมอ VOCs ถกตงขนมาท�าใหคาจางและสภาพการท�างานถกก�าหนดในระดบต�าสดตามก�าหนดของสภาการเจรจาตอรอง พนกงานขบรถโดยสารของ GABS ไดรบคาแรงทดกวาโดยมการเพมเงนเดอนทกปตามจ�านวนปทใหท�างาน รวมถงการเพมเงนเดอนตามอตราเงนเฟอ มคารกษาพยาบาล และรถรบสงเพอน�าพนกงานกลบบานระหวางเปลยนกะ ในขณะทพนกงานขบรถทท�างานกบบรษทเดนรถ MyCiti ตองอยในทท�างานแมหากไมไดออกไปขบรถ ขอตกลงและสภาพการจางทแยลงในบรรดาผประกอบการรนใหมมผลกระทบตอสตรทมอตรา

การท�างานในต�าแหนงพนกงานขบรถต�า แตมแนวโนมทจะเขาท�างานต�าแหนงพนกงานขบรถมากขนภายใตโดยบรษทใหมทมสภาพการท�างานเลวรายลง

ในโบโกตา บรษท Transmilenio ไดแตงตงเจาหนาทท รบผดชอบเรองความเทาเทยมทางเพศ เมอเรวๆ น บรษทไดเขารวมโครงการแรงกง พาร (Ranking PAR) ด�าเนนการโดย Aequales ซงเปนโครงการทประเมนประสทธภาพความเสมอภาคทางเพศในองคกรและไดรบอนดบท 5 ในบรรดาสถาบนสาธารณะ การปฏบตเชงบวกเกยวกบความเสมอภาคทางเพศไดแก การมหองใหนมบตรและการฝกอบรมเรองความเทาเทยมทางเพศ อยางไรกตามการจดอนดบไมรวมถงผ รบเหมาชวงรถโดยสารหรอบรษทเรยกเกบเงน แมวา Transmilenio จะอางวาผ รบเหมาชวงทงหมดจะตองทบทวนวธการปฏบตหญงชายภายในองคกรของพวกเขา

“ เจาหนาทบรการทวไปสตรคนหนงรายงานวาเธอเคยท�างานทบรษทรถไฟมาเปนเวลา 26 ป แตผจดการมกจะเลอกผชายเปนอนดบแรกเมอมการปรบเลอนต�าแหนงมากกวาจะเลอกสตร”


58

5.3 ชวโมงการท�างานและการลาเลยงบตร

ชวโมงการท�างานทยาวนานและการท�างานเปนกะเปนคณลกณะของงานขนสงสาธารณะทท�าใหสตรทมภาระความรบผดชอบในครอบครวเขาท�างานไดยาก นเปนเรองจรงโดยเฉพาะอยางยงในต�าแหนงพนกงานขบทได รบ คาตอบแทนทดกวาแตจะไมมความยดหยน ตวอยางคอระบบแบงกะส�าหรบพนกงานขบรถ BRT ในโบโกตา ซงคนขบท�างานเกาชวโมงในหนงวนแตรวมการหยดพกทหยดไดนานถงหกชวโมง เวลาส�าหรบการหยดพกมกจะไมเพยงพอส�าหรบพนกงานขบรถทจะกลบบานเนองจากระยะทางระหวางบานกบทท�างานนนไกล พนกงานขบรถอาจจะตองเรมงานตอนต 5 และเลกงานตอน 2 ทม หรอ 5 ทม ในตอนกลางคนพนกงานขบรถทงชายและสตรบอกวาสงนท�าลายคณภาพชวตของพวกเขาเนองจากพวกเขาไมสามารถใชเวลากบครอบครวหรอท�างานบานได แตส�าหรบสตรหลายคนไมสามารถท�างานในชวโมงแบบนไดเนองจากจะตองดแลลกๆ45

ในเคปทาวนการท�างานหลายชวโมงเปนสงททาทายส�าหรบคนงานจ�านวนมากโดยเฉพาะสตรเชนกน คนงานทท�างานกะแรกของวนตองดนรนเพอไปท�างานนอกเสยจากวาพวกเขามรถเปนของตวเอง และบรษททให บรการ รถโดยสารไมไดมบรการรถรบสงส�าหรบพนกงานของบรษท การเดนทางในชวงเชาและกลางคนอาจเปนอนตรายอยางยงส�าหรบคนงานสตร (ด 5.4)

45 ITF, World Bank-Bogota TransMilenio Project draft report, unpublished.46 World Bank, 2013, Implementation Completion and Results Report. Report No. ICR2623, p.92

สตรมแนวโนมทจะสามารถท�างานตามชวโมงทจ�าเปนส�าหรบการท�างานในฐานะพนกงานขายตวในระบบ TransMilenio ของกรงโบโกตามากกวาการเปนพนกงานขบรถและแนนอนวาบรษทใหความส�าคญกบคณแมทเปนหวหนาครอบครวใหท�างานขายตว46 อยางไรกตามชวโมงงานเรมและสนสดเชามาก ซงเปนเวลาทไมมระบบขนสงสาธารณะใหบรการท�าใหเกดความเสยงด านความปลอดภยแกสตร

เพอทจะสรางรายไดให เพยงพอจากการท�างานบน แพลตฟอรมแทกซ คนขบมกจะตองใชเวลานานโดยเฉพาะอยางยงเมอมการแขงขนทเพมขนจากบรษทใหมๆ ทเขามาในตลาดแพลตฟอรมท�าใหเกดความกดดนดานคาแรง ชวโมงการท�างานทท�าก�าไรไดมากทสดคอชวงเวลากลางคน ซงสตรหลายคนคดวาไมปลอดภยตามทกลาวไวดานลางและในหวขอ 7.2

สตรเองกกลวผลกระทบจากการลาคลอด เนองจากงานรถไฟของสตรทบรษทรถไฟแหงหนงในกรงเทพมหานครแจงพนกงานวาพวกเขาไมสามารถตงครรภไดภายในสองปหลงจากเรมงาน แมวากฎหมายแรงงานจะหามการเลกจางแรงงานสตรตงครรภ ผชวยสถานคนหนงทท�างานในรถไฟแอรพอรตลงค ในกรงเทพมหานครไมไดรบสทธตามกฎหมายในการลาคลอดบตร 90 วนโดยไดรบคาจางและกลบมาท�างานหลงจาก 60 วน โดยกลวผลกระทบดานลบตอการประเมนผลงานของเธอหากเธอใชวนลาเตม 90 วน

“ สตรเองกกลวผลกระทบจากการลาคลอด เนองจากงานรถไฟของสตรทบรษทรถไฟแหงหนงในกรงเทพมหานครแจงพนกงานวาพวกเขาไมสามารถตงครรภไดภายในสองปหลงจากเรมงาน แมวากฎหมายแรงงานจะหามการเลกจางแรงงานสตรตงครรภ ”


59

5.4 ความปลอดภย

ในทกเมองทรวมอยในการศกษาน คนงานสาขาขนสงสาธารณะมความเสยงตอความรนแรงโดยสตรเผชญกบความเสยงเฉพาะซงจ�ากดการมสวนรวมในงานบางงานหรอบางชวงเวลา ตวอยางทรนแรง เชน การขมขนพนกงานขบรถไฟสตรในเคปทาวนตามทไดรบรายงาน

งานกลางคนมความเสยงเปนพเศษส�าหรบสตร ผ แทนสหภาพแรงงานและอดตผ ช วยห วหน าสถาน ในกรงเทพมหานคร อธบายวาเสนทางกลบบานจากสถานแยกมกจะถกทงราง และเธอเคยถกปลนในเสนทางน นอกจากนการนงแทกซคนเดยว

เวลาท�างานทจ�าเปนส�าหรบพนกงานสถาน TransMilenio ในโบโกตาเรมตงแตเวลาต 3.30 น. และสนสดในเวลา 23:15 น. หมายความวาพวกเขาจะตองเดนทางในชวงเวลาทไมมระบบขนสงสาธารณะใหบรการ คนงานสตรคนหนงเลาวานายจางขาดความเขาใจเกยวกบปญหาความยากล�าบางทคนงานเผชญ:

ตวอยางเชน ในวนหยดนกขตฤกษฉนมาถงชากวาครงชวโมงเพราะไมมรถแทกซในวนนน และพวกเขากเรยกฉนไปสกระบวนการทางวนยตอนนฉนตองขจกรยานเวลาในเวลาต 3:00 น. ในเมองทพวกเขาจะฆาคณเพอทจะปลนเอาโทรศพทมอถอ ฉนตองออกไปขางนอกและเสยงชวตของฉนเพอพยายามไปใหถงทท�างานไดอยางรวดเรว วนอนทฉนลมลงและฉนตองท�างานกบเขาทบาดเจบตลอดทงวน (... ) บรษทควรมมนษยธรรมมากกวาน พนกงานสตร Recaudo Bogota S.A.S

“ สตรมแนวโนมทจะสามารถท�างานตามชวโมงทจ�าเปนส�าหรบการท�างานในฐานะพนกงาน ขายตวในระบบ TransMilenio ของ กรงโบโกตามากกวาการเปนพนกงานขบรถและแนนอนวาบรษทใหความส�าคญกบคณแม ทเปนหวหนาครอบครวใหท�างานขายตว อยางไรกตามชวโมงงานเรมและสนสดเชามาก ซงเปนเวลาทไมมระบบขนสงสาธารณะ ใหบรการท�าใหเกดความเสยงดานความปลอดภยแกสตร”


60

“ ตวอยางเชน ในวนหยดนกขตฤกษฉนมาถงชากวาครงชวโมงเพราะไมมรถแทกซในวนนน และพวกเขากเรยกฉนไปสกระบวนการทางวนยตอนนฉนตองขจกรยานเวลาในเวลาต 3:00 น. ในเมองทพวกเขาจะฆาคณเพอทจะปลนเอาโทรศพทมอถอ ฉนตองออกไปขางนอกและเสยงชวตของฉนเพอพยายามไปใหถงทท�างานไดอยางรวดเรว”

คนงานสตร Recaudo Bogota S.A.S.

เพอแกไขปญหาความปลอดภยในกรงไนโรบ คนงานสตรมกจะตองพกอยในยานทอยอาศยใกลกบทจอดรถบสในตอนกลางคนซงคาเชาอาจสงเมอเทยบกบรายได

ความรนแรงจากสาธารณะชนกเปนปญหาใหญส�าหรบคนงานในสถานดวย โดยทนายจางและเจาหนาทรฐไมไดการปองกนทเพยงพอ พนกงานทรบผดชอบการตรวจตวและการเลยงจายโดยสารมตากอยในความเสยงโดยเฉพาะ:

“เพอนรวมงานของฉนถกตบ ถกดงผม ถกตอย เรามเพอนรวมงานชายทตายในระบบ มาตรการทด�าเนนการโดยหนวยงานก�ากบดแลยงไมมประสทธภาพ ผรกรานไมสนใจวาบคคลทขอให พวกเขาตรวจสอบตวของพวกเขาเปนชายหรอหญง แมวาสตรจะมความเสยงมากกวา "

คนงานสตร Recaudo Bogota S.A.S.

สตรตกอยในความเสยงในการเปนเหยอความรนแรงของ ผโดยสารมายงขนโดยเฉพาะอยางยงผโดยสารทโกรธแคนจากความลาชาในการใหบรการ หรอปญหาตางๆ เปนเรองราวทไดรบการเลาขานโดยผควบคมรถไฟสตรในเมกซโกซต:

“วนหนงขณะทฉนก�าลงท�าการควบคมระบบสญญานไฟของรถไฟ และผใชบรการชายคนหนงอารมณเสยมากเพราะรถไฟหยดใหบรการทสถานกอนทจะถงสถานสดทาย […] มการประกาศ หลายครงในทกสถาน แตชายคนนไมไดสนใจ .... เขาตะโกนใสฉนกาวราวมาก ฉนควรพดดงนนฉนจงวงไปทหองควบคม วนถดมาคนงานชายบอกเลาเรองราวทคลายกนซงเปนผโดยสารคนเดยวกน แตคราวนเขาไมกาวราวมาก แตอยางไรกตาม หลงจากวนนนผควบคมสญญาญสตรคนหนงกถกตอยบนใบหนาของเธอโดยชายคนเดยวกน ขอแตกตางเพยงอยางเดยวคอฉนวงไปทหองโดยสาร แตเธออยทนนตอหนาเขาเพอพยายามอธบาย…” ”

พนกงานขบรถไฟสตร เมกซโกซต

ในระบบขนสงสาธารณะทมการด�าเนนงานถกเอาทซอรสใหบรษทเอกชนหลายแหง สายของความรบผดชอบดานความปลอดภยของคนงานอาจไมชดเจน เรองนถกระบไวในความคดเหนเกยวกบระบบ Transmilenio จากการสมภาษณผจดการ Recaudo Bogota S.A.S "ระบบเปนของทกคนและไมมใครเลย" ในขณะท Transmilenio มความรบผดชอบตอการควบคมงานของผรบเหมาและ ในทางทฤษฎสามารถก�าหนดเงอนไขใหกบผประกอบการใหเคารพตอสทธของแรงงาน ในความเปนจรงไมมการตรวจสอบสภาพการท�างานของคนงานในหมใหบรการเดนรถ มเพยงแคการตรวจสอบคณภาพการใหบรการเทานน


61

“ ในขณะท Transmilenio มความรบผดชอบตอการควบคมงานของผรบเหมาและ ในทางทฤษฎสามารถก�าหนดเงอนไขใหกบ ผประกอบการใหเคารพตอสทธของแรงงาน ในความเปนจรงไมมการตรวจสอบสภาพการท�างานของคนงานในหมใหบรการเดนรถ มเพยงแคการตรวจสอบคณภาพ การใหบรการเทานน”

นอกจากนนายจางดเหมอนจะมความเชอมนในพฤตกรรมของคนงานงานนอย ตามทระบโดยผจดการของ Recaudo ทเชอวาบอยครงทคนงานเปนคนเรมกาวราวกอน "ลกจางมความผดเชนเดยวกนกบลกคา"

เปนทเชอกนวานายจางไมไดพยายามมากเพยงพอทจะปกปองคนขบสตรจากความรนแรงของผโดยสารในเครอขายรถบส SITP ในโบโกตา โดยไมมหองความปลอดภย:

"พนกงานขบรถสตรหลายคนถกท�ารายโดย ผใชบรการดวยรมและมคนหนงไดรบบาดเจบทศรษะ สงเดยวทบรษทคอบอกใหพวกเขาไปพบแพทย บรษทจะไมดดแปลงหองภายในรถเมลเพอปกปองพวกเราและยงคงปลอยใหเราขบรถตอไป"

พนกงานขบรถสตร SITP, กรงโบโกตา

อยางไรกตามในเคปทาวนบางคนรสกวาการน�าระบบ BRT มาใชสงผลใหสตรมโอกาสท�างานทปลอดภยในสขาขนสงสาธารณะ อยางนอยเมอเปรยบเทยบกบอนตรายจากการขบรถแทกซ พรอมดวยรถโดยสารทปลอดภยกวาพรอมพวงมาลยเพาเวอร เลนเฉพาะและการตรวจสอบดวยกลองวงจรปด


62

5.5 การลวงละเมดทางเพศ

การรายงานประสบการณการลวงละเมดทางเพศในเกอบทกเมองในการวจย คนงานสตรไดรบประสบการณนจากเพอนรวมงานชายและผ โดยสาร แตกเปนความเสยงส�าหรบผโดยสารสตรเชนเดยวกน ในกรงไนโรบมการศกษาโดยโฟลน อนนชเอทฟ (Flone Initiative)47 พบวาการละเมดทางวาจาเปนรปแบบทใชกนมากทสดในการคกคามตอผ โดยสารสตรและคนงานในระบบขนสงสาธารณะ ผแทนสหภาพแสดงความคดเหนวา::

“ระบบขนสงสาธารณะไมเปนมตรกบคนงานและ ผใชบรการสตร และทงผโดยสารและพนกงาน ตางเคยประสบกบการคกคามมาแลว”

ผแทนสหภาพแรงงานทเปนผชาย กรงไนโรบ

การยอมรบนสงผลใหมการรณรงคทวไปเพอแกปญหาความรนแรงอนเกดจากเพศสภาพส�าหรบทงผโดยสารและพนกงาน โฟลน อนนชเอทฟในกรงไนโรบท�าการฝกอบรมคนงานขนสงสาธารณะสตรเกยวกบวธการตอบโตและตอบสนองตอความรนแรงทางเพศ กอนหนานยงมการจดการรณรงคสาธารณะตอตานการลวงละเมดผโดยสารสตร ในท�านองเดยวกนในเมองเคปทาวนเอนจโอซอนเกเพอความยตธรรมหญงชายไดรณรงคตอตานการลวงละเมดทางเพศตอสตรทผโดยสารสตรโดนละเมดทางเพศจากการโดยสารแทกซ ในโบโกตาสตรรอยละ 64 เคยประสบกบการลวงละเมดทางเพศเมอใชบรการขนสงสาธารณะและรอยละ 35 หลกเลยงการใชระบบ Transmilenio เพราะกลววาจะถกลวงละเมดทางเพศ ขอเทจจรงดงกลาวท�าให

47 Wafula, P. (2018). Violence against Women and Girls in Public Road Transport and Connected Spaces in Nairobi County, Kenya. Preliminary Research and Baseline Study report. Editors, Mwaura, N. and Kihonge, L., Flone Initiative.48 Moscoso, M. (2018). Las cuentas de las mujeres – Bogotá (resultados preliminares) – Despacio. Retrieved July 23, 2018, fromhttp://www.despacio.org/2018/06/01/las-cuentas-de-las-mujeres-bogota-resultados-preliminares/

ส�านกเลขาธการสตรในโบโกตาน�าเสนอนโยบายเพอปองกนการลวงละเมดทางเพศตอการในระบบขนสงสาธารณะ แมวาจะยงไมมการตรวจสอบหรอตดตามผล.48 เพอแกไขปญหาการลวงละเมดทางเพศในระบบสงสาธารณะของเมกซโกซต รฐบาลไดเป ดตวบรการ Atenea ใหบรการรถบส M1 ในป 2008 ซงใหบรการรถประจ�าทางใน 50 เสนทางส�าหรบสตรโดยพนกงานทเปนสตร วตถประสงคหลกคอเพอใหรปแบบการขนสงทเชอถอไดในเสนทางหลกในเมองทปราศจากการลวงละเมดทางเพศ

การลวงละเมดจากผโดยสารเปนเรองปกตส�าหรบสตรทท�างานในสาขาขนสงบางต�าแหนง ตวอยางเชน ส�าหรบพนกงานบรการบนรถไฟในกรงเทพฯ ทมหนาทใหบรการผ โดยสารและจดเตยงนอน และเธอเผชญกบการลวงละเมดทางเพศจากผโดยสาร เธอไมมททปลอดภยส�าหรบการพกผอนทพนจากสายตาผโดยสาร:

“ฉนไมมเตยงส�าหรบการพกผอนบนรถไฟ ฉนตองนอนขางหองน�าโดยใชผาปทนอนเปนมานกนเพอแบงพนทระหวางผโดยสารและตวเอง”

พนกงานบรการบนรถไฟ กรงเทพมหานคร

“ ระบบขนสงสาธารณะไมเปนมตรกบคนงานและผใชบรการสตร และทงผโดยสารและพนกงานตางเคยประสบกบการคกคามมาแลว”ผแทนสหภาพแรงงานทเปนผชาย กรงไนโรบ


63

การวจยกอนหนานเกยวกบการลวงละเมดทางเพศไดระบวาสามารถใชเพอบงบอกถงการคดคานระหวางผชายกบสตรทเขาสงานทเคยเปนของ 'ชาย' โดยมความตงใจทจะบบสตรออกไป49 เปนขอสงเกตในการศกษานในเมกซโกซตทผชายรสกอดอดกบความคดทจะมสตรเขามาท�างานทเปนงานของผชายและใชเปนกลไกในการรกษาอ�านาจของพวกเขา เชน การสบประมาท การลวงละเมด เปนตน ทศนคตตอสตรทเลอกท�างานขบรถถกถายทอดอยางชดเจนโดยพนกงานขบรถเมลไฟฟา:

“ผมเปนสภาพบรษกบภรรยา ลกสาว และแมแตหญงสาวตามทองถนน แตบนเสนทางทผมขบรถ....สตรรวาสงแวดลอมแบบผชายเปนอยางไร เมอพวกเขาอยากจะมาท�างานทน...มนไมใชผม ทจะตองเปนคนเปลยนพฤตกรรม... พวกเธอตองการเขามาท�างานทน พวกเธอไมเหมอนสตรคนอนๆ ผมรวาพวกเธอเปนสตร ซงไมเหมอนคนอน คณเขาใจมย? ถาพวกเธอตองการกมาส”

พนกงานขบรถเมลไฟฟา กรงเมกซโกซต)

49 Collinson, M. and D. Collinson (1996). `It's Only Dick': The Sexual Harassment of Women Managers in Insurance Sales. Work Employment Society 10(1): 29-56; DiTomaso, N. (1989). Sexuality in the Workplace: Discrimination and Harassment, The Sexuality of Organization, J. Hearn, D. Sheppard, P. Tancred-Sheriff and G. Burrell (eds). London: Sage, 71-90; Wright, T. (2016). Gender and sexuality in male-dominated occupations: women workers in construction and transport, Basingstoke: Palgrave Macmillan.

ในขณะทสตรทกคนมความเสยงทจะถกลวงละเมดทางเพศจากผ ใชบรการและเพอนรวมงาน ผ ใหสมภาษณจากเมกซโกซตยนยนวาสตรในต�าแหนงทต�ากวา เชน พนกงานท�าความสะอาด คนขบรถแทกซ และคนขบแทกซบนแพลตฟอรม มความเสยงตอสถานการณเหลานมากกวา

“ ผมเปนสภาพบรษกบภรรยา ลกสาว และแมแตหญงสาวตามทองถนน แตบนเสนทางทผมขบรถ....สตรรวาสงแวดลอมแบบผชาย เปนอยางไร เมอพวกเขาอยากจะมาท�างานทน...มนไมใชผมทจะตองเปนคนเปลยนพฤตกรรม...พวกเธอตองการเขามาท�างานทน พวกเธอไมเหมอนสตรคนอนๆ ผมรวาพวกเธอเปนสตรซงไมเหมอนคนอน คณเขาใจมย? ถาพวกเธอตองการกมาส” พนกงานขบรถเมลไฟฟา กรงเมกซโกซต

“ ฉนไมมเตยงส�าหรบการพกผอนบนรถไฟ ฉนตองนอนขางหองน�าโดยใชผาปทนอนเปนมานกนเพอแบงพนทระหวางผโดยสาร และตวเอง” พนกงานบรการบนรถไฟ กรงเทพมหานคร


64

5.6 สงอ�านวยความสะดวก

การเขาถงหองน�าและมเวลาพกทเพยงพอเปนปญหาถาวรส�าหรบคนงานในสาขาขนสงสาธารณะ ท�าใหเกดความยงยากโดยเฉพาะส�าหรบสตร ผใหสมภาษณหลายคนจากสาขารถไฟในกรงเทพมหานคร รายงานวาหองน�าขาดแคลน ในบางกรณตองใชหองน�าเดยวกนกบผโดยสาร ท�าใหเกดความกงวลเรองความสะอาด ในกรณทมการใชหองน�ารวมกบ ผโดยสารปญหานเปนปญหาเฉพาะในกรณพนกงานขบรถไฟใตดนทมเวลาพก 10 นาทเทานน ดงนนอาจมเวลาไมเพยงพอทจะใชหองน�า พนกงานขบรถไฟฟาบทเอสคนหนงเชอวาการไมไดเขาหองน�าท�าใหเกดปญหาดานสขภาพ:

“บางครงฉนตองการไปเขาหองน�า แตฉนยงท�าหนาทไมเสรจดงนนฉนตองอนมนไวจนกวาฉนจะเปลยนกะ ฉนไดรบการวนจฉยวาเปนโรคกระเพาะปสสาวะอกเสบ 2 ครง ตงแตท�างานทนเปนมาเปนเวลา 18 ป มนเปนชวงเวลาทเจบปวด ฉนปสสาวะเปนเลอด”

พนกงานควบคมรถไฟสตร กรงเทพมหานคร

แมวาระบบ TransMilenio ในกรงโบโกตาจะถกสรางขนเพยงไมนานน ในป 2000 แตแตมนไมไดถกออกแบบมาใหมหองน�าไวในสถาน แตไดมการท�าขอตกลงอยางไมเปนทางการทจะใหพนกงานใชหองสขาของธรกจขนาดเลก ทตงอยใกลกบสถาน แมวาขอตกลงจะไมคอยประสบความส�าเรจเนองจากธรกจเหลานเปดหลงจากรถ TransMilenio เรมใหบรการและปดกอนท TransMilenio จะสนสดการ

50 Kamau, A. and Alfers L. (2017). Impact of WASH Deficits on Labour Productivity in the Informal Economy Nakuru Report, Kenya. WIEGO/IIED Collaboration on Water and Sanitation in Informal Workplaces. Draft report.

บรการในวน ดงนนเมอมการน�าระบบขนสงใหมมาใช นจงเปนโอกาสในการปรบปรงสงอ�านวยความสะดวก ทมอย แลวส�าหรบคนงานและผโดยสาร ในกรงไนโรบ หองสขาสวนใหญเปนของเอกชนและผใชบรการจะตองจายเงนส�าหรบการใชงาน นอกจากนไมมจดบรการน�าสะอาดฟร และคนงานตองซอน�าดมหรอพกมาจากบานท�าใหเปนการเพมคาใชจายส�าหรบคนงาน แนนอนวาคนงานใชจายมากถงรอยละ 18 ของรายไดของพวกเขาซงรวมคาใชจายในการเขาหองน�า ซอน�าดม และคาโดยสารเหมอนผ ใชบรการขนสงสาธารณะ50 แผนการส�าหรบโครงสรางพนฐานของ BRT นนรวมถงการใหบรการขนพนฐานทอาคารตางๆ ซงควรรวมถงหองน�าและน�าสะอาดส�าหรบคนงาน รวมถงส�าหรบผใชระบบขนสงสาธารณะ

“ ในกรงไนโรบหองสขาสวนใหญเปนของเอกชนและผใชบรการจะตองจายเงนส�าหรบ การใชงาน นอกจากนไมมจดบรการน�าสะอาดฟร และคนงานตองซอน�าดมหรอพกมาจากบานท�าใหเปนการเพมคาใชจายส�าหรบคนงาน แนนอนวาคนงานใชจายมากถงรอยละ 18 ของรายไดของพวกเขาซงรวมคาใชจายในการเขาหองน�า ซอน�าดม และคาโดยสารเหมอนผใชบรการขนสงสาธารณะ ”

“ แมวาระบบ TransMilenio ในกรงโบโกตาจะถกสรางขนเพยงไมนานน ในป 2000 แตแตมนไมไดถกออกแบบมาใหมหองน�าไวในสถาน ”


65


6.เทคโนโลยใหมมาใช


67

ในการศกษาครงนพบวาการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยนนไดสงผลกระทบมากมายตอระบบขนสงสาธารณะในทกเมองทไดท�าการศกษา แมวาความเรวในการเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยของแตละเมองนนจะแตตางกน แตโดยรวมแลวเทคโนโลยนนไดเปลยนรปแบบของการจ�าหนายตว รวมถงการท�างานของยานพาหนะ ดวยเหตนจงท�าใหเกดประโยชนและความทาทายส�าหรบคนงาน โดยในรายงานสวนนจะเปนการตรวจสอบการเปลยนแปลงทเกยวของกบบตรโดยสารและการเกบคาโดยสาร งานดานการขบข , และการพจารณาถงโอกาสส�าหรบระบบอตโนมต รวมถงผลกระทบทเปนไปไดทอาจจะเกดขนกบพนกงานเมอเกดการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย นอกจากนยงเนนถงความส�าคญของการฝกอบรมคนงานสตรใหสามารถเขาถงนวตกรรมทางเทคโนโลยในอนาคตไดอยางเทาเทยมกบผชา

“ ไมเปนทสงสยวานวตกรรมทางเทคโนโลยบางอยาง เชน เครองจ�าหนายตวอตโนมตท�าใหคนตกงาน อกทงจากผลการวจย ในครงนชใหเหนวานวตกรรมทางเทคโนโลยบางอยางนนท�าให แรงงานนอกระบบตกงาน.”


68

6.1 ระบบจ�าหนายตว

ไมเปนทสงสยวานวตกรรมทางเทคโนโลยบางอยาง เชน เครองจ�าหนายตวอตโนมตท�าใหคนตกงาน อกทงจากผลการวจยในครงนชใหเหนวานวตกรรมทางเทคโนโลยบางอยางนนท�าใหแรงงานนอกระบบตกงาน ยกตวอยางเชน การน�าระบบรถมเมล BRT เขามาใชในเมกซโกซต รวมถงเครองจ�าหนายตวบรการตนเอง ซงทผ านมารถมนบสเปน ผใหบรการเสนทางเกอบทงหมดทรถเมล BRT วงผาน และสตรเปนผพนกงานขบรถรวม (ปกตจะเปนคหของพนกงานขบรถ) หรอ ท�างานเปนพนกงานเกบคาโดยสาร ซงคนงานเหลานเปนแรงงานนอกระบบ เมอมการน�ารถเมล BRT มาใชจงสงผลใหแรงงานนอกระบบจ�านวนมากตกงาน

ในทางกลบกนเมอคนงานไดรบผลกระทบจากระบบอตโนมตสามารถรวมตวกนเปนสหภาพแรงงานซงจะสามารถปกปองงานผานการเจรจาขอตกลงเพอยายคนงานไปท�าต�าแหนงอน สวนในกรณของพนกงานขายตวทไดรบ ผลกระทบจากการเปดตวของเครองจ�าหนายตวแบบบรการตนเองในเมกซโกซตนน คนงานถกยายไปท�างานในส�านกงานหรอไปท�างานเปนผอ�านวยความสะดวกดานเครองขายตวแทน หรอบางคนกแจงวาสภาพการท�างานนนดขน:

“ตอนนฉนมหนาทชวยเหลอผใชบรการทไมรวธ ในการใชงานเครองอตโนมต โดยในตอนแรกมคนจ�านวนมากทตองการความชวยเหลอ แตในตอนนไมเกดเหตการณนนขนอกตอไปแลว โดยปกต ฉนมกจะท�างานหนกมากเมอมการแขงขนฟตบอลเนองจากในชวงเวลานนความตองการสงในการ ใชบรการจะมสงมาก และผใชบรการเหลานนตางตองการความชวยเหลอ”

คนงานสตร รถไฟรางเบา เมกซโกซต

ในความเปนจรงมต�าแหนงเสรมเพมเขามาหลกจากการเปดตวเครองจ�าหนายตวแบบบรการตนเอง ซงท�างานใหกบบรษทเอาทซอรสทคอยใหบรการในการชวยเหลอผใชบรการทมปญหาในการใชบรการ เชน บตรถกบลอก โดยงานในต�าแหนงนสวนใหญเปนคนงานสตร และในขณะทบรษทเอาทซอรสไมสามารถเสนอเงอนไขการท�างานทเหมอนกนได บรษทจงใหขอเสนอตารางเวลาทยดหยนซงเหมาะกบคนงานสตรบางคน เชน ผทเรยนอยหรอผทตองรบผดชอบดแลเดกเลก

หลกฐานจากเมองตางๆ แสดงใหเหนวาผโดยสารมความพงพอใจในการมปฏสมพนธกบพนกงานมากกวากบเครองจ�าหนายตวอตโนมตและระบบขอมล ดงนนคนงานในสวนนจงยงมจ�าเปนอย โดยเฉพาะในกรณทเทคโนโลยนนไมสามารถท�างานไดอยางเตมประสทธภาพ โดยทางเจาหนาทของระบบ BRT ในโบโกตารายงานวาผโดยสารสวนใหญมความตองการทมาจะเตมเงนในบตรกบพนกงานมากกวาเตมเงนกบเครองอตโนมต:

“ผโดยสารสวนใหญไมชอบการใชเครองอตโนมตเพราะวาตวเครองมนไมไดยนยนจ�านวนเงนทเรยกเกบ และเชนกนในกรณทตมนกนเหรยญการด�าเนนการเพอขอเงนคนนนจะตองใชเวลานาน จงสงผลให ผโดยสารเหลานนรสกไมพอใจ โดยพบวาผโดยสารสวนมากไมมความสามารถเพยงพอทจะใชงานเครองจกรพวกน ”

คนงานสตร Recaudo Bogota S.A.S

ในขณะทผใหสมภาษณทเปนลกจางจากระบบ BRT ของกรงโบโกตาเชอวาเครองชารจอตโนมตสงผลใหสภาพการท�างานดขน คนงานสตรสวนใหญของ Recaudo Bogota SAS รสกวาพวกเขาเพมภาระในการท�างานโดยชวยผใชทไมสามารถจดการไดนอกเหนอจากหนาทของพวกเขา นอกจากนพวกเขาพบวามโอกาสทจะเกดความขดแยงกบผโดยสารมากขนเมอเครองท�างานไมถกตอง (ดในกรอบ


69

เรอง ‘การตอตานระบบอตโนมตในระบบรถ BRT Transmilenio ในกรงโบโกตา)

ในท�านองเดยวกนในกรงเทพมหานครมหลกฐานวา ผโดยสารชอบทจะตดตอกบพนกงานมากกวาการใชบรการเครองจกรอตโนมต โดยต�าแหนงการบรการลกคานนลดลงพรอมกบการทบรษทวาจางคนงานเอาทซอรสภายโดยใชสญญาชวคราวและตทมไวใหขอมลกบผโดยสาร อยางไรกตามพนกงานประจ�าเพยงคนเดยวทเหลออยของบรษทรถไฟยนยนวาผโดยสารตองการตดตอเจาหนาทมากกวา:

“ตทมไวบรการดานขอมลไมชวยฉนเลย (หวเราะ) ผโดยสารแทบไมไดใชเลย มนเปนการเสยเวลาเปลา และในบางครงพวกเขาไมสามารถคนหาสงทตองการได ซงการถามพนกงานนนเรวกวาเนองจากพวกเขาจะไดรบค�าตอบในทนท”

คนงานสตต�าแหนงบรการลกคารถไฟ กรงเทพมหานคร

ในบางครงเทคโนโลยเองกเปนอปสรรคขดขวางความพยายามในการใชระบบอตโนมต ทสถานรถไฟใตดนกรงเมกซโกซตมการพยายาม 3 ครงทจะระบบขายตวอตโนมต แตจากรายงานของคนงานระบวาเครองจกรมแนวโนมทจะรวนจนใชการไมไดหรอผใชบรการสวนใหญจะรสกอดอดกบเทคโนโลยนมาก การเปดตวบตรเตมเงนในป 2012 แตสามารถเตมเงนโดยผานพนกงานขายตวแทนทจะใชเครองเตมเงนอตโนมต นอกจากนในเคปทาวทน ระบบบตรคาโดยสารบรณาการ MyConnect กไมไดมประสทธภาพตามทประกาศไวเพราะมจดเตมเงนเพยงไมกแหงทใหบรการการเตมเกบเงนได ท�าใหเมองมคาจายใช

51 Kubania, J. (2015). Nairobi commuters in for a surprise cashlite. Daily Nation, accessed at https://www.nation.co.ke/news/Nairobi-commuters-in-for-a-suprise-cashlite-Monday/1056-2617214-tr1ju1/index.htm52 Nairobi Business Monthly (2015). Cashless PSV fare system spawns new jobs for youth. Accessed at http://www.nairobibusinessmonthly.com/cashless-psv-fare-system-spawns-new-jobs-for-youth/

ส งข น เ ดมทบ รษท ล เมน เทคโนโลย (Lumen Technologies) ไดท�าสญญาวาจางใหบรการงานระบบไอทส�าหรบศนยควบคมทตรวจสอบบรการของรถ MyCiti แตตองยกเลกสญญาตงแตตนป 2015 เนองจากระบบมประสทธภาพทต�า

ปจจบนในเคปทาวนไดมการพยายามทจะน�าระบบ 'เปด' มาใช ซงจะเกยวของกบผ ใหบรการอสระหลายรายทพฒนาผลตภณฑของตนเองเพอการช�าระเงน เชน การใชแอพพลเคชนบนโทรศพทมอถอ สายขอมอ บตรธนาคาร และอนๆ เมองนยงตองการทจะน�าระบบตวทสามารถจายคาโดยสารไดทกบรการทงรถไฟ รถเมล รถแทกซ และระบบ MyCiti ซงการพฒนาทางเทคโนโลยเหลานมผลกระทบตอการจางงานของคนงานสตรเนองจากแคชเชยรเงนสวนใหญในปจจบนเปนสตร

นโยบายทางการเมองในกรงไนโรบนนสนบสนนการใชเทคโนโลยเพอลดการจายเงนสด51,52 โดยในป 2014 รฐบาลไดพยายามทจะรวมมอกบทางผประกอบการดานขนสงสาธารณะ และธนาคารเพอแนะน�าบตรช�าระเงนคาโดยสารแทนเงนสดโดยมวตถประสงคเพอลดการช�าระเงนดวยเงนสดเพอลดการทจรตและกลมผมอทธพล อยางไร

“ หลกฐานจากเมองตางๆ แสดงใหเหนวา ผโดยสารมความพงพอใจในการมปฏสมพนธกบพนกงานมากกวากบเครองจ�าหนาย ตวอตโนมตและระบบขอมล ดงนนคนงานในสวนนจงยงมจ�าเปนอย โดยเฉพาะในกรณทเทคโนโลยนนไมสามารถท�างานไดอยางเตมประสทธภาพ”


70

กตามมนลมเหลวเนองจากการตอตานจากสหภาพแรงงานขนสงสาธารณะหลายแหงและความขดแยงทางดาน ผลประโยชนบางอยางของธนาคาร ซงตอมากเกดบตรเอนกประสงคทรฐบาลเปนเจาของ (บตร Huduma) โดยมไวใชส�าหรบการช�าระคาบรการภาครฐรวมถงคาโดยสารดวย53 การช�าระเงนแบบไมใชเงนสดซงไดรบการสนบสนนจากสหภาพแรงงานขนสงเนองจากท�าหเกดความปลอดภยแกพนกงานขบรถและคาโดยสารไมถกปลนและทจรต สหภาพแรงงานแยงวาการช�าระเงนดวยบตรเงนสดท�าใหเงนทกบาทเขาบรษทไมเหมอนการช�าระดวยเงนสด ดวยเหตนทางบรษทจะมเงนมากขนเพอใชในการปรบปรงสภาพการท�างาน ผใหบรการบางรายอนญาตใหลกคาช�าระเงนผานแพลตฟอรมโทรศพทมอถอเชน Safaricom Mpesa บรการ Paybill และ Ejijipay แมวาผใหบรการสวนใหญยงคงใหลกคาสามารถใชการช�าระเงนดวยเงนสด

ประโยชนดานอาชวอนามยและความปลอดภยอนๆ จากการใชบตรเงนสดท�าใหไมตองมการใชกลองเหรยญ เครองจ�าหนายตวอตโนมตถกน�ามาใชหลงการแนะน�าระบบอตโนมตในรอบทผานทงในระบบรถไฟ และรถไฟใตดนในกรงเทพมหานคร แตการตองถอกลองใสเหรยญทหนกจากเครองจ�าหนายตวนนเปนสาเหตของอาการปวดหลงในหมพนกงานทเกบคาโดยสารจากตอตโนมต เพอแกไขปญหานบรษทไดมการจดหาเขมขดพยงหลงใหพนกงานหลงจากทสหภาพแรงงานท�างานเรยกรอง

53 Kang’ethe, K. (2018). Kenyans can now pay for government services using Huduma prepaid card. Accessed at https://www.capitalfm.co.ke/business/2017/01/kenyans-can-now-pay-for-government-services-using-huduma-prepaid-card/.

“ สหภาพแรงงานแยงวาการช�าระเงนดวยบตรเงนสดท�าใหเงนทกบาทเขาบรษทไมเหมอนการช�าระดวยเงนสด ดวยเหตนทางบรษทจะมเงนมากขนเพอใชในการปรบปรงสภาพการท�างาน.”

“ นอกจากนพนกงานยงพบวาเครองอตโนมตมโอกาสทจะเพมความขดแยงระหวางพนกงานกบผโดยสารไดเมอเครองท�างานผดพลาด”


71

การตอตานระบบอตโนมตของ TRANSMILENIO ในกรงโบโกตา

ระบบรถเมล BRT ของกรงโบโกตา คอ Transmilenio ไดเปดตวระบบบตรช�าระเงนแ บ บ บ ร ณ า ก า ร ส� า ห ร บ ใ ช บ ร ก า ร Transmilenio และ SITP ทงหมด โดยบตรนจะสามารถซอและเตมเงนไดทสถานโดยใชอปกรณชวยเตมเงนอตโนมตหรอ ACD มบรการเครองส�าหรบเตมเงนดวยตนเองหรอจะเตมเงนไดทเคานเตอรจ�าหนายตว อยางไรกตามคนงานเกบตวท Recaudo Bogota S.A.S ซงเปนบรษทรบเหมาด�าเนนการดานตวโดยสารในสถานรถเมล Transmilenio พบวาผ โดยสารต องการใช พนกงานมากกว าเครองจกรส�าหรบการซอบตร และการเตมเงน ซงท�างานไดเรวกวาและงายกวานอกจากนพนกงานยงพบวาเครองอตโนมตมโอกาสทจะเพ มความขดแย งระหว างพนกงานกบ ผโดยสารไดเมอเครองท�างานผดพลาด

แนนอนวาส�านกงานตรวจสอบ องคกรก�ากบดแลไดระบความไรประสทธภาพของงานธรการเกยวกบการบรการของ Transmilenio และบรษทรบเหมา ผลทตามมาคอมการพฒนาขอแนะน�าซงรวมถงความจ�าเปนในการจางพนกงานเพม โดยเฉพาะพนกงานเกบ ตวโดยสารเนองจากปรมาณผใชบรการ

สงทนาสนใจคอ Recaudo Bogota S.A.S อางตวเองวาเปนบรษทเทคโนโลย และมองวาคนงานสนบสนนการใชอปกรณชวยเตมเงนอตโนมต หรอ ACD วเวยน เอคอสตา คนงานจ� าหน ายต ว โดยสารและเป นประธาน SintraRecaudo สหภาพแรงงานทเปนผแทนคนงานของ Recaudo Bogota S.A.S รายงานวา:

“ในการประชมลาสดกบผจดการ [ของ Recaudo] พวกเขาบอกเปนนยวาพวกเขาก�าลงจะใชอปกรณดงกลาวในทกสถาน ยกตวอยางเชนในทกสถานจะใชคนงานเพยงคนเดยวเทานนเพอควบคมการเขาออกสถานและใหการชวยเหลอผใชในการเตมเงนบตรโดยใชเครอง ACD ในฐานะสวนหนงของแผนน�ารองเพอประเมนวาจะใชงานอยางไร โดยทาง Recaudo Bogota S.A.S สงใหคนงานทสถานบางแหงเรยกเตมบตรนอกเคานเตอรขายตวพรอมอปกรณคมอท�าใหเสยงตอการถกปลนหรอท�าเงนหาย”

แมว าในขณะนยงไมมแผนอยางละเอยดส�าหรบการน�าระบบอตโนมตมาใชเพมเตมในระบบการขนสงสญญาระหวาง Transmilenio และ Recaudo Bogota S.A.S ชใหเหนวาควรมการพฒนาเมอจ�าเปนเพอก�าหนดระดบการบรการ SintraRecaudo ไดมการหารอในประเดนของเทคโนโลย และระบบอตโนมตเพอหาทางเลอกอนทอาจรวมถงการเจรจาการยายถนฐานของคนงานไปยงงานอน ๆ เชน การธรการหรอแมกระทงการเปนพนกงานขบรถ อยางไรกตามความคบหนานนเปนไปอยางชาๆสวนหนงเปนเพราะ Recaudo Bogota S.A.S ไมสามารถหาเครองจกรทเชอถอไดอยางเหมาะสม SintraRecaudo ไดจดตงตวเองเปนสหภาพแรงงานเพอตอสกบความกงวลของคนงานสตรสวนใหญของ Recaudo (ดกรอบเรอง ‘การจดแรงงานสตรในโบโกตาโดยสหภาพแรงงานSintraRecaudo) และจะชวยแกไขปญหาขอกงวลไดอยาสตอเนองและตอตานการสญเสยงาน


72

6.2 แรงผลกดน

เปนทเชอกนวานวตกรรมทางเทคโนโลยจ�านวนหนงไดรบการปรบปรงเพออ�านวยความสะดวกใหแกการการขบขส�าหรบสตร เชน การเปดตวพวงมาลยพาวเวอร การรกษาความปลอดภยดวยกลองวงจรปดในหองโดยสารทเชอมตอโดยตรงกบศนยควบคม และคาโดยสารทไมใชเงนสด อยางไรกยงคงมขอมลดานลบจากผลการวจยในเมองเคปทาวน แมจะมกลองรกษาความปลอดภยแตการตอบสนองจากเจาหนาทกอาจจะตองใชเวลานาน ดงนนคนขบสตรคนเดยวอาจยงคงมความเสยงจากผโดยสารชายตอนกลางคน นอกจากนความจรงทวาการเกบคาโดยสารไมไดเปนความรบผดชอบของพนกงานขบรถอกตอไปแลว ซงอาจจะสงผล กระทบตอการใหคะแนนงาน และอตราคาจางในทายทสด นอกจากนยงมขอกงวลเกยวกบการจบตามองคนงานของฝายบรหาร ยงไปกวานนขอเทจจรงเกยวกบการเกบคาโดยสารทไมไดอยภายใตความรบผดชอบของพนกงานขบรถอกตอไปสามารถสงผลกระทบตอการใหคะแนนการท�างานซงจะสะทอนถงอตราคาจาง ยงมขอกงวลเกยวกบการออกแบบรถโดยสาร MyCiti ซงไมมประตส�าหรบคนขบเหมอนรถประจ�าทางแบบดงเดม ซงหมายความวาผขบขใชประตเดยวกบผโดยสารซงอาจสรางปญหาดานความปลอดภยได

มการพฒนาในระบบอตโนมตรวมถงระบบการตรวจสอบการจราจรทมวตถประสงคเพอปรบปรงการบรการโดยการ

ตรวจสอบ และตอบสนองตอความแออด และเหตการณการจราจรอนๆ ในเมกซโกซตไดมการน�าระบบขนสงอจฉรยะ (ITS) มาใชเพอปรบปรงการใหบรการบนรถโดยสารของบรษท และระบบ BRT เมอกอนในรถมนบสนนพนกงานสตรเปนผควบคมตารางเวลาของรถบส แตไมมการรบรองหนาทงานนอยางเปนทางการ ดงนนจงไมต�าแหนงงานนในระบบใหม ยงไปกวานน ITS ยงรวมถงการนบจ�านวนผโดยสารโดยอตโนมตซงเปนต�าแหนงงานทไมเปนทางการด�าเนนการโดยผคารมทางซงมกเปนสตร

แมวาจะมเทคโนโลยในรปแบบอน ๆ เขามากตามแตคนงานกลบคดวาเทคโนโลยเหลานนไมนาเชอถอซงอาจสงผลใหเกดความขดของใจและความไมพอใจของผโดยสารในโบโกตาซงมกจะโทษเปนความผดของพนกงานขบรถ ในกรงโบโกตารถเมล TransMilenio และรถเมล SITP มหนวยเกยวกบการตดสนดวยเหตผล (หนวยลอจคอล) ซงสงขอมลระหวางรถโดยสารทวงในระยะไกลท�าใหผควบคมสามารถก�ากบการบรการ อยางไรกตามจากการสมภาษณพนกงานขบรถกพบวาระบบตรวจสอบบางอนไม มประสทธภาพ:

"บางครงฉนตองลงจากรถเนองจากผโดยสารจองทจะเขามาท�ารายฉนเพราะรถใชเวลานานในการเดนทางตามเสนทางทก�าหนด จนฉนตองลงจากรถเมลแลวขอความชวยเหลอจากเพอนรวมงานทขบรถตามมา"

พนกงานขบรถเมลสตร SITP กรงโบโกตา

“ เมอกอนในรถมนบสนนพนกงานสตรเปนผควบคมตารางเวลาของรถบส แตไมมการรบรองหนาทงานนอยางเปนทางการ ดงนนจงไมต�าแหนงงานนในระบบใหม ยงไปกวานน ITS ยงรวมถงการนบจ�านวนผโดยสารโดยอตโนมตซงเปนต�าแหนงงานทไมเปนทางการด�าเนนการโดยผคารมทางซงมกเปนสตร”


73

"หนวยลอจคอล" ยงถกใชเพอสงขอความไปยงพนกงานขบรถ และมไวส�าหรบคนขบเพอรายงานขอผดพลาดทางเทคนค แตตามทพวกคนขบรายงานคอเมอมการรายงานความบกพรองไปสงเดยวทไดรบค�าตอบกลบมากคอใหขบรถตอไป และหากไมปฏบตตามจะตองเสยคาปรบอกดวย

ในเมองเคปทาวนระบบการจดการดานจราจรแบบเรยลไทมยงไมสามารถแกไขปญหาทางเทคโนโลยได ดงนนจงจะไมมการขยายระบบนตามขอมลของผใหขอมลทท�างานในบรษท:

“เมอพนกงานขบรถสามารถใสหมายเลขบลอกของตนและตวเลขไปปรากฏขนทศนยควบคมศนยการจดการการขนสง (TMC) และพวกเขาสามารถเหนพนกงานขบรถพวกเขาสามารถตดตามพนกงานขบรถเพอดตารางเวลาทก�าหนดและยงสามารถสอสารกบ ผโดยสารไดผานไมโครโฟน และแมแต TMC กสามารถทจะใหขอมลเกยวกบการเปลยนแปลงเสนทางเพราะวาถาพวกเขารบรไดวาอาจจะมเหตการณความไมสงบทางสงคมหรอเหตการณความไมสงบทางการเมอง พวกเขากจ�าเปนตองใหพนกงานขบรถเปลยนเสนทาง โดยสวนตวฉนคดวาเมอถงระยะทพวกเราจะไมจ�าเปนตองมพนกงานระดบหวหนางานหลายคน ซงระยะนน คอเทศบาลเมองตองการเปนสวนหนงตงแตเรมตน ตอนนเราใหบรการเปนปทหกแลวและพวกเรายงไปไมถงจด

ทฮารดแวรสทงหมดสามารถท�างานไดปกตและจ�าเปนตองมการเชอมตออนเตอรเนต เชน ไวฟาย และการเชอมตออนๆ เปนปญหาซอฟแวรทตองแกไข ดงนนเราจงยงไปไมถงจดนน ฉนไมคดวาภายใน 5 ปขางหนาจะมการเปลยนแปลงใด ๆ กบเทคโนโลยทจะสงผลกระทบตอการจางงาน...อยางนอย”

ผจดการบรษทเดนรถส�าหรบ BRT เมองเคปทาวน

บรษทบางแหงในกรงไนโรบใชเทคโนโลยผานทางโทรศพทมอถอซงงายกวา ราคาถกกวา และเขาถงไดงายเพอให มการปรบปรงการรายงานการจราจรใหทนสมยอยเสมอโดยเฉพาะในชวงเวลาเรงดวนเพอใหแนใจวายานพาหนะของพวกเขาจะไมตดขดในการจราจร เชน การใชโปรแกรม WhatsApp


74

6.3 การฝกอบรม

จากการสมภาษณเกยวกบศกยภาพของระบบ BRT ทกรงไนโรบ ผใหสมภาษณมความหวงเกยวกบ BRT ระบบใหมวาจะสรางโอกาสในการท�างานใหแกคนงานสตร คาดวา BRT ปรบสถานะการจางงานสตรจากเปนแรงงานนอกระบบไปสแรงงานในระบบและจะสรางความมนคงดานการท�างานใหแกสตร และลดจ�านวนชวโมงท�างานรวมถงลกษณะงานทลอแหลมของสตร งานจะถกออกแบบมาใหเหมาะกบคนงานสตร เชน พนกงานขบรถสตรและพนกงานเกบคาโดยสาร รวมถงงานตว การจอง การท�าความสะอาด การบ�ารงรกษาเครองจกร การบญช ฝายลกคาสมพนธ การตลาดและขอมลการสอสารและเทคโนโลย (ICT) งานจดการแอปพลเคชน เทคโนโลยจงจะสรางงาน ตามการสงเกตการณของผจดการบรษทแพลตฟอรม:

“เทคโนโลยไมไดท�าใหคนตกงานเนองจากเทคโนโลยยงตองมการจดการโดยใชคนไมใชหนยนต ในความคดของผมพนกงานจะไมตกงาน”

ผจดการบรษทรถแทกซ กรงไนโรบ

ระบบแบบใหมควรสรางโอกาสใหกบสตรไดท�างานในระบบดานไอท อยางไรกตามสตรจะไดรบประโยชนกตอเมอพวกเขามทกษะทจ�าเปนกอน ดงนนการฝกอบรมจงมความส�าคญอยางมาก

จากการสมภาษณคนงานสตรในกรงไนโรบมเพยง 6 ใน 29 คนเทานนทไดรบการฝกอบรมเพมเตมไมว าจะเปนพนกงานขบรถ อบรมเรองของการจดการธรกจ บญช หรอการบรหารความปลอดภยขนพนฐาน ดวยเหตนความกงวลเกยวกบการขาดการฝกอบรมจงถกพดถงอกครงโดยสตรในสาขาขนสงซงกมหลกสตรการฝกอบรมทจดท�าโดยโฟลน อนนชเอทฟ (Flone Initiative) (ซงจดขนเพอยตความรนแรงตอสตรและเดกหญงในพนทสาธารณะ) กลมซงเชออาจถกพจารณาวาไมมคณสมบตเพยงพอส�าหรบงาน BRT

“ สหภาพแรงงานจงมโอกาสทจะโนมนาวใหคนงานสตรทท�างานในสาขาขนสงสาธารณะไดเขารวมฝกอบรมในการอบรม BRT เพอใหสอดคลองกบรฐธรรมนญเรองหญงชายของเคนยาป 2010 และยทธศาสตรการปฏบตตามรปแบบทก�าหนด.”

“ บางครงผใหสมภาษณไดตงขอสงเกตวา พระราชบญญตดานความยตธรรมในการ จางงานและความจ�าเปนทตองมผแทน สถานทท�างานทหลากหลายสงผลใหเกดผล ทตามมาแบบไมไดตงใจ ผใหสมภาษณจากสหภาพแรงงาน SATAWU แยงวาในบางครงสตรไดรบการเลอนต�าแหนงเรวเกนไปและในทายทสดกลมเหลว ในบางครงการฝกอบรมและการเพมขดความสามารถทจ�าเปนนนยงไมเสรจสนแตเมอบคคลนนไดรบการเลอนต�าแหนงและท�าผดพลาดพวกเขากถกไลออก ในทนท ซงสงเหลานแสดงใหเหนถง ความส�าคญของการฝกอบรมและประสบการณในการท�างานจรงทเพยงพอ”


75

ผลการหารอระหวางหนวยงานบรหารนครหลวงไนโรบและหนวยงานดานการขนสง ซงทงสองยนยนวาจะมการฝกอบรมส�าหรบพนกงาน BRT เรองการด�าเนนงาน BRT โดยการฝกอบรมจะด�าเนนการรวมกบส�านกงานการขนสงและความปลอดภยแหงชาต ดงนนสหภาพแรงงานจงมโอกาสทจะโนมนาวใหคนงานสตรทท�างานในสาขาขนสงสาธารณะไดเขารวมฝกอบรมในการอบรม BRT เพอใหสอดคลองกบรฐธรรมนญเรองหญงชายของเคนยาป 2010 และยทธศาสตรการปฏบตตามรปแบบทก�าหนด

ในเมองเคปทาวนมการใชกลยทธดานการฝกอบรมเพอเพมจ�านวนพนกงานขบรถสตรใน MyCiti โดยหนงในบรษททเดนรถใหระบบบรษททบารท (TBART) มขอสงเกตวาสตรมโอกาสนอยทจะมใบขบข ดงนนจงใชการขอรบการสนบสนนการฝกอบรมผน�าจากหนวยงานดานการขนสงจากเจาหนาทการศกษาและการฝกอบรมเพอฝกอบรมสตรไดรบใบอนญาต โดยผน�าจะไดรบการจดสรรในอตราสวนท 80:20 สตรตอผชาย ตามทผใหสมภาษณระบไวสดสวนของสตรทท�างานเปนพนกงานขบรถเมลอยในระดบต�ากวารอยละ 40 ในขณะทสตรบางคนวางงานกอนหนาน บางคนเคยท�างานเปนพนกงานขบรถในบรบทอนๆ ทไมจ�าเปนตองมใบขบขงานหนก เชน ในการทองเทยว นสามารถแสดงใหเหนอยางชดเจนถงการเปลยนแปลงจากรปแบบการสรรหาคนกอนหนานของการจางคนขบแทกซซงเปนผชายสวนใหญ

ฃบางครงผใหสมภาษณไดตงขอสงเกตวาพระราชบญญตดานความยตธรรมในการจางงานและความจ�าเปนทตองมผแทน สถานทท�างานทหลากหลายสงผลใหเกดผลทตามมาแบบไมไดตงใจ ผ ใหสมภาษณจากสหภาพแรงงาน SATAWU แยงวาในบางครงสตรไดรบการเลอนต�าแหนงเรวเกนไปและในทายทสดกลมเหลว ในบางครงการฝกอบรมและการเพมขดความสามารถทจ�าเปนนนยงไมเสรจสนแตเมอบคคลนนไดรบการเลอนต�าแหนงและท�าผดพลาดพวกเขากถกไลออกในทนท ซงสงเหลานแสดงใหเหนถงความส�าคญของการฝกอบรมและประสบการณในการท�างานจรงทเพยงพอ

“ ตามทผใหสมภาษณในเมองเคปทาวนระบไวสดสวนของสตรทท�างานเปนพนกงาน ขบรถเมลอยในระดบต�ากวารอยละ 40 ในขณะทสตรบางคนวางงานกอนหนาน บางคนเคยท�างานเปนพนกงานขบรถในบรบทอนๆ ทไมจ�าเปนตองมใบขบขงานหนก เชน ในการทองเทยว นสามารถแสดงใหเหนอยางชดเจนถงการเปลยนแปลงจากรปแบบการสรรหาคนกอนหนานของการจางคนขบแทกซซงเปนผชายสวนใหญ”


76

ขอเสนอในการน�ารถโดยสารไฟฟา มาใชงานในกรงเมกซโกซต

โครงการนไดแนะน�าเสนทางเดนรถโดยสารเสนใหมบน Eje 8 Sur (หนงในถนนสายหลกเขาสเมอง) ซงมเพยงรถเมลไฟฟาวงอย โดยมเลนจกรยานขางๆ โครงการนก�าลงไดค�ายกยองในแงประโยชนดานสงแวดลอมและการพฒนาเศรษฐกจ โครงการนเปนโครงการแรกในหลายๆโครงการเกยวกบชองทาง รถโดยสารตามวสยทศนทวางไวเพอด�าเนนการชองทางส�าหรบรถโดยสารไฟฟา ขอเสนอเสนทาง “ไรซงมลพษ” เปนเสนทางยาว 22 กโลเมตรและคาดวาจะใหบรการประมาณ 160,000 เทยวตอวน54 จากแผนดงกลาวแสดงใหเหนถงความทะเยอทะยานส�าหรบการพฒนาเมองและความหนาแนนตามเสนทาง ซงรถโดยสารไฟฟาจะมาแทนทรถเมลทไดรบสมปทานซงปจจบนรถเมลวงไปทวเสนทาง แตแผนดงกลาวมแนวโนมวาจะเปนภยคกคามตอการกลบมาของรถเมลไฟฟาทจะมาใช เส นทางท มโครงสร างพนฐานทจ�าเป นเรยบรอยแลว การพฒนาเสนทางเรมตนในป 2014 และในป 2016 หนวยงานดานการเงนของเมอง (C40 Cities Finance Facility) ไดมอบเงนจ�านวนมากถง “1 ลานเหรยญส�าหรบความชวยเหลอดานเทคนค” 55 ปจจบนก�าลงมการศกษาความเปนไปไดของโครงการ

โครงการนมรปแบบทโดดเดนในดานของ "ความยงยน" และ "ความทนสมย" จากทผเชยวชาญดานการขนสงไดใหสมภาษณซงพบวาโครงการ “มวสยทศนครอบจกรวาลและตองใชมนตวเศษ เนองจากโครงการนบรณาการทกสงเขาดวยกน ไมวาเปนเทคโนโลยสะอาด การเดนทางอยางยงยน (เลนจกรยาน - รถบส) ความปลอดภยทางถนน และการพฒนาพนทเมอง“ อกทงยงตงใจทจะ “ลดการปลอยมลพษทเปนควน

54 https://www.c40cff.org/mexico-city-eje-855 https://www.c40.org/press_releases/press-release-bogota-and-mexico-city-to-receive-up-to-1-million-each-in-technical-support-for-low-carbon-resilient-transportation-infrastructure

เสยง และอบตเหตใหเปนศนย” เปนการเปด “โอกาสในการสรางเมองทสวยงามและทนสมย ดงนนผคนไมจ�าเปนตองอยในรถเมลทเกาๆ และลาชาอกตอไป” ทมาพรอมกบวสยทศนน คอ รปแบบการด�าเนนงานโดยบรษทตางๆทเปนความรวมมอกบรฐบาล โดยมการโอนการด�าเนนงานรถโดยสารทเจาของเปนขบเองไปสผใหบรการในเสนทาง ซงจะเปนการใหบรการทดขนและมประสทธภาพมากขนส�าหรบผโดยสาร

อยางไรกตามพวกเราอาจจะมองขามมมมองของแรงงานทงในระบบและนอกระบบ และในประเดนหญงชายโดยสวนใหญจะเนนถงประโยชนของสตรในฐานะผใชบรการมากกวาการเปนคนงาน การประเมนความเปนไปไดทก�าลงด�าเนนการอยนนใหความส�าคญประเดนดานเทคนค และการวจยพบวาไมมการประเมนผลกระทบทจะเกดขนกบคนงานทงในเชงบวกหรอเชงลบ ถงแมวาโครงการนจะมปญหาทยงไมไดแกไขเกยวกบการก�าจดแบตเตอรและปรมาณเงนลงทนจ�านวนมากทมรปแบบทางการเงนทซบซอน

คนงานสวนใหญมความกงวลเกยวกบอนาคตการท�างานของตนเอง กอนอนในเรองของรถเมลใหมมแนวโนมทจะใชเทคโนโลยททนสมยส�าหรบการบรหารจดการรถ เชน กลองวงจรปด ต�าแหนงยานพาหนะและเคานเตอรผโดยสาร การเปลยนแปลงเหลานเปนภยคกคามตอแรงงานนอกระบบในบทบาทตางๆ เชน การควบคมตารางเวลารถโดยสาและการเรยกผโดยสาร หลายๆ คนเปนสตร รวมถงพอคาแมคาทไมสามารถขนรถเมลเพอขายของได การเปลยนแปลงอกประการหนงคอการเปลยนจากการใชรถโดยสารทเจาของวงรถ


77

เองไปเปนบรษทรบเหมาชวง ผใหบรการทเปนเจาของรถเองจะถกแทนท หรอยางนอยจะถกโยกยายไปวงเสนทางรอง บรษททกอตงใหม เชน บรษททกอตงส� าหรบระบบ BRT มแนวโน ม ทจะต อต านสหภาพแรงงาน การแนะน�าบรษทเอกชนทขาดการท�างานแบบเปนมตรกบคนงานไปสรถไฟฟาเปนอกหนงในความกลวทยงใหญทสดส�าหรบคนงานทปจจบนท�างานกบรถเมลไฟฟา (trolleybus) แมก�าลงมการพจารณาน�ารถเมลไฟฟาททนสมยมาใชในเสนทางคนงานปจจบนกกงวลเกยวกบการโยกยายไปท�างานทลอแหลมหรอเทคโนโลยใหมทไมคนเคย จากประสบการณทผานมา ยกตวอยางเชน การใหรางวลรถแทกซไฟฟาไปเปน STE ในป 2013 คนงานใหมอาจจะถกจางงานทไมถกครอบคลมในขอตกลงสภาพการจาง นอกจากนอาจมภยคกคามตอคนงานปจจบนจากการจางเหมาชวง หรอ เอาทซอรสทจะท�าใหขอตกลงและสภาพการจางแยลง หรอยกเลกรายละเอยดขอตกลงทสหภาพแรงงานไดเจรจาตอรองไว

ส�าหรบแรงงานสตรภยคกคามทส�าคญคอเครองเกบคาโดยสารอตโนมต ลกจางสตรสวนใหญของรถเมลไฟฟา (รอยละ 55) ท�างานในต�าแหนงสนบสนนการใหบรการเดนรถและการเกบเงน ในขณะทระบบอตโนมตจะท�าใหงานเกบคาโดยสารหายไป แตกมคนงานสตรบางคนทไดรบการคมครองจากสหภาพแรงงานในฐานะสมาชกสหภาพแรงงานเอทเอม และจะถกโอนไปท�างานอน อยางไรกตามพวกคนงานสตรทท�างานในการสนบสนนการปฏบตงานในฐานะหวหนางาน และผ จดการสถานท ไม ได รบการค มครองจากสหภาพแรงงานมแนวโนมทจะตกงานสง

อยางไรกตามการน�ารถเมลไฟฟามาใชยงสามารถเปดโอกาสใหสตรไดมอาชพในการท�างานในต�าแหนงงานใหมทจะเกดขนเ ในปจจบนยงไมมพนกงานขบรถ

รถเมลไฟฟาสตร ซงรถเมลไฟฟานนตองใชก�าลงกายมากในการควบคมดงสายคนโยก และพนกงานขบรถชายบางคนสญเสยนวมอจากการท�างานน รถเมลไฟฟารนใหมไดรบการยนยนวามความปลอดภยสงและใชงานงาย รวมถงมระบบอตโนมตเพอยกและลดคนโยก 'เพยงกดปม' ดวยการลงทนการออกแบบรถเมลไฟฟาแบบใหมนนจะท�าใหการควบคมรถสามารถท�าไดงายและปลอดภยกวาในการใชงานกวารถในรปแบบเดม

สหภาพแรงงานเอทเอมไดด�าเนนการรณรงคและประสบความส�าเรจในการสนบสนนรถเมลไฟฟารนเกาทถกคกคาม ภายใตแบนเนอร 'ปกปองรถเมลไฟฟา' กจกรรมครงมสตรจ�านวนมากเขารวมรวมถงสตรหนมสาวทมสวนรวมในการเสนอความคดใหมๆส�าหรบการรณรงค การรณรงคนแสดงใหเหนถงความเปนไปไดในการสรางความยงยนของของรถเมลไฟฟา เนองจากคมคากบการลงทนและเมอเทยบคาใชจายกบศกยภาพของรถไฟฟารนใหม เครองมอส�าคญของการรณรงคคอการส�ารวจความคดเหนของผโดยสารซงผลการส�ารวจระบวาประชาชนใหการสนบสนนรถเมลไฟฟาอยางทวมทนทงผโดยสารหญงและชาย และการมขอมลเกยวกบการสนบสนนรถเมลไฟฟาของประชาชนมความส�าคญอยางมากในการดง ผโดยสารเขารวมในฐานะผสนบสนนหลกของการรณรงคและท�าใหการรณรงคไดรบความสนใจ

เนองจากโครงการรถไฟฟาไดรบการสนบสนนจากรฐบาลโดยความรวมมอกบองคกรระหวางประเทศทใหเงนลงทนจ�านวนมากอยางมนยะส�าคญ จงเปนโอกาสส�าคญทสหภาพแรงงานในการรณรงคและการมสวนรวมในฐานะผ มสวนไดสวนเสยหลกเพอสงอทธพลตอการก�าหนดนโยบายส�าหรบแรงงาน ซงควรมวตถประสงคในการมสวนรวมของสตรในทกบทบาท


78

เคปทาวน: จาก BRT ไปส IRT

เมองเคปทาวน รดวาพวกเขาจะไมสามารถทจะแทนทระบบขนสงสาธารณะดวยระบบ BRT ไดมากเทาทพวกเขาตองการในตอนแรก ซงหมายความวา MyCiti ซงเปนระบบ BRT จะมบทบาททเลกกวาภายในระบบขนสงมวลชนแบบบรณาการ (IRT) โดยเหตผลไดแก: คาใชจายทสงของโครงสรางพนฐานทจ�าเปนส�าหรบชองทางและสถาน ขอเทจจรงทวาเมองเคปทาวนซงเหมอนกบเมองอนๆ ในแอฟรกาใตทมจ�านวนความหนาแนนของประชากรในบางพนทนอยจงสงผลใหมจ�านวนผโดยสารต�าในบางเสนทาง ผลกระทบของการวางแผนเชงพนทภายใตการแบงแยกสผวพบวามประชากรผวด�ากระจกตวอยในเขตนอกใจกลางเมอง และขอเทจจรงทวารถไฟและรถมนบสยงคงเปนรปแบบการคมนาคมทถกทสดและไดรบความนยมใชมากทสดส�าหรบคนสวนใหญ

ดวยเหตผลเหลานเมองตางๆจงไดท�าการเปลยนแปลงบางอยางในวธการทเปดตว MyCiti ในระยะทสองโดยมการตดสนใจทจะใชปายรถเมลและโครงสรางพนฐานทมอยแทนทจะสรางสงอ�านวยความสะดวกขนมาใหมทเกดขนจากการท�าระยะแรก ซงมผลกระทบตอการขยายการรบรวา MyCiti เปนบรการส�าหรบผใชระดบกลางดวยสถานอจฉรยะและชองทางเฉพาะของระยะแรกทจ�ากดอยในพนทชนกลาง ระบบหลายรปแบบ/แบบผสม (multi-modal/hybrid system) ไดรบการยอมรบวาจะชวยใหรถเมล BRT มประสทธภาพขนและมแผนการทจะเขาควบคมการท�างานของรถไฟดวย เพอสรางระบบแบบบรณาการ หนวยงานขนสงในเมองก�าลงสงเสรมใหเกดการแขงขนระหวางบรษทเดนรถ (VOCs) ซงถกมองวาเปนวธการทจะท�าใหเกดประสทธภาพในระยะยาวในระบบ

จ�านวนพนกงานขบรถสตรทท�างานในระบบ BRT นนสงกวาจ�านวนพนกงานขบรถสตรในรถมนบส รถไฟหรอรถบสแบบดงเดม ดงนนหาก BRT เปนองคประกอบทเลกกวาของระบบ IRT มนอาจเปนไปไดวาสงนอาจจะสงผลกระทบตอจ�านวนการจางงานสตรโดยรวมโดยเฉพาะอยางยงคอพนกงานขบรถและหนวยงานก�ากบดแล ผลกระทบมนสงเสรมความเขมแขงสาขาแทกซทถกครอบง�าโดยผชาย


79


7.งานแพลตฟอรม


81

“ รปแบบของความสมพนธของการจางงานของบรษทแพลตฟอรมบงบอกถง ความทาทายในเรองสทธของแรงงานและองคกร สหภาพแรงงานบางแหงถกทาทาย ในดานกฎหมายทแตกตางกนไป แตบรษททใหบรการเรยกแทกซ เชน Uber ก�าลงประชาสมพนธผลประโยชนของการท�างานแพลตฟอรมส�าหรบสตร โดยอางวารปแบบการท�างานดงกลาวชวยใหสามารถเขาถงโอกาสการจางงานทยดหยนและเสรมสรางศกยภาพทางเศรษฐกจมากขน ”

การเตบโตอยางรวดเรวของบรการแพลตฟอรมรถแทกซทวโลกแสดงใหเหนถงความทาทายทส�าคญส�าหรบวธการคมนาคมในเมองและโดยเฉพาะอยางยงบรการแทกซในรปแบบดงเดมทไดด�าเนนการใหบรการจนถงปจจบน รปแบบของความสมพนธของการจางงานของบรษทแพลตฟอรมบงบอกถงความทาทายในเรองสทธของแรงงานและองคกร สหภาพแรงงานบางแหงถกทาทายในดานกฎหมายทแตกตางกนไป แตบรษททใหบรการเรยกแทกซ เชน Uber ก�าลงประชาสมพนธผลประโยชนของการท�างานแพลตฟอรมส�าหรบสตร โดยอางวารปแบบการท�างานดงกลาวชวยใหสามารถเขาถงโอกาสการจางงานทยดหยนและเสรมสรางศกยภาพทางเศรษฐกจมากขน ในรายงานสวนนเปนการตรวจสอบขอบเขตของการท�างานแทกซแพลตฟอรมใน 5 เมองรวมถงในกลมของสตร และพจารณาทงโอกาสและความเสยงจากการท�างานของแพลตฟอรม


82

“ ในขณะทมนเปนเรองยากทจะประเมนจ�านวนของสตรทท�างานเปนคนขบส�าหรบบรษทแพลตฟอรม แตดเหมอนวาตวจะมจ�านวนตวเลขก�าลงเพมขน ในปทผานมาจ�านวนสตรทท�างานใหกบ Grab ในเอเชยตะวนออกเฉยงใต เพมสงขนกวา 230 เปอรเซนต”

7.1 ขอบเขตของงานแพลตฟอรม ทเกยวกบการขบข

บรษททใหบรการเรยกแทกซก�าลงขยายตวในทกเมองในการณศกษาน ยกเวนในกรงเทพมหานคร Uberไดถอนตวออกจากการด�าเนนงานในประเทศไทยในป 2018 ตามประกาศจากกรมการขนสงทางบกในเดอนพฤศจกายน ในป 2014 วา Uber ผดกฎหมายโดยอางวา ยานพาหนะทในการรบผโดยสารของ Uber ไมไดจดทะเบยนอยางถกตองในประเทศไทย วธการคดคาบรการไมถกตองและผขบข Uber ไมไดรบใบอนญาตอยางถกตอง56 อยางไรกตามบรษทแพลตฟอรมยงคงเปดใหบรการเนองจากการด�าเนนงานของ Uber ไดถกเทกโอเวอรโดยบรษทแพลตฟอรม Grab ซงในปจจบนมการใหบรการดานอาหารและบรการจดสงอนๆ ภายใตแบนเนอร Grab บรการ GrabTaxi ใหบรการรถแทกซทวไปซงผโดยสารสามารถเรยกรถผานแอพพลเคชนโทรศพทมอถอ นอกจากนมการใหบรการยานพาหนะสวนตวโดยใหบรการผาน GrabCar (คลายกบโมเดล Uber) และมแอพพลเคชนเรยกมอเตอรไซครบจาง GrabBike อยางไรกตาม GrabCar และ GrabBike ยงไมไดรบอนญาตใหใชงานในประเทศไทย เนองจากยานพาหนะสวนบคคลทไมไดท�าการลงทะเบยนกบกรมการขนสงทางบกเพอการรบจาง เชนเดยวกบในประเทศอนๆ และมการเกดความไมพงพอใจจากผใหบรการรถแทกซและมอเตอรไซครบจางทมอยแลวไมตองการให Grab เขามามบทบาทในสาขาขนสงสาธารณะ

56 Wikipedia, retrieved 9 August 2018; https://en.wikipedia.org/wiki/Uber#Thailand57 Lehr 2017

สถานะทางกฎหมายของผใหบรการแพลตฟอรมนยงไมชดเจนในโบโกตา Uber เขาสโคลมเบยในป 2013 และมคนขบประมาณ 83,000 คน แตอยางไรกตาม Uber และแพลตฟอรมอนๆ เชน แคบบฟาย (Cabify) พแคบ (Picap) และ บท (Beat) ไมมสถานะทางกฎหมายทชดเจน เนองจากการใหบรการขนสงโดยรถยนตสวนตวนนไมถกตองตามกฎหมายในโคลมเบย คนขบจะโดนคาปรบและมการหามใชรถและใบอนญาตขบขของพวกเขาซงจะถกระงบใชเปนเวลา 6 เดอน Uber ยงคงครองตลาดการเรยกรถผานแพลตฟอรมในโบโกตา แตแพลตฟอรมลาสดเชน Picap (สวนใหญใชส�าหรบใหบรการรถจกรยานยนต) และ Beat มอตราคาจางทดกวาส�าหรบคนขบ แตอยางไรกตามมกยงความกงวลวาสงเหลานอาจเปนเงอนไขเรมตนในการดงดดคนขบซงโดยทวไปจะเปลยนไปเมอแพลตฟอรมนนเตบโตขน

อยางไรกตามเมองเมกซโกซตไดรบการกลาวขานวาเปนเมองทคกคกทสดในโลกของ Uber โดยมคนขบ 50,000 คน57 ด�าเนนงานใหบรการมาตงแตป 2013 และยงมบรษทอนๆอกหลายแห งทด�าเนนการแทกซส วนตวผ านแอพแพลตฟอรมแมวา Uber ยงคงเปนผใหบรการทใหญทสด Cabify เรมใหบรการในป 2013 ซตไดรฟ (CityDrive) เรมใหบรการในป 2016 และ เลาไดรฟ (Laudrive) และ ดด (Didi) เรมใหบรการในป 2017 และ 2018 ตามล�าดบ โดยทง 2 บรษทด�าเนนธรกจรปแบบทใหบรการทงรถแทกซและรถยนตสวนตว สวนอซแทกซ (Easy Taxi) เรมใหบรการตงแตป 2013 และ แทกซฟาย (Taxify) เรมให


83

บรการในป 2017 นอกจากน 3 บรษททเปนสญชาตเมกซกน คอ เออรเบนร (Urban) เจตต (Jetty) และ บสซ (Bussi) ใหบรการรถแทกซโดยรวมดวยบรการรถรบสงในเสนทางเฉพาะ โดยปกตแลวพวกเขาจะเชอมโยงผคนจากยานทหางไกลกบยานการเงนหลก Laudrive มความโดดเดนในการใหบรการส�าหรบสตรเทานนและใหบรการโดยคนขบสตร (ดกรอบใน 'Laudrive: สตรขบรถส�าหรบผโดยสารสตรในเมกซโกซต')

ในเคปทาวนบรษทหลกสองแหงท เกยวของกบงานแพลตฟอรมคอ Uber และ Taxify และบรษทท 3 คอ Cabbi ใหบรการเฉพาะในโจฮนเนสเบรก Uber เรมใหบรการในโจฮนเนสเบรกในป 2013 และมการขยายตวอยางรวดเรวไปยงเมองหลกอนๆ รวมถงเคปทาวนดวย โดยปจจบนมคนขบประมาณ 4,000 คน Taxify เพงเรมด�าเนนการใหบรการเมอเรวๆนในป 2017 ประมาณการณวา Taxify ไดรบสวนแบงทางการตลาดรอยละ 15 จาก Uber โดย Uber และ Taxify สวนใหญมการแขงขนในตลาดส�าหรบการใหบรการรถแทกซแบบมเตอรมากกวาการขนสงสาธารณะ

บรษทแพลตฟอรมหลายแหงด�าเนนงานในกรงไนโรบ รวมถง Uber Taxify Little Cab Pewin Fone Taxi ShareCab Mondo Nyumbani และ Ubabi van ในขณะทยงไมมตวเลขอยางเปนทางการเกยวกบจ�านวนคนขบ ความพยายามในปจจบนในการจดท�าเอกสารเกยวกบคนงานซง

58 Grab (2017) Women outside the box, accessed 9 July 2018 from https://www.grab.com/th.

เกยวของกบการสรางฐานขอมลทแบงกรงไนโรบออกเปนโซน คนงานจะไดรบการก�าหนดโดยการใชสตกเกอรทมรหสเฉพาะของคนขบทจะแสดงบนยานพาหนะเพอไวใชส�าหรบระบตวตนของพวกเขา การประมาณการปจจบนของจ�านวนผขบมตงแต 10,000 ถง 25,000 คน คนงานถกจดหมวดหมเปนทงหมด 3 ประเภท ได คนขบทขบรถแตไมไดเปนเจาของรถ คนขบทเปนเจาของรถและขบรถตนเอง และหนสวนซงเปนเจาของรถแตไมขบรถพวกเขาจะจางพนกงานขบรถแทน

ในขณะทมนเปนเรองยากทจะประเมนจ�านวนของสตรทท�างานเปนคนขบส�าหรบบรษทแพลตฟอรม แตดเหมอนวาตวจะมจ�านวนตวเลขก�าลงเพมขน ในปทผานมาจ�านวนสตรทท�างานใหกบ Grab ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตเพมสงขนกวารอยละ 230 ดวยระยะทางทคนขบสตรใชในการเดนทางเพมขนกวารอยละ 570 จากมกราคม 2017 ถง มกราคม 2018 แสดงใหเหนถงความมนใจของสตรในการเลอกงานน58

นอกจากนยงมคนขบสตรจ�านวนมากขนทเขามาท�างานแพลตฟอรมในกรงไนโรบ โดยมคนขบรถประมาณรอยละ 10 เปนสตร ตวอยางเชน ใน Little Cab มสตรประมาณ 500 คน จากทงหมด 5,000 คน ใน Pewin มจ�านวนนอยกวาโดยผขบข 20 คน จากทงหมดทลงทะเบยนไว 700 คน


84

ถงแมวาจะไมมขอมลเกยวกบจ�านวนคนขบสตรของ Uber และคนขบของ Taxify ในเคปทาวน แตกสนนษฐานไดวาพวกเขาเปนผชายโดยสวนใหญซงมคนขบ Uber กวา 4,000 คน ในเคปทาวน ในป 2016 นกวจยดานวชาการไดสอบถามขอมลจากแหลงทบอกวามคนขบสตรประมาณ 100 คนเทานน59 และคนขบรถ Uber หลายคนในเคปทาวนเปนคนชาตอนๆ เชน ซมบบเว มาลาว ยกนดา คองโก และแองโกลา60

ไม มตวเลขอยางเป นทางการส�าหรบจ�านวนคนขบแพลตฟอรมในเมกซโกซต และดงนนจงไมมตวเลขส�าหรบคนขบสตร แตอยางไรกตามมการประมาณการจากสมภาษณท�าใหไดรบขอมลมาวา อตราการมสวนรวมของสตรในผประกอบการแพลตฟอรมเอกชนอยทรอยละ 8 ตวเลขรวมกนระหวางแทกซและผประกอบการเอกชนทรอยละ 5 และรอยละ 0 ในหมคนขบรถรบจางแบบเกบผโดยสารรายทาง การขาดผ แทนในครงนอาจเกดจากวตถประสงคของการจางผด�าเนนการของผประกอบการทเปนเจาของรถในปจจบน จงจ�าลองแบบทมอยของงานทมการท�างานของผชายทโดดเดนกวา

ในขณะทกรอบการก�ากบดแลอาจจ�ากดการขยายตวของการท�างานแพลตฟอรมในบางบรบท ดเหมอนจะมขอโตแยงทางธรกจส�าหรบการเพมการมสวนรวมโดยคนขบสตรซงขนอยกบความตองการของลกคา ตามทระบในรายงานสวนท 5.4 ความปลอดภยของผโดยสารสตรเปนเรองทส�าคญ ในกรงไนโรบ Little Cab ใหลกคาเลอกคนขบรถชายหรอหญงได และลกคาของ Pewin ประมาณรอยละ

59 Geitung, I. (2017). Uber drivers in Cape Town: Working conditions and worker agency in the sharing economy. Masters thesis, Department of Sociology and Human Geography, University of Oslo.60 Makelane, H. & Mathekga, J.M. (2017). Radical Innovation, Uber-hailing transport and its impact: A Case study of Uber business in Cape Town, South Africa. IN International Journal of Advanced Research 5 (10)

52 เปนสตร งานวจยในกรงเทพมหานครพบวาคนขบสตรมกจะไดรบมมมองในเชงบวกจากลกคาและผใหสมภาษณรายงานวาผโดยสารสวนใหญรสกประหลาดใจทพบคนขบสตร ในขณะทชาวตางชาตมกจะรสกประทบใจทไดเหนคนขบสตร เหตผลในการจดตง Laudrive บรษทส�าหรบสตรโดยเฉพาะในเมกซโกซตคอเพอแสดงใหเหนถงความปลอดภยของผโดยสารสตรและคนขบรถสตรเอง (ดทชอง "Laudrive: สตรขบรถส�าหรบผโดยสารสตรในเมกซโกซต')

แพลตฟอรมดจตอลยงคงมการจางคนงานทท�างานในส�านกงานซงการเปนผแทนของสตรมกจะสง ในกรงไนโรบสดสวนสตรตอผชายในงานธรการอยท 1: 1 ใน Little Cab และในขณะท Pewin มจ�านวนสตรคดเปนรอยละ 70 ของพนกงานในแผนกบญช ในโบโกตามรายงานวาคนงานธรการสตรในบรษทแพลตฟอรมไดรบการฝกอบรมในเรองปญหาเรองประเดนหญงชายไปพรอมๆ กบเพอนรวมงานชาย และการฝกอยรมการพฒนาทกษะความเปนผ น�าเพอสนบสนนพวกเขาใหเขาสต�าแหนงบรหาร การฝกอบรม ดงกลาวไมครอบคลมจดส�าหรบคนขบ


85

LAUDRIVE: สตรขบรถส�าหรบ ผโดยสารสตรในเมกซโกซต

Laudrive เปดตวในป 2015-2016 โดยมวตถประสงคเพอใหบรการรถแทกซทปลอดภยส�าหรบผใชบรการสตรและคนงานในเมกซโกซต บรษทไดรบความนยมหลงการเกดเหตทมการรายงานอยางกวางขวางในกรณคนขบผชายของบรษทแพลตฟอรมอนท�าการขมขนและฆาผใชบรการสตร อตราการดาวนโหลดแอพพลเคชนเพมขนแบบทวคณ โดยพนฐานของ Laudrive คอคนขบและผใชบรการทกคนเปนสตร เนองจากใชกลยทธความปลอดภยส�าหรบคนขบสตร คนขบชายไมสามารถเขารวมขบรถได แตหลงจากไดรบการจดอนดบทดจากผใชบรการสตร 20 คน ผชายอาจไดรบอนญาตใหสามารถโดยสารไปดวยกนได

แมวาบรษทจะไมมสหภาพแรงงานแต Laudrive มความกระตอรอร นทจะสรางความแตกตางจากแพลตฟอรมอน โดยเสนอเงอนไขการท�างานทดกวา::

• แพลตฟอรมพยายามทจะเตบโตเคยงขางคนงานของพวกเขา ตระหนกวาคนขบขาดสทธประโยชนดานความมนคงทางสงคม บรษทไดอบรมและยนยนถงความส�าคญของการออมเพอการเกษยณ คนงานมหลกสตรฝกอบรมตามความตองการอนๆ (ตวอยางเชนในการตรวจหามะเรงเตานม)

• คนขบจะไมถกบลอกโดยอตโนมตหรอตดการเชอมตอบนพนฐานของความคดเหนเชงลบของลกคา เมอผใชร องเรยนเกยวกบการบรการ คนงานจะไดรบการปรกษาเพอใหไดภาพลกษณทสมบรณยงขน พวกเขาจะถกยกเลกการเชอมตอเมอเกดปญหาซ�าๆ ส�าหรบปญหาทเกดจากทกษะ Laudrive จะใหการฝกอบรมเพมเตม และบรษทพบวาวธการนใหผลลพธทดในการเอาชนะความทาทาย

• Laudrive เชอวาระบบดจตอลควรมขอจ�ากดบางประการเพอหลกเลยงการลดทอนความเปนมนษย บรษทมความกระตอรอรนทจะใหความสนใจสวนบคคลไมใชการไดรบค�าตอบจากเครองตอบรบ สงนเปนไปไดในขณะจ�านวนคนขบยงมขนาดเลกอย

บรษทมคนขบสตรประมาณ 300 คนซงจ�ากดการเขาถงการเงนเพอการขยายตว โมเดลธรกจยงน�าเสนอความทาทายทส�าคญเพมเตม:

• ตงเปาหมายในการดงสวนแบงลกคาเพยงครงเดยวของตลาดหรอนอยกวา โดยพจารณาวาสตรมการเขาถงทรพยากรทางเศรษฐกจและเทคโนโลยนอยกวา

• การเขาถงแรงงานสตรถกจ�ากดดวยความรบผดชอบทไมไดรบคาจาง ซงจ�ากดชวโมงท�างานและระดบรายได นอกจากนความไมปลอดภยยงขดขวางสตรในท�างานในเวลากลางคนขณะทความตองการมมากขน

• สตรบางคนมโอกาสนอยทจะใชเทคโนโลยไดส�าเรจ ดงนนพวกเขาจ�าเปนตองลงทนในการฝกอบรมการใชงานอปกรณดจตอล

แมจะมขอจ�ากดเหลาน ตวอยางของ Laudrive แสดงใหเหนถงรปแบบทชวยในการเอาชนะปญหาของการ ขบแทกซบนแพลตฟอรมส�าหรบสตร โดยเฉพาะอยางยงในเรองความปลอดภย บรษทพยายามทจะเสนอรปแบบการจางงานทดกวาบรษททใหบรการเรยกแทกซอนๆ และใหความใสใจตอขอกงวลใหญของคนงาน สงนเปนไปไดในขณะทองคกรยงมขนาดเลกตองคอยดวาบรษทจะรกษาสงเหลานไดหรอไมหากบรษทเตบโตขน เพมเตมส�าหรบการพฒนา คอการมสวนรวมของสหภาพแรงงานในฐานะผแทนของแรงงาน นาสนใจทจะรอดวาโมเดลของ Laudrive จะกลายเปนพมพเขยวส�าหรบการท�างานเปนคนขบบนแพลตฟอรมในเมองอนหรอไม


86

7.2 โอกาสและอปสรรคส�าหรบสตรในการท�างานเปนคนขบรถแพลตฟอรม

7.2.1 ความยดหยนและชวโมงท�างาน

หนงในเหตผลหลกทสตรเขามาท�างานในแพลตฟอรมนคอความยดหยนของตารางการท�างาน ซงสนบสนนขอคนพบจากการส�ารวจคนขบ Uber โดยบรรษทเงนทนระหวางประเทศ ดงกลาวถงในรายงานสวนท 2 สตรในกรงไนโรบพบวาการท�างานบนแพลตฟอรมมการท�างานทยดหยนพรอมสทธประโยชนทคนขบสตรไมตองมองหาผโดยสาร คนขบสตรสงเกตวา:

“…ในงานนคณสามารถเรมและเลกงานไดทกเวลาทตองการ น บด ยาโก (Ni bidii yako มนเปนความสามารถของคณในการท�างานหนก) มนไมเหมอนงานมาตตทคณตองเรมแตเชาและเลกงานสาย”

คนขบรถสตร กรงไนโรบ

ในท�านองเดยวกนผสมภาษณสตรในกรงเทพมหานครไดรายงานวาทงชวโมงการท�างานทยดหยนและรายไดเพมเตมเปนเหตผลในการเลอกงานน การหาแหลงรายไดเพมเตมเปนเหตผลส�าคญส�าหรบคนขบสตรทใหสมภาษณในกรงโบโกตา ซงตกอยในกลม 2 กลมใหญ คอ กลมสตรทตองการกลบไปท�างานหลงจากมครอบครว นกเรยนและสตรอนๆ ทตองการหารายไดเพม การเขารวมเปนเรองงายตงแต ขนตอนการลงทะเบยนท ไม ซบซ อนและไมม ขอก�าหนดในเรองเพศหรออาย

อยางไรกตามการวจยจากทกเมองยนยนวาสตรทกคนไมไดรบประโยชนอยางเทาเทยมกนจากโอกาสทเปดใหจากงานแพลตฟอรมน ประสบการณจากเมกซโกซตชใหเหนวาสตร

ชนชนกลางไดรบประโยชนมากทสด สตรจากชนชนกลางลางมแนวโนมทจะไดรบประโยชนจากรายไดทเพมขนแตไมใชผทไดรบประโยชนเพยงผเดยวโดยทวไปแลวจะตองท�างานโดยเฉลยวนละ 5 ชวโมง ปกตแลวพวกเขาจะเปนสตรอายน อยและโดยส วนใหญม ลกซงการท�างานแพลตฟอรมนสรางรายไดเสรมและการพงพาตนเองไดเพมขน สตรชนชนกลางระดบบนมแนวโนมทจะเขามาในฐานะเจาของรถซงมรถมากกวา 2 คนโดยปกตแลวจะเปนผดแลกจการและจางผชายใหขบรถ พวกเขามกจะมงานประจ�าอนและมกจะอยในต�าแหนงสงในภาครฐ เอกชนหรอเปนผประกอบการ

ในทางตรงกนขาม สตรชนชนแรงงานในเมองสวนใหญไดรบประโยชนนอยทสดจากการท�างานบนแพลตฟอรมนโดยเฉพาะอยางยงผทตองการท�างานเตมเวลา พวกเขาท�างานภายใตเงอนไขทลอแหลมทมรายไดต�าและตองท�างานอยางนอย 12 ชวโมง เพอใหไดรายไดเพยงพอทจะอยรอด จะสงเกตเงอนไขทคลายกนในเคปทาวนซงการวจยพบวาคนขบ Uber ตองท�างานเปนเวลานานมากเพอใหมรายไดเพยงพอทจะอยรอด โดยสวนใหญขบรถประมาณ 9 ถง 12 ชวโมงทกวน และในกรงไนโรบมการแขงขนอยางหนกระหวางคนงานในแพลตฟอรมเนองจากบรษทใชการตดราคากนเองเพอแยงผ โดยสารท�าใหสงผลตอรายไดทต�า คนงานแพลตฟอรมรวมถงสตรจะตองท�างานเปนเวลานาน 15 - 18 ชวโมง เพอหารายไดใหเพยงพอ ขอมลทไดรบชใหเหนวาคนงานแพลตฟอรมหลายคนมไดรบอบตเหต บางรายรายแรงถงเสยชวตอนเนองจากความเหนอยลาจากการท�างาน

อยางไรกตามคนขบสตรอาจไมสามารถท�างานเปนเวลา

“ หนงในเหตผลหลกทสตรเขามาท�างานในแพลตฟอรมนคอความยดหยนของตารางการท�างาน”


87

นานได เนองจากความรบผดชอบตอครอบครว ผใหขอมลส�าคญระบวา:

“…ชวโมงการท�างานไมเปนทนยมส�าหรบคนขบสตร โดยเฉพาะในเวลากลางคน ลกคาบางรายทงชายและหญงตองการเรยกใชคนขบผชายในตอนกลางคนเพอเหตผลดานความปลอดภย พวกเขารสกปลอดภยมากขนเมอคนขบเปนผชายตอนกลางคน”

ผจดการบรษทรถแทกซ กรงไนโรบ

61 Mexico City Future of Work for Women in Public Transport draft report for ITF, August 2018.

7.2.2. การเขาถงยานพาหนะและเทคโนโลย

ประเดนส�าคญส�าหรบคนขบแพลตฟอรมทสอดคลองกบผลการวจยกอนหนานคอการเปนเจาของรถยนต การสมภาษณยนยนวาความเปนไปไดของรายไดทสมเหตสมผลจะขนอยกบการเปนเจาของรถยนตเนองจากการใชรถเชานนไมไดผลก�าไรเสมอไป แตสตรมการเขาถงการเปนเจาของรถนอยกวา ในกรงโบโกตารอยละ 28 ของครวเรอนทมผชายเปนหวหนาครอบครวมรถยนตอยางนอยหนงคนเปรยบเทยบกบรอยละ 13 ของครวเรอนทมสตรเปนหวหนาครอบครว ดงนนจงแสดงใหเหนวาส�าหรบหวหนาครอบครวสตรจะมรถยนตนอยกวา ในท�านองเดยวกนสตรในเคปทาวนโดยทวไปมสทธเขาถงการเงนนอยกวาเพอซอรถยนตทเหมาะส�าหรบการขบรถส�าหรบ Uber ซงตองใชรถยนตทมอายไมเกน ป 2013 ผลจากการสมภาษณในเมกซโกซตยนยนวาสตรมโอกาสนอยกวาทจะเปนเจาของรถยนตเอง ดงนนการท�างานแพลตฟอรมนจงใหประโยชนสงสดแกสตรชนชนกลางทมรถยนตหรอใชรถยนตของครอบครว ซงนไมใชโอกาสส�าหรบสตรทกคน

เชนเดยวกบการเขาถงการเปนเจาของรถยนตทไมเทากนในและการกยม หรอสนเชอทางการเงนเพอซอรถยนต สตรเผชญกบชองวางในการใชเทคโนโลยและความเปนเจาของรถยนตเมอเทยบกบผชาย อยางไรกตามจะเกดความแตกตางอยางสนเชงระหวางสตรทมการศกษาต�าและสตรทมการศกษาสง ตามตวเลขจากเมกซโก ในขณะทสตรทมการศกษาสงกวารอยละ 96 มโทรศพทมอถอ รอยละ 90 มโทรศพทสมารทโฟนและรอยละ 88 มการเขาถงอนเทอรเนต ตวเลขทเกยวของลดลงเปนรอยละ 65 รอยละ 50 และรอยละ 45 ตามล�าดบส�าหรบสตรทมการศกษาในระดบต�า.61

“ สตรชนชนแรงงานในเมองสวนใหญไดรบประโยชนนอยทสดจากการท�างานบนแพลตฟอรมนโดยเฉพาะอยางยงผทตองการท�างานเตมเวลา พวกเขาท�างานภายใตเงอนไขทลอแหลมทมรายไดต�าและตองท�างานอยางนอย 12 ชวโมง เพอใหไดรายไดเพยงพอทจะอยรอด”

“ เชนเดยวกบการเขาถงการเปนเจาของรถยนตทไมเทากนในและการกยม หรอสนเชอทางการเงนเพอซอรถยนต สตรเผชญกบชองวางในการใชเทคโนโลยและความเปนเจาของรถยนตเมอเทยบกบผชาย.”


88

7.2.3 ความปลอดภย

คนขบหญงในทกเมองรายงานขอกงวลเกยวกบความปลอดภยและความมนคงซงหลายคนกงวลกบการท�างานในเวลากลางคนซงสงผลตอความสามารถในการหารายได ท�าใหสญเสยโอกาสสรางรายไดทสงขนจากการท�างานตอนกลางคน:

“ถาเปนเวลาดกจะเรมรสกวาอนตราย ฉนตองระวงผโดยสารทเมา รายไดจะหายไปในเวลากลางคน”

คนขบสตร Grab กรงเทพมหานคร

คนขบสตรในเมองกรงโบโกตากลาววา:

"ฉนไมออกไปท�างานตอนกลางคน เปนเรองปกตทไดยนจากคนขบรถคนอนๆ เกยวกบการขโมยในชวงเวลากลางคน คณอาจมความพรอมและตองการทจะท�าแตฉนกลวและขอหลกเลยงการท�างาน กลางคน”

คนขบแพลตฟอรมสตร กรงโบโกตา

ความกลวดานความปลอดภยนนทวความรนแรงขนในกรงโบโกตาดวยสถานะทางกฎหมายทไมปกตของการท�างานแพลตฟอรมน เนองจากรปแบบการท�างานนไมถกตองตามกฎหมายในปจจบนสตรไมรสกวาจะสามารถรองเรยนทางกฎหมายหรอขอความชวยเหลอจากต�ารวจในกรณทเกดอนตราย สงนน�าเสนอถงอปสรรคส�าหรบสตรในการเปนคนขบรถโดยใชแพลตฟอรมดจตอล ในขณะทแอพพล

เคชนส�าหรบเรยกรถมเครองมอเพอสงเสรมความปลอดภยของผใชบรการ แตกไมใชส�าหรบคนขบเสมอไป ตวเลอกในการแบงปนขอมลการเดนทางกบคนรจกนนมไวส�าหรบผโดยสารเทานน แพลตฟอรม Uber มระบบการตรวจสอบทโยงความเปนไปไดในการเลอกพนทปลายทางของการเดนทางครงตอไปเปนจ�านวนมากถง 3 ครงตอวน อยางไรกตามไมมผใหสมภาษณคนใดในกรงโบโกตากลาววาพวกเขารเกยวกบฟงกชนน คนขบสตรคนหนงของ Uber กลาววา "บางครงคณเลอกทจะยกเลกการรบผโดยสารมากกวาทจะใหบรการดวยเหตผลดานความปลอดภย" ในทางตรงกนขาม Beat และ Cabify เสนอทางเลอกในการรบ ผโดยสารโดยรปลายทางลวงหนา อยางไรกตามความครอบคลมนไมเยอะเทากบของ Uber ซงท�าใหแพลตฟอรมเหลานไดรบความสนใจนอยกวาส�าหรบคนขบ

ในกรงไนโรบรถแทกซทขบโดยคนงานแพลตฟอรมจะตดตงปม SOS ซงคนงานสามารถกดในกรณทถกลกคาโจมตหรอวาพวกเขาอยในสภานการณล�าบาก อยางไรกตามไดรบการแจงเตอนนจะถกสงไปยงบรษทรกษาความปลอดภยเอกชนทไดรบการวาจางโดยบรษทรถแทกซและการ ตอบสนองอาจชา คนขบสตรบางคนระบวาพวกเขาปฏเสธทจะรบผโดยสารหากพวกเขาสงสยหรอรสกไมปลอดภย อยางไรกตามพวกเขาเกรงวาสงนอาจสรางความรสกวาคนขบสตรไมนาเชอถอ

เพอแกปญหาดานความปลอดภย คนขบรถแพลตฟอรมบางคนในกรงโบโกตาและเมกซโกซตอาสาทจะใช แอพพลเคชนทมชอวา Zello ซงท�างานคลายกบเครองสงรบวทยซงมชองทางการสอสารภายในและสามารถเขาถง

“ คนขบหญงในทกเมองรายงานขอกงวลเกยวกบความปลอดภยและความมนคงซง หลายคนกงวลกบการท�างานในเวลากลางคนซงสงผลตอความสามารถในการหารายได ท�าใหสญเสยโอกาสสรางรายไดทสงขนจากการท�างานตอนกลางคน”


89

ไดงายระหวางคนขบในกรณฉกเฉน กลมคนขบสตรในกรงเทพมหานครรายงานวาพวกเขาใชการตดตอแบบกลมผานแพลตฟอรมโซเซยลมเดย เชน Facebook และ LINE messenger เพอตดตอกนในกลม และกลม WhatsApp นนยงมการใชงานโดยคนขบในการสอสารกบคนอนๆ แตอยางไรกตามคนขบคนหนงใน Bogota กลาววา:

"มสตรเพยงไมกคนทเขารวมกลม WhatsApp ฉนคดวาการกดกนทางเพศนนเรมตนดวยตวเราเอง จๆ กรสกตะขดตะขวงนดๆพราะมผชายมากกวาสตรในกลม"

คนขบสตร Uber กรงโบโกตา

ความคดเหนนแสดงใหเหนวา วฒนธรรมในสถานทท�างานของผชายแบบดงเดมไดทไดแยกสตรออกจากงานขนสงทเพศชายครอบง�าอาจจะขยายไปส โลกเสมอนจรงผานเครองมอทมวตถประสงคเพอใหการสนบสนนคนขบ

ในทางกลบกนกลมคนขบสตรในเมกซโกซตไดสรางกลม WhatsApp ส�าหรบคนงานสตรซงพวกเขาแบงปนรปรถยนตและรปภาพสวนตว (เนองจากพวกเขาไมรจกกน) พวกเขาไดพฒนาชดของรหสทรจกกนเฉพาะกลมคนขบสตร ในแตละวนพวกเขาแชรต�าแหนงของพวกเขาในกลม และหากพวกเขาตกเปนเหยอของอาชญากรรม การลวงละเมดหรอสถานการณอน พวกเขาปอนรหสและคนขบทอยใกลเคยงจะมาชวยเหลอพวกเขาดงทคนขบนไดเลาไว:

“คณอาจจะก�าลงคดวามนอนตรายส�าหรบคนขบ บางทผชายคนนนอาจมปน แตเมอมสตร 9 คนใกลๆ ซานตาเฟ พวกเราทกคนจอดรถลอมกรอบเปนสเหลยมและเรมบบแตร เธอจอดรถและผชายคนนนกจะวงหนไป!”

คนขบแพลตฟอรมสตร เมกซโกซต

ค�าแนะน�าเพมเตมส�าหรบการปรบปรงดานความมนคงและปลอดภยทเกดขนในการสมภาษณทกรงไนโรบ ขอเสนอหนงคอเชอมโยงปม SOS ทตดตงในหองโดยสารทอธบายไวขางตนกบระบบรกษาความปลอดภยของต�ารวจ ดงนนในกรณทมการโจมตสญญาณจะถกรบทสถานต�ารวจซงอยภายในรศมสองกโลเมตรของคนขบ ในท�านองเดยวกนกบระบบสนบสนนคนขบทอธบายในเมองอนๆ มขอเสนอแนะอกประการหนงคอ การเชอมตอเครอขายคนขบเพอใหทกคนกดป ม SOS เพอสงสญญาณโดยคนขบรถคนอนอาจ ตอบสนองไดเรวกวาต�ารวจหรอเจาหนาทคนอนๆ แตอยางไรกตามทง 2 ตวเลอกจ�าเปนตองมการเจรจากบ เจาหนาท ขนแรกในการสงสญญาณไปยงต�ารวจบรษท

“ วฒนธรรมในสถานทท�างานของผชายแบบดงเดมไดทไดแยกสตรออกจากงานขนสงทเพศชายครอบง�าอาจจะขยายไปสโลกเสมอนจรงผานเครองมอทมวตถประสงคเพอใหการสนบสนนคนขบ ”


90

แพลตฟอรมจะตองยนดทจะเจรจากบเจาหนาทและต�ารวจจะตองท�าการตดตงและใหสนบสนนระบบดงกลาวในสถานต�ารวจและจดหาเจาหนาทตรวจสอบการเคลอนไหวของคนขบเพอความปลอดภย ส�าหรบตวเลอกท 2 คนงานแพลตฟอรมจะตองเจรจากบเจาหนาทเพอใหเกดความมนใจวาพวกเขาเปนพลเมองและเพอใหมนใจวาเหตการณอนตรายทไมเปนจรงจะไมเกดขน ขอกงวลนไดรบการหยบยกขนมาจากเจาหนาทกระทรวงคมนาคมในการหารอกบคนงานแพลตฟอรม เนองจากประสบการณกอนหนานเกดกบคนขบรถจกรยานยนตทกอกวนและบางครงเผารถยนตเมอสมาชกของพวกเขามสวนเกยวของกบอบตเหต

ในขณะทแอพพลเคชนแพลตฟอรมอนญาตใหคนขบ สามารถบลอกผโดยสารทกอปญหา เชน ผกระท�าความผดทางเพศหรอผทปฏเสธทจะจายเงนแตสงนไมไดปองกนพวกเขาจากการลงทะเบยนกบแอพพลเคชนอนทพวกเขาอาจท�าพฤตกรรมเดมๆ ซ�า บรษทแพลตฟอรมดจตอล ทงหลายตองท�างานรวมกนเพอจดการกบปญหาดานความมนคงและความปลอดภยทมผลกระทบตอคนงานแพลตฟอรมและรวมกนก�าหนดกลไกระหวางแพลตฟอรมเพอปดกนลกคาทไมช�าระเงนหรอละเมดคนงานอยางตอเนอง

องคกรทเปนผแทนของคนขบรถในเมองเคปทาวนไดยกประเดนขอกงวลดานความปลอดภยทรายแรงส�าหรบคนขบทกคน เนองจากมการอนญาตใหจายคาโดยสารเปนเงนสดซ งอาจม อนตราย เพ ม เ ตมส� าห รบสตร เน อ งจาก

62 Geitung 2017, p.39

ผตอบแบบสอบถามจากการศกษาเชงวชาการรายงานวา:

“มคนมากกวา 10 คนทถกปนจเพอปลนเอาเงนสดทไดจากการจายคาโดยสารดวยเงนสด มคนขบสตรของ Uber ถกขมขนเนองจากการช�าระคาโดยสารดวยเงนสด จะตองมอกกคนทตองถกขมขน สงหารและถกท�ารายกอนท Uber จะหยดใหมการช�าระคาโดยสารดวยเงนสด?” ”

ผแทนจากสหภาพแรงงาน Uber Drivers Guild62

ประเดนปญหาหลายอยางทยกขนรายงานในสวนยอยนจ�าเปนตองไดรบการแกไขโดยคนงานแพลตฟอรมรวมกน เชน ผานองคกร เชน Uber Drivers Guild ในเคปทาวนและสหภาพแรงงาน ความพยายามของสหภาพแรงงานในการจดตงคนานแพลตฟอรมไดถกตรวจสอบในหวขอ 8.4

“ มคนมากกวา 10 คนทถกปนจเพอปลนเอาเงนสดทไดจากการจายคาโดยสารดวยเงนสด มคนขบสตรของ Uber ถกขมขนเนองจากการช�าระคาโดยสารดวยเงนสด จะตองมอกกคนทตองถกขมขน สงหารและถกท�ารายกอนท Uber จะหยดใหมการช�าระคาโดยสารดวยเงนสด?” ”

ผแทนจากสหภาพแรงงาน Uber Drivers Guild


91


8. ยทธศาสตรสหภาพแรงงาน


93

รายงานสวนนแสดงใหเหนถงงานทสหภาพแรงงานก�าลงจะท�าเพอจดตงคนงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะ และใหแนวทางแกสหภาพแรงงานวาท�าอยางไรถงจะประสบความส�าเรจในการระดมแรงงานสตเพอปรบปรงสภาพการท�างานและตอตานภยคกคามตอการท�างานอนเกดจากการน�าระบบจกรอตโนมตมาใช อยางไรกตามยงมปญหาทนาเปนหวงอยางมากตอแรงงานสตรนน เชน ความรนแรงและการคกคามทพวกเขาตองเผชญอยบอยครงจากเพอนรวมงานและผโดยสารซงสหภาพแรงงานไมไดเขาไปแกไขปญหาในเรองนสกเทาไหร ความลมเหลวเหลานสงผลกระทบตอความสามารถของสหภาพแรงงานในการปกปองคนงานขนสงสตรในปจจบนรวมถงความสามารถในการจดตงเพอปกปองงานเมอตองเผชญกบความทาทายในอนาคตจากระบบอตโนมต ดงนนสหภาพแรงงานขนสงควรจะท�างานอกมากเพอดงดด รกษา และระดม และเปนผแทนแรงงานขนสงสตรดงรายละเอยดในรายงานสวนน รายงานในสวนนยงแสดงใหเหนถงรปแบบการท�างานของคนขบรถแทกซแพลตฟอรม รวมถงสตร ซงได เรมจดตงตวเองในสหภาพแรงงานและหนวยงานผแทนอนๆ ใน เมองเคปทาวนและกรงไนโรบ

“ รปแบบการท�างานของคนขบรถแทกซแพลตฟอรม รวมถงสตร ซงไดเรมจดตงตวเองในสหภาพแรงงานและหนวยงานผแทนอนๆ ใน เมองเคปทาวนและกรงไนโรบ


94

8.1 การมสวนรวมของสตร ในสหภาพแรงงานขนสง

รปแบบของการแบงแยกอาชพเนองจากเพศสภาพในสาขาขนสงสาธารณะสะทอนใหเหนถงอตราการมสวนรวมของสตรในสหภาพแรงงานทมคอนขางต�า และในบางกรณสมาชกสหภาพแรงงานสตรเปรยบเทยบการจางงานของตนเองกบสาขาอนๆ เชน ในสหภาพแรงงานรฐวสาหกจรถไฟฟา (SEETU) ในกรงเทพมหานครทสมาชกทเปนสตรคดเปนรอยละ 28 ซงต�ากวาอตราการจางงานรอยละ 30 ของรถไฟแอรพอรตลงคเลกนอย อยางไรกตามการรถไฟแหงประเทศไทยและสหภาพแรงงานรฐวสาหกจรถไฟแหงประเทศไทย (SRUT) มสมาชกสตรคดเปนรอยละ 3 เทานนเมอเทยบกบอตราการจางงานสตรโดยทวไปทคดเปนสตรรอยละ 10 ในท�านองเดยวกนทเมกซโกซตในขณะทบรษทขนสงไฟฟา (STE) มคนงานสตรรอยละ 14 ในสหภาพแรงงานเอทเอม มสมาชกเปนสตรเพยงรอยละ 6 เทานน

ในแอฟรกาใตความหนาแนนของสมาชกสหภาพแรงงานสาขาขนสง คลงสนคา และการสอสารอยทรอยละ 30 ในขณะทในเมองเคปทาวน คนงานขนสงสามารถคดเปนเปอรเซนตไดรอยละ 8 ของสมาชกสหภาพแรงงานทงหมดในเมองน โดยสตรคดเปนสดสวนรอยละ 15 ของสมาชกสหภาพแรงงาน SATAWU ในบรษท MyCiti ทด�าเนนงานเกยวกบการเดนรถในเมองเคปทาวน แมว าสมาชกสหภาพแรงงานโดยรวมจะมมากขนในสหภาพแรงงาน NUMSA ทกรงไนโรบทซงคนงานขนสงจ�านวนมากเปนแรงงานนอกระบบดงนนจงไมสามารถหาตวเลขไดจงเชอวาประมาณหนงในสามของสมาชกสหภาพแรงงาน MWU เปนสตร

การมสวนรวมของสตรในคณะกรรมการสหภาพแรงงานและโครงสรางนนไมแนนอน ในเมกซโกซตเราเหนวาในบรรดาสหภาพแรงงานทเปนผแทนของคนงานรถไฟใตดน (STC) ในสหภาพแรงงาน SDITSTC มสตรคดเปนรอยละ 46 ของคณะกรรมการ และรอยละ 39 ในสหภาพแรงงาน SNTSTC

อยางไรกตามสตรทไดด�ารงต�าแหนงคณะกรรมการมเพยงรอยละ 14 ทสหภาพแรงงาน ASTM และรอยละ 20 ทสหภาพแรงงาน ATM โดยสหภาพแรงงานเหลานมเลขาธการหรอเจาหนาทสตรทรบผดชอบในเรองทเกยวของกบประเดนหญงชาย

ทแอฟรกาใตในขณะทสหภาพแรงงาน SATAWU มนโยบายเพอสนบสนนความเทาเทยมกนทางเพศในต�าแหนงผน�า แตต�าแหนงผประสานงานเกยวกบประเดนหญงชายนนไดวาง

อยตลอดชวงสามปทผานมา และจากการสมภาษณมรายงานวาไมมกจกรรมประเดนหญงชายทงทส�านกงานใหญหรอในภมภาคเลย อกทงโครงสรางทอาจสนบสนนการด�าเนนการเกยวกบความไมเทาเทยมทางเพศไดถกละเลย อยางไรกตามมการยอมรบจากบางคนในสหภาพแรงงานวาการประชมเชงนโยบายอาจมประโยชนและมความจ�าเปน “เพอเผชญหนากบประเดนเรองความเทาเทยมทางเพศ” และต�าแหนงผประสานงานระดบชาตในประเดนหญงชายของ NUMSA กยงคงวางเชนกน

ในประเทศเคนยา สหภาพแรงงาน TAWU สหภาพแรงงาน MWU และ สหภาพแรงงาน PUTON มสตรทด�ารงต�าแหนงผน�าในส�านกงานระดบชาต ในฐานะผชวยเลขาธการ รกษาการรองเลขาธการ เหรญญก และเปนประธานสาขา

อปสรรคตอการมสวนรวมของสตรมความคลายคลงกนกบปญหาของสหภาพแรงงาน โดยประการแรกบทบาททางเพศแบบดงเดมและความรบผดชอบในบานของสตรจะจ�ากดเวลาทสามารถท�ากจกรรมทสหภาพแรงงานได ประการท

“ รปแบบของการแบงแยกอาชพเนองจากเพศสภาพในสาขาขนสงสาธารณะสะทอนใหเหนถงอตราการมสวนรวมของสตรในสหภาพแรงงานทมคอนขางต�า และในบางกรณสมาชกสหภาพแรงงานสตรเปรยบเทยบการจางงานของตนเองกบสาขาอนๆ”


95

สอง การท�ากจกรรมสหภาพแรงงานตองใชทกษะเฉพาะเพอท�าความเขาใจโครงสรางสหภาพแรงงาน กระบวนการ และการเมอง และเนองจากความไมเทาเทยมของโครงสรางทอาจกดกนสตรจากชวตสาธารณะและต�าแหนงทสงขนในตลาดแรงงานพวกเขาอาจขาดความรและทกษะการเปนผน�า ประการทสามคนงานสตรบางคนไมไดรบแรงจงใจใหเขารวมกบสหภาพแรงงานเนองจากพวกเขารบรวาสหภาพแรงงานไมไดเปนผแทนรกษาผลประโยชนของพวกเขา (ซงเหนไดจากดานลางในความพยายามแกปญหาการคกคามทางเพศ) อยางไรกตามสหภาพแรงงานกพยายามสรางภาพพจนทเปนบวกมากขนกบกลมแรงงานสตรผานทางการรณรงคเพอแกปญหาขอกงวลของพวกเขา ตวอยางเชน สหภาพแรงงาน ATM ในเมกซโกซตไดเรมรณรงคการประชาสมพนธและการฝกอบรมทมวตถประสงคเพอใหความรแกผชายเกยวกบพฤตกรรมทควรแสดงออกตอสตร เพอกระตนใหสตรระบความเสยงของการถกละเมดและไมเคารพ การรณรงคดงกลาวแสดงใหเหนสมาชกสตรเหนวาสหภาพแรงงาน ATM สนบสนนพวกเขา อยางไรกตามกมปฏกรยาเชงลบบางอยางจากสมาชกชายซงระบวาเพยงแคการรณรงคเดยวมนไมเพยงพอทจะสงเสรมการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมได ซงอาจจะจ�าเปนตองมขนตอนและการด�าเนนการเพมเตม

ในกรงเทพมหานครกลยทธในการสรรหาสมาชกในบรษทรถไฟทเพงจดตงใหมทยงไมมสหภาพแรงงานโดยการจบค

นกจดตงกบเปาหมายโดยใชคณสมบตทางประชากรศาสตร พวกเขาใชกลยทธ 'พเลยง-รนนอง' ซงประกอบดวยทมจากสหภาพแรงงาน SEETU และสหภาพแรงงาน SRUT โดยม

63 ITF, World Bank-Bogota TransMilenio Project draft report, unpublished.

นกสหภาพแรงงาน 8 คนทมอายต�ากวา 40 ปเปนทมท�างานนกจดตงถกคดเลอกเพอใหเหมาะสมกบกลมเปาหมายการจดตง ดงนนเมอตองการจดตงพนกงานขบรถสหภาพแรงงานจะสงนกจดตงทเปนพนกงานขบรถเขาไปคย อกทงยงจบคตามเพศ ภาษาถน อายและความสนใจของเปาหมายอกดวย นกสหภาพแรงงานพยายามหาทางสรางความไววางใจกบคนงานก อนท จะพดคยถ งป ญหาในทท� างาน ค� าว า "สหภาพแรงงาน" ไมไดถกกลาวถงในตอนแรกเพอหลกเลยงการตกเปนเหยอหรอการขมข โดยนายจางทต อตานสหภาพแรงงาน ผใหสมภาษณทเปนสหภาพแรงงานกลาววา “ถาเราตองการจดตงคนงานเราตองเขาใจลกษณะของงานและปญหาของพวกเขาและตองพดภาษาเดยวกบพวกเขา”

ในกรงโบโกตาแรงงานสถานรถโดยสารสตรประสบความส�าเรจในการทาทายนายจางและไดรบการปรบปรงสภาพการท�างานผานทางสหภาพแรงงาน SintraRecaudo ซงสหภาพแรงงานนมสมาชก 25 คนในป 2014 แตในป 2018 สามารถเพมสมาชกไดเกอบ 700 คน และในเรวๆ นสหภาพแรงงาน SintraRecaudo จะรวมกบสหภาพแรงงาน SNTT ซงเปนสมาชกของ ITF ซงจะเพมขดความสามารถในการจดตงและเปนผแทนสมาชกชายและสตรในสาขาขนสงสาธารณะของกรงโบโกตา (ดกรอบเรอง ‘SintraRecaudo การจดตงสตรในกรงโบโกตา) อกทงในสหภาพแรงงาน Recaudo มความหนาแนนของสมาชกราวรอยละ 25 สหภาพแรงงาน SintraRecaudo มอตราความหนาแนนทสงกวาสหภาพแรงงานพนกงานขบรถทมสมาชกสหภาพเพยงรอยละ 5 เนองจากทศนคตตอตานสหภาพทรนแรงของผประกอบการ63

สตรบางคนไดตดสนใจทจะจดตงตวเองโดยไมใชโครงสรางสหภาพแรงงาน เชน องคกรคนขบรถแทกซสตร MOM ในเมกซโกซต (ดกรอบเรอง ‘MOM องคกรคนขบแทกซสตรในเมองเมกซโกซต’) ยทธศาสตรและขอเรยกรองของพวกเขาอาจใหขอมลเชงลกเกยวกบสหภาพแรงงานวาพวกเขาจะสนบสนนคนงานเหลานไดอยางไร

“ ในประเทศเคนยา สหภาพแรงงาน TAWU สหภาพแรงงาน MWU และ สหภาพแรงงาน PUTON มสตรทด�ารงต�าแหนงผน�าในส�านกงานระดบชาต ในฐานะผชวยเลขาธการ รกษาการรองเลขาธการ เหรญญก และเปนประธานสาขา”


96

สหภาพแรงงาน SintraRecaudo กอตงขนในป 2014 สองปหลงจากการท�าสญญาใหบรษท Recaudo Bogotá ใหเปนผบรการจ�าหนายตว และสรางมาตรฐานระบบช�าระเงนในสาขารถโดยสารของกรงโบโกตา สหภาพแรงงานถกกอตงขนโดยคนงาน 25 คนและในชวงแรกการมสวนรวมของสตรนนไมสงมากนกเนองจากผน�าชายไมไดใหความสนใจ โดยมการฝกอบรมเลกนอยส�าหรบนกสหภาพแรงงานสตร อยางไรกตามเม อ เขาลาออกทกอย างก เร ม เป ลยนไปในสหภาพแรงงาน และสมาชกกเพมขนเรอยๆจาก 320 เปนเกอบ 700 คน ในเวลาไมถงหนงป ปจจบนความหนาแนนของสหภาพแรงงานอยทประมาณรอยละ 25 ในบรษท สมาชกสตรคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 80 ของจ�านวนเปนสมาชกทงหมดของสหภาพแรงงาน Recaudo และคณะกรรมการสหภาพแรงงานครงหนงเปนสตร (ชาย 6 หญง 6)

ผอ�านวยการสตรวเวยน เอคอสตา (Vivian Acosta) ไดอธบายวาความส�าเรจเกดจากการรณรงคและการมสวนรวมในการยนหยดเพอสทธของคนงาน สหภาพแรงงานปกปองแรงงานจากการโจมตของนายจางเปนประจ�า เชน การไลออก และการออกค�าเตอนทางวนย เปนผลใหสหภาพแรงงงานกลาวไดวามการปรบปรงสภาพการท�างานและไดรบเงนเดอนทดขน คนงานไดสทธประโยชนทดขน เชน การไดรบการสนบสนนรอยละ 70 ของคาธรรมเนยมเมอศกษาระดบเทคนคหรอระดบปรญญาตรในวชาชพทเกยวของ และไดรบการสนบสนนส�าหรบการซอแวนตา การปรบปรงในดานความปลอดภยเพอปองกนปญหาความรนแรงตอคนงานและงานไดรบการปกปอง โดยสมาชกสหภาพสามารถมองเหนสหภาพแรงงานผานผน�าทเขาเยยมชมสถานบอยครง การจดตงคนงาน การระดมคนงาน และการประชม

"เมอมการลวงละเมดภายในบรษท บรษทไมตองการใหคนงานแสดงตวและเปดเผยปญหาแกสอหรอบรษทอนๆ รถเมล TransMilenio วงอยทวเมอง เรามการรณรงคทแตกตางกน เราไดเยยมชมสถานแบบหนงตอหนงดงนนเราจงสามารถตดตอกบคนงานท

ท�างานอยไดเปนการสวนตว และยงมการใชโซเชยลมเดย เชน WhatsApp Facebook มทวางในสถานทงหมดและเรามตดหมายเลขโทรศพทไวในกรณทคนงานเหลานนตองการการชวยเหลอในทนท เรายงมขอมลจากสหภาพแรงงานในสถานเพอชวยเหลอคนงาน (ชายและสตร) เราจดการประชมเพอบอกเลาเกยวกบสถานการณประเภทตางๆ ทเกดขนในบรษท และเรามทางเลอกในการปกปองพวกเขาเมอจ�าเปน ทกๆ วน บรษท Recaudo ไลคนงานออก สงหนงสอ 'การเตอนสแดง' กบคนงาน ดงนนเราตองใชความพยายามเปนพเศษในการตอตานการโจมตคนงาน"

สหภาพแรงงาน SintraRecaudo เพมบทบาทและพลงในการรณรงคดวยการสรางพนธมตรกบองคกรทแตกตางกน ยกตวอยางเชน พวกเขาไดสรางพนธมตรกบ 'Alternativa Popular' องคกรนกศกษามหาวทยาลยของรฐ และ 'United for Mobility' ซงเปนแพลตฟอรมของพลเมองทผโดยสารใชแสดงความคดเหนสงเพอสรางความตระหนกถงปญหาทคนงานเกบคาโดยสารตองเผชญ

ในเดอนมถนายน 2018 สหภาพแรงงาน SintraRecaudo ไดรบการสนบสนนจากสมาชกในการควบรวมกบ SNTT ซงเ ป นสหภาพแร ง ง านขนส งท ไ ด ร บก า รยอมร บ ในกระบวนการซงน�าโดยผอ�านวยการคนปจจบน วเวยน เอคอสตา ซงการควบรวมนนไดรบการตอนรบจากการ ฟรานซสโก โมรา (Francisco Mora) แหง SNTT ซงเชอวาจะชวยเสรมก�าลงคนงานในสหภาพแรงงานไดเปนอยางมาก

กรณของสหภาพแรงงาน SintraRecaudo เปนตวอยางของความกาวหนาของสหภาพแรงงานในโคลมเบยซงท�าใหสตรมเสยงในการยกประเดนปญหาในการท�างานและปญหาในสหภาพแรงงาน และนอกจากนยงเปนตวอยางและตนแบบของการมสตรในต�าแหนงผน�าสหภาพแรงงาน

SINTRARECAUDO การจดตงสตรในกรงโบโกตา


97

MOM เปนองคกรของคนขบรถแทกซสตรในเมกซโกซต องคกรนถกกอตงขนในป 2012 ประกอบดวยคนขบรถประมาณ 30 คนโดยสวนใหญมาจากภมหลงของชนชนแรงงาน เปนคณแมยงสาวหรอสตรวางงานทมอายมาก ถงแมวาพวกเขามกประสบกบการเลอกปฏบตทางเพศและการคกคาม แตงานขบรถแทกซชวยใหพวกเขามชวตอยได

พวกเขาไมไดตองการการยอมรบในเชงสถาบน ยกตวอยางเชน ในรปแบบสหภาพแรงงาน จากประสบการณของพวกเขาการจดตงสหภาพแรงงานในสาขาทเพศชายเปนใหญเปนเรองยาก ประการแรกสหภาพแรงงานสวนใหญมงเนนไปทระดบอตสาหกรรมทมอตราก�าลงแรงงานสตรสง ประการทสองกระบวนการและขอมลของระบบราชการเขาถงไดยากส�าหรบผทมระดบการศกษาต�า ประการทสามแรงกดดนจากภาระงานและภาระผกพนของครอบครวโดยเฉพาะผปกครองเลยงเดยวหมายความวาเขาจะมเวลาวางเพยงเลกนอยส�าหรบการทจะท�ากจกรรมอะไร อยางไรกตามองคกรเปดกวางส�าหรบการเปนห นสวนกบสหภาพแรงงานทไมขอใหพวกเขาสนบสนนผน�าทพวกเขาไมรสกวาเปนผแทนของพวกเขาอยางเพยงพอ

พวกเขาไดพฒนากลยทธและการเรยกรองเพอลดความไมเทาเทยมกนทางเพศและสนบสนนสตรทอยลางสดของปรามดทางสงคม บางสวนของความคดของพวกเขาคอ::

• เพอสงเสรมใหผ ใช และเพอนรวมงานปฏบตตอคนงานขบรถสตรอยางมศกดศร ผานกจกรรมตางๆ เชน การสวมบทบาทสมมต ผ ร วมงานชายสามารถเข าใจสถานการณในแตละวนทสตรเผชญเพอชวยใหพวกเขามองสตรในฐานะหนสวนแทนทจะเปนคแขง

• เพอเพมขดความสามารถของสตรทมรายไดนอยจงควรมสงอ�านวยความสะดวกในการซอสมปทานแทกซทจดล�าดบความส�าคญส�าหรบแรงงานสตรทมความเสยงมากทสด ปจจบนสตรท�างานทงทางตรงและทางออมใหแกผชายผซงมทรพยากรทางการเงนเพอสทธพเศษ

• จากการน�าแทกซมเตอรแบบดจตอลมาใชบนแทบเลต (tablets) และ MOM เรยกรองการฝกอบรมพเศษส�าหรบสตร (หนมและแก) โดยการฝกอบรมทวไปมแนวโนมทผชายจะเขารวมซงท�าใหการเรยนรนนยากขนส�าหรบสตรเนองจากการเลอกปฏบตทางเพศและบรรทดฐานทางเพศ

• ในขณะทสตรมกจะเรมขบรถแทกซในวยผใหญพวกเขาท�างานหนกเพอเกบเงนใหเพยงพอส�าหรบการเกษยณอายเมอพวกเขาไมสามารถขบรถไดอกตอไป อยางไรกตามประสบการณของพวกเขาอาจมคาส�าหรบผ ทอายน อยกว าดงนนจงเป นประโยชนในการจดตงองคกรทใชคนงานขบรถทเกษยณอายเพอใหค�าแนะน�าและการสนบสนนแกคนงานขบรถทอายนอยกวา

MOM องคกรคนขบรถแทกซ สตรในเมกซโกซต


98

8.2 การแกปญหาความรนแรงและการลวงละเมดทางเพศ

รายงานสวนกอนหนานไดเนนถงความรนแรงทมตอแรงงานสตรรวมถงการลวงละเมดทางเพศ ดงนนจงเปนสงส�าคญส�าหรบสหภาพแรงงานในความพยายามทจะปกปองและเพมการจางงานของสตรในสาขาขนสงสาธารณะเพอแกไขปญหาความรนแรงตอสตรอยางมประสทธภาพ รายงานนคนหาตวอยางของสงทเกดขน แตยงมการปฏบตทแตกตางกนไปตามสหภาพแรงงานโดยมหลกฐานวาสหภาพแรงงานอาจะไมไดพยายามแกไขปญหามากเพยงพอในทกระดบ

ในขณะทสหภาพแรงงานจ�านวนมากมนโยบายในการแกไขปญหาการลวงละเมดทางเพศหรอการเจรจาขอตกลงกบนายจางเพอแกไขปญหา แตกยงมแรงงานสตรทรายงานประสบการณเชงลบในเรองของการลวงละเมดทางเพศตอผแทนสหภาพแรงงานในสหภาพแรงงานบางแหงดงค�าบอกเลาของคนงานในเมกซโกซต:

“ฉนทรมานจากการลวงละเมดทางเพศจากเพอนรวมงานของฉน ฉนไดบอกเรองนกบเจานายของฉนและเขาไมไดท�าอะไรเลย จากนนฉนกคดวาจะไปสหภาพแรงงาน แตเพอนรวมงานสตรของฉนท�าเชนนนครงหนงและคณะกรรมการบอกเธอวาเธอจะตองเรยนรวธการปฏบตตนกบผชายกอน มนเปนความผดของเราเสมอ คณคดวาฉนจะไปรวมกจกรรมหลงจากนนหรอไม”

คนงานรถไฟรางเบาสตร เมกซโกซต

ผแทนสหภาพแรงงานรถโดยสารชายในเมองเคปทาวนยอมรบวาถงแมวาจะมการขมขพนกงานขบรถไฟรวมถงการขทจะขมขนพนกงานขบรถไฟสตร สหภาพแรงงานกยงคงไมไดก�าหนดกลยทธทมประสทธภาพในการจดการกบมน แมวาสหภาพแรงงานตระหนกถงความปลอดภยของพนกงานขบรถโดยสารสตรโดยเฉพาะอยางยงเมอพวกเขาเรมท�างานเชามากๆและกลบเมอเวลาดกและพวกเขาไดพยายามเรยกรองใหมรถรบสงพนกงานไปยงทท�างาน

COSATU เปนสวนหนงของกลมองคกรทเรยกวายไนท บไฮน (Unite Behind) ซงไดท�าการรณรงคเพอปรบปรงสถานะของรถไฟในเคปทาวนรวมถงการแกปญหาความรนแรง ทางองคกรไดท�าการเรยกรองหลายครงเกยวของกบสถานะของระบบขนสงสาธารณะในมาตรา 77 ไปยงสภาพฒนาเศรษฐกจและแรงงานแหงชาต (NEDLAC) ซงเปนพนฐานทางกฎหมายในการประทวงทางการเมองและสงคมทไดรบการคมครอง มาตรา 77 มการตงค�าถามเกยวกบสงทรฐบาลก�าลงท�าเพอแกไขความรนแรงรวมถงการตงค�าถามเกยวกบการเขาถงการขนสงอยางเทาเทยมส�าหรบผทอยในพนททยากจน และพนทคนผวส

“ ฉนทรมานจากการลวงละเมดทางเพศจากเพอนรวมงานของฉน ฉนไดบอกเรองนกบเจานายของฉนและเขาไมไดท�าอะไรเลย จากนนฉนกคดวาจะไปสหภาพแรงงาน แตเพอนรวมงานสตรของฉนท�าเชนนนครงหนงและคณะกรรมการบอกเธอวา เธอจะตองเรยนรวธการปฏบตตนกบผชายกอน มนเปนความผดของเราเสมอ คณคดวาฉนจะไปรวมกจกรรมหลงจากนนหรอไม”

คนงานรถไฟรางเบาสตร เมกซโกซต

“ ในขณะทสหภาพแรงงานจ�านวนมากม นโยบายในการแกไขปญหาการลวงละเมดทางเพศหรอการเจรจาขอตกลงกบนายจางเพอแกไขปญหา แตกยงมแรงงานสตรทรายงานประสบการณเชงลบในเรองของการลวงละเมดทางเพศตอผแทนสหภาพแรงงาน”


99

สหภาพบางแหงไดจดตงคณะกรรมการสตรทเปนผแทนปกปองสทธประโยชนของแรงงานสตร ตวอยางเชน สหภาพแรงงาน MWU ในกรงไนโรบมคณะกรรมการสตรทสามารถจดการกบขอรองเรยนจากสตรรวมถงการลวงละเมดทางเพศ ในกรณหนงสหภาพแรงงานวางแผนทจะลงโทษคนขบชายทถกกลาวหาวาละเมดทางรางกายของสตรคนหนง และเธอไดเนนถงความยากล�าบากของสตรในการจดการกบปญหาอยางเปนทางการโดยเฉพาะเมอพวกเขาตองท�างานกบผกระท�าความผดตอไป

Iในกรงไนโรบ SACCO มหนาทรบผดชอบในการจดการกบกรณของการลวงละเมดทมการรายงาน SACCO ท�าหนาทเปนจดตดตอกบเจาหนาทและรบผดชอบตอพฤตกรรมของสมาชก เปนผลใหพวกเขาลงโทษทางวนยสมาชกทไมเคารพกฎจราจรหรอกระท�าความผด เชน การลวงละเมดทางเพศ พวกเขาอาจถกพกงานนานถงสามเดอนหากคกคามแรงงานสตร ในชวงเวลานคนงานไมสามารถรบงานใน SACCO อนไดดงนนจงไมสามารถท�างานในระบบได บทบาทของ SACCO ในการบงคบใชวนยในหมแรงงานเพอปกปองแรงงานสตรจงเปนสงส�าคญ พวกเขาสามารถก�าหนดมาตรการปองกนทเขมงวดกวาได ตวอยางเชน SACCO สามารถมสวนรวมในแผนกสบสวนคดอาชญากรรมซงออก 'ใบรบรองความประพฤตด' ใหกบคนงานขนสงสาธารณะ การตกลงทจะสงบนทกเกยวกบคนงานทพบวามการละเมดหรอคกคามแรงงานหรอผโดยสารสตรเพอใหกรมสามารถปฏเสธทจะออกใบรบรองใหแกคนผนน

ดงทไดกลาวไวกอนหนาน NGO ทงในกรงไนโรบและเคปทาวนไดรณรงคและด�าเนนการฝกอบรมเกยวกบการลวงละเมดทางเพศของผโดยสารสตรและคนงาน ในกรงไนโรบ นนโฟลน อนนชเอทฟ (Flone Initiative) ไดเชญสหภาพแรงงาน PUTON และ MWU เขารวมการฝกอบรมในขณะท NGO เพอความเปนธรรมดานเพศสภาพ (Sonke Gender Justice) ท�างานรวมกบสหภาพแรงงาน SATAWU ในการรณรงคเพอแกไขปญหาการลวงละเมดทางเพศและความรนแรงทเกดขนจากผโดยสารแทกซในเมองเคปทาวน ในขณะทเจาหนาทของเขตบางแหงไดแนะน�านโยบายในการแกไขปญหาการลวงละเมดทางเพศทไดรบความเดอดรอนจากผโดยสาร เชน ในกรงโบโกตา แตกไมไดกลาวถงการลวงละเมดทางเพศทคนงานสตรประสบ ดงนนจงมขอบเขตส�าหรบสหภาพแรงงานทจะเขารวมกบหนวยงานของรฐหรอองคกรพฒนาเอกชนในการแกปญหาเรองสทธสตรในฐานะผโดยสารเพอปรบปรงสภาพแวดลอมส�าหรบแรงงานสตรโดยเนนการเสรมแรงรวมกนโดยปราศจากการลวงละเมดทางเพศตอผโดยสารและคนงานทงหมด

“ แมวาสหภาพแรงงานตระหนกถงความปลอดภยของพนกงานขบรถโดยสารสตรโดยเฉพาะอยางยงเมอพวกเขาเรมท�างานเชามากๆ และกลบเมอเวลาดกและพวกเขาไดพยายามเรยกรองใหมรถรบสงพนกงานไปยงทท�างาน”


100

8.3 การรณรงคเรองขนสงสาธารณะในอนาคตของสหภาพแรงงาน

สหภาพแรงงานมความกระตอรอรนทจะสรางความมนใจวานวตกรรมในอนาคตเกยวกบการขนสงสาธารณะจะเปนประโยชนตอคนงานและผโดยสาร ซงจ�าเปนตองมการปรกษาหารอกบผแทนคนงานตงแตระยะแรกของการส�ารวจความเปนไปไดของโครงการ การออกแบบ การวางแผนและการด�าเนนการ สหภาพแรงงานไดเรยนรบทเรยนจากโครงการ Transmilenio ในกรงโบโกตา ซงสหภาพแรงงานขนสงไมไดเปนหนงในจากการปรกษาหารอเบองตนเกยวกบการออกแบบ และการด�าเนนการตามโครงการซงน�าไปสปญหาทส�าคญของโมเดลจากมมมองของสทธแรงงานและสภาพการท�างาน ตอมาในระยะด�าเนนการท ITF และ SNTT ไดเขามามสวนรวมและพยายามปรบปรงสทธของแรงงาน ดงรายละเอยดในรายงานสวนท 6.1 และ 8.1 ขางตนเมอสหภาพแรงงาน SintraRecaudo ประสบความส�าเรจในการจดตงเพอปกปองแรงงานสตรสวนใหญในแผนกขายตวโดยสารและตอตานการรบรผลกระทบเชงลบตอระบบอตโนมตซงไมเปนทนยมในหมผโดยสารและคนงาน

สหภาพแรงงานไดระดมพลงแรงงานสตรและผโดยสารในการรณรงคเพอปกปองและปรบปรงระบบขนสงสาธารณะ ตวอยางเพมเตมทอธบายไวใน 'การน�ารถไฟฟามาใชในในเมกซโกซต' ซงเปนการรณรงคเพอ "รกษารถเมลไฟฟา" ซงด�าเนนการโดยสหภาพแรงงาน ATM ในเมกซโกซต รถเมลไฟฟาถกคคามเมอมการยนขอเสนอการใชรถไฟฟาในเสนทางทสรางมาโดยเฉพาะโดยใหค�ามนวาจะมผลดตอสภาพ-แวดลอมและการพฒนาเศรษฐกจ การรณรงคของสหภาพแรงงานแสดงใหเหนถงศกยภาพทยงยนของรถเมลไฟฟา หากมการลงทนใหมซงหากเปรยบเทยบกบระบบรถไฟฟาทมการเสนอนนรถเมลไฟฟามคาใชจายทต�ากวา

รวมถงความพงพอใจของประชาชนตอรถเมลไฟฟากมมาก ในการรณรงคนประสบความส�าเรจในการดงดดสตรจ�านวนมากรวมถงสตรหนมสาวในฐานะผใชใหมสวนรวมในการแสดงความคดเกยวกบการรณรงคครงน

เมอพจารณาถงความส�าคญทางการเมองของโครงการเดนรถโดยสารไฟฟาในเมกซโกซต (ดกรอบเรอง ‘การน�ารถไฟฟามาใชในในเมกซโกซต’) และประโยชนทางสงคมเศรษฐกจและสงแวดลอมทคาดการณไว รวมถงการสนบสนนจากรฐบาล และเงนทนจากหนวยงานระหวางประเทศ ซงมโอกาสทส�าคญส�าหรบสหภาพแรงงานในการเขามามสวนรวมในการปรกษาหารอและการวางแผนตงระยะเรมตนโดยไดรบการยอมรบในฐานะผแทนของผมสวนไดสวนเสยทส�าคญในโครงการในสวนของคนงานทจะสรางและด�าเนนงานโครงการ แนนอนวาผมสวนไดสวนเสยควรรวมถงแรงงานสตรดวย และนโยบายตองไดรบการพฒนาเพอระบไดถงความเสมอภาคทางเพศจากการมสวนรวมทเพมขนของสตรในงานขนสงทมคณภาพดในทกชวงอาชพ

การน�าระบบ BRT มาใชในกรงไนโรบนนเปนทงโอกาสและภยคกคามส�าหรบคนงานขนสงสาธารณะชายและสตร เมอพจารณาจากการท�างานนอกระบบของกลมคนงานมาตตและคนงานตามระยะน จงคาดการณไดวาอาจจะมโอกาสส�าหรบสตรทจะยายไปท�างานในระบบทเปนงานทมคณคาและมความมนคงในระบบ BRT ซงรวมถงงานพนกงานขบรถ เสมยนทท�างานในสถานจ�าหนายตว ผเชยวชาญดาน ICT ในศนยควบคม ผชวยจดเกบคาโดยสาร งานธรการ ผดแล

“ อยางไรกตามการขาดการฝกอบรมและทกษะในหมแรงงานขนสงสาธารณะสตรอาจจ�ากดโอกาสการเขาถงงานดงกลาวเวนแตวาจะมการฝกอบรมทจ�าเปนใหและวางเปาหมายเปนขอก�าหนดตามสญญาส�าหรบบรษทเดนรถในระบบ BRT”


101

ระบบการตรวจสอบตามเวลาจรง ผจดการเสนทางและ ผจดการบรการ BRT ผควบคมเวลาเดนรถ และผจดการยานพาหนะ อยางไรกตามการขาดการฝกอบรมและทกษะในหมแรงงานขนสงสาธารณะสตรอาจจ�ากดโอกาสการเขาถงงานดงกลาวเวนแตวาจะมการฝกอบรมทจ�าเปนใหและวางเปาหมายเปนขอก�าหนดตามสญญาส�าหรบบรษทเดนรถในระบบ BRT

จนถงปจจบน ความพยายามในทจะรวมผด�าเนนการขนสงสาธารณะในการวางแผนระบบ BRT ในกรงไนโรบ โครงการระยะแรกทจะเรมใหบรการในเดอนธนวาคม 2018 ยงมแคเจาของมาตตและหนวยงานดานสวสดการ แตในสวนของคนงานขนสงสาธารณะและสหภาพแรงงานนนไมไดมสวนเกยวของ แนนอนวาผทไดรบผลกระทบมากทสดจาก BRT คอคนงานรถมาตตเนองจากคนงานกลมนมความรเพยงเลกนอยเกยวกบแผนงาน จากการส�ารวจคนงานมาตต 300 คนในเดอนตลาคม 2017 พบวาคนงานมากกวารอยละ 80 ทไมเคยไดยนเรอง BRT หรอแผนการทจะน�า BRT มาใชในกรงไนโรบ แนนอนวาในบรรดาผทเคยไดยนเกยวกบ BRT นนรอยละ 59 คดวาเปนความคดทดแมวารอยละ 42 เชอวาจะน�าไปสการสญเสยงานหรอรายไดทลดลง64

สหภาพแรงงานขนสง TAWU PUTON และ MWU ไดสรางความตระหนกในหมสมาชกเกยวกบระบบ BRT ทก�าลงเขามา การไดรบการแจงเปนขนตอนแรกทมอทธพลตอการเปลยนแปลง แตสหภาพแรงงานมความส�าคญอยางยงตอรฐบาลในการใหขอมลทไมเพยงพอเพอใหคนงานมอทธพลตอการด�าเนนงาน ผใหสมภาษณจากสหภาพแรงงานกลาววา“ จะมการรวมตวกนโดยไมมขอมลไดอยางไร? รฐบาลไมไดรวมคนงานขนสงสาธารณะในการรบฟงความเหน”

การรณรงคของสหภาพแรงงานใน BRT เพมจ�านวนสมาชก

64 Spooner 2018.65 The ITF commissioned a baseline report to estimate the potential impact on the matatu workforce from BRT in Nairobi, which called for more research to determine a more precise assessment of the impact on workers, see Spooner 2018.

ใหสหภาพแรงงานโดยคนงานจ�านวนมากทเขารวมเปนสมาชกสหภาพแรงงาน PUTON สหภาพแรงงาน TAWU และสหภาพแรงงาน MWU เนองจากการคกคามทจะสญเสยงานจากการเปดตวระบบ BRT ความกลวของแรงงานนอกระบบไดรบการตอกย�าจากผลของการเปดตว BRT ในกรงโบโกตาซงแรงงานนอกระบบตกงานแมจะมการสรางงานใหมกตาม ไมมความพยายามอยางเปนทางการในการประเมนผลกระทบทมตอคนงานหลกจากการเปดตวระบบ BRT แมวาสหภาพแรงงานจะมการเรยกรองใหมการประเมน65 ผลการวจยในปจจบนจากกรงไนโรบประมาณการวามงานอยางนอย 80,000 งานทงในบรษทผใหบรการและงานทเกยวของอนๆจะไดรบผลกระทบจากการน�าระบบ BRT มาใช โดยตวเลขค�านวนจากการลงทะเบยนกบ SACCO จ�านวน 200 แหงในเมอง

สหภาพแรงงานในกรงไนโรบจงใชโอกาสนในการฝกอบรมสมาชกเกยวกบผลกระทบของระบบ BRT และการรบสมครสมาชก แตสหภาพแรงงานตระหนกวาโอกาสในการรบสมครสมาชกอาจจะไมเปดนานนกและสมาชกจะยงคงอยกตอเมอพวกเขาเหนประโยชนผานการมสวนรวมอยางกระตอรอรนของสหภาพแรงงานและการเจรจาตอรองกบเจาหนาท ผใหสมภาษณจากสหภาพแรงงานไดแสดงความคดเหน:

“ เมอผชายเปนผน�าในสหภาพแรงงานพวกเขามกจะไมใหความสนใจประเดนปญหาทสงผลกระทบตอสตร พวกเขาจะท�าเชนนนกเมอพวกเขาไดรบการเตอนหรอเมอพวกเขารวามบางคนในกลมผฟงตองการไดยนเรองเหลานไดรบการหารอ หากพวกเขาอยล�าพงตนเองพวกผชายจะไมพดถงปญหาของสตรเลยาาา”



102

“สหภาพแรงงานมาถกทางแลว แตพวกเขาจ�าเปนตองเขาใจวาพวกเขาก�าลงตอรองกบผคน พวกเขาจะตองโนมนาวใหคนงานเขารวมเปนสมาชกสหภาพแรงงานเพอตอสเพอสทธของพวกเขา แตพวกเขาไมสามารถกกผคนได คนมาหาสหภาพแรงงานเพราะพวกเขาไมพงพอใจ”


Iสงทนาสนใจคอ ในการรณรงคในระบบขนสงสาธารณะจากเมองอนๆ มสงทเหมอนกน คอ การรณรงคในระบบ BRT ทกรงไนโรบนนถกขบเคลอนโดยสตรเปนสวนใหญและมผเขารวมเปนสตร ในขณะทแรงงานขนสงสาธารณะ 1 ใน 10 เปนสตร แตระหวางการรณรงคมแรงงานสตร ผเขารวมประมาณ 7 ใน 10 ของผเขารวม สงนบงชวาสตรมความกระตอรอรนในการระดมสมาชกสหภาพแรงงานในประเดนเรองนมากกวาผชาย และตอกย�าความส�าคญของการสรางขดความสามารถของสตรในการเปนผ น�าสหภาพแรงงานและการใหความสนบสนน ผใหขอมลจากสหภาพแรงงานกลาววา:

“เมอผชายเปนผน�าในสหภาพแรงงานพวกเขามกจะไมใหความสนใจประเดนปญหาทสงผลกระทบตอสตร พวกเขาจะท�าเชนนนกเมอพวกเขาไดรบการเตอนหรอเมอพวกเขารวามบางคนในกลมผฟงตองการไดยนเรองเหลานไดรบการหารอ หากพวกเขาอยล�าพงตนเองพวกผชายจะไมพดถงปญหาของสตรเลย”


นอกเหนอจากการเสรมสรางขดความสามารถภายในสหภาพแรงงานแลว ผใหสมภาษณหลายคนยงคดวาระบบ BRT จะสรางพลงใหแกคนงานสตรในขนสงสาธารณะผาน

66 Rizzo, M. (2017). Taken for a Ride: Grounding Neoliberalism, Precarious Labour, and Public Transport in an African Metropolis. Oxford University Press

การปรบปรงมมมอง การยอมรบและการเคารพ ผใหขอมลสหภาพแรงงานชายแสดงความคดเหนวา:

“ระบบ BRT อาจเปลยนแปลงสถานการณ การขนสงสาธารณะโดยมการค�านงถงความปลอดภยและศกดศรโดยเฉพาะอยางยงส�าหรบแรงงานสตรและผโดยสารสตร ซงอาจน�าไปสการบ�ารงรกษายานพาหนะขนสงสาธารณะทดขน และเกดมลพษนอยลง”


อยางไรกตามผลประโยชนทงหมดขนอยกบวธการใชงานระบบ มการเตอนวาระบบ BRT อาจสงผลใหเกดความแออดในสวนอนๆ ของระบบการขนสง ทงลดการเดนทางลงและท�าใหรายไดของผ ประกอบการขนสงทางบกลดลง ผเชยวชาญดานวชาการแยงวาการน�าระบบ BRT มาใชจะท�าใหความสบสนว นวายเพมขนโดยยดผ ใช 2 กล ม กลมยากจนถกดนใหไปใชบรการขนสงสาธารณะทไมไดรบการซอมบ�ารงอยางดและเดนทางไดชา ในขณะทกลมทสามารถมก�าลงจ ายจะเลอกใช บรการบรการขนสงสาธารณะทแพงกวา เรวกวาและดกวา66 อยางไรกตามคนอนๆ มองโลกในแงดวาการน�าระบบ BRT มาใชจะลดความแออดของการจราจรบนถนนซงน�าไปสการเดนทางทเพมขนมากมกวาการใชรถมาตตและท�าใหมรายรบทสงขน

มมมองและการคาดการณทขดแยงกนเหลานชใหเหนถงความจ�าเปนในการหาขอมลเพมเตมและการอภปรายในหมคนงานขนสงสาธารณะและประชาชน คนงานขนสงสาธารณะสตรรายหนงกลาววา:

“มความจ�าเปนตองมสวนรวมกบระบบ BRT ในเคนยา มหาวทยาลยและสอมวลชนควรใหขอมลแก


103

ผ เชยวชาญดานวชาการแยงวาการน�าระบบ BRT มาใชจะท�าใหความสบสนวนวายเพมขนโดยยดผ ใช 2 กลม กลมยากจนถกดนให ไปใช บรการขนส งสาธารณะทไมไดรบการซอมบ�ารงอยางดและเดนทางไดชา ในขณะทกลมทสามารถมก�าลงจายจะเลอกใชบรการบรการขนสงสาธารณะทแพงกวา เรวกวาและดกวา

สาธารณชนเกยวกบระบบ BRT ผคนควรมเวลาในการพดคยกนเกยวกบระบบ BRT ดวยวธน BRT จะไดรบการยอมรบ”

คนงานขนสงสาธารณะสตร

การปรกษาหารอเกยวกบ BRT ระหวางหนวยงานรฐบาลและหนวยงานขนสงไดรวมการหารอกบผประกอบการขนสงสาธารณะ เชน สมาคมผเปนเจาของรถมาตต (MOA) แตความคดเหนของพวกเขาไมจ�าเปนตองสอดคลองกบคนงาน การวจยชใหเหนวาแมในเมองอนๆ เจาหนาไดใหการยอมรบวาการรวมผแทนคนงานจากแรงงานขนสงนอกระบบมความจ�าเปนเพอการวางแผนระบบและการสงมอบระบบ BRT ใหประสบความส�าเรจ พรอมตวอยางของการปรกษาหารอกบสหภาพแรงงานคนขบรถแทกซในกานาและแอฟรกาใต.67 นอกจากน เจ าหนาทรฐในเมอง โยฮนเนสเบรกไดรวมกบผน�ากลมรถแทกซในชวงเรมตนของโครงการโดยพาพวกเขาไปยงอเมรกาใตเพอเยยมชมระบบ TransMileno และพบกบคนงานทเคยเปนแรงงานนอกระบบ ซงการเจรจาตอรองสงผลใหคนขบรถแทกซกลายเปนผถอหนในบรษททใหบรการรถเมลทไดสญญาจางเหมาชวงจาก BRT ซง “ใหผมสวนไดมเวทส�าหรบการสนบสนนตวเองใหเกดความรวมมอเทศบาลเมองแทนการคดคาน” 68

67 Spooner 201868 ITDP (2018). BRT Planning Guide, cited in Spooner, 2018, p.27


104

8.4 การจดตงคนงานแพลตฟอรมของสหภาพแรงงาน

มความยากล�าบากอย างมากในการจด ตงคนงานแพลตฟอรมทท�างานอสระภายใตรปแบบการจางงานทไมจ�าเปนตองมการพบกนแบบตวตอตวระหวางคนงานดวยกนหรอแมกระทงนายจาง ดงนนจงไมนาแปลกใจทในเมกซโกซตไมมองคกรส�าหรบคนขบรถแพลตฟอรมเลย (แมวาคนขบแทกซสตรจะจดตงตวเอง ดรายละเอยดในกรอบเรอง ‘MOM องคกรคนขบแทกซสตรในเมกซโกซต’) ในกรงเทพมหานครไมมสหภาพแรงงานเขาไปจดตงคนขบของ Grab ในท�านองเดยวกนในกรงโบโกตากเปนไปไมไดทจะจดตงคนงานแพลตฟอรม จากขอมลของ SNTT พบวามนเปนเรองยากทจะระบตวคนขบเพอลองเขาไปคยและชวนเปนสมาชก สงทท�าใหยงยากขนไปอก คอ ประเดนขอเทจจรงทวามเพยงรถยนตทจดทะเบยนเปนสวนหนงของบรษทโดยกระทรวงคมนาคมเทานนทสามารถน�ามาเปนแทกซอยางถกกฎหมาย ซงหมายความวาการท�างานของ Uber และแพลตฟอรมบรการขนสงอนๆ ไมสอดคลองกบกฎหมายทมอย

ในกรงไนโรบมคนงานทท�างานเกยวกบแพลตฟอรมดจตอลประมาณ 420 คนไดเขารวมเปนสมาชกสหภาพแรงงาน PUTON ในป 2017 (ดกรอบเรอง ‘การจดตงคนงานแพลตฟอรมในกรงไนโรบ’) หลงความพยายามเบองตนโดยคนงานแพลตฟอรมดจตอลเพอดงบรษทแพลตฟอรมมาหารอเกยวกบประเดนคนงานทถกเลกจางดวยเหตผลวาพวกเขาไมมตวตน ผานสหภาพแรงงาน PUTON คนงานเหลานขบรถใหกบบรษทแพลตฟอรมดจตอลเชน Uber ไดเกดกรณท Uber ระงบการใชงานบญชของคนขบสตร 5 คน เพราะพวกเขาเข าร วมการประชมสหภาพแรงงาน สหภาพแรงงานไดรองเรยนตอ Uber โดยอางถงสทธตามรฐธรรมนญของคนงานในการเขารวมสหภาพแรงงาน และเรยกรองให Uber เปดการใชงานบญชของพวกเขาอกครง

Uber ยงระบดวยวาไมมปญหากบคนงานทเขารวมสหภาพแรงงาน อยางไรกตามบรษทอน ๆ ไมสนบสนนใหคนงานเขารวมสหภาพแรงงาน

คนขบรถในเคปทาวนเรมมการจดตงหลงจากมคนขบ Uber จ�านวนหนงถกระงบบญชใชงานจากแอพพลเคชนโดยบรษท และท�าใหไมสามารถท�างานในฐานะคนขบ Uber ไดในป 2017 เรองนท�าใหคนขบเจดคนพรอมกบสหภาพแรงงาน NUPSAW และ สหภาพแรงงาน SATAWU ตงค�าถามถงสถานะทางกฎหมายในฐานะเปนนายจางตนเอง ดงทผ แทนของ สหภาพแรงงาน SATUWU ใหสมภาษณวาสหภาพแรงงานมความกระตอรอรนทจะสนบสนนทางดานกฎหมายเนองจาก Uber“ ดเหมอนจะเปนนายจางทไมมลกจาง”

คนขบรถและสหภาพแรงงานได ยน เร องต อคณะกรรมาธการเพอการไกลเกลยและและอนญาโตตลาการ (CCMA) โดยพวกเขาแยงวาพวกเขาเปนนายจางของบรษทและไมใชคนงานขบรถทเปนนายจางตนเองซงบรษทระงบบญชของพวกเขาท�าใหเขาแอพพลเคชนไมไดโดยไมมกระบวนการใดๆ บรษไดเลกจางพวกเขาอยางไมเปนธรรม พวกเขาแพคดในศาลในเชงเทคนคแตสหภาพแรงงานเชอวานจะเปนจดเรมตน ในขณะทผพพากษาไมเหนดวยวาความสมพนธของการจางงานระหวาง Uber SA และคนขบนนไดรบการพสจนแลว ค�าชขาดไดเปดค�าถามในเรองของความสมพนธการจางงานระหวาง Uber BV (บรษท แม Uber ในเนเธอรแลนด) และคนขบรถ (เพราะ Uber BVไมใชคกรณกอนเรองจะเขาถงกระบวนศาล) ดวยเหตผลนเอง

“มความยากล�าบากอยางมากในการจดตง คนงานแพลตฟอรมทท�างานอสระภายใต รปแบบการจางงานทไมจ�าเปนตองมการ พบกนแบบตวตอตวระหวางคนงานดวยกนหรอแมกระทงนายจาง”


105

ทท�าใหประเดนวา Uber SA ยงเปนนายจางหรอไมนนถกมองขามไป

ในการตดสนใจวาบรษทนนเปนนายจางจรงหรอไม คณะกรรมการ CCMA พบวาคนขบตองอยภายใตการควบคมของ Uber ตองพงพา Uber ในเชงเศรษฐกจและคนขบคอองคประกอบส�าคญของบรการของ Uber คณะกรรมการพบวาคนขบรถของ Uber สามารถตดสนใจเกยวกบงานของตนได เชน ชวโมงการท�างานตอวน รวมถงเวลาเรมงานของพวกเขา เปนตน แต Uber ท�าการควบคมการท�างานของคนขบดวยการระงบหรอปดการเขาถงแอปพลเคชน ดงนนแมจะไมมการก�ากบดแลโดยตรงในทางกายภาพแตทางบรษทกยงสามารถควบคมคนขบผานทางเทคโนโลย ดวยเหตผลนและอนๆ คณะกรรมการเหนวามนคอความสมพนธการจางงาน

บรษทไดน�าขอคนพบของคณะกรรมการ CCMA เขาสศาลแรงงานเพอทบทวน ศาลแรงงานตดสนเปนคณแกทางบรษทในเชงเทคนคโดยไมมการโตแยงวนจฉยวาคนงาน Uber เปนนายจาง หรอเปนผรบเหมาทเปนนายตนเอง ดานเทคนคนนสหภาพแรงงาน SATAWU อางถงเทคโนโลยของ Uber SA ในขณะทพวกเขาควรอางถง บรษทแมคอ Uber BV ซงเปนบรษทของเนเธอแลนด

คนงานของ Uber และ Taxify ไดมการประทวงหลายครงในประเดนทพบบอยในเมองเคปทาวนและโยฮนเนสเบรก ในชวงป 2018 ในชวงเดอนกรกฎาคมมผรองเรยนกวา 200 คน ซงขอรองเรยนทพบบอยคอประเดนท Uber ลบคนขบออกจากระบบและเลกจางพวกเขา ผประทวงเรยกรองให Uber:

69 In August 2018 New York became the first US city to cap the number of licenses for ride-hailing services such as Uber for one year, aimed at reducing traffic congestion and increasing driver pay. Retrieved 8 August 2018 from: https://uk.reuters.com/article/us-uber-new-york/new-york-city-votes-to-cap-uber-lyft-vehicle-licenses-idUKKBN1KT2M3

• หกรายไดรอยละ 15 และไมใชรอยละ 25 จากเงนคาแทกซเนองจากตนทนเชอเพลงทเพมขนและชวโมงการท�างานทเชามาก

• ใหพวกเขามผแทนในบอรดบรษทถาหากมการระบวาพวกเขาเปน “หนสวน”

• เลกรบรถเขาสระบบอกเพราะตอนนถนน ”อมตวแลว”69

ปญหาเรองสถานะการจางงานของ Uber และคนงานแพลตฟอรมอนๆ ไดรบการโตแยงในประเทศอนๆ รวมถงสหราชอาณาจกร และยงมแนวโนมวาจะมอกหลายหลายประเทศโดยเฉพาะอยางยงเมอบรษทเหลานพยายามขยายกจการ ค�าถามเกยวกบกฎระเบยบและการออกใบอนญาตจะมโผลมาเรอยๆ โดยมผลส�าคญส�าหรบสภาพการท�างาน ความมนคง และการจดตงของคนงาน น�าไปสความทาทายและโอกาสมากมายในอนาคตส�าหรบสหภาพแรงงาน

“ ไดเกดกรณท Uber ระงบการใชงานบญชของคนขบสตร 5 คนในกรงไนโรบเพราะพวกเขาเขารวมการประชมสหภาพแรงงาน สหภาพแรงงานไดรองเรยนตอ Uber โดยอางถงสทธตามรฐธรรมนญของคนงานในการเขารวมสหภาพแรงงาน และเรยกรองให Uber เปดการใชงานบญชของพวกเขาอกครง Uber ยงระบดวยวาไมมปญหากบคนงานทเขารวมสหภาพแรงงาน อยางไรกตามบรษทอน ๆ ไมสนบสนนใหคนงานเขารวมสหภาพแรงงาน”


106

การจดตงคนงานแพลตฟอรม ในกรงไนโรบ

สหภาพแรงงาน PUTON ในกรงไนโรบสามารถหาสมาชกสหภาพแรงงานทเปนคนขบรถบรษทแพลตฟอรมเปนจ�านวน 420 ราย สตรมบทบาทส�าคญในความพยายามเขาไปจดตงคนงาน ยกตวอยางเชน ในการตอตานกรณทคนขบสตรถกระงบบญชโดยบรษทแพลตฟอรมหลงจากทพวกเธอเขารวมการประชมของสหภาพแรงงาน ดงไดกลาวขางตน และการมต�าแหนงผน�าในสหภาพแรงงานในระดบชาตและระดบทองถน เชน ในสหภาพแรงงาน TAWU MWU และ PUTON นอกจากนสมาชกสตรยงมบทบาทส�าคญในการเจรจากบรฐบาลและนายจางเพอปรบปรงสภาพการท�างานของคนงานแพลตฟอรม

ผแทนสหภาพแรงงานตระหนกถงความยากล�าบากในการจดตงสาขาน จากการสงเกตการณคนงานแพลตฟอรมอาจมประสบการณนอย และดงนนจะตองใชความอดทนกบกระบวนการทางสหภาพแรงงานทตองเวลานานมากกวาการหวงอยางรวดเรว ดงนนคนงานแพลตฟอรมและสหภาพแรงงานจงตองมการสอสารทชดเจนและเปดกวางเพอท�าความเขาใจขอกงวลและขอจ�ากดของกนและกน ความตองการของคนงานแพลตฟอรมอาจแตกตางกน ตวอยางเชน พวกเขาอาจมความยดหยนส�าหรบการเขารวมในการประชมกลางวนมากกวาเมอเปรยบเทยบกบคนงานขนสงสาธารณะ รายอนๆ ทมตารางเวลาแนนอน อาจจ�าเปนตองพฒนารปแบบเฉพาะส�าหรบการจดตง เชน การเปนสมาชกสาขาออนไลน แตเปนสงส�าคญทคนงานประเภทตางๆ ตองมเขาใจซงกนและกน ผใหสมภาษณผแทนคนงานแพลตฟอรมกลาวไววา:

“...สหภาพแรงงานแมควรน�าสหภาพแรงงานสาขามาพบกนเพอท�าความรจกและท�าความเขาใจในขอกงวลของสหภาพแรงงานแตละแหง”

ผแทนสหภาพแรงงาน คนงานแพลตฟอรม กรงไนโรบ

สหภาพแรงงานไดรบความส�าเรจในการยกประเดนปญหาตอเจาหนาทกระทรวงคมนาคมเกยวกบการควบคมราคา สภาพการท�างานของคนงานและความมนคง และความกงวลดานความปลอดภยทมผลตอคนงานแพลตฟอรม เมอวนท 7 มถนายน 2018 คนงานแพลตฟอรมจาก PUTON ทมาจากหลายบรษทยนค�ารองตอรฐสภาเพอเรยกรองใหมการออกระเบยบขอบงคบส�าหรบสาขาและกฎเกณฑทเปนธรรมเกยวกบการก�าหนดราคา ในขนตนรฐสภาปฏเสธทจะออกกฎหมายตามค�ารองจนกวาหนวยงานภาครฐทเกยวของจะจดการกบเรองน PUTON รวมกบสมาคมแทกซดจตอล (Digital Taxi Association) และกลมสงคมไรดแชรซคโค (Rideshare SACCO) ไดจดตงคณะกรรมการเฉพาะกจคอ คณะกรรมการแทกซดจตอล (Digital Taxi Forum) เพอเปนผแทนในการตดตอกระทรวงคมนาคม มการประชมหลายครงและในการประชมระหวางปลดกระทรวง คณะรฐมนตรและเจาของรถแทกซ คนงานไดแสดงความไมพอใจ มการลงนามบนทกความเขาใจ (MoU) เมอวนท 11 กรกฎาคม 2018 โดยไดรบความสนใจจากสอมวลชนทวโลกรวมถง BBC และ ซเอนเอน ผ แทนแพลตฟอรมดจตอลรวมกบเจ าหนาทของ PUTON ไดเขาพบกบคณะกรรมการการขนสงรฐสภาเมอวนท 23 สงหาคม 2018 และน�าเสนอค�ารองของพวกเขาในการประชมทม เจ าหนาทระดบสงจากส�านกงานการบรหารกรงไนโรบและการขนส ง (NaMATA) การขนสงและความปลอดภยแหงชาต (NTSA) และเขตปกครองเมองกรงไนโรบ (NCCG)


107

• ระเบยบขอบงคบของอตสาหกรรมแทกซออนไลน: พระราชบญญตการขนสงและความปลอดภยแหงชาต (NTSA) ควบคมสาขาขนสงทไมครอบคลมอตสาหกรรมรถแทกซออนไลนเนองจากเปนอตสาหกรรมใหมหหลงการออกพระราชบญญต คนงานแพลตฟอรมดจตอลไมถกนบเปนผมสวนไดสวนเสยในการก�าหนดพระราชบญญตน ค�ารองของคนงานเรยกรองใหมการออกขอบงคบทก�าหนดความหมายของบรษท รถแทกซ บทบาทและวธการท�างานและการมสวนรวมของคนขบรถเปนอยางไร

• ราคา: บนทกความเขาใจเหนชอบทบรษททงหมดควรใชอตราทอนมตโดยสมาคมยานยตแหงเคนยา (Automobile Association of Kenya หรอ AA) AA อยระหวางการตรวจสอบ เนองจากไมไดมการก�าหนดอตราส�าหรบแทกซเชงพาณชยไวกอนหนาน

• ระเบยบจราจร: กระทรวงคมนาคมก�าลงด�าเนนการทบทวนพระราชบญญตจราจร ในขณะเดยวกนกมการรางการแกไขพระราชบญญตจราจร 2017 ซงจะมการรวมเนอหาเกยวกบอตสาหกรรมออนไลน ผแทนคนงานแพลตฟอรมจะไดรบเชญใหเขารวมการประชมของผมสวนไดสวนเสยเพอหารอรางพระราชบญญตนและแสดงความคดเหน ประเดนเรองความนคงของอาชพจะถกรวมเขาไปในระเบยบดวย

แมวาจะมบรษทแพลตฟอรมเพยง 5 รายทเขารวมการประชม การลงนามใน MoU ไดสรางมาตรฐานส�าหรบบรษทแทกซทกแหงทงทไดจดทะเบยนในปจจบนและจะจดทะเบยนในอนาคต คนงานสตรมผแทนอยางเพยงพอในทมเจรจาตอรองโดยมจ�านวนถง 3 คนจากผแทนทงหมด 7 คน

การหารอในอนาคตกบทกฝายจะก�าหนดวธการด�าเนนการบนทกความเขาใจและจะแกไขปญหาในระดบปฏบตการตามทระบไวในบนทกความเขาใจและค�ารอง ประเดนปญหาเหลานจะแกไขขอกงวลเกยวกบ:


9. บทสรป ขอเสนอแนะ


109

หลกฐานจากการวจยทด�าเนนการในหาเมองส�าหรบรายงานนยนยนวาสตรยงคงเผชญกบการแบงแยกทางเพศในสาขาขนสงสาธารณะ กระจกตวท�างานในต�าแหนงทไดรบคาจาต�า และในบางกรณท�างานทไมมความมนคงหรอในต�าแหนงงานนอกระบบ อยางไรกตาม รายงานฉบบนเนนใหเหนรปแบบการเปลยนแปลงทเหนการเตบโตของจ�านวนสตรทเขาไปเปนคนงานในสาขาขนสงสาธารณะในบางเมอง เชน เมกซโกซต รวมถงแอฟรกาใต นอกจากนยงมขอบงชวาสตรก�าลงไดรบโอกาสมากขนในการเขาไปท�างานทปกตผชายคนท�า เชน พนกงานขบรถในระบบการขนสงรปแบบใหม เชน BRT และในระบบรถไฟใตดนทก�าลงขยายตว รวมถงถกดงดดจากความยดหยนของการบรการแทกซบนแพลตฟอรม

ดงนนการพฒนาของระบบขนสงรปแบบใหมและการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยมโอกาสเปนประโยชนแกแรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะ ยกตวอยางเชน การเปดโอกาสใหท�างานในระบบ และหลกหนจากการท�างา

นานอกระบบทไมมความมนคง ในการปรบปรงการท�างานของยานพาหนะและความปลอดภยเพอใหงานขบขเปนทสนใจของสตรมากขนและในการน�าเสนอชวโมงการท�างานและรปแบบทยดหยนมากขนผานงานแพลตฟอรม

แตในทางตรงกนขาม งานหลางอยางทปกตเปนงานทสตรท�าไดรบผลกระทบจากระบบจ�าหนายตวอตโนมต ในบางกรณส งผลให ต องสญเสยงาน แม จะมข อตกลงทสหภาพแรงงานท�าไวกยงมกรณการโยกยายเกดขน จากหลกฐานในรายงานนแสดงใหเหนวาเครองจ�าหนายตวอตโนมตและเครองเกบคาโดยสารอาจจะมมากขนแมวาความคบหน าในการน�ามาใช จะยงมข อจ�ากดด านเทคโนโลย เหตผลทางธรกจ และความยากล�าบากทางการเมอง ประเดนส�าคญอกประการหนงทไดจากการสมภาษณกบพนกงานหญงทท�างานในแผนกตวและทการบรการลกคาคอผโดยสารชอบการมปฏสมพนธระหวางมนษยมากกวาการรบบรการจากเครองจกรซงมกจะชากวาหรอท�างานไดไมด


110

โอกาสในการฝกอบรมเปนเรองจ�าเปนเพอใหมนใจวาสตรจะเขาถงงานใหมๆ เมอโครงสรางพนฐานของระบบขนสงถกน�ามาใชหรอยกระดบ อยางไรกตามการวจยพบวาการฝกอบรมมกจะไมเพยงพอ ยกตวอยางเชน ในการท�าใหสตรไดรบใบขบขหรอใชงานระบบเทคโนโลยใหม แมวาจะมตวอยางของการฝกงานระดบชาตหรอแผนการเรยนรทไดรบการอปถมภทถกใชในการฝกอบรมสตรเพอใหไดรบใบขบขเพอทพวกเขาจะสามารถสมครงานใหมได เชน งานในระบบ BRT ของเมองเคปทาวน มาตรการน มวตถประสงคเพอแกปญหาการครอบง�าของผชายในหม ผขบขในระบบ BRT ซงจ�าลองรปแบบการแบงแยกทางเพศทมอยแลวในหมคนขบแทกซ เมอระบบ BRT ถกน�ามาใชคนขบรถแทกซทหวาดกลววาจะสญเสยงานอนเปนผลมาจากระบบใหมไดรบการจดล�าดบใหมความส�าคญในการสรรหาคนงาน นเปนสวนหนงของยทธศาสตรเพอใหแนใจวาการเพมขดความสามารถทางเศรษฐกจส�าหรบคนผวสจะสอดคลองกบกฎหมายของแอฟรกาใต

ในขณะทระบบ BRT อาจจะมโอกาสเปนประโยชนส�าหรบแรงงานสตร แตรปแบบทมการเปดตวตามความเงอนไขการ

70 ITF, World Bank-Bogota TransMilenio Project draft report, unpublished.

ทางการเงนของธนาคารโลก โดยยนยนใหด�าเนนการในรปแบบหนสวนภาครฐและเอกชน ซงกอใหเกดการแขงขนระหวางบรษทด�าเนนการเกยวกบการเดนรถและการแบงแยกของการควบคมอ�านาจและและกฎระเบยบในทองถนออกจากงานบรการ การวจยจากกรงโบโกตาแสดงใหเหนวาสงนสงผลใหมการตรวจสอบเงอนไขและสภาพการท�างานของคนงานในแตละบรษทโดยองคกรทใชระบบนอยเกนไป ทรานมเลโน ทใหความสนใจเพยงแคประเดนปญหาทเกยวของกบการบรการผโดยสาร อยางไรกตาม ทรานมเลโนไดเจรจาตอรองสญญากบผด�าเนนการ ดงนนจงสามารถเรยกรองเงอนไขทรวมถงขอก�าหนดการปฏบตดานแรงงานทเหมาะสม แตบรษทไมไดท�าปฏบตตามเนอหาในสญญานน70

การใชรปแบบทจ�าเปนตองมการจางงานแบบเอาทซอรสบรษทเอกชนในงานระดบปฏบตการอาจสงผลเสยตอการจางงานสตรในหลายดาน ในเมองตางๆ เชน เมกซโกซตและกรงโบโกตาสตรมแนวโนมทจะไดรบการจางงานในต�าแหนงภาครฐในระบบขนสงสาธารณะ ดงนนการเอาทซอรสต�าแหนงงานเหลานสามารถท�าใหเกดความเสยงได สหภาพแรงงานในเมกซโกซตพบวาเมอมการน�าระบบแปรรปแบบใหมมาใช เชน รถแทกซไฟฟาซงในสญญาม ขอตกลงและเงอนไขทเสยเปรยบและไมมสหภาพแรงงาน ดงนนพวกเขาจงมความกลวเกยวกบแผนใหมส�าหรบรถเมลไฟฟา สตรในกรงเทพมหานครเชอวาการท�างานกบ ผประกอบการรถไฟของรฐวสาหกจมสภาพการท�างานทดกวา ยงไปกวานนในเมองเคปทาวนทมการน�าระบบ BRT มาใชใหคาแรงพนกงานขบรถทต�ากวาเดมและสภาพการท�างานทแยลงเมอเปรยบเทยบกบบรษทเอกชนแกบส (GABS) ทด�าเนนการใหบรการรถบสในเคปทาวนมาหลายป จ�านวนสตรทไดท�างานเปนพนกงานขบรถในบรษทเดนรถใหมมมากขน (ถงแมวาในภาพรวมตวเลขจะมจ�านวนนอย) เพอเทยบกบจ�านวนในบรษทแกบส

“ ดงนนการพฒนาของระบบขนสงรปแบบใหมและการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยมโอกาสเปนประโยชนแกแรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะ ยกตวอยางเชน การเปดโอกาสใหท�างานในระบบ และหลกหนจากการท�างานานอกระบบทไมมความมนคง… แตในทางตรงกนขาม งานหลายอยางทปกตเปนงานทสตรท�าไดรบผลกระทบจากระบบจ�าหนายตวอตโนมต ในบางกรณสงผลใหตองสญเสยงาน แมจะมขอตกลงทสหภาพแรงงานท�าไวกยงมกรณการโยกยายเกดขน”


111

รายงานดงกลาวเปดเผยวา แรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะยงคงเผชญกบความรนแรงและการลวงละเมดทางเพศจากผโดยสารและเพอนรวมงานชายในทกเมอง ซงสอดคลองกบหลกฐานการวจยอนๆ ทวโลก สงนจะขดขวางสตรไมใหสามารถท�างานบางอยางได เชน งานขบรถทตองท�างานตอนดกหรอเดนทางไปยงพนทไมปลอดภยของเมอง อยางไรกตามเหนไดวางานทสตรมกเปนผปฏบต เชน การบรการลกคาและงานจ�าหนายตว มกมความรนแรงจาก ผโดยสารและการลวงละเมดเกดขนเปนประจ�า

ผ ใหสมภาษณร สกวานายจางจ�าเปนตองสรางสภาพแวดลอมการท�างานทปลอดภยทงในสถานและส�าหรบพนกงานขบรถใหมากกวาน ซงอาจรวมถงการจดหารถรบสงในการเดนทางไปกลบทปลอดภยส�าหรบพนกงานทท�างานชวงกะดกและกะเชา (ซงในบางกรณ บรษทจดหารถรบสงส�าหรบพนกงานขบรถ แตไมไดจดส�าหรบพนกงานขายตวทท�างานกะเชาและกะสาย) หรอการออกแบบและโซโลชนทางเทคโนโลยส�าหรบรถเมลและรถไฟ รวมถงระบบการแจงเตอนฉกเฉนเปนตน ความเสยงจากการใชความรนแรงและการลวงละเมดทางเพศส�าหรบพนกงานขบรถสตร (และผโดยสาร) ทท�างานกบบรษทแพลตฟอรม

นนกมความส�าคญเชนกน ผลทตามมาคอสตรมกจะหลกเลยงการท�างานในบางพนทและในชวงเวลากลางคนท�าใหสญเสยโอกาสในการท�างานในชวงทท�าก�าไรไดมากทสด รายงานเปดเผยวาสามารถใชเทคโนโลยเพอแจงเตอนคนขบสตรใหระวงลกคาทอาจเปนอนตราย หรอในบางกรณเพอขอความชวยเหลอจากคนขบอนๆ และนาจะมวธท มากกวานเพอพฒนาแอพลเคชนหรอระบบทเขาถงไดอยางตอเนองเพอใหคนขบมนใจวาพวกเขาจะไดรบความชวยเหลออยางทนทวงทในกรณทเกดอนตราย

เลาไดรฟ (Laudrive) ในเมกซโกซตถกน�าเสนอเปนตวอยางของบรษทแทกซแพลตฟอรมเฉพาะสตรซงทงคนขบรถและลกคาเปนสตรเปนบรษทตงขนเพอใหบรการทปลอดภยส�าหรบสตร บรษทยงมขนาดเลกและการเขาถงเงนลงทนเพมเตมเปนเรองยาก และเนองจากบรษทใหบรการเฉพาะสตรจงท�าใหสวนแบงการตลาดยงนอยเนองจากสตรนนสามารถเขาถงทรพยากรทางเศรษฐกจนอยกวาผชาย อยางไรกตามการด�าเนนงานของบรษทเปนผแทนรปแบบธรกจทสามารถแกปญหาดานความปลอดภยบางประการส�าหรบคนขบรถแทกซบนแพลตฟอรม รวมถงมสภาพการจางงานทดกวาบรษทแพลตฟอรมอกหลายแหง นอกจากนนบรษทยงเปนหนงตวอยางทสามารถน�ามาประยกตใชเพอเสนอทางเลอกของรปแบบการจางงานขบขบนแพลตฟอรมส�าหรบสตรในเมองอนๆ จากหลกฐานทแพรหลายของการลวงละเมดทางเพศจากทงผโดยสารและพนกงานขบรถทวโลก บรการรถแทกซส�าหรบสตรโดยเฉพาะมแนวโนมวาจะไดรบความสนใจอยางมาก

ปญหาเรองเวลาท�างานมความเชอมโยงกบเรองความปลอดภยอยางใกลชดตามทระบไวขางตน และเปนตวก�าหนดความสามารถของสตรทมความรบผดชอบในเรองการดแลใหไดมสวนรวมในการท�างานขนสงสาธารณะ ในขณะทงานในสาขาขนสงสาธารณะบางต�าแหนงมความยดหยน การวจยแสดงใหเหนวาการแยกกะการท�างานอาจ

“ แรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะยงคงเผชญกบความรนแรงและการลวงละเมด ทางเพศจากผโดยสารและเพอนรวมงานชายในทกเมอง ซงสอดคลองกบหลกฐานการวจยอนๆ ทวโลก สงนจะขดขวางสตรไมใหสามารถท�างานบางอยางได เชน งานขบรถทตองท�างานตอนดกหรอเดนทางไปยงพนทไมปลอดภยของเมอง อยางไรกตามเหนไดวางานทสตรมกเปนผปฏบต เชน การบรการลกคาและงานจ�าหนายตว มกมความรนแรงจาก ผโดยสารและการลวงละเมดเกดขน เปนประจ�า”


112

จะท�าใหชวโมงการท�างานมากเกนไปและเวลาเดนทางนานเกนไป ท�าใหสตรหลายคนไมสามารถท�างานดงกลาวได หลกฐานจากเมองตางในการวจยนสนบสนนการกลาวอางทวางานขบรถแทกซบนแพลตฟอรมสามารถท�าใหเขาถงโอกาสการจางงานทยดหยนส�าหรบสตร ซงท�าใหพวกเขาสามารถสรางสมดลระหวางการท�างานกบภาระผกพนอนๆ เชน ความรบผดชอบในครอบครวหรอการศกษา อยางไรกตามขอดเหลานอาจเปดโอกาสใหสตรบางคนมากกวาคนอนๆ ตวอยางเชน ผทไมไดพงพางานนเปนรายไดเดยวของครอบครว หรอผทมยานพาหนะเปนของตนเอง ส�าหรบสตรทตองเชารถมาขบ หรอผทจ�าเปนตองท�างานหลายชวโมงเพอหารายไดใหเพยงพอ โดยเฉพาะในเมองทมการแขงขนสงระหวางบรษทผใหบรการเรยกรถผานแพลตฟอรม ดงนนจงมความกดดนเรองการหารายได ซงมโอกาสถกเอาเปรยบสง

แรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะก�าลงจดตงในสหภาพแรงงานเพอปกปองงานของพวกเขาและปรบปรงเงอนไขสภาพการจาง ดงตวอยางเชน การจดตงพนกงานจ�าหนายตวในซนตราเรเคาโด (SintraRecaudo) ในกรงโบโกตาและการจดตงคนขบรถมาตาตและคนขบรถแทกซบนแพลตฟอรมในพตอน (PUTON) ในกรงไนโรบ ในกรงเทพมหานครมกลยทธ การสรรหาบคลากรของสหภาพแรงงานรฐวสาหกจรถไฟฟา (SEETU) และสหภาพแรงงานรฐวสาหกจรถไฟแหงประเทศไทย (SRUT) โดยน�าเรองหญงชายและอายเปนเงอนไขเพอเพมจ�านวนสตรและหนมสาวในสหภาพแรงงาน นกสหภาพแรงงานสตรในเอทเอม (ATM) ไดรณรงคอยางแขงขนเพอชวยปกปองรถรางในเมกซโกซตโดยท�างานอยางใกลชดกบนกเคลอนไหวในชมชนและผโดยสารซงมกเปนสตรเพอสรางผลกระทบจากการรณรงคของพวกเขา สหภาพแรงงานได

71 ITF press release 20 March 2015, Union outcry causes rejection of Uber ‘Women’s jobs’ plan, accessed 18 September 2018 http://www.itfglobal.org/en/news-events/press-releases/2015/march/union-outcry-forces-rejection-of-uber-womens-jobs-plan/

เชอมโยงกบองคกรเอนจโอเกยวกบการรณรงคเรองการลวงละเมดทางเพศในเมองเคปทาวนและในกรงไนโรบ ซงเผยใหเหนถงศกยภาพทเพมขนในการเปนพนธมตรกบองคกรชมชนและผโดยสารเพอสรางความเขมแขงใหแกการรณรงคของสหภาพแรงงานในประเดนทสงผลกระทบตอแรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะและผโดยสาร ตวอยางของการสรางพนธมตรในระดบสากลไดแกกรณป 2015 ทสหภาพแรงงานสากลรวมตวกนซง ITF สมาชกและกลมประชาสงคมเปนหนงในนนไดกดดนองคการเพอสตรแหงสหประชาชาต (UN Women) ใหยกเลกความสมพนธ 'พนธมตรเชงกลยทธ' กบ Uber อนเนองมาจากแผนของ Uber ทจะสรางงานใหกบคนขบรถสตรกวาลานคนโดยทกลมพนธมตรเชอวานาจะเปนงานทไมมนคง รายไดต�าและอาจไมปลอดภย71 รายงานยงแสดงตวอยางของคนขบแทกซหญงในเมกซ โกซตทมการจดต งตนเองนอกสหภาพแรงงานเพอเนนปญหาเฉพาะทพวกเขาเผชญและเสนอยทธศาสตรและขอเรยกรองบางอยางซงอาจเสนอขอมลเชงลกใหแกสหภาพแรงงานเพอหาวธสนบสนนแรงงานเหลาน

สหภาพแรงงานตระหนกถงความทาทายของการจดตงคนงานแพลตฟอรมเนองจากลกษณะการจางงานทเปนรายบคคลและไมมความมนคง อยางไรกตามรายงานดงกลาวแสดงใหเหนตวอยางความส�าเรจของการจดตงในเมอง เคปทาวนและกรงไนโรบซงคนงานแพลตฟอรมไดเขารวมกบสหภาพแรงงานขนสงสาธารณะทมอยแลว คนขบรถในเมองเคปทาวนไดรวมตวกนกอตงองคกรของตนเอง นนคอ Uber ไดรฟเวอร กว (Uber Drivers Guild) สหภาพแรงงาน SATAWU ใหการสนบสนนคนขบในการทาทายสถานะทางกฎหมายของตนเองในฐานะผประกอบอาชพอสระ ซงคดนแพในเชงเทคนคแตเปนตวอยางทส�าคญของการรวมตว


113

กนขององคกรในสาขาน การวจยในกรงไนโรบพบวาหลงจากการเขารวมประชมสหภาพแรงงานคนขบสตรมความโดดเดนในการตอตานการยกเลกบญชของพวกเขาโดย Uber และมบทบาทส�าคญในจดตงคนงานแพลตฟอรมใน PUTON สหภาพแรงงานสามารถกดดนรฐบาลใหจดการกบปญหาการควบคมราคา เงอนไขสภาพการจางงานและความปลอดภย และได ตกลงบนทกความเข าใจเกยวกบกระบวนการส�าหรบการด�าเนนการแกไขปญหาเหลานโดยมผแทนอยางเปนทางการจากสหภาพแรงงาน

การวจยแสดงใหเหนวาในบางกรณสหภาพแรงงานยงท�างานไมมากพอในการดงดดหรอปกปองแรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะ โดยผใหสมภาษณเตอนวาสตรบางคนไมเชอวาสหภาพแรงงานจะแกปญหาการลวงละเมดทางเพศอยางจรงจงหากไดรบรายงานหรอกรณทสมาชกอาจเปนผกระท�าผด กลยทธของสหภาพแรงงานเกยวกบการแกไขปญหาการลวงละเมดทางเพศและความรนแรงตอแรงงานสตรมการพฒนานอยและจ�าเปนตองไดรบการเผยแพรอยางกวางขวางและด�าเนนการอยางเปนธรรมเพอสรางความมนใจใหแกแรงงานขนสงสตร มการแสดงตวอยางของการฝกอบรมสหภาพแรงงานและการสรางความตระหนกรในประเดนการลวงละเมดและการเลอกปฏบตทางเพศ แตโดยทวไปยงมขนาดและขอบเขตทจ�ากด ผน�าสหภาพแรงงานและนกกจกรรมสตรหลายคนทเขารวมในการวจยนไดเนนย�าวาตองมการด�าเนนการเพมเตมเพอสรางและเสรมสรางขดความสามารถในการเปนผน�าของสตรภายในสหภาพแรงงาน หลกฐานจากการวจยแสดงให

เหนวา ในทกกรณทสตรนงในต�าแหนงผน�าในสหภาพแรงงาน ประเดนปญหาทแรงงานขนสงสตรตองเผชญจะไดรบการแกไขอยางมประสทธภาพโดยสหภาพแรงงาน วสยทศนของผน�าสตรกมสวนชวยในการสรรหาแรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะ

โดยภาพรวม รายงานไดเนนถงบทบาททส�าคญของสตรในแรงงานสาขาขนสงสาธารณะทงในปจจบนและอนาคต การวจยนน�าเสนอขอมลเครองมอเพอใหมนใจวาประเดนหญงชายสามารถรวมอยในการอภปรายหารอเกยวกบอนาคตของงานขนสงสาธารณะเมอตองเผชญกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและระบบอตโนมตตอไป งานวจยไดเปดเผยขอมลดานโอกาสประโยชนและความเสยงเนองจากนวตกรรมทางเทคโนโลยทมตอการจางงานสตร และเนนบทบาททส�าคญของสหภาพแรงงานในสาขาขนสงสาธารณะเพอใหมนใจวาการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยถกน�ามาใชพรอมความพยายามทจะปรบปรงความเสมอภาคทางเพศมากกวาทจะยดถอหรอแมแตท�าใหความไมเทาเทยมทางเพศและการแบงแยกเพมมากขน

ขอแนะน�าบางสวนส�าหรบสหภาพแรงงานในการพฒนาความเทาเทยมทางเพศในสาขาขนสงสาธารณะเมอเผชญกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย ดงน�าเสนอไวดานลาง:

“ หลกฐานจากการวจยแสดงใหเหนวา ในทกรณทสตรนงในต�าแหนงผน�าในสหภาพแรงงาน ประเดนปญหาทแรงงานขนสงสตรตองเผชญจะไดรบการแกไขอยางมประสทธภาพโดยสหภาพแรงงาน ทศนวสยของผน�าสตรกมสวนชวยในการสรรหาแรงงานสตรในสาขาขนสงสาธารณะ”

“ เนนบทบาททส�าคญของสหภาพแรงงานในสาขาขนสงสาธารณะเพอใหมนใจวาการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยถกน�ามาใช พรอมความพยายามทจะปรบปรง ความเสมอภาคทางเพศมากกวาทจะยดถอหรอแมแตท�าใหความไมเทาเทยมทางเพศ และการแบงแยกเพมมากขน”


114

ขอเสนอแนะ:

• รณรงคเพอใหมนใจวาสหภาพแรงงานเปนผมสวนไดสวนเสยหลกในการหารอเกยวกบโครงสรางพนฐานการขนสงสาธารณะใหมๆ และการขยายระบบทมอยตงแตชวงแรกๆ ของการหารอโดยใหรวมประเดนผลกระทบทางเพศ และท�าการประเมนผลกระทบทางเพศพรอมแกไขปญหาทเกดจากผลกระทบเหลานนอยางสอดคลอง

• รณรงคเพอใหมนใจวาสหภาพแรงงานเปนผมสวนไดสวนเสยหลกในการใหค�าปรกษาเกยวกบการพฒนาทางเทคโนโลยใหมๆ ทงหมดในการขนสงสาธารณะ – รวมถง งานแพลตฟอรม – นบจากชวงแรกของการหารอโดยใหรวมประเดนผลกระทบทางเพศ และท�าการประเมนผลกระทบทางเพศพรอมแกไขปญหาทเกดจากผลกระทบเหลานนอยางสอดคลอง

• เจรจาตอรองเพอใหรวมเงอนไขทเกยวกบงานทมคณคาและสทธของแรงงาน เชน คาจางขนต�าชวโมงท�างาน สงอ�านวยความสะดวกและรวมถงมาตรการดานความเทาเทยมทางเพศ เชน นโยบายการคกคามทางเพศและโอกาสในการเลอนต�าแหนงและ ฝกอบรมเขาไปในสญญาระหวางองคกรทบรหารจดการ BRT และ บรษทเดนรถ

• รณรงคเพอโครงสรางพนฐานระบบขนสงสาธารณะใหมสงอ�านวยความสะดวกเพยงพอส�าหรบคนงานและผโดยสาร เชน หองสขาและการจดหาน�าดมสะอาด

• ตรวจสอบใหแนใจวาขอตกลงการโยกยายถนทอยและหลกเกณฑนโยบายเกยวกบการปรบโครงสรางงานยงครอบคลมถงงานทสตรสวนใหญท�า เชน งานจ�าหนายตวและไมเพยงแตส�าหรบคนขบรถเทานน

• เนนหลกฐานทแสดงวาผ โดยสารชนชอบการมปฏสมพนธกบมนษยมากวาเครองจกรตลอดจน ขอเสนอแนะจากองคกรตรวจสอบและตดตามระบบขนสงสาธารณะ (เชน Veeduria ในกรง โบโกตา) ในประเดนเกยวกบความจ�าเปนทจะตองมพนกงานเกบตวและการบรการลกคามากขน และ ขอเสนอแนะเรองความเสยงดานความปลอดภยของ

ผโดยสารเพราะการลดพนกงาน (เชอมโยงไปถงการท�างานเพอปองกนการลวงละเมดทางเพศผโดยสารหญง)

• เจรจาการเลอนต�าแหนง การฝกอบรม และ โอกาสในการฝกอบรมเพมเตมเพอสนบสนนสตรทกวยใหเขาสการท�างานทไดรบคาแรงสงขน เชน ต�าแหนงคนขบรถ หวหนางาน และบรหาร รวมถงงานทจะเกดขนเมอมการน�าเทคโนโลยใหมมาใช

• เจรจาชวโมงการท�างาน รปแบบการเปลยนกะท�างานทเออใหทงคนงานหญงและชายสามารถดแลเรองของครอบครวได และจดการกบความเสยงดานความปลอดภยของการท�างานกะเชาและกะดก เชนการจดรถรบสงพนกงาน

• น�านโยบายและขนตอนเพอแกปญหาการลวงละเมดทางเพศทสมาชกสหภาพแรงงานเปนผกระท�า เผยแพรนโยบายระหวางสมาชกสหภาพแรงงานและสตรในสาขาขนสงแรงงานทไมใชสมาชก ฝกสมาชกเกยวกบนโยบายและฝกผแทนสหภาพแรงงานเกยวกบวธใหการชวยเหลอเมอเกดกรณลวงละเมดทางเพศ

• พฒนาการรณรงครวมกบนายจางเพอแกไขปญหาความรนแรงทเกดกบผโดยสาร การสรางความเชอมโยงระหวางการจดใหเกดสภาพแวดลอมทปลอดภยส�าหรบทงผ โดยสารและคนงานสตร และสรางพนธมตรกบองคกรภาคเอกชนเพอรณรงคยตความรนแรงเนองจากเพศสภาพ และ/หรอการขนสงสาธารณะทปลอดภยยงขน

• พฒนาความเปนผน�าใหแกสตรในสหภาพแรงงานผานโครงสรางสตร เครอขาย และการฝกอบรมเพอพฒนาขดความสามารถของนกสหภาพแรงงานสตรใหสามารถท�างานไดและมบทบาทการเปนผน�า

• รณรงคเพอใหมการก�าหนดนโยบายเพอแกปญหาดานความไมเทาเทยมดานเทคโนโลยและความไมเทาเทยมทางเพศ - ในระดบสถานทท�างาน ระดบรฐบาล และในระดบระเบยบขอบงคบ รวมถงการใชโอกาสทเชอมโยงกบเปาหมายการพฒนาอยางยงยนขององคการสหประชาชาต และเพอใหมนใจวาการหารอดงกลาวจะมประเดนดานสทธแรงงานและความเทาเทยมทางเพศ


ภาพ

หนาป

ก โด

ย เอ

รโกะ

_jp


เกยวกบ ITF

สหพนธแรงงานขนสงระหวางประเทศ (ITF) เปนสหพนธสหภาพแรงงานระดบสากล ทเปนประชาธปไตยมสหภาพแรงงานสมาชก 670 แหงใน 147 ประเทศ เปนผแทนของทงหญงและชายทท�างานขนสงในทกสาขาเปนจ�านวน 19.7 ลานคน ITF รณรงคอยางกระตอรอรนเพอสทธแรงงาน ความเทาเทยมและความยตธรรมของแรงงานขนสง

แผนกสตรของ ITF ท�างานรวมกบคณะกรรมการแรงงานขนสงสตรของ ITF เพอสนบสนนสหภาพแรงงานสมาชกในการจดตงและระดมแรงงานขนสงสตรใหมากขน พรอมทงการเพมอทธพลขององคกรในระดบสากลและเพมอ�านาจของ ITF ในระดบสถานประกอบการในสาขาขนสง เปาหมายของเราคอการสรางความเขมแขงใหเกดพลงรวมเพอชยชนะและการไดมาซงสภาพการท�างานทดขนส�าหรบสตรทท�างานดานขนสงทวโลก ประเดนส�าคญ คอ การแบงแยกอาชพตามเพศสภาพ การเขาถงงานทมคณคาและคาจางทเหมาะสม รวมถงสทธในการท�างานโดยปราศจากความรนแรง การลวงละเมดทางเพศและการบงคบขมขทางเพศ

www.itfglobal.org

เกยวกบ FES

มลนธฟรดรค เอแบรท (FES) เปนมลนธทางการเมองทเกาแกทสดในเยอรมนโดยยดมนในหลกการสงคมประชาธปไตยยอนหลงไปนบแตการกอตงมลนธในป 1925 มลนธถกตอตงและวางพนธกจโดยนกการเมองชอ ฟรดรค เอแบรท ประธานาธบดของเยอรมนคนแรกทมาจากการเลอกตงตามระบอบประชาธปไตย และชอของมลนธตงตามชอผกอตง มลนธด�าเนนงานโดยมงเนนหลกการและคณคาของสงคมประชาธปไตย – เสรภาพ ความเปนธรรมและความสมานฉนท ซงเชอมตอเรากบสงคมประชาธปไตยและสหภาพแรงงานทมความเปนอสระ ในฐานะทเปนสถาบนทไมมงหวงผลก�าไรเราด�าเนนงานอยางเปนอสระและไมฝกใฝฝายใด

www.fes-london.org


Documents

ดร เทสซ่า ไรท์ ผลกระทบของ อนาคต ... · 2019-09-18 · 2.1 อนาคตของการท างานและเทคโนโลยี